RKZ huis-aan-huis krant juli 2022

oor u V

Huis-aan-huisuitgave van het Rode Kruis Ziekenhuis Beverwijk Juli 2022 I Nummer 15

NIEUWE DIENSTKLEDING RKZ

Fotograaf Hans Oostrum

>> lees verder op pagina 3

Foto: Ronald Goedheer

HET RKZ IN EEN NIEUW JASJE De voorbereidingen voor onze (nieuw)bouw zijn in volle gang. Maar niet alleen ons gebouw krijgt een nieuw jasje, ook onze collega’s! Vanaf januari 2023 dragen veel medewerkers van het RKZ hun nieuwe dienstkleding. Op de verpleegafdelingen dragen zij voortaan een donkerblauwe broek met wit jasje. De collega’s van de spoedeisende hulp en de gipskamer werken in nieuwe, donkerblauwe kleding. Onze IC-verpleegkundigen en diverse polimedewerkers dragen voortaan een nieuw blauwgrijs pak en onze artsen en coassistenten zijn te herkennen aan hun nieuwe doktersjassen.

De groene kleding op de operatiekamers, de lichtblauwe pakken van het Brandwondencentrum en de kleding van de medewerkers van de apotheek gaat niet veranderen. Deze kleding is nog relatief nieuw en wordt vervangen als het daadwerkelijk nodig is.

kleding horen. Maar bovenal is het noodzakelijk dat de kleding comfortabel is en alle noodzakelijk wasbeurten zo goed mogelijk doorstaat en daarmee lang meegaat.

PERSOONLIJKE KEUZES

De keuze is met deze nieuwe kledinglijn gevallen op een moderner en eleganter uniform met meer draagcomfort. De medewerkers die de nieuwe kleding gaan dragen hebben in juni alvast de kleding gepast en hun voorkeuren voor maten en stijl doorgeven.

De oude uniformen laten we op een duurzame manier verwerken of hergebruiken. Er zijn creatieve voorstellen voor waar we u in een volgende uitgave van onze RKZ-krant VoorU zeker over gaan informeren.

HDe keuze van een nieuwe outfit gebeurt niet zomaar.

Natuurlijk willen we dat de stijl door collega’s wordt gewaardeerd, dat voor onze bezoekers en patiënten herkenbaar is welke werkzaamheden bij de werk-

Wij zijn trots op onze nieuwe kleding en kijken er naar uit om u te verwelkomen onze nieuwe uniformen!

SAMENWERKING NIET AANGEBOREN HERSENLETSEL

KIJKSLUITER GEEFT UITLEG MEDICIJNEN IN VIDEO

SUBSIDIE VOOR INNOVATIE BRANDWONDENZORG

Pagina 3

Pagina 4

Pagina 6

Twijfels over uw gehoor?

Op de achterpagina van deze krant vertellen we je meer. Of neem een kijkje op hoorcare.nl

Trombosediensten Noord-Holland Noord slaan handen ineen

Kenniscentrum antistolling in de maak voor behandelaars én hun patiënten Binnen de Nederlandse antistollingszorg volgen de ontwikkelingen elkaar in rap tempo op. Reden voor de trombosediensten in Noord-Holland Noord om de handen ineen te slaan. Patiënten blijven weliswaar gewoon geprikt en gezien worden door hun eigen trombosedienst, maar op de achtergrond gaat een centraal kenniscentrum functioneren.

Doel: expertise en kennis op niveau houden en de bestaande antistollingszorg nóg verder verbeteren.

Waar gaat het precies om? Laura Faber, voorheen werkzaam als internist-hematoloog bij het Rode Kruis Ziekenhuis en nu medisch leider van Starlet DC, is initiatiefnemer van het kenniscentrum. ‘De antistollingszorg is zeker de laatste 10 jaren nogal complex geworden’, vertelt ze. ‘Hadden we voorheen twee soorten medicijnen, nu zijn dat er meer. Die worden voor een optimale werking bovendien nogal eens tegelijkertijd ingezet. Daar komt bij dat er steeds nieuwe redenen komen om ze voor te schrijven.

Ook aan oudere mensen die aan diverse kwalen lijden. Verpleegkundigen en behandelaars als huisartsen, verpleeghuisartsen en tandartsen hebben door dat alles een toenemende behoefte aan ondersteuning.’

Complexe antistollingszorg Het centrale kenniscentrum, dat gevestigd gaat worden in Alkmaar, gaat daarin voorzien. Laura: ‘Trombosediensten hebben traditioneel vooral te maken met patiënten die de zogenoemde Vitamine K antagonisten (VKA) – acenocoumarol en fenprocoumon (Marcoumar®) – gebruiken. Door de opkomst van nieuwe middelen die minder ernstige bloedingen veroorzaken en steeds vaker worden voorgeschreven bij onregelmatige hartslag (boezemfibrilleren), longembolie, trombosebeen etc. neemt dat aantal af. De patiënten die voor die traditionele begeleiding overblijven, zijn echter wel complexer. Zo zijn ze veelal ouder en

www.starlet-dc.nl

2

Voor u I huis-aan-huisuitgave van het Rode Kruis Ziekenhuis

hebben ze vaak andere ernstige kwalen. Door de krachten van de trombosediensten te bundelen, houden we de kennis ook voor die doelgroep op het juiste niveau.’

Adviesrol en vraagbaak Maar er is meer! Het kenniscentrum-in-oprichting wil nadrukkelijk ook de adviesrol pakken. Bijvoorbeeld voor de eerstelijns zorg waar het gaat om doseringen en om adviezen rondom ingrepen en operaties. Maar ook om eventuele complicaties te bespreken. Laura: ‘Daarnaast is het kenniscentrum vraagbaak voor patiënten en mantelzorgers. Zij kunnen er straks 24 uur per dag terecht met vragen over anti-stollingsmedicatie en alles wat daar bij komt kijken. We zijn druk bezig met een website voor zowel artsen en verpleegkundigen als voor patiënten, die naar verwachting zeer binnenkort ‘live’ gaat.’

Schade vermijden Met het kenniscentrum hopen de deelnemende trombosediensten de zorg die zij bieden dus verder te optimaliseren. Belangrijkste doelstelling natuurlijk: schade te vermijden die antistollings-middelen kunnen veroorzaken. Daarbij blijven de verschillende trombosediensten ‘gewoon’ actief in hun eigen werkgebied. Oók met de begeleiding van patiënten die prikken en meten zelf verzorgen.

