Kennismagazine van Roessingh Concern | Jaargang 10 | 2021 Herwaarderen met behulp van vooruitstrevende technologie
RONDUIT ROESSINGH
Minder pijn & beter functioneren met schouder en arm Pagina 18
“Digitaal is de toekomst, dus kwamen we al snel uit op een app.�
Pagina 4
Beveiligd beeldbellen bij RoessinghMedinello Pagina 12
Het belang van ondersteunende communicatie op de Intensive Care Pagina 15
moet u zijn bij Roessingh? Manege
Ronduit Roessingh
KDV de Parasol
Roessingh Research and Development
Roessingh op de kaart
KPC-gebouw
Roessingh rdgKompagne Research and Development
Onderwijscentrum het Roessingh Revalidatiecentrum Roessingh
rdgKompagne
Roessingh Arbeid
Roessingh Revalidatie Techniek
Roessingh Revalidatie Techniek
n ssi
e
Ro
eg kw
lee
sb gh
g
Sla
ENSCHEDE
we
Ro
H
ROESSING
He
ek
an we g
hsb
ng
i ess
gm
eg kw e le
nge
los
raa t
Roessingh Arbeid
H
ROESSING
Roessinghs
we
ek
He
nge
los
est
raa t
le sb gh VAN HEEKPARK sin
Ro es
ENSCHEDE
g
bleekweg
g
le sb RK gh VAN HEEKPA sin
est
Ro es
Revalidatiecentrum Roessingh
sbleekwe
Roessingh Medinello
h.nl
Colofon
Redactie
Hoofdredactie
Ronduit Roessingh is een uitgave van Roessingh
Susan Jähnig
Corinne Baumgartner
Concern en verschijnt jaarlijks in een oplage
Sjanneke van der Velden
van ca. 1250 stuks. Aan informatie in deze
Gerda Uilhoorn
Fotografie
uitgave kunnen geen rechten
Marijn Dikken
Lidewij Olive, Corinne
worden ontleend. Niets uit
Femke van Rijn
Baumgartner en eigen foto’s
deze uitgave mag worden
Jacqueline Onderdijk
vermenigvuldigd of overgenomen zonder bronvermelding en schriftelijke toestemming van Roessingh.
Opmerkingen of suggesties?
Joyce Pigge
Vormgeving Villa5
Stuur een e-mail naar info@roessingh.nl.
2
Ronduit Roessingh
Inhoud
Jaargang 10 | 2021 | Herwaarderen met behulp van vooruitstrevende technologie
4 Move App,
18 Minder pijn &
dynamische therapie voor afasiepatiĂŤnten
beter functioneren met schouder en arm
4
Corinne Baumgartner
7 Roessingh Arbeid,
Voor complexe neurologische en/of orthopedische problematiek
Susan Jähnig
21
10 Coronacrisis inspireert innovatie Jacqueline Onderdijk
12 Beveiligd beeldbellen bij RoessinghMedinello Marijn Dikken
Sjanneke van der Velden
18
21 Roessingh Diagnostisch Centrum (RDC)
7
het adres voor re-integratie en (dreigend) verzuim
15 Het belang van ondersteunende communicatie op de Intensive Care
Joyce Pigge
15
3
Joyce Pigge
Ronduit Roessingh
Move App, dynamische therapie voor afasiepatiënten Tekst door: Corinne Baumgartner
O
m 9.00 uur op een dinsdagochtend zit meneer
Dynamisch of statisch therapiemateriaal
Schmidt, 59 jaar, bij de logopediste. Als gevolg van
Dit ligt niet aan meneer Schmidt. In de praktijk blijkt
een beroerte vier maanden geleden, ontwikkelde hij afasie.
dat meer patiënten moeite hebben met het oproepen,
Voor deze taalstoornis is hij momenteel in behandeling
begrijpen en zinnen maken met de afgebeelde handeling
bij Roessingh, Centrum voor Revalidatie. Ze oefenen deze
op deze kaartjes. Niet alleen kaartjes met daarop foto’s
ochtend het oproepen en begrijpen van werkwoorden,
maar ook die met soms ouderwetse pentekeningen
aan de hand van kaartjes met afbeeldingen. Op het
vergroten de onduidelijkheid. Dat bracht de logopedisten
kaartje staan een vrouw op een stoel en een glas water op
op een idee: “Wat als we in plaats van statische nou eens
tafel. Gaat het hier om zitten of drinken? Hoewel meneer
bewegende beelden gebruiken?” Daarmee werd het eerste
Schmidt beide handelingen (her)kent, maakt dit plaatje het
zaadje van de uiteindelijke Move App geplant.
oproepen en begrijpen van het uitgebeelde werkwoord niet gemakkelijker voor hem…
Bewezen dynamisch effect Logopediste Joyce Blankestijn legt uit: “We wilden dynamisch therapiemateriaal in de vorm van filmpjes ontwikkelen. Maar niet zonder dit eerst te toetsen in de praktijk. Aan de hand van een kleinschalige opzet onderzochten we of onze afasiepatiënten aantoonbaar voordeel ondervinden van dynamisch in plaats van statisch therapiemateriaal. De ene week deden de patiënten een test met de gebruikelijke kaartjes met afbeeldingen.
