Publikacja Jubileuszowa by Irena Rajska

CHÓR ŻEŃSKI ŽENSKÝ PĚVECKÝ SBOR

MELODIA

1955-2015

Czym można w pełni oddać znaczenie kultury dla tożsamości człowieka? W jaki sposób pokazać, co daje nam wszystkim? Jej wkład w nasze życie wydaje się być nieuchwytny, bo ludzkiej radości i zadumy nie da się zmierzyć, nie da się zważyć pokrzepienia i otuchy, zamyślenia i entuzjazmu, refleksji i energii przekazywanej przez twórcę dzieła jego odbiorcy. Nie jest najważniejszym to, czy mamy do czynienia z arcydziełem wynoszonym na piedestał przez koneserów i krytyków, czy z pięknie wykonaną piosnką ludową. Ważne jest, by dzieło przemówiło do odbiorcy szczerze i autentycznie, by trafiło do serca, wywołując rezonans w jego myślach.

Aniela Kupiec

Pieśniczko ty naszo… Pieśniczko ty naszo, pieśniczko ludowo, ty umiysz mówić i śmioć sie, i smucić, piekniejszą mosz nute, nejmilsze twe słowo, ty możesz złe chwile na radość obrócić Naszo pieśniczko ze serca śpiywano niekiedy cichniesz, by sie zaś obudzić i cieszyć nas wszyckich czy wieczór, czy rano i lecieć na skrzidłach między dobrych ludzi.

Chór żeński MELODIA od sześćdziesięciu lat trafia swym śpiewem do serc i umysłów słuchaczy. Przez pół wieku kontynuuje bogate tradycje śpiewu chóralnego tego regionu, wzbogaca swój repertuar o coraz bardziej ambitne pozycje, podnosi swój poziom artystyczny. Sławi w ten sposób w kraju i za granicą dobre imię chórów zaolziańskich i śpiewu zespołowego.

TRADYCJA, KTÓRA PRZYNOSI CHLUBĘ

ŚPIEWANIE Z POTRZEBY SERCA (1955 – 1987)

Pomimo sześćdziesięciu lat istnienia chór żeński MELODIA nie jest najstarszym działającym polskim chórem na Śląsku Cieszyńskim. Korzenie zorganizowanego śpiewactwa na tych ziemiach sięgają XIX wieku. Muzyka i śpiew towarzyszyła człowiekowi od setek lat. Pieśni okazjonalne prowadziły ludzi od narodzin do grobu, byłby obecne przy zabawie, przy pracy i przy uroczystościach rodzinnych i kościelnych. Na cieszyńskiej wsi okazją do wspólnego śpiewu były spotkania przy „szkubaczkach, czechraczkach”, przędzeniu. Od połowy XIX wieku, kiedy zaczęły tu powstawać pierwsze polskie stowarzyszenia, coraz częściej śpiewano na organizowanych przez nie uroczystościach, zabawach i spotkaniach towarzyskich. Niebawem zaczęto też zakładać pierwsze chóry. W regionie jabłonkowskim początek zorganizowanego śpiewu chóralnego przypada na przełom XIX i XX wieku. Wówczas działało tu jedno z najprężniejszych kół Polskiego Towarzystwa Pedagogicznego, przy którym założono męski zespół wokalny oraz orkiestrę. W Nawsiu pierwszy zespół śpiewaczy powstał w roku 1900 z inicjatywy seniora kościoła ewangelickiego, ks. Franciszka Michejdy. Był to chór mieszany Związku Młodzieży Ewangelickiej. Obok niego postał w roku 1927 drugi zespół śpiewaczy, Chór Mieszany Macierzy Szkolnej, który pracował do roku 1936. Wybuch II wojny światowej przerwał życie społeczne i kulturalne Polaków na Zaolziu. Odrodziło się ono dopiero po okupacji. W 1947 roku powstają Stowarzyszenie Młodzieży Polskiej oraz Polski Związek Kulturalno-Oświatowy. Organizacje te mają swe koła miejscowe również w Nawsiu. Dzięki temu w latach 1947-1952 działa tu chór mieszany Stowarzyszenia Młodzieży Polskiej pod batutą Karola Heczki, w latach 1950-1954 Chór Młodzieży SMP i PZKO prowadzony przez Bogusława Stonawskiego, a w latach 1951-1958 chór męski PZKO prowadzony przez tego samego dyrygenta (śpiewacy tego zespołu przechodzą później do jabłonkowskiego chóru GOROL). W 1955 roku powstaje przy nawiejskim miejscowym kole PZKO chór żeński nazwany później MELODIA.

Pierwszym dyrygentem chóru żeńskiego MELODIA został Karol Heczko. Początkowo zespół liczył 33 panie. Nie były one w zakresie śpiewu nowicjuszkami, gdyż większość z nich miała za sobą doświadczenie śpiewania w innych chórach. O poziomie zespołu świadczy fakt, że już w pierwszym roku istnienia zajął pierwsze miejsce w swojej kategorii w Konkursie Twórczości Ludowej w Cz. Cieszynie. Chór występował także na imprezach PZKO-wskich oraz m.in. dla miejscowej spółdzielni rolniczej. Po dwóch latach K. Heczko w związku z nadmiarem obowiązków musiał zrezygnować z funkcji dyrygenta. Jego miejsce niebawem zajął Andrzej Zielina z Cz. Cieszyna. Kroniki z tego okresu odnotowują, że panie z Nawsia pod jego kierownictwem wzięły udział m.in. w Konkursie Śpiewaczym, w przedstawieniu w Nydku pt. Światło na groniu czy też w Wieczornicy z okazji 10. rocznicy założenia PZKO. W niedługim czasie Andrzej Zielina zrezygnował z prowadzenia chóru. Kierownictwo zespołu objął następnie Władysława Winkler. Ćwierć wieku jego systematycznej pracy z nawiejskim chórem to okres przynoszący zespołowi coraz większe uznanie na konkursach i przeglądach, w których chór regularnie uczestniczył. Nie zaniedbywano przy tym występów w rodzimym Nawsiu i innych miejscowościach regionu. W. Winkler, muzyk i nauczyciel Polskiej Szkoły Podstawowej w Jabłonkowie, objął prowadzenie zespołu w 1962 roku. Od początku w pełni zaangażował się w pracę z chórem, starannie dobierając repertuar i pod-

Występ chóru żeńskiego na Harcowie, 1961 r. 3

nosząc umiejętności nawiejskich śpiewaczek na coraz wyższy poziom. Po raz pierwszy chór wystąpił pod jego batutą na Zabawie Szczepanowej 26 grudnia 1962. W niespełna rok później zespół był już gospodarzem przygotowanej przez W. Winklera rewii Podwieczorek przy mikrofonie. Rewie i koncerty stopniowo stały się nową tradycją MK PZKO w Nawsiu, w kronice zespołu odnotowano kolejne z nich: 300 taktów wiosny, Szarą godzinkę, Koktajl małych zespołów, Srebrne wesele. W 1967 roku zespół dokonuje w ostrawskim radiu swych pierwszych nagrań. Trwa też współpraca z jabłonkowskim Gorolem, w ramach której Nawsianki występują regularnie na corocznych Gorolskich Świętach i Dniach Kultury Beskidzkiej. Doświadczony dyrygent W. Winkler, wzbogaca repertuar MELODII, opracowując dla chóru kolejne pieśni. Ponieważ prowadzi w tym czasie również dziewczęcy chór szkolny jabłonkowskiej Polskiej Szkoły Podstawowej, zachęca absolwentki szkoły do kontynuowania śpiewu w Nawsiu. Stopniowo pojawiają się więc w zespole obok rodowitych Nawsianek również panie z okolicznych miejscowości. W latach 70. dochodzi do nagrania kolejnych pieśni dla rozgłośni ostrawskiej, a w 1975 roku zespół świętuje na uroczystym koncercie 20-lecie swego istnienia. W tym czasie chór liczył 38 członkiń, a na swym koncie miał około 420 prób i 100 występów. Następne lata to okres pilnej pracy i coraz bardziej nobilitujących występów nie tylko na Zaolziu, ale m.in. w Warszawie, w siedzibie Towarzystwa Łączności z Polonią Zagraniczną, we Wrocławiu na jubileuszu 50-lecia PZCHiO czy w Koszalinie na IV Światowym Festiwalu Chórów Polonijnych. Działalność chóru docenia ZG PZKO przyznając zespołowi i dyrygentowi kolejne odznaczenia związ4

kowe Za zasługi. Dekada ta zakończyła się wspólnymi obchodami 25-lecia chóru i 30-lecia pracy dyrygenckiej W. Winklera. Dobra passa zespołu trwa w latach 80-tych. Zespół bierze udział w konkursie chórów PZKO-wskich w 1984 roku, zwyciężając w kategorii chórów żeńskich. Sukces ten przyczynia się do ponownego wyjazdu na koszaliński festiwal. Bogaty repertuar prezentuje chór na koncercie podsumowującym trzydzieści lat swej działalności. W 1986 roku zajmuje ponownie 1. miejsce w konkursie śpiewaczym PZKO. W. Winkler, zachowuje w repertuarze charakterystyczne dla zespołu pieśni ludowe, ale sięga też po coraz trudniejsze utwory, m.in J. Świdra. Ten udany okres przerywa choroba dyrygenta, który – niestety – nie może już powrócić do wcześniejszego aktywnego życia artystycznego i społecznego. Zespół przez krótki czas prowadzi Jan Cieślar, po nim Bogusław Stonawski. Zdecydowany przełom nastaje dopiero na początku kolejnej dekady.

WZBIĆ SIĘ PIEŚNIĄ NA WYŻYNY (1990 – 2000) Przedstawiciele zespołu, MK oraz ZG PZKO w porozumieniu z pracownikami Filii Uniwersytetu Śląskiego w Cieszynie, wspólnymi siłami poszukiwali dyrygenta dla zespołu. W końcu po dziesięciomiesięcznej przerwie w śpiewaniu zespół rozpoczął próby pod batutą nowej chórmistrzyni, mgr Aleksandry Paszek-Trefon, obecnie prof. dr hab. wykładowcy Akademii Muzycznej im. Karola Szymanowskiego w Katowicach. Po raz pierwszy pod jej batutą zespół wystąpił na walnym zebraniu MK PZKO. Efekty dziesięciu miesięcy pracy z nową dyrygentką zaprezentował natomiast 15 grudnia 1990 na Wieczorze Kolęd. Goście tej imprezy nie szczędzili uznania. Nestor zaolziańskiego śpiewactwa, Józef Firla, stwierdził na łamach gazety Głos Ludu m.in: - Dyrygentka, jak na tak krótki czas pracy z zespołem, bardzo wiele zrobiła. Prorokuję Nawsiankom dobrą przyszłość. Kolejny rok upłynął na intensywnych próbach i występach. Chór śpiewał w Polsce, W Gierałtowicach i Mikołowie, pełnił rolę gospodarza koncertu laureatów Konkursu Śpiewaczego PZKO, z własnym Koncertem Wiosennym występował w Nawsiu i Cieszynie. Ponadto zaprezentował się na Dniach Kultury Chrześcijańskiej, przedstawił w Trzyńcu i w Jabłonkowie program kolęd, nagrał 7 pieśni w Rozgłośni Polskiego Radia w Katowicach. Nic dziwnego, że po roku tak intensywnej pracy można na temat zespołu, który 15.10.1991 przyjął nazwę MELODIA, przeczytać w prasie: Nawsie wzbiło się ponownie na wyżyny. 5

Dzięki staraniom i ofiarności chórzystek oraz intensywnej i przemyślanej pracy prani dyrygent poziom MELODII w kolejnych latach systematycznie się podnosi, repertuar się poszerza, a występów przybywa. Nie sposób wymienić wszystkiego. Wspomnijmy więc przykładowo Mszę Wielkanocną Stanisława Boguni, którą w 1993 roku wykonywały połączone chóry MELODIA i GOROL wraz z solistami, w kościołach Jabłonkowa, Wapienicy oraz w katedrze św. Mikołaja w Bielsku-Białej. Największym sukcesem tegoż roku było wyśpiewanie Srebrnego Pasma i II miejsca w kategorii chórów żeńskich na XXXVI Festiwalu Pieśni Chóralnej w Jihlawie. W roku 1994 chór wziął udział w koncercie w ramach przewodu artystycznego I stopnia A. Paszek-Trefon w zakresie prowadzenia zespołów wokalnych i wokalno-instrumentalnych. Oprócz tego nagrywano pieśni dla Polskiego Radia oraz TVP. Wspomnieć też należy o kolejnym wyjeździe na Festiwal Chórów Polonijnych w Koszalinie. W następnym roku, już 40. w historii chóru, MELODIA zdobyła Srebrne Pasmo na Międzynarodowych Praskich Dniach Śpiewu Chóralnego. Zespół odbył też sesję nagraniową w katowickim radiu i wydał kasetę Beskidy. Czterdziestolecie nie odbyło się bez koncertu jubileuszowego, nad którym patronat objął Konsulat Generalny RP w Ostrawie. Podsumowując 10 lat prowadzenia zespołu przez A. Paszek-Trefon, nie możemy pominąć 1. miejsca i Nagrody Prezydenta Miasta Katowic na Konfrontacjach Chóralnych w Katowicach (1997 r.) oraz prestiżowej Narody im. Stanisława Moniuszki na Festiwalu Trojok Śląski w Katowicach (1999). Wymienić należy także koncerty kolęd, wspólne występy z chórem Gorol (nie tylko na tradycyjnym Gorolskim Święcie, ale i na innych imprezach), regularne występy na festiwalu Trojok Śląski, wielokrotne wyjazdy koncertowe do miejscowości zaolziańskich oraz do Polski. W 1997 roku zespół wydaje kolejną kasetę, tym razem z kolędami, nazwaną Hej, ludzie prości, Bóg z nami gości!, a w lipcu roku następnego chórzystki ponownie reprezentują Zaolzie na koszalińskim festiwalu. Z kolei w maju 1999 roku MELODIA przedstawiła swój kunszt, repertuar, a także urodę śląskich strojów ludowych, na Ukrainie w trakcie Tygodnia Kultury Polskiej na Rówieńszczyźnie. Chórzystki miały okazję poznać bliżej życie Polaków w tym kraju oraz zwiedzić zabytki i miejsca pamięci historycznego Lwowa. Nawsianki na początku roku 6

2000 zaliczyły kolejny wyjazd zagraniczny. Zaprezentowały samodzielny koncert oraz śpiewały podczas mszy św. w kościele na wzgórzu Kahlenberg koło Wiednia, w którym modlił się król polski Jan III Sobieski. Ten jakże bogaty okres w dziejach MELODII zakończył się koncertem z okazji 45-lecia chóru i 10-lecia pracy dyrygenckiej A. Paszek-Trefon. Przy tej okazji odbyła się także promocja płyty kompaktowej zespołu, zatytułowanej Z biegiem Olzy.