NIET AANGEBOREN HERSENLETSEL:

samenwerking binnen én buiten RKZ Niet aangeboren hersenletsel (NAH) is een verzamelnaam voor beschadigingen aan de hersenen na bijvoorbeeld een beroerte, ongeluk of val. In het RKZ werken allerlei afdelingen samen om deze patiënten te helpen. Zowel in de acute fase (SEH, neurologie) als de fase daarna (neuroverpleegkundige, logopedie, ergotherapie, fysiotherapie en revalidatie). In de revalidatiefase die volgt, werken we ook nauw samen met andere partners in de regio.

Neuroloog Stijntje Bor en revalidatiearts Silke de Groot zijn betrokken bij de zorg voor mensen met NAH. ‘We zien voornamelijk mensen met een beroerte. Bij ouderen is een vervelende val van bijvoorbeeld het keukentrapje bij het ramen lappen of na een ongeval met een elektrische fiets ook een grote oorzaak. Wij raden mensen op hogere leeftijd daarom aan om een fiets met een lage instap te kiezen en een helm op te zetten om hersenletsel te voorkomen’, aldus Stijntje.

MOND, SPRAAK, ARM

Na een val komen veel mensen op de SEH terecht.

Maar juist ook bij mensen met een beroerte is snel handelen ontzettend belangrijk. Stijntje: ‘Als een patiënt snel na het ontstaan van klachten in het ziekenhuis is, hebben we meer mogelijkheden om iemand te behandelen. We kijken wat de oorzaak is van de klachten en maken snel een scan. Bij een bloedpropje in de hersenen (een herseninfarct) kunnen we in het ziekenhuis een sterke bloedverdunner geven via een infuus. Hoe sneller we met zo’n infuus kunnen starten, hoe beter we de klachten op kunnen lossen.’

‘We werken al jaren intensief samen met ambulances, huisartsen en het UMC Amsterdam om de behandeling van beroertes steeds sneller en steeds beter te maken.

In het eerste uur na ontstaan van klachten werkt het infuus vaak goed, en verdwijnen de klachten grotendeels. Meer dan 4,5 uur na de eerste klachten heeft het infuus meestal geen zin meer. Iedere minuut telt dus!

Belangrijk dus om snel aan de bel te trekken.

Stijntje: ‘Vaak kijken mensen het nog even aan als ze klachten krijgen. Bij een beroerte heb je geen

SILKE DE GROOT EN STIJNTJE BOR

pijn, maar functioneer je wel ineens anders. Een arm of hand die zomaar naar beneden valt bijvoorbeeld, of opeens helemaal niet meer kunnen praten. Wacht niet langer dan vijf minuten en bel 112. Maar ook als iemand wakker wordt met deze klachten, heeft het nog zin om zo snel mogelijk in het ziekenhuis te komen. Bel ook in zo’n situatie dus 112. De behandelmethoden blijven zich ontwikkelen en we kunnen steeds meer mensen helpen.’

Een beroerte is te herkennen aan een aantal dingen.

‘Heeft iemand een scheve mond, lamme arm of verwarde spraak? Bel dan zo snel mogelijk 112!’

REVALIDEREN

Het RKZ heeft een Stroke Unit; een afdeling speciaal voor mensen die een beroerte hebben gehad.

‘Op deze afdeling werken gespecialiseerde neuroverpleegkundigen die onder andere ervoor zorgen dat patiënten geen complicaties krijgen. Wij als revalidatieartsen maken daar een inschatting van de situatie van patiënten. Hoe waren zij voor hun beroerte en hoe gaat het nu? Samen met de fysiotherapeut, ergotherapeut en logopedist brengen we de situatie in kaart’, vertelt Silke.

Na de eerste stappen in revalidatie in het ziekenhuis, gaat een patiënt vaak naar een revalidatieplek.

‘We blijven ons verantwoordelijk voelen voor onze patiënten, willen goed zorgen voor de mensen in onze regio. De lijnen tussen organisaties in de buurt zijn erg goed. Als een patiënt in staat is om te revalideren met een hoge intensiteit, gaat hij of zij naar Heliomare. Heeft een patiënt meer hersteltijd tussen de oefeningen nodig, dan is een revalidatieplek in het verpleeghuis beter passend. We werken daarin goed samen met bijvoorbeeld ViVa! Zorggroep en andere instellingen.’

Silke vervolgt: ‘Het is belangrijk om goed te kijken naar wat passend is in de situatie van onze patiënt.

Er is voor iedereen een plek om te herstellen die goed aansluit bij wat iemand op dat moment aankan. Als blijkt dat iemand die in het verpleeghuis revalideert intensievere therapie nodig heeft, is een overstap ook mogelijk. Dan kan iemand (na beoordeling door een revalidatiearts) bijvoorbeeld alsnog naar Heliomare om daar verder te revalideren. Bij herstel is een goede balans tussen inspanning en voldoende hersteltijd belangrijk.’

BEGRIP

thuis toch tegen dingen aan. Na zes weken komen ze nog op controle, maar ook daarna is het belangrijk om dit soort dingen te melden. We helpen graag en kunnen in veel gevallen handvatten geven’, zegt Stijntje.

Want, zo wordt duidelijk, de échte revalidatie begint pas bij thuiskomst. ‘Alles is therapie. Naar het toilet lopen, zo zelfstandig mogelijk douchen, een puzzel maken. Als je thuiskomt, is het nog heel veel oefenen om weer zo goed mogelijk te functioneren.’

‘Na een jaar tot anderhalf jaar is duidelijk hoe mensen zijn hersteld en moeten ze zich aanpassen aan de nieuwe situatie. Klachten die vaak blijvend zijn, maar die je niet ziet zijn bijvoorbeeld vermoeidheid, overprikkeling en moeite met organiseren. De batterij is sneller leeg en daar moet een nieuwe balans in gevonden worden. Een organisatie die hierbij helpt is Hersenz. Zij begeleiden mensen om hun leven weer zo goed mogelijk op te pakken. Begrip van familie en vrienden is erg belangrijk. Je hersenen hebben een natuurlijk herstel, maar mensen met NAH moeten elke dag trainen om nieuwe verbindingen in de hersenen aan te leggen. Dingen die daarvoor vanzelfsprekend waren, zijn dat opeens niet meer.

Ook niet voor de directe omgeving.

BEELDBELLEN

Omdat heel veel dingen meer energie kosten voor mensen met NAH, willen de artsen steeds meer gebruik gaan maken van beeldbellen via BeterDichtbij.

‘Voor iemand met NAH is een ziekenhuisbezoek heel intensief. Voorbereiden, reizen, veel prikkels, wachten en een gesprek. Het kan fijner zijn om dit gesprek thuis te doen. Maar als mensen toch liever willen langskomen, mag dat altijd.’