“Digitaal is de toekomst, dus kwamen we al snel uit op een app.”
4
“Een ander voordeel van de app is dat patiënten er buiten de therapieën om zelfstandig mee kunnen oefenen.”
De andere week deden ze de test voor dezelfde woorden of
App. Meneer Schmidt is tevreden
zinnen met behulp van filmpjes. Dit onderzoek bevestigde dat de
over deze ontwikkeling en ervaart
dynamische filmpjes beter werken dan de statische afbeeldingen.
het oefenen met de app als prettig.
De weg was vrij voor de volgende stap, namelijk de bewezen
De logopedisten merken dat het
kennis in de praktijk brengen.”
voor de afasiepatiënten duidelijker is om welk werkwoord of welke zin
Therapie met de Move App
het gaat. Dit heeft een positief effect
De logopedisten van ons revalidatiecentrum gingen met deze
op hun behandeling, gericht op het
onderzoeksresultaten aan de slag. Joyce: “Digitaal is de toekomst,
trainen van begrijpen en oproepen
dus kwamen we al snel uit op een app. Van korte handelingen
van werkwoorden en het maken
lieten we professionele filmpjes maken, mogelijk gemaakt
van zinnen. Een ander voordeel van
met subsidiegelden van de voormalige Stichting Hulpfonds
de app is dat patiënten er buiten
Het Roessingh. Die filmpjes vertaalden we naar de Move App.”
de therapieën om zelfstandig mee
Voortaan oefenen afasiepatiënten bij Roessingh, Centrum voor
kunnen oefenen.
Revalidatie dus ook met dynamisch therapiemateriaal via de Move
5
Ronduit Roessingh
“De uitvoering doen de logopedisten zelf, daar zijn ze heel goed in.” Onderzoek met Roessingh Research and Development
Interesse vanuit UMCG
Een volgende stap is onderzoeken of de behandeling met
De logopedisten ontvangen geregeld
de Move App effectiever is dan behandeling met regulier
positieve reacties op de app, niet alleen
therapiemateriaal. Daarvoor schakelden de logopedisten
van hun patiënten, maar ook van collega-
via de taakgroep revalidatietechnologie Roessingh Research
professionals buiten Roessingh. Joyce
and Development (RRD) in. RRD is een internationaal
vertelt enthousiast: “Het Universitair
erkend, wetenschappelijk onderzoekscentrum dat al meer
Medisch Centrum Groningen (UMCG)
dan twintig jaar onderzoek verricht op het gebied van
benaderde ons. Ze vinden de Move
revalidatietechnologie en eHealth. Anke Kottink, onderzoeker
App erg interessant. Zelf hebben zij
bij RRD, is vanaf het begin betrokken bij deze effectiviteitsstudie.
een logopedie-app ontwikkeld voor de
“Het doel hiervan is aantonen dat behandeling met de Move
behandeling van spraak- en taalproblemen
App meerwaarde heeft voor afasiepatiënten. We hielpen de
als gevolg van hersenletsel. We verkennen
logopedisten met de opzet van de studie, de begroting en het
met het UMCG de mogelijkheden voor
aanvragen van subsidies. De uitvoering doen de logopedisten
het samenvoegen van onze apps tot
zelf, daar zijn ze heel goed in. De eerste resultaten zijn
één. Voor de patiënten is dit namelijk
veelbelovend.”
gebruikersvriendelijker.” Kortom, de Move App is volop in beweging!
Taakgroepen revalidatietechnologie en eHealth De taakgroepen revalidatietechnologie en eHealth zijn een samenwerking tussen Roessingh Research and Development en de concernpartners van Roessingh. Zij vormen de schakel tussen wetenschappelijk onderzoek en de behandeling in de praktijk. “Het mooie van de taakgroepen is dat zij niet alleen onderzoeksprojecten mogelijk maken, maar ook implementatieprojecten, om nieuwe technologieën een plek te geven in de (revalidatie)behandeling”, aldus Anke Kottink.
6
Ronduit Roessingh
Roessingh Arbeid, het adres voor re-integratie en (dreigend) verzuim Tekst door: Susan Jähnig
R
oessingh Arbeid levert
Revalidatie. In het Kottenpark
al jaren een bijdrage aan
Centrum beschikt Roessingh
snelle, efficiënte en optimale re-
Arbeid over moderne faciliteiten,
integratie van zieke of gedeeltelijk
zoals een eigen trainings- en
arbeidsgeschikte werknemers. Het
sportruimte, arbeidssimulatie
team bestaat uit professionals die
en een mobiliteitscentrum. De
zich actief inzetten voor meerdere
verhuizing naar een eigen locatie is
doelgroepen. Het doel is om zo
een eerste stap in de toekomstige
vroeg mogelijk in het verzuimproces
verzelfstandiging van Roessingh
betrokken te zijn. Dat levert
Arbeid. De nieuwe directeur Milco
namelijk de beste resultaten voor
Schildkamp begeleidt zijn team van
alle betrokkenen.
professionals in dit transitieproces.
