Foliolum oktober 2018

G.F.S.V. ‘‘Pharmaciae Sacrum’’ Universitair Centrum voor Farmacie

FOLIOLUM

DEPRESSIE Jaargang 32| Uitgave 1 | Oktober 2018

G.F.S.V. “Pharmaciae Sacrum� in samenwerking met het Universitair Centrum voor Farmacie aan de Rijksuniversiteit Groningen

IN DIT NUMMER Redactioneel

Voorwoorden Depressies: hoe zit het echt?

2 3

Facultair

25 29 14 21 31

7 9

Universele influenzavaccins Alumnus Student in het buitenland Afgestudeerden

Pharmaciae Sacrum

5 7 9 11

Depressies: feiten & fabels P.S.-Activiteiten Voorstellen commissies Eten met...

Fotopagina Beleidsplan Cees Boone: een bestuursjaar na het eerste studiejaar Martina Schmidt: de persoon achter de hoogleraar Flip de Strip Colofon

18

12 14 18 21 23 25 27 29 31 34

27 11

VOORWOORDEN REDACTIE

Foliolum | Jaargang 32 | Oktober 2018 | Redactioneel

BESTUUR

Lieve lezers,

Geachte lezer, beste P.S.’er,

De zomervakantie is inmiddels voorbij en een nieuw studiejaar is aangebroken. Hopelijk is iedereen opgeladen voor het nieuwe jaar en hebben jullie zin in de dingen die gaan komen. Zelf kijk ik erg uit naar de komende commissieavonden, balletlessen en etentjes met club. Ik heb genoten van mijn vrije weken en ben helemaal uitgerust uit de Provence teruggekomen. Ook al werd ik niet blij toen de lavendelvelden geoogst dreigden te worden voordat ik ze bekeken had en pakten donkere onweerswolken zich samen terwijl ik nog op het terras zat met een heerlijke rosé, ik kon de mooie dingen van het leven wel in blijven zien. Maar er zijn mensen die zich structureel somber voelen en nergens van kunnen genieten. Zij lijden aan een depressie.

Inmiddels hebben de eerste weken van het collegejaar plaatsgevonden en heeft de zomervakantie plaatsgemaakt voor de studie. Sinds de zomervakantie hebben er verschillende P.S-activiteiten plaatsgevonden, zoals het Binnenland Bedrijven Bezoek naar Eindhoven, de Facultaire Introductiedag en het Eerstejaars Introductiekamp. Tijdens de introductieperiode hebben wij veel eerstejaars kennis mogen laten maken met P.S. en wij zijn dan ook zeer verheugd om te zien dat zoveel eerstejaars zich hebben aangemeld als P.S.-lid.

Depressie lijkt in Nederland steeds vaker voor te komen. Vooral onder studenten nemen de depressieve klachten toe. Prestatiedruk wordt als belangrijke oorzaak gezien voor hun depressieve gevoelens. Lang studeren is niet meer aantrekkelijk door het afschaffen van de studiefinanciering, maar naast hun studie moeten studenten ook presteren op sociaal gebied en worden er extra-curriculaire programma’s van hen verwacht. Veel mensen zien hun studententijd niet meer als de leukste tijd van hun leven. Om aan dit groeiende probleem aandacht te geven, is het thema van dit blad depressie.

Wij hopen met dit thema het onderwerp depressie beter bespreekbaar te maken en meer inzicht te verschaffen in het (gelukkig) voor velen moeilijk voor te stellen gevoel van de big black dog die overal met je mee naartoe gaat en een schaduw over je leven werpt. Wij wensen jullie heel veel leesplezier.

Liefs, namens de redactiecommissie 2018-2019 ‘‘ACTIE Redactie’’, Lotte van ’t Hoff h.t. praeses

De Redactiecommissie heeft voor hun eerste nummer gekozen voor een onderwerp dat tegenwoordig ook steeds vaker onder studenten speelt, namelijk ‘Depressie’. Iedereen heeft wel eens een sombere stemming of voelt zich verdrietig. Bij de meesten gaat dit gevoel gelukkig over, maar bij sommigen blijft dit gevoel bestaan. Depressie wordt dan ook omschreven als een psychische stoornis waarbij men zich langer dan twee weken somber voelt en/of nergens zin in heeft. De laatste jaren kampen steeds meer jongeren tijdens hun studententijd met psychische klachten zoals slecht slapen, piekeren of faalangst. Erover praten lijkt een taboe, terwijl dit toch juist de mooiste tijd van ons leven hoort te zijn. Daarnaast is depressie een lastig te behandelen aandoening, omdat antidepressiva vaak pas na enkele weken werken. Kortom, een onderwerp wat actueel is onder studenten en waar veel over te vertellen valt.

Ik wil de Redactiecommissie hartelijk feliciteren met het schrijven van hun eerste nummer en ik ben benieuwd naar de invulling. Dan rest mij alleen nog u veel leesplezier te wensen!

Met vriendelijke groet, namens het 137e bestuur der G.F.S.V. “Pharmaciae Sacrum”, Laura ten Broek h.t. praeses

2

Foliolum | Jaargang 32 | Oktober 2018 | Redactioneel

DEPRESSIES: HOE ZIT HET ECHT? JUDITH DE VRIES

Judith de Vries studeerde psychologie aan de Rijksuniversiteit Groningen en volgde hier een master in Klinische Neuropsychologie. Nu is ze psycholoog bij Forte GGZ en contactpersoon van de Studenten Poli te Groningen. Judith praat met ons over depressie en andere psychische klachten onder studenten en jongeren.

Meer weten? Ga naar www.forteggz.nl of mail naar j.devries@forteggz.nl Het feit dat depressie onder studenten vaak voorkomt was de laatste tijd (veel) in het nieuws. Heeft u enig idee hoe het kan dat het nu ineens zo’n groot probleem is onder jongeren?

Wat wij in de praktijk zien, is dat meerdere factoren een rol spelen. Er is enerzijds een verandering gaande binnen de studentenwereld. Waar je vroeger nog rustig 10 jaar over je studie kon doen, is er nu meer financiële druk door afschaffen van de basisbeurs en de invoering van het BSA. Met de flexibele arbeidsmarkt en krapte op de markt wordt er een groter beroep gedaan op CV-building en netwerken. Er is veel concurrentie.

Studenten horen verhalen om hun heen van mensen met een prima CV die niet aan een baan komen (dit geldt overigens niet voor alle sectoren). Eerder had je uitzicht op een vaste baan als je was afgestudeerd: tegenwoordig moet je het doen met tijdelijke contracten, misschien een werkervaringsplaats. Dit soort zaken brengen druk en onzekerheid met zich mee.

“VAAK IS DE ONTWIKKELING VAN PSYCHISCHE KLACHTEN EEN COMBINATIE VAN MEERDERE FACTOREN.” Anderzijds zijn problemen binnen de studentenwereld van alle tijden. De studententijd is een kwetsbare levensfase: je moet op eigen benen komen te staan en kunt niet langer leunen op de structuur van ouders of de middelbare school. In sommige gevallen zien we dat daardoor bepaalde aandachtsproblemen aan het licht komen (bijvoorbeeld ADHD en autisme). In je studententijd kom je terecht in een groep met jongeren die allemaal begaafd zijn, hierdoor kan het zelfbeeld onder druk komen te staan. Ook levensstijl kan een rol spelen in de ontwikkeling van psychische klachten; denk hierbij aan middelenmisbruik, slaapgebrek en slechte eetgewoontes.

“39 PROCENT HEEFT IN LICHTE MATE LAST VAN ANGST EN DEPRESSIE, TOT 14 PROCENT HEEFT LAST VAN ERN+STIGE DEPRESSIE.” 3

Andere oorzaken voor psychische problemen kunnen zijn dat studenten overvraagd worden of kampen met traumatische ervaringen uit het verleden. Vaak is de ontwikkeling van psychische klachten een combinatie van meerdere factoren.

Het is een goede zaak dat media meer aandacht schenken aan het thema. Binnen de Studenten Poli merken wij dat ook studie- en studentenverenigingen meer bezig zijn met dit thema.

Zij nodigen ons bijvoorbeeld uit om een lezing te komen houden of mee te denken over vormen hoe ze psychische klachten beter kunnen signaleren binnen hun vereniging. Hierdoor komt er ruimte om open te zijn over psychische problemen en kunnen studenten eerder gestimuleerd worden om hulp te zoeken.

Met welke psychische klachten komen studenten het meest?

In onze praktijk zien wij veel depressies, angststoornissen, trauma, ADHD, autisme en persoonlijkheidsproblematiek.

Hoe vaak komen psychische klachten onder studenten eigenlijk voor? Wordt dit onderschat?

Er komen verschillende cijfers naar voren. Onlangs is er een onderzoek gedaan op de Hogeschool Windesheim Zwolle naar studieklimaat en psychische gezondheid bij studenten. Hieruit kwam naar voren dat 39 procent in lichte mate last heeft van angst en depressie en 14 procent heeft last van ernstige depressie. Uit een onderzoek van de Landelijke Studentenvakbond uit 2013 kwam naar voren dat 49 procent van de studenten psychische klachten had of heeft gehad en dat 1 op de 4 op het moment last had van psychische klachten. Uit onderzoek van de UvA (uit 2016) blijkt dat 29 procent van de studenten concentratieproblemen heeft, 24 procent lijdt aan faalangst en ruim een kwart van de studenten loopt rond met zelfmoordgedachten. Het gebruik van concentratieverhogende medicijnen zoals Ritalin is sinds 2011 verdubbeld. Begin augustus 2018 stond een artikel in de Volkskrant dat het aantal studenten met psychische problemen groeit, dit bleek uit een rondgang bij studentenhuisartsen die steeds vaker studenten op hun spreekuur krijgen die kampen met vermoeidheidsklachten, concentratieproblemen en angstaanvallen. Soms gaat dit gepaard met verslaving aan alcohol, drugs of internet.

Foliolum | Jaargang 32 | Oktober 2018 | Redactioneel

“OOK RUST ER EEN TABOE OP PSYCHISCHE KLACHTEN, DE STUDENTENTIJD IS IMMERS DE LEUKSTE TIJD VAN JE LEVEN.” Problematisch is dat studenten lang wachten met hulp zoeken, waardoor problemen kunnen oplopen. Ook rust er een taboe op psychische klachten; de studententijd is immers de leukste tijd van je leven. Uit een onderzoek van het CBS uit mei 2018 blijkt dat 34 procent van de 18 tot 25 jarigen last heeft van de angst om dingen te missen. Social media spelen hierin een rol, daar zie je immers hoe geweldig het leven van leeftijdsgenoten eruit ziet en hoe het anderen wel lukt om studie, werk, sociaal leven, verenigingsleven, sport en er goed uit zien te combineren.

Welke signalen kun je herkennen bij psychische klachten (bij jezelf of bij anderen) Somberheid, angst, stress en vermoeidheid kunnen allemaal duiden op psychische klachten , tegelijkertijd hoort dit ook bij het leven en heeft iedereen hier wel eens last van. Het wordt een probleem als de klachten het dagelijks leven dusdanig beïnvloeden dat je minder goed functioneert binnen werk, studie en sociaal leven; bijvoorbeeld studievertraging oplopen, je werk loopt niet lekker of je onttrekken of onzeker voelen binnen bij vrienden/ studiegenoten. Daarnaast wordt het een probleem als je merkt dat problemen verergeren en je er zelf niet uitkomt. Wat depressie betreft: de uiting hiervan kan per persoon verschillen. Sommige studenten zijn erg somber en inactief maar depressie kan ook voorkomen bij mensen die nog wel actief zijn, maar weinig plezier en voldoening ervaren. Andere kenmerken van depressie zijn slaapproblemen, geen of juist heel veel eetlust, prikkelbaarheid, angst- en spanningsklachten, suïcidaliteit, concentratieproblemen, plezier- en interesseverlies, weinig energie, rusteloosheid en moedeloosheid.

“OP DIT MOMENT DENKEN WETENSCHAPPERS DAT DEPRESSIE ONTSTAAT DOOR EEN SAMENSPEL VAN BIOLOGISCHE, SOCIALE EN PSYCHISCHE FACTOREN.“

handelingen zijn; trauma behandeling (bijv. EMDR), medicatie of inzichtgevende gesprekken. We werken binnen de Studenten Poli ook veel met groepen.

“ALS JE MERKT DAT IEMAND LANGERE TIJD MET PROBLEMEN ROND LOOPT EN ER ZELF NIET UIT KOMT, ZOU IK ADVISEREN OM HULP TE ZOEKEN.“ Hoe ontstaat een depressie?