Op de website van de Hartstichting kunt u tips vinden om een beroerte te voorkomen.

niet roken of stoppen met roken

gezond eten

minder zout

afvallen als je te zwaar bent

elke dag bewegen

Elke beroerte is anders. ‘Bij sommige mensen loopt het met een sisser af. En soms lopen deze mensen

3

KIJKSLUITER begrijpelijke informatie OVER MEDICIJNEN In maart 2022 is de poliklinische apotheek gestart met de Kijksluiter. Dit is een platform waarop zo’n 10.000 bijsluiters in begrijpelijke taal worden uitgelegd in een animatievideo. Een hele mooie service voor alle patiënten, volgens Annemarie Crok en Djabien Dijkstra. Zij werken in de poliklinische apotheek en zien veel voordelen van de Kijksluiter.

Annemarie: ‘De Kijksluiter is beschikbaar in vier talen; Nederlands, Engels, Arabisch en Turks. In de video ziet de kijker onder andere waarvoor een medicijn is voorgeschreven en hoe het medicijn gebruikt moet worden. Patiënten krijgen op verschillende momenten veel informatie, bijvoorbeeld van een arts en bij de apotheek. Het is niet altijd even eenvoudig om deze informatie goed te onthouden. Met de Kijksluiter kunnen we de belangrijkste informatie goed overdragen en kunnen we de veiligheid van medicijnen vergroten.’

QR CODE ‘Bij het ophalen van een medicijn krijgen patiënten naast de bijsluiter, een QR code mee’, vertelt Djabien.

Als je de QR code scant met een camera van een smartphone komt een link tevoorschijn naar de video die hoort bij het medicijn. Onder de video is het onder andere mogelijk om een vraag te stellen aan de apotheek over het medicijn of een bijwerking te melden. De video’s helpen ons om mensen die

laaggeletterd zijn of waar een taalbarrière mee is goede uitleg over de medicatie mee te geven.

Maar eigenlijk is iedereen er mee geholpen.’

VEILIG GEBRUIK MEDICIJNEN Voor een veilig gebruik van medicijnen krijgt een patiënt altijd uitleg van de apothekersassistent. ‘Zo verkleinen we de kans op het verkeerd gebruik van medicijnen. Soms is het geven van uitleg lastig doordat iemand de Nederlandse taal niet goed beheerst. Of merken we aan vragen die we stellen dat de patiënt de uitleg lastig vindt. Dan kan de Kijksluiter een uitkomst bieden. via de video beter begrijpbaar is dan alleen de mondelinge uitleg. Voor we de Kijksluiter gebruikten, maakten we gebruik van Google Translate of een tolk, maar bij de Kijksluiter weten we meteen dat de patiënt de juiste informatie krijgt.’

Als een patiënt even niet meer weet hoe de medicijnen gebruikt moeten worden, is de Kijksluiter ook handig. ‘Thuis is alles rustig terug te kijken.

Je hoeft niet de hele bijsluiter met lastige taal ANNEMARIE door te nemen EN DJABIEN en binnen de video’s kan je meteen doorklikken naar het onderwerp waar je naar op zoek bent. Omdat de video’s maximaal vijf minuten duren, heeft de patiënt de juiste informatie zo gevonden.’

ONTWIKKELING De Kijksluiter is nog in ontwikkeling. ‘Helaas is er nog niet over alle medicijnen een animatievideo.

Bijvoorbeeld van nieuwe geneesmiddelen of specifieke geneesmiddelen zoals middelen tegen kanker. We hopen dat dit nog volgt. Een andere wens van ons is dat de Kijksluiter ook in andere talen beschikbaar komt, zoals het Spaans en Pools.

Als dat wordt toegevoegd, kunnen we er voor zorgen dat nog meer mensen de informatie over hun medicijnen beter begrijpen.’

De poliklinische apotheek van het RKZ is benieuwd naar uw ervaringen met de Kijksluiter. Wilt u deze delen? Meld het dan bij onze balie of mail naar poliapotheek@rkz.nl. Hier kunt u uiteraard ook altijd terecht voor andere vragen. Op www.kijksluiter.nl vindt u alle video’s terug.

RKZ ZET TELECOACHINGSCENTRUM voor chronisch zieke patiënt De zorg moet de komende jaren veranderen. Dat kan niet anders.

Uit onderzoek blijkt dat de vraag naar zorg elk jaar namelijk met 4% toeneemt. Die stijging betekent dat er in 2040 maar liefst 11,4 miljoen mensen één of meer chronische ziekten hebben (was 9,9 miljoen in 2018).

Dit komt doordat mensen steeds ouder worden.

Daarbij komt nog dat het aantal medewerkers in de zorg gaat afnemen. Als we zo doorgaan zoals het nu gaat, is een zorginfarct het logische gevolg. En dat zou in het ergste geval betekenen dat u geen zorg meer kunt krijgen, omdat het ‘vol’ zit. Dat moeten we absoluut voorkomen!

In het RKZ is een groep collega’s bezig met zorginnovatie.

Anders werken om te zorgen dat iedereen die dat nodig heeft, ook ERIK KAPTEIJNS zorg kan blijven ontvangen. Anders werken is niet alleen nodig voor het ziekenhuis, ook huisartsen, thuiszorg en verpleeghuizen staan voor deze uitdaging. Longarts Erik Kapteijns is één van de collega’s die zich hier mee bezig houdt: ‘We moeten het samen doen, maar ook slimmer.’ Sinds 2017 doet RKZ projecten op kleine schaal en, door met alle landelijke ontwikkelingen, heeft dit geleid tot een ambitieus plan. We staan nu aan de vooravond van een verandering die grote positieve impact kan gaan maken.

CONTROLEFASE SUCCESVOL Dit ambitieuze plan is een regionaal telecoachingscentrum (TCC). Vanaf september 2022 gaat het RKZ patiënten met bijvoorbeeld astma, COPD, hartziekten en darmziekten op afstand coachen. Erik: ‘Dit is voor patiënten uiteraard op vrijwillige basis.

4

Maar je mist wel iets als je hier niet aan mee doet.

Onze ervaring uit de eerste testfase is dat patiënten zich enorm geholpen voelen.’

Vanuit het TCC kan het RKZ patiënten op afstand in de gaten houden en ingrijpen als dat nodig is. Voor sommige ziekten gebeurt dat nu ook al middels verschillende apps. ‘De patiënt vult thuis gegevens in zoals bloeddruk, gewicht en saturatie (zuurstofgehalte in het bloed) en wij monitoren die gegevens in het TCC. Het monitoren gebeurt door ervaren verpleegkundigen.

Als de scores goed zijn, hoeft de patiënt niet onnodig naar het ziekenhuis te komen voor controle. Als de scores niet goed zijn, dan neemt het TCC contact op met de patiënt. Via een app, (beeld)bellen, informatieve video’s sturen en als dat nodig is een bezoek aan de specialist in het ziekenhuis zorgen we ervoor dat de patiënt niet nog zieker wordt.’