Meer bereiken vanuit totaalplaatje
Nieuwe directeur Roessingh Arbeid, Milco Schildkamp
Roessingh Arbeid komt voort
Milco (53 jaar) is sinds 1 juli 2020
uit de medische specialistische
directeur van Roessingh Arbeid.
revalidatie. Die specifieke kennis
Met op zijn CV diverse commerciële
levert een andere kijk op arbeid. De
managementposities, leek de
professionals van Roessingh Arbeid
overstap naar de zorg niet direct
verkennen met werknemers welke
logisch. “Toen ik ernstig ziek was,
plek werk inneemt in hun leven
ontstond de wens om me in te
en focussen daarbij altijd op wat
zetten in de zorg. In de vacature
er wel mogelijk is. Door te werken
voor directeur van Roessingh Arbeid
vanuit een totaalplaatje wordt er
vielen die wens met mijn jarenlange
aanzienlijk meer bereikt op het
ervaring mooi samen. Op een
gebied van arbeid.
zondagochtend besloot ik voor deze functie te gaan en sinds de eerste
Locatie met moderne faciliteiten
dag voel ik me hier thuis,” schetst Milco.
Sinds 1 januari 2020 is Roessingh Arbeid gevestigd in het Kottenpark Centrum, een locatie op loopafstand van Roessingh, Centrum voor
7
Ronduit Roessingh
Roessingh Arbeid voor regionale werkgevers Milco heeft ruime ervaring met het leiden en positioneren van organisaties en juist die ervaring zet hij in bij Roessingh Arbeid: “Hoe kunnen we met ons ervaren team van specialisten werkgevers ondersteunen in het gezond houden van werknemers en uitgevallen werknemers weer (terug) naar passende arbeid begeleiden? We profiteren natuurlijk van de goede naam die Roessingh heeft, maar het begeleiden van patiënten van het revalidatiecentrum is slechts een deel van ons werk. Alle werkgevers in deze regio die hulp willen bij de re-integratie en duurzame inzetbaarheid van hun werknemers, zijn bij Roessingh Arbeid aan het juiste adres.”
Steun in alle fasen re-integratieproces
Voorkomen, beter dan genezen
Naast het begeleiden van patiënten van het
Roessingh Arbeid biedt inzicht in de cognitieve
revalidatiecentrum ondersteunt Roessingh Arbeid
prestaties van de werknemer met een mentaal
dus regionale werkgevers en werknemers. Met een
duurbelastbaarheidsonderzoek of neuropsychologisch
andere aanpak dankzij haar medische specialistische
onderzoek. Een fysiek belastbaarheidsonderzoek biedt
kennis, onderscheidt Roessingh Arbeid zich van
inzicht in fysieke mogelijkheden van een werknemer.
reguliere re-integratiebureaus. Een werkgever is tot wel tien jaar verantwoordelijk voor de re-integratie
Werknemers van wie de balans tussen belasting en
van werknemers. Roessingh Arbeid begeleidt en
belastbaarheid verstoord dreigt te raken, volgen het
adviseert in elke fase van dit proces. Naast tweede
programma Vroege Interventie. Bij dit multidisciplinaire
en derde spoortrajecten, waarbij zulke processen al
programma traint de werknemer zowel fysiek als mentaal,
vergevorderd zijn, helpt Roessingh Arbeid werkgevers
met als doel zijn werkzaamheden weer vitaal en duurzaam
en werknemers ook bij dreigende uitval.
uit te voeren.
8
“Een werkgever is tot wel tien jaar verantwoordelijk voor de re-integratie van werknemers.�
Duurzaam terug naar werk
belastbaarheid, zelfredzaamheid en
Roessingh Arbeid innoveert
het behoud hiervan door onder meer
en ontwikkelt continu. Gezond
grenzen stellen, stelt de werknemer in
Omgaan Met Stress (GOMS) is
staat om duurzaam terug te keren naar
het nieuwste programma. Deze
werk.
gedragstherapeutische interventie geeft de werknemer door coaching inzicht in
Wilt u meer weten over Roessingh
het samenspel tussen gedrag, prestaties
Arbeid? Neem contact op via
en werk. De algehele mentale en
053 487 55 90 of stuur een
fysieke belastbaarheid wordt getraind.
e-mail naar arbeid@roessingh.nl.
Het optimaliseren van de algehele
9
Ronduit Roessingh
Coronacrisis inspireert innovatie Tekst door: Jacqueline Onderdijk
K
“
ijk, deze beelden laten goed zien hoe weinig afstand deze patiënt van haar bedrijf heeft”, zegt Ferdie Schollaardt,
ergotherapeut pijnrevalidatie. Op het eerste gezicht zien we een hele gewone huiskamer en keuken. Tot een tussendeur naast de keuken wordt geopend en ineens beelden binnendringen van de drukke bedrijvigheid van haar zaak. De druk neemt bijna voelbaar toe. “Deze beelden maken mij in één oogopslag duidelijk waarom deze patiënt zo moeilijk afstand kan nemen van haar werk, één van de belangrijke onderhoudende factoren van haar chronische pijnklachten.”
