Durme- & Scheldeland 2025-2 by Willem Bockx

durme- en scheldeland

voorwoord

Beste lezers,

Dagelijks zie ik nu hommelkoninginnen laag door de tuin zwerven en krokussen bezoeken.Elk jaar is dat voor mij een les in nederigheid. Hoe één individu zich na een eenzame winterslaap wekenlang opwarmt, wisselvalig weer trotseert, voldoende frêle bloemen moet vinden voor stuifmeel en brandstof-nectar, een geschikte nestplaats moet selecteren, een broedbal van stuifmeel maakt en warm houdt, eitjes legt en na uitkomen haar eerste werkstertjes opvoedt, vooraleer het echte werk kan beginnen.

Voor mezelf symboliseert dat de inspanningen die ieder van ons ook individueel kan leveren in de strijd voor natuurbehoud en de klimaatstrijd.Ook in zwaar weer en ondanks veel tegenslagen toch doorgaan.

Veel dank voor uw hulp.

Hans Masuy, voorzitter

odeaandevroegeglazenmaker

Tom Vermeulen

De vroege glazenmaker (Aeshna isoceles) is een echte libel van de lente. In 2018, 2021 en 2024 werd ze systematisch gemonitord in ons natuurgebied het Molsbroek. Het is een karakteristieke soort van laagveenmoeras.

buitenbeentje onder de glazenmakers

De vroege glazenmaker is een beauty. Het is een grote libel met een rank, bruinoranje achterlijf dat mooi contrasteert met haar olijfgroene facetogen. Op het tweede segment van haar achterlijf draagt ze een gele,gelijkbenige driehoek die heel kenmerkend is voor de soort (isoceles = gelijkbenig). Ze heeft een stevig bruinoranje borststuk, geflankeerd door twee brede, gele banden, die in de vlucht goed herkenbaar zijn. Die opvallend lichte kleurcombinatie van bruinoranje, geel en olijfgroen is uniek in de familie van de glazenmakers. Daarom denkt men dat ze geen nauwe genetische verwantschap heeft met haar familieleden.

Ook op andere vlakken wijkt ze af. Zo vliegt ze vrij vroeg in het seizoen, vooral van midden mei tot eind juni, in tegenstelling tot veel van haar familieleden, zoals de blauwe glazenmaker, de bruine glazenmaker en de paardenbijter die in juli-september vliegen. Als lentesoort plant ze zich vroeg in het seizoen voort,waardoor ze haar eerste winter als larve kan doorbrengen,in plaats

van als ei zoals bij de late soorten.Mannetjes van de vroege glazenmaker gaan vaak rusten,dikwijls tussen grassen en biezen, vrij dicht bij de grond. Andere glazenmakers gaan meestal aan de onderkant van takken van bomen en struiken hangen, op ooghoogte of hoger, en lijken vooral eindeloos te kunnen doorvliegen.

karakteristieke libel van het laagveen

De vroege glazenmaker is een karakteristieke soort van de Europese laagveengebieden. Laagvenen zijn moerassen die hoofdzakelijk worden gevoed door grond- of oppervlaktewater uit de omgeving. Daardoor zijn ze heel mineraalrijk. DeWeerribben in Nederland is het grootste aaneengesloten laagveenmoeras van West-Europa. Voor de vroege glazenmaker vormen de Nederlandse laagveenmoerassen het zwaartepunt van haar West-Europese verspreiding.

De vroege glazenmaker komt vooral voor in de verlandingszones van matig voedselrijke laagveenmoerassen. Hoewel ze karakteristiek is voor

Een mannetje vroege glazenmaker rust in lage vegetatie. Daknam, 3 juni 2024. ©TomVermeulen

laagveen, is ze geen laagveenspecialist. Ze vliegt ook aan allerlei vijvers,plassen en sloten met veel ondergedoken en uit het water stekende planten. Ze wordt dikwijls gezien in de nabijheid van riet of andere hoge oeverplanten, zoals lisdodde. Meer noordelijk in Europa vindt men haar vooral in moerassen met krabbenscheer,waar ze minder kieskeurig is dan de groene glazenmaker, de laagveenspecialist bij uitstek.

de belangrijke rol van de durmevallei

Niemand had 20 jaar geleden verwacht dat de vroege glazenmaker anno 2025 boven de moerasvlakte van het Molsbroek zou vliegen. Integendeel, in ons land was ze zo goed als opgegeven. Volgens de Vlaamse rode lijst van 2005 was ze met uitsterven bedreigd. In België waren enkel nog populaties te vinden op door kwel gebufferde vennen in het noorden van Limburg en in Turnhout-Ravels. Experten verwachtten dat ze op korte termijn zou uitsterven in België.

In de periode 2006-2010 maakte ze in WestEuropa een onverwachte en spectaculaire remonte, die al rond de eeuwwisseling in gang was gezet. Men linkt dit succes, en de toename van alle aan matig voedselrijk water gebonden libellen, aan een verbeterde waterkwaliteit van onze rivieren en oppervlaktewateren. Rond 2010 verschenen de eerste exemplaren in het oosten van hetWaasland (kreken van Saleghem, polder van Bazel-Kruibeke-Rupelmonde). De eerste waarnemingen in de Durmevallei in 20132014 waren lokaal ‘groot nieuws’. Men was

terecht trots op de komst van zo’n zeldzame laagveenlibel. De vroege glazenmaker dook toen op in Berlare Broek, en ook in onze reservaten de Fondatie van Boudelo en de Linie, niet voor niets twee toplocaties voor libellen. In de Fondatie waren er ook tekenen van voortplanting.

Op 14 juni 2015 zag ik de vroege glazenmaker voor de eerste keer in het Molsbroek. In de daaropvolgende jaren heeft ze zich verder verspreid overVlaanderen. De natuurgebieden van vzw Durme hebben aantoonbaar een belangrijke rol gespeeld in haar succesvolle westwaartse verspreiding,getuige dit artikel.Ook de Durme, Moervaart en Zuidlede zijn belangrijke levensaders geworden voor de soort, vooral de meer beschutte delen met een rijke begroeiing. De Durme, ter hoogte van haar splitsing te Daknam, en de Zuidlede, ter hoogte van Etbos, spannen daarbij de kroon.Vandaag is de vroege glazenmaker niet meer bedreigd. Omdat haar prille succes niet ten volle begrepen wordt, zou het wel eens een broos en tijdelijk gegeven kunnen zijn. Daarom is monitoring zo belangrijk.

het meetnet vroege glazenmaker

Een steekproef van 30 populaties wordt opgevolgd inVlaanderen, waarvan er elk jaar 10 geteld worden. In het jaar dat een populatie geteld wordt, worden er minimaal twee transecttellingen uitgevoerd binnen de vliegtijd.In 2017 werd een ‘meetnet vroege glazenmaker’ gestart in het Molsbroek om te zien of de soort

De vroege glazenmaker gedijt in de met riet omzoomde sloten van het Molsbroek. Lokeren, 9 juni 2024. ©TomVermeulen

zich op langere termijn in het gebied zou handhaven. Natuurpunt voert haar meetnetten uit in opdracht van deVlaamse overheid;en in de praktijk zijn het dikwijls vrijwilligers die dit doen. Conform het meetnetprotocol liep ik tussen 2018 en 2024 driejaarlijks een vaste, zelf uitgestippelde route van 20 transecten van 50 m in de Molsbroekmeersen, dus een route van in totaal 1 km lang. Ik telde alle volwassen dieren (imago’s) tweemaal per seizoen met minimaal 10 dagen tussen.Dit was geen eenvoudige wandeling, maar een trektocht door een broeierig moeras met hoge vegetatie waardoorheen ik mij een weg moest banen, al dan niet op de hielen gezeten door een enthousiaste kudde koeien. Het was de kunst om in die penibele omstandigheden heel dicht bij de sloten te komen zonder in het water te eindigen.Vroege glazenmakers kunnen maar geteld worden als het warm genoeg is.Ze hebben een voorliefde voor hoge temperaturen waardoor ze pas vliegen tegen de middag wanneer het warmer wordt dan 22°C.

