durme- en scheldeland
DRIEMAANDELIJKS TIJDSCHRIFT VAN DE REGIONALE NATUURVERENIGING VZW DURME
jaaroverzicht 2025 een kijkje achter de schermen bij onze terreinploeg natte natuur zit in ons dna
voorwoord
Beste lezers,
Vooreerst de beste wensen voor uzelf en allen die u in het hart draagt. Ongetwijfeld is er daar nog een plekje vrij voor natuur.
We kunnen nu ook terugblikken op een voorbije legislatuur waarin onze overheid weliswaar niet zo klimaatbewust handelde, maar wel natuurbewuster was, vergeleken met eerdere lagere pitjes.Zo kon onze vzw in 2024 maar liefst 20 hectare veiligstellen voor u en de toekomst! De komende periode oogt nu een stuk bleker, niet alleen voor aankoopsubsidies, maar zelfs voor werkingssubsidies. De politieke jacht op besparingen leidt tot een snelvuur van bedreigingen voor de natuursector,soms zelfs van structurele aard. De inherent valse tegenstelling natuur-landbouw wordt ook daarvoor ingezet.
Gelukkig bouwden wij over recente jaren een stevig fundament om ons te wapenen tegen de meest directe gevolgen.Uw morele en materiële steun blijft alvast zeer waardevol. Ook uw stem zou in 2025 van pas kunnen komen als de heksenjacht nog zou toenemen, bijvoorbeeld bij de verwachte uitspraak van de Europese Commissie, waar deVlaamse jacht- en landlobby als aanklagende partij misbruik maakt van staatssteunregels om onze natuursector financieel de nek om te wringen.
2025 zal een blijvend strijdvaardige vereniging tonen, vormgegeven door haar competent personeel,vele fantastische vrijwilligers en leden. “For only when the going gets tough, the tough get going”,zegt één van mijn mentors al eens.
Hans Masuy, voorzitter
Een halve eeuw later: nu vruchten geplukt van pionierswerk in de Daknamse Meersen
Meer dan 20 ha aangekocht in 2024, een recordoppervlakte
kijkje achter de schermen bij onze terreinploeg
ons maja gaat met pensioen
Evelien Van Doorsselaere
Net geen 25 jaar was Maja een vaste kracht binnen het vzw Durme-team.
Gestart als terreinmedewerker én geëindigd als creatieve duizendpoot binnen de vereniging: van gidsen tot onderhoud,van creatief,educatief brein tot archiefbeheerder,van planner tot kassaverantwoordelijke, van personeelsadministratie tot terreinwerk. Het passeerde allemaal de revue in Maja’s takenpakket en wellicht vergeten we nog heel veel andere zaken.
Ongeëvenaard als gids voor de jongsten (met kleuters en lagereschoolklasjes als haar absolute dada) én als expert in het biologisch wateronderzoek – geen waterdiertje kon aan haar alziend oog ontsnappen. Altijd bereid om vrijwilligers én (nieuwe) collega’s de weg te wijzen binnen de vereniging.
dat we maja gaan missen, is een understatement …
Het bezoekerscentrum Molsbroek kon zich geen betere voogd voorstellen dan haar. Niets was haar te veel, meermaals werd ze zelfs ’s nachts uit haar bed getrommeld om het brandalarm af te zetten. Het ‘geheimzinnige verwarmingssysteem’ kende ze vanbinnen en vanbuiten. En nu is het aan de collega’s om deze zorg verder te zetten …
Dankjewel Maja voor al jouw zorgen en jouw tijd,om jouw natuurkennis op zo’n mooie manier bij jong en oud(er) te verspreiden.Jij speelde een héél belangrijke rol in de verbinding tussen mens en natuur.
De reacties van vrijwilligers, leerkrachten, leerlingen, (ex-)collega’s spreken boekdelen: je bent een topcollega, enthousiaste gids, kortom een fantastische madam.We wensen jou dan ook een prachtig pensioen toe waar jouw liefde voor de natuur centraal mag staan.
Tot in den draai (of tot in het Molsbroek ergens).
© Martine Van Audenhove
het molsbroek nog dichter bij de durmestad
Eind november 2024 plantte vzw Durme samen met tal van vrijwilligers, sympathisanten, buurtbewoners en vzw Buiten Zijn een nieuw bos aan tussen het Molsbroek en het stadcentrum van Lokeren. Het nieuwe bos zal een buffer vormen tussen het natuurgebied en de Durmestad en kwam tot stand met de steun van de zelfpluktuin Biekes & Bezekes en meer dan 200 donateurs.
Het bufferbos van 1 hectare krijgt de naam 'het Bosje van André' ter ere van AndréVerstraeten die in 2025 zijn gouden jubileum viert als conservator van dit natuurgebied.
De aanplant van meer dan 1.500 bomen en struiken zal enerzijds zorgen voor 500 meter extra natuurbeleving langsheen de Durme en
Thomas Van Lancker
brengt de natuur nog dichter bij de stad en haar inwoners. Anderzijds zal dit nieuwe bos de leefomgeving en de biodiversiteit nog verbeteren én zal het het Molsbroek beter beschermen en bufferen tegen verdere verstedelijking.
Een overzicht van het aan aangeplantte perceel. © Jean finet
Vrijwilligers, buurtbewoners en sympathisanten in actie tijdens de plantdag. © Jean Finet
jaaroverzicht
planten en dieren in onze reservaten 2024
Het voorbije jaar was weer op vele vlakken bijzonder.Voor vzw Durme schieten deze hoogtepunten er alvast bovenuit. Een terugblik op 2024.
Zowel de Hamputten (Waasmunster) als het Donkmeer (Berlare) werden bezocht door een parelduiker
De tropisch uitziende hop verbleefinhetvoorjaareentijdje in het Molsbroek (Lokeren).
Addertong, een kenmerkende plantensoort voor blauwgrasland wordt gevonden in de Fondatie van Boudelo (Sinaai).
Verdubbeling van de populatie veenpluis (meer dan 200 ex.) in de Polsmeersen (Berlare).
Hondskruid, een orchidee, duikt voor de eerste maal op in onze vlinderberm aan de Hamputten.
Ook in de Fondatie duikt voor de eerste maal moeraswespenorchis op.
Waterspitsmuis werd (op cameraval) waargenomen in Reservaatzone Donkmeer.
2 koereigers foerageren een tijdje in reservaat Buylaers in het centrum van Lokeren.
In de zomer genoten lepelaars purper-, kleine & vele grote zilverreigers van de Moerasvlakte in het Molsbroek.
3131 leerlingen (én hun leerkrachten) of 171 klassen kwamen langs in onze natuurgebieden en genoten van een gegidste wandeling op maat.
Een van onze nieuwe, gesmaakte activiteiten was Midzomernacht in het Molsbroek, i.s.m. Stroom. Met ongeveer 100 aanwezigen was het een schot in de roos.
We mochten in 2024 17 nieuwe vrijwilligers verwelkomen bij vzw Durme.Wat ervoor zorgt dat onze vereniging ondertussen in totaal meer dan 150 vrijwilligers rijk is.
We organiseerden in 2024 een 70-tal gratis activiteiten in onze reservaten.
Afdeling Zele-Berlare-Wichelen organiseerde een geslaagde Kaas &Wijnavond
Ondanks het slechte weer daagden er veel geïnteresseerden op tijdens onze Buylaersdag, met als hoogtepunt het ringen van de ooievaar.
Parelduiker © Joris Everaert, veenpluis © vzw Durme, waterspitsmuis © Vilda/Rollin Verlinde, hop © Joris Everaert, hondskruid © vzw Durme, koereigers © Sam De Taey, addertong © vzw Durme, moeraswespenorchis © Vilda/Rollin Verlinde, purperreiger © Sam De Taey; schoolgroep, wandeling, molsbroek bij zonsondergang, kaas&wijnavond, vrijwilligersfeest © vzw Durme.
natte natuur zit in ons dna
Aan meer en betere natuur proberen we iedere dag te werken. Ons aankoopbeleid is daarvan één van dé belangrijkste speerpunten.Maar aankopen van nieuwe natuurgebieden is één zaak, ze inrichten en beheren een andere. Sommige percelen hebben amper beheer nodig, terwijl andere ons heel wat bloed, zweet en tranen kosten. Zeker in ons waterrijke landschap is het niet altijd evident om alles goed uitgevoerd te krijgen.