Op dit moment denken wetenschappers dat depressie ontstaat door een samenspel van biologische, sociale en psychische factoren. Binnen de praktijk zien wij dat een depressie meerdere oorzaken kan hebben. Het kan bijvoorbeeld ontstaan als gevolg van een andere psychische stoornis. Een voorbeeld hiervan is dat je door concentratieproblemen (ADHD) bijvoorbeeld je studie niet haalt en je leven niet op de rit krijgt en daardoor depressief raakt. Of dat je door een angststoornis steeds meer situaties vermijdt, thuis komt te zitten met een depressie tot gevolg. Een depressie kan ontstaan door dingen die iemand heeft meegemaakt. In sommige gevallen zien we dat depressie meer voorkomt binnen families.

Hoe kan je het beste omgaan met een vriend/vriendin/studiegenoot die psychische klachten heeft? En hoe kun je er zelf het beste mee omgaan?

Ik denk dat het belangrijk is dat studenten psychische problemen (angst, somberheid en onzekerheid) serieus nemen, bespreekbaar maken en naar elkaar luisteren. Dit kan zorgen voor begrip en erkenning.

“IN SOMMIGE GEVALLEN KUN JE ALS VRIEND/ VRIENDIN DE PROBLEMEN NIET OPLOSSEN EN IS HET BELANGRIJK DAT JE NAASTE PROFESSIONELE HULP KRIJGT.“

Elke student heeft wel een moment waarop iets niet lukt of hij zich zorgen maakt over de toekomst. Als je merkt dat iemand langere tijd met problemen rond loopt en er zelf niet uit komt, zou ik adviseren om hulp te zoeken, bijvoorbeeld bij de huisarts of de studentenpsycholoog. Zij kunnen een goede inschatHoe het in de praktijk gaat/wat het behandelplan is als jonge- ting maken van de ernst van de problematiek en eventueel ren zich met klachten melden? doorverwijzen naar de GGZ, bijvoorbeeld Forte GGZ. HetzelfWanneer mensen zich melden bij Forte GGZ gaan we eerst de geldt voor als je zelf langere tijd met problemen rond loopt. in gesprek over de ontstaanswijze en ernst van de klachten.

Soms zijn daarvoor meerdere gesprekken nodig. Als duidelijk Mocht je te maken krijgen met een vriend/ vriendin met is wat er precies aan de hand is, kijken we welke therapie het psychische problemen, dan is het belangrijk dat je steunend beste aansluit. Dit kan per individu verschillen. Bij depressie en begripvol bent, maar daarnaast goed je eigen grenzen bestaat dit vaak uit positieve ervaringen opdoen; hoe kun je bewaakt. In sommige gevallen kun je als vriend/ vriendin de weer activiteiten inbouwen die voldoening en een positief ge- problemen niet oplossen en is het belangrijk dat je naaste provoel geven. Daarnaast staan we stil bij gedachtepatronen. Dit fessionele hulp krijgt. Ik denk dat het daarnaast belangrijk is doen we binnen een angstbehandeling ook, waarbij exposure om aandacht te hebben voor je psychische gezondheid: dus (= blootstelling aan angst) een vast onderdeel is. Andere be- goed voor jezelf zorgen en negatieve gevoelens serieus nemen.

4

Foliolum | Jaargang 32 | Oktober 2018 | Facultair

UNIVERSELE INFLUENZAVACCINS EVA VAN DOORN

Eva van Doorn begon, na een propedeuse in Nederlands recht behaald te hebben, in 2009 aan de opleiding Farmacie aan de Rijksuniversiteit in Groningen. Ze schreef haar bachelor thesis over statines en de primaire preventie van cardiovasculaire gebeurtenissen in diabetespatiënten. In haar masterfase liep ze stage bij Mediq Apotheek Charlois, Medical Center Leeuwarden en service apotheek west Emmeloord. Haar onderzoeksstage deed ze in Botika Otrabanda Willemstad Curaçao. Het onderwerp van Eva haar masterthesis was ‘ethical and competent authority review for the conduct of the influenza clinical phase IIb trial of the UNISEC project’. In 2016 behaalde zij haar master farmacie cum laude. Ze begon februari 2015 aan haar PhD aan de RUG. Het onderwerp hiervan was: ‘Clinical evaluation of two universal influenza vaccine cencepts within the European Union funded Universal Influena Vaccines Secured (UNISEC) project’.

Vaccinatie is de meest effectieve manier om een influenzavi- uitvoeren van onderzoek voor het UNISEC-consortium. De rusinfectie en gerelateerde ziekten te voorkomen. Het influenzavaccin dient jaarlijks aangepast te worden doordat het virus continu verandert middels antigene drift. Ondanks de jaarlijkse aanpassingen, varieert de influenzavaccin effectiviteit per seizoen, per land en zelfs per influenza sub(type)/ lijn. Het Universal Influenza Vaccines Secured (UNISEC) consortium is opgericht om influenzavaccins te ontwikkelen die de bevolking een bredere bescherming tegen een variatie aan influenzastammen kunnen bieden (een universeel influenzavaccin). Binnen dit consortium ben ik in 2015 gestart met mijn promotieonderzoek bij de afdeling FarmacoTherapie, -Epidemiologie & -Economie (FTEE) onder leiding van Eelko Hak.

“HET INFLUENZAVACCIN DIENT JAARLIJKS AANGEPAST TE WORDEN DOORDAT HET VIRUS CONTINUE VERANDERT MIDDELS ANTIGENE DRIFT.” Onderdeel van het UNISEC-consortium is het uitvoeren van twee fase IIb vaccin onderzoeken met vaccin concepten die zijn ontwikkeld door bedrijven aangesloten bij het UNISEC-consortium (het FLU-v en Multimeric-001 vaccin).

Tijdens mijn Masterproject ben ik hiermee in aanraking gekomen door uit te zoeken hoe de goedkeuringsprocedure in vijf Europese landen voor een klinische vaccin studie geregeld is. Daarnaast heb ik een systematische review uitgevoerd naar de veiligheid en verdraagbaarheid van een adjuvant dat wordt gebruikt in het FLU-v vaccin.

5

Na het afronden van mijn Masterproject heb ik het laatste jaar van de studie Farmacie gecombineerd met het verder

primaire focus van mijn onderzoek is de klinische evaluatie van de universele infuenzavaccin concepten FLU-v en Multimeric-001. Deze vaccins bevatten delen van het influenzavirus die niet veranderen. De vaccins induceren in tegenstelling tot de huidige vaccins die op de markt zijn een cellulaire immuunrespons. Dit type vaccins heeft een belangrijke rol in het opruimen van geïnfecteerde cellen en verminderen daarmee de ernst van een influenza infectie.

“DE PRIMAIRE FOCUS VAN MIJN ONDERZOEK IS DE KLINISCHE EVALUATIE VAN DE UNIVERSELE INFUENZAVACCIN CONCEPTEN FLU-V EN MULTIMERIC-001.”

De vaccin studies naar FLU-v en Multimeric-001 zijn gecoördineerd vanuit de afdeling FTEE, en hebben plaatsgevonden in de Isala Klinieken in Zwolle en in Boedapest, Hongarije. Voor beide studies zijn circa 222 vrijwilligers geïncludeerd om de vaccins te testen. Bij de opstart van deze studies bestonden mijn werkzaamheden onder andere uit het meedenken over het protocol, reviewen van het protocol en andere studiegerelateerde documenten, samen met het Trial Coordination Center (TCC) van het UMCG het opzetten van het eCRF (waar alle data tijdens de studie in verzameld wordt) en zelfs het meehelpen met de werving van vrijwilligers door te flyeren in Zwolle en het geven van colleges aan de studenten van het Windesheim college. Kortom, een afwisseling van verschillende werkzaamheden om de start van de studies mogelijk te maken.

Foliolum | Jaargang 32 | Oktober 2018 | Facultair

Tijdens het verloop van de vaccinstudies was ik samen met het TCC verantwoordelijk voor het datamanagement van de studie en daarmee voor het checken van de data in eCRF die werd ingevuld door de artsen en verpleegkundigen die de studie in zowel Boedapest als Zwolle uitvoerden. Ook was ik regelmatig in Zwolle te vinden voor ondersteuning en beschikbaar voor vragen van de studieteams.

Begin 2017 waren alle data van de Multimeric-001 vaccin studie beschikbaar. Uit de data-analyse blijkt het vaccin veilig te zijn en in staat om CD4+ IFN-gamma, IL-2 en TNF-alfa te laten toenemen. De verhoging van deze cellen laat de potentie van Multimeric-001 zien om als breedspectrum influenzavaccin te dienen omdat een dergelijke verhoging geassocieerd is met een lagere virusshedding en minder ernstige ziekte. Met de data van de studie in Hongarije heb ik in de zomer van 2017 mijn proefschrift af kunnen schrijven die naast de vaccinstudie ook onder andere bestaat uit de evaluatie van de effectiviteit van influenzavaccins in Nederland over de afgelopen griepseizoenen van 2003 – 2014 aan de hand van data van het RIVM. Uiteraard bestaat het PhD-onderzoek niet louter en alleen uit het uitvoeren van onderzoek en dagen aaneengesloten achter de computer artikelen lezen, data bekijken, analyses uitvoeren, en artikelen schrijven. Tijdens mijn onderzoek heb ik ook diverse congressen mogen bezoeken en meetings gehad voor het UNISEC-consortium in onder andere Boedapest,

Dublin, Berlijn, Kopenhagen, Baltimore en Albufeira. Daarnaast biedt een PhD uiteraard ook diverse mogelijkheden om actief te worden in commissies/werkgroepen, zoals onder andere de SHARE-PhD Council en GSMS-PhD Council waar ik lid van ben geweest. Middels deze Councils is het mogelijk om diverse andere PhD-studenten te leren kennen buiten je eigen vakgroep en de belangen van de PhD-studenten binnen het UMCG/RuG te vertegenwoordigen.

‘‘DE REDEN VOOR MIJ OM HET BOVENSTAANDE UIT TE VOEREN EN EEN PHD TE STARTEN WAS DE MOGELIJKHEID OM EEN BIJDRAGE TE LEVEREN AAN EEN TOEGEPAST ONDERZOEK WAAR IK EEN DIRECT RESULTAAT VAN HEB KUNNEN ZIEN.’’ De reden voor mij om het bovenstaande uit te voeren en een PhD te starten was de mogelijkheid om een bijdrage te leveren aan een toegepast onderzoek waar ik een direct resultaat van heb kunnen zien. Er zijn natuurlijk ook minder leuke momenten tijdens je PhD, zoals voor de vierde keer een afwijzing op een artikel, revisies van artikelen en onderzoeken die helaas niet door gaan. Echter, op het moment dat je artikel wordt gepubliceerd, je uiteindelijke proefschrift wordt goedgekeurd door de leescommissie en met name als de pedel “Hora Finita” roept na 45-minuten vragen beantwoorden, ben je deze mindere momenten direct vergeten.

6

Foliolum | Jaargang 32 | Oktober 2018 | Facultair

ALUMNUS VANESSA NIBURG

Vanessa Niburg is sinds maart 2017 aan het werk als poliklinisch apotheker in Scheper Apotheek te Emmen, Refaja Apotheek te Stadskanaal en Bethesda Apotheek te Hoogeveen. Zij is momenteel voornamelijk werkzaam in de Scheper Apotheek aangezien zij sinds november in opleiding is tot specialist openbaar apotheker. Hier zal zij het één en ander over vertellen.

“TIJDENS MIJN STUDIETIJD HAD IK NET ALS ÉÉN VAN DE VELEN NOG TOTAAL GEEN IDEE WELKE RICHTING IK NA MIJN MASTER OP WILDE GAAN.”

7

over de organisatie en werkzaamheden binnen een poliklinische apotheek.

Wat ik zo leuk vind aan de poliklinische apotheek vind, is dat iedere dag weer anders is. Je bent een schakel tussen allerlei organisaties, je weet nooit wat je te wachten staat, je werkt met vele zorgverleners samen en dit bij elkaar maakt het juist zo interessant. Allereerst zal ik iets meer vertellen over wat een poliklinische apotheek nou precies is en wat wij allemaal doen. Als poliklinisch apotheek vervullen wij een sleutelrol tussen de 1e (thuiszorg/verpleging, huisarts/ CHD, openbare apotheek) en 2e lijn (ziekenhuisapotheek, specialisten, transferbureau), waarin wij zorgen voor een goede afstemming.