De grafiek toont het aantal waargenomen vroege glazenmakers in het Molsbroek tijdens de zes uitgevoerde transecttellingen in 2018, 2021 en 2024. Door het strikt respecteren van het meetnetprotocol mogen de aantallen van de 6 transecttellingen onderling vergeleken worden.

De toename over de jaren heen is duidelijk: in 2018 werden nog maar 1 à 2 imago’s gezien tijdens één transecttelling, in 2024 groeide dit aantal tot een 10-tal. De brede sloten in de Molsbroekmeersen waarlangs de transecten

lopen zijn erg in trek.Verschillende mannetjes patrouilleren in mei-juni over een deel van een sloot (enkele tientallen meter per mannetje). Ze verdedigen het als hun territorium,wachtend op een aanvliegend vrouwtje waarmee ze onmiddellijk paren.Met een beetje geluk kan je zien dat het paringswiel van mannetje en vrouwtje dikwijls al in de vlucht gevormd wordt, wat een spectaculaire gebeurtenis is die met het nodige ‘lawaai’ (ritselende vleugels) gepaard gaat. Eitjes worden solitair door het vrouwtje afgezet in levende en dode plantendelen.

Het meetnet is maar een staalname van het gebied. In het volledige Molsbroek vliegen nu gemakkelijk meer dan 100 vroege glazenmakers rond op een zonnige junidag. Ze vliegen niet alleen boven de sloten in de meersen, maar ook boven de moerasvlakte en boven de Durme, op circa 2 meter boven het wateroppervlak.Omdat maar enkele procenten van de jonge larven het volwassen stadium bereiken, weten we dat de moerassen van het Molsbroek duizenden larven moeten huisvesten.

Op basis van de eerste meetnetresultaten kan men stellen dat de vroege glazenmaker op een succesvolle en snelle manier het Molsbroek gekoloniseerd heeft in de periode 2018-2024. Deze gunstige resultaten leveren echter geen garantie voor de toekomst. Het is daarom van belang dat de vroege glazenmaker in de volgende jaren blijvend gemonitord wordt in het Molsbroek volgens hetzelfde protocol. Sowieso een mooie en interessante uitdaging voor de toekomst!

natuurinrichitng langsheen de oude vaartbeek in eksaarde

Afgelopen twee jaar werden in ons reservaat Lokerse Moervaartmeersen enkele interessante natuurinrichtingsprojecten uitgevoerd.Deze werken vonden plaats in een zeer nat meersengebied gelegen langsheen de Oude Vaartbeek en werden voor een deel door de Projectsubsidies Natuur (PSN) van deVlaamse overheid en Europa ondersteund.

Het eerste uitgevoerde project dateert al van najaar 2023 en betreft het ontslibben van een volledig verlande brede sloot.Tijdens de werken werd eveneens een aarden dam aangelegd tussen de sloot en de OudeVaartbeek. Op die manier wordt er verhinderd dat in de winterperiode (te) voedselrijk water, afkomstig van de Oude Vaartbeek, in de geruimde sloot terechtkomt en wordt het ‘kostbare’, kwelgevoede slootwater beter vastgehouden tijdens de droge zomermaanden. Een jaar na de ruimingswerken werd het herstelde waterbiotoop al volop bezocht door zeldzame libellen als vroege glazenmaker en glassnijder. Er werd zelfs eiafzet door beide soorten waargenomen! Ook de gewone pad gebruikte, dankzij de slibruiming, de sloot opnieuw als voorplantingsplek.

Afgelopen winter werd op 200 meter van de eerste site een tweede natuurinrichting

uitgevoerd. Daar werd de zeer voedselrijke bovenlaag van een wat hoger gelegen zone naast de OudeVaartbeek afgegraven. Zodoende werd het met bramen overwoekerde gebied omgevormd tot ondiep moeras. Op termijn zal een interessante mozaïekvegetatie van riet en grote zegges zich daar kunnen ontwikkelen. Aangezien de werken werden uitgevoerd in de verveende paleogeul (voormalige loop) van de Durme verwachten we eveneens dat minder algemene planten zoals grote boterbloem, mattenbies en schildereprijs zich in de afgegraven zone gaan vestigen.

Beide uitgevoerde natuurinrichtingsprojecten zorgen alvast ook voor een versterking van het al aanwezige kleinschalige moeraslandschap van bosjes, houtkanten, rietpartijen en slotenrijke hooilanden,een gebied dat gesmaakt wordt door soorten als bunzing,roerdomp en zelfs otter.

Kristof Scheldeman

dagvlinder�che kaasjeskruiddikkopje

Met het kaasjeskruiddikkopje (Carcharodus alceae) komt een soort aan bod die zich pas recent (opnieuw) heeft laten bijschrijven op de lijst van standvlinders inVlaanderen (Maes et al. 2021).

De soort heeft zich de afgelopen jaren sterk uitgebreid in de Lage Landen (Meerman 2025). De stuwende krachten achter de opmars van deze tamelijk onopvallende,kleine dagvlinder zijn al een tijdje voer voor discussie (Couckuyt 2021). Speelt de klimaatverandering hier een belangrijke rol? Of is het eerder te danken aan het feit dat de waardplant zich sterk heeft uitgebreid in Vlaanderen? Dan kan men misschien (eerder) spreken van een “cultuurvolger”, net als dit met het scheefbloemwitje, Pieris mannii het geval is (Albrecht 2012). Want zelfs de grootsteden schuwt dit vlindertje niet (waarnemingen in centrum Gent en Brussel).

het kbv ’tje (klein bruin vlindertje) onder de dagvlinders?

In de vlucht lijkt het kleine kaasjeskruiddikkopje bruin en onopvallend, in tegenstelling bv. tot zijn familielid, het groot dikkopje, Ochlodes sylvanus. Maar, net als bij de op het eerste gezicht kleine bruine vogeltjes, moet men zijn mening herzien bij het nader beschouwen: het bruin bestaat uit verschillende tinten bruin, van donkerbruin, grijsbruin tot eerder oranje-roze bruin. Daarnaast ziet men ook witte vlekjes. Oordeel zelf (fig. 1).

De bruinige kleuren zorgen voor een goede camouflage wanneer ze bijvoorbeeld op open grond zitten te zonnen (Bink 2013). De onderkant van de vleugels is groenachtiglichtbruin met witte vlekjes (Fig. 2). In onze streken kan het kbv’tje met geen andere dagvlindersoort verward worden.

(op)nieuw in vlaanderen vanaf 2009 en in het pdds-gebied vanaf 2014

Het kaasjeskruiddikkopje plant zich sinds 2009 opnieuw voort inVlaanderen (Maes et al. 2013).

Sandra Casier & Daan Van Eenaeme

Fig.1: Imago ♀ op gele composiet. ©TomVermeulen

Fig. 2: Onderkant van de vleugel is zichtbaar terwijl het ♀ kaasjeskruiddikkopje nectar drinkt van de waardplant Malva spec. © Sandra Casier

Op de Rode Lijst van 2021 staat de soort vermeld als ‘niet in gevaar’ (LC). Ondertussen is de soort ook redelijk goed verspreid over het PDDS (Project Dagvlinders Durme- en Scheldestreek).

In 2014 worden de eerste twee exemplaren gemeld in het projectgebied PDDS. Met de start van het tuinmeetnet in 2017 van de VVE WG Dagvlinders gaat het aantal waarnemingen en het aantal hokken waarin deze soort wordt gezien,in een rechte lijn omhoog: 609 exemplaren in 22 hokken in 2017. Het gaat hierbij niet alleen om imago’s, maar ook om andere stadia zoals eitjes en rupsen.Uiteraard gaat deze uitbreiding met de gebruikelijke natuurlijke fluctuaties gepaard. De afgelopen twee zeer natte jaren laten een zeer sterke daling zien (fig. 3).

3:Algemene trend kaasjeskruiddikkopje tuinmeetnet 20172024 © VVE WG Dagvlinders

andere stadia

Het kaasjeskruiddikkopje houdt van een warm microklimaat waarin de rupsen goed kunnen gedijen. Een geschikt microklimaat wordt gecreëerd door plaatselijke omstandigheden, waarbij o.a. structuur in de vegetatie van groot belang is.Eitjes worden afgezet op de bovenzijde van het blad van de waardplant (fig.4).

