PRO ZDROWIE 30

Woreczek żółciowy mały narząd, duże problemy Żelowy implant zamiast operacji kręgosłupa Na okładce lek. Victor Touma specjalista ortopedii i traumatologii narządu ruchu Bóle barków co może je powodować? Temat numeru:CCZNEGOZNEGO Y WYDANIE 2(30)2022 BEZPŁATNY MAGAZYN SZPITALA SPECJALISTYCZNEGO

KONIOR Specjalista neurochirurgii ze Szpitala Specjalistycznego PRO-FAMILIA VICTORlek.

IZABELAmgr SMOLARZ Fizjoterapeutka uroginekologiczna ze Szpitala PRO-FAMILIASpecjalistycznego DOMINIKAmgr MIERZWA Dietetyk ze Szpitala Specjalistycznego PRO-FAMILIA lek. IZABELAstom. PASTERNAK Stomatolog ze Stomatologii PRO-FAMILIA lek. NATALIAmed. PIONKA Certyfikowany lekarz medycyny estetycznej ze SpecjalistycznegoSzpitalaPRO-FAMILIA

| NASZ ZESPÓŁ 6

GILEWSKA

MAŁEK Specjalista chirurgii ogólnej i chirurgii onkologicznej ze Szpitala Specjalistycznego PRO-FAMILIA MARTAlek. Specjalista ginekolog - położnik ze Szpitala PRO-FAMILIASpecjalistycznego Specjalista ginekolog-położnik ze Szpitala PRO-FAMILIASpecjalistycznego

Specjalista chirurgii plastycznej ze Szpitala PRO-FAMILIASpecjalistycznego

JUCHA-LADZIŃSKADOMINIKAmgr Dietetyk ze SpecjalistycznegoSzpitalaPRO-FAMILIA

TOUMA Specjalista ortopedii i traumatologii narządu ruchu ze Szpitala Specjalistycznego PRO-FAMILIA

KAMILlek. LATRA

KAROLINAmgr PIOTROWSKA Psycholog ze SpecjalistycznegoSzpitalaPRO-FAMILIA MAŁEK-STELMACHOWSKAKAROLINAlek.

NASI EKSPERCI: dr n. ZBIGNIEWmed.

ROBERTlek.

7 Sobiesław Zasada Automotive al. mjr Wacława Kopisto 3, 35-309 Rzeszów +48 17 850 37 40 NIEOGRANICZONErzeszow.subaru.plMOŻLIWOŚCI PODRÓŻOWANIA.

CO NOWEGO W PRO-FAMILII? 10 Chirurgia kręgosłupa – nowy oddział już otwarty 11 Nowoczesny sprzęt na operacyjnymbloku 13 Nowa przestrzeń dla medycyny estetycznej SPIS TREŚCI BEZPŁ TNY MAG ZYN SZP T LA PE A TY ZNEGO n P Y WYDANIE 2(30)2022 BĄDŹ FIT 64 Sport a nasza dieta KULINARIA 76 W roli głównej: warzywa i owoce! PSYCHOLOGIA 56 Gdy pojawia się drugie dziecko MISJA ZDROWIE 20 Endoskopowa operacja kręgosłupa – zabieg, który stawia na nogi 23 Zamiast operacji kręgosłupa – żelowy implant 24 Życie bez 30 kilogramówjestpiękne 28 Pęcherzyk żółciowy – mały narząd, duże problemy 34 Hiperandrogenizm–cotoznaczy? 48 Depresja poporodowa –problem nawet 35 procent mam TEMAT NUMERU 14 Bóle barków – co może je powodować? STOMATOLOGIA 44 Nowoczesna stomatologia – gabinet na miarę XXI wieku STREFA DZIECKA 52 Kaszel u dzieci ma wiele przyczyn 68 Pierwsza pomoc MODA & URODA 40 Laser CO2 – ratunek dla skóry po porodzie 62 Botoks czy hialuronowy?kwas 74 Pakuji w drogę!plecak WARTO WIEDZIEĆ 32 ultradźwiękowaWiązkakontramięśniak 38 Sześć pytań o… plastykę brzucha 42 w chirurgiiFizjoterapiaplastycznej 60 kreatywnepomysłówCzternaścienazabawy 66 Detoks –skuteczna dieta czy chwyt marketingowy? 72 Słońce pod kontrolą, czyli co warto mieć w torbie latem? | W NUMERZE 8 9

Chirurgia kręgosłupa - już otwarta

FOT. DARIUSZ PUCHAŁA

Szybki powrót do zdrowia i codziennej aktywności, krótki pobyt w szpitalu, zmi nimalizowane ryzyko powikłań. W Szpitalu Specjalistycznym PRO-FAMILIA został uruchomiony oddział chirurgii kręgosłupa zapewniający pacjentom dostęp do naj mniej inwazyjnych technik stosowanych obecnie w chirurgii kręgosłupa.

- Pierwszy pacjent, Pan Rafał cierpiał wiele miesięcy z powodu rwy kul szowej, której przyczyną była masywna przepuklina jądra miażdżystego w odcinku lędzwiowym. Operacja trwała nieco ponad godzinę, a tuż po jej zakończeniu pacjent uzyskał całkowitą remisję dolegliwości bólowych. Po dwóch godzinach został uruchomiony, a po 6 opuścił szpital samodzielnie – wyjaśnia lek. Robert Konior. Dziś, prawie dwa tygodnie po zabiegu, pacjent czuje się bardzo dobrze i jak sam podkreśla - nie odczuwa bólu, a powrót do codziennych aktywności był możliwy szybciej, niż się spodziewał.

10 11 | STREFA DZIECKA| CO NOWEGO W PRO-FAMILII?

Z wykorzystaniem małoinwazyjnych metod wykonujemy zabiegi odcinka lę dźwiowego, piersiowego i szyjnego, a także procedury przeciwbólowe, takie jak termolezja czy blokady dokręgosłupowe – wylicza neurochirurg. Lekarze wykonali już pierwsze zabiegi Dr Robert Konior wraz z zespołem przeprowadzili już pierwsze zabiegi.

- Endoskopowe operacje kręgosłupa to przede wszystkim mniejsze ryzyko powikłań, mniejsze dolegliwości bólowe, a także szybsza rekonwa lescencja i powrót do codziennych aktywności. Uruchomienie nowego oddziału jest odpowie dzią na potrzeby pacjentów. Takie operacje w naszym regionie do tej pory były rzadkością – wyjaśnia dyrektor szpitala Radosław Skiba. Endoskopowa chirurgia kręgosłupa jest tech niką małoinwazyjną. Polega na wykonaniu zabiegu za pomocą endoskopu, co wpływa na minimalizację uszkodzenia mięśni przy kręgosłupowych, a także zmniejszenie blizny pooperacyjnej i ryzyka wystąpienia powikłań. Zabieg wykonuje się przez niewielkie (ok. 1 cm) nacięcie skóry, przez które następnie do ciała pacjenta wprowadzany jest endoskop połączony z kamerą. - Kamera umożliwia nam lepszą wizualizację operowanego miejsca, poprzez powiększenie najdrobniejszych szczegółów, takich jak struk tury kostne, mięśniowe a przede wszystkim te nerwowe, znajdujące się w kanale kręgowym. Operator używając mikronarzędzi usuwa masy wypadniętego dysku, odbarczając jednocześnie podrażniony nerw. Zabieg trwa ok. godziny i wykonywany jest w znieczuleniu ogólnym lub miejscowym – w zależności od położenia przepukliny – wyjaśnia lek. Robert Konior, specjalista neurochirurgii. Dzięki endoskopii możliwe jest zminimalizowanie ryzyka dwóch najczęst szych powikłań występujących po operacjach tradycyjnych, takich jak zro sty w kanale kręgowym oraz niestabilność kręgosłupa. Z uwagi na znikomą inwazyjność zastosowanie zabiegu zmniejsza pooperacyjne dolegliwości bólowe, a także minimalizuje tworzenie się rozległych blizn pozabiegowych.

CHIRURGIA KRĘGOSŁUPA W PRO-FAMILII Chcesz dowiedzieć się więcej? Odwiedź stronę szpitala – www.pro-familia.pl (oddziały – chirurgia kręgosłupa) lub zadzwoń: 17 773 57 00.

Nowoczesny sprzęt na bloku operacyjnym

Najwyższa jakość obrazu, doskonała precyzja, trafniejsza diagnoza mniej szy ból dla pacjenta - to jedne z wielu zalet nowoczesnego sprzętu, który wzbogacił wyposażenie Bloku Operacyjnego w Szpitalu Specjalistycznym PRO-FAMILIA. Mowa o trzech wieżach laparoskopowych 4 K firmy Arthrex, na których od niedawna pracują ginekolodzy ortopedzi. Gabinety Medycyny Estetycznej zyskały nową przestrzeń! Teraz znajdują się w nowym budynku E, który znajduje się na końcu parkingu. - Zabiegi, które wykonujemy dobieramy z największą precyzją, aby u na szych pacjentów w sposób naturalny podkreślić największe atuty urody.

Szpital Specjalistyczny PRO-FAMILIA to pierw sza placówka w Polsce, która dysponuje tak nowoczesnym sprzętem, a wszystko to z my ślą o pacjentach, aby zapewniać im dostęp do minimalnie inwazyjnych metod leczenia. - skinboosters, mezoterapię, peelingi me dyczne oraz m.in. biostymulatory. Nieodłącz ną częścią naszej oferty jest także laser Co2, który ma szerokie zastosowanie. Pracujemy na sprzęcie medycznym najwyższej klasy, a podczas zabiegów stosujemy kosmetyki re nomowanych firm – wylicza lekarz medycyny estetycznej, Natalia Pionka. WIĘCEJ INFORMACJI Zadzwoń i dowiedz się więcej: 733 800 707 Na zdjęciach docent Tomasz Łoziński i zespół podczas operacji. PUCHAŁA ARCHIWUM

FOT. DARIUSZ

Nowa przestrzeń dla medycyny estetycznej

FOT.

12 13 | STREFA DZIECKA| CO NOWEGO W PRO-FAMILII?

Przeprowadzamy szereg profesjonalnych zabiegów z wykorzystaniem m.in.: nici rewitalizujących, kwasu hialuronowego, a także toksyny botulinowej, potocznie zwanej - botoksem. Oferujemy także zabiegi rewitalizacji skóry

Na początek – trochę wiedzy W skład stawu ramieniowego wchodzi głowa kości ramiennej oraz wy drążenie panewkowe łopatki. Wydrążenie stawowe jest wzmocnione przez chrzęstno-więzadłową krawędź, czyli obrąbkiem, który powiększa powierzchnię stawową. Jest kluczowym elementem stabilizującym staw.

Kolejnym elementem stawu ramieniowego jest pierścień rotatorów albo stożek rotatorów, zestaw czterech mięśni i ścięgien, które otaczają głowę kości ramieniowej, zapewniają mu wsparcie i odpowiadają za ruch. Staw ramieniowy jest stawem kulistym, charakteryzującym się szerokim zakre sem ruchomości: zgięcie i wyprost, odwodzenie i przywodzenie, rotacja zewnętrzna i wewnętrzna. Przez swój szeroki zakres ruchomości i rozbudo waną strukturę anatomiczną, każda czynność ruchowa ramion, szczególnie ruchów wykonywanych ponad głową, może prowadzić do przeciążeń i da lej - uszkodzeń struktur budujących staw ramienny. Często bywa przyczyną wywołującą ból barku wśród sportowców. Najczęstsze problemy: 1.) zespół ciasnoty podbarkowej; 2.) choroby ścięgna głowy długiej bicepsa; 3.) zespół zamrożonego barku; 4.) uszkodzenia pierścienia rotatorów; 5.) uszkodzenie obrąbka stawowego część przednia lub SLAP. Zespół ciasnoty podbarkowej Zespół ciasnoty podbarkowej stanowi ok. 50% wszystkich dolegliwości bólowych barku. Jest to zespół patologii związanych z przestrzenią podbarkową, kaletką podbarkową oraz ścięgnami pierścienia rotatorów. Przyczyny zespołu mogą być różne, np.: długotrwałe wykonywanie ruchów kończyną górną ponad głową z następczym wystąpieniem stanu zapalnego, co zawęża przestrzeń podbarkową i wtórnie powoduje uszkodzenie stożka rotatorów. Wśród czynników może być również degeneracja mięśni stożka rotatorów, powodując zwiększenie przyparcia głowy kości ramieniowej do wyrostka barkowego łopatki, co zmniejsza przestrzeń podbarkową powodując cia snotę i nasilenie „mechanizmu błędnego koła”. Diagnostyka Ból barku wywołany zespołem ciasnoty podbarkowej rzadko ustępuje samo istnie, szczególnie jeśli jesteśmy aktywni fizycznie, a bezpośrednia przyczyna dolegliwości nie zostanie usunięta. Dlatego wskazana jest porada ortopedy, celem wykonania diagnostyki i rozpoczęcia leczenia. Istnieje wiele schorzeń,

Bóle barków – co może je powodować?