LATA MIJAJĄ, MELODIA TRWA! (2000 – 2005) W połowie roku 2000 pani dyrygent z powodów rodzinnych rozstaje się z MELODIĄ. Zespół przekazuje w ręce swojej wychowanki, mgr Aleksandry Zeman, która obecnie jest doktorem sztuki muzycznej w dyscyplinie artystycznej dyrygentura w Zakładzie Dyrygowania i Wokalistyki Instytutu Muzyki Wydziału Artystycznego w Cieszynie, Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Nowa pani dyrygent po raz pierwszy spotkała się z chórzystkami na próbach przed Gorolskim Świętem. Tydzień po święcie zespół wyjechał na Ochodzitą upiększyć swym śpiewem I Zjazd Górali Polskich. Kolejny występ w Polsce odbył się w Poznaniu, w ramach obchodów Święta Niepodległości, na Koncercie Pieśni Patriotycznej. W roku następnym MELODIA po raz piąty gości wraz z chórami polonijnymi z całego świata na festiwalu koszalińskim. Tradycyjnie jest to okazja do występów i poszerzenia repertuaru oraz do nawiązania nowych znajomości. Zaowocowało to już w roku następnym, gdy na zaproszenie zaprzyjaźnionego chóru Kwiaty Polskie, MELODIA wyjechała do Sankt Petersburga. Wyjazd do Rosji był wielkim wydarzeniem artystycznym w historii chóru, a także jednym z największych osiągnięć organizacyjnych nawiejskiego zespołu. Przejechano 3956 km zwiedzając Petersburg, stolicę Finlandii, Helsinki, oraz stolicę Łotwy, Rygę. Wielkim zaszczytem dla chóru była możliwość zaprezentowania swego dorobku artystycznego w petersburskiej katedrze rzymskokatolickiej pw. Najświętszej Marii Panny, gdzie prócz pieśni religijnych, dawnych i współczesnych oraz stylizacji piosenek ludowych, zespół pod dyrekcją A. Zeman wykonał mszę na chór żeński Leo Delibes’a Messe breve, z udziałem solistów Bronisławy Nowak (sopran), gościnnie Władysława Czepca (tenor) i z akompaniamentem fortepianowym w wykonaniu Magdaleny Szwandy. W koncercie wziął też udział znakomity chór mieszany Petersburskie Głosy, w którym śpiewają młodzi ludzie polskiego pochodzenia – studenci i absolwenci petersburskich uczelni muzycznych. 7

Po powrocie z Rosji, w tym samym roku MELODIA wzięła udział w VI Święcie Pieśni Gaude Cantem w Bielsku-Białej, gdzie zdobyła Złoty Dyplom i Nagrodę Stowarzyszenia Wspólnota Polska. Systematyczne rozwijanie techniki śpiewu i doskonalenie interpretacji przyniosły chórowi 1. miejsce i szczególne wyróżnienie za wykonanie utworu Moja Piosnka J. Świdra na IV Międzynarodowych Spotkaniach Chóralnych z Pieśnią Maryjną Ad Gloriam Dei w Pińczowie. Zdobyciem 1. miejsca zakończył się też w rok później udział MELODII w II Festiwalu Chórów Śląskich w Ustroniu. Uznanie fachowców i podziw słuchaczy potwierdziły, że praca nad doskonaleniem głosów, staranny dobór repertuaru i fachowe prowadzenie zespołu przynoszą odpowiednie owoce. Zostało to uwzględnione przy wyborze zespołu do występu na prestiżowych Dniach Śląska Cieszyńskiego w Senacie RC. MELODIA wzbogaciła tę imprezę nie tylko pięknym śpiewem, lecz również urodą strojów śląskich, w których się zaprezentowała. Pod koniec 2004 roku chórzystki przedstawiły jeden ze stałych punktów swego repertuaru: pieśni sakralne oraz kolędy na koncercie charytatywnym z udziałem popularnej piosenkarki Marii Rottrowej zorganizowanym przez Diakonię Śląska w Trzyńcu. W szybkim rytmie prób, koncertów, konkursów i wyjazdów prędko upływają tygodnie, miesiące i lata. Nadszedł rok 2005, pięćdziesiąty w historii chóru. Rozpoczęto go, jakże inaczej, kolędą i życzeniami noworocznymi. Punktem kulminacyjnym był jednak wyjazd do Rzymu. Nawiejskie chórzystki zafundowały sobie na złote gody zespołu występ w Bazylice św. Piotra na Watykanie. Wyjazd do słonecznej Italii i pobyt w Watykanie poprzedziły wzmożone przygotowania artystyczne i działania organizacyjne. Podróż, a przede wszystkim koncert w stolicy chrześcijaństwa i największej świątyni świata, przyniosły śpiewaczkom niezapomniane wrażenia duchowe i artystyczne. Dyrygent A. Zeman wybrała do zaprezentowania w Bazylice takie utwory, jak Ave verum corpus F. Poulenca, Sanctus, O. Salutaris i Agnus Dei z Messe breve L. Delibes’a oraz Moją piosnkę J. Świdra. Zespołowi towarzyszyła na organach Magdalena Szwanda. Oprócz samego koncertu wielu przeżyć dostarczyło chórzystkom również zwiedzanie zabytków Rzymu oraz Wenecji i Florencji, w których zatrzymano się po drodze. Z okazji jubileuszu 50-lecia swej działalności chór nagrał CD pt. Bóg się rodzi. Znalazły się na niej kolędy i pastorałki w opracowaniu świato8

Koncert w Bazylice św. Piotra w Watykanie, 2005 r.

wej sławy kompozytora Józefa Świdra, Piotra Gruchela oraz innych. Wykonaniu towarzyszą improwizacje organowe wybitnego muzyka Tomasza Orłowa. Kolejnym jubileuszowym przedsięwzięciem był uroczysty koncert w Domu PZKO w Nawsiu. Zgromadził pełną widownię miejscowych i przyjezdnych słuchaczy, gości i sympatyków zespołu. Wśród osób składających życzenia nie zabrakło przedstawicieli władz gminnych z panią wójt Lenką Husarovą na czele. Odczucia uczestników imprezy najtrafniej oddał prezes Zrzeszenia Śpiewaczo-Muzycznego Leszek Kalina, mówiąc: – Należy tylko pogratulować i stwierdzić, że w wypadku pięćdziesięcioletniej MELODII obserwujemy rzadkie zjawisko wiek chórzystek wydaje się obniżać, za to poziom artystyczny zespołu stale rośnie. Chór Żeński MELODIA ma w swym repertuarze pieśni ludowe, sakralne oraz świeckie, kolędy i pastorałki. Wykonuje utwory różnych epok i stylów, rodzimych zaolziańskich autorów, kompozytorów polskich i czeskich, a także znane dzieła światowej chóralistyki. Od swego założenia działa jako zespół amatorski. Pomimo pojawiających się od czasu do czasu kłopotów nadal istnieje i nieustannie podnosi swój poziom. Świadczy to niezbicie o tym, że chodzi o amatorstwo najczystsze, w pierwotnym łacińskim znaczeniu tego słowa. Szczere i prawdziwe umiłowanie śpiewu i umiłowanie tradycji jest studnią z której czerpią zapał i siły członkinie zespołu. Jeśli do tego dodamy konsekwentne profesjonalne prowadzenie chóru, otrzymamy jednoznaczny wynik: muzykę trafiającą do serc, rezonującą w duszy i myśli słuchacza. Danuta Branna 9

NIGDY NIE ZAGINIE… Zaczęłam śpiewać w Melodii po ukończeniu 9-tej klasy, razem z moją serdeczną przyjaciółką Zuzanną Pawlitek. Miałyśmy wtedy szesnaście lat i tak śpiewamy do dzisiaj. Już w szkole podstawowej nasz nauczyciel Władysław Winkler nauczył nas kochać śpiew. Funkcję prezesa przejęłam dwadzieścia lat temu, po mojej poprzedniczce Bronisławie Lasocie. Zgodziłam się na „prezesowanie” na okres dwóch lat… Zarząd chóru, MK PZKO i ZG PZKO pozyskał dla zespołu panią wówczas mgr Aleksandrę Paszek-Trefon. Zdobywała wtedy pierwsze „szlify dyrygenckie”, a ja, z przerwami „prezesowałam” w sumie przez 5 lat! Był to bardzo pracowity okres w historii chóru. Dzięki wspaniałej pani dyrygent chór podnosił swój poziom, zyskiwał świetne lokaty na konkursach, wyjeżdżał do Polski, na Ukrainę, do Austrii. Wydał także kasetę Beskidy i Hej, ludzie prości… oraz płytę kompaktową Z biegiem Olzy. Nasza współpraca przerodziła się w przyjaźń, która trwa do dnia dzisiejszego.

W 2000 roku z powodów rodzinnych Aleksandra Paszek-Trefon rozstaje się z Melodią, a zespół przekazuje w ręce swojej wychowanki, mgr Aleksandry Zeman. Przez następnych 15 lat kontynuuję pełnienie funkcji prezeski chóru. Jest to również okres intensywnej pracy, wzajemnego poznawania się, akceptacji, szacunku, który z czasem przeradza się w podziw dla zdolnej, cierpliwej, wspaniałej Pani Dyrygent! Oprócz wielu koncertów, owocem naszej 15-letniej pracy są także wydawnictwa fonograficzne: kolędy polskie Bóg się rodzi z udziałem organisty Tomasza Orlowa oraz album dwupłytowy Ojcowski dom z udziałem pianistki Magdaleny Szwandy-Szeligi i Trzynieckiej orkiestry Kameralnej. To, czym Melodia jest w chwili obecnej, zawdzięcza Wspaniałym Dyrygentom! Serdecznie dziękuję w imieniu całego zespołu! Chciałabym także podziękować wszystkim chórzystkom śpiewającym z sercem, a szczególnie pani wiceprezes Halinie Krenżelok za wszelką pomoc oraz długoletniej solistce pani Bronisławie Nowak, która przyprowadziła do chóru swoje córki, wnuczki i ozdabia nasze śląskie stroje przepięknymi, własnoręcznie robionymi pasami perełkowymi. Nie sposób podziękować wszystkim imiennie, więc do słowa „dziękuję” dołączam nasze rodziny i swoich najbliższych. Lidia Lisztwan 11

EUROPA SŁUCHA MELODII (2005 – 2015) Od sześćdziesięciu lat Chór Żeński MELODIA tworzy pejzaż kulturalny Nawsia. Pomimo to stale pozostaje chórem młodym, a paniom w nim śpiewającym nie brakuje wigoru i animuszu. Jak to się dzieje, w czym tkwi tajemnica? – Myślę, że to mądrość rodów nawiejskich, które podtrzymują tradycje śpiewu – mówi dyrygent Aleksandra Zeman. – Całe szczęście nie brakuje pań i młodych dziewczyn, które chcą z nami śpiewać. Panie przyprowadzają na próby swoje córki i teraz już wnuczki – dodaje Lidia Lisztwan, prezes chóru. Średnia wieku chórzystek nie przekracza czterdziestki. Spójrzmy w karty historii chóru w ostatnim dziesięcioleciu i przynajmniej w skrócie przypomnijmy jego bogatą działalność koncertową, kolejne sukcesy i osiągnięcia. W drugim półwieczu swego istnienia MELODIA tak samo jak do tej pory, co roku, bierze udział w wielu imprezach kulturalnych po obu stronach Olzy. Do sztandarowych należą już Gorolski Święto, dożynki w Nawsiu, liczne koncerty łącznie z koncertami kolęd czy charytatywnymi. Trudno wymienić 12

wszystkie, ich lista byłaby zapewne długa. Warto więc wspomnieć o tych, które nie powtarzają się zbyt często. Zacznijmy od tego, jak mijały lata. W maju 2006 roku odbył się w nawiejskim Domu PZKO Koncert Wiosenny w ramach projektu transgranicznego Melodia Beskyd współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej. MELODIA zaprezentowała w programie bardzo ciekawe utwory muzyczne, drugą część zaś wypełniły melodie z programu pt.: Całuję Twoją dłoń, Madame w wykonaniu Chóru kameralnego Cieszyńskiego Ośrodka Kultury z dyrygent Aleksandrą PaszekTrefon. Goście mogli się w ten sposób przenieść w świat wodewilu, piosenki kabaretowej i operetkowej. Kolejny koncert Barcelona, 2014 r. w ramach wspomnianego projektu miał miejsce w czerwcu w Cieszynie na prawym brzegu Olzy. Chórzystki z Nawsia wystąpiły w pięknych strojach cieszyńskich prezentując pieśni ludowe i utwory wybitnych kompozytorów polskich. Warto nadmienić, iż owocem projektu transgranicznego była prócz koncertów też dwujęzyczna publikacja poświęcona 50-letniej działalności chóru oraz czesko-polskiej współpracy gmin Nawsie i Wilkowice. Kolejno odnotować należy udział chóru w koncercie muzyki wokalnej i wokalno-instrumentalnej w kościele pw. św. Elżbiety w Cieszynie organizowanym przez Akademię Muzyczną w Bydgoszczy im. Feliksa Nowowiejskiego 25 listopada w ramach przewodu doktorskiego dyrygentki MELODII Aleksandry Zeman. W tym samym dniu MELODIA uhonorowana została nominacją do nagrody „Tacy Jesteśmy” 2006 za pomysłowy cykl koncertów na Zaolziu w ramach projektu Melodia Beskyd. 13

Jubileusz 55-lecia Melodii, 2010 r.

W marcu kolejnego roku do Nawsia dociera smutna wiadomość o zgonie długoletniego dyrygenta MELODII Władysława Winklera i chórzystki uczestniczą w uroczystościach pogrzebowych w Trzyńcu śpiewając jego ulubione Beskidy. Czerwiec upływa pod znakiem wyjazdu zespołu do słonecznych Włoch do miejscowości Val Pusteria, gdzie wspólnie z blisko setką chórów z całego świata uczestniczy w X Międzynarodowym Festiwalu Chórów. Chórzystki zaprezentowały nasz region w strojach cieszyńskich przedstawiając program złożony ze słynnych pieśni kompozytorów polskich, czeskich i włoskich. Pod koniec stycznia 2008 roku MELODIA wyjeżdża do Myślenic na XVII Myślenicki Festiwal Pieśni Chóralnej Kolędy i Pastorałki, gdzie zdobywa srebrną lokatę. Jury wyróżniło przede wszystkim walory brzmieniowe chóru, kulturę śpiewu oraz trafne i ciekawe interpretacje kolęd. W pierwszym dniu czerwca nawiejski chór gości w swoich progach w ramach Trojoka Śląskiego trzy chóry z Polski, mianowicie Chór Mieszany Lutnia z Chorzowa, Chór im. Mickiewicza z Rybnika oraz Kameralny Zespół Wokalny z Ustronia. Sympatycznym uwieńczeniem tego roku był artykuł Jacka Kurka w czasopiśmie Życie Muzyczne, w którym pojawiły się między innymi te oto słowa na temat chóru: Melodia to duma Nawsia i Zaolzia. Jej dzieło wyrasta z miłości do ziemi, do tradycji i do człowieka. Znaczącym wydarzeniem w życiu zespołu było uczestnictwo chóru w kwietniu 2009 roku w pierwszej edycji Trzynieckiej Wiosny Muzycznej w kościele ewangelickim w Trzyńcu organizowanym przez Trzyniecką Orkiestrę Kameralną pod kierownictwem Aleny Kostkowej. Koncert ten 14

