Didactisch handelen 4.1.IV

Didactisch handelen 4.1. IV 06-02-2014 Jan Willem Teunissen & Lammert Klok

Programma Doel: Formuleren van concrete doelstellingen en faciliteren van leren organisatievormen d.m.v. Motorisch leer-strategieën.

•

• •

Opening: Lerende omgeving creëren.

• Wat stond er op je planning afgelopen training en is dat ook zo uitgevoerd?

Inrichten van een trainingssessie • Motorisch leren als basis Opdrachten m.b.t. het toepassen van mot. leer strategieën!

Wat is didactisch handelen?

Didactiek = „lerend of onderwijzend‟ Opdracht: Wat/wie is er nodig om een atleet/talent te laten leren?

Bespreek factoren die jij/jullie in jouw sport belangrijk vinden om een atleet/talent te laten leren? …en op welke heb je wel invloed en op welke heb je geen invloed?

Leren van een motorische vaardigheid Motorisch leren is: “Een relatief stabiele verandering in gedrag als gevolg van oefening of ervaring.” Magill Leren kan zich naast prestatieverbetering ook uiten als een vergrootte retentie of transfer van het geleerde.

• • •

Prestatie verbetering Retentie Transfer naar andere vaardigheden • Vb. Talent Ontwikkeling; ASM-Transfer of Learning Hypothesis.

Multi- & Donorsport principe.

Maar hoe?

Impliciet & expliciet leren Video: - Wat valt je op?

Enkele modellen…

Klassiek Model (Fitts & Posner) Schmidt‟s schema theorie Ecologische Psychologie • Affordances • Dynamische systemen • Zelf organisatie • • •

LEERSTADIA (FITTS & POSNER, 1967) • Cognitieve of verbaal-motorische fase • •

Leren door verbale instructie en bewuste reflectie Stap-voor-stap uitvoeringsregel

• Associatieve fase • • •

Leren door het leggen van verbanden (associaties) Vorming perceptie-actie koppeling Proprioceptieve informatie wordt belangrijker

• Geautomatiseerde of autonome fase • • •

De handeling is een totaal en kan zonder bewuste aandacht worden uitgevoerd Bevestiging, verfijning door succes (‘inslijpen’) Aandacht kan gericht worden op andere zaken (bv strategie)

9

Gegeneraliseerde motorprogramma’s Schmidt’s schematheorie

Iedere situatie is anders, de beweeg-oplossingen die we kiezen zijn vaak nagenoeg gelijk…

Een (motorisch)schema bevat abstracte kenmerken van een beweging  Door het inlezen van parameters wordt dit abstracte programma geschikt gemaakt voor de context - Motorische Transfers; werpen… vangen… rollen… BMS (Basic Movement Skills

Ecologische psychologie De mens is handig in het selecteren van relevante informatie Eerder dan opgeslagen in het CZS, is waardevolle informatie over bewegen beschikbaar in de omgeving.  Affordances

Affordances  Affordances zijn de betekenis van een bepaald arrangement voor een organisme.

Bron: Turvey (2002)

 Over affordances gesproken…

Beïnvloeden van bewegen Affordances zijn dus uitlokkers van gedrag • Beïnvloeding kan gebeuren aan de informatie-kant (dwingend arrangement) of aan de waarnemer-kant (perceptie)  Een beweegprobleem bestaat in relatie met de context en kan alleen in die context gezien worden

Beïnvloeden van motoriek kan daardoor alleen maar doelgericht gebeuren.

Dynamische systeem theorie In tegenstelling tot de mens als „rekenmachineâ€&#x; (cognitieve theorie) is sturing volgens de DST erg makkelijk!

Functioneel georganiseerde fysieke systemen en afstemming met de omgeving zijn voorwaarden.

Constraints Led Approach; beperkingen in de omgeving bepalen de uitkomst van het gedrag.

Dynamische systemen Kenmerken: Sturing van bovenaf (brein) is als gevolg van de vele vrijheidsgraden onlogisch of zelfs onmogelijk.

Onderdelen kunnen in chaos vervallen, maar hebben een voorkeur om af te stemmen met andere subsystemen Gevolg: zelforganisatie (synchronisatie, Strogatz 2003)

Zelforganisatie In dynamische systemen bestaat een voorkeur voor orde.