ZELFMANAGEMENT Een tweede belangrijke functie van het TCC is preventie en zogenaamd zelfmanagement. Door gerichte educatie vervangen door gericht onderwijs krijgt de patiënt informatie en handvatten om de eigen gezondheid te verbeteren. ‘Hierin is ons TCC uniek. Door inzet op preventie en zelfmanagement willen we zelfredzaamheid vergroten. Hoe ga je het beste met je ziekte om? Welke invloed kan je zelf uitoefenen, door bijvoorbeeld (kleine) leefstijlaanpassingen? Niemand wil zieker worden en op deze manier kunnen we ingrijpen voordat het slechter met iemand gaat. Uit onderzoek is gebleken dat patiënten regie op hun ziekte erg belangrijk vinden. Dat is ons uitgangspunt: de patiënten handvatten geven zodat zij zo goed

Voor u I huis-aan-huisuitgave van het Rode Kruis Ziekenhuis

op

mogelijk zelf de regie kunnen houden op hun ziekte, zodat het hen zo min mogelijk in de weg zit.’

EENZAAMHEID Wat ook meespeelt, zo benadrukt Erik, is dat het niet alleen om lichamelijke klachten gaat. ‘Mensen die chronisch ziek zijn, zitten vaak ook in een sociaal isolement. Ze zijn eenzaam. Hierdoor worden ze soms nog zieker, krijgen ze last van depressies of angsten.

Naast eenzaamheid gaan chronische ziekten vaak gepaard met andere problemen. Ook dit willen we meenemen in de coaching.’

Het TCC gaat daarom na een proefperiode om te zien of alles goed loopt ook partners uit de regio aansluiten.

‘Denk dan aan huisartsen, fysiotherapeuten en buurtcoaches. We kunnen iemand digitaal een beweegprogramma toesturen, maar misschien is het voor diegene wel veel fijner om met een loopgroepje van de buurtcoach mee te gaan. Dan haal je iemand ook meteen uit een mogelijk isolement. We willen echt maatwerk bieden.’

TEVREDEN PATIËNT Het TCC start met coaching van vijf chronische ziekten, de bedoeling is om elk half jaar enkele ziekten toe te voegen. Volgens Erik is het TCC geslaagd als er minstens tien ziekten zijn waarvoor het TCC kan coachen en er duizend patiënten zijn aangesloten.

‘Patiëntenverenigingen hebben vanaf het begin kunnen meekijken en meedenken bij de ontwikkeling van het centrum. Want het belangrijkste is dat de kwaliteit van zorg hoog blijft en dat patiënten tevreden zijn.’

Voordelen van deelname aan het TCC zijn dat u makkelijk in contact blijft met het ziekenhuis, dat u minder vaak (onnodig) naar het ziekenhuis hoeft voor controle, dat we snel kunnen ingrijpen en dat we het erger worden van uw ziekte kunnen voorkomen. De eerste personen zijn al vanaf mei 2022 uitgenodigd voor de testfase van dit nieuwe concept.

RKZ ARTSEN MAKEN

‘Leve je Lijf, de Podcast’ Moene vertelt: ‘Mijn vader kreeg bijvoorbeeld te horen dat hij een hoge bloeddruk heeft. Maar hij wist eigenlijk helemaal niet hoe dat ontstaat en wat hij er zelf aan kan doen. Met deze podcast willen we dat soort informatie toegankelijk maken voor iedereen.’

MOENE EN PAULINE

GRIEP, STOPPEN MET ROKEN EN POEP

Uw lichaam. Hoeveel weet u er vanaf? Tijdens hun werk komen RKZ artsen Moene de Jong en Pauline van de Sande regelmatig tegen dat patiënten niet precies weten wat er met hun lichaam aan de hand is als zij in het ziekenhuis belanden. Waarom het lichaam reageert zoals het doet, wat daaraan vooraf gaat en wat ze zelf kunnen doen om het te voorkomen of beter te maken.

Moene en Pauline brainstormen over de onderwerpen die ze willen bespreken. ‘We kijken vooral naar dingen die je met preventie kan voorkomen.’

De experts die ze tot nu toe spraken zijn allemaal afkomstig uit het RKZ. ‘We kennen ze en ze helpen graag!’ Zo spraken Moene en Pauline met internist Gonneke Hermanides over griep, infecties en weerstand, met longarts Karin Pool en verpleegkundige Jacqueline Rozemeijer over de laatste levensfase. SEH-arts Wendy van den Berg vertelt over medische spoedsituaties en longarts Pauline Dekker over (stoppen met) roken. En internist Tjerk de Nijs wordt het hemd van het lijf gevraagd over hoge bloeddruk.

De zesde aflevering gaat over poep. En op het lijstje staan nog veel meer onderwerpen zoals mentale gezondheid, vruchtbaarheid, slaap, overgewicht en alcohol. ‘We proberen elke maand een nieuwe aflevering online te zetten.’

BEDANKMAIL De reacties die Moene en Pauline ontvangen zijn erg positief. Eén reactie springt er voor hen uit: ‘We kregen een berichtje van voor ons onbekende meneer. Hij heeft een hoge bloeddruk en stuurde ons een mailtje dat hij onze podcast had gevonden toen hij naar informatie zocht.

In de mail schreef hij dat hij onze podcast heel verhelderend en leerzaam vond. Hij complimenteerde ons en schreef dat we door moesten gaan. Daar doen we het voor!’

Het bracht de twee op het idee om een podcast te maken over het lichaam. Medische podcasts waren er wel, kwamen Moene en Pauline achter, maar niet voor leken. ‘We maken nu een podcast samen met experts waarin luisteraars kennis opdoen over hoe dingen werken in hun lijf. Hoe ze goed voor zichzelf kunnen zorgen. En daarmee misschien wel kunnen voorkomen dat ze ziek worden.’

TOEGANKELIJKE INFORMATIE Toen Pauline op de Huisartsenpost werkte, merkte ze dat het soms misgaat bij die kennis. ‘Vaak belden mensen meteen op, uit een soort paniek. Door alleen een stukje uitleg kon ik ze dan al enorm geruststellen.’ Wat ze ook vaak zien is dat mensen niet weten dat ze aan symptoombestrijding doen, in plaats van het probleem aan te pakken. ‘Vaak zijn problemen op te lossen of te voorkomen door bijvoorbeeld stoppen met roken, overgewicht aanpakken of minder zout eten. Daar kan geen pilletje tegenop.’