Voor dit beheer kunnen we gelukkig rekenen op heel wat enthousiaste vrijwilligers, en daarnaast staat ook onze professionele terreinploeg steeds klaar om te ondersteunen waar nodig. Natuurkwaliteit in onze gebieden is één van onze leidmotieven en we doen er dan ook alles aan om de biodiversiteit daar zo divers en robuust mogelijk te maken. Soms vergt dit echter ook grootschaligere ingrepen die we onmogelijk alleen met onze schaarse middelen kunnen uitvoeren. Hiervoor kunnen we gelukkig soms een beroep doen op verschillende overheden,en zo maken we samen onze regio een stuk klimaatbestendiger. Jaarlijks steken we dan ook heel wat tijd in het uitschrijven en indienen van natuurherstelprojecten. De resultaten mogen echter stuk voor stuk gezien worden,zelfs in die mate dat ze soms als voorbeeldproject worden beschouwd.Het geeft alvast heel wat energie om ook de komende jaren goed onderbouwde herstelprojecten te realiseren.
Hieronder alvast enkele projecten die we in 2024 in de Reservaatzone Donkmeer gerealiseerd hebben:
deelgebied polsmeersen
Ditkleinschaligeenrelatiefintactemeersengebied is een echte verborgen parel in de Reservaatzone Donkmeer.Het ligt aan de uiterst westelijke rand van een oude,verveende Scheldemeander,op een steenworp afstand van de Kalkense Meersen en bestaat uit oude, kruidenrijke graslanden waar bijzondere soorten als veenpluis, kikkerbeet en waterspitsmuis voorkomen. Zoals het een meersengebied betaamt,ligt het gebied doorspekt met heel wat eeuwenoude slootjes, echte hotspots voor biodiversiteit en daarenboven ook cultuurhistorisch erfgoed. Veel van die waterlichamen waren door decennialang gebrek aan onderhoud echter in slechte staat,en daarom namen we in 2021 het heft in handen en stelden hiervoor een hersteltraject op.
Michaël Crapoen
Een sloot in de Broekmeers voor (links) en na de werken (rechts). © Peter Putteman
In 2022 en 2024 gingen we middels een Soortenbeschermingsproject (SBP) en Projectsubsidie Natuur (PSN),aan de slag en ruimden we het organische slib in maar liefst 1,3 km aan slootjes! Daarnaast zorgden we hier ook voor een betere hydrologie,uiterst belangrijk voor een duurzame inrichting. Door die ruimingen in verschillende fases uit te voeren, zowel in tijd als inruimte,zorgdenweervoordatervoorfaunaen flora steeds voldoende uitwijkmogelijkheden overbleven. De voorbije zomer voerden we hier de laatste fase uit waarbij ook speciaal aandacht ging naar het langer vasthouden van water. De resultaten na de eerste inrichting in 2022 waren al verbluffend, het is nu watertandend uitkijken naar het volgende zomerhalfjaar.
deelgebied broekmeers
Geprangd tussen de Polsmeersen en het Donkmeer heeft dit meersencomplex ook nog heel wat potenties. Begin 2024 voerden we hier samen met het Regionaal Landschap ScheldeDurme (RLSD) en de provincie Oost-Vlaanderen een soortenbeschermingsproject uit waarbij we ook ingezet hebben op slotenherstel.Van één sloot centraal in het gebied voerden we het voedselrijke slib af en zo gaven we meer kansen aan doelsoorten zoals de hyperzeldzame moeraswederik en soorten als paarbladig fonteinkruid en waterspitsmuis. Reeds deze zomer kon op heel wat plaatsen in de sloot kikkerbeet gezien worden én groeiden er verschillende exemplaren moeraswederik.
Opnieuw een geslaagde missie dus en meteen de opzet om het natuurherstel hier op te schalen!
In de zomer van 2025 krijgt dit gebied onze volle aandacht en gaan we hier ook fors inzetten op het herstel van de waterlichamen. Maar liefst 1,5 km aan sloten worden hier dan opnieuw ingericht als natuurrijke leefgebieden voor een hele waaier aan bijzondere soorten. Aangezien Broekmeers op een kruispunt van heel wat recreatieve verbindingen ligt, zullen ook wandelaars en fietsers nadien ten volle kunnen meegenieten van de resultaten en de sloten die bruisen van het leven.
En dat is nog niet alles dat we hier in de Reservaatzone Donkmeer in 2025 gaan uitvoeren! We dienden in 2024 een goed onderbouwd PSN-project in om enkele vermodderde inhammen aan het Donkmeer te herstellen. En dat meer bepaald op hét toeristische kruispunt van dit gebied, namelijk waar de Brielstraat en het pad naar de eendenkooi samenkomen. Samen met o.a. de gemeente Berlare gaan we naast exotenbestrijding (o.a. Amerikaanse vogelkers) op de landtongen, ook heel wat slib uit de quasi zuurstofloze inhammen halen. Zo hopen we het unieke laagveenbiotoop te versterken en eveneens de belevingswaarde voor de bezoeker fors te verhogen. Opnieuw een win-win voor natuur en mens!
Meer info? donk@vzwdurme.be
Dat onze natuurherstelprojecten niet onopgemerkt blijven, blijkt ook uit het feit dat het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB) bij ons en de collega’s van domein Nieuwdonk, het jubileum voor 10 jaar PSN organiseerden.Vanuit administraties en terreinbeheerders in heel OostenWest-Vlaanderen kwamen op donderdag 21 november heel wat mensen langs om zich door ons te laten onderdompelen in de succesvolle natuurherstelprojecten die we hier uitvoerden. De lovende woorden geven alvast veel energie aan de vrijwilligers en het professionele kader die zich hier in de Reservaatzone Donkmeer dag in dag uit inzetten.
in memoriam
miet smet
André Verstraeten
Op 19 december 2024 is de Lokerse politica en oud-minister Miet Smet overleden. Toen in 1968 enkele natuurliefhebbers-vogelringers hier dachten aan het oprichten van een strijdbare natuurvereniging groeide spontaan het idee om ook Miet Smet, toen de Lokerse voortrekster in het streven naar ruimtelijke ordening, erbij te betrekken. Bij een eerste contact was ze onmiddellijk bereid om mee te denken over dergelijke vereniging. Er volgde nog heel wat overleg en uiteindelijk werd vzw Durme opgericht op 27 januari 1969. Miet schreef een week later de eerste persnota, met de aankondiging van de oprichting van de nieuwe vereniging. Ze was bijzonder actief in die pioniersfase van de strijdbare natuur- en milieuverenigingen en lag mee aan de basis van de oprichting van het Actiecomité tot Beveiliging van het Leefmilieu Linker Oever (ABLLO) in 1970 en de Bond Beter Leefmilieu in 1971. Binnen vzw Durme gaf ze toen de basisaanzet tot een actie tegen de verkaveling van een deel van de Buylaers (nu reservaat!) en was ze tot 1977 een creatief meedenkend lid van de raad van bestuur.Toen nam ze hier in alle discretie ontslag omdat ze bij de komende verkiezingen als lijsttrekker voor de CVP zou opkomen.Een dergelijk politiek mandaat was immers niet verenigbaar met een bestuursfunctie in een partijpolitiek onafhankelijke vereniging zoals vzw Durme die, in het belang van het natuurbehoud, herhaaldelijk in conflict kwam met politici.
Miet Smet had een lange politieke carrière en maakte naam en faam onder meer als baanbreker voor vrouwenrechten en minister.Ze was bovenal een verstandige doorzetter,die ondanks een overbezette agenda toch dagelijks meestal tijd maakte om een uur boeken en artikels te lezen over maatschappelijke thema's. Ze bleef vzw Durme altijd genegen.Toen degelijke computers nog bijna onbetaalbaar waren, schonk ze via een project met IBM een computer aan het bezoekerscentrum Molsbroek.We konden steeds op haar rekenen voor een doordachte toespraak tijdens de jubileumvieringen 25 jaar en 50 jaar vzw Durme. En aan onze latere gelegenheidscontacten en gezellige babbels bewaar ik de beste herinneringen.
patrick de smedt
Op 18 december 2024 overleed Patrick De Smedt, de natuurfotograaf die bijna dagelijks op de dijken stond tijdens het overgangsbeheer van het Groot en Klein Broek inWaasmunster-Sombeke enTemseElversele.Hij legde vlot contacten met de voorbijgangers en zorgde steeds voor een grapje of kwinkslag. Zo kreeg hij daar een ruime vriendenkring waar de natuurbeleving en de perfecte foto centraal stonden. Voor velen zijn dit onvergetelijke momenten.Tijdens die jaren bezorgde hij er duizenden wandelkaarten en promofolders van vzw Durme in de folderbakjes en ook rechtstreeks aan de wandelaars.Patrick was ook steeds bereid zijn mooiste foto's gratis beschikbaar te stellen voor 'Durme- en Scheldeland'.