Tijdens mijn studietijd had ik net als één van de velen nog totaal geen idee welke richting ik na mijn master op wilde gaan. Ik was zo’n persoon die alles leuk en interessant vond en dat maakt het niet bepaald makkelijk voor je keuze. Wat ik van mij zelf wél wist is dat ik het prettig vind om binnen een organisatie samen te werken en dat ik het ook leuk vind om patiëntencontact te hebben. Promoveren en de industrie vielen dus voor mij af. Mijn keuze hing af van de verschillende stages in het zesde jaar. Ik weet nog dat ik het allemaal erg spannend vond. De meeste studiegenoten wisten namelijk “EEN POLIKLINISCHE APOTHEEK IS GEVESprecies welke richting ze op wilden en hadden dus een doel TIGD IN EEN ZIEKENHUIS EN IN TEGENSTELvoor ogen. Dit had ik nog niet, maar een voordeel hiervan is dat je overal voor openstaat en dus goed de voor- en nadelen LING TOT EEN OPENBARE APOTHEEK HEBBEN WE GEEN VASTE PATIËNTENPOPULATIE OF van bepaalde richtingen voor jezelf gaat afwegen. Zelf heb MAAR EEN HELE KLEINE POPULATIE.” ik tijdens mijn studententijd verschillende bijbaantjes gehad bij een openbare apotheek, maar ook bij de poliklinische apotheek de Sprong in het UMCG, dus ik wist al een beetje Een poliklinische apotheek is gevestigd in een ziekenhuis en in tegenstelling tot een openbare apotheek hebben we geen wat de gang van zaken was bij een poliklinische apotheek. vaste patiëntenpopulatie of maar een hele kleine populatie. vinden het als poliklinische apotheek belangrijk om de “WAT IK ZO LEUK AAN DE POLIKLINISCHE Wij farmaceutische zorg bij overgang van de eerste naar de tweeAPOTHEEK VIND, IS DAT IEDERE DAG WEER de lijn te verbeteren. Dit doen wij enerzijds door patiënten bij ANDERS IS.” ontslag uit het ziekenhuis de mogelijkheid te bieden om hun medicatie gelijk mee te nemen en daarnaast maken we een Per toeval ben ik bij de Scheper Apotheek terecht gekomen. overzicht van de medicatie die de patiënt na thuiskomst moet Tijdens het inschrijven voor stage Z had ik namelijk per on- gebruiken. Wij brengen bij ontslag de medicatie aan bed van geluk voor de poliklinische apotheek gekozen in plaats van de patiënt en hier worden de eventuele wijzigingen besproken de ziekenhuisapotheek in het Scheper Ziekenhuis. Achteraf en eerste uitgiftes gedaan. Anderzijds willen wij de farmaceuben ik blij dat ik mij verkeerd had ingeschreven, want hier- tische zorg van de eerste naar twee lijn verbeteren voor de door kreeg ik beter inzicht over de organisatie van een po- patiënt door na een polikliniekbezoek de mogelijkheid te bieliklinische apotheek en kon ik het gaan vergelijken met een den om de nieuwe medicatie gelijk mee te nemen. Het is dus openbare apotheek, maar ook met een ziekenhuisapotheek. Ik belangrijk om de medicatievoorraden afgestemd te hebben op vond de stage in een poliklinische apotheek erg interessant, het voorschrijfgedrag van de artsen en binnen een ziekenhuis aangezien ik vanuit de opleiding niet veel heb meegekregen kunnen er gemakkelijker afspraken gemaakt worden met de

Foliolum | Jaargang 32 | Oktober 2018 | Facultair

artsen. Hierdoor zal er na een bezoek aan de polikliniek directe levering van medicatie zijn en kan er overdracht gegeven worden aan de eigen apotheek voor eventueel vervolg.

“ALS POLIKLINISCHE APOTHEEK VERVULLEN WIJ EEN SLEUTELROL TUSSEN DE EERSTE EN TWEEDE LIJN, WAARIN WIJ ZORGEN VOOR EEN GOEDE AFSTEMMING.” Een verschil ten opzichte van de openbare apotheek is dat een poliklinische apotheek overgehevelde medicatie levert aan patiënten.

Overgehevelde medicatie zijn dure geneesmiddelen die niet onder het Geneesmiddelenvergoedingssysteem (GVS) vallen, maar onder de Medisch Specialistische Zorg.

“VOORBEELDEN VAN OVERGEHEVELDE MEDICATIE ZIJN TNF-ALFAREMMERS, ONCOLYTICA, GROEIHORMONEN EN FERTALITEITSHORMONEN.” Voorbeelden van overgehevelde medicatie zijn TNF-alfaremmers, oncolytica, groeihormonen en fertaliteitshormonen.

Persoonlijk vind ik ook dat dit soort medicatie het vak interessanter maakt, net als allerlei andere specialistische geneesmiddelen dat wij als poliklinische apotheek leveren. Ver-

der maken wij ziekenhuisverplaatste zorg mogelijk voor de patiënt.

Een voorbeeld hiervan is 2e lijns intraveneuze antibiotica.

Sinds november ben ik dus ook gestart met de opleiding tot openbaar apotheker specialist dat in totaal twee jaar duurt. Tijdens de opleiding wordt er dieper ingegaan op kennis en vaardigheden van de zaken die je tegenkomt in de praktijk, bijvoorbeeld farmacotherapie bij ouderen, het uitvragen van achterliggende problemen van patiënten en het opstellen van een farmacotherapeutisch behandelplan. Uiteraard wordt tijdens de opleiding verdere aandacht besteed aan productzorg, bedrijfsvoering en kwaliteit binnen een apotheek en nog allerlei andere zaken.

“AL MET AL DENK IK DAT IK ALS POLIKLINISCHE APOTHEKER EEN GEVARIEERDE BAAN HEB, WAARBIJ GOEDE PATIËNTENZORG NOG STEEDS OP NUMMER ÉÉN STAAT.” Al met al denk ik dat ik als poliklinische apotheker een gevarieerde baan heb, waarbij goede patiëntenzorg nog steeds op nummer één staat. Ik ben ook blij dat ik na mijn master voor deze richting heb gekozen en doordat de ziekenhuizen in het noorden liggen, kan ik nog steeds blijven wonen in het mooie Groningen. Geniet nog maar heerlijk van jullie studentenleven, want de tijd vliegt voorbij en voordat je het weet ben je hard aan het werk!

8

Foliolum | Jaargang 32 | Oktober 2018 | Facultair

STUDENT IN HET BUITENLAND QUINCY DE HOOG & MIKE KOOPS

Quincy de Hoog & Mike Koops hebben in hun zesde studiejaar (deels) op Curaçao gestudeerd.

Zij hebben in dit zonnige land namelijk hun projectstage mogen doen. Ook zaten zij samen in het 133e bestuur gedurende collegejaar 2014-2015.

BON BINI! Het is iets over 16:00 uur als onze voeten het zand raken.

Met een ijskoude Amstel Bright in de hand genieten we van de schittering van de zon, weerkaatsend op het o zo azuurblauwe Caribische water. Onze gedachten dwalen kort af naar het thuisfront, waar de Siberische beer stevig huishoudt en de temperatuur momenteel rond de -10 graden Celsius ligt.

Lang blijven onze gedachten daar niet als we door één van de mooiste geluiden van het eiland terug naar de realiteit worden getrokken. ‘Happy hour!’ roept een barman in de verte: tijd voor het volgende rondje.

“AAN ONS WAS DE TAAK OM GEDURENDE ACHT WEKEN IN DE APOTHEKEN OTROBANDA EN DOMINGUITO (RESPECTIEVELIJK WESTELIJK EN OOSTELIJK VAN WILLEMSTAD) ASSISTENTEN TE TRAINEN OP HET GEBIED VAN ZELFZORG.”

Aan ons was de taak om gedurende acht weken in de apotheken Otrobanda en Dominguito (respectievelijk westelijk en oostelijk van Willemstad) assistenten te trainen op het gebied van zelfzorg. Het niveau van zelfzorgkennis was volgens de apotheker namelijk onder de maat en tevens werd een echt “VAN MEDIO FEBRUARI zelfzorggesprek nooit uitgevoerd.

TOT MEDIO APRIL, HEBBEN Met deze reden is ervoor gekozen om een bijscholingstraject te starten WIJ ONZE PROJECTSTAGE voor zelfzorg.

MOGEN UITVOEREN OP HET De apotheken hebben een vergePRACHTIGE CURAÇAO.” lijkbaar uiterlijk met Nederland en bestaan uit twee delen: de winkel Van medio februari tot medio april, en de receptuur. Het winkelgedeelhebben wij onze projectstage mogen te verkoopt allerlei producten en uitvoeren op het prachtige Curaçao. is vergelijkbaar met een drogist in Beide wisten wij dat het mogelijk Nederland. Hier werken geen apowas om in een ‘Nederlands georiënthekersassistenten maar verkopers. teerd’ land deze stage uit te voeren Achterin de apotheek is de recepen in de zomer voor de indeling van tuur. Hier vindt de terhandstelling het laatste Masterjaar begon het dan van recept geneesmiddelen plaats. ook al te kriebelen. Al snel was het Tevens staan de meeste zelfzorgproeerste contact gelegd met onze staducten in de receptuur. gebegeleider Sanne en konden we ons in de resterende maanden voorbereiden op de reis.

“KLANTEN IN DE APOTHEEK ZIJN HOOFDZA-

9

Na het regelen van een klein appartement, was het al snel KELIJK VAN ANTILLIAANSE EN ZUID-AMERImidden februari en reisden wij af naar Curaçao. Voordat de KAANSE AFKOMST.” stage begon hadden we enkele dagen vrij om een huurauto te regelen en alvast het eiland te verkennen. Al snel was onze Klanten in de apotheek zijn hoofdzakelijk van Antilliaanse en startdag daar en meldden we ons ‘s ochtend vroeg in de apo- Zuid-Amerikaanse afkomst. Verder komen er af en toe toeristen die een zorgvraag hebben. Deze patiëntenpopulatie zorgt theek, ook wel; Botika. ervoor dat er andere zelfzorgproducten in de apotheek aanwe-

Foliolum | Jaargang 32 | Oktober 2018 | Facultair

zig zijn dan in Nederland. Het assortiment bestaat dan ook uit een mengeling van Nederlandse en Amerikaanse zelfzorgproducten. Een ander verschil is het feit dat de meeste patiënten niet staan ingeschreven bij een vaste apotheek. Doordat de meeste apotheken niet alles op voorraad hebben, zijn patienten genoodzaakt te ‘shoppen’ bij andere apotheken tot ze alle middelen hebben. Een systeem vergelijkbaar met het LSP is er ook niet waardoor er geen volledige medicatiebewaking kan worden gedaan door het apotheekinformatiesysteem (AIS).

“DE 12 ASSISTENTEN IN DE APOTHEEK SPREKEN HOOFDZAKELIJK DE LOKALE TAAL PAPIAMENTS, MAAR KUNNEN OOK NEDERLANDS.” De 12 assistenten in de apotheek spreken hoofdzakelijk de lokale taal Papiaments, maar kunnen ook Nederlands. De niveaus tussen de assistenten verschillen doordat sommige nooit de opleiding in Nederland hebben gevolgd, maar op Curaçao (kwalitatief zo slecht dat deze opleiding niet meer bestaat).

“GEDURENDE ACHT WEKEN HEBBEN WIJ WEKELIJKS EEN ZELFZORGONDERWERP MET DE ASSISTENTEN BEHANDELD.” Gedurende acht weken hebben wij wekelijks een zelfzorgonderwerp met de assistenten behandeld. Dit bestaande uit een korte kennistest, om het niveau te bepalen. Vervolgens werd er één op één het onderwerp doorlopen. De training erna werd het vorige onderwerp getoetst middels een zelfzorggesprekcasus, waarbij één van ons een patiënt speelde.

Op deze manier hebben de assistenten de opgedane kennis gelijk toegepast en konden wij feedback geven op de inhoud en gespreksvoering. De eerste weken waren de assistenten terughoudend, maar naarmate de weken vorderden, raakten ze steeds meer enthousiast over de bijscholingen.

Om aan te tonen of de assistenten iets hadden opgestoken van het traject, hebben we een afsluitende avond met pizza en drankjes georganiseerd.Hier werd een eindtoets afgenomen en lieten we gefilmd casusmateriaal van de week ervoor zien. Aan het eind waren wij erg tevreden met het resultaat, doordat het niveau van alle assistenten flink is toegenomen.

“WIJ BEGRIJPEN ALS DE BESTE DAT HET UITERST INTERESSANT IS OM OVER ONS PROJECT TE LEZEN, MAAR WIJ KUNNEN ONS OOK GOED VOORSTELLEN DAT DE GEMIDDELDE LEZER NA DE EERSTE ALINEA AL BEZIG WAS MET HET BOEKEN VAN EEN VLIEGTICKET.” Wij begrijpen als de beste dat het uiterst interessant is om over ons project te lezen, maar wij kunnen ons ook goed voorstellen dat de gemiddelde lezer na de eerste alinea al bezig was met het boeken van een vliegticket.

