DE LU XE MAGAZINE
BO EV EN IN TR ANSIT I E TO I LET MA K EN IN 4 S TA P PEN NU MET EXTRA V EEL G O DEN!! ! DA NS K S P EC I A AL
Museum
Boris Abramov, Philip Akkerman, Mari Andriessen, Woody van Amen, Richard Arschwager, Maarten Baas, Raymond Barrion, Hans Bellmer, Tim Benjamin, Mike von Bibikov, Rob Birza, Paul Blanca, Christian Boltanski, Frank Borst, Eugene Brands, John Breed, Koos Breukel, Daniël Buren, Guillaume Bijl, Marc Bijl, Pieter Bijwaard, Arte Colder, Jan Cremer, René Daniëls, Sandra Derks, Edzard Dideric, Georg Jiri Dokoupil, Bart Domburg, Albrecht Dürer, Piet Hein Eek, Jan Fabre, Fortuyn/O’Brien, Naum Gabo, Rodney Graham, Gregor Espen Hagen, Niek Hendrix, Lieven Hendriks, J.C.J. van der Heijden, Volker Hildebrandt, Hiroshige, Erik Hobijn, Hokusai, Jenny Holzer, Germ de Jong, Hugo Kaagman, Gerald van der Kaap, Peter Kantelberg, Niek Kemps, Gijs Kerkhoven, Jan Klapwijk, Peter Klashorst, Micha Klein, Imi Knoebel, Rob van Koningsbruggen, Jeff Koons, Evert Koopman, Barbara Kruger, Emilio Kruithof, Milan Kunc, Lucebert, Aldert Mantje, Bernard Martin, Philip Mechanicus, Han van Meegeren, Carlijn Mens, Ron Moret, Tom Otterness, Juan Pedro, Anton Pieck, Tom Phillips, Jan van der Ploeg, Maarten Ploeg, Politie-technische Verzameling J.H.W. Eldermans, Quik, John Raedecker, Mel Ramos, Peter Paul Rubens, Salvo, Henk Schiffmacher, Rob Scholte, Jan Schoonhoven Jr., Sr., Jan Sluijters, Jan Starken, Alice Stepanek/Steve Maslin, Jan Toorop, Veron Urdarianu, Bram van Velde, Aat Veldhoen, Peer Veneman, Jan Verburg, Emo Verkerk, Job Versteeg, Harald Vlugt, Andy Warhol, Lawrence Weiner, Angelica Weygand, Ron Weijers, Ronald Westerhuis, Erich Wichman e.a.
Rob Scholte Museum Middenweg 172-174 1782 BL Den Helder
de Luxe
t.o. NS-Station Den Helder robscholte@mac.com 31 / 6 - 30427250
Openingstijden van 14.00 - 17.00 uur vrijdag, zaterdag en zondag de Luxe
Colofon Groen drukken met 5 kleuren
Redactie : Willem Alkema, Marianne Mengerink, Erik Ros, Rolf van Olst, Marianne Antuma, Afke Jansen, Alicia Kok, Chiel te Bokkel, Mari Maris Vormgeving : Afontwerp, Artnic
Modellen : Anne Crijns Covermodel : Sophia Armanini
Tekst : Erik Ros, Alicia Kok, Sheila Sitalsing, Els Staneke Huurman, Sermin Bahar, Peter Veen, Martijn van Hese, Lammie Oostenbrink
Illustraties : AvierKoerier, Steef Wildenbeest, Chiel te Bokkel, Jesse Strikwerda, Folkert Nijholt, Michiel van de Pol
website : Ijgenweis
Dank aan : Paula Boguslu, Sheila Sitalsing, Saskia Paulissen,Evert de Rooij, Ellen Willink, Ilona de Rijke, Rob Scholte RA
F I ME
D
I
A
E
C
ER
D
SCGM ISO 12647 T I FI C EE
R
T. 0572 - 34 97 00 F. 0572 - 34 97 99 info@veldhuis.nl www.veldhuis.nl
G
Veldhuis Media Design : b.v. Arjan Pronk/Grotzooi Kanaaldijk OZ 3 8102 HL Raalte Postbus 2 8100 AA Raalte
G
Fotografie : Marianne Antuma, PinPointFactory, Willemijn Grootegast, Arjan Pronk, Saskia Boelsums
Mua : Jill Dik Welter Styling en kapsels : Hair en Der Zwolle
de Luxe
Voorwoord
2015 Dit eerst nummer van 2015 is eigenlijk het laatste nummervan 2014 maar omdat we up to date wilden blijven hebben we de lancering zo lang mogelijk uitgesteld om zo dichtmogelijk op de actualiteit te kunnen blijven hangen. Dit nummer is voor een groot deel gewijd aan Denemarken.