LUISTEREN

U kunt ‘Leve je Lijf, de Podcast’ luisteren via Spotify of Apple Podcasts.

DIGITALISERING FOLDERS Beter voor het milieu en een kostenbesparing voor het ziekenhuis: de digitalisering van alle folders in een nieuw systeem!

SCAN MIJ

We willen graag onnodige papiervoorraden voorkomen en ervoor zorgen dat er geen folders met oude informatie voorhanden zijn of uitgedeeld worden. Daarom geven medewerkers van het RKZ patiënteninformatie mee waar het noodzakelijk is of op verzoek van onze patiënten.

Bij voorkeur verwijzen we u naar onze website voor alle folderinformatie. Op diverse afdelingen krijgt u van uw zorgverlener een webadres waar u de folder die u helpt, kunt lezen en downloaden.

Deze zomer zullen alle folders ook toegevoegd worden aan hun specialismepagina op www.rkz.nl.

5

GROTE SUBSIDIE VOOR innovatie

Het Brandwondencentrum is internationaal bekend én hoog aangeschreven. Het is in de jaren ’70 ontstaan. De chirurgen in het RKZ hadden toen al veel ervaring opgedaan in de opvang en behandeling van patiënten die ernstige brandwonden hadden opgelopen in hun werk bij de Hoogovens. Het pionierswerk van deze artsen heeft voor meerdere innovaties in de internationale brandwondenzorg gezorgd.

Zo verbeterden twee chirurgen (professor Kreis en professor Hermans) in Beverwijk de Meek techniek in 1994. Dit is een bijzondere huidtransplantatietechniek om een klein stukje niet-verbrande huid van een brandwondenpatiënt veel groter te maken. Hierdoor kan je grote wonden beter bedekken. Brandwondenchirurgen uit de hele wereld gebruiken nu deze Beverwijkse techniek.

BAANBREKEND WERK Op het gebied van kunsthuid doen we nog steeds baanbrekend werk. Nu onder leiding van professor Esther Middelkoop.

Patiënten met grote wonden hebben veel (kunst)huid nodig om de wond te bedekken. In ons Brandwondencentrum is een manier ontwikkeld om huidvervangend materiaal te maken met cellen van de patiënt zelf.

De cellen worden van de patiënt afgenomen, in het lab gekweekt en tot een soort nieuwe huid gesmeed.

Deze nieuwe huid wordt op de wond aangebracht.

Dat heeft twee voordelen: er is minder eigen, gezonde huid van andere plekken op het lichaam nodig om een groot wondoppervlak te bedekken én de kans op afstoting is met eigen lichaamscellen nagenoeg nihil.

In het Brandwondencentrum Beverwijk is ook een meetinstrument ontwikkeld om de kwaliteit van littekens te beoordelen: de POSAS (Patient and Observer Scar Assessment Scale). De POSAS is ontwikkeld door brandwond- en plastisch chirurg professor Paul van Zuijlen. Het meenemen van het oordeel van de patiënt in het eindoordeel maakte de POSAS in die tijd uniek. Waarschijnlijk heeft dat ertoe bijgedragen dat de POSAS inmiddels tot de meest gebruikte littekenschaal ter wereld uitgegroeid is en in vele talen vertaald is.

KUNSTHUID

toekomstige brandwondenpatiënt die daar uiteindelijk het meeste baat bij zal hebben.

DRIE ONDERZOEKSVRAGEN Met deze subsidie willen de centra de patiënt nog meer centraal zetten in de behandeling van brandwonden. Daarnaast werken ze aan een kader om de onderzoeken en methodes beter te kunnen toetsen, vergelijken en bijstellen.

Onze plastisch chirurg Paul van Zuijlen is hoofdaanvrager van de subsidie: ‘In dit grote project staat de kwaliteit van de brandwondenzorg voor de patiënt voorop. We willen doelmatige brandwondenzorg op maat maken. We werken dit uit aan de hand van drie essentiële vraagstukken die wereldwijd ter discussie staan in de brandwondenzorg (zie kader).

Onze aanpak is nieuw in de brandwondenzorg en we hopen dat we met onze aanpak de lang bestaande vraagstukken kunnen oplossen. Het is vanuit historisch perspectief, met alle innovaties die al zijn gedaan in het verleden, mooi dat we de lijn doorzetten met de projecten die nu lopen vanuit de subsidie.’

DE DRIE VRAGEN IN DIT PROJECT ZIJN: Wat is voor een patiënt het beste moment om een brandwond te opereren?

Soms is afwachten of een wond spontaan geneest een mogelijkheid, maar dit is ook afhankelijk van de wensen en mening van de patiënt.

SUBSIDIE VOOR ZORGINNOVATIE Ons brandwondencentrum is nog steeds koploper in baanbrekend onderzoek in de brandwondenzorg.

De intensieve samenwerking met de andere twee Nederlandse brandwondencentra, die in het Maasstad Ziekenhuis in Rotterdam en het Martini Ziekenhuis in Groningen, is daarbij uniek. Door te werken als het consortium Brandwondenzorg Nederland verbeteren de drie centra continu de zorg voor patiënten met ernstige brandwonden.

In september 2021 kregen de drie centra samen een subsidie van bijna 3 miljoen euro toegewezen van ZonMW. Deze zogenaamde TZO (Topspecialistische Zorg & Onderzoek) subsidie is bestemd voor ziekenhuizen die niet academisch zijn, maar wel op academische niveau topspecialistische zorg leveren.

Het is voor de eerste keer dat een dergelijke subsidie is toegekend aan een consortium en het is de

6

PAUL VAN ZUIJLEN

Wat is de waarde voor de patiënt van het gebruik van kunsthuid?

Kunsthuid wordt nog weinig gebruikt, ondanks de voordelen die het heeft. Het onderzoek richt zich op de vraag welk type kunsthuid het best past bij welk type patiënt. De mening van de patiënt is hierin erg belangrijk.

Hoe kunnen we de optimale nazorg bieden

Voor u I huis-aan-huisuitgave van het Rode Kruis Ziekenhuis

aan brandwondenpatiënten?

Zelfmanagement is hierin erg belangrijk, zodat patiënten een gepersonaliseerd programma kunnen volgen. De patiënt krijgt de regie over de nazorg en hoe hij/zij wil en kan meedoen in de maatschappij.

De drie vragen zijn onderverdeeld, elk brandwondencentrum is verantwoordelijk voor één van de vragen.

Paul: ‘In Beverwijk houden we ons bezig met de vraag wat de waarde van kunsthuid is voor de patiënt. Onze professor Esther Middelkoop is hoofdonderzoeker van deze vraag. Uit eerder onderzoek is al gebleken dat kunsthuid bij diepe brandwonden zorgt voor een beter resultaat. Patiënten hebben minder beperkingen in bewegen en het litteken is vaak mooier dan bij gebruik van de eigen huid. Toch gebruiken we dit nog niet veel.’

