Aforismen en gedachten van Antonio Di Ciolo

Aforismen en gedachten van Antonio Di Ciolo.

Door J. Divendal. 15-04-2012 Om tot meer inzicht te komen van beschikbare kennis van de deelnemende trainers en leraren tijdens de open stage in mei 2012, Pisa van schermvereniging HollandSchermen in Pisa wilde ik een uitreksel communiceren van het boek dat in 2011 is gepubliceerd ter ere van 50 jaar werk van Maestro Antonio Di Ciolo.

De onderstaande tekst is overgenomen uit het boek: 'schermen. Aforismen en gedachten van Antonio Di Ciolo. ' Bewerkt door Enrico Di Ciolo in samenwerking met Simone Piccini en Sabrina Ballestracci ISBN 978-886528064-5 Edition © 2011 door Il Campano Antonio Di Ciolo Het schermreglement en schermtheorie INHOUDSOPGAVE (van het boek) Wat is schermen?

Wat is de floret(degen sabel)?

Hoe te onderwijzen?

Hoe te leren?

Wat is de "kakkerlak"?

Wat is het talent?

Wat verstaat men onder verfijnde bewegingen?

Deze index is zeer indicatief omdat, zoals al degenen die hem kennen, wanneer het nodig is een idee en concepten te ontwikkelen, Maestro Antonio Di Ciolo, hoewel hij bewijs levert van zijn genialiteit, hij zich gedraagt op A-systematische manier, zoals op de loper.

Vaak herhaalt hij het volgende concept: "Er kan geen beginpunt en geen einde, schermen is een continu te worden."

Antonio Di Ciolo SLEUTELTHEMA'S VOOR EEN FILOSOFIE OVER HET SCHERMEN INDEX 1. Wat is schermen 1.1. Dynamisch schermen v.s. dogmatisch (klassiek) schermen.

1.2. Voorspelbaar (stereotype) schermen VS. Onvoorspelbaar (in vrijheid) schermen.

1.3. Tegenstellingen 1.5. Afstand, tijd en initiatief 1.6. Het continue proces van de schermacties

2. ONDERWIJS EN LEREN 2.1. Analysemethode versus Totaalaanpak 2.2. fysieke voorbereiding en schermspecifieke voorbereidingen 2.3. Verbale methode vs. Globale of occasionele methode 2.4. “Mooie” schermbewegingen in het geheugen 2.5. Schermbewegingen in de praktijk: occasionele aanpassingen 2.6. Feedback 3. DE SCHERMER 3.1. Automatismen 3.2. De gelukkige steek 3.3. De kakkerlak en het talent 3.4. Instinct en cognitieve momenten

WAT IS SCHERMEN? volgens Antonio Di Ciolo Schermen is een vechtsport en is als zodanig een sport van tegenstellingen en tegenacties.

Schermen is een sport die in biologische zin energie opwekt van het type anaërobe-lactaat met een verschillende zenuw-component tot andere sporten zoals turnen en schoonspringen, waarin de beweging esthetisch bedoeld is en volgens een vooraf bepaald beeld en niet anders. Bij het schermen zijn bewegingen niet altijd gelijk, omdat ze niet gelijk mogen zijn.

De creativiteit en fantasie van de Maestro zijn zo ontwikkeld dat het boek niet zou kunnen bestaan volgens de logische afwikkeling van de hoofdstukken en paragrafen in de index! In feite is de in de index aangegeven inhoud volgens de ongestructureerde logica van de Maestro, niet noodzakelijkerwijs dat is wat is voorzien bij het

1

geven van een bloemlezing.

Het kan ook wel zo kunnen zijn ......

WAT IS SCHERMEN? (Antonio Di Ciolo) Schermen is in de huidige tijd een sportdiscipline, maar behoort sinds eeuwige dagen tot het menselijk erfgoed: als een vorm van vechten, schermen begon als beschermingsactiviteit tegen dieren en andere mensen. Momenteel wordt met de term schermen een vrij moderne vorm van vechten bedoeld, maar in werkelijkheid gaat de oorsprong van het concept van het schermen terug tot de primitieve mens. Zowel de Romeinen als de Germanen hadden bekwame legers die werden uitgerust met dolken. Voor hun bestaan, gebruikten primitieve volkeren speren, stokken en eerste vormen van zwaarden waarmee zij hun strijd voerden tegen zowel menselijke vijanden als dieren.

Het schermen heeft dus zijn eigen geschiedenis en een eigen prehistorie. Ieder tijdperk plaatst haar in een andere context. Als een strijd van knuppels tegen dieren en tegen de vijand. Zoals in het Romeinse duel of in de relatief moderne vorm van de hedendaagse tijd als een sport.

Welke vorm dan ook, de strijd, ligt aan de basis van het concept van het schermen. Contrast:

wedijver of tegenstelling van bedoeling is essentieel in de sport schermen, één tegen één of één tegen allen, wij tegen hen. En zo is het vandaag nog, want als je het toernooi wil winnen, moet je van alle tegenstanders winnen die je ontmoet.

Omdat het een contrastsport is, worden er in de praktijk een oneindig aantal acties geoefend die andere acties tegenstellen: het schermen is dan ook een sport van tegenacties.