De ♀ vertonen vaak een voorkeur voor bladeren die zich dicht bij de grond bevinden. Dit heeft

wellicht te maken met de warmere en meer beschutte omstandigheden die de grond biedt. Een andere factor van belang is dat bladeren voldoende groot moeten zijn, zodat de rupsen voldoende vouwbare oppervlakte hebben om zich in te verstoppen. De grootte van de waardplanten zelf is van minder belang. Na een 2-tal weken komen de rupsjes tevoorschijn en beginnen zich meteen tegoed te doen aan een blad. Om zich te beschermen tegen predatoren, verschuilen ze zich daarbij in een omgeplooid stukjeblad.Doorgaanswordthetbladnaarboven toe omgevouwen, wat het zoeken naar rupsen bijzonder makkelijk en herkenbaar maakt.Slechts zelden wordt het blad naar beneden omgeplooid.

De soort was vroeger ook wel bekend onder de naam halsbanddikkopje. De drie felgele vlekken die de overgang vormen tussen lijf en kop van de rups vormden de inspiratie voor de naam (fig.5). Zodra de rups volgroeid is na een aantal vervellingen, gaat hij aan de slag met het maken van een spinsel, veelal aan de voet van de waardplant. Daarin verpopt de rups (Reumkens 2010). Zoals te zien is op onderstaande foto (fig.6), gebeurt de verpopping ook soms aan de plant zelf.

fenologie en uitbreiding van het areaal

Het kaasjeskruiddikkopje heeft 2 tot 3 generaties per jaar.Fig.7 laat zien dat de piek vooral eind juli, begin augustus ligt, maar ook dat de soort een lange vliegtijd heeft.De voorjaarsgeneratie is veel kleiner. Soms wordt de verklaring hiervoor

Fig.

Fig. 4 : 2 rozige eitjes van het kaasjeskruiddikkopje. © Jurgen Couckuyt

Fig. 6: Pop van het kaasjeskruiddikkopje. © DaanVan Eenaeme

Fig. 5: Rups met de typische drie felgele vlekken. © Jurgen Couckuyt

gezocht in het feit dat de rupsen slecht bestand zijn tegen koude winters. Historische data over het voorkomen van het kaasjeskruiddikkopje in de 19de en 20ste eeuw inVlaanderen spreken dit echter tegen (Couckuyt 2021).

Meer generaties per jaar én de grote mobiliteit van de soort zijn een grote troef om zowel als populatie te overleven als om nieuw leefgebied te veroveren,want het zijn echte opportunisten die van een tijdelijke geschikte situatie handig gebruik maken.Warmere en langere zomers zoals we die een paar jaar na elkaar gehad hebben, zijn een extra duwtje in de rug. De vele regen van de afgelopen twee jaar betekende dan weer een grote domper (zie fig. 3).

parasitoïden

Net als andere dagvlinders wordt het kaasjeskruiddikkopje belaagd door parasitoïden zoals sluipvliegen en sluipwespen.Er is sprake van minstens 5 soort-specifieke parasitoïden (Meerman 2025). Afhankelijk van de soort parasitoïde zijn het eitjes, rupsen of poppen die het doelwit zijn (fig. 8 & 9). De larven van de wespen of vliegen doen zich vervolgens te goed aan hun “gastheer”. Dit klinkt wreed, maar in de natuur is het nu eenmaal eten en gegeten worden en zo worden populaties onder controle gehouden.

Dit kleine dikkopje vertoont sterk nomadisch gedrag,want het ♀ is steeds op zoek naar jonge waardplanten voor de ei-afzet (Bink 1992).De ♂ trekken vaak ook,maar in hun zoektocht naar ♀ om mee te paren, bakenen ze veelal een territorium af. Zo proberen ze een ♀ te verschalken. De waardplanten, m.n. diverse soorten kaasjeskruid, zijn inheems inVlaanderen (Ecopedia).Ze werden vroeger ook al aangeplant als sierplant of aangewend als geneeskruid. Er bestaan ook verschillende cultivars van kaasjeskruid,die gevat worden onder de noemer tuinkaasjeskruid. Deze treft men ook vaak verwilderd en/of uitgezaaid aan in bermen en stadsgroen (waarnemingen.be).

tuinen

Ons verstedelijkt gebied ligt bezaaid met tuinen. Kaasjeskruid verdient beslist een plek in elke tuin. Het fungeert niet alleen als voedsel voor de rupsen, de imago’s vinden er op hun beurt voeding in de vorm van gemakkelijk bereikbare nectar (fig.10). Dit laatste is belangrijk, want de soort moet het stellen met een vrij korte roltong.

Snoei van uitgebloeide stengels zorgt voor een tweede bloei in de nazomer. Deze planten kiemen graag op verstoorde bodems zoals in de

een nomade in verstedelijkt gebied

Fig. 7: Fenologie Kaasjeskruiddikkopje PDDS 2023-2024. ©VVE WG Dagvlinders.

Fig.8 : Een vermoedelijk geparasiteerd ei. De normale kleur is eerder paars/roze (zie fig. 4). © Jurgen Couckuyt

Fig.9 : Een geparasiteerde rups. © Jurgen Couckuyt

moestuin, waar steeds nieuwe blote grond beschikbaar is voor de zaden om te ontkiemen. Daar deze kleine, maar goede vlieger toch wel wat afstanden aflegt, is een groot aanbod aan nectar van onschatbaar belang. Tuinen kunnen fungeren als nectarbar. Het kaasjeskruiddikkopje stelt planten op prijs waar de nectar gemakkelijk voor het grijpen ligt: beemdkroon, knoopkruid, jacobskruiskruid, heelblaadjes, marjolein, distelsoorten,kaasjeskruiden,… .Dat tuinen belangrijk zijn voor deze soort blijkt uit onderzoek in Zwitserland (Albrecht 2012). Data van het TuinmeetnetVVEWG Dagvlinders lijken dit ook te bevestigen.In 60 % van de deelnemende tuinen werden imago’s waargenomen; daarbinnen vond men in 12 tuinen (38%) ook andere stadia (fig. 11). Een zeer mooi resultaat voor tuinen in een sterk verstedelijkt en agrarisch landschap! Dit vlindertje lijkt dus een sterk aanpassingsvermogen te hebben.

en andere stadia. ©VVEWG Dagvlinders dijken en bermen

Een andere belangrijke biotoop in ons verstedelijkt gebied zijn de talloze bermen langs wegen, en dijken langs rivieren en kanalen. Kaasjeskruiden komen daar veel voor.Tijdens het monitoren van de diverse meetnetten van deVVE WG Dagvlinders (vb. langs de StekenseVaart of

de Scheldedijk in Berlare) worden veel imago’s en andere stadia waargenomen van het kaasjeskruiddikkopje.

Zoals steeds is het rigoureus maaien van grote oppervlaktes in één keer nefast voor het overleven van eitjes en rupsen! Bij een gefaseerd maaibeheer zijn dijken en bermen ook een goede bron van nectar doorheen het hele vliegseizoen.

tuinmeetnet vve wg dagvlinders

Door in je tuin voldoende nectar- en eventueel waardplanten te voorzien,maak je grote kans om het kaasjeskruiddikkopje en andere dagvlinders in je tuin te spotten.

Wil je weten hoe dagvlinders het in het algemeen in jouw tuin doen?

Schrijf je dan in voor het tuinmeetnet van deVVE WG Dagvlinders door een mailtje te sturen naar vvewgdagvlinders@telenet.be.

referenties

Albrecht M. 2012. Das Siedlungsgebiet bei Bern als Lebensraum des Malven-Dickkopffalters Carcharodus alceae (Esper, 1780) (Lepidoptera: Hesperiidae). Entomo helvetica 5: 147-156

Bink F.A 1992. Ecologische atlas van de dagvlinders in van Noordwest-Europa.- Schuyt & Co.,Haarlem,512 pp. Couckuyt J.2021. Is de spectaculaire uitbreiding van het KaasjeskruiddikkopjeCarcharodus alceae(Lepidoptera: Hesperiidae) in de Lage Landen het gevolg van de klimaatverandering? —Phegea 49(3):147 – 178

Maes D, Herremans M,Vantieghem P,Veraghtert W, Jacobs I, Fajgenblat M & Van Dyck H. 2021. IUCN Rode Lijst van de dagvlinders inVlaanderen 2021. Rapporten van het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek 2021 (10).Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek,Brussel.