dał początek współpracy obu zespołów, która zaowocowała wspólnym nagraniem pierwszej części dwupłytowego albumu, na której znalazła się msza Léo Delibes‘a Messe bréve. Cała płyta nazwana została Ojcowski dom i jej drugą część zawierającą przede wszystkim pieśni ludowe, nagrała MELODIA w kolejnym roku w Jastrzębiu Zdroju. W lipcu chórzystki wyjeżdżają do Bułgarii, by uczestniczyć w IV Międzynarodowym Festiwalu BALKAN FOLK FEST 2010. W kategorii zespołów folklorystycznych uzyskały najwyższą lokatę – pierwsze miejsce. Rok 2010 był dla chóru MELODIA szczególny, gdyż obchodził jubileusz 55-lecia swej działalności oraz dziesięciolecie pracy z chórem pani dyrygent Aleksandry Zeman. Uroczystości z tej okazji odbyły się w listopadzie w nawiejskim Domu PZKO a ich sympatycznym akcentem była promocja albumu dwupłytowego z udziałem Trzynieckiej Orkiestry Kameralnej oraz pianistki Magdaleny SzwandySzeligi Ojcowski dom. Chórzystki nie zdążyły jeszcze ochłonąć ze sporej ilości imprez jubileuszowych, a już w styczniu roku 2011 wyjechały do Wiśniewa na II Międzynarodowy Festiwal Kolęd i Pastorałek, podbijając serca nie tylko widowni, ale też jurorów, gdyż wywalczyły pierwsze miejsce ex aequo z bandurzystkami Ireną i Natalią Jewtuszok z Ukrainy. Podobny festiwal odbył się w grudniu tego samego roku w Domu PZKO w Nawsiu. Była to jego pierwsza edycja i oprócz gospodarza, miejscowej MELODII, wzięły w nim udział dwa chóry z Polski i siostry bandurzystki z Ukrainy. Nawiejska Wiosna Muzyczna to jedna z wielu ważnych imprez chóru w roku 2012. Pierwszą edycję spotkania z pieśnią i muzyką MELODIA przywitała najpiękniejszą porę roku i w gościnne progi nawiejskiego Domu PZKO zaprosiła dwa kolejne chóry. Z Katowic przyjechał Zespół Kameralny Santarello, z niedalekiego Trzyńca zaś Pěvecké sdružení Martinů. W kalendarzu imprez zespołu nie zabrakło udziału w prestiżowej imprezie – XXII Festiwalu Muzyki Adwentowej i Bożonarodzeniowej z nagrodą Petra Ebena w Pradze, gdzie wśród trzydziestki chórów z Europy oraz Singapuru MELODIA wyśpiewała Srebrne Pasmo. W marcu 2013 roku MELODIA koncertowała w Karwinie wspólnie ze znakomitym młodzieżowym Chórem Koncertowym Permonik, który za kilka dni wyjeżdżał do USA na konkurs w słynnej Carnegie Hall. MELODIĘ zaś czekał wyjazd do Szwajcarii na prestiżowy konkurs chóralny Montreux Choral Festival, do którego zaklasyfikowane zostało dziesięć chórów z całego świata od Wenezueli przez Irlandię, Wielką Brytanię, Belgię, Niemcy, Włochy, Słowenię, Rosję aż po Koreę. Już sama nominacja do konkursu była 15

wielkim sukcesem, gdyż każde państwo reprezentował tylko jeden chór. Tym razem przedstawicielem Republiki Czeskiej był świetny chór pezetkaowski z małej wioski podbeskidzkiej Nawsia. Poziom zespołów uczestniczących w konkursie był bardzo wysoki i każdy z nich oceniany był na podstawie prezentacji w dwóch programach konkursowych. Na podstawie przesłuchań MELODIA uhonorowana została dyplomem bien czyli dobry, co w kategorii chórów jednorodnych jest dużym wyróżnieniem. W marcu kolejnego roku w ramach Nawiejskiej Wiosny Muzycznej MELODIA wspólnie z członkami Miejscowego Koła PZKO świętowała setne urodziny nieżyjącego już niestety słynnego hetmana góralskiego Władysława Niedoby czyli Jury spod Grónia, rodaka z Nawsia, który spędził w wiosce całe swe życie. Jego imię nosi Dom PZKO. Wymieniając najważniejsze osiągnięcia chóru w ciągu ostatnich lat nie sposób nie wspomnieć o wyjeździe na Międzynarodowy Festiwal Cançó Mediterrània Lloret De Mar – Barcelona w Hiszpanii, skąd MELODIA przywiozła dwie cenne nagrody wzbogacając w ten sposób kolekcję swoich sukcesów. W kategorii muzyki sakralnej zdobyła złoty dyplom, zaś w kategorii muzyki ludowej inspirowanej folklorem srebro. I w listopadzie nawiejskie chórzystki notują kolejny sukces, który zapisze się na kartach historii chóru złotymi literami. Chór Żeński MELODIA wspólnie z fotografem Marianem Siedlaczkiem zostali laureatami konkursu „Tacy Jesteśmy” organizowa16

nego przez Kongres Polaków w RC. W ramach koncertu galowego MELODIA uzyskała najwięcej głosów publiczności i prócz statuetki Taki Jestem otrzymała nagrodę pieniężną w wysokości 15 tysięcy koron. W roku jubileuszowym chór zdobywa kolejne laury na Międzynarodowym Festiwalu Chóralnym Święto Pieśni w Ołomuńcu, który jest jednym z największych konkursów pieśni chóralnej w Republice Czeskiej. MELODIA wyśpiewała tu złoto. Listopad stoi pod znakiem uroczystych obchodów diamentowego jubileuszu chóru, który zbiega się z jubileuszem 15-lecia pracy dyrygenckiej Aleksandry Zeman z MELODIĄ. Wspaniały koncert przygotowany z tej okazji przyciągnął do Nawsia rzesze miłośników pieśni chóralnej z bliższej i dalszej okolicy. Nie zabrakło tradycyjnych Sto lat, kwiatów, życzeń….. – To fantastyczne, że chór od tylu lat działa i ciągle ma zapał do tego, by przygotowywać nowe koncerty. I… od 60 lat jest chórem młodym. A moje życzenie z okazji jubileuszu? By współpraca z MELODIĄ nadal tak dobrze się układała i bym mogła jeszcze wiele lat pracować z tak wspaniałymi chórzystkami. Tu czuje się radość z muzykowania i to jest chyba najważniejsze. – stwierdziła pani dyrygent Aleksandra Zeman. Prezes chóru Lidia Lisztwan jest przekonana, że przyszłość należy do tych, którzy wierzą w piękno swoich marzeń. A tym marzeniem jest, by MELODIA śpiewała jeszcze co najmniej kolejnych sześćdziesiąt lat. Emilia Świder 17

NAJLEPSZE CIĄGLE PRZED NAMI… W roku jubileuszu 60-lecia działalności chóru żeńskiego „Melodia” oraz 15-lecia mojej współpracy z zespołem bardzo dziękuję wspaniałym Chórzystkom na czele z panią prezes Lidią Lisztwan za ogromne zaangażowanie i trud codziennej pracy. Dziękuję za odwagę stawiania ciągle nowych celów, wytrwałe zmierzanie do ich realizacji, a także umiejętność radosnego pokonywania trudności. Dziękuję za wspólne poszukiwanie i odkrywanie piękna pieśni. Dziękuję naszym Rodzinom, Przyjaciołom za wsparcie, okazywaną wyrozumiałość i wszelką „niewidzialną” pomoc. Dziękuję poprzednim dyrygentom, szczególnie prof. dr hab. Aleksandrze Paszek-Trefon – mojej mistrzyni dyrygenckiej za lata nauki, dzielenia się wiedzą, umiejętnościami, a także możliwość przeżycia niezliczonych wydarzeń artystycznych. „Melodia” osiągnęła bardzo wiele i mam świadomość tego, że byłoby to niemożliwe bez pracy poprzednich dyrygentów. Dziękuję Władzom Gminy Nawsie na czele z dr Lenką Husarovą oraz Polskiemu Związkowi Kulturalno-Oświatowemu w Nawsiu z jej obecnym prezesem Marianem Waszutem za wielokrotnie okazywaną pomoc. Naszej publiczności oraz wszystkim, którzy w jakikolwiek sposób pomagają nam w organizacji prób, koncertów, wyjazdów, wszelkich przedsięwzięć chóru, serdecznie dziękuję! Drogim Chórzystkom życzę ciągłego czerpania radości z muzykowania i dzielenia się nią z innymi. Aleksandra Zeman

ALEKSANDRA ZEMAN, doktor sztuki

muzycznej, w dyscyplinie artystycznej dyrygentura nadany uchwałą Rady Wydziału Dyrygentury Chóralnej i Edukacji Muzycznej Akademii Muzycznej im. Feliksa Nowowiejskiego w

Bydgoszczy w 2007 r. Od 1999 r. pracuje w Instytucie Muzyki na Wydziale Artystycznym w Cieszynie, od 2007 r. jako adiunkt naukowo-dydaktyczny w Zakładzie Dyrygowania i Wokalistyki Instytutu Muzyki Wydziału Artystyczne-

go w Cieszynie, Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. W 2002 r. ukończyła Podyplomowe Studia Chórmistrzowskie na Akademii Muzycznej im. Feliksa Nowowiejskiego w Bydgoszczy. W 2006 r. ukończyła 5-letnie Studium Dyrygentów Chórów Polonijnych w Koszalinie. Prowadzi żywą działalność naukową i artystyczną związaną z muzyką chóralną. Uczestniczyła w szkoleniach, warsztatach doskonalących, seminariach dla dyrygentów, m. in.: Vranov nad Topl’ou (Słowacja, 2007), w Międzyzdrojach (2009), Częstochowie (2010, 2011, 2012). Uczestniczyła w konferencjach naukowych m. in.: w AM w Łodzi (20010, 2012), w UŚ na Wydziale Artystycznym w Cieszynie (2006, 2012, 2013). Pisze i publikuje artykuły podejmujące zagadnienia związane ze sztuką dyrygowania jak i interpretowania dzieł muzycznych zróżnicowanych pod względem faktury i stylu. Jest autorem artykułów opublikowanych m. in.: w Wartościach w muzyce Tom 1-6 pod red. Jadwigi Uchyły-Zroski (Katowice 2008, 2009, 2010, 2012, 2013, 2014), Kontekstach Kształcenia Muzycznego Tom I, Tom III pod red. Ewy Kumik i Grażyny Poraj (Łódź 2011, 2013). Koncertowała w kraju i poza jego granicami, m. in.: Czechach, Austrii, Ukrainie, Rosji, Finlandii, we Włoszech, w Bazylice św. Piotra na Watykanie, a także Bułgarii, Szwajcarii, Hiszpanii z zespołami: Chórem Żeńskim „Melodia” działającym przy PZKO w Nawsiu w Republice Czeskiej (od 2000 r.), Chórem Instytutu Muzyki Filii UŚ w Cieszynie (2003-2006), Polskim Zespołem Śpiewaczym „Hutnik” z Trzyńca w Republice Czeskiej (2003-2006), Chórem Kameralnym Cieszyńskiego Ośrodka Kultury „Dom Narodowy” (II dyrygent, 2004-2009), Chórem „Gloriam Dei” działającym przy IT im. Św. J. Kantego w Bielsku-Białej (2007-2014).

Z wymienionymi zespołami zdobyła szereg nagród i wyróżnień. Ostatnie osiągnięcia: z Chórem „Gloriam Dei” - Złota Gwiazda Betlejemska – I miejsce w swojej kategorii na VIII Międzynarodowym Przeglądzie Kolęd i Pastorałek „Pastorałka Żywiecka 2014”, z Chórem Żeńskim „Melodia” - Złoty Dyplom w kategorii: muzyka sakralna, Srebrny Dyplom w kategorii: muzyka inspirowana folklorem na IV Międzynarodowym Festiwalu i Konkursie Chóralnym „Cançó Mediterrània” Lloret De Mar – Barcelona w Hiszpanii 2014, laureat konkursu „Tacy jesteśmy” (2014) organizowanego przez Kongres Polaków w RC – nagroda publiczności, Złoty medal w kategorii chóry żeńskie na Międzynarodowym Konkursie Chóralnym Mundi Cantant w ramach 43 Międzynarodowego Festiwalu Chóralnego w Republice Czeskiej, SVÁTKY PÍSNÍ FESTIVAL OF SONGS Olomouc (2015). W 2009 r. i 2010 r. – z Chórem Żeńskim ”Melodia” nagrała w Republice Czeskiej album dwupłytowy „Ojcowski dom” z udziałem Trzynieckiej Orkiestry Kameralnej. W 2010 r. otrzymała NAGRODĘ INDYWIDUALNĄ III stopnia REKTORA UŚ w Katowicach za działalność artystyczno-badawczą. W tym samym roku odznaczona przez Zarząd Polskiego Związku Chórów i Orkiestr Oddziału Zagranicznego w Czeskim Cieszynie SREBRNĄ ODZNAKĄ HONOROWĄ za zasługi w pracy społecznej Związku. W 2015 roku otrzymała MIĘDZYNARODOWĄ NAGRODĘ IM. STANISŁAWA MONIUSZKI pod Honorowym Patronatem Prezydenta Miasta Katowice Marcina Krupy za wybitne zasługi dla społecznego ruchu muzycznego i dokonania w budowaniu trwałych wartości etycznych, których źródłem jest piękno pieśni i tradycji muzykowania na Śląsku.

NAJWAŻNIEJSZE NAGRODY CHÓRU ŻEŃSKIEGO „MELODIA”: • trzykrotnie I miejsce w konkursach śpiewaczych PZKO (1984, 1986, 1991) • „Srebrne pasmo” na Ogólnokrajowym Konkursie Chóralnym w Jihlavie w Republice Czeskiej (1993) • „Srebrne pasmo” na Międzynarodowym Konkursie Śpiewu Chóralnego w Pradze w Republice Czeskiej (1995) • I miejsce i Nagroda Prezydenta Miasta Katowic na Konfrontacjach Chóralnych w Katowicach (1997) • prestiżowa Nagroda im. Stanisława Moniuszki na Festiwalu „Trojok Śląski” w Katowicach (1999) • Złoty Dyplom oraz Puchar Prezesa Oddziału Bielskiego Stowarzyszenia „Wspólnota Polska” na VII Święcie pieśni „Gaude Cantem” w Bielsku-Białej (2002) • I miejsce na IV Międzynarodowych Spotkaniach Chóralnych z Pieśnią Maryjną „Ad Gloriam Dei” w Pińczowie (2003) oraz nagroda specjalna za wykonanie utworu J. Świdra „Moja piosnka” • I miejsce na II Festiwalu Chórów Śląskich w Ustroniu (2004) • „Srebrne pasmo” w kategorii „chóry dorosłe” na VIII Festiwalu Konkursowym Muzyki Adwentowej i Bożonarodzeniowej „Pražské Vánoce” w Pradze w Republice Czeskiej (2007) • II nagroda w kat. chóry jednorodne na XVII Myślenickim Festiwalu Pieśni Chóralnej „Kolędy i Pastorałki” (2008) • II miejsce na XVII Myślenickim Festiwalu Pieśni Chóralnej Kolędy i Pastorałki w Myślenicach (2010) • I miejsce na IV Międzynarodowym Festiwalu Balkan Folk Fest w Kiten w Bułgarii (2011) • I miejsce na II Międzynarodowym Festiwalu Kolęd i Pastorałek Kolędnicze Serce Polskie w Wiśniewie (2012) • Srebrne Pasmo na XXII Międzynarodowym Festiwalu Muzyki Adwentowej i Bożonarodzeniowej z Nagrodą Petra Ebena w Pradze (2012) • dyplom Bien na 49. Montreux Choral Festival w Montreux w Szwajcarii (2013) • Złoty Dyplom w kategorii: muzyka sakralna, Srebrny Dyplom w kategorii: muzyka inspirowana folklorem na IV Międzynarodowym Festiwalu i Konkursie Chóralnym „Cançó Mediterrània” Lloret De Mar – Barcelona w Hiszpanii (2014)

• Laureat konkursu „Tacy jesteśmy” (2014) organizowanego przez Kongres Polaków w RC – nagroda publiczności • Złoty Medal w swojej kategorii na Międzynarodowym Konkursie Chóralnym Mundi Cantant w ramach 43 Międzynarodowego Festiwalu Chóralnego w Czeskiej Republice, SVÁTKY PÍSNÍ FESTIVAL OF SONGS Olomouc 2015.

