W roku 2009 planuje się wzrost w większości grup wydatków (wyjątki stanowią świadczenia na rzecz osób fizycznych oraz finansowanie projektów z udziałem środków UE). Największym problemem w realizacji ustaw budżetowych w ostatnich latach są środki z Unii Europejskiej. Projekty finansowane z tych środków wymagają zwykle prefinansowania ze strony państwa, co ma wpływ na śródroczną płynność budżetu państwa. Dodatkowo, długie procedury i często długi proces inwestycyjny powodują mniejsze niż planowano wykonanie wydatków w tym zakresie. Warto również zwrócić uwagę na wydatki majątkowe (tzn. inwestycyjne). Tutaj właśnie mieszczą się wydatki na infrastrukturę drogową i inne inwestycje wieloletnie, finansowane z budżetu. W 2009 roku zaplanowano wzrost tych wydatków o 1,6 mld zł. Niepokoi jednak dotychczasowe wykonanie wydatków na te cele w tym roku. W pierwszym rzędzie wynika to z długich procedur prawa o zamówieniach publicznych, które powodują przesunięcia w czasie inwestycji. Na wydatki w poszczególnych grupach wpłynęły głównie: • wydatki na obronę narodową – zgodnie z ustawą 1,95% PKB; • marcowa waloryzacja rent i emerytur; • wydatki na infrastrukturę lądową; • składkę do budżetu Unii Europejskiej; • zwiększenie subwencji dla jednostek samorządu terytorialnego (m.in. wzrost wynagrodzeń nauczycieli o około 10%); • wzrost wynagrodzeń w państwowej sferze budżetowej o 3,9%; • przygotowania do Euro 2012. Tabela 4. Plan i wykonanie wydatków w latach 2007-2009 w mld zł 2008 YTD 2007 wrzesieńb Wyszczególnienie wykonanie plan wykonanie plan WYDATKI, w tym: 249,7 259,0 196,6 219,4 Dotacje i subwencje 113,6 111,8 97,7 b.d. Świadczenia na rzecz osób fizycznych 23,0 22,2 16,1 b.d. Wydatki bieżące jednostek budżetowych 45,4 48,0 35,8 b.d. Wydatki majątkowe 12,1 13,1 6,0 b.d. Obsługa długu publicznego 27,5 28,0 17,0 b.d. Środki własne UE 10,6 10,8 8,0 b.d. Finansowanie projektów z udziałem 16,2 24,0 15,9 b.d. środków UE
2008
2009
plan 309,0 132,8 22,2 51,8 16,9 27,8 12,1
plan 321,7 137,8 20,2 55,8 18,5 32,8 12,6
45,3
44,2
b W przedstawionym podziale ostatnie dostępne dane dotyczą września. Źródło: opracowanie własne na podstawie ustawy budżetowej na rok 2007, ustawy budżetowej na rok 2008, projektu ustawy budżetowej na rok 2009, uzasadnienia do projektu ustawy budżetowej na rok 2009, szacunkowych sprawozdań z wykonania ustawy budżetowej, sprawozdania z wykonania ustawy budżetowej za rok 2008, sprawozdania z wykonania ustawy budżetowej za rok 2007.
W rezultacie przedstawionych powyżej planowanych dochodów i wydatków państwa w 2009 roku, budżet osiągnie ujemne saldo w wysokości 18,2 mld zł, czyli będzie ono znacznie lepsze, niż w poprzednich latach. Łącznie, potrzeby pożyczkowe netto ukształtują się na poziomie 39,1 mld zł i zostaną sfinansowane ze źródeł krajowych (32,3 mld zł) oraz ze źródeł zagranicznych (5,6 mld zł). W skład operacji krajowych w pierwszym rzędzie będą wchodziły operacje na skarbowych papierach wartościowych. Planowane jest zmniejszenie zadłużenia krótkoterminowego o 4,6 mld zł, kosztem zwiększania zadłużenia średnio- i długoterminowego o 37,4 mld zł. Finansowanie zagraniczne będzie pochodziło głównie ze sprzedaży obligacji oraz kredytów z Europejskiego Banku Inwestycyjnego.
3