Wat is er namelijk niet leuk aan: Elke dag bbq’en aan het strand, een duikbrevet halen, Antilliaanse Bingo spelen met senioren, tot in de late uurtjes de uitgaansgelegenheden van Curaçao onveilig maken, even een weekendje tussendoor op vakantie naar Aruba, niet in één, niet in twee, maar zelfs in drie huurauto’s mogen rijden, oude Antilliaanse geschiedenis leren van Dimitri in de Nettobar, een catamarantocht naar klein Curaçao, kiezen tussen tientallen stranden met prachtig helder water en dat terwijl je ook nog overdag inhoudelijk bezig bent?

Wij kunnen stellen dat wij een fantastische stage in het buitenland hebben gehad

“OM AAN TE TONEN OF DE ASSISTENTEN IETS HADDEN OPGESTOKEN VAN HET TRAJECT, HEBBEN WE EEN AFSLUITENDE AVOND MET PIZZA EN DRANKJES GEORGANISEERD.” 10

Foliolum | Jaargang 32 | Oktober 2018 | Facultair

AFGESTUDEERDEN AFGESTUDEERDE Mevrouw Gea Cruiming Mevrouw Natascha Ferhmann De heer Robin te Hofste Mevrouw Anne van Schip De heer Harmen Huizinga De heer Kees Wildeveld Mevrouw Paula Borgonje De heer Abdul Al Tamari Mevrouw Merel Evers De heer Adriaan Hartano De heer Richard Lantink De heer Joris Reijneker Mevrouw Astrid Broek Mevrouw Laura Bukkems De heer Riemer Loman De heer Saif Majid De heer Atal Mamond Mevrouw Jackelien van der Mast Mevouw Daniek Middendorp Mevrouw Tamara Mossel De heer Jorren Spit Mevrouw Quynh Tran Mevrouw Shanna Waterlander Mevrouw Geka Abelen De heer Robbert Bakema Mevrouw Laura Buurman Mevrouw Zizi Campmans De heer Matthijs Fledderus Mevrouw Anneke Hemrica Mevrouw Forentine Hogenhuis De heer Mike Koops De heer Hans Kroes Mevrouw Nathalie van der Meer De heer Nathaniel Mulder De heer Rahmat Sediq De heer Alexander van Schoonhoven Mevrouw Geanne de Vries Mevrouw Ellen Poot De heer RenĂŠ Boosman De heer Eric van Haeringen De heer Adrian Post Mevrouw Simone van den Elsen De heer Jacob Slagter Mevrouw Iris Kluft

11

VAKGROEP Chemische Farmaceitische Biologie Chemische Farmaceutische Biologie Chemische Farmaceutische Biologie Chemische Farmaceutische Biologie Drug Design Drug Design Farmaceutische Analyse A Farmaceutische Analyse Farmaceutische Technologie en Biofarmacie Farmaceutische Technologie en Biofarmacie Farmaceutische Technologie en Biofarmacie Farmaceutische Technologie en Biofarmacie Farmacokinetiek, Toxicologie en Targeting Farmacokinetiek, Toxicologie en Targeting Farmacokinetiek, Toxicologie en Targeting Farmacokinetiek, Toxicologie en Targeting Farmacokinetiek, Toxicologie en Targeting Farmacokinetiek, Toxicologie en Targeting Farmacokinetiek, Toxicologie en Targeting Farmacokinetiek, Toxicologie en Targeting Farmacokinetiek, Toxicologie en Targeting Farmacokinetiek, Toxicologie en Targeting Farmacokinetiek, Toxicologie en Targeting Farmacotherapie, Epidemiologie en Economie Farmacotherapie Epidemiologie en Economie Farmacotherapie, Epidemiologie en Economie Farmacotherapie, Epidemiologie en Economie Farmacotherapie Epidemiologie en Economie Farmacotherapie, Epidemiologie en Economie Farmacotherapie Epidemiologie en Economie Farmacotherapie Epidemiologie en Economie Farmacotherapie, Epidemiologie en Economie Farmacotherapie, Epidemiologie en Economie Farmacotherapie, Epidemiologie en Economie Farmacotherapie, Epidemiologie en Economie Farmacotherapie, Epidemiologie en Economie Farmacotherapie, Epidemiologie en Economie Genetica, Sectieontwikkeling en Innovatie Klinische chemie Klinische chemie Klinische chemie Klinische Farmacie en Farmacologie Moleculaire Farmacologie Ziekenhuis Farmacie afdeling Klinische Farmacie en Farmacologie

VAN HARTE GEFELICITEERD MET HET HALEN VAN JULLIE BUL!

Foliolum | Jaargang 32 | Oktober 2018 | Pharmaciae Sacrum

1

2

TOENAME

INCIDENTIE & PREVALENTIE Bijna 20% van de Nederlanders tussen 18 en 64 jaar oud krijgt ooit in hun leven te maken met een depressie.

Jaarlijks krijgen zo’n 135.600 volwassenen voor het eerst een depressie. Vrouwen hebben twee keer vaker last van depressies dan mannen.

Vandaag de dag komt depressie onder studenten veel vaker voor dan vroeger. Onder jongeren onder de 21 jaar oud steeg de hoeveelheid voorgeschreven antidepressiva de afgelopen 9 jaar met 40%.

40%

FEITEN EN FABELS DEPRESSIES

3

4

5

HUILEN?

I HAD A BLACK DOG

TABOE?

Er wordt soms gedacht dat mensen met een depressie veel huilen. Vaak voelen mensen met een depressie zich emotioneel juist blanco, waardoor depressies voor anderen lang niet altijd zichtbaar zijn.

Scan de QR-code!

Omdat depressies aan de buitenkant vaak niet zichtbaar zwijn, heerst er nog altijd een taboe op depressies. Veel mensen verbergen een depressie het liefst. Met name jongeren en studenten zoeken niet snel hulp.

7

6 GEEN ECHTE ZIEKTE? Soms wordt depressie verward met ‘gewoon verdriet’.

De amygdala, die betrokken is bij emotie en stemming, vertoont veranderingen. Ook lijkt de hippocampus verkleind tijdens een depressieve episode. Er is dus wel degelijk een verschil met ‘gewoon verdriet’.

VERSCHIL MAN/VROUW Gedurende het hele leven krijgt 13,1% van de mannen last van depressies, terwijl 24,3% van de vrouwen last heeft van depressies.

24,3% 13,1%

12

ACTIVITEITEN SPITS-WORKSHOP Door: Sara Quist

22 mei heeft de SPiTS-workshop plaats gevonden. Het onderwerp van de cursus was ‘communiceren met het ABC’ en de cursus werd gegeven door Ernst Schorfhaar van de HDLG-groep. Tijdens de avond kreeg je informatie over het type gedrag dat men kon hebben en hoe men daar het beste mee om kon gaan.

Grof gezegd zijn er drie vormen van gedrag: ‘connectief’, ‘aanvallend’ en ‘bedachtzaam’. Eerst heeft Ernst Schorfhaar uitgebreid toegelicht wat elk gedrag inhield. Wat vindt degene met bedachtzaam gedrag belangrijk? Hoe zou iemand met aanvallend gedrag zich gedragen op een bruiloft? Hij deed dit op een duidelijke manier en met veel humor.

Vervolgens heeft iedereen een test gemaakt om te bepalen welk type gedrag iedereen laat zien tijdens stressvolle situaties. Het was erg leuk om op deze manier meer over jezelf te weten te komen. Ik vond de uitslag van de test erg herkenbaar!

Tijdens de cursus werd ook duidelijk hoe twee typen gedragingen met elkaar kunnen botsen en hoe dit het best voorkomen kan worden. Ernst gaf herkenbare situaties, waarbij mensen met verschillende soorten gedrag met elkaar botsten. Dit maakte de cursus erg nuttig, aangezien je in het dagelijks leven ook veel in aanraking komt met mensen met verschillende gedragingen.

Het was een leerzame, maar ook erg leuke avond!

Foliolum | Jaargang 32 | Oktober 2018 | Pharmaciae Sacrum

RIJWIELPRESTATIETOCHT Door: Ceren Zwijnenburg

Op de eerste dinsdag van mei onthulde de LOS het programma van de RWPT en werd ons team gevormd. De eerste uitdaging, het bedenken van een teamnaam, zette de toon voor de rest van de RWPT: het ging niet erg snel. Uiteindelijk werd het ‘op een oude fiets moet je het leren’ en waren Inge, Jules, James, Niek en ik er helemaal klaar voor.

23 mei was iedereen, behalve James, stipt om 10:30 aanwezig bij de Chromosomen. Gelukkig had de commissie een goedgevulde goodiebag en Red Bull voor ons om van te genieten! Nadat ook James was gearriveerd en we met tape de koelbox op een fiets hadden bevestigd, lag er ín de koelbox een verrassing te wachten. Na deze verfrissende versnapering stapten we op de fiets naar het eerste spel.

Het vinden van de route en het fietsen gingen net zo snel als het bedenken van onze naam: behoorlijk langzaam. Het eerste spel was spijkers vissen, waarbij je met een vishengel in korte tijd zoveel mogelijk spijkers uit een soort sjoelbak moet hengelen. Erg leuk, vooral om naar te kijken! Onze route vervolgde zich gestaag en onderweg genoten we van alle Oud Hollandse spellen.

Toch vroegen we ons af hoe we iedere keer waren ingehaald zonder dat we iemand hadden gezien onderweg. Misschien had het iets met onze navigatieskills te maken. Na een grote ronde door de Ommelanden kwamen we weer in de buurt van Groningen. Hier hebben we een wandeling door het centrum gemaakt om het mysterie ‘Wie is Bommen Berend?’ te ontrafelen.

Tijdens het diner bij de Branderij kwamen we bij de prijsuitreiking helaas als laatste uit de bus. Toch kregen we een mooie poedelprijs.

Het was een zeer geslaagde dag!

14

Foliolum | Jaargang 32 | Oktober 2018 | Pharmaciae Sacrum

ACTIVITEITEN

JAARAFSLUITINGSKAMP Door: Edwin Jager

Op 8, 9 en 10 juni heeft weer het JaarAfsluitingsKamp plaatsgevonden. Als toenmalig eerstejaars had ik geen idee wat ik moest verwachten, maar door iedereen werd ik op de hoogte gesteld dat het simpel en prachtig was. Hier was dan ook geen woord over gelogen, want prachtig en mooi was het zeker.

Op de vrijdagmiddag pakten we met z'n allen de fiets om vervolgens in het verdwaalde dorp luddeweer aan te leggen. De volledig afgelegen camping beloofde voor veel onbezorgd plezier te zorgen, zoals al te zien was aan de vooraf opgezette partytenten. Vol moed gingen we dan ook aan onze eigen tent beginnen, maar zoals gewoonlijk gaat dit altijd met net iets meer moeite dan je gehoopt had. Toen iedereen zijn slaapplek had voorbereid, werd het tijd om aan het avondeten te beginnen.

Na het avondeten werd de sfeer toch wel iets anders: langzaam werden normale outfits vervangen door kinky latex, gigolopakjes en visnetten. Op deze zeer foute manier werd het een avond om nooit meer te vergeten.

Iedereen had zijn best gedaan om met een kater wakker te worden en met die gedachte kon er ontbeten worden op zaterdagochtend. Na genoten te hebben van de tosti's, jus en koffie die tsJAKka top had voorbereid gingen we met de bus naar Slagharen. Hier kon iedereen genieten van alle attracties die het park te bieden had, behalve voor de mensen die er de staat niet voor hadden als gevolg van de vorige avond.

Nadat iedereen alles had gezien van het park, was het weer tijd om terug naar Luddeweer af te reizen, waar een heerlijke barbecue ons stond op te wachten als voorbereiding op het volgende feest: don't worry, be hippie. Hierbij werden alle foute shirtjes,

15

brilletjes en andere kledingstukken uit de kast getoverd. Maar eerst: de bierbingo. Zelf had ik dit nog nooit meegemaakt, maar blijkbaar was het doel om Pieter zoveel mogelijk bier naar binnen te laten werken.

De bingo ging over in het feest en de tafels werden aan de kant gezet om er weer een mooie avond van te maken. In de aanwezigheid van lichte stress betreffende het mogelijke biertekort, bleef iedereen zonder pauzes keurig doordrinken.

Met de tweede en laatste avond achter de rug stonden we voldaan op en konden we weer rustig terug naar Groningen fietsen, met het gemak dat tsJAKa had voorzien om de spullen met het busje naar het hok te brengen. tsJAKka en HC bedankt! Het kamp was prachtig en wat heb ik genoten.

ACTIVITEITEN

Foliolum | Jaargang 32 | Oktober 2018 | Pharmaciae Sacrum

BINNENLAND BEDRIJVEN BEZOEK Door: Ulrike van Ark

Om kwart over 7 in de vroege ochtend was het eindelijk zo ver.