WYDAWNICTWA FONOGRAFICZNE: • „Beskidy”, Polskie Radio Katowice (1995), • „Hej, ludzie prości Bóg z nami gości”, Studio DR (1996), • „Z biegiem Olzy”, RAGTIME rekord Ostrava (2000), • „Bóg się rodzi”, kolędy polskie z udziałem Tomasza Orlowa (improwizacje organowe) RAGTIME rekord Ostrava (2005), • „Ojcowski dom”, album dwupłytowy z udziałem Trzynieckiej Orkiestry Kameralnej (Republika Czeska) oraz pianistki Magdaleny Szwandy-Szeligi (2009, 2010).

Z KART HISTORII NAWSIA Nawsie to malownicza wioska na Śląsku Cieszyńskim leżąca u podnóża Beskidów, która rozciąga się po obu stronach Olzy. Zamieszkuje ją niespełna cztery tysiące osób. Jak podają źródła historyczne, za datę założenia wsi uważa się 31 grudnia 1435 roku, kiedy książę cieszyński Wacław I nadał Pawłowi Sikorze, prawdopodobnie pierwszemu osadnikowi, dziedziczny przywilej wójtowski i za wierną służbę darował mu półtora łanu pola wolnego od opłaty. W najstarszym urbarzu cieszyńskim z roku 1577 odnotowane jest, że w Nawsiu mieszkało 19 osadników z rodzinami, zaś ród Sikorów, tytułowany często „Panami Nawiejskimi“, piastował funkcję wójtów aż do XIX wieku. Oni też podarowali gminie ziemię pod budowę kościoła i szkoły. W roku 1791 ukończono budowę drewnianego kościoła ewangelickiego, a w 1820 w tym samym miejscu kościoła murowanego. W 1870 roku wzniesiono we wsi murowaną polską szkołę, a czeska powstała w 1925 roku. Do większego rozwoju wsi dochodzi w roku 1871 po uruchomieniu Kolei Koszycko-Bogumińskiej przebiegającej przez Nawsie i wybudowaniu tu dużego dworca kolejowego. Należy wspomnieć, że pierwotnie Nawsie było częścią Starego Jabłonkowa. Dopiero kiedy niedaleko powstała nowa osada, która podniesiona została do rangi miasta i nazwana Jabłonków, Stary Jabłonków stał się osobną wsią i zaczęto go określać jako Nawsie, co tłumaczyć można „na wsi Jabłonkowie“ rozróżniając od „w mieście Jabłonkowie“. Nazwa Naw-

sie pojawia się po raz pierwszy w urbarzu cieszyńskim w roku 1577. Przez całe wieki, aż do roku 1960, Nawsie było samodzielną gminą. Wtedy stało się integralną częścią Jabłonkowa i tak było aż do roku 1994. Z dniem 1 lipca 1960 roku Nawsie zostało włączone do Jabłonkowa jako dzielnica administracyjna. Dopiero po referendum w 1993 roku, od 1 stycznia 1994 roku, zaczęło funkcjonować jako samodzielna gmina, co niewątpliwie korzystnie wpłynęło na jej rozwój. Pierwszym wójtem gminy został Zdeněk Kohut, a od końca 1994 r. aż do dnia dzisiejszego (październik 2015) władzę w Nawsiu sprawuje dr Lenka Husarová. Przedstawiciele gminy decydując o nowych inwestycjach służących pożytkowi mieszkańców Nawsia, wpływają na prężny jej rozwój. Rozbudowują infrastrukturę wiejską oraz dbają o ekologię. Dzięki tym działaniom Nawsie pięknieje i rozkwita. Warto też wspomnieć o walorach przyrodniczych. W katastrze wsi leży łąka górska Filipka, z której roztacza się piękny widok na okoliczne szczyty Beskidów. Od roku 1990 jest pomnikiem przyrody. Występują tu obficie jałowce będące pod ochroną. Tak samo pod ochroną są biotopy mrówek leśnych, które spotkać można w części wsi zwanej Rogowiec. Emilia Świder

DYRYGENCI I KIEROWNICY ORGANIZACYJNI MELODII W LATACH 1955–2015 1955-1957 1957-1961 1962-1987 1987-1988 1988-1989 1990-2000 2000-

dyrygent: Karol Heczko dyrygent: Andrzej Zielina dyrygent: Władysław Winkler prezes: Bronisława Lasota dyrygent: Jan Cieślar prezes: Bronisława Lasota dyrygent: Bogusław Stonawski prezes: Bronisława Lasota dyrygent: Aleksandra Paszek-Trefon prezes: 1990-1992 Lidia Lisztwan 1992-1994 Anna Młynek 1994-1997 Emilia Feber 1997-2000 Lidia Lisztwan dyrygent: Aleksandra Zeman prezes: Lidia Lisztwan

CZŁONKINIE CHÓRU W ROKU 2015 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 24

Jitka Bajuszová Anna Beiger Alena Borska Maria Borska Anna Cibulec Małgorzata Cibulec Lidia Ćmiel Libuše Delinová Halina Farna Janina Filipczyk Karolina Franta Maryla Chobotová Edmunda Juroszek Ewa Karas Halina Krenżelok Barbara Krupka Stanisława Kufa Renata Kulka

19. 20. 21. 22. 23. 24. 25. 26. 27. 28. 29. 30. 31. 32. 33. 34. 35. 36.

Anna Kurek Ewa Kurek Halina Lisztwan Lidia Lisztwan Romana Lisztwan Natálie Lýsková Aleksandra Morcinek Anna Niedoba Danuta Niedoba Magdalena Niedoba Janina Noga Bronisława Nowak Zuzanna Pawlitek Markéta Pírek Agnieszka Rajska Irena Rajska Anna Rusz Renata Vybraněc

PIĘKNY JUBILEUSZ ŻEŃSKIEGO CHÓRU „MELODIA” Chór żeński „Melodia” z Nawsia obchodzi piękny Jubileusz 60. rocznicy powstania oraz aktywnej działalności artystycznej, która wyraźnie wpisuje się w całokształt życia społecznego, kulturalnego i oświatowego Śląska Cieszyńskiego. Zespół wokalny, kierowany od 2000 roku przez dr Aleksandrę Zeman, nawiązuje do głęboko zakorzenionej tradycji śpiewu chóralnego, do tradycji kulturalnej żywotnej wśród Polaków na Zaolziu. Szanując pamięć o przeszłości zespół sięga do osiągnięć i dorobku wielkich poprzedników – założycieli, miłośników śpiewu i dyrygentów chóru. Należy przypomnieć, że chór żeński „Melodia” powstał w 1955 roku przy miejscowym kole Polskiego Związku Kulturalno-Oświatowego (PZKO) w Nawsiu. Jego historię tworzyły wybitne osobowości, muzycy i nauczyciele, a wśród nich założyciel grupy, Karol Heczko (1955-1957) oraz dyrygenci: Andrzej Zielina (1957-1961), Władysław Winkler (1962-1987, który kierował chórem przez 25 lat, Jan Cieślar (1987-1988), Bogusław Stonawski (1988-1989) oraz Aleksandra Paszek-Trefon (1990-2000), obecnie profesor Akademii Muzycznej w Katowicach, prowadząca zespół przez 10 lat. W 2000 roku obowiązki dyrygenta podjęła dr Aleksandra Zeman, nauczyciel akademicki, adiunkt w Zakładzie Dyrygowania i Wokalistyki cieszyńskiego Wydziału Artystycznego Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, dobrze znana i ceniona w środowisku muzycznym Śląska. Pod Jej kierownictwem zespół rozwija swoje umiejętności wokalne, poszerza repertuar muzyczny, wzbogacając go o nowe utwory literatury chóralnej. Chór żeński „Melodia” tworzą kobiety mocno zaangażowane we wspólnotę śpiewu, wrażliwe i muzykalne, działające z pasją, z potrzeby ducha i serca, z poczuciem smaku i artystycznego piękna wyrażanego muzyką. Życie zespołu to przede wszystkim cierpliwa i żmudna praca śpiewaków i dyrygenta podczas regularnych prób, skupiona wokół ćwiczeń głosowych, czytania oraz interpretowania nowych utworów, utrwalania już poznanych i opanowanych przykładów, uwieńczona późniejszymi występami publicznymi. 25

Od chwili powstania chór żeński „Melodia” realizuje swoją misję artystyczną konsekwentnie i planowo. W jego repertuarze znajdujemy obszerny zestaw kompozycji różnych epok i stylów, opracowania polskich i obcych pieśni ludowych, kolęd i pastorałek, utworów religijnych i świeckich polskiej i europejskiej sztuki chóralnej, od czasu renesansu po muzykę współczesną. To właśnie gama zdobytych umiejętności wokalnych pozwala na prowadzenie bogatej działalności koncertowej zespołu, świadczy o jego poziomie artystycznym, randze i miejscu w kulturze muzycznej, pozwala na realizowanie własnych celów i zamierzeń. Dowodnym tego świadectwem są archiwalne sesje nagraniowe w studiach Radia Czeskiego i Polskiego, liczne występy chóru w Republice Czeskiej, w wielu ośrodkach muzycznych w Polsce, jak również w Austrii, Rosji, Bułgarii, na Ukrainie i w Bazylice św. Piotra w Rzymie (z okazji 50-lecia zespołu). Doniosłe znaczenie mają prezentacje artystyczne potwierdzające udział chóru „Melodia” w ważkich zmaganiach konkursowych, licznych przeglądach i festiwalach o zasięgu krajowym i międzynarodowym, zwłaszcza zdobywane tam najwyższe nagrody, dyplomy i wyróżnienia. Do ważniejszych należą konkursy śpiewacze PZKO; nagrody zdobywane w Republice Czeskiej (Jihlava, Praga, Czeski Cieszyn, Ołomuniec), w Bułgarii (Kiten), Szwajcarii (Montreux), Hiszpanii (Barcelona) i w Polsce (Katowice, Bielsko-Biała, Ustroń, Pińczów, Myślenice, Koszalin, gdzie odbywają się światowe Festiwale Chórów Polonijnych). Na szczególną uwagę zasługują nagrania płytowe, utrwalone w własnych wydawnictwach fonograficznych, zatytułowane: „Beskidy”, „Hej ludzie prości Bóg z nami gości”, „Z biegiem Olzy”, „Bóg się rodzi”, z udziałem Tomasza Orlowa (improwizacje organowe), „Ojcowski dom”, z udziałem Trzynieckiej Orkiestry Kameralnej oraz pianistki Magdaleny Szwandy-Szeligi. Retrospektywne spojrzenie na dotychczasową działalność chóru żeńskiego „Melodia” pozwala na obiektywną ocenę całokształtu osiągnięć artystycznych, kulturalnych i społecznych tego zaolziańskiego zespołu, który aktywnie uczestniczy nie tylko w życiu muzycznym własnego regionu, ale również poza jego granicami. Chór z pietyzmem pielęgnuje tradycje śpiewactwa polskiego na Zaolziu, umiłowania pieśni i muzyki. Swoją działalnością oraz udziałem w uroczystościach rodzinnych, regionalnych, okręgowych, jak również licznych imprezach kulturalnych (np. Festiwale PZKO, Trojoki Śląskie, Gorolski Święta w Jabłonkowie) potwierdza stałą obecność we współczesnej kulturze społeczno-obyczajowej. 26

Z okazji pięknego Jubileuszu 60-lecia działalności żeńskiego chóru „Melodia” składam całemu zespołowi oraz dyrygentowi, Pani dr Aleksandrze Zeman, najserdeczniejsze życzenia wielu dalszych sukcesów w pracy artystycznej, życzę zadowolenia i radości ze wspólnego muzykowania, życzę owocnego udziału w życiu koncertowym oraz wytrwałości w kultywowaniu tradycji śpiewaczych. Wspólny śpiew jednoczy ludzi, umacnia więzi rodzinne i społeczne, przynosi wiele satysfakcji i zadowolenia, każdemu uczestnikowi daje poczucie spełnienia, pozwala dyrygentowi i członkom zespołu na uczestnictwo w dziele interpretacji i prezentacji najcenniejszych dzieł sztuki muzycznej. Chórowi żeńskiemu „Melodia” z Nawsia życzę wielu doniosłych przeżyć duchowych i muzycznych, spełnienia wszystkich planów i zamierzeń, życzę entuzjazmu i gotowości w podejmowaniu nowych wyzwań artystycznych. Krystyna Turek

KRYSTYNA TUREK, prof. zw. dr hab. Studia w zakresie teorii muzyki ukończyła w PWSM (obecnie Akademii Muzycznej) w Katowicach (1969 r.). Stopień doktora nauk humanistycznych uzyskała na Wydziale Filozoficzno-Historycznym Uniwersytetu Wrocławskiego (1982 r.). Habilitacja na Wydziale Filologiczno-Historycznym Uniwersytetu Opolskiego (1996), tytuł naukowy profesora (2004 r.), profesora zwyczajnego (2010 r.). Od 1973 r. pracuje w Instytucie Muzyki na Wydziale Artystycznym w Cieszynie Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, gdzie w latach 2003-2008 pełniła funkcję Dyrektora Instytutu Muzyki oraz w latach 2008-2011 funkcję Zastępcy Dyrektora ds. Naukowych. Kierowała również Katedrą Kompozycji i Teorii Muzyki tegoż Instytutu w latach 2009-2011. Od wielu lat jest redaktorem serii „Muzyka” na Wydziale Artystycznym w Cieszynie. Zainteresowania badawcze skupia wokół kultury muzycznej Górnego Śląska, twórczości kompozytorskiej, dawnej i współczesnej, tradycji ludo-

wej, zagadnień folkloru, zwłaszcza śląskiej pieśni ludowej, regionalizmu w edukacji muzycznej oraz problematyki współczesnej antropotanatologii. Autorka ponad 160 publikacji, prac redakcyjnych, artykułów i druków zwartych, m.in. Pieśni ludowe na Górnym Śląsku w XIX i w początkach XX wieku (Katowice 1986), Ludowe zwyczaje, obrzędy i pieśni pogrzebowe na Górnym Śląsku (Katowice 1993), Kolędy górnośląskie. Wybór źródeł i opracowanie (Katowice 1995), Górnośląskie pieśni ludowe (Chorzów 1997), Śląskie pieśni ludowe ze zbiorów rękopiśmiennych Stanisława Wallisa. Zebrała, wstępem i posłowiem opatrzyła… (Katowice 2000), Sylwetki zbieraczy i badaczy muzycznego folkloru Śląska (Katowice 2001), Dziedzictwo kulturowe Śląska – Folklor dziecięcy. Materiały pomocnicze z zakresu edukacji regionalnej (Katowice 2002), Spis kompozycji oraz bibliografia prac naukowych i publicystycznych pracowników Instytutu Muzyki Filii Uniwersytetu Śląskiego w Cieszynie (Cieszyn 2003). 27