Zelfs de steek rechtuit, een enkelvoudige aanvalsactie, is een tegenactie omdat deze een bepaald gedrag tegenstelt van de tegenstander, die van de invite. Het effectief uitvoeren van deze steek is afhankelijk van de juiste afstand en de juiste momentkeuze.

Samenvattend..

HET SCHERMEN IS: I. Schermen is menselijk erfgoed.

2. Schermen is een vechtsport.

3. De sport schermen begon als een verdediging tegen dieren en mensen (de term is afgeleid van het zichzelf beschermen en houdt in het concept van de verdediging).

4. Het is in eerste instantie een sport met stokken, dus het schermen heeft een geschiedenis en prehistorie.

5. De schermsport is wedijver: één tegen één of één tegen allen, wij tegen hen.

6. De schermsport is een sport van tegenacties.

7. De schermsport is een sport van schijnen, techniek en behendigheid.

8. De wedijver is een strijd die wordt uitgevoerd d.m.v. dialoog, die dynamisch is.

9. Schermen is een sport van bewegingen.

10. De beweging bestaat uit een voor, een tijdens, een na: A> B> C> D enz..

11. De beweging wordt waargenomen door de zintuiglijke waarnemingen (de tast, het zicht en het gehoor).

12. Schermen is meer een visuele dan een auditieve discipline op twee manieren: in de perceptie van het gedrag van de tegenstander en de perceptie van de beweging van de punt door de ruimte opdat deze zijn doel bereikt.

Uit deze definitie van het schermen is het mogelijk om het volgende vast te stellen en te

2

leren over het schermen: De vaardigheden met betrekking tot de schermsport zijn: OOG-HAND-COÖRDINATIE ("Mikken") wordt gebruikt voor het visueel vinden van het pad dat door de punt van het wapen kan / moet worden gevolgd om het doel te bereiken en dit pad daadwerkelijk handmatig te volgen.

1.Het contact tussen de schermer en zijn wapen is de hand.

voorbereiding is de leerling de functie van de gebaren en bewegingen van de hand en de visueel en tastgestuurde coördinatie, zoals de voering van het wapen en hoe dit aan te passen aan de doelstellingen van de wapenvoering, in tijd, in tijd en ruimte, vermogen, qua momentkeuze en afstandbepaling.

De plaats waar het schermen wordt geleerd is niet een schermzaal, maar een sportschool van het schermen.

VAARDIGHEID VAN DE HAND: de coördinatie van de hand in afstemming met de andere delen van het lichaam, om te komen tot het raken van de steek/houw.

2. De coördinatie komt voort uit balans in beweging, vooraf, gedurende en na de uitvoering van de steek. (nota bene: het zal makkelijker zijn om de tegenstander te raken op een moment van zijn onevenwichtigheid, dat wil zeggen wanneer deze overgaat van een toestand van evenwicht naar niet-evenwicht).

HARMONIE: de beweging zullen meer harmonieus zijn naarmate de afstand korter is en gewerkt wordt vanuit een situatie van evenwicht naar andere. Daarom is het nuttig evenwicht te oefenen in situaties van niet-evenwicht.

3.In verwijzing naar de handcoördinatie is harmonie ook hoe de verfijnde beweging tegenover de grove en ruwe bewegingen staat.

Het is evenwel noodzakelijk de fijne handbewegingen te oefenen door vanuit de grove bewegingen te beginnen. De beweging van de hand moeten worden verfijnd en gecoördineerd met de beweging van de rest van het lichaam.

4. Handcoördinatie en mikken zijn met elkaar verbonden.

Met specifieke verwijzing naar het leren van het schermen heeft dit tot gevolg: LEREN: Er is sprake van leren schermen, als de functionaliteit van de bewegingen centraal staat.

5. Het doel van de schermoefeningen is niet het onderwijzen van de leerling, maar veel meer het actief betrekken van de leerling bij het leerproces.

Het didactische doel van de fysieke

Foto. De plaats waar het leren plaatsvindt volgens Antonio Di Ciolo: Niet in de schermzaal, maar in de sportschool van het schermen.

6. Het didactische moment waarin de leraar en de leerling met elkaar werken, is niet een schermles, maar meer een technische studie.

7. De didactiek van het schermen omvat alle activiteiten die in de sportschool van het schermen worden uitgevoerd, waarvan de identiteit van een SCHERMSCHOOL ontstaat door haar activiteiten als laboratorium van "het vergymnastieken" (*1): technische studie en experimenteren.

8. Het leren gebeurt in modules, of stadia waarbij de leerling de concepten leert die via de handelingen van de leraar worden uitgedrukt: De leerling leert zo waarnemen, interpreteren en een betekenisvolle beweging te produceren (nonverbaal): hoe het wapen vast te houden, hoe het te gebruiken in aanvallende en verdedigende zin, hoe het wapen en het lichaam adequaat te gebruiken als antwoord op de tegenacties die worden getoond. De leerling leert ‘in stelling te staan’, niet als een positie, maar als een houding: hij leert om actiebereid te zijn en om actief te

3

participeren in het leerproces. Om dit te bereiken moet de leerling persoonlijk betrokken willen zijn en voelen dat de leraar ook bereid is om deel te nemen aan de les als dialoog.