‘Met dit onderzoek willen we uitzoeken bij welke patiënt welk type kunsthuid het beste is. We betrekken

in de brandwondenzorg WONDVERZORGING BIJ EEN PATIËNT

de patiënt bij de afwegingen en keuzes in dit traject.

Uiteindelijk willen we een keuzehulp ontwikkelen voor patiënten waarmee ze kunnen beslissen of kunsthuid iets voor hen is. We willen de resultaten van de behandelopties inzichtelijk maken en kijken wat het beste bij de situatie van de patiënt past.’

OVERWELDIGEND GROOT Een ‘overweldigend groot’ project, noemt Paul dit TZO traject. ‘We zijn eind 2021 begonnen. De subsidie loopt vier jaar, maar over anderhalf tot twee jaar hebben we de eerste echt resultaten waarschijnlijk al binnen.’

‘Ik ben heel trots op het feit dat het ons is gelukt als brandwondencentra om hierin samen op te trekken en af te stemmen. Dit project brengt ons vakgebied naar een volgend niveau, zowel op het gebied van onderzoek als voor de patiënt die hier echt de vruchten van gaat plukken.’

GROTERE ROL PATIËNT Het doen van onderzoek is één van de belangrijkste taken van het Brandwondencentrum. Wat is er dan zo speciaal aan deze onderzoeken ten opzichte van andere lopende onderzoeken? Paul legt uit: ‘De brandwondenzorg is unieke en complexe zorg waar de mening van de patiënt al lang als uitgangspunt meegenomen wordt. Natuurlijk kan een arts goede medische beslissingen nemen, maar de vraag is of die beslissing overeenkomt met voorkeuren en doelen van een patiënt.’

Om ook in de toekomst de samenwerking en het samen beslissen met de patiënt te garanderen, werken de drie brandwondencentra aan een kader waarin ze deze aanpak bij elk onderzoek en elke behandeling meenemen. ‘We zorgen er nu voor dat behandelmethoden gelijk worden tussen Groningen, Rotterdam en Beverwijk. Nieuwe behandelingen kunnen we dan op dezelfde manier testen en bijsturen. Daarbij is de rol voor de patiënt groot. Aan welke behandeling heeft iemand iets? Dat hangt helemaal af van de situatie van die individuele patiënt. Dit heet ‘waardegedreven zorg’, waarbij de waarde van de patiënt centraal staat.’

‘Als blijkt dat iets geen effect heeft, is dat ook een resultaat. Uit dit project komt ontzettend veel zinnige informatie, waar we weer op verder kunnen bouwen in de toekomst. Het is een soort zelflerend systeem.

We moeten kritisch kijken naar de resultaten. Als we ergens niet mee doorgaan, zorgt dat voor nieuwe inzichten die we ook weer kunnen toepassen in de praktijk.’

7

UW WAARDERING VOOR ONZE ZORG Dankzij uw waarderingen op Zorgkaart Nederland werden wij één van de Best gewaardeerde ziekenhuizen van 2021! Als enige ziekenhuis in Noord-Holland staat het RKZ in de Top 10 van 2021. Een rangschikking binnen die Top 10 geeft ZorgkaartNederland niet.

Wij willen u hartelijk bedanken voor uw vertrouwen in ons ziekenhuis. Wilt u ook een recensie achterlaten over ons ziekenhuis, één van onze artsen of onze zorg? Ga dan naar www.zorgkaartnederland.nl. Hieronder leest u enkele reacties op die site.

Een prettige ervaring Dr. Schouten creëerde een ontspannen sfeer en luisterde goed naar wat ik te zeggen had en stelde mij gerust. Gaf tijdens de behandeling aan wat hij deed en maakte regelmatig contact met mij om te kijken of alles nog goed ging. Na de behandeling gaf hij goede uitleg over nazorg. Was een prettige ervaring.

8.9

Top behandeling voor ons dochtertje

We werden naar RKZ verwezen omdat ons dochtertje van 3,5 jaar erg ziek was met koorts en pijnklachten. De dokter op de Spoedeisende hulp nam het meteen serieus. Een echo wees geen duidelijke oorzaak aan. In goed overleg heeft dr. Demirkiran een kijkoperatie verricht. Die verliep zeer voorspoedig. Het bleek, zoals al vermoed werd, een geperforeerde ontstoken blinde darm. De hele buikholte was gevuld met pus. Dat is zo goed als mogelijk schoon gespoeld. Ons dochtertje is door zeer vakkundige maar ook hele lieve verpleegkundigen verzorgd en bewaakt. Er was structureel overleg met kinderarts en chirurg. Steeds werd de behandeling bijgesteld als er nieuwe ontwikkelingen waren en die waren er veelvuldig. Er werd naar bevind van zaken antibiotica, pijnstilling en voeding gegeven en altijd probeerde het hele team de belasting voor ons kind zo min mogelijk te laten zijn, daar denkt men heel erg goed over na. Het team heeft het leven van onze dochter gered. Ziekenhuis opname was 2 weken. Top!

9.6

Compliment voor de dagopname afdeling A2 Het hel traject van dermatologie tot urologie tot operartie en alle communicatie verliep snel en vlekkeloos.

Een groot compliment voor de dagopname afdeling A2 team X voor hun geweldige zorg aan mij. En ook het OK team plus anesthesie liep op rolletjes en waren erg patiënt vriendelijk.

8.9

Een prettige en deskundige behandelaar Dr. Rikers heb ik ervaren als een zeer prettige en deskundige behandelaar. Hij heeft zeer snel de onderzoeken afgehandeld en verder gekeken dan zijn eigen vakgebied en daardoor nog een probleem op hartgebied aan de cardioloog doorgegeven. Later op de dag belde hij mij nog op met aanvullende informatie. Een topdokter.

9.9

U KUNT ONS OOK VOLGEN OP: /RodeKruisZH

/RKZ.BrandwondencentrumBeverwijk

In het kort

DAG VAN DE VERPLEGING IN HET RKZ

/rodekruisziekenhuis/

Op 12 mei was het de Dag van de Verpleging. Op deze geboortedag van Florence Nightingale (in 1820) zetten we elk jaar onze collega’s in het zonnetje. Dit jaar met een heerlijke smoothie uit onze eigen keuken, een magazine speciaal gericht op de verpleegkundigen, een tijdschriftenbon en een verloting met prachtige prijzen.

HULP AAN OEKRAÏNE

Wat er nu gebeurt in Oekraïne is verschrikkelijk.

Gelukkig zijn er veel initiatieven om hulp te bieden.