JUBILEUSZ, TO CZAS REFLEKSJI, WSPOMNIEŃ I OCZYWIŚCIE WZRUSZEŃ… Piętnaście lat temu, po wspólnej i niezapomnianej 10-letniej muzycznej przygodzie, rozeszły się moje i Chóru Melodia drogi. Wówczas w jubileuszowym wydawnictwie CD „Z biegiem Olzy” pisałam: „Płyta, którą bierzecie Państwo do ręki to owoc… zrodzony z miłości do muzyki, z którą obcujemy na co dzień w naszych domach, kościołach, salach koncertowych. Te trzy przestrzenie stanowią dla amatorów, wywodzących swą nazwę od łacińskiego „amo” – co znaczy kochać, chętnie czynić – miejsce nieustannego poszukiwania swoich korzeni narodowych i kulturowych”. Dziś z rozrzewnieniem wspominam setki wspólnie z „Melodią” spędzonych godzin prób, koncertów, podróży, nagrań, wielkich radości a niekiedy też… smutku. Wspominam zawarte w tym Zespole prawdziwe przyjaźnie trwające do dziś, co cenię sobie bardzo, wraz z moją Rodziną. Z „perspektywy czasu” chcę wyrazić wdzięczność „Melodii”, że obdarzyła mnie pełnym zaufaniem wtedy, gdy zdobywałam dopiero pierwsze „szlify dyrygenckie” i bez wahania pozwoliła się prowadzić niekiedy krętymi ścieżkami a czasami szerokimi drogami muzycznymi. Dziś dziękuję i serdecznie gratuluję znakomitej Koleżance Pani Dr Aleksandrze Zeman, niegdyś mojej wychowance, z której bardzo jestem dumna. Pani Dyrygent prawdziwie profesjonalnie kontynuuje misję nieustannego tworzenia wspaniałego wizerunku Żeńskiego Chóru „Melodia”, zarażając miłością do wielopokoleniowego śpiewu chóralnego liczne młode serca i głosy. Nie sposób nie zauważyć efektów tytanicznej pracy niezawodnej od 20 lat Pani Prezes Lidii Lisztwan, która zawsze bezinteresownie i bezbłędnie prowadziła logistyczną i promocyjną działalność na rzecz Zespołu, umiejętnie wspierała dyrygenta, chórzystkom zaś bywała matką a jak trzeba było – szefem! 28

Droga „Melodio”, Zacna Jubilatko – najserdeczniej gratuluję Wam znakomitych osiągnięć i sukcesów mierzonych bardzo wysokimi lokatami na festiwalach, konkursach krajowych i międzynarodowych! Gratuluję Wam zawsze mądrych kreacji muzycznych, charakteryzujących się świetnym doborem repertuaru, znakomitą techniką wokalną, wyrafinowanym wyczuciem stylu, naturalnym frazowaniem i interesującą interpretacją. Życzę Paniom 100 lat w tak doskonałej kondycji muzycznej na czele z Panią Dyrygent Aleksandrą Zeman i Panią Prezes Lidią Lisztwan. Z szacunkiem, Aleksandra Paszek-Trefon

ALEKSANDRA PASZEK-TREFON,

prof. dr hab. Ukończyła studia w klasie dyrygentury prof. Jana Wojtachy w Akademii Muzycznej w Katowicach. Po studiach zatrudniona została na Uniwersytecie Śląskim Filii w Cieszynie. Od 1 października 2003 r. pracuje w Akademii Muzycznej w Katowicach, obecnie w Katedrze Dyrygentury Chóralnej prowadząc zajęcia chóru i dyrygowania. W dorobku artystycznym posiada nagrody uzyskane głównie z Chórem Instytutu Muzyki Filii Uniwersytetu Śląskiego w Cieszynie i Chórem Akademii Muzycznej w Katowicach. Z zespołami tymi dwukrotnie zdobyła I miejsce na Międzynarodowym Konkursie Chóralnym „Musica Mundi” w Riva del Garda (1998 i 2006), również dwukrotnie I nagrodę na „Praga Cantat” (1996 i 2005), podwójny Złoty Dyplom na Międzynarodowym Festiwalu Muzycznym w Llangollen (1999) oraz II miejsce na Festiwalu „Moskwa – Miasto pokoju” (2008), Grand Prix na festiwalu Gaude Cantem w Bielsku-Białej (2002) oraz Złoty dyplom (2009 i 2013) na tymże festiwalu. Trzykrotnie zdobyła I miejsce w kategorii chórów akademickich – Nagrodę H. Karlińskiego na Ogólnopolskim Turnieju „Legnica Cantat” (1997, 1999, 2005) oraz dwukrotnie I nagrodę na Ogólnopolskim Konkursie „Canto Lodziensis” w Łodzi (2002, 2004).

W latach 1990–2000 była także dyrygentem i kierownikiem artystycznym Żeńskiego Chóru „Melodia” w Nawsiu. Zespół w tym czasie uhonorowany został licznymi nagrodami. Jest laureatką dyrygenckich nagród indywidualnych otrzymanych na konkursach międzynarodowych m. in. „Praga Cantat“ (1996), „Pražské Vánoce” (2007), „Musica Mundi” w Riva del Garda (1998 – jako jedna spośród 90 dyrygentów), Nagrody Specjalnej Bärenreitera za wybitną kreację artystyczną, na Festiwalu Muzyki Paschalnej na Krymie 2012 r., a także na konkursach krajowych. Prowadzone przez nią chóry posiadają swoje wydawnictwa fonograficzne. Za produkcje płytowe wydane w Polskim Radiu Katowice „O Gwiazdo Betlejemska” (1999) i „Canzonetta” (2000) otrzymała dwie nagrody „Złotej Płyty”. Wspólnie z Krzysztofem Kolbergerem stworzyła spektakl słowno-muzyczny „Pater Noster” dedykowany Janowi Pawłow i II z okazji 25-lecia pontyfikatu, który Ojciec Święty przyjął w Watykanie w wersji CD (2003). Jest inicjatorką Śląskiego Festiwalu Chórów szkół Muzycznych I i II st. im. Józefa Świdra. Pełni funkcje jurora w konkursach chóralnych. Obecnie jest kierownikiem Katedry Dyrygentury Chóralnej w Akademii Muzycznej im. K. Szymanowskiego w Katowicach. 29

MELODIA BESKYD Motto: Čím by se dal nejlépe vyjádřit význam kultury pro lidskou identitu? Jak lze ukázat, co nám všem kultura dává? Vždyť to, čím neustále obohacuje náš život, je tak nepolapitelné! Nemůžeme měřit lidskou radost ani zamyšlení, nedokážeme zvážit jak nás posiluje, popsat prožitek, vzpruhu, energii předávanou autory a interprety uměleckého díla tomu, kdo přijímá a vnímá. Není ani tak důležité, zda je to dílo, které oslavují znalci a velebí kritika, nebo jednoduchá a skromná lidová píseň. Podstatné je, aby dílo bylo upřímné a autentické, aby promlouvalo k tomu, kdo se dívá nebo naslouchá, aby zasáhlo jeho srdce, pocity i myšlenky. Již šedesát let Ženský pěvecký sbor MELODIA z Návsí promlouvá svými písněmi k srdcím posluchačů. Více než půl století pokračuje ve šlépějích svých předchůdců a rozvíjí místní tradice sborového zpěvu. Obohacuje svůj repertoár čím dál tím náročnějšími skladbami a systematicky pozvedává svou uměleckou úroveň. Proslavuje tak doma i v zahraničí svou obec i region a také sborový zpěv, který je jedním z charakteristických prvků spolkového života Poláků na Těšínsku.

Za začátek organizované pěvecké sborové činnosti na Jablunkovsku považují badatelé přelom 19. a 20. století. V tomto období zde působila jedna z nejaktivnějších skupin Polského pedagogického kroužku, jehož součástí byl i mužský pěvecký sbor a orchestr. První údaje o vzniku pěveckého sboru v Návsí pocházejí z roku 1900. Tento smíšený sbor Svazu evangelické mládeže se zrodil díky iniciativě seniora evangelické církve faráře Františka Michejdy. Vedle něj vznikl v roce 1927 druhý pěvecký soubor: Smíšený sbor Matice školské, který fungoval do roku 1936. Začátek 2. světové války zastavil kulturní a společenský život polské menšiny na Těšínsku na šest let, po které trvala německá okupace. Tím intenzivněji se začal rozvíjet po skončení války. V roce 1947, po podepsání československo-polské smlouvy, vznikají Sdružení polské mládeže (SMP) a Polský svaz kulturně-osvětový (PZKO). Oba spolky mají své místní skupiny také v Návsí. V rámci těchto místních skupin působí v letech 1947-1952 smíšený sbor Sdružení polské mládeže vedený Karolem Heczkem, v letech 1950-1954 Sbor mládeže SMP a PZKO, který vedl Bogusław Stonawski, a v letech 1951-1958 řídí tentýž sbormistr mužský sbor PZKO (později členové tohoto sboru přecházejí do jablunkovského sboru GOROL). V roce 1955 byl v místní skupině PZKO v Návsí založen ženský sbor, který v pozdějších letech dostal název MELODIA.

HISTORICKÉ OHLÉDNUTÍ I když MELODIA existuje víc než půl století, zdaleka není nejstarším stále působícím polským pěveckým sborem na Těšínsku. Kořeny spolkové činnosti tohoto regionu, k jejímž nejpopulárnějším projevům patřila činnost pěveckých sborů, sahají do poloviny 19. stol. a některá stále aktivní tělesa vznikla v první polovině 20. století. Zpěv a hudba byla neoddělitelnou součástí lidského života po stovky let. Příležitostní písně provázely člověka od narození až ke hrobu, byly slyšet, když se bavil a veselil, když pracoval a když slavil důležité rodinné události. Příležitostí ke společnému zpěvu byla na slezském venkově společná práce, ke které se lidé scházeli po domech jako draní peří („szkubaczki“), přástky a další. Na Těšínsku patřil zpěv od druhé poloviny 19. stol. také ke slavnostem, kulturním akcím, zábavám a společenským setkáním pořádaným polskými národními spolky, které zde v tomto období začínaly působit. 30

ZPĚV JAKO SRDEČNÍ ZÁLEŽITOST (1955 – 1987) Prvním sbormistrem ženského pěveckého sboru v Návsí byl Karol Heczko. V době vzniku měl soubor 33 členek, které ve sborovém zpěvu nebyly žádné začátečnice většina měla pěveckou průpravu ze sborů, které zde fungovaly dříve. O tehdejší úrovni vypovídá mimo jiné skutečnost, že už v prvním roce působení získal soubor první místo ve své kategorii „Soutěž lidové tvořivosti“ v Českém Těšíně. Po dvou letech, během nichž sbor vystupoval také na akcích PZKO a místního Zemědělského družstva, musel K. Heczko v souvislosti s velkým množstvím dalších povinností rezignovat na funkci dirigenta. Na jeho místo brzy nastoupil Andrzej Zielina z Českého Těšína. V soudobé kronice je zaznamenáno, že se ženy z Návsí pod jeho taktovkou zúčastnily pěvecké soutěže, vystupovaly v Nýdku v divadelním představení Światło na gróniu a také na slavnosti u příležitosti 10. výročí založení PZKO. Po určité době však musel rovněž tento dirigent rezignovat na vedení sboru. Nastalo tak období vynucené stagnace, které skončilo poté, kdy nabídku vést tento soubor přijal Władysław Winkler. Čtvrt století systematické práce Władysława Winklera přinášelo souboru postupně stále větší uznání na soutěžích a přehlídkách, jichž se pravidelně zúčastňoval. Sbor přitom nezapomínal na koncerty pro své věrné posluchače z Návsí a jiných míst regionu. W. Winkler, hudebník a učitel

Melodia v Lloret de Mar, Španělsko, 2014 32

Základní školy s polským jazykem vyučovacím v Jablunkově, začal pracovat se sborem od roku 1962. Od samého začátku se této práci věnoval naplno, vybíral vhodný repertoár a pečoval o postupné rozvíjení pěveckých možností sboristek a kvality souboru. První vystoupení pod jeho vedením se konalo na štěpánské veselici 26. prosince 1962. Neuplynul ani rok a soubor se stal pořadatelem a hlavním účinkujícím revue s názvem Podwieczorek przy mikrofonie (Podvečer u mikrofonu), kterou připravil W. Winkler. Každoroční koncerty se staly novou tradicí místní skupiny PZKO v Návsí. V kronice souboru jsou zmíněny m.j. programy: 300 taktów wiosny (300 taktů jara), Szara godzinka (O soumraku), Koktail małych zespołów (Koktejl malých souborů), Srebrne wesele (Stříbrná svatba). V roce 1967 soubor poprvé nahrává pro ostravský rozhlas. Po celou dobu také trvá spolupráce s jablunkovským sborem GOROL, se kterým ženský sbor z Návsí pravidelně společně účinkuje na každoročních slavnostech Gorolski Święto v Jablunkově a na Dnech beskydské kultury v sousedním Polsku. W. Winkler přišel do Návsí jako dirigent s teoretickou průpravou a se zkušenostmi dřívějšího vedení několika hudebních těles. Upravuje zde pro ženský sbor nové skladby a stále rozšiřuje repertoár. Na zkoušky zve absolventky jablunkovské školy, kde od 70. let vedl dívčí sbor. Postupně se tak vedle členek z Návsí objevují v souboru nové členky z okolních obcí. Sedmdesátá léta přinesla souboru další příležitosti nahrávání písní pro ostravský rozhlas, koncerty a soutěže. V roce 1975 se konal slavnostní koncert u příležitosti 20-ti let existence souboru. Z tehdejších novinových článků se mimo jiné dozvídáme, že soubor měl v této době 38 členek a od svého vzniku absolvoval přibližně 420 zkoušek a téměř 100 vystoupení. Po jubilejním ohlédnutí pokračovala pravidelná činnost a koncerty nejen na Těšínsku, ale také např. ve Varšavě v sídle Společnosti pro styk s krajany ze zahraničí, ve Vratislavi na oslavách jubilea 50-ti let činnosti Polského svazu sborů a orchestrů, nebo v přímořském městě Koszalin na 4. Světovém festivalu polských krajanských sborů. Působnost souboru vysoce oceňoval také hlavní výbor PZKO, který souboru a jeho dirigentu udělil svazová vyznamenání Za zásluhy. Tuto dekádu sbor ukončil koncertem u příležitosti 25-ti let činnosti a k 30. výročí dirigentské práce W. Winklera. Úspěšná byla i nadcházející léta. Z nejdůležitějších dat a událostí připomeňme například rok 1984, kdy se sbor účastnil pěvecké soutěže PZKO a ve své kategorii zvítězil. Důsledkem toho byla opětovná účast na festivalu v Koszalinu. Svůj stále bohatší repertoár sbor předvedl na koncertu, jehož repertoár obsahoval ohlédnutí se za 30-ti lety svého působení. Rok 33

na to MELODIA opět obsadila 1. místo v pěvecké soutěži PZKO. Po celou dobu sbormistr zachovával v repertoáru charakteristické lidové písně a zároveň připojoval obtížnější skladby moderních autorů, např. polského soudobého skladatele Józefa Świdra. Koncem 80. let nastal nečekaný zlom. Nemoc znemožnila W. Winklerovi další dirigentské působení. Soubor po nějakou dobu vedli Jan Cieślar a po něm Bogusław Stonawski. Rozhodující byla však další změna, která přišla na začátku 90. Let.