Tekst: lek. Victor Touma, specjalista ortopedii i traumatologii narządu ruchu.

IMAGESPOGOFOT. 14 15 | TEMAT NUMERU

Problemy ze stawem ramieniowym zajmują trzecie miejsce pod względem czę stotliwości występowania urazów u sportowców, plasując się na podium zaraz za stawem kolanowym i skokowym. Ból barku może wystąpić zarówno podczas wy konywania codziennych czynności, jak i w trakcie snu, co znacząco obniża jakość życia. Leczenie może być długotrwałe i zależy od rodzaju kontuzji.

TEKST: LEK. VICTOR TOUMA SPECJALISTA ORTOPEDII I TRAUMATOLOGII NARZĄDU RUCHU które mogą przypominać zespół cieśni pod barkowej. Do postawienia prawidłowego roz poznania, oprócz szczegółowego wywiadu lekarskiego, potrzebne jest wykonanie kilku specyficznych testów, jak np.: Neer’a, Haw kins’a, Jobe’a, Belly ,Yergason, Speed czy bole sny test łuku. W diagnostyce wykorzystuje się również zdjęcie RTG, badanie USG i najbardziej szczegółowe badanie MRI . Wszystkie badania jako całość, pomagają postawić odpowiednie rozpoznanie i umożliwiają zakwalifikowanie pacjenta do odpowiedniego leczenia zacho wawczego czy operacyjnego. Leczenie zachowawcze Zespół ciasnoty podbarkowej rozpoczyna się od leczenia zachowawczego, na które składa się: odpoczynek, zmniejszenie bólu i obrzęku w obrębie stawu barkowego, a także ogra niczenie aktywności fizycznej. Może to po trwać około roku, aż do zauważenia wyraźnej W tympoprawy.okresie, aby zmniejszyć ból barku, le karz może przypisać leki przeciwzapalne NLPZ np. Diklofenak, Naproxen, Nimesulid, selek tywne inhibitory Cox-2 „koksyby” lub podać zastrzyk z Glikokortykosteroidu (Diprophos). Zastrzyk ma działanie przeciwzapalne i prze ciwbólowe, ale często tylko tymczasowe. Szansą - PRP Można również wykorzystać terapię biolo giczną z użyciem PRP – osocza bogatopłytko wego, które również ma działanie przeciwza palne i stymuluje zdolności regeneracyjne. Oczywiście musimy pamiętać, że im wcze śniejsze stadium schorzenia, tym większa szansa na wyleczenie. PRP pozyskiwane jest z krwi pacjenta podczas wizyty w gabinecie, trwającej ok. 15 min. Pacjent nie musi być na czczo , wymagane jest jedynie odpowied nie nawodnienie w dniu zabiegu. Prostota i krótki czas procedury sprawia, że zabieg jest często wykonywany i mało obciąża pa cjenta. Do tego wykorzystujemy w gabinecie ortopedycznym aparat USG, który umożliwia podanie leku (steryd, PRP, kolagen) precyzyj nie pod kontrolą głowicy w obszar objęty sta nem zapalnym np. kaletkę podbarkową, ok. ścięgien (PRP, kolagen).

Dokładniejsza ocena jest możliwa dzięki rezonansowi magnetycznemu, często uży wanemu w planowaniu przedoperacyjnym. Najdokładniejsza jest artroskopia stawu ra miennego. Leczenie W leczeniu większości problemów ścięgna głowy długiej bicepsa, wywołujących uciąż liwy ból, dobre rezultaty daje fizjoterapia. Wyjątkiem mogą być uszkodzenia ścięgna z objawami niestabilności lub zerwanie któ

Leczenie operacyjne Gdy leczenie zachowawcze nie przynosi pożądanych efektów, a ból barku nadal jest odczuwalny, może być potrzebne leczenie operacyjne. Dostęp nych jest kilka technik chirurgicznych, które najczęściej wykorzystuje się w tego typu schorzeniach. Najczęściej stosuje się artroskopię stawu ramien nego, która polega na dekompresji przestrzeni podbarkowej poprzez ar troskopowe wycięcie zapalnie zmienionej kaletki podbarkowej, a czasami też akromioplastykę, czyli sfrezowanie wyrostka barkowego. W przypadku częściowego lub całkowitego zerwania stożka rotatorów, wykonuje się ar troskopowe naprawienie ścięgna mięśni stożka rotatorów z użyciem kotwic kostnych. W przypadku masywnego zestarzałego uszkodzenia stożka ro tatorów (>4 miesięcy), można zastosować kilka metod leczenia operacyj nego. Jedną z nich jest wykonanie rekonstrukcji górnej torebki stawowej (SCR rec.), z wykorzystaniem głowy długiej bicepsa. Metoda przynosi bar dzo dobre efekty nawet w zestarzałych masywnych uszkodzeniach stożka, przywracając prawidłowy balans tkankowy w stawie ramiennym, przez ob niżenie osi obrotu stawu i włączenie zakresu pracy m. naramiennego. Inną regoś ze ścięgien stożka rotatorów. Czasami, w przypadku długotrwałego zapalenia, mo żemy sięgnąć po PRP, steryd. Zerwanie ścię gna głowy długiej bicepsa wymaga leczenia operacyjnego głównie u młodych sportow ców i aktywnych pacjentów. Operacyjnie leczone są również patologie przewlekłe, wykonujemy tenotomię (przecięcie głowy długiej bicepsa) lub preferowaną przez nasz szpital tenodezę (zabieg polegający na usta bilizowaniu głowy długiej bicepsa w innym nieanatomicznym miejscu). Dzięki temu „wy łączany” jest stan zapalny, zmniejszając lub całkiem eliminując ból. Zamrożony bark Zespół zamrożonego barku może być powo dem przewlekłego bólu barku. Jest chorobą znacznie komplikującą codzienne funkcjo nowanie, której leczenie zajmuje długi okres. Charakteryzuje się znacznym ograniczeniem ruchomości stawu ramiennego z towarzy szyszącym narastającym bólem. O pierwot nym zespole zamrożonego barku mówimy Diagnostyka Podstawą diagnostyki jest prawidłowo wykonane badanie przedmiotowe, które pozwala postawić prawidłową diagnozę, za oszczędzić czas, gdy potrzebna będzie ope racja. Lekarz może wykonać kilka testów np.: próbę Speeda lub próbę Yergasona. Podczas diagnostyki często stosujemy USG w trak cie pierwszej wizyty, dzięki czemu możemy wykonać badanie dynamiczne i ocenić pracę ścięgna i ewentualną niestabilność w rowku.

gdy nie ma uchwytnych przyczyn, jak: nagły uraz, czy przebyty zabieg operacyjny. Za mrożony bark to stan zapalny maziówki oraz zwłóknienie torebki stawowej stawu ramien nego. Objawy Charakterystycznym objawem dla zespołu zamrożonego barku jest ogromny ból barku bez uszkodzenia tkanek miękkich. Problem zazwyczaj dotyka kobiet w wieku od 40. do 60. lat i może być związany z zaburzeniami immunologicznymi, biochemicznymi i hor monalnymi. W fazie pierwszej zamrażania (trwa 1-8 tygodni) pojawia się ból barku w czasie wykonywania codziennych czyn ności. Następnie pojawia się ograniczenie ruchu stawu barkowego. Ból uniemożliwia pacjentowi spanie na chorym barku. W fa zie drugiej zamrażania (trwa 9-16 miesięcy) następuje obniżenie bólu spoczynkowego, czasem pojawia się ból nocny. Jednak sztyw ność postępuje i pacjent skarży się na upośledzenie prostych czynności dnia codziennego. W fazie trzeciej zamrażania (trwa 12-40 tygodni) ruchomość stawu stopniowo wraca samoistnie. Często jednak jest niepełne wyzdro wienie, a dolegliwości wracają w barku przeciwnym. Zamrożony bark - leczenie W  zamrożonym barku ważne jest szybkie wdrożenie rehabilitacji. Leczenie zamrożonego barku opiera się na terapii manualnej - pracy rehabilitanta na punktach spustowych, w bruzdach mięśniowych i powięzi oraz na masażu głębokim. Aby zmniejszyć stan zapalny i złagodzić ból można podać środki przeciwbólowe i niesteroidowe leki przeciwzapalne. W ostateczności, gdy leczenie zachowawcze nie przynosi oczekiwanych efektów, wykonuje się zabieg chirurgiczny, polegający na przecięciu torebki stawowej i uwolnieniu stawu, jednak o ostatecznym powodzeniu decyduje proces rehabilitacji, któ ra trwa około 24 tygodnie. Uszkodzenia stożka rotatorów Pierścień rotatorów otacza przednią, tylną oraz górną powierzchnię stawu ramienno-łopatkowego. Funkcją, jaką pełni, jest stabilizacja głowy kości ramiennej w stawie, unoszenie ramienia oraz ruchy obrotowe. Dysfunkcja stożka jest jednym z najczęstszych przypadłości stawu barkowego. Dotyka najczęściej osoby po 40. roku życia i osoby młode, uprawiające sport.

Podstawą rozpoznania jest wywiad lekarski, badanie kliniczne i badania obrazowe

16 17 | TEMAT NUMERU

metodą jest częściowa naprawa uszkodzonych ścięgien lub implementacja specjalnego balonu do przestrzeni podbarkowej, poszerzając ją i poprawia jąc biomechaniczne warunki pracy barku. Rozwiązaniem ostatecznym jest zastosowanie specjalnej, tzw. odwróconej endoprotezy stawu barkowego. Choroby ścięgna głowy długiej bicepsa Ból barku może być również wywołany przez problem o charakterze ostrym lub przewlekłym, obejmującym głowę długą bicepsa. Do patologii przewle kłych możemy zaliczyć stan zapalny związany z ułożeniem anatomicznym ścięgna, które przebiega w okolicy kaletki podbarkowej i ścięgna mięśnia nadgrzebieniowego w rowku międzyguzkowym kości ramieniowej wyni kającym, np. z częściowego uszkodzenia któregoś ze ścięgien rotatorów lub uszkodzenia więzadeł utrzymujących głowę długą bicepsa w rowku. Do patologii ostrych zalicza się zerwanie głowy długiej bicepsa, które zdarza się dość często. Dochodzi do tego głównie w przebiegu zmian degenera cyjnych tego ścięgna. Jak się objawia? - dolegliwości bólowe w obrębie stawu barkowego, - ograniczenie ruchu stawu barkowego, szczególnie rotacji wewnętrznej –sięganie do tyłu, wkładanie ręki w rękaw, rotacji zewnętrznej z odwiedze niem – pacjentki mają problemy z zapięciem stanika, - przeskakiwanie, - ból palpacyjny rowka głowy długiej bicepsa. Podstawą leczenia zachowawczego jest także fizjoterapia. Wzmacnianie mięśni stożka rotatorów i mięśni stabilizujących łopatkę. Dobra postawa barku i łopatki zwiększa szczelinę, w której znajduje się ścięgno i kaletka, oraz zmniejsza ucisk.