Behandelen via beeldbellen en Telerevalidatie Ferdie bekijkt de beelden die een patiënt op zijn verzoek in haar eigen huis heeft gemaakt. Ze filmt met haar smartphone de verschillende ruimtes van haar woonomgeving. Het filmpje is onderdeel van een nieuw project dat Roessingh met hulp van een subsidie van de Nederlandse organisatie voor gezondheidsonderzoek en zorginnovatie, ZonMw, heeft opgezet om beeldbellen en Telerevalidatie structureel in te bouwen in behandelingen. “De coronacrisis maakte dat niet alleen noodzakelijk, het gaf ons ook de kans om nieuwe toepassingen te bedenken en implementeren,” vertelt innovatiecoördinator Ina Flierman. “In dit project doen het ALS-team en het team pijnrevalidatie samen meer ervaring op met online tools in de behandeling. De gezamenlijke projectgroep heeft allerlei enthousiaste ideeën bedacht, waaronder een gefilmde versie van het huisbezoek. Het ALS-team kan zo corona-proof huisbezoeken doen, voor het team van de pijnrevalidatie zijn huisbezoeken nieuw.” Ferdie legt uit: “Als ergotherapeut kijk ik onder meer naar de invloed van omgevingsfactoren op het gedrag van patiënten. Huisbezoeken leveren hierover waardevolle informatie op. Met deze informatie kan ons team de revalidatiebehandeling nog beter afstemmen op wat een patiënt nodig heeft.”
10
Ronduit Roessingh
“Als ergotherapeut kijk ik onder meer naar de invloed van omgevingsfactoren op het gedrag van patiënten.“
Beelden bieden inzicht “Dit is één van de eerste filmpjes binnen dit project,” licht Ferdie toe. “De eerste reactie van deze patiënt toen ik dit voorstelde was terughoudend; heel begrijpelijk. Meekijken in een privé-situatie kan kwetsbaar voelen. Achteraf zijn we beiden tevreden dat ze het toch heeft aangedurfd. We hebben de beelden samen bekeken. Niet alleen het ‘probleem’ van de nabijheid van het werk werd duidelijk, we vonden ook meteen een verandering die zij kon toepassen. Een andere ruimte in de woning bood haar de gelegenheid om een plek te creëren om zich even terug te trekken en afstand te nemen. Zonder de beelden erbij was deze patiënt minder snel tot het inzicht gekomen om deze plek te willen en kunnen creëren.” Om patiënten op weg te helpen ontwikkelde Ferdie een script waarmee zij zelf een activiteit in hun eigen omgeving kunnen filmen. De technische en procesmatige kant kwamen ook aan bod: filmt een patiënt zichzelf of maakt iemand anders de opnamen? Kijkt de therapeut live mee of bespreekt hij de gemaakte opnames achteraf samen met de patiënt? En hoe zorgen we voor veilige verzending en opslag van de beelden? “Dit is een mooi voorbeeld van hoe je beeldbellen of online tools op een nieuwe manier kunt toepassen in de revalidatiezorg,” vindt Ina. “Het technische en logistieke model dat door het team voor pijnrevalidatie is ontwikkeld, kan door het ALS-team én andere teams worden toegepast. Zo ontwikkelen we nieuwe oplossingen én profiteren de teams van elkaars kennis en ervaringen.”
11
Ronduit Roessingh
Beveiligd beeldbellen bij RoessinghMedinello Tekst door: Marijn Dikken
“
Jaarlijks behandelt RoessinghMedinello, een
V
zelfstandig behandelcentrum voor poliklinische
rijdagmiddag, 16.30 uur. "Wat
pijnrevalidatie, ongeveer 300 cliënten aan de
leuk om jou weer te zien, hoe
Roessinghsbleekweg in Enschede. Op zondagavond
gaat het?" (…) "Wat vond jij van de
15 maart, vlak na de persconferentie waarin het
tips uit de breineducatie deze week?"
kabinet een ‘intelligente lockdown’ invoert om de
Een willekeurig gesprek uit het online
verspreiding van het coronavirus te beperken, horen
RoessinghMedinello-café, ergens in het voorjaar van 2020. Nederland is in lockdown na de uitbraak van het coronavirus...
de medewerkers van RoessinghMedinello dat met
”
ingang van de volgende dag alle behandelingen online moeten plaatsvinden. De twee behandelteams gaan voortvarend aan de slag en gebruiken de maandagochtend om cliënten te bellen. Nog diezelfde middag vinden de eerste behandelingen online, via beveiligd beeldbellen, plaats.
Snel schakelen Jorieke de Jong, psycholoog en casemanager bij RoessinghMedinello: “Het was enorm snel schakelen, maar we gingen direct enthousiast aan de slag. Met de ervaringen van onze collega’s van Medinello in Brabant in ons achterhoofd, die twee weken eerder al behandelingen online hadden ingezet, voelden we gewoon: dit lukt ons!” Van de 50 cliënten die op dat moment in behandeling waren óf net zouden starten, koos het grootste deel voor de online variant. Een enkeling had geen internet of koos voor uitstel van de behandeling.