Omdat wij dat een fijn land vinden; het is en soort geografische PdLM. We steken dus de loftrompet over DK en vergeten dan bijna te vertellen dat de transitie in de jeugdzorg die daar al heeft plaats gevonden is uitgelopen op een
mislukking. Er staat ons nog heel wat ellende te wachten in 2015. We hebben er zin in. Verder hebben we in het nummer 4 Goden verstopt waar we ons aan kunnen laven als we het ook even niet meer weten. Of je gaat in 2015 weer massaal naar de TED-X diensten waar participerend
Nederland elkaar elkaar inspireert met superstrakke #zinin praatjes. Doe vooral je ding en loop eens wat vaker niet met de meute mee. Maar bovenal; KOOP PulpdeLuxeMagazine!
De Wasserette terug van nooit helemaal weggeweest.
Voor wie de dagelijkse wasjes wil spicen tot een sociaal en groen event is er nu: de Wasserette Ooit een plek voor de armlastigen onder ons, nu een dorado voor hardcore transitionado’s. Tegenwoordig kun je in sommige wasserettes niet alleen wassen maar ook internetten, je haar laten doen, koffie leuten, integreren, flexwerken, flirten en nog duurzaam zijn ook. In een prettige omgeving je wasje draaien en nog hip zijn ook; wie wil dat nou niet? Nog eens wat anders dan al die kijk-mij-eenswouldbe koffietentjes a la Starbucks.
Partij van Cultuur Zonder excuus blijven doorstomen, met of zonder subsidie. Martijn van Hese is oprichter en partijleider van de Partij voor Cultuur (PVC). Het is de grootste onverkiesbare politieke partij van Nederland. Van Hese zegt daarover: “Je verliest (namelijk) meteen geloofwaardigheid wanneer je verkiesbaar bent, omdat je dan te maken hebt met belangen, macht en geld. Het vertrouwen in de politiek is niet voor niets erg laag. Wanneer je onverkiesbaar bent kijken mensen anders naar wat je doet, ze denken dan niet meteen dat je zieltjes aan het winnen bent. En dat is erg prettig.” Sinds de oprichting van de PVC heeft de partij een actieve en groeiende achterban op de sociale media. Ook weet Van Hese mensen te mobiliseren voor zijn (vaak ludieke) acties. Die gaan over de thema’s cultuur en duurzaamheid. Dat laatste lijkt misschien uit de toon te vallen bij de Partij voor Cultuur, maar Van Hese zegt: “Cultuur is een verwarrend woord. Het betekent meer dan alleen kunst. Cultuur zit in ons allemaal. Het geeft houvast, bepaalt onze identiteit en dus ook hoe we met onze omgeving omgaan.” Kijk voor de wapenfeiten van de partij op: www.partijvoorcultuur.nl De PVC ontstond in 2010, nadat de overheid grote bezuinigingen in de cultuursector had aangekondigd. Er werd toen een landelijke protestactie opgezet onder de naam “Schreeuw om Cultuur”. Cultuurminnend (en beoefenend) Nederland toog naar het Malieveld om daar eenmalig heel erg boos te zijn en hard te schreeuwen tegen toenmalig verantwoordelijk VVD staatssecretaris Halbe Zijlstra. De schreeuw verstomde echter niet veel later. Van Hese reageerde daarop met zijn