STOUPAT S PÍSNÍ K VÝŠINÁM (1990 – 2000) O tom, jak vyřešit krizi, přemýšlely jak členky sboru, tak i zástupci místní skupiny PZKO ve spolupráci s filiálkou Slezské univerzity v polském Těšíně. Po deseti měsících vynucené přestávky se podařilo najít řešení a sbor začal fungovat pod vedením nové sbormistryně Mgr. Aleksandry Paszek-Trefon, která je v současnosti profesorkou Hudební akademie K. Szymanowskiego v Katowicích. Koncertní činnost byla obnovena vystoupením na výroční schůzi MS PZKO. Následoval program Wieczór kolęd (Večer ko34

led), ve kterém soubor předvedl výsledky několika měsíců práce s novou dirigentkou. Posluchači nešetřili uznáním a nestor sborových aktivit na Těšínsku Józef Firla řekl do novin Głos Ludu mimo jiné: „Dirigentka na to, že se souborem pracovala tak krátce, udělala velmi mnoho. Předpovídám pěvkyním z Návsí dobrou budoucnost“. Další rok byl obdobím intenzivních zkoušek a vystoupení. Sbor se představil v Polsku ve městech Gierałtowice a Mikołów, byl hostitelem setkání laureátů pěvecké soutěže PZKO, vystupoval doma v Návsí a v Českém Těšíně s vlastním pořadem Koncert wiosenny (Jarní koncert). Následovala účast na Dnech křesťanské kultury, nahrávka sedmi písní pro Polský rozhlas v Katowicích, koncerty koled v Třinci a Jablunkově. Nelze se ani divit, že o sboru, který 15. 10. 1991 přijal název MELODIA, psaly tehdejší noviny: „Soubor z Návsí opět stoupá k výšinám“. Díky snaze a obětavosti členek sboru a především díky intenzivní a promyšlené profesionální práci sbormistryně se úroveň sboru v následujících letech zvyšovala, rozšířil se jeho repertoár a přibylo koncertů. Nelze zde uvést všechny, připomeňme tedy alespoň některé. K těm nejvýznamnějším patřilo provedení Velikonoční mše, jehož autor Stanisław Bogunia, klavírista a skladatel, působil od 90. let jako sbormistr pěveckého sboru českého rozhlasu v Praze. MELODIA zazpívala Mši spolu se sborem Gorol a sólisty v kostelech v Jablunkově, Wapiennicy a v Bielsku-Bialé. Největším úspěchem tohoto období bylo však získání stříbrného pásma a II. místa v kategorii ženských pěveckých sborů na 36. Festivalu sborové písně v Jihlavě. Je zde příliš omezený prostor k uvedení všech významných vystoupení v období deseti let, kdy MELODII vedla A. Paszek-Trefon. Připomeňme tedy alespoň 1. místo a cenu primátora města Katowice na Sborových konfrontacích v Katowicích (1997) a prestižní cenu Stanislava Moniuszka na festivalu Slezský trojok v Katowicích (1999). Samozřejmostí se staly každoroční koncerty koled, společná vystoupení se sborem Gorol, nejen na slavnostech Gorolski Święto, ale také na jiných kulturních akcích, pravidelná vystoupení na festivalu Slezský trojok a početné koncerty na Těšínsku i mimo tento region. V roce 1997 vydal sbor další magnetofonovou nahrávku (tentokrát koledy), nazvanou „Hej, ludzie prości, Bóg z nami gości!“. V červenci 1998 reprezentovala MELODIA už tradičně pěvecká tělesa z České republiky na koszalinském festivalu. V květnu 1999 měla možnost předvést svůj repertoár a umění, ale také krásu slezských krojů na Ukrajině, kde vystupovala na slavnosti Týden polské kultury v Roveňské oblasti. Členky souboru se zde 35

také blíže seznámily s životem polských krajanů v této zemi a prohlédly si památky a historicky proslulá místa Lvova. Další zahraniční turné absolvovala MELODIA začátkem roku 2000. Jednalo se o zájezd do Rakouska, kde sbor zpíval v kostele na vrchu Kahlenberg u Vídně. Toto velmi intenzivní období v historii sboru bylo završeno výročním koncertem u příležitosti 45 let působení souboru a 10 let sbormistrovské práce A. Paszek-Trefon. Během této slavnosti bylo také „pokřtěno“ první CD MELODIE s názvem Z biegiem Olzy.

LÉTA PLYNOU, MELODIA NESTÁRNE! (2000 – 2005) V polovině roku 2000 dirigentka opustila soubor z rodinných důvodů. Vedení předala Mgr. Aleksandře Zeman, která je v současnosti doktorem hudebního umění v umělecké disciplíně dirigování v Institutu dirigování a vokalistiky Ústavu dirigování a vokalistiky Institutu hudby Umělecké fakulty v Cieszyně, Slezské univerzity v Katovicích. Nová dirigentka se poprvé setkala s členkami sboru na zkouškách před slavnostmi Gorolski Święto a už o týden později vedla vystoupení souboru v obci Ochodzita na 1. Sjezdu polských horalů. Na další vystoupení v Polsku odjel sbor do Poznaně, kde se prezentoval na oslavách Svátku nezávislosti. V dalším roce, už popáté, zpívala MELODIA spolu se sbory z celého světa na festivalu v Koszalinu. Tak jako pokaždé byl festival nejen příležitostí předvést pěvecké umění, ale také rozšířit repertoár a navázat spolupráci s jinými soubory ze zahraničí. Výsledek nových přátelství na sebe nenechal dlouho čekat. Už v dalším roce MELODIA odjela na pozvání sboru Kwiaty Polskie do ruského Sankt Petěrburgu. Bez nadsázky lze konstatovat, že cesta do Ruska byla z uměleckého hlediska pro sbor velkou událostí a z hlediska organizačního asi největší výzvou, jakou soubor a jeho vedení přijalo. Výprava urazila celkem 3956 km a navštívila Petěrburg, hlavní město Finska – Helsinky a Lotyšska – Rigu. V petěrsburské katolické katedrále Nejsvětější Marie Panny MELODIA předvedla pod taktovkou A. Zeman mši pro ženský sbor Leo Delibes’e Messe breve se sólovými partiemi, které zpívala Bronislava Nowak a Vladislav Czepiec. Na klavír doprovázela Magdalena Szwanda. Soubor měl také možnost zpívat společně se znamenitým sborem Krásné hlasy, který tvořili místní Poláci, studenti a absolventi petěrburských hudebních škol. Náročné turné po Rusku však členkám sboru nestačilo. Ve stejném roce se totiž stihly ještě zúčastnit 6. Svátku písně Gaude Cantem v Bielsku-Bialé, kde získaly Zlatý diplom a Cenu sdružení Wspólnota Polska. 36

O pár měsíců později absolvovala MELODIA další soutěž s názvem 4. Mezinárodní sborová setkání s mariánskou písní Ad Gloriam Dei, která se konala ve městě Pińczów. Také zde soubor získal 1. místo a navíc zvláštní ocenění za provedení skladby Moja piosnka J. Świdra. V následujícím roce získala MELODIA 1. místo na 2. Festivalu slezských sborů v polském Ustroni. Uznání odborníků a obdiv posluchačů potvrdily, že systematická hlasová příprava, pečlivý výběr repertoáru a odborné vedení sboru přinášejí kvalitní výsledky. Důkazem toho bylo také pozvání k reprezentaci těšínského regionu na prestižních Dnech Těšínského Slezska v Senátu ČR. Ukázalo se, že to byla správná volba a soubor spolu se sbormistryní obohatil tuto třídenní akci nejen krásným zpěvem, ale také půvabem těšínských krojů. Koncem roku 2004 MELODIA koncertovala opět doma na charitativním koncertu za účasti stálice české populární hudby Marie Rottrové. Na tomto adventním koncertu pořádaném Slezskou diakonií, vystoupil soubor s výběrem vánočních koled v třineckém evangelickém kostele. Při tak velkém počtu koncertů a soutěží, v neustálém rytmu zkoušek, vystoupení a zájezdů utíkají týdny, měsíce a roky rychle. Už je tu rok 2005, jubilejní, v historii sboru padesátý. Začal tradičně zpěvem koled a novoročním blahopřáním. Kulminačním bodem a završením půl století zpěvu byl zájezd do Říma. Členky sboru z Návsí se rozhodly u příležitosti kulatého jubilea své činnosti pro vystoupení ve Svatopeterském chrámu ve Vatikánu. Akce si opět

vyžádala intensivní uměleckou přípravu, a také velké osobní nasazení a organizační úsilí jeho vedení. Tou největší a pro všechny zúčastněné nezapomenutelnou odměnou byly nevšední umělecké dojmy a duchovní zážitky. Sbormistryně A. Zeman zvolila pro vystoupení v chrámu sv. Petra mimo jiné skladbu Ave verum corpus F. Poulenca, Sanctus, O. Salutaris a Agnus Dei, které jsou částmi Messe breve Leo Delibes’e, a také píseň Moja piosnka J. Świdra. Na varhany sbor doprovázela M. Szwanda. Kromě vlastního vystoupení měly členky sboru možnost shlédnout celou řadu uměleckých a architektonických skvostů nejen v Římě, ale také v Benátkách a Florencii, kde se cestou soubor zastavoval. U příležitosti tohoto jubilea nahrávala MELODIA nové CD s koledami, které nese název Bóg się rodzi. Sbormistryně zvolila pro tuto desku tradiční koledy v úpravě světově proslulého skladatele J. Świdra, P. Gruchela i jiných. Jejich provedení doprovázel varhanními improvizacemi znamenitý hudebník T. Orłow. Následoval koncert v Domu PZKO v Návsí, kde se v naplněném hledišti shromáždili nejen místní posluchači, ale také celá řada hostů a sympatizantů souboru. Mezi gratulanty nechyběli zástupci vedení obce se starostkou Lenkou Husarovou. Pocity účastníků akce nejlépe vyjádřil předseda pěvecko-hudebního sdružení Leszek Kalina, když řekl: Je potřeba jenom poblahopřát a konstatovat, že v případě padesátileté MELODIE sledujeme poměrně neobvyklý jev – věk členek sboru, zdá se, klesá, avšak umělecká úroveň souboru neustále roste. Ženský sbor MELODIA má ve svém repertoáru nejen lidové písně nebo klasické sborové skladby, ale i současná díla, duchovní hudbu, koledy. Zpívá skladby z různých epoch a různých stylů, autorů z Těšínska i špičkových českých, polských a světových skladatelů. Od svého vzniku sbor funguje jako amatérský soubor, v amatérských podmínkách. To, že přes občasné potíže vytrvává a dokonce systematicky zvyšuje svou uměleckou úroveň, dokazuje, že se jedná o skutečný amatérismus tedy činnost vykonávanou z lásky. Upřímná láska ke zpěvu a zalíbení v tradicích jsou studnicí, z níž členky sboru čerpají své nadšení a síly. Pokud k tomu přičteme koncepční a profesionální vedení sboru, dostaneme ten správný výsledek: hudbu, která míří přímo do srdce a rozeznívá duši i myšlenky posluchačů. Danuta Branna

Melodia v Lloret de Mar, Španělsko, 2014

„MELODII“ POSLOUCHAJÍ V EVROPĚ Ženský pěvecký sbor MELODIA již šest dekád obohacuje kulturní život Návsí a k obci neodmyslitelně patří. Jeho koncerty přitahují bohaté posluchačské publikum a písně v provedení sboru dokážou vzít za srdce. MELODIA je sborem věčně mladým a ženy, které v něm zpívají, jsou pořád vitální. Zpívají s chutí i láskou. Čím to je? „Myslím, že tajemství tkví v životní moudrosti náveských rodů, které udržují a ctí tradice zpívání,“ říká dirigentka Aleksandra Zeman. „Naštěstí žen a mladých dívek, které našly zálibu ve zpívání a chtějí s námi zpívat, je docela dost. Nezřídka tak na pódiu vidíme matky se svými dcerami a dokonce i vnučkami – dodává Lydie Lisztwanová, předsedkyně pěveckého sboru. Průměrný věk členek sboru se pohybuje kolem čtyřicítky, což ve srovnání s ostatními sbory působícími na Těšínsku není obvyklé. Stránky kroniky Ženského pěveckého sboru MELODIA se v druhé polovině století jeho existence začaly zaplňovat velmi rychle. Výčet koncertních vystoupení i úspěchů by byl hodně dlouhý. Zmiňme proto ve zkratce alespoň ty, které se neopakují příliš často. 39

MELODIA se stejně jako v předchozím období účastní mnoha kulturních akcí po obou stranách hraniční řeky Olzy. K těm pravidelným určitě patří Gorolski Święto, Dožinky v Návsí, koncerty včetně koncertů koled a charitativních. Začněme však pěkně po pořádku. V květnu roku 2006 se v náveském Domě PZKO konal jarní koncert v rámci česko-polského projektu „Melodia Beskyd“, na který se podařilo získat evropské peníze. První polovina nabídla posluchačům velmi působivé skladby, jež si MELODIA pro ně připravila. V druhé části vystoupení se sálem nesly netradiční melodie v provedení Komorního sboru působícího v rámci kulturního střediska v Cieszyně pod vedením dirigentky Aleksandry Paszek-Trefon, která mimochodem dlouhá léta vedla také MELODII. Program byl nazván Całuję Twoją dłoń Madame a hosté si mohli vychutnat tu správnou atmosféru muzikálu, kterou navodily známé operetní a kabaretní písně. Další koncert v rámci zmiňovaného projektu se uskutečnil v Cieszyně a sboristky z Návsí se na něm představily v působivých těšínských krojích s lidovými písněmi i skladbami významných polských skladatelů. Dlužno dodat, že dalším výstupem projektu byla dvojjazyčná publikace věnována 50-leté činnosti sboru MELODIA a česko-polské spolupráci obcí Návsí a Wilkowice. Ve výčtu akcí nemůžeme opomenout účast náveských sboristek na koncertu vokální a vokálně-instrumentální hudby v kostele sv. Elżbiety w Cieszyně pořádaném 25. listopadu Hudební Akademií Felikse Nowowiejského Bydgoszcz. Konal se u příležitosti udělení Aleksandře Zeman titulu doktor muzických umění v oboru dirigování Stejný den byl sbor poctěn nominací na cenu „Tacy jesteśmy 2006“, kterou obdržel za nevšední cyklus koncertů Melodia Beskyd uspořádaných po obou stranách hranice. V březnu následujícího roku členky sboru zasáhla smutná zpráva o úmrtí dlouholetého dirigenta MELODIE Władysława Winklera. Sboristky se zúčastnily pohřbu v třineckém kostele a se svým dirigentem se rozloučily jeho oblíbenou písní Beskidy. V červnu pěvecký sbor odjíždí do slunečné Itálie, aby se společně se stovkou hudebních těles z různých koutů světa zúčastnil X. Mezinárodního festivalu sborů, který je nesoutěžní akcí amatérských pěveckých sborů a koná se každoročně v údolí Val Pusteria. MELODIA zpívala v působivých těšínských krojích známé písně významných polských, českých a italských skladatelů. Koncem ledna roku 2008 se v polském městě Myślenice konal XVII Myślenicki Festiwal Pieśni Chóralnej Kolędy i Pastorałki, na němž MELODIA nemohla chybět. Vyzpívala pěkné druhé místo. Porota ocenila ze40

jména krásný zvuk sboru, intonaci, kultivovanost projevu a neobvyklou interpretaci koled. První červnový den sbor přivítal v Domě PZKO v Návsí v rámci regionálního festivalu Slezský Trojok tři polské pěvecké sbory. Z Chorzowa přijel smíšený sbor Lutnia, z Rybnika Sbor im. Mickiewicze a z Ustroně Komorní vokální sbor. Sympatickým zakončením celého pracovitého roku byl obsáhlý článek Jacka Kurka v magazínu Hudební život (Życie Muzyczne) na téma pěveckého tělesa z Návsí. Mimo jiné v něm píše: Melodia je chloubou Návsí i celého Těšínského Slezska. Její dílo vyrůstá z lásky k zemi, k tradici i k člověku. Významnou událostí v životě sboru byla v dubnu roku 2009 účast na prvním ročníku Třineckého hudebního jara, které v evangelickém kostele v Třinci organizoval Třinecký komorní orchestr pod vedením Aleny Kostkové. Koncert se stal začátkem spolupráce obou hudebních těles, která záhy přinesla své ovoce v podobě společné nahrávky první části dvoudeskového alba obsahující mši Leo Delibessa Messe breve. Celá deska byla nazvána Ojcowski dom a její druhou část s lidovými písněmi MELODIA nahrála v Polsku další rok. První prázdninový měsíc sbor odjel do Bulharska na IV. Mezinárodní festival BALKAN FOLK FEST 2010, odkud přivezl první místo vyzpívané v kategorii folklorních souborů. Rok 2010 zaujímá v životě sboru MELODIA zvlášť důležité místo, když slaví 55 let svého vzniku a deset let dirigentské práce Aleksandry Zeman. Tyto významné události oslavil v listopadu v místním Domě PZKO a v jejich rámci došlo i na slavnostní křest dvojalba Ojcowski dom. Členky sboru si ještě nestačily odpočinout od hektického jubilejního roku a hned v lednu roku 2011 dostaly pozvání do Wiśniewa na II. Mezinárodní festival koled a vánočních písní. Svým projevem si získaly srdce nejen posluchačů, ale i porotců. Společně s banduristkami Irenou a Natalií Jewtuszokovými z Ukrajiny se ex aequo umístily na nejvyšší zlaté příčce. Uveďme jen, že bandura, na němž Ukrajinky působivě hrály, je klasický drnkací hudební nástroj z rodiny harf a guslí. Obdobný festival jako ve Wiśniewě se konal v závěru roku v Návsí. Pozvání na něj přijaly dva polské sbory a se svými bandurami přijely rovněž sympatické ukrajinské sestry. Koncert byl mimořádným hudebním zážitkem, který natáčela Česká televize Ostrava. Náveské hudební jaro je jen jedno z mnoha dalších významných předsevzetí sboru v roce 2012. Prvním ročníkem setkání s písní a hudbou tak MELODIA přivítala půvabné roční období, kdy příroda opět začíná ukazovat, jak krásná umí být. Členky náveského sboru pozvaly na společné koncer41