9. HET LEREN VAN DE FASES IN DE DYNAMIEK VAN HET SCHERMEN voorziet in het aanleren van schermacties in beweging. De acties zijn geen ‘bewegingen’, maar laten we zeggen dat deze worden uitgevoerd met behulp van slimmigheid en vooral ook acties zijn die worden uitgevoerd op basis van informatie. De loutere imitatie van een actie, na deze gezien te hebben bij anderen zal negatieve resultaten hebben als deze niet vergezeld wordt door een proces van verinnerlijking en personalisatie van de 'actie' zelf.

De actie zal efficiënt gemaakt kunnen worden als de leerling zich deze eigen maakt en weet in te passen in een eigen subjectiviteit en de context waarin hij/zij deze besluit uit te voeren.

grond van eigen bewegingen die uitgevoerd worden zonder sturing (Bijvoorbeeld veel leerlingen heffen de voorste voet onnodig te hoog wanneer zij besluiten aan te vallen en geven zo hun intentie bloot aan de tegenstander; de actie wordt voorspelbaar). De onvoorspelbare actie is gebaseerd op de toepassing een actie met cognitie of, anders gezegd, de toepassing van een adequate tegenactie binnen de gegeven context. Bijvoorbeeld, veel leerlingen die worden geweerd hebben als reactie een bepaald trefvlak te beschermen, maar zonder te kijken welk trefvlak de tegenstander eigenlijk wil raken, omdat ze de tijd niet nemen om dit te doen. De tegenparade wordt zodoende voorspelbaar, omdat deze wordt uitgevoerd zonder de noodzakelijke voorwaarden om adequaat en effectief te zijn. (*1) De term "ginnasticamento" ( vertaald met “vergymnastieken”) werd bedacht door Maestro Pietro Gnisci, een grote vriend van Maestro Di Ciolo, en verwoordt de op schermen gerichte fysieke training, bedoeld voor de ontwikkeling van motorische vaardigheden die nuttig zijn in de praktijk van het schermen. Maestro Gnisci was een graag geziene gast in de schermzaal in Pisa, waar de twee leraren veel tijd hebben doorgebracht en hele dagen ideeën en meningen hebben uitgewisseld over schermsport gerelateerde zaken.

SAMENVATTING EN VOORBEELDEN Foto. Technische bewegingen uitgevoerd met elektrische plastic floretten door kinderen. (J. Divendal: De transparante kom is ontworpen door Antonio ter vergroting van de visuele informatie van de leerlingen.)

Het zal nog positiever zijn als de leerling in staat is om de juiste situatie te creëren om een specifieke actie uit te voeren, om dit te kunnen doen is het noodzakelijk dat hij/zij beschikt over een bepaalde capaciteit voor momentkeuze en afstandbepaling en dat deze weet dat een bepaalde actie wenselijk is of minder en hoe deze uit te voeren. Een actie kan voorspelbaar of onvoorspelbaar zijn. De voorspelbare actie vergemakkelijkt een effectieve tegenactie van de tegenstander. Een actie is met name voorspelbaar als deze wordt geanticipeerd op

Het volgende hoofdstuk laat een kader zien dat werd ontwikkeld door Maestro Antonio Di Ciolo in het seizoen 2004/2005. De tabel vat de belangrijkste oefeningen samen die geschikt zijn voor de ontwikkeling van de lichamelijke opvoeding afgestemd op de motorische vaardigheden van het schermen. Het gebruik van traditionele spellen, zoals touwspringen en werpen van kroonkurken, zijn volgens Antonio Di Ciolo essentieel geworden om kinderen van deze tijd te laten doen om hen de die vaardigheden te laten verwerven die kinderen vroeger vanzelf leerden, met traditionele "straatspelletjes".

4

GYMNASTIEK VOOR SCHERMEN "ginnasticamento" of “vergymnastieken”

 Hinkelbaan  Stok draaioefeningen met 1m stok. Uit stand, met lopen en schermpassen.  Badminton

Herwaardering van traditionele straatspellen TIJDSBEPALING (“Momentkeuze”)  Touwspringen, alleen, als tweetal en als groep.  Hoepels draaien.  Ballen mikken op bewegend doel bestaande uit pop met diverse ringen als ‘trefvlak’.  Badminton  Trefbal  Handschoenroof  Jongleren met ballen en ringen

RUIMTE &TIJDSBEPALING (“Afstandsbepaling”)  Jongleren met ballen en ringen  “Di Ciolo planken” (Planken van 1m met 10 gaten) voor overbrengen van tennisballen zijwaarts en voor- en achterwaarts bewegend.  Flesdoppen mikken.  Houten schijven schuiven met stok.  Hinkelbaan  Hoepels draaien.  Touwspringen, alleen, als tweetal en als groep.

OOG-HANDCOÖRDINATIE (“Mikken”)  Jongleren met ballen en ringen  Flesdoppen mikken  Houten schijven schuiven met stok.  Hinkelbaan  Ballen mikken op bewegend doel bestaande uit pop met diverse ringen als ‘trefvlak’.  Ringen(15cm) mikken om paal van 1m.  Badminton BALANS: STATISCH & DYNAMISCH (Motorisch vermogen tot controle van lichaam en houding)  Evenwichtsbanen  Ringen(15cm) mikken om paal van 1m (Werpen vanaf evenwichtsbaan, verhogingen en op verschillende afstanden.  “Di Ciolo planken” (Planken van 1m met 10 gaten) voor overbrengen van tennisballen zijwaarts en voor- en achterwaarts bewegend.