slogan “Niet schreeuwen, maar werken!”. Hij vindt dat geld geen oplossingen biedt: “Het ontbreken van budget betekent niet de teloorgang van de kunst en/of cultuur, maar biedt de mogelijkheid tot het ontstaan van underground-theater, kunstterroristen, (illegale) BTW-vrije hangplekken en geëngageerde, goed uitgevoerde satire. Passie zit niet in centen, maar in het hart!”. “Dat was toentertijd geen VVD standpunt, maar creatief omgaan met een beperking die er toch van zou komen. Dan kun je je maar beter wapenen voor wat komen gaat.” Onlangs stond in De Telegraaf dat de VVD excuses wil van de demonstranten die in 2010 hun woede lieten gaan op het Malieveld. Dit omdat het volgens die partij nu blijkt dat het korten van ongeveer een vijfde van het budget van de rijkssubsidies heeft gezorgd voor veel betere prestaties. (Zie: http://tinyurl.com/HalbeWilExcuses). Van Hese: “De grote zalen met eenheidsworst verkopen inderdaad wat beter. Kleinere initiatieven zijn verdwenen of werken zich uit de naad om te blijven bestaan. Dat Halbe Zijlstra nu excuses wil is absurd.” George van Houts, schrijver van (en acteur in) onder andere de voorstelling De Verleiders beschreef het goed op zijn persoonlijke Facebook pagina: “Een man met een bijl hakt je been eraf. Je protesteert! Vervolgens win je, na verdriet, pijn en ellende en keihard trainen de Paralympics. Zegt de man met de bijl: “Hé vriend! Ik eis excuses voor je protest! Het gaat hartstikke goed met je! Gouden medaille! Toch?! Nou dan, je mag me wel dankbaar wezen!” De PVC trekt zich niets aan van politieke dogma’s en vaart haar eigen onverkiesba-
re koers. Zonder gebruik van financiële middelen of verdienmodel propageert de partij ‘zelfredzaamheid’. Alle activiteiten die de PVC onderneemt vinden plaats op basis van support van welwillenden. Want één van de doelstellingen van de Partij voor Cultuur is het debat aanwakkeren over de rol van natuur en cultuur in de samenleving. Dit moet zonder geitenwollensokkenkarakter, vanuit de samenleving zelf komen. En om dit te bewerkstelligen organiseert de PVC PartijAvonden door het hele land. Gedurende een PartijAvond worden gasten aan het woord gelaten die werkzaam zijn in de sectoren natuur, milieu, kunst en cultuur. Zij dagen publiek en medesprekers uit na te denken over onderwerpen zoals verantwoord ondernemen, zelfredzaamheid en duurzaamheid binnen de grenzen van het raakvlak van cultuur en natuur (een bijzonder breed raakvlak, dat volgens de PVC nog verder uitgebreid mag worden). Alle betrokken partijen verbinden zich kosteloos aan een PartijAvond. De gedachte is dat de kunst en het creatieve denken als drijvende kracht gelden voor het verbeteren van de wereld, juist wanneer er geen financiële middelen beschikbaar zijn. Een PartijAvond is een fascinerende kruisbestuiving van de thema’s cultuur en natuur: in de vorm van een theatrale talkshow met lokale professionals wordt op interactieve wijze de politieke en sociale stand van zaken gepresenteerd en bekritiseerd. Het programma van een PartijAvond is discipline-, genre- en grensoverschrijdend. Eerder werd het publiek getrakteerd op bijvoorbeeld de verschijning van een camera-drone, interessante discussies tussen lokale politici en artiesten, sfeervolle muzikale begeleiding en het live uitbenen van een half varken terwijl kunstenaars uit alle disciplines de avond op eigen wijze vereeuwigden.
“Grote zalen met eenheidsworst verkopen wat beter”
Het credo is: Zonder excuus blijven doorstomen, met of zonder subsidie. De eerstvolgende PartijAvond is in Utrecht.
Design de Luxe
GROTZOOI
Butzelaarsstraat 1 8005 AP Luttenberg
KENDISSPOTTIN Tekst Lammie Oostenbrink
Kopenhagen, november 2014.