Diagnostyka Podstawą rozpoznania jest wywiad lekar ski, badanie kliniczne i badania obrazowe. Z badań dodatkowych dla oceny pierścienia rotatorów wykorzystuje się ultrasonogra fię, badanie rezonansem magnetycznym i zdjęcie rentgenowskie (RTG). USG pokazuje uszkodzenia ścięgien i pozwala uwidocznić dokładne miejsce uszkodzenia i towarzyszą ce temu inne uszkodzenia w ramieniu oraz ocenę stożka w badaniu dynamicznym. Badanie MRI z równą dokładnością ukazuje patologię stożka rotatorów i ścięgna głowy długiej bicepsa, a dodatkowo umożliwia ocenę wszystkich powierzchni stawowych i strukturę kości ramienia. Wykorzystywane jest do planowania przedoperacyjnego. RTG natomiast, może być bardzo pomocne do wykluczenia przyczyn ura zowych, np. złamań lub zmian towarzyszących, tj. zwapnienia, czy zmian zwyrodnieniowych.

-zycjach,patologie towarzyszące: rozerwanie pier ścienia rotatorów lub niestabilność stawu.

Diagnostyka i leczenie Podstawą rozpoznania jest wywiad lekarski oraz badanie przedmiotowe, lekarz spraw dza zakres ruchu, siłę i stabilność stawu bar kowego. Potrzebne jest wykonanie RTG, aby upewnić się, że nie ma złamania, w dalszej kolejności USG, w przypadku niestabilno ści potrzene będzie MRI celem kwalifikacji do odpowiedniego leczenia. W większości przypadków uszkodzenia typu SLAP w po czątkowej fazie nie wymaga operacji. Lekarz przypisuje niesteroidowe leki przeciwzapal ne i wdraża fizjoterapię. Odpowiedni pro gram ćwiczeń przygotowany przez wykwa lifikowanego rehabilitanta wzmocni ramię, przywróci ruchomość w stawie i zmniejszy ból barku. Leczenie operacyjne uszkodzeń typu SLAP zależy od tego, czy doszło do oderwania przyczepu mięśnia dwugłowe go lub przednio-górnej części obrąbka sta wowego oraz uszkodzeń towarzyszących.

W przypadku uszkodzenia typu III wykonuje się shaving, oczyszczenie wystrzępionych części obrąbka bez potrzeby szycia. Zabieg naprawczy przy uszkodzeniu typu II polega na artroskopowym zszyciu i przymocowa niu danego fragmentu za pomocą specjal nych implantów. SLAP typu IV, w przypadku uszkodzenia większej części, dokonuje się szycia ścięgna oraz przyszycie obrąbka. De cyzja o wyborze odpowiedniego leczenia zależy od postawienia odpowiedniej dia gnozy i wyborze odpowiedniego leczenia zachowawczego lub operacyjnego. Nowoczesny sprzęt, do świadczony zespół

Operacyjnie leczymy głównie uszkodzenia urazowe lub degeneracyjne, które dają objawy takie jak: ból barku, osłabienie siły mięśniowej czy ogra niczenie ruchu stawu barkowego. Standardem w leczeniu jest leczenie ar troskopowe, gdzie pod kontrolą artroskopu dokonuje się odtworzenia przy czepu ścięgna do głowy kości ramieniowej, czyli do miejsca, od którego to ścięgno się oderwało. Najlepsze efekty leczenie przynosi w pierwszych 3. miesiącach od urazu, gdzie nie doszło jeszcze do zaniku tłuszczowego mię śnia. Okres rekonwalescencji jest różny i w dużej mierze zależy od tego, czy mamy do czynienia z osobą młodą, u której stożek uległ zerwaniu w wyni ku np. upadku, czy starszej osoby z degeneracją stożka. Powrót do sportu w przypadku uszkodzenia stożka rotatorów jest jak najbardziej możliwy, zależny jest w dużej mierze od wyboru metody leczenia i odpowiedniej re habilitacji, która trwa ok. 3.-6. miesięcy. Uszkodzenie obrąbka stawu ramiennego typu SLAP Jest to uszkodzenie przyczepu ścięgna głowy długiej mięśnia dwugłowego ramienia do panewki oraz górnej części obrąbka stawowego. Rozpoznawa nych jest wiele typów takiego uszkodzenia: 1 zwyrodnienie obrąbka stawowego bez cech jego niestabilności; 2 najczęściej spotykany (50% przypadków) - oderwanie się górnej części obrąbka od panewki; 3 uszkodzenie typu „rączki od wiadra” z pozostawieniem części ścięgna i obrąbka przyłączonych do panewki; 4 pęknięcie typu „rączki od wiadra” rozszerzające się na ścięgno mięśnia dwugłowego. Przyczyny Uszkodzenie typu SLAP najczęściej występuje u sportowców wykonują cych określone wielokrotnie powtarzane ruchy ponad głową „ruch miota jący” (rzut oszczepem, dyskiem, pchnięcie kulą, a także koszykówka, siat kówka, piłka ręczna lub tenis). Nakładające się niewygojone mikrourazy doprowadzają do uszkodzenia typu SLAP. Duża grupa osób również ule ga uszkodzeniu tego typu po działaniu bezpośredniej siły zewnętrznej na staw, np. w trakcie upadku lub przy bardzo silnym pociągnięciu za ramię, w  przypadku upadania z wysokości z nagłym złapaniem się np. za drążek. Jak się objawia? - odczucie przeskakiwania, blokowania lub trzeszczenia, - zmniejszona siła barku, - zmniejszony zakres ruchu stawu , - ból barku przy ruchu lub przy utrzymywaniu kończyny w określonych po

PORADNIA ORTOPEDYCZNA W PRO-FAMILII TEL. 17 773 57 00

Leczenie Zwyrodnieniowe uszkodzenie stożka rotatorów może być świadectwem starzenia się organizmu. Takie przypadki leczymy głównie zachowawczo, chyba że nie ma efetu takiego leczenia. Sięgamy wtedy po zabiegi zmie niające mechanikę stawu, np. artroskopowa rekonstrukcja górnej torebki stawowej z transferem głowy długiej bicepsa, którą często wykonujemy.

Przyczyny Uszkodzenie pierścienia rotatorów może być spowodowane przez zmiany zwyrodnieniowe tkanek miękkich, ścięgien i mięśni obręczy barkowej. Po czątkowo przebiegać może bez większych dolegliwości i ma charakter prze wlekły. Problemy stożka wynikają najczęsciej z wykonywania powtarzających się czynności z uniesionym do góry ramieniem w sporcie, jak i życiu codzien nym. Uszkodzenie pierścienia rotatorów może powstać w wyniku urazu i wte dy ma charakter ostry z nagłym bólem i ograniczeniem ruchomości. Jak się objawia? - ból i ograniczenie ruchu odwodzenia, zginania prostowania stawu ramie -niowego,osłabienie siły mięśniowej - może pojawić się nagle (np. po dźwignięciu ciężaru) lub nasilać się stop -niowo,może występować nocą i zakłócać sen, - czasami występują trzeszczenia i przeskakiwanie w barku.

W PRO-FAMILII wykorzystujemy najnowocz śniejsze techniki z wykorzystaniem najlep szych implantów i technik artroskopowych. Do artroskopii stawu ramiennego używamy pozycjonera Trimano firmy Arthrex o wielu stopniach swobody. Umożliwia to odpo wiednie ułożenie kończyny operowanej, podnosząc jakość operacji oraz umożliwia jąc dokładniejsze zaopatrzenie uszkodzenia, które przy standardowych technikach mo głoby być niemożliwe.

18 19 | TEMAT NUMERU

FOT. DARIUSZ PUCHAŁA 20 21 | MISJA ZDROWIE

LEK. ROBERT KONIOR SPECJALISTA NEUROCHIRURGII ZE SZPITALA SPECJALISTYCZNEGO PRO-FAMILIA. Dyskopatia lędźwiowa (przepuklina jądra miażdżystego) zwana potocznie wypadnięciem dysku, to choroba cywilizacyjna. Ze względu na siedzący tryb życia, brak ruchu oraz otyłość coraz częściej dotyka ona młodych ludzi a nawet młodzież. Gdy przepuklina jest duża i uciska korzenie nerwowe, mamy wówczas do czynienia z rwą kulszową lub rwą udową, które zwykle wywołują silny ból. Jak wygląda le czenie? Na czym polega nowoczesna metoda endoskopowa?

OPERACJAENDOSKOPOWA KRĘGOSŁUPA zabieg, który stawia na nogi

R.K.: Warto zrozumieć anatomię dysku międzykręgowego, którego cho roba jest przyczyną tych nieszczęsnych objawów. Krążki międzykręgowe można porównać do poduszeczek włożo nych pomiędzy kręgi, których zadaniem jest prawidłowa amortyzacja gwarancja ruchomości kręgosłupa. Składają się one z jądra miażdżystego o miękkiej galaretowatej strukturze oraz otaczającego je pierścienia włóknistego, zbudowanego z twardej tkanki łącznej. Zdrowy, dobrze nawodniony dysk pozwala na prawidłowy rozkład naprężeń i amortyzację ruchów pomiędzy kręgami. W chorym, odwodnionym dysku, ta czynność jest zaburzona, dochodzi do zmniejszenia jego wysokości i elastyczności. Mikropęk

PZ:  Jednak zacznijmy od początku. Dlaczego pojawia się ból?

Rozmowa z lek. Robertem Koniorem, specjalistą neurochirurgii ze Szpitala Specjalistycznego PRO-FAMILIA. PRO ZDROWIE:  Mówi się, że dyskopatia lędźwiowa to choro ba cywilizacyjna, która dotyka coraz młodszych pacjentów. Nie po maga siedzący tryb życia i brak ruchu. Czy ból krzyża, który znacznie obniża jakość życia, można pokonać? Robert Konior: Bóle krzyża są drugą (zaraz po przeziębieniu) przyczyną szukania przez pacjentów pomocy medycznej. W ciągu całego życia czło wieka, aż 60-90% populacji będzie doświadczać tego przykrego objawu. Zdecydowana większość uzyska poprawę po leczeniu zachowawczym, które polega na przyjmowaniu leków i rehabilitacji. Niestety jeżeli to nie po maga lub pojawią się objawy neurologiczne, konieczna jest operacja.

- żelowy implant Zamiast operacji kręgosłupa

nięcia pierścienia włóknistego generują bóle krzyża. W końcu pierścień dysku pęka, a uwypuklone ze środka jądro miażdżyste powoduje ucisk na okoliczne struktury ner wowe. Pojawia się wówczas rwa kulszowa, która charakteryzuje się silnym bólem. Pa cjent nierzadko nie jest w stanie chodzić. Taki objaw jest najczęstszą przyczyną kwalifikacji pacjenta do leczenia operacyjnego, czyli dys cektomii (usunięcia przepukliny jądra miaż dżystego).

CHIRURGIA KRĘGOSŁUPA W PRO-FAMILII Chcesz dowiedzieć się więcej? Odwiedź stronę szpitala – www.pro-familia.pl (oddziały – chirurgia kręgosłupa) lub zadzwoń: 17 773 57 00.

