Promovendi FWN Promotie: G.S. Zijlstra, 11 december 2009, 13.15 uur, Academiegebouw, Broerstraat 5, Groningen Proefschrift: Dry powder inhalation of biopharmaceuticals. From formulation to proof-of-concept Promotor(s): prof.dr. H.W. Frijlink Faculteit: Wiskunde en Natuurwetenschappen
Therapeutische eiwitten geschikt gemaakt als poeder voor inhalatie Gerrit Zijlstra toonde met zijn onderzoek aan dat therapeutisch actieve peptiden en eiwitten met de juiste formuleringsstrategie succesvol als poeder voor inhalatie kunnen worden ontwikkeld. Dit betekent dat er voor deze klasse van geneesmiddelen, die van nature veelal als oplossingen worden toegediend, nieuwe toedieningsvormen toegepast kunnen worden. De voordelen van poederinhalatie zijn onder meer een veel kortere toedieningstijd, groter gebruiksgemak, verbeterde houdbaarheid, het niet gekoeld hoeven te bewaren van de producten en de veel betere penetratie van het geneesmiddel in de long. Bovendien bleek uit een farmaco-economische analyse voor rhDNase dat deze voordelen tot 40% lagere kosten zouden kunnen leiden in vergelijking tot het vernevelen van een geneesmiddelbevattende vloeistof. Ook onderzocht Zijlstra het toedienen van poeders voor inhalatie aan kleine proefdieren, wat een belangrijke bijdrage levert aan het preklinisch testen van zulke formuleringen. Zo ontwikkelde hij een methode om kleine proefdieren niet-invasief een aerosol te kunnen laten inhaleren. Hiermee wordt vergelijkend onderzoek van het aerosolgedrag van verschillende formuleringen en inhalatoren in een vroegtijdig stadium mogelijk. Als laatste onderzocht Zijlstra een innovatieve manier van biofarmaceutisch interveniëren waarbij de complexe formulering van het eiwit kon worden vermeden door een substraat toe te dienen en daarmee het eiwit (een enzym) door het lichaam zelf te laten produceren. De mogelijkheid eiwitten als poeder voor inhalatie toe te dienen kan daarom leiden tot een heel scala aan nieuwe behandelmogelijkheden waar zowel de patiënt als de maatschappij van kunnen profiteren. Gerrit Zijlstra (Bolsward, 1974) studeerde technische farmacie aan de Rijksuniversiteit Groningen, waar hij zijn promotieonderzoek deed bij de afdeling Farmaceutische technologie en biofarmacie van het Groningen University Institute for Drug Exploration (GUIDE). Inmiddels werkt hij bij Novartis Pharma (NL) als medical scientific liaison.
Oratie: mw. prof.dr. M. Schmidt, 08 december 2009, 16.15 uur, Academiegebouw, Broerstraat 5, Groningen Titel: Moleculaire farmacologie - op weg naar rationele geneesmiddelen Leeropdracht: Moleculaire farmacologie Faculteit: Wiskunde en Natuurwetenschappen
Moleculaire farmacologie - op weg naar rationele geneesmiddelen Miljoenen mensen lijden wereldwijd aan de chronische aandoeningen Alzheimer en COPD wat verregaande sociale en economische gevolgen heeft. COPD is een obstructieve longziekte die zich vaak op latere leeftijd manifesteert en gekarakteriseerd wordt door een progressieve en grotendeels niet-omkeerbare afname van de longfunctie. Het ontstaan en de progressie van Alzheimer zijn ook gecorreleerd met ouderdom, en Alzheimer begint in onze snel verouderende maatschappij een groot gezondheidsprobleem te vormen. Bij het Groningen Instituut voor Astma en COPD, kortweg GRIAC, en bij het Groningen Instituut voor Healthy Ageing behoren beide ziekten tot de speerpunten van onderzoek. De genoemde ziekten zijn geassocieerd met ontspoorde fysiologische regulatieprocessen en een beter inzicht in de moleculaire en cellulaire processen die hieraan ten grondslag liggen is dringend gewenst. Recent onderzoek in Schmidt's laboratorium toont aan dat de activering van het cellulaire eiwit Epac door een analoog van cyclisch AMP bij muizen tot een verbetering van leerprocessen en geheugen leidt. Wij praten hier over het eerste stofje überhaupt dat in staat is om specifiek memory retrieval te verbeteren. Anders geformuleerd: we zijn misschien op weg naar de eerste pil tegen vergeetachtigheid! Foliolum Jaargang XXIII Ed III
25