Waar we de hele zomer naar uit hebben gekeken, ging van start. Het Binnenland Bedrijven Bezoek.

Dit jaar bezochten we drie bedrijven in drie verschillende steden.

Als eerste vertrokken we naar Hoogeveen. Hier kregen we een rondleiding bij Fagron en Pharma-Assist.

Erg interessant was de ontwikkeling naar zowel aseptische als risicovolle bereidingen en de glazen RTA-spuiten van Fagron.

Erg bijzonder, mijn voorkeur gaat toch uit naar de echte bitterbal.

Complimenten naar de SSS voor het organiseren van deze activiteit!

Toen we allemaal een warm gevoel kregen van de verschillende drankjes, werd het tijd om het nachtleven van Eindhoven te ontdekken. De commissie had al wat speurwerk gedaan naar de kroegen en de eerste kroeg was meteen een succes. Iedereen vermaakte zich enorm en de voetjes kwamen van de vloer. Enkelen hebben zelfs een typisch Eindhovens drankspel geleerd, Munten.

Vervolgens zijn wij vertrokken naar Alliance te Apeldoorn. Wij kregen hier een presentatie over Alliance en al haar zusterbedrijven, waaronder Alphega Apotheek en Boots Apotheek. De droom van Alliance is dat Boots Apotheek de nieuwe apotheek wordt in Nederland. Boots is afkomstig uit Amerika en hier wordt Health met Beauty gecombineerd. De rondleiding bij SPITS vond ik zelf erg interessant. We hebben gezien hoe baxterrollen van begin tot eind worden gevormd.

Op woensdagochtend ontwaakten we uit onze roes en was het weer tijd voor een serieus bedrijfsbezoek. We gingen op weg naar Patheon in Tilburg. Dit bedrijf is gespecialiseerd in het maken van Softgel capsules. Ook hier kregen wij weer een leerzame rondleiding langs alle processen. Naast de rondleiding kregen wij ook een praatje en was er ruimte voor gesprekken met de werknemers. Dit was erg prettig, omdat we zo één op één konden leren wat een apotheker doet bij Patheon. Zo is verteld dat een apotheker een rol heeft als QP’er.

Na de serieuze activiteiten werd het tijd om de stad Eindhoven te verkennen. Eerst hebben we heerlijk gegeten, waarna de stadswandeling richting de bierbrouwerij begon. We liepen door de Peperstraat van Eindhoven en de kroegen voor die avond werden alvast beoordeeld. Aangekomen bij Stadsbrouwerij Eindhoven kregen we een informatief praatje over het destilleren van sterke dranken op basis van bier. Gelukkig mochten we ook proeven ;)

In de middag werd het tijd om weer naar Groningen af te reizen. Na een lange busrit waar de oogjes af en toe gesloten werden, kwamen we aan bij het Pannenkoekenschip. Hier heb ik de meest bijzondere combinaties van pannenkoek en beleg gezien, maar het heeft gesmaakt! Zo hebben wij met zijn allen deze twee hele mooie dagen afgesloten en ik kijk nu al uit naar volgend jaar!

De Stadsbrouwerij Eindhoven had naast een destilleerbrouwerij ook een eigen bierbrouwerij. Ook hier mochten we rondkijken en werd ons het fijne van het brouwen van bier verteld. Naast het proeven van drie verschillende eigen gebrouwen bieren, kregen wij ook nog lekkere hapjes. Zo mochten wij speciale bier-bitterballen proeven.

Liefs, Ulrike

16

Foliolum | Jaargang 32 | Oktober 2018 | Pharmaciae Sacrum

ACTIVITEITEN

EERSTEJAARS INTRODUCTIEKAMP Door: Daan Bergsma

7 september 2018 was het eindelijk zover: het was tijd voor het Eerstejaars Introductie Kamp! We verzamelden rond half 5 bij het Centraal Station in Groningen. Iedereen had ontzettend veel zin in het kamp en er hing direct een gezellige sfeer. Rond vijf uur vertrokken de bussen richting Bakkeveen. Na een korte busreis waren we uiteindelijk aangekomen bij kampeerboerderij “The Loryann”.

Toen iedereen een plekje had gevonden om te slapen, was het tijd voor het avondeten. Voor het avondmaal werden natuurlijk het P.S.en K.N.P.S.V.-lied luidkeels gezongen. Een uurtje later begon het avondprogramma. Door de slechte weersomstandigheden moest het eerste plan helaas worden afgekapt, maar gelukkig hadden de leiders een alternatief! Er werden drie spelletjes gespeeld, allereerst het spel genaamd “Over De Streep”. Hierbij werden vooral hilarische dilemma’s voorgelegd en moest je kiezen welke van de twee mogelijkheden het best bij jou paste. Bij het tweede spel moesten we verschillende opdrachten doen, maar er was één regel: er mocht niet gesproken worden! Zo moesten we bijvoorbeeld op alfabetische volgorde gaan staan. Dit spel was ook erg leuk, omdat je zo op een leuke manier in contact komt met je medestudenten. Als laatste werd het spel Weerwolven gespeeld. Na het laatste spel moest iedereen zijn/haar pyjama aantrekken, want het thema van het feest was “Pyjama Party.” Na aardig wat vunzige deuntjes en heerlijke drankjes was het feestje rond een uur of drie afgelopen en dook iedereen z’n bed in.

we hebben het gelukkig allemaal overleefd. Na het survivallen liepen we terug naar de kampeerboerderij. Nadat de meesten zich even hadden opgefrist, was het tijd voor de commissierondjes. Er waren zestien commissies, wat dus ook zestien drankspelletjes betekende.

De meesten maakten hier geen bezwaar tegen, deden fanatiek mee en schreven zich in voor een of meerdere commissies. Na de commissierondjes was het weer tijd voor het avondmaal (voor degenen die nog niet gesneuveld waren). Hier werden overheerlijke wraps geserveerd, complimenten aan de keuken! Na het eten was het weer tijd voor een themafeestje: “De Avond In Met De Gebroeders Grimm”. De meesten hadden een prachtig kostuum aangetrokken en de sfeer was geweldig! De harde kern bleef tot laat in de avond doorfeesten.

De volgende ochtend werden we om een uurtje of half negen gewekt: het was tijd om te ontbijten! Met onze brakke koppen gingen we na het ontbijt richting een survivalpark. Hier werden teams gevormd waarmee je een aantal opdrachten moest doen. Zo moesten we touwtrekken, boogschieten, burpees doen etc. Na zo’n heftige avond was dit voor een aantal niet een favoriete bezigheid, maar

Ik kijk terug op een geweldig introductiekamp en wil graag de organisatie hiervoor bedanken, want zonder jullie hadden wij als eerstejaars studenten nooit de kans gekregen om op zo’n leuke manier onze medestudenten te leren kennen. Tot volgend jaar!

17

Zondagochtend werden we weer rond 9 uur wakker gemaakt, dit keer met harde muziek en met pannen die tegen elkaar aan werden geslagen. Niet iedereen was hier blij mee, maar we moesten door naar het ontbijt. Na het ontbijt was het tijd voor de grote schoonmaak en de verkiezing van de EJC. De twee potentiële EJC’s, genaamd EJC Hatsikidee en EJC Ad Dies Vitae, hielden beiden een speech, waarin ze hun ideeën vertelden en het publiek probeerden te overtuigen om op hun EJC te stemmen. Uiteindelijk is EJC Ad Dies Vitae de winnaar geworden. Na het maken van de groepsfoto was het nu toch echt tijd om weer richting Groningen te gaan.

VOORSTELLEN

Foliolum | Jaargang 32 | Oktober 2018 | Pharmaciae Sacrum

EJC AD DIES VITAE Door: Hanne Slijkhuis

Na een spannende stemronde zijn wij, EJC Ad Dies Vitae, verkozen tot de nieuwe EJC. Hier zijn wij allemaal heel erg trots op. Wij zouden ons graag aan jullie willen voorstellen: Martijn Bouman gaat dit jaar de functie praeses vervullen van EJC Ad Dies Vitae. Martijn is een sportieve jongen uit Groningen. Aanvankelijk wilde hij geneeskunde studeren maar hij is nu blij dat hij gestart is met farmacie. Hockeyen bij GCHC en kitesurfen zijn z’n grote passies. Hij kijkt er naar uit om samen met de EJC en alle eerstejaars een geweldig jaar neer te zetten en hoopt dan ook dat iedereen enthousiast aanwezig is bij de evenementen!

Bente Koolenbrander is de nieuwe ab-actis. Zij is een rasechte Grunninger en omdat haar het leven hier zo goed bevalt heeft zij besloten hier nog wat jaartjes door te brengen als een echte student.

Op feestjes is zij niet te missen en die organiseert ze dan ook graag.

Verder is zij veel op het hockeyveld van GHBS te vinden en in haar vrije uurtjes zoekt zij graag de gezelligheid op.

Dit jaar zal Hanne Slijkhuis de taak van de quaestor op zich nemen.

Hanne is geboren in Deventer, maar is al snel naar het Tynaarlo verhuisd, waar ze nu nog steeds woont. Hanne is een vrolijke, sociale meid die van hockey houdt en ook zeker niet nee zegt tegen een feestje. Een jaar geleden had ze nog geen idee wat ze wilde studeren, maar is blij met de plek waar ze nu terecht is gekomen. Samen met haar commissiegenoten hoopt ze een feestelijk jaar voor iedereen te kunnen organiseren.

Niels Postma is de assessor I van de EJC. Niels hockeyt al zijn hele leven bij GHBS te Groningen en verder speelt hij gitaar. De oom van Niels is een hoogleraar bij Farmacie die de meeste van jullie wel zullen kennen. Daarnaast houdt Niels van een biertje, soms echter zoveel dat hij vergeet waar je ze nou ook alweer moet halen: bij de

bar of toch de DJ? Victor Idema is geboren in Utrecht, maar getogen in Grunn. Hij heeft vorig jaar een half jaar rechten gestudeerd, maar dit bleek niet zijn studie te zijn. Hij is gestopt en heeft een half jaar niets gedaan. Hierna viel de keuze op farmacie en tot nu toe bevalt hem dat goed.

Naast studie vindt hij hockeyen bij GHHC ook supermeaui. Hij kijkt er naar uit om de rol van assessor II in te gaan vullen binnen de gloednieuwe EJC. Charlotte van den Herik is assessor III van onze commissie. Met haar 18 jaar is ze de jongste van het stel. Ze komt uit Almere en reist dus heel wat kilometers af naar het mooie Groningen. Farmacie was haar eerste keuze en momenteel ziet ze zichzelf later al aan het werk in het lab. Naast haar studie is het uitgaansleven haar niet onbekend en zij streeft er naar de beste EJC-feesten neer te zetten dit jaar!

Dan hebben we nog je favoriete Limburger Leo Baalman. Hij zal zich voor de EJC inzetten als assessor IV en is hiermee direct verantwoordelijk voor de creatieve en meesterlijke ideeën die bedacht worden. Leo is sportief en speelt graag een potje tennis. Verder is hij dol op skiën en gezelligheid. De keuze voor farmacie was bij hem door zijn medische interesse erg snel gemaakt en hij kijkt uit naar een farmaceutische carrière in de toekomst. Net zoals de andere leden zal hij zijn beste beentje voorzetten om de mooiste feesten voor jullie te organiseren!

14 18

Foliolum | Jaargang 32 | Oktober 2018 | Pharmaciae Sacrum

VOORSTELLEN

TOC

Lieve leden van P.S.,

Lieve P.S.-ers,

Wij van de Technisch Ondersteunende Commissie (TOC), herboren uit het as van de opgeheven Internet Commissie, richten ons graag tot jullie om ons even voor te stellen.

Graag zouden wij ons kort aan jullie willen voorstellen. Wij zijn de allereerste Mastercommissie van Pharmaciae Sacrum. Het is een commissie voor en door masterstudenten Farmacie.

Nadat jullie vele jaren hebben mogen genieten van alle kwaliteiten van de Internet Commissie zijn wij nu het aanspreekpunt voor de technische problemen waar de vereniging tegenaan loopt. Ondanks dat wij veel lijken op de voormalige Internet Commissie komen er naast de naamverandering toch een paar dingen kijken die wij anders willen doen als TOC.

Onze P, Hidde, is het minst bekend met de vele commissies die P.S. rijk is. Hij heeft maar liefst nul commissies bij P.S. gedaan. Maar uiteraard heeft deze beste man niet stil gezeten. In het bijzijn van onze Praeses verveel je je nooit.