VAARDIGHEID VAN DE HAND (Tactiele waarneming)  Flesdoppen mikken  Houten schijven schuiven met stok.  Jongleren met ballen en ringen  Ringen(15cm) mikken om paal van 1m.  Tennis met grote rackets of van hout en tennisbal  Tafeltennis met slecht stuiterende bal.  Badminton  Tennisbal stuiteren en vangen tegen de muur en grond.  Ballen mikken op bewegend doel bestaande uit pop met diverse ringen als ‘trefvlak’.  Stok draaioefeningen met 1m stok. Uit stand, met lopen en schermpassen.  Laten knallen van een lange rijzweep (Voor de coördinatie van pols en hand.)

OVER DE ORGANISATIE EN PROGRAMMERING VAN HET TRAININGSPROCES IN DE SPORTSCHOOL VAN HET SCHERMEN De opleidingsachtergrond van Antonio Di Ciolo zeker heeft absoluut bijgedragen tot zijn vorming. Zijn inzichten, zijn innovaties in methodische aanpak hebben diepe culturele wortels , zijn ogenschijnlijke ‘natuurlijke’ uitstraling tijdens zijn optreden zouden misleidend kunnen zijn. Natuurlijk hebben zijn de experimenten en studies invloed gehad op wat de theorie "voorzag" en voorspelde, maar het is vooral ook een verwerking geweest van gedane studies en onderwijs, niet alleen ervaringen. Heel vaak heeft het werk van Antonio Di Ciolo de waas van mysterie, van toevalligheid. In werkelijkheid, zoals in alle gevallen van hoog wetenschappelijk inzicht, is alles gebaseerd op studies en van verfijnde mentale processen.

Antonio Di Ciolo komt uit een familie waar de vader leraar is op de lagere school en later leraar lichamelijke opvoeding. Eerst gaat hij (Antonio) naar de Kweekschool (PABO) en daarna schreef

5

zich in op het ISEF (Equivalent van ALO) in Rome.

Hij volgde vervolgens een universitaire opleiding voor maatschappelijk werker. Hij verdiept zijn kennis over psychologie, pedagogie, filosofie en natuurwetenschap. Leest boeken over biologie en fysiologie. De verfijning van zijn kennis bereikt zijn hoogtepunt in het werkveld.

Hij geeft les aan geestelijk en lichamelijk gehandicapten, en weet de aandacht te trekken van veel experts van deze sectoren voor zijn inzichten en gebruiken die zowel natuurlijk als verfijnd zijn. Hij interesseert zich voor herstel van motoriek en houding. Hij benaderd het schermen als middel van motorische emancipatie en scholing van motorische vaardigheden.

De schermschool is een plek waar lichamelijke, technische en mentale scholing zich gelijkwaardig mengen, tijdloos en eindeloos. De Di Ciolo schermschool maakt dus geen scheiding tussen de verschillende onderdelen van de voorbereiding van de schermer. Deze manier van denken is mede de oorzaak geweest van misverstanden en verwondering: de (Italiaanse) schermwereld is nog niet klaar om het idee te aanvaarden van de alomvattende of holistische training (hoewel de Maestro altijd streeft naar simpel taalgebruik, toegankelijk ook voor kinderen, worden de uitvoering van zijn studies geïnspireerd door verschillende disciplines, zoals de filosofie, die heeft geleid tot de zienswijze van de training als holistische activiteit, welke in tegenstelling staat tot de term globaal (*2) welke wijder verspreid is maar ook gelimiteerder). (*2) De term holistisch betekent dat de integrale som van functionele delen altijd groter/anders is dan de separate som van de delen afzonderlijk. Volgens Maestro Di Ciolo moet de term holistisch in tegenstelling tot de term globaal worden begrepen. In de loop der jaren is het begrip globaal/ globaliteit op grote schaal verspreid in de westerse wereld, op alle terreinen van het menselijk leven: in de politiek, economie, enzovoort. In de woordenschat van Maestro Di Ciolo het concept globaal een all-round ontwikkeling van het vermogen van de leerling. A. Di Ciolo verkiest de term holistisch omdat, de betekenis van de term globaal in de loop der tijd echter steeds meer de betekenis van homogeen gekregen met als betekenis de nivellering van doelstellingen en niet meer de totale ontwikkeling van de individu.