Een natuureducatief hoogtepunt van het overgangsbeheer in deze Sigmagebieden was de fototentoonstelling in De Koolputten in de lente van 2024. Patrick zorgde er niet alleen voor de meeste foto's,maar was er ook van de eerste tot de laatste minuut om de bezoekers op een boeiende wijze te verwelkomen. Zijn overlijden op het einde van dit jaar kwam dan ook totaal onverwacht.Hij zal gemist worden in de natuurgebieden in de omgeving van Hamme.
jaaroverzicht 2024 dagvlinders in het pdds-gebied
Iedereen die op één of andere manier bezig is met het opvolgen van dagvlinders aan de hand van diverse telroutes of het tuinmeetnet, heeft hetzelfde verhaal: er waren dit jaar weinig dagvlinders te zien.Sommige soorten waren opvallend laag in aantal of zelfs afwezig tijdens het vliegseizoen. Maar uit de verwerking van de data uit het PDDS-gebied (Project Dagvlinders Durme-Schelde) blijkt dat lang niet alle (grasland-)soorten een slecht jaar achter de rug hebben en soms zelfs boven het gemiddelde uitkomen.Lokaal waren sommige soorten marginaal of afwezig, maar op andere plaatsen dan weer abundant, wat erop kan wijzen dat we hier over bronpopulaties spreken die door lokale omstandigheden duidelijker in beeld komen.
het weer in 2024
Om dit jaaroverzicht in te leiden,kunnen we niet anders dan beginnen met een klimatologisch overzicht van 2024.Het voorjaar was warm,maar met veel regen (fig. 1a).Dit verrijkende effect van natte stikstofdepositie heeft ook impact op de groei van diverse planten op biotoopniveau, waardoor planten die net heel veel licht en warmte nodig hebben, weggeconcurreerd worden. Dit blijft uiteraard niet zonder gevolgen voor de rupsen van (grasland-)soorten die zich op dat moment met hun waardplant voeden. Deze waardplanten krijgen dikwijls niet genoeg licht door dominerende grassen die verder groeien,waardoor de omstandigheden voor ei en rups dramatisch zijn. De zomer bracht niet veel verbetering voor soorten met meerdere generaties, want het was vooral nat en ook minder warm dan vorige jaren (fig. 1b). Algemeen wil dit zeggen dat we het na enkele mediterrane zomers nu moeten stellen met een koeler en veel natter jaar.
invloed van het weer op vegetatie, microklimaat, ei-afzet en ontwikkeling van de rupsen
De weersomstandigheden hebben een onmiskenbaar grote invloed op de ontwikkeling, voornamelijk op soorten die als rups gaan overwinteren.Rupsen van blauwtjes en zandogen eten en groeien (weliswaar traag) verder gedurende de winter wanneer de temperaturen dat toelaten.Anderzijds zijn lage temperaturen zeer belangrijk voor koudbloedige dieren om gedurende de winter energie te kunnen sparen. Bij hogere temperaturen verbranden ze energie en worden ze gedwongen om actief te worden en te eten.Wanneer de omstandigheden dan niet geschikt blijken om te foerageren,kunnen zachte winters op die manier een negatief effect hebben. Wanneer grassen door een warme natte winter verder blijven groeien, belemmert dit ook het uitdrogende effect van de wind, waardoor alles nog langer vochtig blijft. Dit zijn ideale omstandigheden voor schadelijke ziekten of
1b: de zomermaanden waren minder warm, maar ook met meer regen dan gemiddeld. © KMI
Fig. 1a: de lente van 2024 was de natste sinds de metingen en warmer dan het gemiddelde en met minder zonne-uren dan vorige jaren. © KMI
Fig.
schimmels die mogelijk verzwakte rupsen te veel worden. Microklimaat en vegetatiegroei spelen dus een belangrijke rol in dit verhaal. De droge seizoenen van de vorige jaren hadden op hun beurt ook een grote impact op de toestand van graslanden.
De biomassa lag toen veel lager dan in een zeer nat jaar als 2024, waar door de droogte(perioden) veel meer open plekken ontstonden die voor veel dagvlindersoorten opportuniteiten creëerden, nl. zowel een micro-klimaat voor eiafzet als betere kiem-omstandigheden voor waardplanten.En licht en een warm microklimaat zijn net onmisbare factoren voor de ontwikkeling van rupsen in graslanden.Bovendien bleven natte graslanden ook langer plas-dras staan door de overvloedige regen,wat ook een impact heeft op rupsen van blauwtjes die in het voorjaar foerageren op de frêlere waardplanten.
Ondanks de vele regen,maar ook het abnormaal vroege warme voorjaar, lagen de vliegperioden (fenologie) soms veel vroeger dan gewoonlijk. Dat merkte je duidelijk aan het oranjetipje waarvan de vliegperiode bijna 3 decades (= 1 maand) vroeger lag dan in 2023 (fig. 2).Eind april nam de temperatuur dan weer een forse duik,
maar gemiddeld lag de temperatuur van deze lente dus hoger dan vorig jaar (fig 1a).
soorten met een slecht tot zeer slecht jaar in 2024
De groep die de meeste klappen kreeg,waren de blauwtjes.Zeer lage aantallen van icarusblauwtje, bruin blauwtje en kleine vuurvlinder,maar lokaal konden die dan weer wel abundant aanwezig zijn en dat heeft dan wellicht te maken met betere omgevingsparameters. De kleine vos doet het al jaren minder in onze contreien,maar 2024 is een
dan in 2023 (bruin). © VVE WG Dagvlinders
Fig. 2: de fenologiegrafiek 2024 (grijs) van het Oranjetipje lag 3 decades vroeger
Fig. 3: één van de slechts 2 bewezen waarnemingen van kleine vos in 2024. Oudenbos, 14 juli 2024. © Vanessa Van Acker
absoluut dieptepunt.Vermits er al jaren geen rupsennesten meer worden gevonden, hebben we waarschijnlijk enkel met zwervers te maken. Er was in 2024 dan ook weinig aanleiding om te zwerven. Er zijn slechts twee bewezen waarnemingen in het PDDS-gebied (foto 1).
Ook typische bossoorten zoals bv. keizersmantel hebben het dit jaar veel minder goed gedaan. Er was dan ook geen enkele neiging tot zwerven. Dit verklaart waarom er weinig van deze soorten werden waargenomen in tuinen, in tegenstelling tot vorige jaren. Dat is ook niet verwonderlijk met de povere weersomstandigheden die 2024 ons heeft voorgeschoteld.Anderzijds bieden tuinen vaak veel voedsel in de vorm van nectarplanten en iets warmere omstandigheden. Daarom scoorden sommige dagvlindersoorten net beter in tuinen dan in de bredere omgeving.
Andere soorten die het opvallend minder deden in 2024 waren het boomblauwtje en de eerste generatie van onze witjes.Ook typische trekvlinders zoals distelvlinder en oranje luzernevlinder hadden weinig zin om af te zakken naar onze contreien. Atalanta overwintert reeds een paar jaren inVlaanderen en kende eveneens een zwakke zomergeneratie.
Soorten met een redelijk tot zeer goed jaar in 2024
Soorten die het dit jaar wel zeer goed deden, waren het landkaartje, bont zandoogje en de dagpauwoog.De zomergeneratie van het groot koolwitje en de dagpauwoog kende ook een
zeer groot aantal rupsennesten. Ondanks het slechte weer waren er soorten die opgevolgd aan de hand van soort-specifieke meetnetten en het tuinmeetnet, toch een relatief goed jaar hadden. We mogen zeker niet klagen als het gaat over aantallen van het hooibeestje, koevinkje en zwartsprietdikkopje.