Operator wykorzystuje nowoczesny endoskop o wysokiej

• zabieg “jednego dnia”

22 23 | MISJA ZDROWIE

- Podczas zabiegu operator przez cienką igłę wprowadza do środka dysku międzykręgowe go w kręgosłupie implant żelowy. Discogel wy pełnia pęknięcia i wzmacnia strukturę krążka, blokuje receptory bólowe i działa przeciwzapal nie. Co więcej – implant wchłania wodę z dysku międzykręgowego i powoduje jego obkurcza nie. To sprawia, że dysk cofa się na swoje ana tomiczne miejsce, a co za tym idzie - ustępują dolegliwości bólowe – wyjaśnia lek. Robert Konior, specjalista neurochirurgii. Zabieg wykonywany jest w znieczuleniu miejscowym. - Cały zabieg monitorowany jest za pomocą aparatu RTG. Dzięki temu, operator w czasie rzeczywistym na ekranie widzi położenie żelo wego implantu i może przeprowadzić zabieg z najwyższą precyzją – dodaje specjalista. Sam zabieg trwa 30-60 minut. Po jego za kończeniu pacjent pozostaje na sali w pozycji leżącej przez ok. 4-5 godzin, a po tym czasie samodzielnie może wyjść do domu. Czas re konwalescencji to okres około 5-6 tygodni. W tym czasie pacjentom zaleca się ograniczenie aktywności fizycznej oraz przebywania długo w pozycji siedzącej. DiscoGel – dla kogo Kwalifikacja do zabiegu odbywa się na podstawie dokładnej analizy m.in. wyników rezonansu magnetycznego. - Wskazaniem do wykonania zabiegu są bóle kręgosłupa lędźwiowego i szyj nego oraz potwierdzona w rezonansie magnetycznym dyskopatia szyjna lub lędźwiowa– wylicza ekspert. ZALETY ZABIEGU DISCOGEL

• małe ryzyko nawrotu choroby Tekst: lek. Robert Konior, specjalista neurochirurgii ze Szpitala Specjalistycznego PRO-FAMILIA

PZ:  Dlaczego mówi się, że endoskopowa metoda jest najmniej in wazyjna dla pacjenta? R.K.: Ponieważ endoskopowa dyscektomia minimalizuje ryzyko wystąpie nia powikłań okołooperacyjnych, takich jak krwawienie, infekcja rany, blizna i zrosty w kanale kręgowym. Znacznie skraca też czas zabiegu. Uraz tkanek miękkich wynikający z dostępu operacyjnego jest minimalny a blizna prak tycznie niewidoczna. Po zabiegu pacjent pionizowany jest godzinę od jej zakończenia, po kilku godzinach opuszcza szpital. Z reguły przyjmowanie leków przeciwbólowych nie jest konieczne, ból ustępuje. Rekonwalescencja po zabiegu trwa ok. 4 tygodnie. Zabiegi wykonywane są w zależności od położenia przepukliny w znieczuleniu ogólnym (dostęp tylny) lub znieczule niu miejscowym (dostęp boczny). Operator wykorzystuje nowoczesny en doskop o wysokiej rozdzielczości obrazu, co gwarantuje najwyższą precyzję i skuteczność zabiegu. Warto wiedzieć, że dzięki minimalnej inwazyjności, do zabiegu kwalifikować się będą także osoby starsze obciążone choroba mi przewlekłymi.

• niemal natychmiastowa ulga w bólu

• nowoczesne leczenie wykonywane w znie czuleniu miejscowym • brak blizn

Metoda znana pod nazwą DiscoGel opraco wana została we Francji w 2007 roku, a od 2015 jest stosowana w kilku ośrodkach w Pol sce. Jak wykazują liczne badania, metoda charakteryzuje się bardzo wysoką skutecz nością, sięgającą 90 procent, a także minimal nym ryzykiem nawrotu dolegliwości.

PZ:  Jak wygląda taka operacja? R.K.: Do niedawna operację dyscektomii wykonywano metodą klasyczną lub przy użyciu mikroskopu śródoperacyjnego z kil kucentymetrowych cięć. W ostatnim czasie prawdziwą rewolucją okazała się metoda endoskopowa. Jest to minimalnie inwazyjna metoda leczenia przez tzw. „dziurkę od klu cza”, w czasie której neurochirurg wykonuje cięcie na skórze o wielkości mniejszej niż 1 cm. Następnie przy pomocy fluoroskopii RTG do kręgosłupa wprowadzony zostaje endo skop wraz z kamerą, co pozwala na precyzyj ną wizualizację otaczających tkanek. Kolejny krok – specjalista neurochirurgii patrząc w ob raz monitora w wielokrotnym powiększeniu lokalizuje i usuwa przepuklinę specjalistycznymi narzędziami endoskopowymi. Operacja kończy się, gdy korzeń nerwowy zostaje uwolniony od ucisku przez przepuklinę.

PZ:  Jak wygląda kwalifikacja do zabiegu? R.K.: Niezwykle ważną kwestią, jeśli chodzi o skuteczność metody endo skopowej, jest prawidłowa kwalifikacja przez specjalistę neurochirurgii, posiadającego odpowiednie kwalifikacje. W trakcie wizyty w poradni, lekarz ocenia badanie rezonansu magnetycznego indywidualnie dobiera odpo wiedni dostęp endoskopowy.

rozdzielczości obrazu, co gwarantuje najwyższą precyzję i skuteczność zabiegu DiscoGel to bezoperacyjna metoda leczenia dyskopatii. Charakteryzuje się bardzo wysoką skutecznością, a także minimalnym ryzykiem nawrotu dolegliwości.

- Moje życie zmieniło się diametralnie. Po operacji ustąpiła cukrzyca i nadciśnienie. Nie biorę leków poza witaminami i minerałami. Wielką przyjemnością była wymiana garderoby o kilka rozmiarów mniejszą. Nie muszę już kupować ubrań przez internet. Wchodzę do sklepu i kupuję z satysfakcją normalne rozmiary, nie XXL –mówi Pani Ewa, która przeszła operację bariatryczną. Życie bez 30 kilogramów jest piękne

PRO ZDROWIE:  Dzień dobry Pani Ewo, bardzo mi miło Panią ponownie zobaczyć, choć to wielkie wyzwanie, by Panią poznać. Za wsze się śmieję mówiąc do pacjentów, że Was wszystkich pamiętam, lecz nie poznaję. Pamiętam nasze pierwsze spotkanie, lęk o to czy będziemy mogli Pani pomóc. Odważna kobieta, która chciała bar dzo zmienić swoje życie stawiała twardo kroki idąc po swoje, nowe zdrowsze i lżejsze życie. Chciałabym zapytać jak się Pani czuje, czy wszystko w porządku? Ewa Zajdel: To już 8 miesięcy. Czuję się świetnie. W ogóle nie myślę o tym, że przeszłam tak poważną operację. PZ:  Jak to się stało, że wybrała Pani nasz ośrodek? Był strach, oba wy? Może nawet myśli, po co mi to? E.Z.: Od ponad 20 lat walczyłam z otyłością. Przeszłam kilka bardzo po ważnych zabiegów chirurgicznych. Po każdym niestety waga szła w górę. Myślałam że dam sobie radę z niewielką nadwagą. Niestety żadna dieta, a było ich przez długie lata bardzo dużo, nie pomagała. Efekt jojo wra cał. Przez te lata myślałam, że tak musi być. Nigdy nikt nie uświadomił mi, że moja otyłość to ciężka choroba. Od kilkunastu lat leczyłam się na cukrzycę typu 2, nadciśnienie i wiele różnych schorzeń. Miałam zamiar podjąć się kolejnej diety... byłam już bardzo zmęczona tą nierówną walką z nadwagą. W ubiegłym roku w czerwcu miałam drobny zabieg w porad ni chirurgicznej i wtedy odważyłam się zapytać lekarza, czy mam szansę na operację bariatryczną. Zapytał się, czy mam choroby towarzyszące i po obliczeniu BMI polecił mi klinikę w Warszawie. Zobaczyłam światło w tunelu, szansę na nowe, inne życie. Pomyślałam, że Warszawa daleko od domu i zaczęłam szukać w internecie, czy jest może w Rzeszowie szpi tal, który zajmuje się takimi zabiegami. No i znalazłam Pro-Familię. Po czytałam bardzo dobre opinie o szpitalu i doktorze Matłoku. Byłam tak zdeterminowana, że postawiłam wszystko na jedną kartę. Jednak bardzo się bałam. Nie operacji, ale tego czy się zakwalifikuję. Miałam 67 lat, górna granica wiekowa to 65 lat. Poza tym bałam się o wyniki badań i kwalifika cje lekarzy specjalistów.

PICHAŁADARIUSZFOT.

24 25 | MISJA ZDROWIE

PZ:  Jak Pani wspomina okres przygoto wania do zabiegu? E.Z.: Pamiętam swoją pierwszą wizytę w szpi talu. Spotkałam panią – była Pani uśmiechnię ta, empatyczna. Od razu dała mi Pani nadzieję, że wszystko będzie dobrze. Potwierdził to doktor Matłok, który po wizycie kwalifikacyj nej powiedział, że mnie zoperuje. Pamiętam te emocje – prawie oszalałam ze szczęścia. Lista badań i konsultacji. Pojawiły się myśli - czy dam radę, czy zdążę... był lipiec 2021, termin operacji listopad, grudzień... Zabrałam się natychmiast za badania i rejestrację u spe cjalistów. Większość badań, ze względu na czas, zrobiłam prywatnie. W sierpniu miałam już komplet dokumentów. Wszyscy lekarze specjaliści bardzo pozytywnie odnieśli się do mojej decyzji. Jednak miałam obawy przed wizytą u psychologa i anestezjologa. Okazało się, że niepotrzebnie. Zadzwoniła Pani i po twierdziła termin operacji - 23 września. PZ:  Czy wraca Pani wspomnieniami do dnia zabiegu? E.Z.: Do dzisiaj nie wierzę, że to się zdarzyło. Moja desperacja i chęć zmiany życia była tak ogromna, że wyparłam z głowy myśl o bólu i strachu. Ogrom szczęścia, ale i wielkie wy zwanie. Operacja to był początek długiej drogi do innego życia. Zmiana nawyków ży wieniowych, stylu życia. Wielka praca, ale też wielka radość z efektów. Początki trudne, ale z czasem wszystko stało się normalne.

Na zdjęciu z dr. n.med. Maciejem Matłokiem mniejszą. Nie muszę już kupować ubrań przez internet. Wchodzę do sklepu i kupuję z satysfakcją normalne rozmiary, nie XXL. PZ:  Pani Ewo wiem, że lubi Pani podró żować. Czy „nowa” Ewa ma mniejsze problemy w podróży? E.Z.: Trzy lata temu lecieliśmy na wczasy. Kie dy miałam zapiąć pasy przed startem samo lotu, okazało się, że są dla mnie za małe. Ste Dwa, trzy razy w tygodniu spaceruję - chodzę po kilka kilometrów.

wardesa przyniosła dodatkowy pas. Strasznie się tego wstydziłam i właśnie wtedy postanowiłam zmienić swoje życie. W tym roku lecąc samolotem przypomniałam sobie tę sytuację i byłam przeszczęśliwa, że mam dużo miejsca i swobodnie zapięłam pasy. Na wycieczce szłam pierwsza za prze wodnikiem - nie ostatnia. Bez zadyszki, potu i bólu nóg, czy kręgosłupa. Życie bez 30 kg jest piękne! Bardzo żałuję że nie zrobiłam tego co najmniej 20 lat temu.

PZ:  Proszę mi powiedzieć, jak bardzo zmieniło się Pani życie po za E.Z.:biegu?Małe talerzyki, małe porcje, regularne posiłki i dużo wody. I zasada, że nie żyjemy po to, żeby jeść a jemy po to, żeby żyć, ale zdrowo. Z tygo dnia na tydzień kilogramy ubywały. Dzięki temu mogłam zmienić styl życia i wprowadzić aktywność fizyczną. Kupiłam rowerek stacjonarny. Zaczęłam chodzić na aerobik i na basen. Dwa, trzy razy w tygodniu spaceruję - chodzę po kilka kilometrów. Na zimę kupiłam bieżnię i steper. Z przyjemnością i ra dością pracuję w ogrodzie. Moje życie zmieniło się diametralnie. Po operacji ustąpiła cukrzyca i nadciśnienie. Nie biorę leków poza witaminami i mine rałami. Wielką przyjemnością była wymiana garderoby o kilka rozmiarów PZ:  Pani Ewo bardzo dziękuję za rozmo wę. Życzę Pani dalszych sukcesów i nie zwykłych podróży. E.Z.: Dziękuję Pani, doktorowi Matłokowi oraz całemu zespołowi, który wspierał mnie na każdym etapie. Dzięki Wam dostałam dru gie Rozmawiała:życie. Agnieszka Chmiel Na zdjęciu od lewej - koordynator Podkarpackiego Centrum Leczenia Otyłości dietetyk Agnieszka Chmiel, Pani Ewa i Katarzyna Podgórny, specjalista psychologii klinicznej - psychoonkolog

PICHAŁADARIUSZFOT. PICHAŁADARIUSZFOT. WAGA PO OPERACJI – 78 KGWAGA PRZED OPERACJĄ – 117 KG

Na zimę kupiłam bieżnię i steper

26 | MISJA ZDROWIE

Kamica pęcherzyka żółciowego jest jedną z najczęstszych przyczyn hospitalizacji związanych z chorobami przewodu pokarmowego w krajach europejskich. W Polsce występuje u około 20% osób. Częstość występo wania kamicy wzrasta z wiekiem — i może sięgać nawet 50% osób powyżej 60. roku życia. Warto wiedzieć, że w każdej grupie wiekowej choroba ta występuje około 4-5 krotnie częściej wśród kobiet.