Als commissie richten wij ons veel op technische kennis. Omdat dit een commissie is waar men voor langere tijd in zit dienen wij automatisch ook voor kennisbehoud. Alle kennis die wij vergaren zal zorgvuldig worden vastgelegd en overgedragen aan jonge TOC-leden. Op deze manier zal er geen kennis verloren gaan en kunnen wij de vereniging maximaal ondersteunen op technisch gebied.

Wij zijn er altijd voor de vereniging. Misschien niet direct op de voorgrond maar iedereen kan altijd bij ons terecht voor technische hulp. Loop jij ergens tegen aan als commissie? Snap je even niks meer van die Adobe programma’s? Of heb je een totaal nieuw idee waar je niet helemaal uit komt? Wij van de TOC helpen graag. Van serverbeheer tot kabelmanagement en van Photoshopcursussen tot epische LAN-party’s: wij hebben er zin in.

Onze financiële man, Mark, heeft daarentegen al enkele P.S.-commissies gedaan. Hij woont al samen met zijn vrouwlief, waardoor je zou kunnen denken dat het al een goede burger is, maar niets daarvan is waar. Naast zijn affectie voor cijfers, geniet hij van de wind en het water op zijn zeilboot.

Het Assessoraat bestaat uit Olivia en Jules. Ollie is ons bezige bijtje: altijd druk met een hele hoop dingen: werk, hockey, studie, vriendinnen, feesten en dan ook nog een commissie. Het bezige bijtje draait soms uit in een chaoot, maar je hebt gegarandeerd een fantastische avond als je met deze parel gaat drinken. Jules is onze DJ en sfeermaker. Hij is een echte levensgenieter: muziek, vrienden, bier en een chille bank maken voor hem de avond echt compleet. Jules is daarnaast ook ontzettend enthousiast. Hij wil graag meedenken en heeft altijd goede ideeën.

De Toccie’s

Afgelopen jaar heeft de Masterwerkgroep vier geslaagde activiteiten georganiseerd en wij gaan ons best doen dit komend jaar door te zetten. We hopen velen van jullie te zien op onze activiteiten, in ‘t Vaatje of op de P.S.-borrels.

Adnan, James, Niels en Cees

Veel liefs, namens MC Hammer

Met vriendelijke groet,

19

MASTERCOMMISSIE

VOORSTELLEN STOF

Wij zijn de STOF (STudenten Overleg Farmacie) stuntpiloten en zullen proberen om komend jaar studenten te helpen met het oplossen van studie-gerelateerde problemen. Mochten er klachten, vragen of opmerkingen zijn, dan kunnen jullie bij ons terecht voor hulp en advies.

Iedere twee maanden wordt er een STOF-vergadering georganiseerd, waarbij alle zaken worden besproken van de afgelopen periode. Naast de drie commissieleden van de STOF spelen de jaarvertegenwoordigers ook een hele belangrijke rol. Zij zijn het aanspreekpunt voor het jaar dat ze vertegenwoordigen. Iedere student kan een STOF-vergadering bijwonen en zijn of haar mening geven. Natuurlijk ben je ook van harte welkom om gewoon te luisteren naar wat er allemaal speelt binnen de opleiding.

Laten we onszelf dan nu nog even kort voorstellen. Wij zijn Xantia Heeres, Annemiek Hijlkema en Martine Quekel. Komend studiejaar zullen wij proberen om de studie in zo goed mogelijke banen te leiden. Xantia en Annemiek zijn vijfdejaars student en Martine is derdejaars student.

Wij zijn alle drie actief binnen de studievereniging en vinden het belangrijk om ons in te zetten voor de studenten en de opleiding. We hebben erg veel zin in komend commissiejaar en hopelijk zien we jullie een keer op een STOF-vergadering.

Liefs de STOF stuntpiloten, Xantia, Annemiek en Martine

Foliolum | Jaargang 32 | Oktober 2018 | Pharmaciae Sacrum

CARRIÈREDAGCOMMISSIE

Met twee mannen en drie vrouwen sterk mogen wij aankomend jaar de meest nuttige activiteit van P.S. organiseren: de Carrièredag! Als echte carrièretijgers zullen wij ons voor de volle 100% inzetten om deze dag wederom tot een succes te maken.

Aan het roer van deze commissie staat Jasper. Met zijn vele commissie-ervaring bij onze mooie vereniging moet het geen probleem zijn om ons stelletje ongeregeld in goede banen te leiden. Naast het goed leiden van de vergaderingen, zorgt hij er ook voor dat een goede en voedzame maaltijd op tafel komt te staan.

Janniek zorgt voor de nodige gezelligheid. Het liefst komt er na de vergadering een lekkere ‘snack plááanck’ op tafel, want wat is een biertje zonder bijkomende hapjes? Maar zonder gekheid, ook is Jannie een ster in het uitvoeren van haar taken.

De meisjes van het geld zijn Charlotte en Tine. Zij zijn het perfecte team om ervoor te zorgen dat P.S.’ers in contact kunnen komen met verschillende bedrijven uit de Farmacie, maar ook dat deze dag volledig wordt verzorgd tot aan diner en borrel toe.

De commissie wordt compleet gemaakt door Jan: wereldberoemd door zijn GIF’je ‘eem taxi pakken’. Hij heeft het tot zijn persoonlijke missie gemaakt om caloriearme Smirnoff Ice te vinden.

Gelukkig blijft er nog voldoende tijd over om te druk bezig te gaan met de Carrièredag. We hebben ontzettend zin in ons commissiejaar en zeker in de Carrièredag! e!

Dikke knuffels,

e QR-c

Scan d

od

De 11e Carrièdagcommissie ‘eem taxi pakken’ - Jan

20

Foliolum | Jaargang 32 | Oktober 2018 | Pharmaciae Sacrum

ETEN MET HET 137 BESTUUR E

Na het allerlaatste tentamen van het studiejaar stond in de avond een mix met het bestuur op het programma! We hadden inmiddels alle studiestress van ons af laten glijden en kwamen langzaam maar zeker in de vakantiestemming. Voordat we vertrokken naar zonnige oorden ver van de Stad, verbleven we nog één avond onder de noorderzon. Alle wees er dus op dat het een fantastische mix zou moeten worden. En dat werd het zeker.

BJORN: “ALS JE AL JE BIER IN DE KOELKAST ZET, KUN JE HET NIET DRINKEN.” Helemaal bepakt en bezakt met de nodige verfrissende drankjes, kwamen we aan bij Laura Schot. Eten hadden we nog niet bij ons. Nadat we even moesten wachten, waren we blij om een scooter te horen. De pizzakoerier verblijdde ons met overheerlijke pizza’s. Pizza’s: die lustten we wel. We aten onze buikjes rond. Tot grote tevredenheid van het bestuur hadden we ook gedacht aan het toetje. Voor een toetje is immers altijd nog plek. Het toetje nam ons mee op nostalgische trip naar onze jonge jaren. Alsof we nog niet genoeg gegeten hadden, hadden we ook nog snacks bij ons. De snackpaprika’s werden niet direct begrepen door Bjorn.

LAURA TEN BROEK: “AURA’S.. IK WEET NIET WAT IK MOET ZEGGEN, TOTALE PANIEK” We speelden het Lama moordspel, waarin Laura ten Broek de ware aard van Faber, de blauwerivierkreeft, onthulde. Faber ontpopte zich als ware moordenaar tijdens het Beyoncé concert in de ArenA met als moordwapen een dubbellepel. Remco bleek veel verstand te hebben van folie om een streng plastic bekertjes en Menno moest zijn veters vastknopen aan Lisa. We hebben allemaal heel hard gelachen en we waren omstreeks tien uur al aanwezig in het Vaatje.

REMCO OVER DE VERPAKKING VAN PLASTIC BEKERTJES: “JE KOOPT ZE IN STRINGS”

gelopen.

Flip en Laura waren onafscheidelijk en lieten iedereen hun beste danspasjes zien. Het kan niet anders dan dat Flip echt beroemd wordt binnen P.S. Hij werd deze avond al de lieveling van iedereen en geknuffeld door de meest prominente P.S.-ers. Het was inmiddels al wat later én drukker. De atmosfeer was veranderd en je voelde aan alles dat het zo’n avond zou worden waarop alles zou escaleren en dat gebeurde: het ene na het andere kannetje werd besteld en er werden ware bierestafettes

BJORN: “HOE WERKT EEN PAPRIKA?”

LAURA TEN BROEK: “IK WEET NIET HOE IK HEET.”

Na het eten was het tijd om ons spel te gaan spelen. Onze Flip was natuurlijk het stralende middelpunt. Letterlijk. Flip zorgde echter wel voor verwarring. Wat deed onze lieve pluche ijsbeer in het midden van de tafel? Waarom hebben ze een knuffel bij zich? Het antwoord op deze vraag werd snel duidelijk.

We hebben erg genoten van deze avond en het bestuur goed leren kennen. Na deze onofficiële kennismaking, deden we de kennismaking dinsdagmiddag nog dunnetjes over, maar dan officieel. Met een (brakke) glimlach, maar verder helemaal fris en fruitig, blikten we terug op dat wat er de avond ervoor was gebeurd.

Laura ten Broek was de gelukkige die mocht gaan zorgen voor Flip. Lief bestuur: ondanks de korte mix, hebben we toch een hele memoraLaura nam deze taak zeer serieus en ze blijkt een hele lieve, zorgzame bele avond met jullie gehad! mama voor Flip te zijn. Flip heeft veel meegemaakt in zijn tijd met Laura (en de rest van het bestuur). Een uitgebreide fotoreportage van deze tijd staat in Flip de Strip.

21

Foliolum | Jaargang 32 | Oktober 2018 | Pharmaciae Sacrum

ETEN MET DE EIK Deze mooie maandagavond vlak na het JAK was het eindelijk zo ver en was aan ons de eervolle taak om met de EIK te gaan eten: de commissie die de introductiedag en het eerstejaars introductiekamp organiseert.

Slechts vijf minuten na de afgesproken tijd kwamen we aan: een unicum.

Helaas niet tegelijk, Bjorn was nog wat belangrijks vergeten. Heeft hij vaker last van. Regina bleek bij aankomst helaas gesneuveld (‘ziek’), maar wij hadden er, zo vlak na het JAK, zeker zin in. Gelukkig was de ontvangst ook hartverwarmend.

JOOST OVER JAK: ‘ALS IK ZELF WIST WAAR IK TOEN WAS, WAS IK ER WEL GEWEEST’ Er werden heerlijke pizza’s geserveerd en het JAK werd nog eens besproken. Naast pizza’s was er zelfs salade!

Aangezien onze darmen hier en daar nog wat aan elkaar plakten door het toch ietwat eenzijdige bier- en patatdieet bij het JAK, was dit een welkome verrassing. Marjolein had trouwens geen JAK gehad, dus die had geen behoefte aan groente. Zo ook niet op haar pizza.

Bjorn vond al het eten trouwens wel heel erg lekker.

in heaven, aangezien hij ons via snap op de hoogte moest houden van Flips belevenissen en net heel democratisch was verkozen tot grootste snapslet. Hij was erg blij met Flip. Zo ook met zijn Ice. Wel een mini-Ice natuurlijk. Wij beschikken namelijk wél over empathisch vermogen.

JOOST: “MAG FLIP OOK MEE POEPEN?” Het driemankaartje werd getrokken dus was het tijd voor driemannen: Lotte was helemaal in haar element en er werd, volledig buiten mijn mening om, besloten hier maar even mee door te gaan. Het was inmiddels ook al 12 uur en Emma, die de dranktolerantie heeft van een Aziaat, had al 3 bier gehad, dus haar maximaal aanvaardbare concentratie was duidelijk bereikt #garnaallemmy. We besloten de avond bij Evelien thuis toen maar te beëindigen met een aantal FantasierEIKe hitjes.

CHARLOTTE: “EMMA, JE BENT ECHT EEN AZIAAT” -“NEE, IK BEN GINGER”

Met een verrassend hoge opkomst kwamen we heelhuids aan bij de Negende.

Marijke was de gelukkige deze avond en moest Na het eten moest Edwin ons helaas verlaten.

Marjolein op haar brede rug de Negende binnendragen Charlotte had het welkomstcadeautje gevonden en (iets met zelf regels bedenken voor een commissiespel en karma). verdween na het nuttigen ervan even naar de wc. Toen ze was teruggekeerd, werd het tijd voor ons gloednieuwe commissiespel. De kaartjes Het is haar, zonder (noemenswaardige) rugblessures, zelfs gelukt. Flip werden in een prachtige cirkel op tafel gelegd en onze (nog) maagdelijk heeft ook de Negende gehaald en er heel erg van genoten, natuurlijk. witte Flip werd in het midden gepositioneerd.