We zijn met zo’n zestig andere vertalers Deens neergestreken op dé boekenbeurs van Denemarken, zo niet Scandinavië: BogForum. Waar schrijvers en lezers elkaar drie dagen lang kunnen ontmoeten. En ongegeneerd knuffelen. U leest het
goed, BogForum is bij uitstek de plek om schrijvers te knuffelen. Als je geluk hebt, krijg je zelfs een peukje op je wang. Zo maar. Omdat je graag leest. De fine fleur van de Scandinavische literatuur was aanwezig; dit jaar zag ik Jussi Adler Olsen, Jan Guillou, Kenneth
NG
Bøgh Andersen, Elsebeth Egholm, Sara Blædel, Helle Helle en nog veel meer. Ook Sophie Kinsella trad op, maar daar had ik geen belangstelling voor. Niet Deens genoeg. Nog even terugkomend op dat vertalerschap: ja, ik ben vertaler DeensNederlands. Ook dat hebt u goed gelezen.
En ik ben in goed gezelschap: ieder jaar in november ontmoet ik mijn collega’s van over de hele wereld in Kopenhagen. Ze komen van heinde en verre, die collega’s: de VS, Italië, Duitsland, Frankrijk, Griekenland, Rusland en China, om maar een paar landen te noemen. Ze vertalen van alles, kinderboeken, misdaadromans, biografieën. Er zijn zelfs van die bollebozen
een peukje op je wang
die Kierkegaard in het Chinees vertalen. Dat is erg knap, want de meeste Denen begrijpen niet eens wat Kierkegaard heeft geschreven en zij kunnen het in het origineel lezen. Drie dagen lang vergapen wij ons aan schrijvers en boeken. Ook wij worden uitgebreid geknuffeld door ‘onze’ schrijvers, misschien nog wel iets inniger dan de gemiddelde lezer. Want wij vertegenwoordigen toch die schrijver in het buitenland. En daar zijn ze dankbaar voor, dat wij de moeite hebben genomen hun boeken in onze moedertaal te vertalen. Sommige schrijvers worden een groot succes, neem Jussi Adler Olsen. Dit jaar had Jussi groots uitgepakt. Of moeten we zeggen dat de uitgever groots had uitgepakt? Soms is de scheidslijn tussen die twee wat vaag. Hoe het ook zij, je kunt wel spreken van ‘De Grote Jussi-show’. Dat bedoel ik niet lelijk, de man werkt er hard voor. Soms gebeurt er iets bijzonders. Dan zie je ineens een ‘beroemde Deen’. Kendisspotting noemen ze dat in Denemarken. Als buitenstaander wil je je er
niet door laten meeslepen, ook celebrities hebben recht op privacy, maar je kunt het niet helpen. Als je dan een echte celeb “gewoon” over de beurs ziet wandelen met een tasje boeken van boekhandel Arnold Busch, dan worden je knieën toch wat week en ga je je wat puberaal gedragen, alsof je net tegen The Beatles bent opgelopen. Zeker als de betreffende celeb niet alleen in Denemarken wereldberoemd is, maar ook daarbuiten. Zo was daar op zondag Pilau Asbæk, beter bekend als Kasper Juul uit Borgen. Eerst had ik het niet in de gaten, er kwam een tamelijk ongesoigneerde jongeman voorbij: gekleed in een oranje hoodie, scruffy baardje, een telefoon aan zijn oor geplakt. Achter hem liep een oudere mevrouw met een buggy, waarschijnlijk een oma, een klein jongetje in de buggy dat maar niet stil wilde blijven zitten. Hij wilde naar papa en dat liet hij luidkeels weten. “Die vent mag wel eens naar de kapper,” was het eerste wat bij me opkwam. Om vervolgens bijna van mijn kruk te donderen toen ik zag. Wie. Hij. Was. Kesper Joel. Ik herhaal het even: Kesper Joel. Spindoctor extraordinaire, meer recentelijk soldatenheld in de tvserie 1864 (binnenkort te bewonderen op de BBC, zo heb ik me laten vertellen) en een van de hoofdrolspelers in de verfilming van boek 2 van Jussi Adler Olsen, De Fazantenmoordenaars. Op z’n blauwrode gympen, ‘in het wild’, op BogForum. Iedereen deed net of ze hem niet zagen, privacy begrijpt u wel, maar wat zullen er veel mensen maandagochtend last van hun nek hebben gehad, vanwege het reikhalzen. Want zo gaat dat. Het leek wel of we collectief hadden afgesproken de man niet lastig te vallen, alsof we daarmee wilden zeggen: “het is een mens van vlees en bloed, die behandelen we net als ieder ander.” Heel Deens. Janteloven heet het;