Afhankelijk van de eisen van de omgeving en van de verschillende componenten van het systeem ontstaat gedrag.

Praktisch gezien: a.g.v. zelforganisatie is er geen motorprogramma meer nodig.

Een voorbeeld van zelforganisatie bij de mens Hoe kan dit gedrag uitgelokt worden?

Samenvatting •

De cognitieve benadering zet het mentale proces centraal • Wellicht te veel variabelen om te kunnen verwerken (werkgeheugen)

•

De ecologische psychologie benadrukt de relatie tussen de omgeving waarin we bewegen en ons handelen.

• Omgeving bepaalt wat wij doen.

• Bij Dynamische Systemen en de beperkingen (constraints) in de omgeving bepalen de uitkomst van gedrag.

Opdracht Opzetten van een didactische werkvorm zonder instructie.

1. Zet een arrangement neer waarin je geen instructie geeft, maar dat wel het gewenste gedrag uitlokt.

2. Je signaleert een tekortkoming bij je atleet (Fout analyse): bedenk een optie waarin je geen instructie geeft, maar waarin je de omgeving dusdanig verandert dat het probleem zichzelf oplost.

Hoe leer je een vaardigheid aan?

In de VS geven bewegingsonderwijzers tot wel 78% van hun tijd techniekgerichte, expliciete aanwijzingen. Davids e.a. p.100 Hands off coaching  Betekent niet dat je niets doet!  Tuinman metafoor…

Leidt traditioneel leren wel tot het beste leerresultaat Drie aannames: Aandacht: in het begin is het nuttig de aandacht op de uitvoering te richten (interne focus), daarna op het resultaat (externe focus) Kennis: begin met het aanbrengen van expliciete kennis en eindig impliciet

Herhaling: taakuitvoering intensief herhalen (“drillen�) leidt tot beste leerresultaat

21

Kennis: Impliciet leren Expliciet leren: leren aan de hand van expliciete (verbaliseerbare) regels Impliciet leren: leren van impliciete (niet-verbaliseerbare) regels (Masters, 1992)

22

Kennis Expliciet leren is aanvankelijk soms sneller dan impliciet leren en geeft docent, therapeut, coach en atleet houvast Echter: expliciet geleerde taken blijken kwetsbaar voor stress (“chocking under pressure�), i.t.t. impliciet geleerde resultaten Impliciet geleerde taken blijven beter in het geheugen bewaard dan expliciet geleerde taken (retentie).

Expliciet geleerde taken blijken beter bestand tegen vermoeidheid Bij het leren nemen van complexe beslissingen is impliciet leren effectiever dan expliciet leren; Het uitvoeren van vaardigheden die impliciet zijn geleerd doet weinig beroep op het werkgeheugen;

23

Vormen van impliciet leren Dubbeltaak Foutloos leren Analogie leren Inrichten leeromgeving (CLA) Richten aandacht (Externe focus) Differentieel leren

24

Opdracht Impliciet leren in de praktijk 1.

Bedenk voor iedere vorm van impliciet leren een technische vorm voor jouw sport en bespreek deze met je groep.

2.

Is elke vorm van impliciet leren geschikt voor elke leeftijd? en is er een aanpassing nodig voor de mate van getraindheid?

Is Expliciet leren nu „not doneâ€&#x;?!

Inrichten van een trainingsperiode

Contextuele interferentie Variabiliteit met betrekking tot aanbrengen van variatie in de volgorde waarin verschillende motorische taken geleerd worden (vgl differentieel leren).

27

Voorbeeld

Beek en Roerdink 2011)

28

Verklaringen Hoge contextuele interferentie zorgt ervoor dat de meest relevantie informatie voor een taak wordt gedestilleerd omdat irrevante informatie bij hoge contextuele interferentie sterker varieert

 Bewerkingshypothese - Random oefenen kan sterker aanzetten tot het bewerken van geheugen prestaties

Actie-plan-hypothese  Iedere poging moet een nieuw actieplan gemaakt worden omdat gelijksoortige pogingen elkaar niet direct volgen

29

Referenties Klok, L. (2013) Motorisch Leren, nieuwe inzichten. NTFU. Doorn, H. van. (2013) Motorisch leren en revalidatie. HvA, minor Revalidatie. HC 4 & 5.