De nood in de Oekraïense ziekenhuizen is groot. Via de Samenwerkende Algemene Ziekenhuizen (SAZ) steunt ook het RKZ in de getroffen gebieden.

Het doel: ondersteuning bieden, in de vorm van hulpmiddelen en medicijnen, aan collega’s in ziekenhuizen in de Oekraïne die een beroep op onze zorg doen. De SAZ heeft contact met het Lviv Regional Clinical Hospital in Lviv. Dit ziekenhuis heeft dringend medicijnen en medische hulpmiddelen nodig en heeft daarvoor een lijst aangeleverd. Dit ziekenhuis heeft ook in beeld wat een aantal andere ziekenhuizen in de Oekraïne nodig hebben, waaronder een kinderziekenhuis.

Het ziekenhuis in Lviv kan tevens zorgen voor doorlevering naar de andere ziekenhuizen in de Oekraïne.

8

/company/rode-kruis/ziekenhuis

Voor u I huis-aan-huisuitgave van het Rode Kruis Ziekenhuis

PIEPENDE ADEMHALING BIJ KINDEREN KOMT VAAK VOOR

EMILE HENDRIX

Van alle klachten die de kinderartsen zien, komen piepende ademhaling en benauwdheid het vaakst voor. Longziekten bij kinderen zijn het aandachtsgebied van kinderarts Emile Hendrix. Hij legt meer uit over deze veelvoorkomende klacht.

MET WELKE KLACHTEN KOMEN KINDEREN BIJ JOU? ‘Het gaat vaak om benauwdheid en een piepende ademhaling bij het uitademen, soms ook hoesten. Als een kind alleen hoest, is er eigenlijk nooit sprake van astma. Bij astma heeft een kind ook altijd last van perioden met benauwdheid of een piepende ademhaling.

Op basis van de combinatie van klachten en leeftijd behandelen we een kind.’

Proefje!

mhalen. Maar , heb je geen problemen met ade Wanneer je longen gezond zijn der lucht min l problemen wel. Ze krijgen vee kinderen met astma hebben die elding). Dat a (zie de rechterkant van de afbe binnen dan iemand zonder astm ende proefje. dat voelt? Doe dan eens het volg voelt heel gek. Wil je weten hoe

NODIG: • • • •

Knijpers Rietjes Bolletje watjes Bekers

Zet de knijper op je neus, zodat je niet meer door je neus kunt ademen. Doe het rietje in je mond en adem hierdoor. een astma ongeveer hebben tijdens Dit is het gevoel wat kinderen met benauwdheidsaanval. knijper mag len met het rietje in je mond. De Je kunt nu ook een spelletje spe watje maar watjes op de tafel. Probeer het weer van je neus. Leg een bolletje kan je het in het rietje. Door uit te ademen, te pakken door in te ademen via beker krijgen? snelst vijf bolletjes watten in een een beker blazen. Wie kan het

SPEELT LEEFTIJD EEN ROL? ‘Tot kinderen zes jaar oud zijn, hoef het geen astma te zijn. Dat komt doordat problemen zich soms vanzelf oplossen als het kind ouder wordt. De luchtwegen worden groter als het kind groeit, waardoor klachten soms zomaar weggaan. Af en toe kun je dus ook afwachten.

Uit onderzoek blijkt dat de helft van alle kinderen onder de zes jaar één of meerdere perioden heeft gehad waarin het benauwd was of de ademhaling piepend was. Boven de zes jaar heeft tien tot twintig procent van de kinderen de chronische ziekte astma.’

IS EEN BEZOEK AAN DE HUISARTS VERSTANDIG? ‘Als een kind regelmatige of heftige perioden heeft van benauwdheid of een piepende ademhaling, is het verstandig om naar de huisarts te gaan. De huisarts kan u doorverwijzen naar de kinderarts als dat nodig is.’

HOE BEHANDEL JE KINDEREN MET DEZE KLACHTEN? ‘We onderzoeken een kind en kunnen medicijnen voorschrijven.

Dit is in de vorm van inhalatie (=inademing), een zogenaamde puffer.

De medicijnen heffen de spierspasmes in de luchtwegen op, waardoor ademen makkelijker wordt. Bij ernstige klachten kunnen we ook een ontstekingsremmend middel in de puffer voorschrijven.

De klachten bij een piepende ademhaling bij kinderen onder zes jaar en bij astma komen onder meer door een chronische ontsteking in de luchtwegen, die ontsteking wordt minder door deze medicijnen.’

WAT KUNNEN OUDERS THUIS ZELF DOEN? ‘Het allerbelangrijkste in het voorkomen of minder maken van klachten bij kinderen, is om als ouder te stoppen met roken. En dat betekent ook echt helemaal stoppen. Bij buiten roken stelt u uw kind nog steeds bloot aan sigarettenrook. De rook komt namelijk mee in de kleding en de adem. Dit wil ik ouders echt op het hart drukken. Stop niet alleen voor uzelf, maar vooral ook voor uw kind.’

(DIGITALE) VOORLICHTING Scan de QR code voor onze actuele agenda van zowel digitale als fysieke voorlichting. Zo zijn er regelmatig voorlichtingsbijeenkomsten via Zoom van het RKZ Obesitascentrum over een operatieve behandeling van overgewicht en (digitale) bijeenkomsten georganiseerd door Longpunt Beverwijk.

SCAN MIJ

‘Daarnaast is ventileren bij astma belangrijk, frisse lucht helpt.

En uit sommige onderzoeken blijkt dat een aantal maanden borstvoeding geven aan pasgeboren baby’s ook kan helpen om de kans op het ontwikkelen van astma te verkleinen.’

9

TIJD PARKEREN Soms wordt je getroffen door een bepaalde aanblik of beeld. Ik werd in consult gevraagd op de dagbehandeling en raakte in gesprek met een mevrouw die regelmatig hier moet zijn vanwege een bepaalde kuur. Een hele inbreuk op je dagelijkse leven, immers elke dag telt. Zeker met een chronische of levensbedreigende ziekte. Al pratende voort informeerde ik ook naar haar partner. Toen wees ze naar buiten en zei: ‘’Daar zit hij’’. ‘’Ja”, vertelde de verpleegkundige, “dat doe hij altijd. Daar voelt hij zich meer op z’n gemak dan in het ziekenhuis.’’ Nieuwsgierig geworden keek ik dus naar buiten.

En inderdaad, in het gezichtsveld van mevrouw stond een auto geparkeerd met aan de passagierskant het raam open. Door het open raam zag ik een man, of eigenlijk een deel van een man verstopt achter een krant. Op wacht. Zo af en toe keek hij eens door het raam naar zijn vrouw om te zien of

ze daar nog zat. In een grote rode stoel wachtend tot de medicatie, die ze zo nodig heeft, zijn werk zou doen. Ik vond dat zo’n mooi beeld dat het mij raakte.