Zijn carrière kenmerkt zich vanaf het begin door de noodzaak om op moderne wijze te reageren op de technische eisen van de discipline, met andere woorden: in een tijd waarin bij de meeste Italiaanse schermers op zijn hoogst touwtje springen, liet Maestro Di Ciolo zijn leerlingen fysieke trainingen doen als hardlopen, gewichtheffen en schermoefeningen in paren en partijvorm. Zijn individuele lessen worden meer afgestemd op de persoon, hij gaat op zoek naar een model dat niet bestaat, een model dat zich stap voor stap vormt op basis van de individuele kenmerken van elke leerling. Tegelijkertijd werkt hij met groepen en houdt hij "collectieve" trainingen. In tegenstelling tot wat werd gedaan tijdens de fascistische periode (waarin regelmaat en de perfecte ordening werd gezocht.) Deze activiteiten dienen om de individuele kwaliteit te verhogen door middel van imitatie en leren uit gemaakte fouten van anderen. Een nieuwe manier van werken, nooit volledig begrepen, welke hem de reputatie van "ketter" van het schermen oplevert.

Niemand gelooft dat Antonio Di Ciolo werkt met kleine kinderen of dat hij hoofdzakelijk met groeplessen werkt.

Groeplessituatie in Pisa. De ‘wielles’ of cirkelles is een veel gebruikte lesvorm aan meerdere leerlingen tegelijk vanwege de mogelijkheid tot verregaande differentiatie per kind en de mogelijkheden voor de leerlingen om van elkaar te leren.

De holistische benadering wordt door Maestro Di Ciolo mede toegepast in specifieke verwijzing naar het bestaansbegrip schermen, dit houdt in dat de drie schermwapens (floret, degen en sabel) onafscheidelijkheid zijn. De Maestro acht

6

het van essentieel belang om schermen in zijn totaliteit te kennen. De specialisaties, opgelegd door de club of uit onwetendheid over de andere twee wapens, zijn schadelijk voor de creatieve ontwikkeling en de functie van de leraar. Kennis van de drie wapens is met name belangrijk bij de scholing van de leerling in plaats van een echte specialisatie. In de loop der tijd heeft de Maestro zich gelijkwaardig gewijd aan de drie wapens, maar zijn favoriete zou de degen zijn. Door een combinatie omstandigheden hebben zijn leerlingen de belangrijkste successen geboekt met floret, maar we moeten niet vergeten dat er ook sterren zijn geboren van de sabel en degen in Pisa. Directe of indirecte vruchten van zijn lessen.

DE CULTUUR VAN MAESTRO DI CIOLO IN HET ALGEMEEN Antonio Di Ciolo verschijnt bijna altijd in meer of meer vreemde kledij: soms draagt hij een corduroy broek waarvan de pijpen dan vaak te kort zijn, kleurrijke sokken, protserige truien, maar met dezelfde natuurlijkheid draagt hij ook een elegant maatpak. Schijnbaar speelt hij de "zot" of hij doet alsof hij het niet snapt. Wij die hem kennen weten dat hij een aantal boeken gelijktijdig aan het lezen is. Misschien omdat hij een zekere moeite met lezen zou hebben, wat ie nooit heeft toegegeven (we zijn er bijna zeker van dat ie zowel de dyslectisch als disgrafisch is, we leiden dat af uit verhalen van zijn schoolperiode die door mijn moeder, mijn grootvader en hemzelf zijn verteld). Hij kiest zijn lectuur met zorg en wijdt zich er elke dag aan.

Het betreft lectuur van algemene en gespecialiseerde aard, variërend van tuinbouw, techniek en natuurwetenschappen, de pedagogie en de fysiologie. Maar zijn favorieten zijn doorgaans die publicaties die te maken hebben met nieuwe onderzoeken in de neuronwetenschap. Een brede interesse bracht hem ertoe om een deel van zijn tijd te investeren in het uitvinden van speciale hulpmiddelen die bruikbaar zijn voor de fysieke training van de schermer, zoals de gatenplanken en pop met ringen om ballen naar te mikken.

Antonio Di Ciolo en een fan van de maieutica (de leer van Socrates die voorstond dat de leraar zijn leerlingen moest helpen laten ontdekken wat zijn eigen geestelijke kracht is.), de leer van

Plato, van al dat wat leerlingen laat ontdekken.

Hij verafschuwt elke vorm van dwang in het leren, wat hij ‘stereotypering a priori’ noemt (dogmatische oplegging van kennis). Hij vindt zichzelf en "Rogeriaan", ofwel een attente lezer van Carl Rogers, de vader van het vrije leren. Hij waardeert het werk van Decroly, van Orlic, van Parlebas en al diegenen die zijn verder gegaan met het ontwikkelen van de didactiek in het onderwijs, psychemotoriek en socio-motoriek.

Om een voorbeeld te geven, al lange tijd had Maestro Di Ciolo intuïties dat er misschien een verband bestaat tussen de motorische anticipaties en visuele herinneringen. Recentelijk heeft de FIS (Ita. Schermbond), op basis van deze inzichten, een empirisch onderzoek (genoemd schermalab) naar spiegelneuronen. Het onderzoek werd uitgevoerd door Dr. Antonio Fiore, in samenwerking met de FIS en de Universiteit La Sapienza in Rome. De resultaten bevestigen de geldigheid van de werkhypothese van de Maestro.

7

MAÎTRES EN TRAINERS Het is gemakkelijk te zien wat het werk van een maître waard is, wacht gewoon een jaar of wat en dan kan je de rekening opmaken in termen van de resultaten van zijn leerlingen, van kinderen die meededen aan het nationaal jeugdkampioenschap, hoeveel er geselecteerd zijn voor de Azzurrini (nationale jeugdselectie) en degenen die in het nationale team zitten. Hij/ zij kan in de afgelopen tijd slechts sterke Benjamins hebben geproduceerd, misschien een jeugdselectielid of zelfs een nationaal teamlid.