Opvallend is de waarneming van twee heel verse imago’s van de distelvlinder op 24 november 2024 (foto 2)! Normaal trekt deze soort terug naar het zuiden of sterven ze hier als rups. Wellicht zullen deze exemplaren hier proberen te overwinteren als imago, iets waar de soort sommige jaren in slaagt, maar dan in mindere mate dan bijvoorbeeld de atalanta.
besluit
Laten we niet vergeten dat 2024 slechts een voetnoot is in het langer opvolgen van dagvlinders.DeVVEWG Dagvlinders volgt in het PDDS-gebied aan de hand van soortspecifieke meetnetten en het tuinmeetnet, alle soorten op. Wie ook zin heeft om daarvan deel uit te maken, stuurt een mailtje naar vvewgdagvlinders@telenet. be
Meer informatie kan je ook vinden op onze website: www.phegea.org/Dagvlinders/Projecten.htm.
Hierbij willen we vanuit onze VVE WG Dagvlinders alle vrijwilligers bedanken voor hun dagelijkse inzet om onze meetnetten mogelijk te maken.
Foto 2: supervers exemplaar distelvlinder. Daknam, 24 november 2024. © Tom Vermeulen
eenhalveeeuwlaternuvruchten geplukt van pionierswerk in de daknamse meersen
De goedgekeurde verkaveling 'De RidderBoelens' zou in de Daknamse meersen het verlengde worden van 'de pijpekop', een doodlopende zijweg van de Daknammolenstraat. Door het beroep,aangetekend door vzw Durme, werd de vergunning voor die 6 ha grote verkaveling vernietigd door de gouverneur op 17 maart 1970.Die kwam nadien zelfs tot in het Hof van Cassatie op de agenda. Er was toen nog een relatief zwakke ruimtelijke ordening. Het gewestplan was nog in voorontwerp en vanuit bepaalde hoeken werd zelfs geijverd om de verkaveling verder door te trekken en van de oostelijke Daknamse meersen een villawijk te maken. De verdere actie om die grond niet als woonpark, maar als Reservaatzone in de gewestplannen te krijgen,vroeg herhaaldelijke en volgehouden intensieve opvolging. Binnen vzw Durme werd het dossier toen grondig opgevolgd door Lieven Clays en zorgde ik samen metAndré Van Doorslaer voor de briefwisseling en de administratieve opvolging.Dit intensieve werk en het resultaat blijken duidelijk uit een brief van toenmalig Staatssecretaris Luc Dhoore van 31 oktober 1975.
André Verstraeten
Onlangs kocht Natuurpunt in de Daknamse meersen waardevolle reservaatpercelen, waarop ooit die verkaveling was goedgekeurd! Ruim 50 jaar geleden waren het echte natuurstrijdpercelen. Hier werden door vzw Durme voor het eerst in de regio beroepschriften en gerechtelijke procedures ingezet om natuur en landschap te redden.Dit gebeurde wel tot woede van lokale politici,grondeigenaren en ambtenaren die ook hun graantje wilden meepikken.
Ook een ander recent daar aangekocht perceel met vijver, waar destijds krabbescheer domineerde, zette vzw Durme ruim 50 jaar geleden sterk in de kijker door gerechtelijke procedures tegen een daar opgericht illegaal weekendhuis. Dergelijke bebouwingen waren in die jaren een echte pest in onze natuurgebieden. Door de felle actie in de pers en in de rechtbank werden in Daknam toen veel potentiële bouwers afgeschrikt.Ook de stad Lokeren stelde zich toen burgerlijke partij in de rechtbank.
Over onze toenmalige klachtenreeks en actie over dat perceel maakte Eddy De Raedt, toen student aan de Koninklijke Militaire School en nu
De brief van toenmalig staatssecretaris Luc Dhoore van 31 oktober 1975.
topman bij de federale politie, zelfs een scriptie. Dit eerste weekendhuis is ooit afgebrand. Daar hadden we uiteraard niets mee te maken, maar we werden wel verdacht en er volgde zelfs een verhoor door de gerechtelijke politie. Die vijver en het eerste weekendhuis was ooit in gebruik door een vissersclub. Die zorgde voor herhaaldelijke bedreigingen en scheldpartijen naar actieve leden van vzw Durme. Ik kreeg onder meer eens te horen: 'We zullen uw ogen ne keer toenijpen'.Gelukkig is toen doorgebeten, ten bate van ons aller natuur.
Bij dat pionierswerk ruim een halve eeuw geleden konden we - eerlijk gezegd - er zelfs niet van dromen dat die gronden ooit door een natuurvereniging zouden aangekocht worden om op lange termijn volwaardig natuurbeheer te bekomen.Proficiat aan de aankopers.Nu plukken we de gerijpte vruchten van het pionierswerk ruim 50 jaar geleden. En die vruchten smaken vandaag heel lekker voor alle natuurvrienden.
Daknamse Meersen vanop het spoorwegpad. © AndréVerstraeten
meer dan 20 ha aangekocht in 2024, een recordoppervlakte
2024 was op verschillende vlakken een uitzonderlijk jaar.Er werd niet alleen voor het eerst meer dan 20 ha aangekocht, er werd ook een historische ruilakte met Natuurpunt ondertekend. Hiernaast vind je een overzicht van de natuurgebieden die vorig jaar een uitbreiding kenden.
In de Moervaartvallei was het natuurgebied de Linie de koploper met bijna 8 ha nieuwe natuur. Het gaat hier hoofdzakelijk over zeer waardevol nat bos waarvan het overgrote deel op grondgebied Moerbeke lag.De Linie lijkt hiermee ook helemaal klaar voor de fusie met Lokeren.In de Lokerse Moervaartmeersen werd in Daknam nog een bosje naast de Durme aangekocht. De Lokerse Moervaartmeersen strekken zich uit van Daknam tot Eksaarde en zorgen voor de natuurlijk verbinding tussen de Moervaart- en de Durmevallei.
De Durmevallei kende een uitbreiding van meer dan 7 ha nieuwe natuur. Rond het Molsbroek werd het sluitstuk op Lokers grondgebied aangekocht én omgevormd tot een bufferbos (zie pagina 5). In de Durmemeersen werd vooral op grondgebied Waasmunster heel wat potentieel waardevol natuurgebied aangekocht. Door middel van een gerichte aanpak en natuurbeheer zullen op termijn zeer interessante biotopen kunnen ontstaan. Ook in Zele werd meer dan 1 ha nat grasland langsheen de Durme aangekocht in de Durmemeersen.
In de Scheldevallei en rond het Donkmeer werd iets meer dan 4 ha nieuwe natuur aangekocht.In de Scheldebroeken zullen zich hier soortenrijkere natte graslanden onder natuurbeheer kunnen ontwikkelen. Rond het Donkmeer werden dan weer een aantal ontbrekende puzzelstukjes aangekocht en werd vzw Durme zelfs eigenaar van een historische tram. Deze tram uit 1913 heeft nog gereden op de lijn Gent-Hamme en passeerde langs het Donkmeer in Overmere-Berlare, toen een zeer populaire uitstap van de Gentenaars die de rust en de natuur opzochten. In Grembergen, Dendermonde tot slot kon naast de Schelde meer dan 2 ha nat bos worden aangekocht. De aanpalende beek is zelfs nog onderhevig aan de getijden van eb en vloed.
2024 was ook het jaar waarin de grondenruil tussen Natuurpunt beheer en vzw Durme werd afgerond. Door het uitruilen van percelen in elkaars natuurgebieden – waarvan de eerste in 1982 werden aangekocht - in Lokeren,Berlare en Waasmunster ontstaan op die manier logische beheereenheden voor beide natuurverenigingen.
Thomas Van Lancker
In Eksaarde-Moerbeke werd vorig jaar 8 ha waardevol bos met dreef aangekocht. © vzw Durme
De aankopen in 2024 kwamen tot stand met medewerking van het Agentschap voor Natuur en Bos en de provincie Oost-Vlaanderen.
een kijkje achter de schermen bij onze terreinploeg
De terreinploeg van vzw Durme staat elke werkdag klaar voor het behoud en de bescherming van onze natuurgebieden. Maar wie maakt er nu eigenlijk deel uit van onze professionele terreinploeg en wat doen ze precies? In dit enthousiaste 6-potige team zitten Bob (de ploegbaas), bijgestaan door Kris,Thijs, Simon,Wouter en Dorien. Samen zorgen ze ervoor dat onze natuurgebieden in topvorm blijven en dragen ze bij tot meer biodiversiteit in onze regio.We nemen je even mee achter de schermen en tonen je een greep uit de werkzaamheden van onze terreinploeg.
aanplanten van bomen en houtkanten
In de winter worden vele dagen gevuld door het aanplanten van nieuwe bossen, bosranden en houtkanten.Vorig jaar werd er eind januari zo’n 1,35 ha aangeplant in de Linie en vorig najaar 1 ha in het Molsbroek. Daarnaast werd er ook voor onderhoud gezorgd van eerder geplante bossen. Bij aanplanten waar uitval was door droge zomers of wildschade werden opnieuw bomen zorgvuldig geplant om de lege plekjes weer op te vullen.De terreinploeg verwijderden wildspiralen die geen dienst meer deden en brachten nieuwe spiralen aan waar nodig.