Het vertelde mij over de liefdevolle betrokkenheid bij elkaar. Deze man had zijn vrouw ook af kunnen zetten. Maar hij koos ervoor om te wachten. We zitten samen in dit schuitje. Ik houd je in de gaten, zorgzaamheid.

Heel vaak is het voor ons als zorgverleners niet duidelijk hoe een ziekte iemand raakt. Hoe dit voor de partner of naasten moet zijn, ligt bijna altijd buiten ons gezichtsveld. Maar hier kwam het opeens heel dichtbij. Door ziekte en zeer moet je bepaalde dingen in je leven parkeren. Tijd die je graag aan andere dingen zou willen besteden wordt ingenomen door verplichte bezoekjes aan het ziekenhuis of fysiek ongemak. Dit vraagt ook wat van de omgeving. Want het gaat ook om hun levens die veranderen.

Deze partner koos ervoor om ook zijn tijd te parkeren. Als vanzelfsprekend. De man maakt geen onderscheid tussen de tijd van zijn vrouw, de patiënt, en zijn eigen tijd. Het is ons leven dat voor een deel bepaald wordt door deze ziekte. Ik ga daarin mee en ben en blijf bij je. Deze geparkeerde tijd is daarmee geen verloren tijd. Het is een getuigenis van betrokkenheid en liefde voor elkaar. Het gaat over waarden als trouw, volharding en naastenliefde.

Samen ergens doorheen gaan, ook al is het moeilijk.

Het gaat over opofferingsgezindheid.

In mijn ogen is deze rots in de branding, daar op die parkeerplaats, dan ook een voorbeeld voor al die meelevende en meelijdende partners. Alle lof voor hen die ook hun tijd parkeren, wij weten dat dit niet vanzelfsprekend is en dat het u ook wat kost.

Ben Rumping Geestelijk Verzorger

Samen ergens doorheen gaan, ook al is het moeilijk.

Het gaat over opofferingsgezindheid.

HEEFT U OPMERKINGEN OF VRAGEN OVER DEZE VOOR U? MAIL ONS: COMMUNICATIE@RKZ.NL COLOFON is een uitgave van het Rode Kruis Ziekenhuis in Beverwijk. De krant wordt viermaal per jaar verspreid in de regio Kennemerland, Alkmaar en de Zaanstreek.

Hoewel de inhoud met zorg is geschreven, kunt u hieraan geen rechten ontlenen.

10

REDACTIE EN FOTOGRAFIE

RKZ Communicatie, Foto voorpagina: Ronald Goedheer

UITGEVERIJ

BC Uitgevers BV, Sneek, T (0515) 42 94 29 E advertenties@bcuitgevers.nl, ISSN 2667-2316

Voor u I huis-aan-huisuitgave van het Rode Kruis Ziekenhuis

BLADMANAGER

Dennis de Kam T (0515) 42 94 28

VORMGEVING Hannique de Jong

DRUK

Hoekstra Krantendruk, Emmeloord

RODE KRUIS ZIEKENHUIS Vondellaan 13, 1942 LE Beverwijk T (0251) 26 55 55

PUZZEL LEKKER MEE & WIN 2

7

3

4

5

6

8

11

12

9

13

14

10

Foto: Stefan Rustenburg

1

15

17

16 18

19

20

21

22 24

23 25

26

28

27

30

29

MAALTIJDSALADE MET

33

34

36

38

39

it onze keuken U

KIP EN BRIE

31

32 35

SOUS-CHEF PETRA CASTRICUM

• 320 gram sla • 160 gram gesneden kipfilet in blokjes van 1x1 cm • 120 gram brie • 4 stuks witte peer uit blik • 40 gram geroosterde pijnboompitjes • 40 gram croutons • 8 stuks gedroogde tomaten in olie

37

40

41

43

Ingrediënten voor 4 personen

42

44

Bereiding HORIZONTAAL: 1 onaangenaam koud 4 niet een 7 motorraces 8 zuigspeen 9 United Nations 11 voormiddag 13 veehoeve 15 kroon 16 behaagziek 17 groet 18 voor de vuist 19 ter plaatse 20 pl. in Italië 21 een weinig scheel 23 eerwaarde vader 24 bevel 25 drank 28 landbouwwerktuig 30 Noord-Holland 31 ad acta 32 ongeveer 33 woudrund 35 zangnoot 36 vrees 37 plechtige aanspreektitel 38 watercloset 40 cowboyfeest 42 karaat 43 pl. in Duitsland 44 heldere ster VERTICAAL: 1 Greenwichtijd 2 grondtoon 3 roeiwedstrijd 4 conflict 5 oude lengtemaat 6 heden 7 opdracht 10 wreed heerser 12 alleenrecht 13 kier 14 kring om zon of maan 15 onhandig 20 deel v.e. wet 22 sluis 26 oorspronkelijk bewoner van Peru 27 Frans lied 28 gemanierdheid 29 deel v.e. bijenkorf 32 bemanning

• 4 stuks mini afbakbroodje • olijfolie Dressing: • 1 eetlepel honing • 1 eetlepels mosterd • 4 eetlepels olijfolie • zout en zwarte peper

Eet smakelijk!

• Bak de afbakbroodjes zoals aangegeven op de verpakking • Was en snijd de sla • Bak de kipfilet in olijfolie met een theelepel kerrie en een theelepel ketjap en laat afkoelen • Snijd de brie in reepjes • Snijd de gedroogde tomaatjes en peer in blokjes • Leg de sla in een diep bord • Verdeel daarna de overige ingrediënten losjes over de sla • Maak de dressing door de honing, mosterd en olijfolie goed door elkaar te mengen met een vork.

Breng op smaak met zout en peper • Verdeel de dressing over de salade en serveer met het broodje

34 graansoort 39 Centraal Beheer 40 radon 41 onderofficier 42 vogel 33

41

5

15

41

12

22

8

1

18

35

19

39

14

7

Bloed prikken?

Prik eerst een datum!

Weet u het?

Bloed afname en inleveren materiaal alleen op afspraak.

Stuur uw oplossing (inclusief uw naam, adres en telefoonnummer of emailadres) in voor 15 augustus 2022 naar communicatie@rkz.nl en maak kans op een heerlijke taart naar keuze van patisserie Dick Leek in Beverwijk.

Bij meerdere goede inzendingen wordt er geloot.

De heer B. Visser uit Egmond aan Zee

Maak zelf eenvoudig uw afspraak online op:

rkz.prikafspraak.nl 11