tování Komorní sbor Santarello z Katowic a z nedalekého Třince Pěvecké sdružení Martinů. Z bohatého kulturního kalendáře sboru jmenujme dále účast na prestižní akci – XXII. Festivalu adventní a vánoční hudby s cenou Petra Ebena, který probíhal v Praze. V konkurenci třiceti sborů z evropských zemí a Singapuru MELODIA vyzpívala stříbrné pásmo. V březnu roku 2013 MELODIA hostovala v Karviné. Zpívala společně s vynikajícím Koncertním sborem Permoník, který za pár dnů odjížděl na soutěž do slavné Newyorské Carnegie Hall. MELODIA se naopak chystala do Švýcarska na prestižní soutěž Montreux Choral Festival. Již samotná nominace na tuto akci byla velkým oceněním kvalit sboru, když každý stát vždy reprezentuje pouze jediný soubor. Tentokrát Českou republiku zastupoval skvělý ženský soubor PZKO z malé beskydské vesničky Návsí. Konkurovaly mu pěvecká tělesa z celého světa počínaje Venezuelou, přes Irsko, Velkou Británii, Belgii, Německo, Itálii, Slovinsko, Rusko až po Koreu. Úroveň sborů byla vysoká, každý z nich byl hodnocen na základě prezentace ve dvou soutěžních programech. MELODIA získala klasifikaci „bien” čili dobrý, což je v kategorii stejnorodých sborů úspěchem. Březen následujícího roku se nese ve znamení oslav nedožitých stých narozenin nezištného kulturního animátora, zakladatele polské scény Těšínského divadla a souboru Gorol Władysława Niedoby čili Jury spod Grónia, rodáka z Návsí, který v něm strávil celý svůj pracovitý tvůrčí život. Jeho jménem byl nazván Dům PZKO. Na přípravách oslav se podíleli jak členové místní skupiny Polského kulturně-osvětového svazu, tak sbor MELODIA. Naše ohlédnutí za úspěchy sboru v období posledních deseti let pokračuje účastí na Mezinárodním festivalu Canco Mediterriana w Lloret i Barceloně ve Španělsku, kde MELODIA připsala na své konto nový úspěch a vybojovala další dvě ceny. V kategorii sakrální hudby získala zlatý diplom, v kategorii lidové hudby inspirované folklorem stříbro. V listopadu Ženský pěvecký sbor MELODIA společně s fotografem Marianem Siedlaczkiem se stávají laureáty soutěže „Tacy Jesteśmy“ organizované Kongresem Poláků v České republice. Na slavnostním večeru MELODIA získala nejvíce hlasů publika a kromě sošky „Taki Jestem“ převzala peněžní odměnu ve výši 15 tisíc korun. V jubilejním roce sbor sbírá další vavříny na Mezinárodním sborovém festivalu Svátky písní v Olomouci, který se řadí k největším soutěžním kláním toho druhu v České republice. MELODIA vyzpívala zlato. Vyvrcholením jubilejního roku jsou listopadové oslavy diamantového jubilea sboru a zároveň 15. výročí dirigentské práce Aleksandry Zeman s MELODIÍ. Výji42

mečný koncert uspořádaný u této příležitosti přilákal do Návsí milovníky sborového zpěvu z blízkého i dalšího okolí. Oslavenkyně si toto odpoledne opravdu užily a byly vskutku dojaty. Přijímaly fůru gratulací, vinšů i nádherných kytic jako symbolické poděkování za jejich dlouhodobou aktivní práci. Je pozoruhodné, že sbor funguje tolik let a ženám vůbec nechybí elán k dalším a dalším koncertům. U příležitosti tohoto krásného jubilea bych ráda vyslovila přání, aby i nadále spolupráce s MELODIÍ zůstala tak skvělá jako doposud a abych ještě dlouho mohla pracovat s těmito úžasnými ženami. Ze společného zpívání a koncertování pociťujeme radost, a to je jistě to nejdůležitější, vyznala dirigentka Aleksandra Zeman. Předsedkyně sboru Lydie Lisztwanová je přesvědčena, že budoucnost patří těm, kteří věří v krásu svých snů. Tím jejím je, aby MELODIA zpívala přinejmenším ještě dalších šest desítek let. Emilia Świder

NEJVĚTŠÍ ÚSPĚCHY SBORU MELODIA • Stříbrné pásmo na Celostátní soutěži sborového zpěvu v Jihlavě (1993) • Stříbrné pásmo na mezinárodních Pražských dnech sborového zpěvu (1995) • Zlatý diplom a Cena sdružení „Wspólnota Polska“ na VI. Svátku písně „Gaude Cantem“ v Bielsku-Białé (2002) • I. místo na II. Festivalu slezských sborů v Ustroni (2004) • I. místo na IV. Mezinárodním festivalu „Balkan Folk Fest“ v Kiten, Bulharsko (2011) • Stříbrné pásmo na XXII. Mezinárodním festivalu adventní a vánoční hudby s cenou Petra Ebena v Praze (2012) • Diplom BIEN na 49. Montreux Choral Festival v Montreux, Švýcarsko (2013) • Zlatý diplom v kategorii sakrální hudby a stříbrný diplom v kategorii hudby inspirované folklorem na IV. Mezinárodním festivalu a soutěži „Cançó Mediterrània“ v Lloret de Mar a Barceloně, Španělsko (2014) • Zlatá medaile v kategorii ženské sbory na 43. Mezinárodním festivalu pěveckých sborů „Svátky písní“ v Olomouci (2015)

STŘÍPKY Z DĚJIN OBCE

Návsí je malebnou obcí ležící na úpatí Moravskoslezských Beskyd. Rozkládá se po obou březích řeky Olzy a čítá necelé čtyři tisíce obyvatel. Podle historických pramenů je za založení obce považováno datum 31. prosince roku 1435, kdy Pavel Sikora, pravděpodobně první osadník, dostal od knížete Václava I za věrné služby dědičný fojtský úřad a jeden a půl lánu pole. Z nejstaršího těšínského urbáře z roku 1577 se dozvíme, že v Návsí bydlelo 19 osadníků s rodinami a rod Sikorů titulovaný také „Náveskými pány“ plnil funkci fojtů až do 19. století. Tento rod daroval obci pozemek pro stavbu kostela a školy. Dřevěný kostel byl v obci vybudován v roce 1791 a v roce 1820 jej nahradil zděný, který vznikl na stejném místě. Polské školství má v Návsí své začátky již na konci 18. století, kdy v dřevěném domku „fojtství“ působila škola místních evangelíků. Zděná stavba polské školy byla dokončena v roce 1870 a tato budova slouží svému účelu dodnes. Česká škola vzniká v roce 1925. Značný vliv na rozvoj Návsí mělo uvedení do provozu Košicko – bohumínské dráhy v roce 1871, která vede přes obec. V Návsí bylo postaveno vlakové nádraží a obec se stala důležitým dopravním uzlem. Původně bylo Návsí částí Starého Jablunkova. Když však poblíž vznikla nová osada, která byla později povýšena na město a nazvána Jablunkov, Návsí se stává samostatnou obcí. Její název se poprvé objevuje v urbáři těšínské komory z roku 1577. Význam slova představuje jablunkovskou náves. Po dlouhá staletí byla obec samostatná. Prvního července roku 1960 bylo Návsí administrativně přičleněno k Jablunkovu, od něhož se na základě referenda oddělilo teprve v roce 1993. Počínaje lednem 1994 se opětovně stalo samostatnou obcí. Tato skutečnost výrazně přispěla k jejímu dalšímu rozvoji. Prvním starostou byl zvolen Zdeněk Kohut, od konce roku 1994 až dodnes (říjen 2015 ) je starostkou obce PaedDr. Lenka Husarová. Již jedenadvacet let tak obec Návsí samostatně hospodaří a rozhoduje o svých prioritách, o investicích, které uskuteční, prostě o tom, co bude ku prospěchu jejich obyvatel. Byla již vybudována chybějící infrastruktura, velký důraz je kladen na ekologii, a vesnice mění svoji tvář a rok od roku je hezčí. Zmiňme na závěr alespoň stručně přírodní zajímavosti, s nimiž se v Návsí setkáme. V katastru obce se ve výšce 761 n. m. nachází otevřená horská polana Filipka, odkud jsou krásné výhledy na protější vrcholky Beskyd. Tato lokalita, kde najdeme velký výskyt chráněného jalovce obecného, byla v roce 1990 vyhlášena přírodní památkou. Stejně tak jsou chráněny vzácné biotypy lesních mravenců, které se vyskytují v části obce zvané Rohovec, jež je rovněž přírodní památkou. Emilia Świder 44

KRÁSNÉ JUBILEUM ŽENSKÉHO SBORU „MELODIA” Ženský sbor „Melodia” z Návsí slaví krásné jubileum 60. výročí vzniku a aktivní umělecké činnosti, která se výrazně zapisuje do obrazu společenského, kulturního a osvětového života Těšínského Slezska. Vokální soubor, který vede od roku 2000 dr Aleksandra Zeman, navazuje na hluboko zakořeněnou tradici sborového zpěvu, na kulturní tradici živou mezi Poláky na Zaolší. Soubor si váží minulosti a sahá po úspěších a přínosech velkých předchůdců – zakladatelů, milovníků zpěvu a dirigentů sboru. Je nutno připomenout, že ženský sbor „Melodia” vznikl v roce 1955 u místní skupiny Polského kulturně-osvětového svazu (PZKO) v Návsí. Jeho dějiny tvořily významné osobnosti, hudebníci a učitelé a mezi nimi zakladatel skupiny Karol Heczko (1955-1957) a dirigenti: Andrzej Zielina (1957-1961), Władysław Winkler (1962-1987, který řídil sbor po dobu 25 let, Jan Cieślar (1987-1988), Bogusław Stonawski (1988-1989) a Aleksandra Paszek-Trefon (1990-2000), současný profesor Hudební akademie v Katowicích, která vede soubor po dobu 10 let. V roce 2000 převzala povinnosti dirigenta dr Aleksandra Zeman, akademický učitel, odborný asistent v Ústavu dirigování a vokalistiky cieszynské Umělecké fakulty Slezské univerzity v Katowicích, dobře známá a vážená v hudebním prostředí Slezska. Pod jejím vedením rozvíjí soubor své vokální dovednosti, rozšiřuje hudební repertoár a obohacuje ho o nové skladby sborové literatury. Ženský sbor „Melodia” tvoří ženy silně angažované pro společenství zpěvu, citlivé a hudebně nadané, jednající se zanicením, z potřeby duše a srdce, s citem pro vkus a hudební krásu vyjadřovanou prostřednictvím hudby. Život souboru je naplněn především trpělivou a obtížnou prací zpěváků a dirigenta během pravidelných zkoušek, soustředěnou u hlasových cvičení, čtení a interpretace nových skladeb, upevňování již známých a zvládnutých příkladů, korunovanou pozdějšími veřejnými vystoupeními. 45

Od svého vzniku plní ženský sbor „Melodia” svoje umělecké poslání důsledně a plánovitě. V jeho repertoáru najdeme bohatý soubor skladeb z různých období a stylů, zpracování polských a cizích lidových písní, koled a pastorál, náboženských a světských skladeb polského a evropského sborového umění, od doby renesance po současnou hudbu. Právě škála získaných vokálních dovedností umožňuje souboru bohatou koncertní činnost, svědčí o jeho umělecké úrovni, významu a místě v hudební kultuře, dovoluje realizovat vlastní cíle a záměry. Svědčí o tom spolehlivě archivní nahrávky ve studiích Českého a Polského rozhlasu, četná vystoupení sboru v České republice, v mnoha hudebních střediscích v Polsku, a také v Rakousku, Rusku, Finsku, Bulharsku, v Ukraině a v bazilice sv. Petra v Římě (u příležitosti 50-letého výročí souboru). Důležitý význam mají umělecké prezentace, které potvrzují účast sboru „Melodia” na významných soutěžních akcích, četných přehlídkách a festivalech s tuzemským a mezinárodním dosahem, zvláště pak získávané nejvyšší ceny, diplomy a ocenění. K významnějším patří pěvecké soutěže; ocenění získávaná v České republice (Jihlava, Praha, Český Těšín, Olomouc), v Bulharsku (Kiten), Švýcarsku (Montreux), Španělsku (Barcelona) a v Polsku (Katowice, Bielsko-Biała, Ustroń, Pińczów, Myślenice, Koszalin, kde se konají světové festivaly polonijních sborů). Zvláštní pozornost si zaslouží deskové nahrávky, nahrané ve vlastních fonografických vydavatelstvích, nazvané: Beskidy (Beskydy), Hej ludzie prości Bóg z nami gości (Hej prostí lidé, navštívil nás Bůh), Z biegiem Olzy (Po proudu řeky Olzy), Bóg się rodzi (Bůh se narodil), za účasti Tomasze Orłowa (varhanní improvizace), Ojcowski dom (Otcovský dům), za účasti Třineckého komorního orchestru a klavíristky Magdaleny Szwandy-Szeligy. Retrospektivní pohled na dosavadní činnost ženského sboru „Melodia” dovolí objektivně hodnotit celek uměleckých, kulturních a společenských úspěchů tohoto souboru ze Zaolší, který se aktivně účastní nejen hudebního života ve vlastním regionu, ale též mimo jeho hranice. Sbor s pietou pečuje o tradice polského sborového zpěvu na Zaolší, o zálibu ve zpěvu a hudbě. Svojí činností a účastí na rodinných, regionálních, krajských a také četných kulturních akcích (např. jsou to festivaly PZKO, Slezské Trojoky, Horalské svátky v Jablunkově) potvrzuje svoji trvalou přítomnost v současné společensko-zvykové kultuře. U příležitosti krásného jubilea 60-leté působnosti ženského sboru „Melodia” přeji celému souboru a dirigentu, paní dr Aleksandře Zeman, co nejsrdečnějí mnoho dalších úspěchů v umělecké práci, přeji spokojenost 46

a radost ze společného muzicírování, přeji plodnou účast na koncertním životě a vytrvalost při kultivování pěveckých tradic. Společný zpěv sjednocuje lidi, posiluje rodinná a společenská pouta, přináší mnoho satisfakce a spokojenosti, každému účastníku dává pocit naplnění, dovoluje dirigentu a členům souboru účastnit se interpretace a prezentace najcennějších děl hudebního umění. Ženskému sboru „Melodia” z Návsí přeji mnoho významných duchovních a hudebních zážitků, splnění všech plánů a záměrů, přeji nadšení a připravenost přijímat nové umělecké vyzvy. Krystyna Turek