Nadat Lotte gepassioneerd had gesproken over gieters, vielen in de categorie ‘niet raar, alleen maar heel bijzonder’ ook Eveliens interpretatie van een giraffe, Charlottes vage verhaal over een economiedocent aka pedo op haar middelbare school wat niemand begreep en Bjorns onvoorwaardelijke liefde voor schildpadden. Wist je trouwens dat schildpadden heel bijzondere dieren zijn?

BJORN: “WAAROM GA JE NIET MET DE TRAP? JOOST: ‘IK BEN GEEN ATLEET”

Onze lichamen hadden het JAK dan al wel verlaten, maar het JAK onze lichamen nog niet helemaal. Verstandig als we zijn, hebben we het allemaal niet te laat gemaakt. Na het doen van wat danspasjes en het maken van een aantal vage foto’s in de Negende, zijn de meesten in een redelijk rechte lijn weer richting huis gerold.

JOOST: “EEN KAT IS EEN GEREÏNCARNEERDE NINJA” Lieve EIK: heel erg bedankt voor de gezelligheid, de pizza’s, de introdag Joost was de uitverkorene om voor onze Flip te zorgen. Match made

en niet te vergeten het FantasierEIKe introkamp!

22

Foliolum | Jaargang 32 | Oktober 2018 | Pharmaciae Sacrum

FOTOP

23

Foliolum | Jaargang 32 | Oktober 2018 | Pharmaciae Sacrum

AGINA

24

Foliolum | Jaargang 32 | Oktober 2018 | Pharmaciae Sacrum

BELEIDSPLAN 2018-2019 GEACHTE LEDEN DER G.F.S.V. “PHARMACIAE SACRUM’’, Graag presenteren wij als 137e kandidaat-bestuur der G.F.S.V. “Pharmaciae Sacrum’’ ons Beleidsplan voor het jaar 20182019. De vereniging is reeds 136 jaar oud en biedt haar leden naast gezelligheid ruimte voor persoonlijke ontwikkeling en ondersteuning van het studieprogramma. Wij gaan ons aankomend jaar volledig inzetten, opdat er wederom een vruchtbaar jaar aan de rijke historie van de vereniging kan worden toegevoegd. In dit Beleidsplan worden de ideeën uiteengezet die wij voor aankomend jaar hebben.

Internationalisering Vanaf studiejaar 2018-2019 wordt het eerste jaar van de bachelor Farmacie volledig Engelstalig. Er zullen naast Nederlandse studenten ook internationale studenten beginnen aan deze bachelor. Hierdoor zal Pharmaciae Sacrum (P.S.) zowel Nederlandstalige als niet-Nederlandstalige leden kennen. Wij gaan een activiteit organiseren om de integratie tussen Nederlandse en internationale studenten te bevorderen. Dit gaan wij gaan doen in de vorm van een kookworkshop. Hierdoor krijgen de eerstejaarsstudenten de kans om elkaar beter te leren kennen. Deze avond zal in blok Ia op een externe locatie worden georganiseerd voor enkel eerstejaarsstudenten. Aan het einde van de activiteit willen wij door middel van mondelinge feedback en deelnemersaantallen de activiteit evalueren. Er wordt naar gestreefd deze activiteit op den duur uit te breiden naar de gehele bachelor.

Voor deze activiteit gaan wij een subsidieaanvraag doen bij de Faculty of Science and Engineering. Bovenstaand idee sluit aan bij de speerpunten “Pharmaciae Sacrum is toegankelijk” en “Pharmaciae Sacrum biedt gezelligheid” uit het Meerjarenplan.

Ondersteuning van het studieprogramma Sommige studenten hebben problemen met de grote hoeveelheid leerstof, waardoor zij moeite hebben met het studeren voor tentamens. Wij gaan een workshop aanbieden om studenten hierbij te ondersteunen. Deze workshop zal in het teken staan van effectief studeren. Een externe partij zal de workshop verzorgen en deze zal voor alle leden toegankelijk zijn. De workshop zal gehouden worden in periode Ia, waardoor studenten maximaal kunnen profiteren van deze workshop. Wij willen de workshop evalueren via mondelinge feedback aan het einde van de workshop. Verder willen wij een korte enquête afnemen na afloop van het eerstvolgende (her)tentamen.

Sinds een aantal jaren zijn er via de P.S.-site samenvattingen beschikbaar voor verschillende vakken in de bachelor- en masterfase. Sommige samenvattingen zijn inmiddels gedateerd en de aanlevering van nieuwe samenvattingen is schaars. Daarnaast zijn er nieuwe cursussen toegevoegd, veranderd of uit het curriculum verdwenen. Om de samenvattingen up to date te houden en studenten te stimuleren samenvattingen aan te leveren, willen wij de samenvattingendatabase vernieuwen. Dit gaan wij realiseren door de samenvattingen in een Google Docs format te plaatsen op een Google Drive. In dit format kunnen studenten actief samenvattingen bijhouden. De drive zal alleen voor leden beschikbaar zijn middels een link op de P.S.-site. Na elke studieperiode zullen wij een back-up maken van de samenvattingen. De nieuwe database zal geëvalueerd worden door middel van mondelinge feedback. Deze plannen sluiten aan bij de speerpunten “Pharmaciae Sacrum gaat met haar tijd mee” en “Pharmaciae Sacrum zorgt voor ondersteuning van het studieprogramma” uit het Meerjarenplan.

Beroepsoriëntatie GRIP op onderzoek wordt sinds enkele jaren georganiseerd door P.S. Tijdens deze activiteit ligt de focus op de arbeidsmogelijkheden in het onderzoek. Daarnaast is deze activiteit voor studenten de uitgelezen kans om zich te oriënteren op hun projectkeuze en het onderzoek. Wij willen echter een nieuwe inhoud aan deze activiteit geven om het aantrekkelijker te maken voor de studenten. Wij gaan de naam veranderen in ‘Match jij met het onderzoek?’. De activiteit zal starten met een paneldiscussie tussen PhD’ers, postdocs, tenure trackers, docenten en studenten. Vervolgens willen wij de speeddatesessies tussen onderzoekers en leden blijven organiseren. Aansluitend zal er een borrel plaatsvinden. De gehele activiteit zal op een externe locatie worden gehouden en zal in januari plaatsvinden. De activiteit zal worden geëvalueerd aan de hand van de deelnemersaantallen

25

Foliolum | Jaargang 32 | Oktober 2018 | Pharmaciae Sacrum

ten opzichte van GRIP op onderzoek. Dit punt sluit aan bij het speerpunt “Pharmaciae Sacrum biedt ondersteuning van het studieprogramma” uit het Meerjarenplan.

Samenwerking Het is belangrijk dat P.S. haar leden naast verdiepende ook verbredende activiteiten aanbiedt. Wij gaan daarom een kroegcollege organiseren in samenwerking met een studievereniging van Rechten. Tijdens deze activiteit zullen wij het raakvlak tussen rechten en de farmacie belichten. Dit punt sluit aan bij het speerpunt “Pharmaciae Sacrum biedt ruimte voor persoonlijke ontwikkeling” uit het Meerjarenplan.

Commissies Tijdens het Eerstejaarsintroductiekamp maken eerstejaarsstudenten kennis met de vele commissies die P.S. rijk is. Hier kunnen zij interesse tonen voor enkele commissies. Om meer informatie over de commissies te verkrijgen, wordt de Commissie Interesse Avond georganiseerd. Wij gaan deze activiteit vervangen door de Commissie Carrousel, omdat wij van mening zijn dat commissieleden hun ervaringen enthousiast kunnen overbrengen. Tijdens de carrousel zullen de commissies die in maart geïnstalleerd worden aanwezig zijn om de geïnteresseerden meer over hun commissie te vertellen. Tijdens de Commissie Carrousel zullen tevens interessestrookjes aanwezig zijn. Op deze manier hopen wij de drempel te verlagen voor eerstejaarsstudenten en niet-actieve leden om actief te worden bij P.S. Deze activiteit gaan wij in februari organiseren. Dit punt sluit aan bij het speerpunt “Pharmaciae Sacrum is toegankelijk” uit het Meerjarenplan.

Promotie In de afgelopen jaren zijn de sociale media erg ontwikkeld. Naast Facebook maakt P.S. inmiddels gebruik van Snapchat en LinkedIn. Op dit moment is Instagram het snelst groeiende sociale medium en ook erg geliefd onder jongeren. Daarom vinden wij dat Instagram een juiste toevoeging is op de bestaande sociale media die P.S. gebruikt. Wij zullen Instagram gebruiken om elke eerste dag van de maand een foto te plaatsen met een overzicht van de activiteiten die P.S. die maand organiseert. Daarnaast zullen wij maximaal elke week en minimaal elke twee weken een foto plaatsen ter promotie van een bepaalde activiteit. Wij zullen zorgen dat er geen overlap plaatsvindt tussen de verschillende mediakanalen door te vermijden dat dezelfde berichten op de verschillende kanalen worden gezet. In verband met de privacy van de leden zullen zij niet in berichten getagd worden.

Daarnaast zal altijd toestemming gevraagd worden aan een lid indien degene duidelijk op de foto staat. Foto’s zullen maximaal één jaar op de Instagrampagina zichtbaar zijn. Dit punt sluit aan bij de speerpunten “Pharmaciae Sacrum is toegankelijk” en “Pharmaciae Sacrum gaat met haar tijd mee” uit het Meerjarenplan.

Wij voelen ons zeer vereerd aankomend jaar het bestuur van Pharmaciae Sacrum te mogen vormen en onze plannen uit te gaan voeren. Wij ambiëren een productief jaar te hebben, waarin wij de continuïteit en tradities van onze oude vereniging voort gaan zetten en deze waar nodig vernieuwen.

Hopende de verwachtingen waar te kunnen maken, Het 137e kandidaat-bestuur der G.F.S.V. “Pharmaciae Sacrum’’, Laura ten Broek Laura Schot Remco Prins Lisa van Wier Menno Broekman

Praeses Ab-actis Quaestor Assessor I Assessor II

26

Foliolum | Jaargang 32 | Oktober 2018 | Pharmaciae Sacrum

CEES BOONE

EEN BESTUURSJAAR NA HET EERSTE STUDIEJAAR Het nieuwe collegejaar is inmiddels al weer in volle gang. Ook oud-bestuursleden hebben het hok verruild voor collegebanken en practicumzalen. Het leek ons tijd om met Cees terug te blikken op zijn afgelopen bestuursjaar.

Als assessor II word je meestal als laatste van het nieuwe bestuur gevraagd. Cees werd gevraagd door Keri, Lilly, Dennis & Melanie. Voordat hij als assessor II van het 136e bestuur werd gevraagd, gaat er een heel complot aan vooraf. Luke lokte Cees met een smoes over maartcommissies naar het bestuur. Hoewel Cees dit raar vond klinken, had hij nog niets door:

“DAAR DENK JE TOCH NIET OVER NA?” Cees kwam die ochtend niet bij die afspraak, omdat hij te brak was.

De afspraak werd verplaatst naar de middag. Toen hij die middag op het hok kwam, werd het snel duidelijk dat hij gevraagd werd voor het bestuur. “Ik schrok me dood. Toen heb ik mijn ouders gebeld en het met hen besproken. Zij zeiden: ‘ja, klinkt leuk, maar ik heb geen idee wat het inhoudt’. Cees heeft er twee nachten over geslapen voordat hij besloot om ja te zeggen tegen de functie als assessor II. De kandidaat-bestuur periode en onthulling Wanneer je besluit om een jaar het bestuur in te gaan, krijg je een boekje met je taakomschrijving erin. Cees heeft braaf het boekje doorgelezen en wist niet zo goed wat hij met de informatie moest doen. Achteraf blijkt de informatie uit dat boekje wel te kloppen.

Verder kende Cees zijn bestuursgenoten nog niet zo goed. Hij kende Keri en Dennis uit de lustrumcommissie en Melanie had hij een keer op EIK gezien. Lilly kende hij niet. Het was spannend om met mensen die hij niet goed kende een jaar op het hok door te brengen en de vereniging te leiden.

Cees moest ongeveer een maand geheim houden dat hij de nieuwe assessor II van het bestuur ging worden, wat vergeleken met de andere functies relatief kort is. Ook de bijeenkomsten van het bestuur waren geheim.

27

Aan al die geheime bijeenkomsten kwam in maart 2017 een einde.

Tijdens de P.S.-borrel van maart werd het kandidaat-bestuur bekend gemaakt. Cees wilde heel graag dat de EJC, zijn commissie, bij de borrel aanwezig was, maar hij kon niet zeggen dat hij onthuld zou worden als assessor II van het nieuwe bestuur. De EJC had er echter niet zo veel zin in. Uiteindelijk was het gelukt om Charlotte en Mahshid mee te nemen.