Uiteindelijk kan men de balans opmaken of hij/zij goed is of niet.

Het classificeren van een trainer/coach, of liever de competenties van een trainer/coach is moeilijker. Meestal worden diegenen trainer/coach die niet weten hoe ze kinderen in stelling moeten krijgen, misschien hebben ze enige ervaring, maar alleen met al gevormde atleten. Ze werken met atleten van andere maîtres, en onder hen zal er een sterke atleet zijn en iemand die wat zwakker is. Als een trainer alleen met mensen werkt die al sterk zijn, is daarvan moeilijk te zeggen dat het een trainer is van "kneuzen"! ! Hoeveel leerlingen traint een leraar in zijn carrière? Dat is niet bekend.

Hoeveel van deze atleten zijn al sterk en blijven dit ook in de toekomst? Dus om te beoordelen of een trainer/coach goed is of niet is moeilijker en minder objectief dan je kunt zeggen over een maître.

Soms hoor ik dat een schermleraar goed is met jonge kinderen, terwijl een ander goed zou zijn in het verder opwaarderen van de kwaliteit. We weten niet of dit waar is. Soms denk ik dat het een excuus is voor degenen die geen schermers kunnen opleiden. Uiteindelijk is het veel makkelijker om een sterke atleet te trainen dan een kind in stelling te zetten en hem/haar te laten uitgroeien tot een sterkere atleet.

Salvatore Sanzo in actie op de spelen van Peking in 2008 waar hij brons won. Eerder had hij in Athene zilver gewonnen en werd hij 3 maal wereldkampioen. Hij is als jongetje begonnen bij Antonio Di Ciolo en samen met hem blijven werken tot het eind van zijn carrière.

OVERWEGINGEN VAN 2005 HET TALENT Het talent is de optelsom van genetische aanleg en ervaring, die iemand heeft in fysische, biologische, psychologische en intellectuele zin.

Hoe groot het talent van een persoon ook zijn kan, het is op zichzelf niet voldoende om blijvende resultaten te geven als ze niet goed worden ontwikkeld. Dit betekent evenwel niet dat het talent moet worden gekanaliseerd in voorgeplande wegen of paden, anders zou het deuren sluiten die in de toekomst nuttig en noodzakelijk zouden kunnen blijken voor het behalen van resultaten.

Het concept van leren in vrijheid is hieruit voort gekomen. Vrijheid is niet bedoeld als een afwezigheid van regels, zoals anarchie, maar als openheid jegens verscheidenheid en de veranderlijkheid van situaties, en met erkenning van de verschillende situaties en contexten (ik zou zeggen ‘gesitueerdheid’). Leren in vrijheid dient te worden verstaan, als het, door de leerling, laten leren van de bewegingen in al hun varianten, met inbegrip van de minder adequate en minder geschikte acties, zodat hij/zij later vervolgens uit de verzameling motorische bagage het meest geschikte en adequate kan selecteren op grond van ervaring omdat ze functioneel zijn. Met functioneel wordt bedoeld, een beweging die is aangepast aan de situatie.

De volgende stap is om vast te stellen wat adequaat, opportuun is omdat het inderdaad functioneel is.

Elke situatie is in feite verschillend van een andere omdat elke plaatsheeft op een bepaald moment, een bepaalde plaats, op een bepaalde manier en om bepaalde redenen die haar onderscheiden van alle mogelijke andere situaties. Als dezelfde situaties herhaald worden aangeboden loopt ook het talent het risico om in automatische handelingen te vervallen die hem niet in staat zullen stellen om te herkennen wanneer een situatie anders is in vergelijking met eerder opgedane ervaringen. Des te meer situaties er worden verwerkt. Des te meer vrij een atleet blijft van beperkende voorgebakken concepten. Ook sommige activiteiten buiten de sportieve activiteiten in schermzaal kunnen bijdragen aan het bevorderen van automatismen: de opvoeding thuis en de

8

schooldoctrines kunnen leiden tot een soort afleren van vrijheid, namelijk het vermogen zich aan te passen.

Het 'individu, zelfs het talentvolle, moeten worden geïnstrueerd in de vrijheid, vrij van vooroordelen en voorbedachte concepten. De schermer die een schijnsteek en steek onderdoor wil uitvoeren zonder rekening te houden of de omstandigheden wel geëigend zijn is "blind". Hij is niet opgeleid om de situatie te herkennen, om te herkennen of het ‘wanneer’ en ‘waar’ van die situatie geschikt zijn om zijn tactische plan te realiseren.

De schermer moet worden bevrijd van zijn persoonlijke beperkingen, van zijn grenzen van denken die o.a. tot uiting worden gebracht in de manier van bewegen met het lichaam. Ook de persoonlijke (psychologische) onzekerheden, die voortvloeiend uit de emoties, uit de emotionele toestand vindt men terug in de mimiek en houding.

Talent alleen is niet voldoende om resultaten op te leveren: het moet goed worden gekweekt, in vrijheid.