Naast het aanplanten van bomen worden er ook soms bomen verwijderd, op plaatsen waar we bijvoorbeeld geen bos willen, maar riet of open landschap. Ook deze vorm van beheer is soms noodzakelijk om andere waardevolle natuurtypes in stand te houden.
maaien: essentieel werk in ons natuurbeheer
In de vorige editie van het tijdschrift Durme- en Scheldeland werd al aangehaald waarom maaien zo belangrijk is voor het behoud en de ontwikkeling van onze natuurgebieden. Jaarlijks worden in bijna al onze natuurgebieden delen door de terreinploeg gemaaid, met maaibalk of bosmaaier.
2024 was een bijzonder nat jaar, wat het maaien van onze percelen bemoeilijkte. Sommige percelen konden slechts 1 keer of zelfs niet gemaaid worden.Ook de terreinploeg voelde dit. De tractor kon vaak niet ingeschakeld worden, omdat deze zich zou vastrijden of de bodem zou beschadigen. Daarom werd er naar alternatieven gezocht, en waren ze vaker gedwongen om het maaisel manueel af te halen met behulp van zeilen en draagberries.Er werd zelfs een paar keer een kleine machine op rupsbanden gehuurd, die een Bomen in rietkragen aan Paardeweide-Oost werden zorgvuldig verwijderd. © vzw Durme
Dorien Van Ranst
oud licht roeibootje voorttrok waarin maaisel kon geladen worden. Op deze manier kon het maaisel op enkele erg waardevolle percelen ondanks de nattigheid toch worden afgehaald.
Daarnaast testten we een wendbare éénasser maaibalk met egelwalsen, specifiek ontworpen voor moeilijk, nat en kwetsbaar terrein. Het gebruik van dergelijke machines kan ons enorm helpen bij het maaien en afhalen van natte percelen,zonder de bodem te beschadigen. exotenbestrijding
Een andere belangrijke taak is het bestrijden van invasieve exoten, van groot belang voor de bescherming van onze inheemse flora. De uitheemse invasieve planten die we het vaakst tegenkomen en bestrijden, zijn reuzenbalsemien, Japanse duizendknoop, late guldenroede, reuzenberenklauw, Amerikaanse vogelkers en waterteunisbloem. Deze worden meestal
manueel verwijderd, met wortel en al uitgetrokken en afgevoerd uit het natuurgebied. allerhande werken
Naast de bovengenoemde beheerwerken zijn er altijd nog wel andere taken die onze terreinploeg voor zijn rekening neemt. Het onderhoud van paden, opruimen van zwerfvuil, plaatsen van infoborden en verrekijkers, opruimen van stormschade, plaatsen en herstellen van rasters, ... Deze werken zijn onmisbaar om de natuurgebieden toegankelijk en veilig te houden voor bezoekers.
oproep vrijwilligers: jouw hulp is welkom!
Dit alles is slechts een glimp van de vele taken die onze terreinploeg jaarlijks uitvoert.Gelukkig staan ze er niet alleen voor.Vaak worden ze bijgestaan door enthousiaste vrijwilligers. Sommige beheerwerken,zoals het maaien van grote oppervlaktes,het aanplanten van bomen op grotere schaal of het verwijderen van kleine boomopslag aan oevers,nemen veel tijd in beslag.Daarom zijn we op zoek naar vrijwilligers die zich graag enkele dagen per jaar willen inzetten voor grotere beheerwerken.
Heb jij zin om sporadisch onze ploeg mee te versterken als vrijwilliger? Stuur dan een mailtje naar dorien.vanranst@vzwdurme.be en wij nemen contact met je op wanneer we jouw hulp kunnen gebruiken.
Verwijderen van late guldenroede in het Molsbroek. © vzw Durme
© vzw Durme
Ook wij verhuisden naar een nieuw nest
Wij verwelkomen je graag vanaf 2 december 2023 op onze nieuwe locatie in hartje Vlaamse Ardennen: Rijksweg 32, 9681 Nukerke.
Laat je verrassen door een nog intensere natuurbeleving in de grootste speciaalzaak van Vlaanderen.
200 m2 winkelruimte Uitgebreid assortiment
Ter plaatse testen Professioneel advies
Vlot bereikbaar (auto/bus)
Ruime parking
www.natuurkijkers.be • Bestel online in onze webshop • Gratis bezorging Natuurkijkers.be is een erkend partner van VZW Durme - Rijksweg 32, 9681 Nukerke - T 055 61 33 13 - info@natuurkijkers.be
DE ECOLOGISCHE VERFWINKEL
In onze winkel en webshop kan je terecht voor gezonde verf en duurzame schildersbenodigdheden.
DE DUURZAME AANNEMER
Je gevel of interieur opfrissen? Tintelijn staat in voor jouw schilder-, kalei-, timmeren pleisterwerken.
DE MODULAIRE MEUBELMAKER
Ontdek onze TIMO-kast en MUMO-zitmeubel. Ecologisch van nature, met een enorm aanbod aan mogelijkheden.
vogelnieuws: parelduiker
Joris Everaert
De parelduiker is in het binnenland vanVlaanderen een zeldzame doortrekker en tijdelijke wintergast. In de regio van Durme- en Scheldeland zijn er slechts enkele waarnemingen in de laatste 50 jaar.Deze winter verbleef een juveniele vogel opvallend lang op de Nieuwdonk en het Donkmeer in Berlare. Ook andere zeldzame duikers zoals de roodkeelduiker en ijsduiker werden al een paar keer gezien in de regio.
De parelduiker (Gavia arctica) is een vogel uit de familie van de duikers (Gaviidae). Duikers zijn grote watervogels met een lang torpedovormig lichaam, stevige hals en dolkvormige snavel. Afhankelijk van de soort zijn ze in lengte nog zo’n 10 tot 40 cm groter dan bijvoorbeeld een fuut. Gerangschikt in grootte en tegelijk ook zeldzaamheid, hebben we de roodkeelduiker, parelduiker, ijsduiker en geelsnavelduiker. In het broedseizoen heeft de roodkeelduiker mooie grijs-witte kleuren en een opvallende roodbruine keelvlek. De andere duikers hebben dan zeer opvallende zwart-witte kleuren.Het overwegend grijs/witte onvolwassen en winterkleed is minder kenmerkend.
Het zijn uiteraard zeer behendige ‘duikers’ die jagen op vissen en schaaldieren. De poten zitten ver naar achteren en dat is bij het duiken handig, maar op het land zijn ze bijzonder onbeholpen,en ze komen daar dan ook alleen om te broeden. Alle duikers hebben tijdens het broedseizoen een luide baltsroep met lange, mooi klaaglijke geluiden.
langdurig verblijf op nieuwdonk in winter 2024
Op 16 november 2024 deden Joris Everaert en Luc Willems hun maandelijkse winterwatervogeltelling in Berlare. Bij de start van de telling op de Nieuwdonk viel onmiddellijk een grote vogel op, midden op de waterplas. De extase was meteen groot … een duiker! In de voorbije ruwweg 50 jaar zijn er immers slechts een handvol waarnemingen van duikers in de regio. Al snel kon de vogel als een juveniele parelduiker worden gedetermineerd. De verrassing van de dag werd bovendien nog groter toen er ook een vrouwtje middelste zaagbek opdook, eveneens een zeer zeldzame wintergast in het binnenland!