FOT. POGO Images 28 29 | MISJA ZDROWIE

DR N.MED. ZBIGNIEW MAŁEK SPECJALISTA CHIRURGII OGÓLNEJ I ONKOLOGICZNEJ ZE SZPITALA SPECJALISTYCZNEGO PRO-FAMILIA. PRO ZDROWIE:  Co to jest kamica i jakie są jej przyczyny? Zbigniew Małek: Kamica żółciowa to stan, kiedy to w pęcherzyku żółcio wym lub drogach żółciowych wystepują złogi zbudowane z substancji znajdujących się w żółci. Typowo żółć składa się z cholesterolu, kwasów żółciowych i tłuszczowych, wody, bilirubiny, fosfolipidów i innych związ ków nieorganicznych. Prawidłowo wszystkie te substancje rozpuszczają się w żółci i trafiają do przewodu pokarmowego skąd są wydalane. W przypad ku kamicy dochodzi do wytrącania się nierozpuszczalnych substancji w for mie tak zwanego błotka oraz mikrokamicy, które z czasem łączą się w coraz większe struktury, ostatecznie prowadząc do powstawania coraz większych złogów. Najczęstszym miejscem powstawania złogów żółciowych jest pę cherzyk, znacznie rzadziej powstają one w drogach żółciowych. Kamienie występujące w drogach żółciowych prawie zawsze są pochodzenia pęche rzykowego. Wyróżnia się - w zależności od proporcji cholesterolu, barw ników żółciowych i elementów nieorganicznych - złogi cholesterolowe, barwnikowe oraz mieszane. W populacji krajów rozwiniętych najczęściej wystepują złogi zbudowane z cholesterolu. PZ:  Jak objawia się choroba? Z.M.: Typowym i najczęstszym objawem jest kolka żółciowa odczuwana jako ostry, napadowy i bardzo silny ból zlokalizowany w nadbrzuszu lub w prawym, górnym kwa dracie brzucha, nierzadko promieniujący do prawego barku. Ból najczęściej występuje po obfitym, tłustym posiłku i utrzymuje się kilka godzin stopniowo ustając. Kolka występuje u 70 do 80% pacjentów z kamicą żółciową i związana jest z nadmiernym rozdęciem pęcherzyka żółciowego na skutek zatkania przewodu pęcherzykowego lub jego nad mierną kurczliwością. Napadowi kolki często towarzyszą nudności i wymioty. Gdy objawy i dolegliwości bólowe brzucha się przedłuża ją, może to doprowadzić do rozwinięcia się ostrego zapalenia pęcherzyka żółciowego i/ lub wodniaka pęcherzyka. Wówczas oprócz kolki żółciowej pojawiają się gorączka i dresz cze, a w badaniach laboratoryjnych leukocy toza i podwyższone wartości białka CRP. PZ:  Co robić w razie wystąpienia kolki Z.M.:żółciowej?Osoby, które w przyszłości miały już ultrasonograficznie rozpoznaną kamicę pę Rozmowa z dr. n.med. Zbigniewem Małkiem, specjalistą chirurgii ogólnej onkologicznej ze Szpitala Specjalistycznego PRO-FAMILIA.

Kamica to najczęstsza choroba pęcherzyka żółciowego. Rozpoznawana jest u oko ło 20 procent dorosłych, co czyni ją jedną z najczęstszych chorób układu pokarmo wego.

Pęcherzyk żółciowy – mały narząd, duże problemy

WARTO WIEDZIEĆ

Zalecanym i stosowanym na całym świecie sposobem lecze nia pacjentów z objawową kamica pęcherzyka żółciowego jest chirurgiczne usunięcie pęcherzyka wraz z jego zawartością.

Z.M.: Przyczyny powstania kamieni w pęcherzyku żółciowym nie zostały dotychczas dokładnie ustalone, w związku z czym nie można jednoznacz nie wydać zaleceń zmniejszających ryzyko wystąpienia choroby. Napewno rozsądnym wydaje się przestrzeganie zasad zdrowego stylu życia z mniej szą zawartością nasyconych kwasów tłuszczowych oraz dużą zawartością błonnika w diecie. Utrzymanie odpowiedniej masy ciała oraz regularna aktywność fizyczna jest właściwie standardem w przypadku profilaktyki wszystkich chorób cywilizacyjnych. - otyłość i cukrzyca - leki, jak np. doustne anty-koncepcyjnezaburzenialipidowe

PZ:  Czy przy kamicy mogą wystąpić po Z.M.:wikłania?Oczywiście. Szczególnie w przypadku drobnych złogów w pęcherzyku żółciowym obawiamy się powikłań związanych z kamicą przewodową, wystąpieniem żółtaczki czy też zapaleniem trzustki. Wieloletnia kamica prze biegająca ze stanami zapalnymi pęcherzyka żółciowego może również prowokować wy stępowanie stanów przednowotworowych i nowotworowych w pęcherzyku żółciowym. PZ:  Jak wygląda leczenie? Z.M.: Pacjenci, u których występuje niepowi kłana kolka żółciowa o wcześniej rozpozna nej etiologii, mogą samodzielnie leczyć się lekami przeciwbólowymi i rozkurczowymi jak: Drotaweryna, Hioscyna, a także Paraceta mol, Niesteroidowe leki przeciwzapalne lub metamizol. W przypadku silniejszych dolegli wości bólowych, które nie ustępują po wdro żonym leczeniu, konieczna jest konsultacja lekarska, wykonanie USG jamy brzusznej, a także badań laboratoryjnych aby wykluczyć powikłania o których wspomniałem wcześniej. Konsultacja chirurgiczna jest konieczna w przypadku długotrwałego utrzymywania się dolegliwości, pomimo zastosowanego leczenia rozkurczowego i prze ciwbólowego lub gdy istnieje ryzyko poważniejszych powikłań choroby. Zalecanym i stosowanym na całym świecie sposobem leczenia pacjentów z objawową kamicą pęcherzyka żółciowego jest chirurgiczne usunięcie pęcherzyka wraz z jego zawartością. Zabieg ten wykonuje się najczęściej metodą laparoskopową, czyli przez tak zwaną “dziurkę od klucza”, z uży ciem specjalnego instrumentarium - poprzez niewielkie nacięcia powłok brzusznych. Znacznie rzadziej zabieg ten wykonuje się metodą tradycyjną – otwartą. Doświadczenie i możliwości operatora w technikach laparosko powych mają tu kluczowe znaczenie. Należy zaznaczyć, że chirurgiczne usunięcie pęcherzyka żółciowego wraz z obecnymi w nim kamieniami, pro wadzi do całkowitego wyleczenia kamicy pęcherzykowej.

PZ:  Czy istnieje skuteczna profilaktyka choroby?

30 | MISJA ZDROWIE

PZ:  Czy stosowanie odpowiedniej diety w procesie leczenia ma zna czenie? Czy istnieje profilaktyka choroby? Z.M.: Podstawowym rodzajem diety, stosowanej w chorobach wątroby czy dróg żółciowych jest dieta oparta na posiłkach ubogotłuszczowych i wyso kowęglowodanowych. Zastępujemy potrawy pieczone i smażone gotowa nymi i duszonymi.

PZ:  Jak wygląda diagnostyka choroby? Z.M.: Typowo kamicę pęcherzyka żółciowe go diagnozuje się podczas wykonania USG jamy brzusznej. Dosyć często jest ona rów nież wykrywana przypadkowo podczas ba dania USG jamy wykonywanego z innych po wodów czy też podczas okresowych badań. Skuteczność tego badania w wykrywaniu ka micy jest bardzo duża. Tomografię kompute rową wykonuje się rzadko, częściej rezonans magnetyczny, w przypadku dużych wątpli wości w USG lub przy podejrzeniu innych po wikłań towarzyszących kamicy żółciowej, jak np. kamica przewodów żółciowych.

Czynniki ryzyka powstania kamicy żółciowej: - płeć żeńska - czynniki hormonalne w tym ciąże - wiek - predyspozycje genetyczne cherzyka żółciowego, i u których wystepują typowe dolegliwości, takie jak w przeszłości mogą spróbować samodzielnie wyciszyć stan chorobowy poprzez zastosowanie le ków rozkurczowych i przeciwbólowych do stępnych w aptece bez recepty. Oczywiście takie postępowanie nie jest wskazane u ludzi starszych, poważnie obciążonych interni stycznie czy u kobiet w ciąży.

• Powrót do zdrowia trwa zaledwie kilka dni

Termoablacja ultradźwiękowa to innowacyjne uzupełnienie dotychczasowych metod leczenia mięśniaków macicy. Metoda jest nie tylko skuteczna i bezbolesna, ale co najważniejsze - nie wymaga operacji. Powrót do zdrowia jest błyskawiczny, a kobieta po zakończeniu zabiegu opuszcza szpital jeszcze tego samego dnia. kontraultradźwiękowaWiązkamięśniak

Problem ponad miliona kobiet

Termoablacja – innowacja w leczeniu

Zadzwoń i dowiedz się więcej, tel. 694 902 111 32

• Zabieg jest skuteczny i bezpieczny

Najnowsza metoda jest ogromną szansą przede wszystkim dla kobiet, które do tej pory nie decydowały się na zabieg chirurgiczny z obawy przed utratą szansy na założenie rodziny. Niestety, każda operacja przeprowadzona na narządzie rodnym ogranicza możliwość zostania matką. Po operacji usunię cia mięśniaków, w zależności od ich lokalizacji, szansa na potomstwo może zmaleć nawet do 50-60 procent.

• Kobieta nie zostaje w szpitalu, po zabiegu wraca do domu tego samego dnia

nego przycisku, który trzyma w dłoni. Cała procedura trwa około 4-5 godzin i jest nie inwazyjna. Podczas zabiegu pacjentka nie odczuwa bólu lub tylko w niewielkim stop niu, dlatego nie jest wymagane znieczulenie - dodaje lekarz. Przed zabiegiem potrzeb ne badania Dzięki odpowiedniej kwalifikacji do zabiegu skuteczność terapii ultradźwiękowej jest bar dzo wysoka. Może sięgać aż do 90-100 pro cent, jeżeli chodzi o ustąpienie dolegliwości bólowych, krwawień i obfitych miesiączek. Z obserwacji prowadzonych w ramach pro jektu wynika, że w niespełna sześć miesięcy po zabiegu, masa guza może zmniejszyć się aż o 70-80 procent. Dlatego przed rozpoczę ciem procedury, potrzebna jest komplekso wa diagnostyka. Przyczyna choroby nie jest znana Guzy mogą występować pojedynczo lub w większej ilości. Rozwijają się wewnątrz ma cicy, jak i na zewnątrz tego mięśnia. Bywają nowagi hormonalnej organizmu, a dokład niej nadmierna produkcja lub zwiększona wrażliwość na estrogeny. Jednak nie każda kobieta z wysokim poziomem estrogenów ma mięśniaki.