Maes, D.,Vanreusel,W. & Van Dyck, H. 2013 Dagvlinders in Vlaanderen:nieuwe kennis voor betere actie.Tielt:Uitgeverij Lannoo nv.

Meerman J. 2025. Kaasjeskruiddikkopje vestigt zich in heel Zeeland. Vlinders. Tijdschrift van de Vlinderstichting, jaargang 40, 2025 (1),p.6-9.

Reumkens H. 2010. De terugkeer van het Kaasjeskruiddikkopje in Limburg. —Natuurhistorisch Maandblad 99(3):54 – 57. https://waarnemingen.be/species/10049/ https://www.ecopedia.be/planten/groot-kaasjeskruid

Fig.10: Kaasjeskruiddikkopje, zich voedend met de nectar van groot kaasjeskruid. © Frank Cornelis.

Fig. 11: aandeel tuinen met imago’s

vogelnieuws: middelste bonte specht

Joris Everaert

De opmars van de middelste bonte specht als broedvogel in België en de buurlanden zoals Nederland en Duitsland is spectaculair, zeker in de laatste tien jaar.We zien in die periode ook in de regio van Durme- en Scheldeland een sterke toename met momenteel naar schatting al ruim 15 territoria in de belangrijkste bosgebieden van de regio.

De middelste bonte specht (Dendrocoptes medius) is een standvogel in een groot deel van Europa en het zuidwesten van Azië. Hij vertoont uiterlijke overeenkomstenmetdegrotebontespecht,maar is wat kleiner. Kenmerkend zijn de volledig rode kruin en zalmroze broek (maar de juveniele grote bonte specht heeft dat ook),fijne lengtestreepjes op de flanken en onderzijde, en een ronde, blekere kop omdat de brede zwarte snorstreep niet doorloopt tot onder de snavel.De middelste bonte specht roffelt zelden, maar het vocale repertoireiszeerdivers.Hetmannetjebakentzijn territorium af met een zang die klinkt als een klagend en miauwend 'kweeh kweeh....'.

verspreiding in europa

Tot ongeveer 50 jaar geleden was de middelste bonte specht een zeer schaarse broedvogel in Europa,die alleen in kleine aantallen voorkwam in de grote eikenbossen van Midden-Frankrijk tot Zuid-Duitsland,Tsjechië,Polen en sommige delen van Hongarije, Griekenland en Wit-Rusland. Daarna kwam er een sterke opmars die mogelijk te wijten is aan het ouder en structuurrijker worden van onze bossen in combinatie met een extensivering van het bosbeheer waardoor staand dood hout niet langer verwijderd wordt. Nochtans foerageert de middelste bonte specht slechts voor een deel op dood hout en lijkt vooral de aanwezigheid van ten minste enkele gezonde oude eiken een sleutelrol te spelen in een bosgebied. In de jaren ‘70 werd de middelste bonte specht ook broedvogel in Wallonië, en waren er al enkele zeldzame waarnemingen in Vlaanderen. De eerste zekere Vlaamse broedgevallen werden vanaf 2000 vastgesteld in het Meerdaalwoud en het Zoniënwoud.

evolutie in vlaanderen en nederland

Tot 2010 was het mogelijk de opmars van de middelste bonte specht in Vlaanderen nog gebiedsdekkend op te volgen.In die periode werd de Vlaamse populatie geschat op 100-150 paren.

Sindsdien is het verspreidingsareaal echter nog gevoelig uitgebreid en werden nagenoeg alle potentieel geschikte loofbossen en parken verder gekoloniseerd. De soort broedt ondertussen in alleVlaamse provincies.

Het inventariseren van deze specht is geen sinecure. In geval van lage dichtheden wordt er weinig geroepen en/of geroffeld en gebeurt dit bovendien reeds erg vroeg in het voorjaar en gedurende korte tijd. De forse toename in combinatie met de moeilijkheden die men ondervindt bij het inventariseren, heeft ertoe geleid dat deVlaamse populatieschatting na 2010 steeds onnauwkeuriger werd. De ruwe schatting van 150-430 broedparen in 2018 was wellicht nog

© Joris Everaert

aan de lage kant,en de voorlopige resultaten van de nieuwe Vlaamse Vogelatlas (periode 20202024) tonen een spectaculaire toename van ongeveer 800-1.600 broedparen (zie ook kaartjes op vogelatlas.be).

Ook in Nederland is de opmars van de soort ronduit indrukwekkend. De groeiende populatie werd in de periode 2013-2015 op 540-850 broedparen geschat, en in de periode 2020-2023 al op 1.900-2.400 broedparen,met nog steeds een exponentiële toename.

ook toename in durme- en scheldeland

Vooral sinds 2015 zien we in de regio van het Waasland en het Durme- en Scheldeland een

duidelijke toename van het aantal waarnemingen. Toen werd ook de eerste vestiging met territoria duidelijk in enkele grote bosgebieden in en rond de Moervaartvallei inWachtebeke, Moerbeke en Sint-Niklaas,alsook in Berlare.

Momenteel zijn er ruim 15 broedterritoria bekend in de regio: enkele in Wachtebeke, Moerbeke en Lokeren (Puyenbroeck, Heidebos, Etbos, De Linie enVettemeersbossen), enkele in Sint-Niklaas en Stekene (o.a. in de Fondatie, Belsele-Gouden Leeuw, en Stropersbos), in Waasmunster (o.a. De Vaag-Ketelbossen), mogelijk ook in Hamme,en ook enkele in Berlare (bossen rond het Donkmeer, en mogelijk ook Berlarebroek).

© Paul Vervaet

visarendwielen aan het donkmeer

In het kader van een Programma voor Plattelandsontwikkeling (PDPO) van de provincie Oost-Vlaanderen hebben we begin maart 4 nestwielen geplaatst in een moerasgebied aan het Provinciaal domein Nieuwdonk.

Ter hoogte van de parking kon je toen 3 ervaren boomklimmersstraffecapriolenzienuithalenomdezewielen bovenop de boomkruinen te plaatsen. Met deze actie willen we niet alleen de ooievaarspopulatie versterken,maar hopen we stiekem ook de iconische visarend meer kansen te geven. Jaar na jaar – en in toenemende mate – toont deze soort namelijk een bovengemiddelde interesse in de Donkregio,het gevolgvandeinzetvanveleactorenenstraffevrijwilligersvan vzw Durme.

Twee van deze nestwielen zijn goed te zien vanop de parking, de twee andere hebben we een stukje dieper in de moeraszone geplaatst. Op die manier hopen we voor de schuwere visarend een rustigere nestlocatie te creëren.

Ervaren boomklimmers plaatsen de wielen bovenop boomkruinen. © vzw Durme

In de loop van het voorjaar en de zomer zetten we hier alvast volop in op de visarend en de bijzondere ‘natte natuur’ die hier in de regio te vinden is. Het laagveengebied in deze oude Scheldemeander is namelijk erg bijzonder en verdient onze volle aandacht.Eén van onze stokpaardjes is dat we daarbij ook steeds trachten de inwoners en bezoekers te betrekken, het zijn tenslotte zij die zorgen voor ons draagvlak.

Michaël Crapoen

© RudiVan Onderbergen

visarend als symbool voor de laagveennatuur in berlare

hoe natte natuur in berlare voor mens en natuur het verschil kan maken

De majestueuze visarend duikt weer meer en meer op in onze regio! Deze indrukwekkende roofvogel, die met uitgestrekte klauwen het water in duikt op zoek naar vis, heeft de natte natuur rondom het Donkmeer herontdekt. Maar zonder extra gezonde moerasgebieden, natuurlijke oevers en visrijke wateren heeft hij hier weinig toekomst. Hoe kunnen we nog meer kansen creëren om dit unieke ecosysteem te beschermen en verder te herstellen?