De parelduiker kon uiteindelijk nog tot 4 december bewonderd worden,afwisselend op de Nieuwdonk en op het naastliggende Donkmeer. De vogel zag er gezond uit en verschalkte er bijvoorbeeld veel flinke baarzen (zie foto). In de periode ervoor en erna bleek er in OostVlaanderen ook een juveniele vogel aanwezig op de Eke-Tweelingsputten en Callemoeie waterplas
De parelduiker die eind 2024 aanwezig was in Berlare. © Joris Everaert
in Nazareth. Alles wijst erop dat dit dezelfde vogel was.
broedvogel in het hoge noorden
De verschillende duikers broeden doorgaans op vrij grote, diepe meren, vaak met eilandjes. De parelduiker broedt in Schotland en vooral Fennoscandinavië en Rusland.De roodkeelduiker heeft een nog ruimer verspreidingsgebied in het noordelijk halfrond, in Europa ook inclusief IJsland. De ijsduiker broedt aan binnenwateren vanAlaska,Canada,Groenland en in Europa enkel op IJsland. De bijna mythische geelsnavelduiker ten slotte, is als zeldzame broedvogel aanwezig rondom de Noordelijke IJszee, vanWest-Siberië totAlaska.
overwinteraar meer zuidelijk
Het overwinteringsgebied van de roodkeelduiker en parelduiker is in Europa vooral gesitueerd langs de West-Europese kust tot deels aan het Middellandse Zeegebied. De ijsduiker trekt 's winters in Europa vooral naar de kustregio van Noorwegen tot Portugal. Soms ‘duiken’ de duikers ook op in het binnenland, op grotere plassen en meren, maar dit blijven zeldzame gevallen. Heel uitzonderlijk kan een verdwaalde geelsnavelduiker ook in West-Europa opduiken.
De laatste waarnemingen inVlaanderen van deze bijna mythische vogel waren in 1987 op de EkeTweelingsputten in Nazareth, en in 2004 op het AWW5-Eeckhoven waterbekken inAntwerpen.
tijdelijke gasten in durme- en scheldeland
De ijsduiker werd in de afgelopen 50 jaar slechts één keer waargenomen in de regio, op 25 november 1981 op de Hamputten in Waasmunster.Ook van de roodkeelduiker zijn er slechts enkele waarnemingen:van 29 februari tot 11 maart 1996 en op 15-16 november 2007, telkens op de Hamputten,alsook op 20-21 maart 2011 op de waterplas aan de Heidemeersen in Berlare. Deze van 15-16 november 2007 op de Hamputten werd die laatste dag wel dood teruggevonden.Dit zal een zieke/verzwakte vogel geweest zijn.Waarnemingen van de parelduiker waren er op 24-30 december 1972 op de Hamputten,op 24 februari 1985 (2 vogels) op de zeilplas H.-Geestmolenstraat in Lokeren, en telkens op de Hamputten ook op 28 oktober 1991, 26-29 december 1999 (adult, ook op de kleinere ‘E3’ plas nabij), 24 mei 2020 (adult, gedeeltelijk al in zomerkleed),en 11 januari 2024 (adult, zeer kortstondig). De juveniele vogel van deze winter in Berlare is dus de vogel die het langst aanwezig was in de regio.
© Joris Everaert
donateurswandeling in de fondatie van boudelo
Op zondag 3 november vond onze jaarlijkse donateurswandeling plaats in ons prachtige natuurgebied de Fondatie van Boudelo. Meer dan 65 wandelaars gingen op pad met een van onze gidsen.
Gidsen Jo,Tommy en Begijn namen elk een groep mee op sleeptouw om de mooie verwezenlijkingen in het natuurreservaat te tonen aan de geïnteresseerde aanwezigen. Zo kwam uiteraard de bosaanplant van vorig jaar aan bod – 3,5 ha nieuw bos, waar toen ook onze crowdfundingscampagne rond draaide:meer bos in onze regio.
Na de wandeling voorzagen we een drankje en een knabbel en nam ook voorzitter Hans kort het woord om alle aanwezigen te bedanken.
Nog eens dankjewel aan al onze donateurs. Door jullie bijdrages kunnen wij ervoor blijven zorgen dat er meer én betere natuur in onze regio bijkomt.
vzw durme kleurt de donkmeerloop
Op vrijdag 1 november stonden maar liefst 26 lopers van vzw Durme aan de start van de Donkmeerloop.
Van een mooie vertegenwoordiging gesproken! Er waren verschillende afstanden mogelijk en onze lopers verdeelden zich tussen de 6,10 en 21 km.Het parcours doorkruiste verschillende gebieden in beheer door vzw Durme, zoals het Donkmeer en de Eendenkooi.
De lopers lieten zich sponsoren ‘voor meer natuur’. Dit resulteerde in een mooi sponsorbedrag van 1000 euro.
Alle lopers liepen in een T-shirt van vzw Durme, gesponsord door Leen De Wilde account en belastingconsulent en door Groep Blancquaert. Daarnaast kregen de lopers ook een drankje en een hapje gesponsord doorAD Delhaize Berlare.
Dankjewel aan alle lopers, sponsors, supporters én vrijwilligers.
Evelien Van Doorsselaere
Evelien Van Doorsselaere
© vzw Durme © vzw Durme
© vzw Durme
teambuilding dds en verko
Op vrijdag 4 oktober mochten we voor de eerste keer een grote teambuilding organiseren voor de bedrijven DDS enVerko. Met bijna 50 collega’s kwamen ze kort voor de middag aan op het provinciale domein Nieuwdonk.
Wij zorgden voor een smakelijke lunch,zodat iedereen voldoende energie had om het sportieve middagprogramma aan te vatten. Daarna konden de deelnemers dan kiezen uit drie opties: een gezellige natuurwandeling, een avontuurlijke moerastocht of een fietstocht. Gidsen Michaël, Koenraad en Evelien namen elk een groep mee op sleeptouw in en rond onze Reservaatzone Donkmeer.De drie groepen kwamen quasi samen terug toe op de afspraakplaats aan de Nieuwdonk en daar volgde nog een gezellige receptie in de stralende avondzon.
Deze teambuilding werd gesmaakt! We kregen heel mooie feedback achteraf van alle deelnemers.
Ben jij ook nog op zoek naar een leuke teambuilding voor jullie bedrijf? Door een natuurbuilding bij vzw Durme te bestellen, beleef je niet alleen een gezellige (halve) dag met je collega’s, je ondersteunt daarenboven de lokale natuur.Je kan bij ons terecht voor een teambuilding op maat van jouw bedrijf.Neem gerust contact op via info@vzwdurme.be voor verdere informatie.
ledencampagne
In het vorige tijdschrift lanceerden we onze oktober-winactie:wie lid werd of zijn lidmaatschap van vzw Durme verlengde vóór 31 oktober 2024, maakte kans op enkele leuke prijzen.
Een onschuldige hand lootte de gelukkigen: Jody D.S.uit Zele sleepte de hoofdprijs in de wacht en mag met de hele familie los van het pad gaan in één van onze reservaten naar keuze, met een ervaren vzw Durme-gids.
Marianne C.uit Berlare wint een jaarabonnement op het prachtige vogelmagazine‘Fwiet’.
Patricia M. uit Waasmunster enVanessa D.W. uit Dendermonde winnen het bedrag van hun lidmaatschap terug.
De winnaars werden persoonlijk op de hoogte gebracht.
Proficiat!
Zelf ook zin om op pad te gaan met een ervaren gids van vzw Durme? Op onze website www.vzwdurme.be vind je meer info.
Vicky Collewaert © vzw Durme
Evelien Van Doorsselaere
© vzw Durme
taartenfestijn
Zondag 13 oktober – 12 uur
Tientallen taarten stromen het bezoekerscentrum binnen. De eerste vrijwilligers zijn op post en alles wordt in gereedheid gebracht voor alweer een mooi taartenfestijn.Het zonnetje blijft wat achter de wolken zitten,maar de sfeer zit er alvast in!
Zondag 13 oktober – 14 uur
De taartentoog wordt geopend en de eerste taartenliefhebbers gaan op zoek naar de taart of cake die het meeste in hun oog springt. De vrijwilligers geven het beste van zichzelf. Ook in het bezoekerscentrum gaan de drankjes vlotjes over de toonbank,vooral de warme dranken doen het goed dit jaar – het is een stukje frisser dan de voorbije twee jaren. Maar dat houdt gelukkig niemand tegen om te genieten van deze vzw Durme-hoogdag.
Zondag 13 oktober – 18 uur
Oeeeef. Wat een middag alweer. De allerlaatste stukjes taart en cake zijn de deur uit. Nog enkele mensen blijven even gezellig ‘hangen’ in het Molsbroek. De vrijwilligers zetten alvast alles op alles om alle‘sporen’ uit te wissen.En nog voor het donker wordt, is alles af- en opgeruimd.Wat een teamwork!
Heel veel dank aan het geweldige vrijwilligersteam om van het taartenfestijn alweer een oorverdovend succes te maken. Merci aan alle taartenbakkers, merci aan onze evenementvrijwilligers én merci aan alle bezoekers. De taartjes brachten maar liefst 1532,90 euro in het laatje van vzw Durme. En dit wordt dan weer opnieuw geïnvesteerd in meer natuur.Taart eten voor het goede doel?Win-win.