je moet niet denken dat je wat voorstelt. Kesper kon het wel waarderen geloof ik. Hij zal zich misschien wel hebben afgevraagd wie dat opgewonden zootje was dat hem vanaf de stand van het Deense Kunstfonds stiekem zat te bekijken. Iemand bromde: “Nou, die is flink afgevallen, in 1864 was hij zeker dertig kilo zwaarder. Hij is aardig smal om de toet.” Daar kon ik geen uitspraken over doen, ik had het te druk met niet in katzwijm te vallen. Ik bedoel, ik ken hem uit Borgen, maar ook uit de prachtige film Kapringen (de kaping), waarin hij een kok speelt op een Deens vrachtschip dat voor de kust van Afrika wordt gekaapt door piraten. Die film werd vertoond in de plaatselijk bioscoop, vanwege een Scandinavisch filmfestival. Zondagochtend, elf uur. Acht mensen in een enorme bioscoopzaal. Kesper speelde de sterren van de hemel. Gelukkig maar. Al heette hij daar geen Kesper natuurlijk, maar Mikkel. Het enige nadeel aan die film is de grote hoeveelheid Borgen-acteurs. Dat kijkt best raar, ontdekte ik. Maar ik dwaal af. Ik had Kesper graag willen vertellen hoe goed ik hem in Kapringen vond, hoe indrukwekkend het verhaal was. Maar dat deed ik niet. Privacy, begrijpt u wel. Zelfs een celeb heeft recht om ongestoord boeken te kopen op BogForum bij boekhandel Arnold Busch. Wij deden met z’n allen alsof het de doodgewoonste zaak van de wereld was, dat Kesper Joel met zijn (schoon)moeder en zoontje daar rondliep. Want hij was niet de eerste kendis die ik had gespot. Zo zag ik op vrijdag oud-minister van Buitenlandse Zaken Uffe Elleman Jensen en op zaterdag een van mijn favoriete actrices, Ghita Nørby. Het zegt u waarschijnlijk niets, die twee namen, maar in mijn leven zijn het bepalende figuren geweest. Ook hen heb ik niet aangesproken . Privacy begrijpt u wel.
‘Dankt dankt nu allen god met
regel mee. Hoewel de woorden
blijde feestgezangen’ een psalm
vrolijk zijn, klinkt het me somber in
galmt door m’n hoofd als ik
de oren. Al snel verloopt de tekst,
opklim uit de krochten van de
vervormt de melodie en als ik denk
slaap, stomverbaasd zing ik een
aan opstaan, galmt André Hazes
door m’n hoofd ‘De hoogste tijd,
aan rode strepen rond
de hoogste tijd’. Een droom lost op
mijn schouders en mijn hals.
en ik vind mezelf in bed met twee complexe sommen, een lippenstift en een herinnering
Tekst Foto
Peter Veen Saskia Boelsums
O
p zoek naar Geluk togen we naar de ongelukkigste gemeente van Nederland: Ulftingenwest. We gingen daar praten met Rob Koops en Luc de Graaf van het door hen geschreven handboek voor de gelukzoeker: Ulftingenwest. Leg voorgaande zinnen op elkaar en je krijgt een prachtige queeste naar het eind van de regenboog: Ulftingenwest. Ulftingenwest is niet alleen een mooi inkijkje in onze samenleving an sich maar ook een fantastisch leuk boek. Niet alleen een aanrader maar ook een must read voor elke zichzelf niet serieusnemende bankrover of captain of industry. Rob en Luc troffen we helaas niet; zij waren aan het matten in Ulftingenoost waar ze zich gepasseerd voelen door de schrijvers. En nu naar de winkel en dat boek gaan kopen!
De meest ongelukkige lezer krijgt dit boek cadeau!
Dortmund
Zo ondergronds kan En toch
Kunst zijn. volle zalen trekken.