12
Ronduit Roessingh
Digitaal de diepte in Mevrouw L., cliënt bij RoessinghMedinello: “Ik vond het erg spannend om via beeldbellen mijn behandelaren te ontmoeten. Al na het eerste contact voelde ik met iedereen een klik. Er werd van beide kanten moeite gedaan om het beeldbellen succesvol te laten verlopen. Voor mij was het een rustig begin en mooie opbouw van mijn traject. Door het wegvallen van reistijd had ik meer tijd om direct aan de slag te gaan met de dingen die we online bespraken.” De breineducatie, waarbij je leert hoe het pijnsysteem in de hersenen werkt, gebeurde online en net als anders in kleine groepjes. Ergotherapie, fysiotherapie en de gesprekken met de psycholoog, waren individueel. Jorieke de Jong: “Vanuit mijn vakgebied heb ik liever face-to-face contact. Maar, mijn zorg of je via beeldbellen elkaar echt bereikt en de diepte in gaat, bleek onterecht: na die eerste onwennige minuten duik je wel degelijk de diepte in!”
“Al na het eerste contact voelde ik met iedereen een klik.”
“Het was enorm snel schakelen, maar we gingen direct enthousiast aan de slag.”
13
Ronduit Roessingh
“De overstap naar afspraken op locatie was voor mij geen probleem. Erg leuk om iedereen in het echt te zien!”
Business as usual De cliënten gaven aan het onderlinge contact met elkaar te missen. Daarop nam RoessinghMedinello het initiatief voor het RoessinghMedinello-café, een online ontmoetingsplaats op vrijdagmiddag tussen 16.00 en 17.00 uur, waar cliënten zonder behandelaren ervaringen uitwisselden én gewoon even bijkletsten.
“De overstap naar afspraken op locatie was voor mij geen probleem.”
Half mei versoepelde het kabinet de maatregelen en werd er weer op locatie behandeld. Mevrouw L.: “De overstap naar afspraken op locatie was voor mij geen probleem. Erg leuk om iedereen in het echt te zien!” Gedeeltelijke online begeleiding is nog mogelijk en alle screeningsafspraken gebeuren nog online, verder is RoessinghMedinello sinds medio augustus weer terug naar ‘business as usual’. Jorieke de Jong: “De saamhorigheid tussen collega’s, het begrip en de inzet van de cliënten was erg groot in de afgelopen periode. Mocht het kabinet de versoepeling weer terugdraaien, dan weten we: dit kunnen we samen!”
14
Het belang van ondersteunende communicatie op de Intensive Care Tekst door: Sjanneke van der Velden
E
Jan, Peter en Kamiel (vlnr)
lk uur worden in Nederland negen Ă tien ernstig zieke mensen op een Intensive Care (IC)
afdeling opgenomen. Van die jaarlijks tachtigduizend mensen overleeft gelukkig zo’n tachtig procent het, maar vervolgens gaan zij een veelal lange en moeizame periode van herstel tegemoet. Naar schatting zeventig procent van hen houdt jarenlang klachten. Dit geldt in grotere mate voor mensen die extreem lang op een ICafdeling verblijven, zoals bijvoorbeeld bij het coronavirus.
Invloed communicatie op Post Intensive Care Syndroom (PICS) Wie in een ziekenhuis op de IC belandt, loopt het risico om naast lichamelijk en cognitief letsel, ook (blijvende) psychische problemen zoals depressie, angsten, slaapproblemen of een posttraumatische stressstoornis (PTSS) op te lopen. Deze complexe problematiek noemen we het Post Intensive Care Syndroom (PICS). Onderzoek wijst uit dat de (on)mogelijkheid om te communiceren van grote invloed is op de ernst van dit syndroom. We praten hierover met Peter Ossenkoppele, directeur van rdgKompagne, en Kamiel Kuijpers en Jan Wagenaar, beiden revalidatiearts van Roessingh, Centrum voor Revalidatie en verbonden aan het Medisch Spectrum Twente (MST) te Enschede.
15
Ronduit Roessingh
Dankzij oogbesturing uit isolement Zo’n tien jaar geleden werd rdgKompagne om hulp met communicatieondersteuning gevraagd, voor een patiënt op de IC met het locked-in syndroom. Peter Ossenkoppele vertelt hierover: “Door een hersenstaminfarct kon deze patiënt alleen nog zijn ogen iets bewegen. Dat wij om hulp gevraagd werden, was een bijzondere situatie. Want zorgverzekeraars vergoeden het soort hulpmiddelen dat wij leveren niet zolang het ziektebeeld niet gestabiliseerd is, zoals vaak het geval is op een IC. Samen met onze adviseur bekeken we de mogelijkheden voor deze patiënt.
Op zijn kamer stond een whiteboard met daarop: Ja
omhoog kijken
Nee
ogen dicht
Dat was op dat moment zijn enige manier van communiceren: met ja en nee…
Na enig passen en meten lukte het ons om een oogbesturingssysteem voor hem te installeren. De patiënt reageerde zeer emotioneel toen hij zich hiermee vrijwel direct kon uiten. Zelfs na zijn herstel, wat overigens bij dit syndroom heel bijzonder is, wist hij nog exact het moment te benoemen waarop wij binnenkwamen en hem met ons communicatiesysteem uit zijn isolement haalden.”
“Wat ons betreft pakken we vol enthousiasme de draad binnenkort weer op!”