• Nieinwazyjne leczenie. Zabieg nie wymaga przeprowadzenia operacji

• Zabieg wykonywany jest bez znieczulenia

33 | WARTO WIEDZIEĆ

Innowacyjne leczenie Nowa metoda jest innowacyjna, a zarazem przyjazna dla pacjentki. Termo ablacja jest metodą bezoperacyjną i całkowicie nieinwazyjną. Cały zabieg polega na skierowaniu wiązki energii ultradźwiękowej na chory obszar we wnątrz ciała pacjentki, nie naruszając tym samym skóry oraz tkanek mięk kich. Dodatkowo cały proces monitorowany jest w czasie rzeczywistym za pomocą map temperatury, które uzyskiwane są za pomocą rezonansu ma gnetycznego, co zapewnia skuteczność zabiegu i pełną kontrolę. To przełom w leczeniu choroby. Technika jest znacznie wygodniejsza niż inne, stosowane do tej pory metody, jak leczenie operacyjne, wycięcie mię śniaka lub embolizacja. Zabiegi te wymagają pobytu pacjentki w szpitalu, a powrót do zdrowia trwa czasem kilka tygodni i obarczony jest ryzykiem licznych powikłań i dolegliwości bólowych. W przypadku leczenia za pomo cą metody termoablacji, zabieg prowadzony jest w trybie ambulatoryjnym, pacjentka wraca do domu jeszcze tego samego dnia, a powrót do zdrowia trwa zaledwie kilka dni. Jak wygląda zabieg? Podczas zabiegu pacjentka leży na specjalnym stole. Przez cały czas trwania zabiegu kobieta jest przytomna, zachowuje pełną świadomość. Ma także możliwość przerwania leczenia w każdym momencie, używając specjal także umiejscowione śródściennie. Najbardziej charakterystycznym obja wem mięśniaków są obfite i przedłużające się miesiączki, które mogą pro wadzić do przewlekłej anemii. Kobieta nierzadko boryka się także z bólami podbrzusza. Przyczyny powstawania mięśniaków nie są do końca znane. Jedna z teorii mówi, że za powstawanie mięśniaków odpowiada brak rów

TEKST: LEK. MARTA GILEWSKA SPECJALISTA GINEKOLOG-POŁOŻNIK ZE SZPITALA SPECJALISTYCZNEGO PRO-FAMILIA. TEKST: LEK. KAMIL LATRA SPECJALISTA GINEKOLOG-POŁOŻNIK ZE SZPITALA SPECJALISTYCZNEGO PRO-FAMILIA.

• przerost komórek osłonki jajnika (hipertekoza);

–Hiperandrogenizmcotoznaczy?

• inne choroby endokrynologiczne, np. choroba Cushinga, hiperprolaktynemia. Hiperandrogenizacja może zostać ponadto wywołana przez leki – sterydy anaboliczne, niektóre leki przeciwdrgawkowe, danazol stosowany w terapii endometriozy, niektóre leki stosowane w leczeniu nadciśnienia tętni czego, metoklopramid, metyldopa. Objawy hiperandrogenizacji mogą być wywołane również przez spadek poziomu żeńskich hormonów – estrogenów we krwi. Do stanu tego dochodzi fizjologicznie, w trakcie me nopauzy. Objawy Objawy związane z nadmiarem męskich hormonów wynikają z roli, jaką pełnią w or ganizmie – są one bowiem odpowiedzialne za rozwój cech typowych dla płci męskiej –zarostu, zmiany barwy głosu, sylwetki ciała. U kobiet prowadzą one do tzw. defemini zacji i maskulinizacji, czyli zaniku typowych kobiecych cech wyglądu i upodobnienia do ciała męskiego. Do typowych symptomów związanych z hiperandrogenizacją należą:

• nadmierne owłosienie ciała, hirsutyzm –występowanie włosów w miejscach nie typowych dla płci żeńskiej Oceniana jest intensywność owłosienia w dziewięciu androgenozależnych okolicach ciała (warga górna, broda, klatka piersiowa, ramię, górna część brzucha, podbrzusze, gór na część pleców, dolna część pleców i udo). Owłosienie jest oceniane w skali od 1 do 4, gdzie 1 oznacza minimalną liczbę obecnych włosów ostatecznych, a 4 to odpowiednik owłosionego mężczyzny, natomiast w przy padku całkowitego braku włosów ostatecz nych w badanym obszarze ciała, punktów się nie przyznaje lub przyznaje się 0.

FOT. DARIUSZ PUCHAŁA

Hiperandrogenizm oznacza zwiększony poziom androgenów we krwi. U kobiet objawia się nadmiernym owłosieniem na ciele, trądzikiem, łysieniem oraz zaburzeniami miesiączkowania.

Gra hormonów Za produkcję męskich hormonów płciowych odpowiadają u kobiet jajniki i kora nadnerczy, u mężczyzn natomiast – jądra i kora nadnerczy. Męskie hormony płciowe pełnią rolę przede wszystkim w rozwoju męskich narzą dów płciowych ale są również odpowiedzialne za rozwój tzw. wtórnych cech płciowych, do których należą owłosienie łonowe, zarost u mężczyzn, męska sylwetka ciała. Ponadto, androgeny mają wpływ na popęd seksual ny, wygląd skóry i włosów, ton głosu. Z kolei nadmiar męskich hormonów płciowych u kobiet prowadzi do charakterystycznych zmian w wyglądzie. Przyczyny Przyczyną nadmiaru androgenów u kobiet jest między innymi ich nadpro dukcja w nadnerczach, jajnikach i jądrach. Do stanów prowadzących do wzmożonej produkcji męskich hormonów płciowych należą:

34 35 | MISJA ZDROWIE

Hiperandrogenizm dotyczy około 5–10 proc. kobiet w wieku rozrodczym i oznacza nadmiar androgenów – męskich hormonów płciowych w or ganizmie. Androgeny występują zarówno u mężczyzn, jak i u kobiet, lecz u kobiet w znacznie mniejszych ilościach. Gdy proporcja estrogenów do androgenów zostaje zaburzona na rzecz tych drugich, mamy do czynienia z hiperandrogenizacją.

• zespół policystycznych jajników – najczęstsza przyczyna, występuje u około 5 proc. kobiet w wieku rozrodczym;

Tekst: lek. Marta Gilewska lek. Kamil Latra, specjalista ginekolog-położnik ze Szpitala Specjalistycznego PRO-FAMILIA.

• guzy jajnika produkujące hormony; • guzy nadnerczy;

podjęcie odpowiedniego leczenia, zarówno przyczynowego, jak i obja Dowowego.przyczynowych metod leczenia hiperandrogenizmu należą:

Zaburzenia miesiączkowa nia i wpływ na płodność i ciążę

• finasteryd – zmniejsza aktywność hormonów androgenowych w mieszkach włosowych – stosowany w łysieniu androgenowym oraz w leczeniu hirsutyzmu.

• zahamowanie owulacji z następczą nie płodnością (stan odwracalny po terapii hormonalnej); • zaburzenia libido. Ponadto u kobiet, u których występuje nad miar męskich hormonów płciowych, docho dzi do różnych zaburzeń metabolicznych, między innymi:

• przyrost masy mięśniowej, ze zmianą syl wetki ciała – szersze barki, odkładanie się tkanki tłuszczowej w miejscach nietypo wych dla kobiet; • obniżenie tonu głosu – szorstki głos.

nizacji zaliczamy:

• podwyższonego poziomu cholesterolu we krwi, • insulinooporności, cukrzycy,

• Jesteś kobietą w wieku 14-40 lat (włącznie) i nie planujesz zajść w ciążę

• Zdiagnozowano u Ciebie zespół policystycznych jajników

36 | MISJA ZDROWIE

• w wypadku guzów hormonalnie czynnych – zabieg operacyjny.

• otyłości (zwłaszcza typu brzusznego),

Podwyższone męskie hormony we krwi mogą wywierać także niekorzystny wpływ na regularność cykli i na możliwość zajścia w ciążę. W rzadkich przypadkach dochodzi do zmian w wyglądzie zewnętrznych narzą dów płciowych – przerost łechtaczki, zanik wtórnych cech płciowych – gruczołów sutkowych oraz typowego rozmieszczenia tkanki Częściejtłuszczowej.pojawićmogą się

• zabiegi kosmetyczne – depilacja laserowa, elektroliza – w przypadku hirsutyzmu, nadmiaru owłosienia – pomagają one pozbyć się zbędne go owłosienia, można je wykonać w gabinetach kosmetologicznych;

• Wyrażasz zgodę na codzienne wypełnianie elektronicznego dziennika pacjenta przez około 9 miesięcy

• Możesz się pojawić na 7 wizytach w ośrodku badawczym. Wszystkie zabiegi prowadzone w ramach tego badania zostaną opłacone przez firmę, która je sponsoruje. Do zabiegów tych zaliczają się m.in.: ba dania ginekologiczne (w tym badania ultrasonograficzne i cytologia), EKG, badania laboratoryjne oraz regularne wizyty w ośrodku.

• łysienie typu męskiego – rozpoczy na się od cofnięcia linii włosów na czole i skroniach, obejmując z czasem całą po wierzchnię skóry głowy;

• leczenie hormonalne – gdy przyczyną hiperandrogenizacji jest np. ze spół policystycznych jajników; • glikokortykosteroidy - we wrodzonym przeroście nadnerczy;

Zaproszenie do udziału w badaniach klinicz nych

• zaburzenia miesiączkowania, zatrzyma nie miesiączki;

Kontakt i dodatkowe informacje

• Wyrażasz zgodę na codzienne doustne przyjmowanie leku przez około 9 miesięcy

•

• nadciśnienia tętniczego. Leczenie Zmiany w wyglądzie kobiecego ciała spo wodowane nadmiarem męskich hormo nów stanowią poważny problem natury estetycznej, prowadząc niejednokrotnie do spadku samooceny, pogorszenia kontak tów społecznych, depresji. Zaburzenia me taboliczne typowe dla hiperandrogenizacji mogą spowodować rozwój poważnych powikłań pod postacią chorób sercowo –naczyniowych i w konsekwencji zawału ser ca, udaru, miażdżycy obwodowej, zespołu metabolicznego. Bardzo ważne jest więc

• Współbadacz: lek. Kamil Latra Koordynator badania i kontakt dla Pacjentek Magdalena Janowska-Woźniak ul.Szpitaltel.magdalena.janowska@pro-familia.pl694902111(wgodzinach7-15)SpecjalistycznyProFamiliaWitolda6b,35–302Rzeszów

nadmierne wydzielanie łoju – łojotok, trądzik hormonalny, łojotokowe zapalenie skóry, przetłuszczanie się włosów;

• Cierpisz na nadmierne owłosienie ciała

• Badacz główny: dr hab. n. med. Tomasz Łoziński

Zespół Szpitala Specjalistycznego PRO-FAMILIA prowadzi szeroko zakrojone badania naukowe m.in. w dziedzinie ginekologii. Obecnie prowadzone są badania wpływu nowego leku hormonalnego na hirsutyzm oraz zmniejsze nie objawów hiperandrogenizacji. Jeżeli cierpisz na zespół policystycznych jajników – możesz zakwalifiko wać się do udziału w badaniu. Warunki przystąpienia:

Do metod walki ze wstydliwymi, dokuczliwymi objawami hiperandroge

FOT. DARIUSZ PUCHAŁA

Chirurgia plastyczna w Pro-Familii tel. 886 606 880

38 39 | WARTO WIEDZIEĆ

LEK. KAROLINA MAŁEKSTELMACHOWSKA SPECJALISTA CHIRURGII PLASTYCZNEJ PRO ZDROWIE:  Z jakimi problemami w obrębie brzucha naj częściej zgłaszają się pacjentki do chirurga plastyka? Karolina Małek–Stelmachowska: Do mnie zgłaszają się najczęściej pacjentki po ciąży, borykające się z problemem nadmiaru skóry powłok brzucha oraz rozejściem mięśni prostych brzucha. Okres ciąży i idące z nim zmiany hormonalne w organizmie, wzrost wagi oraz rozciągnięcie skóry brzucha powodują często nieodwracalne zmiany w wyglądzie naszej syl wetki. Na szczęście są zabiegi z zakresu chirurgii plastycznej, które pozwa lają na częściowy powrót do dawnego wyglądu. PZ:  Plastyka brzucha to jeden z popularniejszych zabiegów chirur gii plastycznej. Na czym polega? Jakie metody są stosowane? K.M-S.: Rzeczywiście, zabieg plastyki powłok brzucha jest zabiegiem co raz bardziej popularnym w chirurgii estetycznej. Jest to zabieg inwazyjny, przeprowadzany w znieczuleniu ogólnym, wiążący się z kilkutygodniową rekonwalescencją. W dużym skrócie polega on na odpreparowaniu nad miaru skóry powłok brzucha, jej usunięciu, zaopatrzeniu rozejścia mięśni prostych oraz przepuklin brzusznych, jeśli takie występują. Pępek wszy wany jest w nowe miejsce. Coraz częściej łączę ten zabieg z liposukcją w celu polepszenia efektu końcowego. PZ:  Jakich efektów możemy się spodziewać? K.M-S.: Zabieg pełnej plastyki powłok brzucha daje spektakularne efekty. Niekiedy pacjentki mówią, że nie miały tak ładnego i płaskiego brzucha nawet przed ciążą. Jest to dla mnie ogromna radość. Musimy jednak pa miętać, że zabieg ten wiąże się z kilkutygodniowym wyłączeniem z pracy zawodowej oraz z pozostawieniem dużej blizny w podbrzuszu oraz wokół pępka.