De visarend is een symboolsoort voor grote zoetwaterbiotopen met een goede waterkwaliteit en gezonde wetlands. Als toproofdier staat hij bovenaan de voedselketen en is hij afhankelijk van een goed functionerend ecosysteem.Het feit dat hij steeds vaker in onze regio wordt gespot, is een teken dat we op de goeie weg zijn en dat onze inspanningen voor natuurherstel hun vruchten afwerpen. Maar zijn toekomst hier is nog onzeker.Vlaanderen kent voorlopig nog geen broedende visarenden, maar Berlare en de omgeving van het Donkmeer heeft alvast goede kaarten om de spits af te bijten.

Natte natuur - zoals laagveengebieden en moerassen - spelen een cruciale rol in de strijd tegen klimaatverandering. Ze werken als een natuurlijke spons die water opvangt bij hevige regenval en het langer vasthoudt tijdens droogteperiodes. Dit voorkomt overstromingen én beschermt de biodiversiteit. Bovendien slaan

veen- en moerasgebieden méér koolstof op dan bossen, waardoor ze een krachtige bondgenoot zijn in het beperken van de klimaatopwarming. Alle redenen om hier volop op in te zetten.

hoe doen we dit?

Vzw Durme werkt al jaren aan het herstel van natte natuur in de valleien van de Schelde, de Durme en de Moervaart en legt een grote klemtoon op de Donkregio. Met verschillende partners waaronder de gemeente Berlare, geven we de biodiversiteit van waterlichamen zoals sloten en vijvers veel meer kansen. In maart herstelden we zo ook enkele waterpartijen langsheen het wandelpad van de drukbezochte Brielstraat (zie pagina 17).

Al deze inspanningen trekken niet alleen de visarend aan, maar ook andere bijzondere soorten zoals otter, woudaap of grote

Michaël Crapoen

Enkele waterpartijen langs de Brielstraat in Berlare worden hersteld. © vzw Durme

modderkruiper en zeldzame planten zoals veenpluis of moeraskruiskruid. Maar we vergeten in dit alles ook de mens niet, want in onze hedendaagse wereld zijn ze meer dan ooit met elkaar vervlochten.Met onze brede waaier aan natuureducatieve activiteiten, prachtige uitkijkpunten en andere infrastructuur proberen we natuur en mens verder te verbinden. Alleen door te investeren in samenwerkingen met andere gebruikers van de open ruimte kunnen we betekenisvolle vooruitgang bereiken.

hoe kan de visarend ons leiden?

Om de impact van klimaatverandering op te vangen,is het cruciaal om verder te investeren in natuurgebieden die water vasthouden en

biodiversiteit ondersteunen. Dit vereist een structurele aanpak waarbij natuurbeheer, waterbeheer en landbouw hand in hand gaan. De aanpak in Berlare toont aan dat concrete ingrepen zoals herstel en bescherming van natte natuur en het optimaliseren van waterbeheer tastbare resultaten opleveren. Een win-win voor mens en natuur.

Met dergelijk projecten zetten we een stap naar een veerkrachtiger natuur, die ons niet alleen bescherming biedt tegen droogte en overstromingen, maar ook een thuis is voor tal van bijzondere dieren plantensoorten, de visarend is daar een icoon van.

Meer info? donk@vzwdurme.be

Binnenkort starten we met een crowdfundingsactie om dit bijzonder biotoop een extra handje te helpen.Voor meer info hou je best je brievenbus en onze communicatiekanalen in de gaten en kan je deelnemen aan de laagveenwandeling: laagveenwandeling

aan het donkmeer - zondag 18 mei 2025

Wil je meer te weten komen over wat laagveen is of wil je tijdens deze avontuurlijke wandeling ontdekken wat groeit en bloeit in de laagveengebieden rond het Donkmeer? Schrijf je dan in, trek je laarzen aan en ga mee op excursie in dit bijzondere gebied.

Afspraak: 10u,parking Nieuwdonk,Dendermondsesteenweg 13a,Berlare. Inschrijven en meer info: donk@vzwdurme.be.

De grote modderkruiper is een zeldzame vissoort die kan profiteren van de uitgevoerde werken. © Rollin Verlinde/Vilda

de daad bij het woord voegen: laagveenherstel donkmeer

Midden maart gaven we het laagveengebied van het Donkmeer een nieuwe impuls.Terhoogtevan de Brielstraat werkten we aan het herstel van enkele ‘vermodderde’ en weinig biodiversewaterpartijen.Vzw Durme doet dat niet alleen en werkte hier samen met de gemeente Berlare en deVlaamse Overheid (Projectsubsidie Natuur).

Naast het weghalen van invasieve plantensoorten zoals Amerikaanse vogelkers, verwijderden we hier maar liefst zo’n 500 m³ aan organisch slib! Het slib zorgde voor zuurstofloze omstandigheden met amper waterleven. Door het weghalen van al dat slib brachten we zowel letterlijk als figuurlijk terug zuurstof in het water, en op die manier hopen we deze plek - op het kruispunt van natuur en recreatie - opnieuw te laten bruisen van het leven. De bijzondere

biodiversiteit van het Donkmeer zal hier dus terug heel wat kansen krijgen, en de vele recreanten die hier langskomen, kunnen dan volop meegenieten. Met dit project hopen we ook een aanzet te geven naar toekomstige projecten die de waterkwaliteit van het Donkmeer kunnen verbeteren.

welkom robin

Sinds 1 januari 2025 is Robin Bosteels bij ons aan de slag als educatief verenigingsmedewerker.

Als gedreven agro- en biotechnologe heeft ze een hart voor duurzaamheid. De voorbije jaren was ze aan de slag bij BastionVIII in Dendermonde,maar nu vervoegt ze dus ons team educatie en verenigingswerk.

Robin is het eerste aanspreekpunt voor scholen en andere groepen om een gidstocht te boeken bij vzw Durme en ze beheert onze algemene mailbox info@vzwdurme.be.

Daarnaast gaat ze zelf ook op pad als gids én zal ze met haar communicatiecapaciteiten ons team verder versterken. Haar kennis over wilde bijen én haar passie voor fotografie neemt ze graag mee in haar nieuwe job.

Welkom in ons vzw Durme-team Robin!

Evelien Van Doorsselaere

© Bert Blondeel

vzw durme-lid? laat van je horen!

Zoals de meest organisaties werkt vzw Durme ook met een meerjarenplanning. Dit plan geeft ons richting en geeft weer wat we als organisatie de komende jaren willen doen.Ons meerjarenplan 2022 – 2026 vind je terug op onze website (www.vzwdurme.be) onder de rubriek‘Over ons’.

Dit jaar starten we aan de opmaak van een nieuw meerjarenplan,2027 – 2031.Omdat we het belangrijk vinden jullie als leden te betrekken,vinden jullie hieronder (én op onze website) een korte vragenlijst terug.Heel graag horen wij van jullie waarom jullie lid zijn van vzw Durme én hoe jullie vzw Durme zien.

• Ik blijf graag op de hoogte van de laatste natuurnieuwtjes uit de regio

• Ik wil de aankoop,inrichting en het beheer van lokale,kwetsbare natuur ondersteunen

• Ik ben geïnteresseerd in de activiteiten en wandelingen van vzw Durme

• Ik vind de ledenvoordelen interessant

• Andere? ............................................................................

nummer van 1 tot 3 wat volgens jou de belangrijkste taken zijn van vzw durme:

• Vzw Durme beschermt en breidt de natuur in de streek rond Durme, Moervaart en Schelde uit waar mogelijk en nuttig;praktisch betekent dit het aankopen van percelen voor behoudvan bestaande waardevolle natuur of omvorming naar bijkomende waardevolle natuur (door beheer en inrichting).

• Vzw Durme verhoogt het draagvlak bij het grote publiek via natuurbeleving (educatie,natuuractiviteiten,…); praktisch betekent dit o.a.begeleiding van schoolklassen,openstelling van onze natuurgebieden voor zachte recreatie,gegidste wandelingen met soms focus op specifieke dier- of plantengroepen.

