Studencki Przegląd Ekonomiczno-Społeczny
Mikroekonomia
Pobieżna analiza wykresów pozwala na stwierdzenie zależności (choć, jak zaznaczyłam wcześniej – nie można mówić o jej statystycznej istotności) alokacji wydatków od wielkości dochodów gospodarstwa. We wszystkich grupach dochodowych najwięcej na ubrania wydają kobiety, następnie mężczyźni, a ubrania dziecięce pochłaniają zawsze najmniej środków. Zauważalna jest tendencja do wzrostu wydatków na ubrania męskie wraz ze wzrostem dochodów oraz spadku na ubrania dziecięce. Tę ostatnią zależność można byłoby tłumaczyć średnio niższą liczbą dzieci w rodzinach najbogatszych niż w populacji, ale wzrost wydatków na dobra przeznaczone dla męża odbywa się również kosztem wydatków żony. Wydaje się, że rozkład wydatków najbardziej różni się od populacji dla decyla pierwszego i ostatniego. Najbiedniejsze rodziny wydają relatywnie najwięcej na ubrania dla kobiet, najbogatsze relatywnie najwięcej na garderobę męską. Co ciekawe, w obu grupach wydatki na dzieci w tym zakresie są identyczne, ale trudno te kategorie porównywać ze względu na odmienną – jak podejrzewam – wariancję ilości dzieci w podgrupach dochodowych. Spróbuję teraz znaleźć wytłumaczenie dla takiej właśnie zależności alokacji od dochodów. Być może, ze względu na tak zwany „szklany sufit”, będący barierą rozwoju zawodowego kobiet w wielu krajach, wraz ze wzrostem dochodów gospodarstwa rośnie ich część dostarczana przez mężczyznę. Oznaczałoby to obalenie dla rodzin w Wielkiej Brytanii hipotezy income pooling. Z drugiej strony, w grupach najbiedniejszych, które w dużym stopniu utrzymują się dzięki transferom socjalnym, siła przetargowa kobiet jest bardzo duża, bo w razie rozwodu, jak uczy praktyka społeczna, to jej przyznawane jest zwykle prawo do dzieci i tym samym do zasiłku, a mężczyzna zmuszony jest do płacenia alimentów, co jest dla niego zdecydowanie mniej korzystne niż pozostanie w związku małżeńskim i korzystanie z dodatków na dzieci. Niestety są to tylko domysły, a dostępne mi dane nie pozwalają tych hipotez zweryfikować. Podobną analizę można przeprowadzić dla poszczególnych kategorii wiekowych głowy rodziny: Wykres 4. Rozkład wydatków na ubrania w rodzinach w zależności od wieku głowy rodziny Rozkład wydatków na ubrania w rodzinach 100% 80%
38%
36%
30%
34%
32%
62%
64%
70%
66%
68%
poniżej 30
30-50
50-65
65-75
powyżej 75
60% 40% 20% 0%
kobiety
mężczyźni
Źródło: opracowanie własne na podstawie: : “Family spending. A report on the 2002-2003 Expenditure and Food Survey”, National Statistics UK .
W tym wypadku również wydatki na ubrania damskie są większe w każdej kategorii (nie analizowałam wydatków na ubrania dziecięce, ponieważ byłoby to adekwatne w zasadzie tylko dla dwóch pierwszych grup). Udział wydatków na garderobę męską jest najwyższy wśród grupy najmłodszej, potem spada i stabilizuje się dla osób starszych. Hipoteza, niestety kolejny raz niemożliwa do zweryfikowania, mogłaby brzmieć następująco: w rodzinach młodych, wychowujących małe dzieci, to kobieta zwykle jest w większym stopniu tą funkcją obarczona i nie może z tego względu w pełni partycypować w życiu zawodowym, a jej zarobki są niechybnie niższe niż płace mężczyzn i dlatego jej wydatki są również relatywnie niższe. To również 9