Evelien Van Doorsselaere
© vzw Durme
© vzw Durme
column begijn le bleu
Patrick De Smedt, een vrijwilliger van vzw Durme,is niet meer.Het nieuws kwam voor velen als een donderslag bij heldere hemel.Toen ik het bericht vernam deed ik wat velen doen op zo’n moment: mensen opzoeken die je verbijstering delen. Na een korte mededeling via de sociale media stroomden de getuigenissen binnen van mensen die Patrick gekend hebben via een wandeling of een fietstocht langs de dijken van de Durme. Het was het bewijs dat de man geliefd was en nooit verlegen zat om een praatje te slaan of een mop te tappen. Een aantal jaren geleden zag ik hem haast wekelijks aan het Meulendijkbroek. We maakten elke keer een praatje maar zwegen ook regelmatig, vooral wanneer we een lepelaar ziftend met zijn bek door het water zagen gaan.Patrick legde met zijn camera alles vast wat bewoog en wist met veel trots de waarnemingen van de dag te melden.Hij had het geduld van een reiger en legde op het juiste moment de mooie momenten vast.Hij had de gave om rustig te zijn. Hij vertelde je waar je de ijsvogel kon vinden, of de woudaap. Zijn enthousiasme was niet te temperen.Toen hij een hermelijn had ontdekt in het Broek troepte menig wandelaar rond zijn camera samen om de beelden van het zoogdier te bekijken.We stonden in bewondering naar een vijftigtal pijlstaarten te kijken die op het Klein Broek dobberden.We zagen dat de natuur snel terugkeert als je die maar kansen geeft.Maar dat was toen.
Na het droevig nieuws keerde ik terug naar de Mirabrug en zag dat de Durme verder stroomde. Eb en vloed houdt niemand tegen. Ik probeerde betekenis te geven aan zijn dood.Het zijn van die
momenten waar je open staat voor alle dimensies van het leven.Het moment waar spiritualiteit wordt geboren.Daar,bij het kabbelende water,wist ik dat velen de fakkel zullen overnemen van Patrick.Dat is zijn verdienste.Bij de aanschijn van 2025 is dat een dwingende boodschap.Doen!
“we zagen dat de natuur snel terugkeert als je die maar kansen geeft”
kinderpagina de eekhoorn
Wist je dat…
eekhoorns een winterrust houden, geen winterslaap? Hun lichaamstemperatuur daalt een beetje.Op koude dagen slapen ze veel,maar af en toe ontwaken ze om wat te eten.
het momenteel volop paartijd van de eekhoorns is? Mannetjes gaan op zoek naar vrouwtjes. Tot maart maak je daarom extra kans om ze te zien.
eekhoorns in het wild 3 tot 7 jaar kunnen worden?
© SandraVan Hespen
© Sandra Van Hespen
activiteiten januari - april 2024
Vzw Durme organiseert tal van activiteiten voor het grote publiek. Zo willen wij het draagvlak rond natuurbeleving sterk verbreden. Wandelingen, cursussen, workshops, werkdagen, ... voor ieder wat wils! Neem zeker eens een kijkje op www.vzwdurme.be voor de laatste updates.
VRIJDAG 21 APRIL ZATERDAG 25 JANUARI
Winterborrelwandeling
Een verfrissende natuurwandeling in Berlare Broek met een lekker drankje onderweg. Stevige stapschoenen zijn aangeraden. Inschrijven hoeft niet maar wordt wel gewaardeerd.
Afspraak: 14u Onthaalpoort Donkmeer, Donklaan 123, Berlare (nabij A. Nelenpad).
Meer info: Nick Jacobs, nickjacobs1989@gmail.com of 0473 57 48 67
VRIJDAG 21 APRIL ZONDAG 2 FEBRUARI
Landschapswandeling rond het Molsbroek
Gids Dirk Lippens is een echte kenner als het gaat over het landschap en vandaag neemt hij je mee rond het Molsbroek. In een reis door de tijd zien we in het landschap van het Molsbroek en zijn omgeving sporen van een evolutie: van een ondiepe subtropische zee naar een toendravlakte en tot de waardevolle waternatuur van vandaag.
En wat walvissen en mammoeten met het Molsbroek te maken hebben, kom je op deze wandeling ook te weten.
Afspraak: 14u30, Bezoekerscentrum Molsbroek, Molsbergenstraat 1, Lokeren.
Meer info: info@vzwdurme.be
VRIJDAG 21 APRIL ZATERDAG 8 FEBRUARI
Werkdag Scheldebroeken, deelgebied ‘Lypesaen’
We steken de handen uit de mouwen in dit prachtige natuurgebied en verwijderen houtige vegetatie op een bloemrijk perceel.
Breng zeker je laarzen of werkschoenen en werkhandschoenen mee.
Afspraak: 9u aan hetVeerhuis,Waterhoek 25, Berlare.
VRIJDAG 21 APRIL ZATERDAG 15 FEBRUARI
Natte laarzenwandeling in Broek- en Polsmeers
Vandaag trekken we het avontuur tegemoet en bezoeken enkele verborgen natuurpareltjes in de Broek- en Polsmeersen.Minder bekend bij de meeste mensen,maar ze vormen een onmisbare schakel tussen de Reservaatzone Donkmeer en de Kalkense Meersen.
We verlaten het pad en doorkruisen via smalle brugjes,over en doorheen slootjes of gewoon tussen de struiken. Een goed verscholen natuurparel met een rijke natuur, maar om dit te ontdekken zijn laarzen onontbeerlijk!
Helaas niet geschikt voor kinderwagens en voor mensen die minder goed te been zijn.
Afspraak: 14u op de parking van domein de Nieuwdonk, Overmere. Einde voorzien rond 16u15.
Meer info en inschrijven (verplicht): donk@vzwdurme.be
VRIJDAG 21 APRIL ZATERDAG 23 FEBRUARI
Bever- en otterwandeling
Met gids Caroline op stap in het spoor van de bever en wie weet otter. Deze boeiende wandeling gaat door in het moerasgebied Hemelse Rij dus laarzen zijn noodzakelijk. Deze avontuurlijke tocht is niet geschikt voor kinderwagens of mensen die slecht te been zijn.
Afspraak: 14u Eddy Copersbank, iets voorbij de Scheve Villa, Donklaan, Berlare.
Meer info en inschrijven (verplicht): donk@vzwdurme.be
VRIJDAG 21 APRIL ZONDAG 2 MAART
Otter & beverwandeling in het Molsbroek
De otter en bever zijn ondertussen al een tijdje vaste bewoners van natuurreservaat Molsbroek en dus zijn deze fascinerende dieren het perfecte onderwerp voor een wandeling. Onder leiding van gidsen Caroline en Marieke zoeken we naar hun sporen en ontdekken er alles over.
Meer info: Jan Maertens, jan.maertens1@telenet.be of 0478 76 55 49 veldbloemenzaad.be
Afspraak: 14u30, Bezoekerscentrum Molsbroek, Molsbergenstraat 1, Lokeren.
Meer info en inschrijven (verplicht): info@vzwdurme.be
VRIJDAG 21 APRIL ZATERDAG 8 MAART
Broedvlotten in Paardeweide-Oost
Deze ochtend maken we de vlotten weer klaar voor het nieuwe broedseizoen op de plas van Paardeweide-Oost. Na een winter op het land krijgen de vlotten een nieuwe laag steentjes en worden ze teruggeplaatst op het water. Zo creëren we een veilige nestplek voor onder andere kokmeeuwen en visdieven in dit prachtige stukje natuur. Kom je een handje helpen?
Vergeet dan niet om werkhandschoenen en stevige schoenen of laarzen mee te nemen.
Afspraak: 9u, kleine parking aan de Paardeweide-Oost (kruispunt Sluis en Sarosstraat) - Schapenweide, Berlare.
Meer info: Nick Jacobs, nickjacobs1989@gmail.com of 0473 57 48 67
VRIJDAG 21 APRIL ZONDAG 9 MAART
Lentewandeling
Begin maart, de dagen worden langer, de natuur herleeft, kortom het wordt lente.Tijd voor onze jaarlijkse wandeling langsheen de meersen en de natte slikken en schorren van de Durme.