• vzw Durme is de stem van de groene ruimte in de regio.Praktisch betekent dit actieve betrokkenheid bij (al dan niet lokaal) overheidsbeleid rond natuur en bedreigingen ervoor. Daarbij hoort ook waakzaamheid en actie bij vergunningsaanvragen d.m.v.bezwaarschriften en beroepschriften enz.

vul hier 3 woorden in die volgens jou onlosmakelijk verbonden zijn met vzw durme.

op welke manier steun jij vzw durme? (Meerdere opties mogelijk)

• Met mijn lidmaatschap

• Door financiële steun (gift)

• Ik ben vrijwilliger

• Ik neem deel aan activiteiten

• Ik heb vzw Durme opgenomen in mijn testament

• ..............................................................

Bezorg jouw enquête in onze brievenbus (Mosbergenstraat 1,9160 Lokeren) of vul hem rechtstreeks in op onze website.Via deze QR-code kom je meteen op de juiste pagina terecht.Bedankt!

Ook wij verhuisden naar een nieuw nest

Wij verwelkomen je graag vanaf 2 december 2023 op onze nieuwe locatie in hartje Vlaamse Ardennen: Rijksweg 32, 9681 Nukerke.

Laat je verrassen door een nog intensere natuurbeleving in de grootste speciaalzaak van Vlaanderen.

DE ECOLOGISCHE VERFWINKEL

In onze winkel en webshop kan je terecht voor gezonde verf en duurzame schildersbenodigdheden.

DE DUURZAME AANNEMER

Je gevel of interieur opfrissen? Tintelijn staat in voor jouw schilder-, kalei-, timmeren pleisterwerken.

DE MODULAIRE MEUBELMAKER

Ontdek onze TIMO-kast en MUMO-zitmeubel. Ecologisch van nature, met een enorm aanbod aan mogelijkheden.

de buylaers afvalvrij

Via deze weg wil vzw Durme René Naessens bedanken voor zijn inzet om de Buylaers afvalvrij te houden. De Buylaers in het centrum van Lokeren wordt door menig wandelaar, jogger, fietser of natuurliefhebber bezocht, maar is soms ook het slachtoffer van zwerfvuil.

Proper Pionier en Mooimaker

René uit centrum Lokeren heeft sinds dit voorjaar de Buylaers mee opgenomen in zijn wekelijkse ronde.Zo zamelt hij zwerfvuil in en leegt hij op regelmatige basis de vuilnisbak aan de zitbank in het natuurgebied.Merci René!

tentoonstelling durme-art

Onder leiding van Chris Bracke trekt een enthousiaste groep deelnemers er wekelijks op uit om de Donknatuur en omgeving te schilderen. Op die manier ontdekken ze mooie natuur- en cultuurplekjes en schaven ze op een gezellige manier hun schildertechnieken voortdurend bij.Tot en met half april liep er in de Onthaalpoort Donkmeer een overzichtstentoonstelling van een 30-tal geselecteerde werken.

Heb jij ook zin om deel te nemen de schildersessies neem dan gerust contact op. De sessies gaan meestal door op een woensdagnamiddag, zijn vrijblijvend, deelnemen is gratis en jong en oud,beginner of ervaren rot kan aansluiten.

Meer info? Chris Bracke,0485 60 58 98’

Thomas Van Lancker

© vzw Durme

Michaël Crapoen

© vzw Durme

de 10de grote vzw durme-quiz

Op zaterdag 22 maart vond alweer de 10de editie plaats van onze grote vzw Durmequiz. 14 quizteams lieten hun hersenen een hele avond kraken. Quizmaster Karine zorgde voor een avond vol animo en stevig denkwerk.

Op het einde van de avond bleek dat quizploeg De Smarties de meeste punten bij elkaar sprokkelde.Proficiat!

Wij bedanken graag alle deelnemers en onze vrijwilligers die van deze quiz alweer een leuke avond gemaakt hebben!

kaas- & wijnavond

De kaas- en wijnavond die afdeling ZeleBerlare-Wichelen eind maart in Uitbergen organiseerde was weer een voltreffer. Een hondertal mensen genoten van lekker eten en drinken en steunden op die manier de lokale natuur. Ook vielen enkele aantal aanwezigen in de prijzen met ene leuke tombola.

Een nacht op een vlotje kamperen op het Donkmeer was de hoofdprijs!

© vzw Durme

Willem Bockx

© vzw Durme

Michaël Crapoen

werkbrug in de linie

In natuurreservaat de Linie te Eksaarde werd een 6 meter lange werkbrug geplaatst. Voor het transport konden we dankzij het bedrijf Balako uit Lokeren gebruik maken van een lange aanhangwagen, daarna werd ze manueel gedragen tot aan de Fondatiegracht om daar te monteren. Op beide oevers werd een arduinen dorpel gelegd zodat de werkbrug op een stabiele ondergrond rust en bovendien netjes waterpas ligt. Het brugje is verankerd maar blijft wel verplaatsbaar.

Met als eindresultaat een veilige lichtgewicht werkbrug om de brede sloot tussen het nieuw aangeplante bos Foreest en het recent aangekocht Jeneverboste overbruggen.

Dirk Van Reusel

© vzw Durme

vzw durme viert 50 jaar conservatorschap molsbroek andré verstraeten

Vzw Durme nodigt u van harte uit om AndréVerstraeten en zijn 50 jaar conservatorschap Molsbroek te vieren op zondag 4 mei in het Cultureel Centrum in Lokeren.

Na meer dan 50 jaar pionierswerk op vlak van natuurbescherming geeftAndré de conservatorfakkel door aan Joris Everaert.

Verschillende natuurvrienden eren hem deze middag met woord en beeld.Tijdens de huldiging genieten we ook van een vleugje vioolmuziek van EdwinVanVinckenroye en een gastoptreden van Begijn le Bleu.

praktisch?

De huldiging gaat door op zondag 4 mei om 14.30 uur. Cultureel Centrum Lokeren (in deTheaterzaal),Kerkplein 5,9160 Lokeren

Ben je er graag bij? Bevestig dan zeker uw aanwezigheid voor donderdag 24 april 2025 via info@vzwdurme.be of telefonisch 09/348 30 20.

programma

14.15 uur deuren open 14.30 uur start huldiging 16.00 uur receptie

© vzw Durme

©YannickDeSpieg e leir

column begijn le bleu

De warme dagen in maart waren een startschot van jewelste.Ineens schoot de natuur in gang als een party popper. Party popper? U hebt ze vast wel eens gezien: kleine apparaten die in één beweging een explosie van confetti de lucht in schieten.Toen ik in mijn tuin wandelde, kwam ik er na vijf jaar nog tegen,blinkende confetti die me herinnerde aan een heerlijk familiefeest. Maar er is een keerzijde aan al dat goeds.Confetti krijg je nietzomaarweguitonsmilieu.Kanernietanders gefeest worden? Op het moment dat ik deze zin schrijf, betrap ik mezelf erop dat ik het gevaar loop om bekeken te worden als een oude zeurpiet.‘Als dat al niet mag!’ hoor ik een fictieve tegenpartij in mijn oor fluisteren.

‘Schaf dat af’,denk ik voorzichtig.En daarmee wil ik absoluut niet zeggen dat je alle familiefeesten moet afschaffen, laat staan het plezier dat daarmee samengaat.Maar als je in de natuur wandelt, weet je hoe alomtegenwoordig menselijke rommel is.Als je erop begint te letten, kan je er krankjorum van worden. De aanwezigheid van zwerfafval in onze omgeving heeft negatieve gevolgen voor de leefbaarheid van ons milieu.

Dieren raken erin verstrikt,het kost de overheid miljoenen euro’s en uiteindelijk komt het in de voedselketen terecht. Vlaamse landbouwgrond bevat tot 2.000 stukjes microplastics per kilogram grond,o.a.afkomstig uit de huishoudens of de landbouw zelf.Dat stemt tot nadenken.

Ik denk dat ik mijn teleurstelling rond zwerfvuil nog het best kan beschrijven toen ik tijdens de middagpauze een groepje scholieren een supermarkt zag bezoeken op zoek naar wat eetbaars. Ze hingen er wat rond, trapten lol en gooiden vervolgens al hun afval op de grond.Dan

zakt de moed in mijn schoenen. Het getuigt van geen enkel respect van degene waar je juist je hoop in hebt gesteld. Je kan dezelfde lol trappen als je daarna de boel proper houdt. Dat is een kleine moeite.