Voor het moment van bekendmaking had Cees al tegen Charlotte gezegd dat hij moest plassen. De assessor II-kandidaat wordt altijd als eerste naar voren geroepen en Cees bleef vrij lang stil. Vervolgens stond hij op en liep naar voren, waarop Charlotte hem probeerde tegen te houden:

Foliolum | Jaargang 32 | Oktober 2018 | Pharmaciae Sacrum

“NEE, JE KUNT NU ECHT NIET GAAN PLASSEN. BLIJF Hij zag zijn vrienden daardoor ook minder vaak dan hij zou willen. “Je laat wel iets achter voor een heel jaar, maar het is maar één jaar en ZITTEN!”

mensen begrijpen wel dat het heel druk is.” Er zijn mensen die niet Cees liep door en ging op de stoel staan, tot grote verbazing van Char- begrijpen dat je overal heen moet. Dat bracht sociale druk met zich mee. lotte en Mahshid. “Best veel mensen hadden verwacht dat ik een goede “Je gelooft het wel als mensen zeggen dat het druk is, maar het is nog drukker dan je zou denken. Je kunt het je echt niet voorstellen. En alles kandidaat zou zijn, maar de EJC totaal niet. Het was heel leuk.” is verplicht, dus je moet overal heen.” Hierdoor heeft hij wel leren planTaken van de assessor II nen en een agenda aangeschaft. “Het bestuur en de activiteiten staan op De taken van de assessor II op het hok vallen volgens hem wel mee: nummer één.” Sommige mensen begrepen dit niet. koffiezetten, streeplijsten bijhouden en het aanspreekpunt zijn wanneer mensen langskomen als andere bestuursleden druk zijn. Verder kreeg Verder ontdekte hij dat P.S. goede banden heeft met de andere verenihij taken die niet uitmaakten wanneer ze gedaan moesten worden, bi- gingen in Utrecht en Leiden en de K.N.P.S.V. Ook zijn de banden met de andere studieverenigingen op jvoorbeeld de commissiebokaal de gang goed. Daarnaast heeft bijhouden, filmpjes maken of hij persoonlijk goede banden Facebookberichtjes schrijven. Het opgebouwd binnen P.S., ook met werken op het hok was voor hem mensen uit de master, met wie hij lastig, omdat het altijd zo gezellig normaal gesproken niet in contact is. zou komen. De mix tussen de jaarOntdekkingen lagen vindt hij fijn.

Cees kwam er in zijn bestuursjaar Nu hij geen bestuur meer is, zijn er achter dat P.S. veel meer toch dingen die hij stiekem mist. activiteiten organiseert dan hij “Half tien op het hok zijn is niet had verwacht. Aanwezigheid bij leuk, maar als je ineens uit je leven al die activiteiten was volgens hem gehaald wordt en niks meer doet, het drukste. “Daar verkijk je je het dan mis je het toch wel.” meest op.”

“JE AGENDA ZIT HELEMAAL VOL. SOMS ZELFS OOK IN DE WEEKENDEN”

Tot slot vroegen we hem of hij nog wat tegen Menno wilde zeggen.

“Ik zou graag aan Menno willen meegeven: check of je iets kunt veranderen wat voor jou beter lijkt. Je bent op een positie waarop dat mogelijk is.”

28

Foliolum | Jaargang 32 | Oktober 2018 | Pharmaciae Sacrum

MARTINA SCHMIDT

DE PERSOON ACHTER DE HOOGLERAAR Martina Schmidt is hoogleraar Moleculaire Farmacologie. Ook is zij voorzitter van de opleidingscommissie MPDI. Tenslotte was zij tot september 2017 werkzaam als opleidingsdirectrice Farmacie.

Hoe bent u bij de opleiding Farmacie in Groningen terecht gekomen?

‘Ik ben begonnen met de zesjarige studie Biologie in het Ruhrgebied in Duitsland. Daar heb ik mij toegespitst op plantenbiologie. Daarbij isoleerde ik bioactieve stoffen uit planten en bekeek daarvan de werking op eiwitten in cellen en weefsel. Vanaf mijn promotie hield ik me bezig met de toepassing van geneesmiddelen. Tijdens mijn post doc van drie jaar ben ik meer de kant van de farmacie en farmacologie opgegaan. Hierbij hoorde ook nog drie jaar in het buitenland. In Duitsland heb ik een extra opleiding gevolgd om farmacoloog te worden. Ook heb ik in Duitsland een habilitatie opleiding gedaan van zes jaar, waarmee je aangeeft dat je in het onderzoek actief wilt blijven. Vervolgens ben ik werk gaan zoeken en ben ik in Amsterdam bij het AMC terecht gekomen. Hier heb ik bijna twee jaar gewerkt, voordat ik naar Groningen kwam. Ik ben altijd nieuwsgierig geweest en wil graag blijven leren.’

Hoe zag uw studentenleven eruit?

‘Destijds waren er in Duitsland niet veel en niet erg actieve studieverenigingen, zoals Pharmaciae Sacrum nu. Dat is ook echt een pluim voor P.S.. Verenigingen vond je vooral aan klassieke universiteiten. Er bestond wel een studievereniging die vooral gericht was op elkaar helpen met studeren en het uitwisselen van tentamens. Er werden geen sociale activiteiten georganiseerd. Wel gingen we op eigen initiatief met een stel vrienden iets drinken in de kroeg. Maar dit was vooral in het weekend en niet de hele week door.’

Hoe komt u bij het voorbeeld met de bureaustoel wanneer u uitlegt over receptor antagonisme?

‘Ik heb zelf van een aantal erg goede, enthousiasmerende leraren les gehad. Toen ik mij ging afvragen van welke manier van lesgeven ik het meest onthouden heb, kwam ik uit op het visualiseren van processen.

Je kan zo vaak een filmpje zien van een tertiaire structuur van een receptor, maar wanneer ik de armleuningen beweeg ter illustratie van het conformeren van een receptor, blijft het vaak veel beter hangen. Ik probeer de droge stof tot leven te wekken, zodat studenten op het tentamen zich die stoel weer herinneren. Naast het contact met jonge mensen vind ik dan ook de overdracht van kennis het leukst aan het lesgeven.’

29

Wat is uw favoriete receptor?

‘De muscarine M3-receptor. Naar deze receptor heb ik zelf veel onderzoek gedaan. Hij komt op veel cellen in het lichaam tot expressie, maar werkt overal weer anders. Dat vind ik fascinerend en ik wilde graag

Foliolum | Jaargang 32 | Oktober 2018 | Pharmaciae Sacrum

ontdekken hoe dat mogelijk is. Daarnaast zijn er veel geneesmiddelen Wat zijn uw hobby’s?

‘Fietsen, wandelen, hardlopen, tuinieren; eigenlijk alles wat ik buiten die aangrijpen op deze receptor, zoals atropine en tiatropium.’ kan doen. In de winter ga ik graag langlaufen. Meestal in Duitsland of Oostenrijk. Scandinavië vind ik ook heel erg mooi. Scandinavië is alleen Wat is uw lievelingsdier?

‘Een koe, ik vind dat zo’n gezellig beest! Het zijn zulke prachtige grote erg duur. Blijkbaar heb ik toch al iets te lang in Nederland gewoond.’ beesten, maar toch zijn ze bang voor ons en moet je ze rustig benaderen.

“SCANDINAVIË IS ALLEEN ERG DUUR. BLIJKBAAR Ik vind hun koppen mooi met de oren aan de zijkant en de grote ogen.

Wanneer ik ga fietsen, stop ik altijd even bij de koeien.’

HEB IK TOCH AL IETS TE LANG IN NEDERLAND GE-

WOOND.” “WANNEER IK GA FIETSEN, STOP IK ALTIJD EVEN BIJ ‘Ook lezen doe ik graag. Het mooiste boek wat ik in de afgelopen vakanDE KOEIEN.”

tie heb gelezen, was een historische weergave over Winston Churchill ‘Ik heb ontzettend veel foto’s van koeien die ik onderweg gemaakt heb. geschreven door een historicus. Ik hou erg van geschiedenis en dit boek Er gaat ook absoluut nog een keer in mijn kantoor een schilderij met ging deels over wat Churchill heeft betekend voor de oprichting van de koeien komen, van bijvoorbeeld Van der Ploeg.

Europese Unie. Dat is nu weer erg actueel met de Brexit.’

Ik heb mijn man ontmoet op een congres in Italië en hij kwam uit Nederland. Toen was het de vraag Heeft u veel gereisd? waar we samen zouden gaan wonen, ‘Ik heb redelijk veel gereisd voor mijn maar dat is uiteindelijk Nederland werk. Als ik op vakantie ga, ga ik geworden: tussen de koeien.’ het liefst ergens heen waar ik kan komen met de trein of Wat is uw favoriete eten? boot. Ik hou namelijk niet ‘Ik ben gek op stamppot zo van vliegen. En hier om en kaas. Maar de mooime heen zijn nog genoeg ste keuken vind ik de mooie plekken die ik Belgische keuken. nog niet gezien heb.

Daar komt de HollandWel staan Australië se stamppot samen en Canada nog op mijn met Franse accenten. lijstje op te bezoeken.

En ze koken er veel Met de boot naar Ausmet bier en wijn wat ik tralië is me toch iets te erg lekker vind. Ik hou ver, dus dan zal ik wel zelf veel van koken en moeten vliegen.’ vind het leuk om hiermee te experimenteren.’

“MET DE BOOT NAAR

AUSTRALIË IS ME TOCH

Apfelkorn of Jägermeister?

IETS TE VER, DUS DAN ‘Apfelkorn. Ik denk dat het in DuitsZAL IK WEL MOETEN VLIEGEN” land Apfelschnaps heet. Jägermeister doet mij altijd denken aan Magenbitter: een drankje Heeft u nog tips voor de studenten van nu? dat ik vroeger kreeg als ik ziek was. Maar eigenlijk hou ‘De actieve houding en betrokkenheid van Pharmaciae Sacrum vind ik ik het meest van bier of wijn. Een heerlijk Belgisch biertje bijvoorbeeld.

Wat trouwens wel een leuk weetje is, is dat de oprichter van het Gro- erg goed en ik denk dat dat ook belangrijk is. Verder wil ik als advies meegeven om niet bang te zijn. De veranderingen met betrekking tot de ningse Baxbier een promovendus van mij was!’ internationalisering zijn nu bezig, maar ik weet zeker dat dat ook heel veel moois met zich mee gaat brengen.’

Wat is uw favoriete schlager/nummer?

99 Luftballons. Dat is jeugdsentiment. Dat waren mijn jaren, de jaren 80. En je kan goed meezingen.

30

Foliolum | Jaargang 32 | Oktober 2018 | Pharmaciae Sacrum

FLIP DE STRIP Voorafgaand aan elk Foliolum gemaakt door ACTIE Redactie zijn er P.S.-ers die de eer en belangrijke taak hadden om voor Flip te Beer te mogen zorgen. In dit nummer zijn dat Joost Mulder, quaestor van Eerstejaarsintroductiecommissie FantasierEIK en Laura ten Broek, praeses van het 137e bestuur. Via Snapchat hebben zij ons een kijkje gegeven in het turbulente leven van Flip tussen de farma’s.

LOGEREN BIJ JOOST

ZIEN HOE JOOST FLIPT? SCAN DE QR-CODE!

31

Foliolum | Jaargang 32 | Oktober 2018 | Pharmaciae Sacrum

LOGEERT FLIP DE VOLGENDE KEER BIJ JOU?

LOGEREN BIJ LAURA

32

ACTIVITEITENAGENDA Oktober 2 oktober 18 oktober 23 oktober 25 oktober

P.S.-borrel STOF-vergadering EJC-feest Algemene Ledenvergadering Workshop ‘effectief studeren’

November 6 november 7 november

P.S.-borrel Bestuur Informatie Avond

December 3 december 4 december 11 december

Eerstejaars Hooghoudt Excursie P.S.-sinterklaasborrel STOF-vergadering AlDi-feest

COLOFON Redactie Lotte van ‘t Hoff Charlotte Mittendorff Bjorn van der Weide Tijn Jorritsma Emma van Kampen Marijke van der Wagt Ab-actiaat Charlotte Mittendorff Soephuisstraatje 5A 9712 BZ Groningen Tel: 06-48369535 redactie@psgroningen.nl Drukkerij Perfect book Oplage 1150 stuks Copyright 2018 Redacticommissie Foliolum “ACTIE Redactie” der G.F.S.V. ‘‘Pharmaciae Sacrum’’.

Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd en/of openbaar worden gemaakt door middel van schrift, druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze dan ook zonder voorafgaande toestemming van de auteurs.

Gebruikt bronnenmateriaal is op te vragen bij de Redactiecommissie.

34