16
Een kladblok en letterkaart Kamiel Kuijpers: “Opname op een IC-afdeling is een psychisch zeer heftige gebeurtenis: onder narcose gebracht worden, bij bewustzijn beademd worden, angst voor de dood en pijn. Uit onderzoek weten we dat het ontwikkelen van een PTSS (en dus ook PICS) sterk afhankelijk is van de mate van invloed die de patiënt heeft op zijn directe omgeving. Om een patiënt dit handelingsperspectief te geven, is de mogelijkheid voor duidelijke communicatie een voorwaarde. En veel verder dan een kladblok en een letterkaart komen we momenteel niet.”
rdgKompagne, specialist oogbesturingssystemen De communicatiehulpmiddelen zijn wel voorhanden, maar bij de inzet spelen een aantal problemen. Jan Wagenaar: “rdgKompagne is specialist in oogbesturingssystemen. Een beademde patiënt die bij bewustzijn is, beschikt met deze techniek over een veelbelovende alternatieve wijze van communiceren. Maar de implementatie van deze nieuwe middelen kost tijd, terwijl de IC van oudsher een primair lichamelijk gerichte afdeling is, waar behandeling gericht is op overleven. Dat wil niet zeggen dat er geen aandacht is voor het psychosociale aspect, zoals goede communicatieondersteuning, maar dat komt vaak pas ná de IC-opname. De belangrijkste reden waarom een techniek zoals oogbesturing zijn weg naar de IC nog niet heeft gevonden, is echter van financiële aard. Zorgverzekeraars vergoeden dergelijke apparaten slechts in een stabiele fase van functioneren en die is vaak pas maanden tot jaren ná de IC-opname. Als we kunnen aantonen dat deze communicatieapparatuur wellicht een PICS kan voorkomen, is dat een veelbelovend begin.”
Roessinghpartners zetten zich samen in Begin dit jaar was het drietal in gesprek met vertegenwoordigers van de IC van het MST. Helaas zorgde het coronavirus ervoor dat dit proces stagneerde. Maar juist nu, bij coronapatiënten, wordt duidelijk hoe belangrijk goede communicatieondersteuning is. Peter besluit: “Het zou natuurlijk fantastisch zijn als we samen als Roessingh concernpartners een oplossing vinden waarmee we de effecten van PICS zoveel mogelijk beteugelen. Wat ons betreft pakken we vol enthousiasme de draad binnenkort weer op!”
17
Ronduit Roessingh
Minder pijn & beter functioneren met schouder en arm Tekst door: Joyce Pigge
I
n 2015 ontwikkelden orthopedisch instrumentmaker John-John de Koning (Roessingh Revalidatie Techniek)
en revalidatiearts Reinout van Vliet (Roessingh, Centrum voor Revalidatie) samen een heel nieuw type schouderbrace: de Roessingh Omo Support Schouderorthese, afgekort ROS. Deze brace is voor patiënten bij wie de schouder geheel of deels uit de kom is. Met de ROS ervaren ze minder pijnklachten en functioneren ze beter. Zo bleek uit onderzoek door revalidatiearts in opleiding bij Roessingh, Willemijn Verloop, onder supervisie van Prof. Hans Rietman. De ROS is een mooi hulpmiddel dat patiënten helpt in het herwaarderen van hun leven. Drie bewezen voordelen Willemijn: “De ROS heeft drie belangrijke voordelen ten opzichte van standaard braces. Ten eerste is de pasvorm maatwerk, ten tweede kan de patiënt met draaiknoppen het liftende effect naar wens aanpassen en tot slot kan de patiënt de onderarm vrij bewegen. Roessingh vindt het belangrijk om haar innovaties wetenschappelijk te onderzoeken, want dat is de manier om te toetsen of dat wat we bedenken echt werkt. Ons onderzoek wees uit dat patiënten erg tevreden zijn over de innovatieve brace. Hun arm voelt minder zwaar, ze ervaren minder pijn in hoofd en nek, het lopen en de staande activiteiten lukken beter. Wel veroorzaakt de ROS net als elke brace enige mate van discomfort, bleek uit het onderzoek. Gelukkig wegen de pluspunten zwaarder.”
18
Ronduit Roessingh
“Patiënten bepalen zelf hoeveel en wanneer ze de brace dragen.”
Over de ROS De ROS wordt veelal vergoed door zorgverzekeraars en is bedoeld voor mensen bij wie de spieren -als gevolg van letsel of een aandoening- de kop van de schouder niet goed in de kom houden ((sub)luxatie). Door voldoende liftend effect van de brace blijft de schouder tijdens het dragen beter in de kom. De meeste mensen die de brace gebruiken, hebben een blijvende aandoening of letsel. Ze kunnen de ROS levenslang gebruiken, mits deze ongeveer tweejaarlijks wordt vervangen door een nieuwe. Patiënten bepalen zelf hoeveel en wanneer ze de brace dragen. Jaarlijks produceert Roessingh Revalidatie Techniek ongeveer 80 van deze braces, een aanzienlijk aantal voor deze nichemarkt.