Maar er is ook goed nieuws.Af en toe zie ik een mooimaker aan het werk, een persoon die de boel in een straat of langs de kant van de weg vrijwillig netjes houdt,en mijn hart wordt weer wat warmer. Telkens als ik zo iemand bezig zie,weet ik dat ik niet alleen sta.

En ik? Ik neem altijd een afvalzak mee op mijn wandeltochten.Als ik een plaats tegenkom waar het afval me stoort,kan ik altijd ingrijpen.Opkuisen die handel.

“af en toe zie ik een mooimaker aan het werk, en mijn hart

kinderpagina LENTEQUIZ

1. welke plant bloeit niet in de lente?

a. krokus

b. klimop

c. esdoorn

2. bevertanden zijn

a. wit

b. geel

c. oranje

ben jij een echte natuurliefhebber?

3. een groep konijnen wordt ook wel ‘een ….’ genoemd:

a. sprong

b. kudde

c. toom

4. zonder te gaan piepen! Welk dier vind je terug in het logo van vzw durme?

a. vos

b. eend

c. bever

5. welk dier heeft de meeste tanden?

a. haai

b. konijn

c. slak

6. hoe noemen we een jonge boom van ongeveer een meter groot ook wel eens?

a. zaailing

b. twijg

c. scheut

7. wat kunnen vlinders nog doen met hun poten?

a. ruiken

b. proeven

c. horen

Robin

Bosteels

activiteiten april - juli 2025

Vzw Durme organiseert tal van activiteiten voor het grote publiek.Zo willen wij het draagvlak rond natuurbeleving sterk verbreden. Wandelingen, cursussen, workshops,werkdagen, ... voor ieder wat wils! Neem zeker eens een kijkje op www.vzwdurme.be voor de laatste updates.

VRIJDAG 21 APRIL DONDERDAG 24 APRIL

Weidevogelwandeling Scheldebroeken i.s.m. Regionaal Landschap Schelde-Durme

Deze avond kan je al wandelend kennismaken met de bijzondere weidevogels langs de Schelde in Zele en Berlare. Conservator Jan neemt je mee op sleeptouw in dit uniek gebied en wie weet spotten we de koningin der weidevogels, de grutto.Stevige stapschoenen volstaan.

Afspraak: 19u aan taverne hetVeerhuis,Waterhoek 25, Berlare.

Meer info: Jan Maertens, jan.maertens1@telenet.be of 0478 76 55 49

VRIJDAG 21 APRIL ZATERDAG 26 APRIL

Leer de natuur (her)kennen

Heb je zin om de natuur beter te leren kennen op een digitale manier? Deze namiddag gaan we op avontuur in de Heidemeersen om planten, dieren en vogels te herkennen met behulp van handige apps op onze smartphones.We gebruiken ObsIdentify voor het herkennen van planten en dieren en Merlin om vogels te spotten en hun geluiden te leren herkennen.Vergeet je smartphone niet mee te nemen en best de apps alvast te downloaden.

Afspraak: 14u aan BasisschoolTen Berge,galgenbergstraat 39,Berlare.

Meer info: Nick Jacobs via nickjacobs1989@gmail.com of 0473 57 48 67

VRIJDAG 21 DONDERDAGAPRIL 1 MEI

Vroegochtendtocht in de Fondatie van Boudelo

Onze vroegochtendwandeling op 1 mei is een mooie jaarlijkse traditie. Ben jij er dit jaar bij? De conservators nemen ons mee door dit prachtige stiltegebied, onder het begeleidend orkest van zangvogels.

Puur genieten:daar dient een feestdag voor!

Afspraak: 5u, de kruising van de Liniedreef en de Weimanstraat,Sinaai

Meer info: info@vzwdurme.be de wandeling zal ongeveer 5 km lang zijn.

VRIJDAG 21 APRIL ZATERDAG 3 MEI

Weidevogelwandeling Scheldebroeken i.s.m. Regionaal Landschap Schelde-Durme

De ochtendstond heeft goud in de mond is hier zeker van toepassing want vandaag kan je al wandelend kennismaken met de bijzondere weidevogels langs de Schelde in Zele en Berlare. Conservator Jan neemt je mee op sleeptouw in dit uniek gebied en wie weet spotten we de koningin der weidevogels,de grutto.

Afspraak: 7u aan hetVeerhuis,Waterhoek 25,Berlare.

Meer info: Jan Maertens, jan.maertens1@telenet.be of 0478 76 55 49

Stevige stapschoenen volstaan.

VRIJDAG 21 APRIL ZONDAG 4 MEI

Huldiging AndréVerstraeten: 50 jaar conservator Molsbroek

Vzw Durme nodigt u van harte uit omAndréVerstraeten en zijn 50 jaar conservatorschap Molsbroek te vieren op zondag 4 mei in het Cultureel Centrum in Lokeren.

Meer info & inschrijven: Zie p.25

VRIJDAG 21 APRIL ZONDAG 11 MEI

Verhalenwandeling

Bomen en struiken, wij kennen ze allemaal wel een klein beetje en genieten soms van hun schoonheid. Maar kennen wij ook het verhaal achter hun naam of hun ontstaan? Wie weet dragen zij de sporen van een mysterieus sprookje of legende in zich! Gids Nico onthult er enkele van tijdens deze wandeling.

Afspraak: 14u, ter hoogte fietsenstalling hoofdingang provinciaal domein Nieuwdonk,Berlare.

Meer info: Nico Cougé, couge@telenet.be of via 0474 97 60 41.

Minder geschikt voor kinderwagens en rolstoelen. Stevige stapschoenen zijn noodzakelijk.

VRIJDAG 21 APRIL ZONDAG 11 MEI

Wilde bijenwandeling in het Molsbroek

Gids Robin duikt samen met jou de wondere wereld in van wilde bijen.Tijdens deze wandeling leer je alles over de verschillende soorten wilde bijen,hun belangrijke rol in ons ecosysteem en hoe we ze kunnen beschermen. Ondertussen proberen we een paar bijen te vangen met een netje,ze te bestuderen en herkennen.

Geniet van de frisse lucht, de prachtige natuur en de kans om deze bijzondere zoemers van dichtbij te bestuderen.

Afspraak: 14u30, Bezoekerscentrum Molsbroek, Molsbergenstraat 1,Lokeren.

Meer info en verplicht inschrijven via info@vzwdurme.be

VRIJDAG 21 APRIL ZONDAG 18 MEI

Laagveenwandeling aan het Donkmeer

Ben je benieuwd wat er groeit en bloeit in de laagveengebieden rond het Donkmeer? Wil je bijleren over de visarend? Op zondag 18 mei vind je vzw Durme om de parking van recreatiedomein Nieuwdonk met een boeiende infostand en kinderanimatie.

Afspraak: 10u,parking recreatiedomein Nieuwdonk, Dendermondsesteenweg 13A,Berlare.

Meer info en inschrijven via donk@vzwdurme.be,zie ook pagina 17.

VRIJDAG 21 APRIL ZONDAG 25 MEI

Avontuurlijke expeditie i.s.m. Cultuurhuis Berlare

Voor iedereen tussen 6 en 12 jaar. Ga met ons mee op een betoverende ontdekkingstocht en laat je verrassen door de schoonheid van de natuur tijdens onze culturele wandeling.

Het wordt een avontuur voor jong en oud waarbij je de natuur ziet, maar ook voelt, hoort, en ruikt! Trek je laarzen aan en stap in de modder,houd je verrekijker gereed,en zet je zintuigen op scherp. Samen gaan we op zoek naar verborgen sporen van het wilde leven, luisteren naar de symfonie van natuurgeluiden en ervaren we de natuur in haar volle glorie.Tijdens onze tocht maken we culturele pitstops waar je kan genieten van betoverende muziek en aquarellen.