PZ:  Czy istnieją przeciwwskazania do K.M-S.:zabiegu?Tak, oczywiście. Jest to duży za bieg operacyjny. W dniu zabiegu należy być zdrowym oraz mieć prawidłowe wyniki zleconych badań. Niektóre niewyrównane choroby przewlekłe np. nadciśnienie lub cukrzyca są przeciwwskazaniem do tej ope racji. PZ:  Czy podczas plastyki brzucha mo żemy jednoczasowo wykonać zabieg po większania lub podniesienia piersi? K.M-S.: Zabieg plastyki powłok brzucha jest długą operacją więc bardzo rzadko łączę ten zabieg z innymi procedurami. Jak wspomniałam wcześniej, niekiedy łączę ten zabieg z liposukcją w obrębie tułowia, moż na wówczas wykorzystać pobraną tkankę tłuszczową i wszczepić ją w piersi w celu ich powiększenia.

6 pytań o…

PZ:  Jak wygląda rekonwalescencja? Czy powrót do pełnej sprawności to dłu gi K.M-S.:proces? Po zabiegu plastyki brzucha należy przez minimum 2 tygodnie zrezygnować z pracy zawodowej i pozostać w domu. Należy sobie zorganizować w tym okresie również pomoc do dzieci. Jeśli praca jest fizyczna, należy zrezygnować z niej na 4 ty godnie. Powrót do aktywności fizycznej po 6 tygodniach.

plastykę brzucha

Rozmowa z lek. Karoliną Małek Stelmachowską, specjalistą chirurgii plastycznej.

LASER CO2 - ratunek dla skóry po porodzie

Rozmawiała: Dominika Czapkowska

PZ:  Czy na taki zabieg można zgłosić się od razu po porodzie, czy jednak należy odczekać i dać sobie czas? N.P.: Okres ciąży i karmienia piersią jest prze ciwwskazaniem do wykonania tego zabiegu. Jeżeli pacjentka nie karmi piersią, to już po upływie 2 miesięcy od rozwiązania można zgłosić się na zabieg.

PZ: Powiedziała Pani, że to świetna opcja dla kobiet po porodzie. N.P.: Tak. Poprzez odpowiednie dobranie pa rametrów laser CO2 może bardzo dobrze po radzić sobie zarówno z bliznami zanikowymi, jak i przerośniętymi. Skóra staje się bardziej wygładzona, elastyczna i jędrna. Laser CO2 pomoże nam także zmniejszyć widoczność rozstępów, silnie zagęścić skórę, ujednolicić kolor.

FOT. GRZEGORZ MALINOWSKI 40

• Waporyzacja zmian śródnabłonkowych i znamion naskórnych

• Wygładzanie i odmładzanie skóry

PZ:  Czy potrzebna jest seria zabiegów? N.P.: Zwykle zalecane jest od 3-5 zabiegów w serii. Natomiast do każdego przypadku podchodzimy indywidualnie i oceniamy ilość potrzebnych zabiegów na konsultacji.

41 | MODA&URODA

• Redukcja blizn trądzikowych

LASER CO2 to idealne rozwiązanie dla kobiet, które borykają się z problemem wiotkiego brzucha po porodzie, rozstępami i przerośniętą blizną po CC.

• Redukcja blizn pooperacyjnych (przerostowych, zanikowych), rozstępów

PRO ZDROWIE:  Laser to obecnie jedna z najczęściej stosowa nych metod w medycynie estetycznej. Skąd bierze się tak duża popu larność zabiegów z jego użyciem? Natalia Pionka: Mamy ogromny wybór laserów, które są nowoczesne i w sposób intuicyjny odpowiadają na nasze potrzeby. Lasery znalazły zasto sowanie w usuwaniu nadmiernego owłosienia, zamykaniu rozszerzonych naczynek, naczyniaków, likwidacji rumieni, przebarwień, zmian barwniko wych. Wykonujemy też rewitalizację i odmłodzenie skóry, silnie ją stymulu jąc. Dzięki laserowi możemy też usunąć tatuaże. To także idealna opcja dla kobiety po porodzie, która może borykać się z wieloma problemami natury estetycznej. Przerośnięte blizny po cesarskim cięciu, rozstępy czy wiotki, po zbawiony jędrności brzuch. PZ:  Jak działa laser frakcyjny CO2? N.P.: Promień lasera, rotowany przez głowicę skanującą, uszkadza naskó rek pozostawiając jednocześnie obszary nieuszkodzonej tkanki. Pozwala to na skrócenie okresu naprawy tkankowej po kolumnowej waporyzacji (ablacji) i daje bardzo dobry efekt estetyczny. W trakcie regeneracji powstaje nowa pokry wa nabłonkowa i nowe włókna kolagenowe wytwarzane przez pobudzone fibroblasty. Daje to widoczny efekt m.in.: remodelowania blizn i odmłodzenia skóry.

PZ:  Czy istnieją jakieś przeciwwskazania? N.P.: Tak jak powiedziałam – z pewnością przeciwwskazaniem jest ciąża i okres karmie nia piersią. Zabiegu nie wykonuje się również u osób z chorobą nowotworową i w okresie karencji onkologicznej. Przeciwwskazaniem będą również nieuregulowane choroby ogólnoustrojowe, jak nadciśnienie tętnicze, cukrzyca czy niewydolność serca. Zawsze wszystkie za i przeciw omawiamy szczegó łowo podczas konsultacji, wybierając dla pa cjenta najlepszą z możliwych opcję.

Rozmowa z dr Natalią Pionką, lekarzem medycyny estetycznej ze Szpitala Specjalistycznego PRO-FAMILIA.

• Wycięcie brodawek i polipów LEK. NATALIA PIONKA LEKARZ MEDYCYNY ESTETYCZNEJ ZE SZPITALA SPECJALISTYCZNEGO PRO-FAMILIA

Laser CO2 – łatwy zabieg, spektakularny efekt

• Poprawa elastyczności skóry poprzez aktywację produkcji kolagenu

• Terapie efektów fotostarzenia (przebarwienia, zmarszczki)

PZ:  Jak wygląda takie przygotowanie? Na co powinniśmy zwrócić I.S.:uwagę?Minimum 4 miesiące przed zabiegiem powinniśmy zaprzestać palenia tytniu. Dym tytoniowy m.in. wpływa na obkurczanie naczyń krwionośnych co niekorzystnie wpływa na gojenie i może powodować martwicę naskórka, jak i wzrost ciśnienia tętniczego i kaszel, który z kolei może doprowadzić do krwotoku. Warto też wprowadzić aktywność fizyczną – osoby, które podda wane są stałemu treningowi, zdecydowanie szybciej wracają do zdrowia po zabiegu, dlatego osobom nietrenującym zaleca się wdrożenie aktywności fizycznej 3 razy w  tygodniu, po 30 min. Ważna jest też nauka ergonomii.

PRO ZDROWIE:  Zabiegi z zakresu chirurgii plastycznej z roku na rok stają się coraz bardziej popularne nie tylko wśród kobiet, ale też mężczyzn. Choć estetyczna, to wciąż operacja, do której warto się odpowiednio przygotować. O czym warto pamiętać? Izabela Smolarz: Jak już zdecydujemy się na zabieg operacyjny i odbędzie my wizytę u wybranego lekarza, który przedstawi nam plan leczenia oraz zleci potrzebne badania, to warto udać się również do fizjoterapeuty świad czącego usługi z zakresu rehabilitacji w medycynie estetycznej. Tym tema tem często zajmują się fizjoterapeuci uroginekologiczni. Oprócz przygoto wania rehabilitacyjnego, poprzez indywidualną terapię fizjoterapeutyczną, warto też w odpowiedni sposób zadbać o swój organizm.

PZ:  Co ma Pani na myśli? I.S.: Chodzi o naukę prawidłowego poruszania się, wykonania odpowied nich ćwiczeń i wykonywanie prawidłowo podstawowych czynności co dziennych. Takich jak ubieranie się - aby nie przeciążać struktur poddanych zabiegowi. Dla przykładu, w przypadku operacji piersi ważne jest odpowied nie kładzenie się bez podpierania rękami. Przy plastyce brzucha kluczowe będzie wzmocnienie kończyn dolnych oraz kładzenie i wstawanie bez używania mię śni brzucha. Przed zabiegiem powinniśmy też wziąć nasze zdrowie pod lupę - niektóre choroby wykluczają z zabiegu operacyjne go, dlatego warto już wcześniej zadbać o ich leczenie, które może być długotrwałe. Pod uwagę należy też wziąć problemy ortope dyczne, które przy ograniczeniu ruchomości po zabiegu i zmniejszeniu wydolności orga nizmu z czasem mogą się odnowić.

PZ:  Jak wygląda taka praca z fizjoterapeutą? I.S.: Ta praca najlepiej jak zacznie się od razu, czyli tuż po zabiegu. W  okre sie po zabiegu, czyli przez 2 pierwsze doby szczególnie pomocna będzie fizjoterapia, której celem na tym etapie jest przywrócenie pacjentce jak naj szybciej sprawności sprzed zabiegu, zmniejszenie wszelkich dolegliwości bólowych oraz zmniejszenie widoczności blizn.

PUCHAŁADARIUSZFOT.

42 43 | WARTO WIEDZIEĆ

PZ:  Przygotowując odpowiednio nasz organizm, powrót do formy po zabiegu będzie przebiegać szybciej. I.S.: Tak, to prawda. Ale żeby wspomóc go jeszcze bardziej i przywrócić do pełnej 100% sprawności, musimy zadbać o siebie również

Rozmowa z Izabelą Smolarz, fizjoterapeutką uroginekologiczną ze Szpitala Specjalistycznego PRO-FAMILIA. mgr IZABELA SMOLARZ FIZJOTERAPEUTKA UROGINEKOLOGICZNA ZE SZPITALA SPECJALISTYCZNEGO PRO-FAMILIA po operacji, tak aby zmniejszyć ryzyko ewentualnych powikłań i doprowa dzić organizm do stanu sprzed operacji – i w tym pomoże nam pełna fizjo terapia pooperacyjna.