19
Ronduit Roessingh
Unieke innovatie Reinout: “Het idee voor de ROS ontstond toen in de praktijk bleek dat patiënten niet altijd baat hadden bij de voorgeschreven standaard braces. Dankzij de nauwe samenwerking tussen het revalidatiecentrum en Roessingh Revalidatie Techniek, pakten we samen de ontwikkeling van een nieuw type brace op.” John-John: “De spieren van deze patiënten zijn niet actief, waardoor de arm die de brace draagt dunner is. Standaard braces passen dan niet goed, zijn slecht aanpasbaar en meestal niet verstelbaar. De ROS bestaat uit twee delen en heeft draaiknoppen, waardoor deze wél verstelbaar is. Het draagcomfort en liftende effect zijn hierdoor aanzienlijk groter. De bewegingsvrijheid voor de onderarm die de ROS biedt, is een ander uniek en belangrijk voordeel. De meeste patiënten hebben een aangedane schouder. Een brace die de onderarm fixeert ontneemt hen onnodig extra functionaliteit.” Vraag vanuit het hele land De inmiddels bewezen voordelen veroorzaken een toestroom van patiënten uit het hele land. Reinout: “Via een telefonische intake schat ik in of de brace geschikt
Patiëntervaring
is. Of de ROS effect heeft, testen we vooraf met het
Jeannette Schuurman (51 jaar) uit Hardenberg heeft
liftend tapen van de schouder. De brace werkt namelijk
sinds 1999 neuralgische amyotrofie (NA). Deze
vergelijkbaar. Patiënten die geschikt lijken, komen
aandoening veroorzaakt ontstekingen in de zenuwen en
vervolgens op het technische spreekuur waar ze een
kan in het hele lichaam voorkomen. Jeannette:
demonstratiebrace uitproberen. Na een succesvolle
“Waardoor het ontstaat is helaas nog onbekend. Door de
ervaring leveren we de brace op maat. Het is fijn om te
NA houden de spieren mijn schouderblad niet goed vast
merken dat deze innovatie aanslaat. Patiënten roepen
en hangt de schouder naar beneden. Sinds 2017 draag ik
regelmatig ‘hadden we deze brace maar eerder gehad!’”
de ROS en dat verbeterde de kwaliteit van mijn leven aanzienlijk. Destijds waren mijn kinderen klein en kon ik mijn aandoening lastig accepteren, ik wilde teveel. Met
“De ROS verbeterde mijn kwaliteit van leven aanzienlijk.”
de ROS loop ik langere afstanden zonder pijn, omdat deze brace mijn arm lift. Het staan kan ik ook beter volhouden en de ROS geeft meer stevigheid in de schouder. In tegenstelling tot een sling, heeft mijn onderarm met de ROS alle bewegingsvrijheid. Ik draag de brace dagelijks met veel plezier. Binnenkort vervangt de heer de Koning van RRT het klittenband van mijn ROS en kan ik weer een hele tijd vooruit.
20
Roessingh Diagnostisch Centrum (RDC)
Voor complexe neurologische en/of orthopedische problematiek Tekst door: Joyce Pigge
N
ieuwe mogelijkheden voor een effectievere behandeling van revalidatiepatiënten met complexe problemen? Bij Roessingh Diagnostisch
Centrum (RDC) krijgen verwijzers en patiënten hiervoor een stevig gefundeerd advies. Dankzij de specialistische diagnostiek, kennis en innovaties van een gedreven interdisciplinair team dat (internationaal) samenwerkt: revalidatieartsen, orthopedisch chirurgen, handchirurgen, handtherapeuten, neurologen, neurofysiologen en onderzoekers. Verwijzers en patiënten vinden steeds gemakkelijker hun weg naar RDC. Dankzij nieuwe mogelijkheden zetten patiënten weer stappen in hun revalidatieproces.
Gespecialiseerde diagnostiek van loop-, arm- en handfunctie Roessingh Diagnostisch Centrum (RDC), onderdeel van Roessingh, Centrum voor Revalidatie, onderzoekt patiënten uit het hele land. Het team is gespecialiseerd in diagnostiek van complexe neurologische en orthopedische problematiek bij kinderen en volwassenen. Momenteel richt RDC zich daarbij zich vooral op lopen en arm-/handproblematiek. Patiënten ondergaan specialistische diagnostiek op één dag en ontvangen daarna een advies voor de beste behandeling. Een deel van de professionals die bij RDC specialistische diagnostiek verricht, werkt ook in behandelteams van Revalidatiecentrum Roessingh. Enkele van die teams bieden innovatieve behandelingen voor lopen en arm-/handproblematiek, in nauwe samenwerking met externe medisch specialisten. Na de diagnostiek door RDC volgen sommige patiënten een behandeling bij Revalidatiecentrum Roessingh of adviseert RDC een behandeling bij een andere zorgaanbieder. De diagnostiek bepaalt welke behandeling het beste past.
21
Ronduit Roessingh
“Dankzij nieuwe mogelijkheden, zetten patiënten weer stappen in hun revalidatieproces.“
RDC houdt tweejaarlijks een videoconferentie met wereldwijd gerespecteerd handchirurg professor Fridén, werkzaam in het Zwitserse Nottwil. Als expert in de S-PIN operatietechniek trainde hij het RDC-team en voerden ze in 2019 samen enkele van deze operaties uit in Enschede.