Antonio te midden van zijn nieuwe lichting 2011.

HET TALENT EN DE AUTODIDACT De leerprocessen in bewegingstaal van de schermer vergen vele jaren werk zowel fysiek als technisch. Zowel de fysieke als de specifieke technische voorbereiding kan niet tot stand komen zonder de invloed van een maître. De leraar fungeert als een filter. De maître heeft gestudeerd en blijft doorstuderen, om de prestaties van de schermer en zijn eigen didactische vaardigheden te verbeteren. Iemand kan op hun eigen kracht zich de schermbewegingen eigen maken, maar je kunt niet in je eentje het schermen leren. Wie gelooft

dat we het schermen op eigen houtje kunnen leren heeft een visie op slechts een deel van de kwesties die betrekking hebben op de leerprocessen. Het schermen is niet hetzelfde als leren lopen of rechtop te staan (in dit geval moet worden opgemerkt dat we allemaal leren lopen, maar niet allemaal leren om dat goed te doen!).

Leren schermen gaat verder dan het verkrijgen van de kennis en vaardigheden van een discipline die de mogelijkheid geeft om de huidige tegenstander te overwinnen met één of andere actie. Degene die het beste de schermsport kan leren is degene die aanpassingsvermogen heeft en degene die, met behoud van eigen persoonlijkheid, niet bang is voor confrontatie.

De autodidact is meestal iemand die denkt dat hij meer weet dan wie competent is in de materie of iemand die bang is voor de confrontatie met, en beoordeling van eigen handelen, iemand die denkt vanzelf te weten wat het beste is te doen en wat niet. Het is een beetje als bij doe-het-zelf diëten: de resultaten zijn al lange tijd schadelijk gebleken, toch zijn er mensen die ze blijven gebruiken!

Hoe kun je verfijnde bewegingen leren, zonder de dagelijkse toepassing en studie van de gebaren?

Maîtres zijn katalysatoren van het leren, ze faciliteren het leren door middel van het doen van voorstellen en, in samenwerking met de leerling, zoeken en vinden van oplossingen op motorische problemen die zich stap voor stap voordoen. Het gaat niet om het vinden van "technieken", maar om het ontdekken van de motoriek die is aangepast aan het probleem.

Wanneer leerkrachten echter deel uitmaken van het leren, gebruik makend van manipulatie en mentale of psychische afhankelijkheid om leerlingen te verplichten en te behouden, staan we voor de grootste vernietiging van de menselijke waardigheid: zij zijn geen maîtres, maar moordenaars van het vak. Voorbeelden van "echte" maîtres vindt men in diegenen die vrijheid creëren en niet gebruik maken van rigide schema’s in hun lessen.

De maître creëert de omgeving die geschikt is voor het ontwikkelen van een beter gevoel, waar hij de beschikbare menselijke bronnen optimaal ontwikkelt, bijdragend aan de groei van de eigen leerlingen op alle mogelijke terreinen.

9

IN TEMPO OF OP EIGEN INITIATIEF

Foto 10. Voorbeeld van een aanpassingstraining.

Olympische voorbereiding 2008: Maître-leerling Marco Vannini werkt op een verhoogd platform voor de simulatie van een tegenstander die lang is, met de atleet Salvatore Sanzo (bron: Bizzi).

In foto 10 wordt de verwerking afgebeeld van een project dat enkele jaren eerder is ontstaan met de kinderen van de schermschool: het experiment is herhaald met topatleten. Het is een duidelijk voorbeeld van de realisatie van een speciale studie. In de loop der jaren zijn er veel experimenten uitgevoerd met het doel om aanpassingsstrategieën en technieken te ontwikkelen voor op de loper. Het verschil tussen deze studies en eenvoudige "technieken" zoals veel trainers gebruiken, ligt in het feit dat technieken simpelweg herhalingen van gebaren zijn, terwijl de studie de mogelijkheid biedt tot een groot aantal toepassingen.

Het fysieke talent is essentieel, maar zonder discipline kan niet het maximaal haalbare potentieel worden uitgebuit. De Olympische kampioenen die een hoog niveau hebben bereikt zonder hard te werken zijn zeldzaam en hebben bovendien, bij gebrek aan werken met een maître, hun beste prestaties niet kunnen herhalen.

De samenwerking tussen Atleet en Maître moet blijven plaatshebben op het niveau van toewijding, genegenheid, respect en vertrouwen. Het mag nooit leiden tot afhankelijkheid en manipulatie.

Het talent van de leerling is optimaal ontwikkeld als de leraar in staat is hem/haar dit talent te laten uiten zonder dat er eigen persoonlijke modellen zijn opgelegd, elk atleet is anders dan de anderen.

Een andere secundaire consequentie (van het 2005 floret apparaat) betreft de keuze om te schermen op eigen initiatief of in het tempo van de tegenstander. Als gevolg van de nieuwe afstellingen is van deze twee opties de tweede het meest bevorderlijk. Schermen op eigen initiatief is in feite gevaarlijk geworden, vooral met acties die de onderscheppingactie (tegenaanvallen en aanval in de voorbereiding) van tegenstander bevorderen. Schermen in het tempo van de tegenstander is handiger, omdat het de mogelijkheid van de onderscheppingactie van de tegenstander beperkt.