KRYSTYNA TUREK,

řádný profesor dr hab. Studium v oblasti hudební teorie ukončila v PWSM (nyní Hudební akademie) v Katowicích (1969). Stupeň doktora humanitních věd získala na Filozoficko-historické fakultě Wrocławské univerzity (1982). Habilitace na Filologicko-historické fakultě Opolské univerzity (1996), vědecký titul profesora (2004), řádného profesora (2010). Od 1973 r. pracuje v Institutu hudby na Umělecké fakultě v Cieszyně Slezské univerzity v Katowicích, kde v létech 2003-2008 plnila funkci ředitele Institutu hudby a v létech 2008-2011 funkci zástupce ředitele pro vědu. Řídila také katedru kompozice a teorie hudby tohoto Institutu v létech 2009-2011. Již mnoho let je redaktorem série „Muzyka” (Hudba) na Umělecké fakultě v Cieszyně. Zájem o výzkum soustřeďuje na hudební kulturu Horního Slezska, skladatelskou tvorbu dávnou i současnou, na lidovou tradici, na otázky folkloru, zvláště slezské lidové písně, na regionalismus v hudebním vzdělávání a na problematiku současné antropotanatologie. Je autorkou více než 160 publikací, redakčních prací, článků a kompaktních knih, m.j. Pieśni ludowe na Górnym Śląsku w XIX i w początkach XX wieku (Lidové písně v Horním Slezsku v 19. a na počátku 20. století; Katowi-

ce 1986), Ludowe zwyczaje, obrzędy i pieśni pogrzebowe na Górnym Śląsku (Lidové zvyky, obřady a pohřební písně v Horním Slezsku; Katowice 1993), Kolędy górnośląskie. Wybór źródeł i opracowanie (Hornoslezské koledy. Výběr pramenů a zpracování; Katowice 1995), Górnośląskie pieśni ludowe (Hornoslezské lidové písně; Chorzów 1997), Śląskie pieśni ludowe ze zbiorów rękopiśmiennych Stanisława Wallisa. Zebrała, wstępem i posłowiem opatrzyła… (Slezské lidové písně z rukopisných sbírek Stanisława Wallise. Sebrala, úvodem a doslovem doplnila…; Katowice 2000), Sylwetki zbieraczy i badaczy muzycznego folkloru Śląska (Postavy sběratelů a badatelů hudebního folkloru Slezska; Katowice 2001), Dziedzictwo kulturowe Śląska – Folklor dziecięcy. Materiały pomocnicze z zakresu edukacji regionalnej (Kulturní dědictví Slezska – Dětský foklór. Pomocné materiály z oblasti regionálního vzdělávání; Katowice 2002), Spis kompozycji oraz bibliografia prac naukowych i publicystycznych pracowników Instytutu Muzyki Filii Uniwersytetu Śląskiego w Cieszynie (Seznam kompozic a bibliografie vědeckých a publicistických prací zaměstnanců Institutu hudby na pobočce Slezské univerzity v Cieszyně; Cieszyn 2003). Překlad Jan Branny 47

JUBILEUM, TO JE DOBA ROZJÍMÁNÍ, VZPOMÍNEK A SAMOZŘEJMĚ DOJETÍ… Před patnácti léty, po společném a nezapomenutelném 10-letém hudebním dobrodružství, se rozešly cesty moje a sboru „Melodia”. Tehdy v jubilejním vydání CD „Z biegiem Olzy” jsem psala: „Deska, kterou berete do rukou je narozená z lásky k hudbě, se kterou se stýkáme každodenně v našich domech, kostelích, koncertních sálech. Tyto tři prostory jsou pro amatéry, jejichž označení pochází z latinského „amo” - což znamená milovat, mít rád – místo neustálého hledání svých národních a kulturních kořenů.” Dnes vzpomínám s dojetím na stovky společně s „Melodií” strávených hodin zkoušek, koncertů, zájezdů, nahrávek, velkých radostí a někdy také… smutku. Vzpomínám na skutečná přátelství navázaná v tomto souboru, která trvají dodnes, velice si toho vážím, společně s mou rodinou. Ve „zpětném pohledu” chci vyjádřit vděčnost „Melodii”, že mi projevila plnou důvěru tehdy, když jsem získávala teprve první „dirigentskou vytříbenost” a bez váhání se nechala vést někdy křivolakými stezkami a někdy širokými hudebními cestami. Dnes děkuji a srdečně blahopřeji skvělé přítelkyni paní Dr. Aleksandře Zeman, kdysi mé žákyni, na niž jsem velmi pyšná. Pani dirigentka skutečně profesionálně pokračuje v misi neustálého vytváření nádherného obrazu ženského sboru „Melodia” a infikuje láskou k vícegeneračnímu sborovému zpěvu spoustu mladých srdcí a hlasů. Nelze si nevšimnout výsledků titánské práce již 20 let spolehlivé paní předsedkyně Lydie Lisztwanové, která vždy nezištně a bezchybně vedla logistickou a propagační činnost ve prospěch souboru, dovedně podporovala dirigenta, pro sboristky zase byla matkou, a když bylo třeba – šéfem! 48

Drahá „Melodie”, vážená jubilantko – co nejsrdečněji Vám blahopřeji k Vašim výborným výsledkům a úspěchům vyváženým velmi vysokými umístěními na festivalech, tuzemských i mezinárodních soutěžích! Gratuluji Vám za vždy moudré hudební kreace, vyznačující se znamenitým výběrem repertoáru, výbornou vokální technikou, rafinovaným citem pro styl, přirozeným frázováním a zajímavou interpretací. Přeji Vám dámy 100 let v tak znamenité hudební kondici v čele s paní dirigentkou Aleksandrou Zeman a paní předsedkyní Lydií Lisztwanové. S úctou, Aleksandra Paszek-Trefon

Prof. dr hab. ALEKSANDRA PASZEK-TREFON

Ukončila studium v dirigentské třídě prof. Jana Wojtachy v Hudební akademii v Katowicích. Po studiích byla zaměstnána na Slezské univerzitě, na pobočce v Cieszyně. Od 1. října 2003 pracuje v Hudební akademii v Katowicích, v současné době na katedře sborového dirigování, a vede výuku sborového zpěvu a dirigování. Za svou činnost v umělecké oblasti získala ocenění zvláště za práci se Sborem Institutu hudby pobočky Slezské univerzity v Cieszyně a Sborem Hudební akademie v Katowicích. S těmito soubory získala dvakrát I. místo na Mezinárodní sborové soutěži „Musica Mundi“ v Riva del Garda (1998 a 2006), také dvakrát I. cenu na „Praga Cantat” (1996 a 2005), dvojitý Zlatý diplom na Mezinárodním hudebním festivalu v Llangollen (1999 ) a II. místo na festivalu „Moskva – Město míru” (2008), Grand Prix na festivalu Gaude Cantem v Bielsku–Białé (2002) a Zlatý diplom (2009 a 2013) na stejném festivalu. Třikrát získala I. místo v kategorii akademických sborů - Cenu H. Karlińského na celopolském turnaji „Legnica Cantat” (1997, 1999, 2005) a dvakrát I. cenu na celopolské soutěži „Canto Lodziensis” v Łodzi (2002, 2004).

V létech 1990–2000 byla také dirigentem a uměleckým vedoucím ženského sboru „Melodia” v Návsí. Soubor byl v této době poctěn mnohými cenami. Je laureátem dirigentských individuálních cen, které získala na mezinárodních soutěžích mj. „Praga Cantat” (1996), „Pražské Vánoce” (2007), „Musica Mundi” v Riva del Garda (1998 – jako jedna mezi 90 dirigenty), zvláštní ceny Bärenreitera za výraznou uměleckou kreaci, na Festivalu paschální hudby na Krymu v 2012 r., a také na domácích soutěžích. Sbory pod jejím vedením mají svoje fonografická vydavatelství. Za deskové produkce vydané v Katowickém polském rozhlase (Polskie Radio Katowice) „O Gwiazdo Betlejemska“ (Betlémská hvězdo – 1999) a „Canzonetta” (2000) získala dvě ceny „Zlaté desky”. Společně s Krzysztofem Kolbergerem vytvořila slovně-hudební představení „Pater Noster” věnované Janu Pavlu II. u příležitosti 25. výročí pontifikátu, které Svatý otec přijal ve Vatikánu v CD verzi (2003). Je iniciátorkou Slezského festivalu sborů hudebních škol I. a II. stupně Józefa Świdra. Zastává funkci porotce na soutěžích pěveckých sborů. V současné době je vedoucím katedry sborového dirigování v Hudební akademii K. Szymanowského v Katowicích. Překlad Jan Branny 49

TO NEJLEPŠÍ JE STÁLE PŘED NÁMI… V jubilejním roce 60-leté činnosti ženského pěveckého sboru „Melodia” a mé 15-leté spolupráce se souborem velice děkuji skvělým sboristkám v čele s paní předsedkyní Lydií Lisztwanovou za vytrvalou angažovanost a za každodenní náročnou práci. Děkuji za odvahu stavět si stále nové cíle, vytrvale směřovat k jejich realizaci, a také za umění překonávat obtíže s úsměvem. Děkuji za společné hledání a odhalování krásy písní. Děkuji našim rodinám, přátelům za podporu, za prokazovanou shovívavost a za veškerou „neviditelnou” pomoc. Děkuji předchozím dirigentům, zvláště paní prof. dr hab. Aleksandrze Paszek-Trefon – mé dirigentské učitelce za roky výuky, za předávání znalostí, dovedností a také za možnost prožít nespočet uměleckých událostí. „Melodia” dosáhla řady úspěchů a jsem si vědoma toho, že by to nebylo možné bez práce předchozích dirigentů. Děkuji vedení obce Návsí v čele s dr Lenkou Husarovou a Polskému kulturně-osvětovému svazu v Návsí s jeho současným předsedou Marianem Waszutem za mnohokrát poskytovanou pomoc. Našemu publiku a všem, kteří nám jakýmkoliv způsobem pomáhají organizovat zkoušky, koncerty, cesty, realizovat veškerá předsevzetí sboru, za to vše srdečně děkuji! Drahým sboristkám přeji, aby trvale čerpaly radost z muzicírování a dělily se o ni s ostatními. Aleksandra Zeman

ALEKSANDRA ZEMAN,

doktor hudebního umění v umělecké disciplíně dirigování, titul přiznaný na základě usnesení Rady Fakulty sborového dirigování a hudebního vzdělávání

Hudební akademie Felikse Nowowiejského v Bydhošti v roce 2007. Od roku 1999 pracuje v Institutu hudby na Umělecké fakultě v Cieszyně, od roku 2007 jako vědecko-didaktický odborný

asistent v Institutu dirigování a vokalistiky Ústavu dirigování a vokalistiky Institutu hudby Umělecké fakulty v Cieszyně, Slezské univerzity v Katovicích. V r. 2002 ukončila postgraduální sbormistrovské studium na Hudební akademii Felikse Nowowiejského v Bydhošti. V roce 2006 ukončila 5-leté studium dirigentů polonijních sborů v Koszalině. Aktivně působí v oblasti vědecké a umělecké spojené se sborovou hudbou. Účastnila se školení, vzdělávacích workshopů, seminářů pro dirigenty, m.j.: ve Vranově nad Topl’ou (Slovensko, 2007), Mezizdrojích (2009), Čenstochové (2010, 2011, 2012). Účastnila se vědeckých konferencí mj.: na AM v Lodži (20010, 2012), na Slezské univerzitě na Umělecké fakultě v Cieszyně (2006, 2012, 2013). Píše a publikuje články zabývající se problémy umění dirigování a také interpretace hudebních děl diferencovaných z hlediska faktury a stylu. Je autorem článků publikovaných m.j.: ve Wartości w muzyce Tom 1-6, redig. Jadwiga Uchyła-Zroska (Katovice 2008, 2009, 2010, 2012, 2013, 2014), Konteksty Kształcenia Muzycznego Tom I, Tom III, redig. Ewa Kumik a Grażyna Poraj (Lodž 2011, 2013). Koncertovala v Polsku i v zahraničí, m.j.: v Česku, Rakousku, Ukrajině, Rusku, Itálii, v Bazilice sv. Petra ve Vatikánu, a také v Bulharsku, Švýcarsku, Španělsku se soubory: Ženským sborem „Melodia” púsobícím u PZKO v Návsí v České republice (od 2000 r.), se sborem Institutu hudby pobočky Slezské univerzity v Cieszyně (2003-2006), polským sborem „Hutnik” z Třince v České republice (2003-2006), Komorním sborem Cieszynského kulturního střediska „Dom Narodowy” (II. dirigent, 2004-2009), sborem „Gloriam Dei” působícím u IT Sv. J. Kanteho v Bielsku-Białé (2007-2014).

S výše uvedenými sbory získala řadu cen a čestných uznání. Poslední úspěchy: se sborem „Gloriam Dei” – Zlatá betlémská hvězda – I. místo ve své kategorii na VIII. Mezinárodní přehlídce koled a pastorál „Žywiecká pastorála 2014”, s ženským sborem „Melodia” – Zlatý diplom v kategorii: sakrální hudba, Stříbrný diplom v kategorii: hudba inspirovaná folklórem na IV. Mezinárodním festivalu a sborové soutěži „Cançó Mediterrània” Lloret De Mar – Barcelona ve Španělsku 2014, laureát soutěže „Tacy jesteśmy” (2014) organizované Kongresem Poláků v CR – cena publika, Zlatá medaile v kategorii ženské sbory na Mezinárodní pěvecké soutěži Mundi Cantant v rámci 43. Mezinárodního pěveckého festivalu v České republice, SVÁTKY PÍSNÍ FESTIVAL OF SONGS Olomouc (2015). V roce 2009 a r. 2010 – s ženským sborem „Melodia” nahrála v České republice dvoudeskové album „Ojcowski dom” za účasti Třineckého komorního orchestru. V roce 2010 obdržela INDIVIDUÁLNÍ CENU III. stupně REKTORA Slezské univerzity v Katovicích za umělecko-výzkumnou práci. Ve stejném roce ji vyznamenal Zarząd Polskiego Związku Chórów i Orkiestr Oddziału Zagranicznego (Vedení Polského svazu sborů a orchestrů, zahraniční pobočky) v Českém Těšíně STŘÍBRNÝM ČESTNÝM ODZNAKEM Svazu Za zásluhy v práci pro společnost. V roce 2015 obdržela MEZINÁRODNÍ CENU STANISŁAWA MONIUSZKY pod čestným patronátem primátora města Katovice Marcina Krupy za významné zásluhy pro společenské hudební hnutí a za úspěchy při budování trvalých etických hodnot, jejichž pramenem je krása písně a hudební tradice ve Slezsku. Překlad Jan Branny 51

Aniela Kupiec

Pieśniczko ty naszo… Dybyś ty umilkła, że mówić sie boisz, znak by to zły był dlo naszej prziszłości, bo lud, co nie śpiywo, nad przepaścią stoi i wartko się do nij stoczy z pochyłości. Ale ty nie bedziesz, pieśniczko, nędzarką, bo człowiek prosty jako skarb cie cyni i niesie twój uśmiych jak kwiotko w podarku, ty jak drzewo wieczne bedziesz się zielynić.

Publikacja powstała dzięki wsparciu finansowemu Urzędu Gminnego w Nawsiu Zdjęcia Wiesław Przeczek, Gustav Beiger i archiwum chóru Opracowanie graficzne Marian Siedlaczek Druk PROprint, s.r.o. Czeski Cieszyn Nawsie 2015