Een gedreven team maakt verschil
Unieke reconstructieve arm- en handchirurgie
RDC werkt onder andere samen met Roessingh Research
Het behandelteam voert samen met Ziekenhuisgroep Twente
and Development en andere revalidatie-instellingen in
(ZGT) en het Medisch Spectrum Twente (MST) enkele in
Nederland en daarbuiten. Zo doet het kennis op van alle
Nederland unieke behandelingen uit bij dwarslaesiepatiënten,
relevante wetenschappelijke onderzoeken, innovatieve
zoals reconstructieve arm- en handchirurgie voor het
operatietechnieken en andere behandelmogelijkheden.
verbeteren van de arm- en handfunctie. Hierbij worden
Anne Lenferink, physician assistant van RDC: “Ik ben blij dat
spieren, pezen en zenuwen verplaatst. De afgelopen tien
ik onderdeel ben van dit gedreven team van specialisten. Wij
jaar deed Roessingh veel ervaring op met deze bijzondere
helpen patiënten met complexe problematiek op weg om
operatietechniek. Anne: “Wij trainen collega`s van dwarslaesie
beter te functioneren in het dagelijks leven. Herwaarderen
(revalidatie)centra in het hele land en plannen meerdere
noemen wij dat. Specialisten en onderzoekers van
consulten en spreekuren op locatie. Zo maken we deze
verschillende samenwerkingspartners verrijken ons team.
behandeling landelijk bekender en toegankelijker.” De
Hierdoor combineren wij onze specialismen en vertalen
allernieuwste operatietechniek, de S-PIN procedure, voert
we deze naar de best passende mogelijkheden voor onze
RDC sinds anderhalf jaar uit.
patiënten.”
22
”Bij de unieke S-PIN techniek verplaatst het team zenuwen in de onderarm, waardoor patiënten uiteindelijk hun vingers en duim beter kunnen strekken.”
Beter strekken vingers en duim door S-PIN Anne vervolgt: ”Bij de unieke S-PIN techniek verplaatst het team zenuwen in de onderarm, waardoor patiënten
Investeren in toekomstige zelfstandigheid
uiteindelijk hun vingers en duim beter kunnen strekken. Stel je
Maarten van den Bergh is een 26-jarige patiënt
wilt iets pakken van een plank boven je, dan strek je normaal
die in 2019 van anderhalve meter hoogte van een
gesproken je elleboog en open en sluit je je vingers. Voor
ladder viel, met een verlamming vanaf zijn nek
deze beweging is dus zowel het openen als sluiten van de
tot gevolg. Zijn revalidatiearts in Utrecht verwees
hand belangrijk. Evenals de functie van de arm, specifiek de
hem voor diagnostiek en behandeling door naar
stabiliteit in de elleboog. Daarom volgt op de S-PIN operatie
RDC. Omdat hij aan de specifieke voorwaarden
vaak een operatie waarbij spieren en pezen worden verplaatst.
voldeed, kwam hij in aanmerking voor een S-PIN
Het doel van de S-PIN is dat de functie van een niet werkende
behandeling. Deze geeft het beste resultaat als
zenuw via een zenuwtransfer wordt overgenomen door een
de patiënt jong is, niet rookt en als de dwarslaesie
werkende zenuw. De ‘nieuwe’ zenuw moet na deze operatie
korter dan een jaar geleden is ontstaan. Dan zijn
ingroeien. De arm gaat hiervoor na de operatie kort in het
alle spieren, pezen en zenuwen namelijk in de
gips. Het proces van ingroeien volgen wij gedurende een
beste conditie.
therapie, waarbij de patiënt het strekken van duim en vingers oefent. Daarna volgt er een elleboog- en onderarmoperatie
Maarten onderging in één operatie een
op peesniveau, ieder met een hersteltijd van drie maanden.
zenuwtransfer in beide onderarmen. De
Het hele traject duurt ruim een jaar als je beide handen en
behandeling is onderdeel van een traject van
armen behandelt. Tussen de operaties en korte klinische
ruim een jaar. Daarin draagt de patiënt, net zoals
opnamen door gaat de patiënt naar huis of het ‘eigen’
Maarten, spalken. Hoewel dit de patiënt tijdelijk
revalidatiecentrum. Wij verzorgen een ‘warme’ overdracht.
terugwerpt in de opbouw van bewegingsfuncties,
Een enkel-voet-orthese (EVO) wordt en onze betrokkenheid bij de Elke behandeling is maatwerk
investeert hij/zij hiermee in een grotere
veel gebruikt bijisCVA-patiënten. De patiënten groot.”
zelfstandigheid en kwaliteit van functioneren op
spalk houdt de voet omhoog wanneer
lange termijn.
het been naar voren zwaait en zorgt dat de voet recht op de grond neergezet kan worden.
23
Bezoekadres Roessinghsbleekweg 33 7522 AH Enschede T 053 - 487 58 75 E info@roessingh.nl
Postadres Postbus 310 7500 AH Enschede
Revalidatiecentrum Roessingh
Roessingh, Centrum voor Revalidatie
Roessingh_
Roessingh
roessingh.nl