Meer info: https://beleefberlare.be/expeditie-families

VRIJDAG 21 APRIL ZATERDAG 31 MEI - ZONDAG 1 JUNI

‘Vogelpiek’weekend aan het Donkmeer

Samen metVVV Donkmeer en de gemeente Berlare nodigt vzw Durme je uit voor een uniek en creatief weekend vol sport, cultuur en plezier voor jong en oud! Dit weekend organiseren we het gloednieuwe evenement VOGELPIEK. Dit evenement, dat plaatsvindt in het prachtige kader van het Donkmeer, combineert sportieve uitdagingen, artistieke expressie en culinaire verrassingen met een speelse knipoog naar vogels en de natuur. Met de opbrengsten van dit evenement ijveren we voor de realisatie van een vogelkijkhut/rustpunt op de plek waar het historische zeilhuisje stond aan het Donkmeer. Hiermee willen we een belangrijke blikvanger en ontmoetingsplek in ere herstellen, die de natuurbeleving voor bezoekers nog meer zal verrijken.

VRIJDAG 21 APRIL ZONDAG 1 JUNI

Wilde kruidenwandeling

"Onkruid vergaat niet?" Nee, onkruid bestaat niet! Onkruiden zijn alleen maar wilde kruiden waarvan je het nut en de schoonheid nog niet hebt ontdekt.

Wist je dat brandnetels levensnoodzakelijk zijn voor sommige prachtige vlindersoorten? En dat je van paardenbloemen heerlijke siroop of confituur kunt maken?

Gids Raf zal je zeker kunnen verbazen met heel wat interessante weetjes over deze bijzondere planten, zodat je nadien zelf de natuur kan gaan verkennen en vrienden of familie kunt verbazen met de opgedane kennis over deze algemene planten...

Afspraak: 14u30, Bezoekerscentrum Molsbroek, Molsbergenstraat 1,Lokeren.

Meer info: info@vzwdurme.be

VRIJDAG 21 APRIL VRIJDAG 6 JUNI

In de ban van wespvlinders

Wespvlinders zijn op allerlei vlakken buitenbeentjes. Ze lijken meer op wespen dan op vlinders.Ze worden gerekend tot de nachtvlinders maar toch vliegen ze alleen overdag.De rupsen leven niet op, maar in planten en laten zich dus niet makkelijk zien en ook de vlinders tref je niet gauw op bloemen aan.Toch zijn er middelen om zowel de rupsen als de volwassen dieren te zien te krijgen. Ook in het Molsbroek.

Afspraak: 18u,bezoekerscentrum Molsbroek,Molsbergenstraat 1,Lokeren.

Meer info: info@vzwdurme.be

Meer info: http://www.vvvdonkmeer.be en p.18.

VRIJDAG 21 APRIL ZATERDAG 7 JUNI

Een ‘Langere wandeling’!

Gids Pierre neemt je mee op een flinke wandeltocht doorheen enkele Berlaarse natuurgebieden. De nadruk ligt vooral op wandelen en minder op stops met uitleg.

Afspraak: 9u aan de Schapenweide,kruising Sarosstraat en Sluis,Berlare.

Meer info: donk@vzwdurme.be

Voor goeie stappers en minder geschikt voor kinderen/ buggy’s en mensen die slecht te been zijn.

VRIJDAG 21 APRIL ZONDAG 15 JUNI

Doggy-Do-wandeling in Bulbierbroek

Speur, snuffel, beleef maar vooral… geniet. Ontdek samen met je viervoeter de fauna en flora van het Bulbierbroek. Combineer plezier voor je hond en boeiende natuurweetjes voor jezelf met praktische tips voor veilig en verantwoord wandelen. Mis deze interactieve hondenwandeling (4km) met gids Nancy enTaadam niet.

Ook zo’n zin in ons‘samen-DO-moment’ in de parel van de Durmemeersen?Trek je stevige wandelschoenen aan en volg je trouwe vriend zijn neus.Reserveer snel jullie plekje want inschrijven is noodzakelijk.Wij nemen jullie graag mee op snuffelervaring.

Meenemen: een nieuwsgierige hond en een flinke dosis natuur-enthousiasme,drinkfles en poepzakjes voor doggy.

Afspraak: 14u Kapel Onze-Lieve-Vrouw ter Nood,(Witte kapel, kruispunt, Doorn en Legierstraat) 9220 Hamme(SintAnna).

Meer info: Nancy Baeyens, nancy.baeyens65@gmail.com

21 APRIL VRIJDAG 20 JUNI

VRIJDAG

Midzomernacht in het Molsbroek

Midzomernacht spreekt tot de verbeelding. De langste dag van het jaar mag dan ook niet ontbreken in ons activiteitenaanbod.

Deze avond kan je terecht in en rond het bezoekerscentrum Molsbroek om te genieten van een waaier aan activiteiten.

Samen met verschillende partners laten we bezoekers onze mooie natuur van dichtbij beleven. Ga mee op wandel met een van onze natuurgidsen, laat je onderdompelen in een ‘bosbad’ en geniet van de (kinder)animatie die aangeboden wordt.

Uiteraard is ons bezoekerscentrum open en kan je genieten van een heerlijk drankje op ons terras terwijl de zon langzaam ondergaat …

Houd onze communicatiekanalen in de gaten voor het concrete programma!

Afspraak: 19u,bezoekerscentrum Molsbroek,Molsbergenstraat 1,Lokeren

Meer info: info@vzwdurme.be

VRIJDAG 21 APRIL ZONDAG 6 JULI

Het Molsbroek: De groene long van Lokeren

Het Molsbroek biedt ons ontspanning en rust, gezonde lucht, zuurstof, beweging en wonderbare natuur. Tijdens deze wandeling geeft gids Reinhilde meer uitleg over regulatie van het klimaat, het sigmaplan en de voedselkringloop van kleine algen tot de vos.

Afspraak: 14u30, Bezoekerscentrum Molsbroek, Molsbergenstraat 1,Lokeren

Meer info: info@vzwdurme.be

COLOFON

bezoekerscentrum molsbroek

Openingsuren:

1 februari t.e.m. 31 mei: woensdag:13 - 17 uur zon- en feestdagen:14 - 18 uur

1 juni t.e.m. 15 september: dinsdag tot vrijdag:13 - 17 uur zaterdag en zondag:14 - 18 uur

16 september t.e.m. 31 oktober: woensdag:13 - 17 uur zondag:14 - 18 uur

1 november t.e.m. 31 januari: woensdag:13 - 17 uur zondag:14 - 17 uur

Molsbergenstraat 1, 9160 Lokeren info@vzwdurme.be - 09 348 30 20

bezoekerscentrum donkmeer

Openingsuren:

1 maart t.e.m. 30 juni élke dag:10 - 12.30 en 13.30 - 17 uur

1 juli t.e.m. 31 augustus élke dag:10 - 12.30 en 13.30 - 18 uur

1 september t.e.m. 31 oktober élke dag:10 - 12.30 en 13.30 - 17 uur

1 november t.e.m. 28 februari weekdagen:10 - 12.30 en 13.30 - 17 uur weekend:13.30 - 17 uur

Donklaan 123, 9290 Berlare donk@vzwdurme.be

Redactie: ThomasVan Lancker,Vicky Collewaert,EvelienVan Doorsselaere,Kristof Scheldeman,Michaël Crapoen,DorienVan Ranst, Robin Bosteels Eindredactie en lay-out: Willem Bockx Taalkundig advies: Paule Bosch Met dank aan: Hans Masuy,Tom Vermeulen, Sandra Casier, Daan Van Eenaeme, Joris Everaert, Dirk Van Reusel, Begijn Le Bleu Icoontjes kinderpagina: Flaticon

Druk: Graphius,Eekhoutdriesstraat 67,9041 Gent Secretariaat:Bezoekerscentrum Molsbroek,Molsbergenstraat 1,9160 Lokeren

Coverfoto: Ransuil © Yves Adams/Vilda Lidmaatschappen: 15 euro (gewoon lid) 30 euro (steunend lid) per kalenderjaar. Betalingen en giften kunnen via overschrijving op BE52 0012 2999 0009 of in onze bezoekerscentra | RPR Gent Afdeling Dendermonde (ondernemingsnummer:0409.336.931).

DURME- EN SCHELDELAND

Driemaandelijks tijdschrift van vzw Durme

V.U. vzw Durme

Molsbergenstraat 1, 9160 Lokeren