T
oilet maken in 4 stappen
Duurzame kunst begint bij jezelf Altijd wijzen naar de overburen omdat hun gras groener is, is vaak maar al te makkelijk. Steek vaker je hand in eigen boezem in plaats van in die van je naaste en laat je licht niet zomaar om niet schijnen. Alerternatieve energie is vooral een zaak van minder verbruiken. Neem jezelf de energiemeter en wees GROEN!!!!!
Art of Looking
Brandslang
The Bridge
Mercurius Het RobScholteMuseum in Den Helder blijft bestaan. Hulde aan allen die dit mogelijk hebben gemaakt; is dit dan de balgstuw spreekwoordelijk gaat worden voor het stoppen van de afbraak van cultuur in Nederland?
Dat zo maar zo kunnen. Den Helder is over zijn eigen schaduw heen gesprongen en laat transitie zien zoals kantelen bedoeld is.
Verbeelding die Rob Scholte eens te meer laat zien in zijn nieuwste werk “Mercurius�. Speciaal voor PulpdeLuxeMagazine een sniekje.
Sla nieuwe wegen in, vind jezelf opnieuw uit en toon lef en verbeelding.
Let wel: Geniet Maar Kijk Met Mate.
In Nederland moeten gedetineerden na het uitzitten van hun straf zelf een beetje uitzoeken hoe ze hun leven “buiten” weer oppakken. Velen komen eerder vroeger dan later weer in eenzelfde sociale context als voor hun detentie; tussen de probleemgevallen, andere (ex ) verslaafden en wat dies meer zij. Een terugval in oude gedragspatronen ligt dan voor de hand. Als ex-gedetineerde moet je juist aan de slag met een leven met perspectief. In Denemarken bestaat de mogelijkheid om het laatste deel van de gevangenisstraf uit te zitten in een huis waar ook ‘gewone’ mensen wonen. ‘Normaliseren’ van gedetineerden noemen de Denen het. Dit helpt hen uit de criminaliteit te blijven. Pension Skejby is uniek. Nergens anders ter wereld bestaat een huis waar gedetineerden samenwonen met ‘gewone’ mensen, die nooit criminaliteit hebben begaan. En let wel: dit is géén huis van bewaring, géén opvang voor mensen die voorwaardelijk vrij zijn, maar een plaats waar gedetineerden de laatste periode van hun gevangenisstraf uitzitten. Pension Skejby startte in 1973 als een experiment. Men ging ervan uit dat de invloed van niet-gedetineerden een groter normaliserend effect heeft dan regels, verboden en gevangenispersoneel.
Gedetineerden ‘normaliseren’ in Deens pension Skejby
Bron : Petra Sjouwerman Het ‘normaliseringsconcept’ werkt, zo bleek uit een onderzoek in 2006. Personen die het laatste deel van hun straf uitzitten in Pension Skejby hebben 21 procent minder kans op recidive dan personen uit andere Deense pensions, waar uitsluitend gedetineerden wonen. Bovendien lukt het twee keer zo veel gedetineerden om hun opleidingsniveau te verhogen tijdens hun verblijf in het huis of in de twee jaar daarna. ,,De aanwezigheid van minbewoners betekent dat criminaliteit niet langer een gemeenschappelijk referentiekader is. De gesprekken gaan voornamelijk over werk, studie, familie, vrienden en de samenleving’’, concludeerde socioloog Linda Kjaer Minke (45) in haar onderzoek. ,,De sfeer in Pension Skejby is minder bedrukt dan in de gevangenis, omdat niet alle bewoners de typische problemen van gedetineerden hebben, zoals gevoelens van schaamte, financiële problemen, problemen met partner of gezin, enzovoort’’, vertelt Minke. Hoewel de resultaten met Skejby goed zijn heeft het nog niet massaal wereldwijd navolging gevonden. Wellicht zijn we te technocratisch, onverschillig en dom.
www.upcyclink.nl
Groen drukken
RA
F I ME
D
I
A
E
C
ER
D
SCGM ISO 12647 T I FI C EE
R
T. 0572 - 34 97 00 F. 0572 - 34 97 99 info@veldhuis.nl www.veldhuis.nl
G
Veldhuis Media b.v. Kanaaldijk OZ 3 8102 HL Raalte Postbus 2 8100 AA Raalte
G
met 5 kleuren
de Luxe
www.zwolse-balletjes.nl