Gids Nico neemt je op sleeptouw voor een wandeling van 5 km door dit mooi en rustig stukje natuur. Een aanrader na de donkere en sombere winter. Ook geschikt voor natuurleken en kinderen.
Afspraak: 14u,het einde van de Donkerputstraat,T-kruispunt Hoekstraat,Zele.
Meer info en inschrijven: Nico Cougé, couge@telenet.be, 0474 97 60 41
VRIJDAG 21 APRIL ZONDAG 16 MAART
Lezing "Wat veren van vogels ons vertellen"
Lezing door veldornitholoog en natuurgids Eddy Gadeyne.
Vogels en veren: ze zijn onafscheidelijk en toch zo gewoon... Maar wist je dat je aan de kleur van veren kan opmaken of een vogel gezond of ziek is? En dat veren in heel veel soorten en maten bestaan...Of dat mensen door de eeuwen heen gebruik hebben gemaakt van deze wondermooie en even mysterieuze materie?
Dit en nog veel meer kom je te weten dankzij een tweetal boeiende uurtjes aan de hand van heel wat uniek educatief materiaal, op een luchtige en tegelijk boeiende manier gebracht.
Afspraak: 14u30, Bezoekerscentrum Molsbroek, Molsbergenstraat 1, Lokeren
Meer info: Eddy Gadeyne, eddy.gadeyne@telenet.be
Inkom: 5 euro, kinderen tot 12 jaar gratis
€41,95
De tiende grote vzw Durme-quiz
Dit jaar organiseert vzw Durme voor de tiende keer ‘De GroteVzw Durme Quiz’. Schrijf je in en doe een gooi naar de overwinning! Rijk pallet aan thema's en leuke en grappige tussenrondes zijn het ondertussen beproefde recept voor onze allround quiz!
Afspraak: Zaal de Tilde, Poststraat 6, Lokeren. Deuren om 19.00 uur - start 19.30 uur.
Meer info & inschrijven: Stel snel een ploegje samen (max.5 personen) en schrijf je in door een mailtje te sturen naar info@vzwdurme.be. Schrijf na bevestiging €25 over op BE52 0012 2999 0009 (vzw Durme) en vermeld ‘je naam + Quiz 25’.
VRIJDAG 21 APRIL ZONDAG 23 MAART
Landschapswandeling in de Scheldemeander
Trek alvast je stevige wandelschoenen aan voor deze superboeiende wandeling, want samen met ervaren gids Dirk maken we een flinke tocht (9 km) en lezen onderweg het landschap.
Zo stap je op de bodem van de vroegere Schelde, klim je naar een rivierduin en maak je kennis met sikkelbanken, oeverwallen, stootoevers, ... als resultaat van 12.000 jaar landschapsontwikkeling in de Vlaamse Vallei na de laatste ijstijd.Ook de recente invloed van de mens op het landschap komt aan bod: het Donkmeer als enorme turfmijn, Nieuwdonk als zandleverancier voor de E17, kunstmatige bochtafsnijdingen van de Scheldeloop en het Sigmaplan als reactie op het toenemend overstromingsgevaar.
Stevige stapschoenen of laarzen aan te raden.
Afspraak: 14u aan de Onthaalpoort Donkmeer, Donklaan 123, Berlare.
Meer info: donk@vzwdurme.be
VRIJDAG 21 APRIL ZATERDAG 29 MAART
Kaas- en wijnavond
Kom genieten van lekkere kazen en wijnen in CC “De Venne” ten voordele van afdeling Zele-Berlare-Wichelen en de lokale natuurprojecten.Voor de niet-kaaseter is een alternatieve vleesschotel mogelijk,vermelden bij inschrijving.
Kaarten kosten slechts €25 en zijn verkrijgbaar bij bestuursleden of via van.onderbergen-waeterschoot@skynet.be!
Afspraak: 19u CC “De Venne”,Veerstraat 36, Uitbergen (Berlare).
Meer info: van.onderbergen-waeterschoot@skynet.be
Inschrijven door storting op het rekeningnummer BE85 0019 2963 1306 op naam van vzw Durme afdeling Zele-Berlare-Wichelen.
VRIJDAG 21 APRIL ZONDAG 30 MAART
Baltsen en broeden in Berlare
Kruip onder begeleiding van enthousiaste gids Raf Smet in de huid - of beter gezegd in de veren - van onze broedvogels en kom meer te weten over hun leefgebieden, hoe ze hun nest maken,wat ze eten of hoe ze zingen.Tijdens een stevige wandeling van 6 km ‘vliegen’ we door een heel divers landschap.
Wie een verrekijker heeft, brengt die best mee, maar het is geen must. Goede wandelschoenen aanbevolen want op sommige plekken kan het modderig zijn.
Afspraak: 9u30 aan het Riekend rustpunt, Sluis 62, Berlare. We ronden af rond 12u.
Meer info: donk@vzwdurme.be
VRIJDAG 21 APRIL ZONDAG 6 APRIL
Vogelzangwandeling in het Molsbroek
Gids en vogelkenner Eddy Gadeyne vertelt ons tijdens deze maandwandeling alles over vogelzang:Waarom & wanneer zingen vogels? Zijn er variaties en dialecten?
Dat samen met leuke anekdotes en weetjes zorgt ervoor dat het een interessante middag wordt.
Afspraak: 14u30, Bezoekerscentrum Molsbroek, Molsbergenstraat 1, Lokeren.
Meer info: info@vzwdurme.be
VRIJDAG 21 APRIL WOENSDAG 16 APRIL
Kinderatelier Bezige bijen
Maak kennis met de wondere wereld van de bijen.Waar zijn deze bezige beestjes zoal mee bezig en hoe maken zij hun honing? Kunnen wij ze misschien een beetje helpen, en wat voor lekkers en nuttige dingen krijgen wij van hen terug?
Kinderen tussen 7 en 12 jaar kunnen dit op een speelse manier allemaal leren tijdens dit boeiende en leuke kinderatelier.
Afspraak: 14u aanVlindertuin, Brielstraat Berlare.
Meer info en inschrijven (verplicht): couge@telenet.be
Putter © Danny Decant
Openingsuren:
1 februari t.e.m. 31 mei: woensdag:13 - 17 uur zon- en feestdagen:14 - 18 uur
1 juni t.e.m. 15 september: dinsdag tot vrijdag:13 - 17 uur zaterdag en zondag:14 - 18 uur
16 september t.e.m. 31 oktober: woensdag:13 - 17 uur zondag:14 - 18 uur
1 november t.e.m. 31 januari: woensdag:13 - 17 uur zondag:14 - 17 uur
Molsbergenstraat 1, 9160 Lokeren info@vzwdurme.be - 09 348 30 20
bezoekerscentrum molsbroek bezoekerscentrum donkmeer
Openingsuren:
1 maart t.e.m. 30 juni élke dag:10 - 12.30 en 13.30 - 17 uur
1 juli t.e.m. 31 augustus élke dag:10 - 12.30 en 13.30 - 18 uur
1 september t.e.m. 31 oktober élke dag:10 - 12.30 en 13.30 - 17 uur
1 november t.e.m. 28 februari weekdagen:10 - 12.30 en 13.30 - 17 uur weekend:13.30 - 17 uur
Vuurgoudhaan © RudiVan Onderbergen
COLOFON
Donklaan 123, 9290 Berlare donk@vzwdurme.be
Redactie: ThomasVan Lancker,Vicky Collewaert,EvelienVan Doorsselaere,Kristof Scheldeman,Michaël Crapoen,DorienVan Ranst Eindredactie en lay-out: Willem Bockx Taalkundig advies: Paule Bosch Met dank aan: Hans Masuy,AndréVerstraeten,VVE WG Dagvlinders, Joris Everaert Druk: Graphius, Eekhoutdriesstraat 67, 9041 Gent Secretariaat: Bezoekerscentrum Molsbroek, Molsbergenstraat 1, 9160 Lokeren Coverfoto: Keep © Sandra Van Hespen Lidmaatschappen: 15 euro (gewoon lid) 30 euro (steunend lid) per kalenderjaar. Betalingen en giften kunnen via overschrijving op BE52 0012 2999 0009 of in onze bezoekerscentra | RPR GentAfdeling Dendermonde (ondernemingsnummer:0409.336.931).
DURME- EN SCHELDELAND
Driemaandelijks tijdschrift van vzw Durme
V.U. vzw Durme
Molsbergenstraat 1, 9160 Lokeren
2025 I jaargang 28 I nr 1
Afgiftekantoor Sint-Niklaas 1