Het schermen ‘in tempo’ staat tegenover schermen ‘op eigen initiatief’. De acties ‘in tempo’ komen tot stand op het initiatief van de tegenstander. Acties ‘op eigen initiatief’ komen voort uit eigen initiatiefname, maar moeten toch rekening houden met wat de tegenstander doet en worden uitgevoerd, wakend voor het moment van uitvoering van de tegenactie van de tegenstander.

Schermen ‘in tempo’ omvat alle acties die "het tempo nemen" van de tegenstander, dat wil zeggen gebruik te maken van het gunstige moment dat door de tegenstander wordt geboden voor uitvoering van een bepaalde actie.

Het meest geschikte moment daarvoor is wanneer de tegenstander in een situatie is van niet-evenwicht.

Om te kunnen schermen in tempo moet de schermer: -kijken -intuïtief begrijpen / voorzien -anticiperend handelen Hoewel het schermen in tempo uit het initiatief van de tegenstander voortkomt, wil dat niet zeggen dat mijn initiatief is uitgesloten, maar meer dat door mijn eigen initiatief ik mezelf in de omstandigheid kan brengen waarin ik kan zien en voorzien wat de tegenstander gaat doen om hem te anticiperen. De intuïtie en het voorzien van wat de tegenstander gaat doen komt voort uit de observatie van zijn bewegingen en gebaren, dit is niet toevallig of veroorzaakt door geluk.

10

Enkele vragen: 1) Wat is het juiste moment als de tegenstander: -langer is dan ik (= groter bereik heeft dan ik)?

-het ijzer zoekt bij het voorwaarts bewegen?

-het ijzer zoekt bij het achterwaarts bewegen?

-pareert en onmiddellijk riposteert?

-pareert en niet meteen riposteert?

2)-Wat doe ik als ik voorzie dat mijn tegenstander mijn steek rechtuit gaat pareren?

-Wat is het juiste moment om te pareren als mijn tegenstander aanvalt?

-Waar moet ik naar te kijken na mijn parade?

De tegenstander is even vrij als ik om te doen wat hij opportuun acht. Er bestaat geen enige kans, er zijn er eindeloos veel. Ik kan niet weten wat hij gaat doen, maar ik kan intuïtief begrijpen wat hij gaat doen en hem anticiperen door hem het juiste tempo te ‘nemen’, profiterend van het moment.

Om dit te kunnen doen moet ik kijken: hij kan voorwaarts bewegen, achteruit gaan, stil staan, hij kan zich bewegen omdat ik beweeg of op eigen initiatief, vooruit, achteruit of stil te staan en handelingen met de kling uitvoeren. Hij kan vooruit of achteruit met verschillende snelheden en ik moet snappen hoeveel sneller of langzamer dan ik. Hij kan achterwaarts gaan en dan terug naar voren stappen of andersom (dan is er dus een tempo waarin hij van richting verandert).

Daarnaast heeft de tegenstander fysieke kenmerken verschillend van de mijne waar ik rekening mee moet houden: hij kan langer, kleiner, magerder of dikker.

DE "KAKKERLAK" De kakkerlak is het grootste gevaar voor de goede schermer, zelfs voor de kampioen. Met "de kakkerlak" wordt "de prikker" bedoelt, degene die punten scoort zonder zich iets gelegen te laten liggen aan het respect voor de conventies van het schermen: d.w.z. de conventies van de floret en sabel, of die van het degenschermen. Hij houdt zich niet aan de code die geldt bij het floret- en sabelschermen, hij respecteert de conventie niet die bij deze wapens gelden omdat hij steekt op de aanval van

de tegenstander zonder eerst te weren en zodoende te voorkomen dat hij geraakt wordt door het ontwijken van de steken daarbij vaak verkeerde posities aannemend die op de grens van het bestrafbare zijn. Op degen bijvoorbeeld, schermt hij op de rand van de loper en zorgt zo voor de grens tussen de "reglementaire" en "'onreglementaire' toestand, met de voet die net buiten of net op de loper blijft. De kakkerlak kan een gevaar voor de goede schermer te zijn, zelfs voor de sterke, omdat hij zich niet houdt aan de conventie die wel wordt nageleefd door de goede schermer. Het is alsof ze twee verschillende talen spreken, waarvan er één door de schermgemeenschap erkend wordt en de andere niet. De kakkerlak zal moeilijk de Olympische Spelen gaan winnen, maar kan erg lastig zijn. Het verschil tussen de "prikker" en de sterke schermer is, dat de sterke schermer het gebruik van “grensacties”zoals de lichaamsontwijkingen en de “rare”steken slechts in bepaalde situaties toepast, zodat deze feitelijk ongewoon blijven, terwijl de kakkerlak hoofdzakelijk gebruik maakt van dit soort acties omdat hij de typische schermacties niet beheerst.

De delegatie van Pisa aan de OS in Peking 2008.

Van links naar rechts: Francesco Martinelli (degen), Enrico Di Ciolo (gedeleerde maître degen), Antonio ( gedelegeerde maître floret), Salvatore Sanzo (floret), Marco Vannini (assistent trainer floret), Simone Piccini (gedelegeerde maître floret).

11