PZ:  Czy stan naszego kręgosłupa ma tu taj I.S.:znaczenie? Oczywiście! Jednym z najczęstszych za leceń lekarskich po zabiegu jest ograniczenie ruchu i spanie na plecach – co wywołuje ból w okolicach grzbietu i karku; pacjenci częściej skarżą się właśnie na ten ból, niż ten poopera cyjny, dlatego warto już wcześniej wybrać się do fizjoterapeuty i przygotować swój kręgo słup. Do naszej listy warto też dorzucić przy gotowanie odpowiedniego stroju – najlepiej wybierać taki, który będzie wygodny, kom fortowy i nie będzie nas uciskać a to ważne, ponieważ po operacji może wystąpić obrzęk. Ogromne znaczenie ma również nasza dieta. Prawidłowe odżywianie ma wpływ na powo dzenie operacji oraz ułatwia i przyspiesza go jenie się ran, dlatego należy zadbać o zdrowe posiłki bogate w witaminy oraz marko- i mi kroelementy.

Podobną zasadę przyjmujemy podczas siedzenia i spożywania pierwszych posiłków po zabiegu. Po pierwszej pionizacji zaleca się powolny ruch, jako mały spacer, aby ruch stopami wypychał krew do góry i poprawił tym sa mym pompę mięśniową – co wspomaga pracę serca, natomiast nie sto imy długo w miejscu, aby nie doszło do omdlenia. Kolejny etap to praca z blizną, aby była jak najmniej widoczna. Fi zjoterapeuta pomoże również przygotować ciało do powrotu do aktywności fizycznej, która po zabiegu powinna być „dawkowa na” stopniowo. PZ:  Jak brzmią zalecenia dla pacjentów w tym zakresie? I.S.: Pacjenci do aktywności fizycznej prze ważnie wracają 1-3 miesiące od zabiegu, w zależności od przebytego zabiegu opera cyjnego. Jednak zawsze powrót do sportu powinien być stopniowy. Na początku warto, aby trening był na poziomie 20% tego, jaki wykonywaliśmy przed operacją i z każdym tygodniem był zwiększany o 5%. Oczywiście to ogólna zasada, natomiast w zależności od zabiegu jest to dopasowywane indywi dualnie. W przypadku plastyki piersi należy wzmocnić mięśnie kręgosłupa piersiowego, rozciągać mięśnie piersiowe i wzmocnić tu łów, a np. po abdominoplastyce skupimy się na pracy z mięśniami brzucha, na stopnio wym wzmacnianiu mięśni głębokich i mięśni powierzchownych, aby przywrócić funkcję brzucha oraz mięśni tułowia dla prawidłowej pracy całej postawy.

Fizjoterapia stanowi wartościowe uzupełnienie dla chirurgii plastycznej. Pomaga przygotować organizm do zabiegu co ma wpływ na jego przebieg, a także wesprzeć proces regeneracji minimalizując występowanie dolegliwości bólowych czy widoczność blizn.

PZ:  Co dalej? I.S.: W zależności od zabiegu jakiemu podda się pacjentka, ta praca będzie się różnić, dlatego nie ma gotowych schematów pracy czy ćwiczeń - w tym celu pacjent musi skonsultować się z fizjoterapeutą, który dobierze indy widualnie najlepsze postępowanie pozabiegowe. Ważne będą ćwiczenia przeciwzakrzepowe i oddechowe, nauka efektywnego kaszlu oraz uni kanie kichania. Ważnym elementem w fizjoterapii pooperacyjnej jest od prostowanie – aby przyjmować odpowiednią - prostą pozycję ciała, aby się nie garbić. Po operacji istotne jest również powolne zmienianie pozycji. Warto wstawać z łóżka, poprzedzając w tym siedzenie, podczas którego wykonujemy ruchy stopami dla poprawy krążenia (góra-dół, kółeczka itp.)

Fizjoterapia w chirurgii plastycznej

skroniowo-żuchwowych, badanie i również wirtualnie przygotowany jest projekt kształtu docelowych zębów pacjenta. Ten wzór docelowych zębów jest drukowany, wykonywane są matryce silikonowe, do których lekarz wle wa płynny kompozyt i zakłada pacjentowi na zęby, bez dotknięcia ich wier tłem. Pacjent może na sobie zobaczyć, ocenić, przetestować jak się czuje i wygląda w zapro jektowanym uśmiechu.  Po przedstawieniu planu leczenia oraz jego PZ:  Jakie ciekawe rozwiązania cyfrowe można jeszcze zaproponować pacjentoI.P.:wi? Bardzo dużym ułatwieniem dla nas dentystów, jak też ciekawostką dla pacjen tów jest wirtualne projektowanie uśmie chu, czyli Digital Smile Design. Lekarz przygotowuje pakiet zdjęć projektując wirtualnie uśmiech przy wykorzystaniu pew nej aplikacji komputerowej. Może pacjentowi zaprezentować uśmiech, który jest realny do uzyskania po pełnym leczeniu. W ten sposób pacjent może zobaczyć efekt osta teczny leczenia, jeszcze zanim podjęte będą jakiekolwiek decyzje, czy zabiegi stomatolo giczne. Pacjent może również „przymierzyć” na ekranie komputera swój nowy uśmiech, dobrać odpowiedni kolor czy kształt zębów. Po przedstawieniu pacjentowi na ekranie komputera, jak może ostatecznie wyglądać jego uśmiech i po jego zaakceptowaniu, wy konywana jest pełna diagnostyka stawów

44 45 | STOMATOLOGIA

LEK. STOM. PASTERNAKIZABELA STOMATOLOG ZE STOMATOLOGII PRO-FAMILIA PRO ZDROWIE:  Czym dzisiaj zaskoczy nas dentysta? Izabela Pasternak: Rozwój technologii w obecnych czasach jest bardzo gwałtowny i zauważalny we wszystkich dziedzinach życia, w tym również w stomatologii. Jedną z gwałtownie rozwijających się technologii, które są wykorzystywane nie tylko w stomatologii, ale w wielu innych dziedzinach życia, jest cyfryzacja. Cyfryzacja nam dentystom bardzo ułatwia pracę. Za miast tradycyjnego wycisku na łyżce wyciskowej, przy użyciu odpowied nich mas u pacjenta wykonywany jest skan zębów, tzw. wycisk wirtualny. Na ekranie komputera od razu widoczny jest obraz z jamy ustnej pola pro tetycznego. Ten skan jest wysyłany wirtualnie  do laboratorium, gdzie tech nik może natychmiast zaprojektować korony lub licówki czy inne elementy protetyczne. Potem zaprojektowana korona lub licówka jest wycinana ze specjalnego bloczka porcelanowego albo cyrkonowego i na kolejnej wizy cie pacjent otrzymuje gotowe uzupełnienie protetyczne. Taka procedura może się odbyć w ciągu dwóch wizyt pacjenta w gabinecie stomatologicz nym. Pacjenci z reguły są żywo zainteresowani długowiecznością tych roz wiązań, pewną gwarancją, to też warto powiedzieć, że materiały używane w technologiach cyfrowych, jako że są przygotowywane w odpowiedni sposób już w fabrykach (np. niemieckich), są kilkukrotnie twardsze niż te wy konywane klasycznie przez człowieka. Prace wywodzące się z materiałów cyfrowych, dzięki bardzo dobrym właściwościom jeśli chodzi o twardość i estetykę, są bardzo trwałe i długowieczne. Rozmowa z lek. stom. Izabelą Pasternak, stomatologiem ze Stomatologii PRO-FAMILIA

Najważniejszym elementem dobrego gabinetu stomatologicznego jest świetnie wyszkolony zespół: lekarz i asystentka stomatologiczna. Wiedza i doświadczenie pozwala na wykorzystanie wszystkich dobrodziejstw współczesnej stomatologii, a w obecnych czasach jest ich niemało - przekonuje stomatolog, Izabela Pasternak.

Nowoczesna stomatologia - gabinet na miarę XXI wieku

PUCHAŁADARIUSZFOT.

Przykład wirtualnego projektowania uśmiechu - DSD

PZ:  Jakie narzędzia w gabinecie są nie odzowne w prawidłowym przeprowa dzeniu skomplikowanego leczenia sto I.P.:matologicznego? Doskonałym narzędziem, bez którego nie wyobrażam sobie pracy w dzisiejszych czasach, jest tomografia komputerowa. Badanie to pozwala na ekranie komputera przeciąć sobie w każdej płaszczyźnie, każdej warstwie ząb, struktury otaczające zęby. Mo żemy zdiagnozować problemy, jakieś stany zapalne, które były wcześniej niezauważo ne na pantomogramie, czyli płaskim zdję ciu. Tomografia, czyli zdjęcie 3D, daje obraz przychodzi do dentysty i coś go boli, nie wie który ząb. Ma jakiś dyskomfort, na zdjęciach przylegających nic konkretnego nie widać. Ząb, na który wska zuje lub problem o którym mówi, jest niewidoczny w ustach ani na zdjęciu. Często badanie mikroCT, czyli tomografia małego obszaru w ustach o któ rym mówi pacjent, daje odpowiedź co jest przyczyną problemu.  Pacjenci kierowani na badanie tomograficzne myślą, że będą napromieniowani. Nic bardziej mylnego, ponieważ aparaty do wykonywania TK w dzisiejszych czasach emitują bardzo niewielką dawkę promieniowania w porównaniu z tą wykonywaną kilkanaście lat temu. PZ:  Czy są jakieś sposoby na to, żeby leczenie przebiegało bezbole śnie i bezstresowo? I.P.: W dzisiejszych czasach bardzo duży nacisk w stomatologii kładzie się na to, żeby leczenie przebiegało w sposób bezbolesny, bezstresowy i w mia rę sprawny dla pacjenta. Bardzo duże znaczenie ma to w leczeniu dzieci, ale również osób dorosłych, które mają paniczny lęk przed dentystą, tzw. dentofobię. Często pacjenci noszą te lęki w sobie w związku z tym, że mają przykre doświadczenia z gabinetu stomatologicznego z przeszłości. U tych pacjentów dentyści w procesie leczenia - do wykonania znieczulenia miej scowego - stosują urządzenie The Wand, czyli tzw. znieczulenie komputero we. Pacjent nie czuje ukłucia, nie ma też odczucia gwałtownego drętwienia narzędziem, bez któregonie wyobrażam sobie pracy w dzisiejszych czasach jest tomografia komputerowa przestrzenny danego obszaru, danego zęba. Można go sobie znacznie powiększyć i w mi limetrach ocenić np. stan kości w danym obszarze, warunki w kości pod ewentualne implanty. Pozwala na zaplanowanie poten cjalnych zabiegów regeneracyjnych, jeśli kość jest na tyle zanikła, że są one konieczne. Można ocenić np. poprawność wykonanego leczenia kanałowego. Takie badanie ułatwia wykonanie powtórnego leczenia kanałowe go, jeśli wcześniejsze nie powiodło się.  W planowaniu leczenia chirurgicznego to mografia i skany pozwalają na wykonanie szablonów, wykorzystywanych w procesie leczenia implantologicznego oraz natych miastowego obciążenia tych wszczepio nych implantów koronami czy mostami protetycznymi, tak aby pacjent po zabiegu chirurgicznym mógł wyjść z gabinetu zaopa trzony w zęby. Czasem zdarza się, że pacjent tkanek. Oprócz tego u osób z dużym lękiem można podać przed zabiegiem leki stosowane w premedykacji, które powodują rozluźnienie i zmniejszają stres, a także działają dodatkowo znieczulająco. Można też zastosować pod tlenek azotu - tzw. gaz rozweselający, który ma podobne działanie. Takie przygotowanie nie powoduje utraty świadomości, dlatego u osób, które muszą być całkowicie nieświadome tego co się dzieje, nieprzytomne, stoso wane jest  znieczulenie ogólne.

wizualizacji, większość pacjentów decyduje się na leczenie i jest świadoma procesów, ja kim należy się poddać. Mogą zrozumieć jakie zabiegi będą wykonywane w gabinecie, żeby osiągnąć oczekiwany efekt. Otrzymywane prace protetyczne są dobrze zaplanowane.

PZ:  Podsumowując, które narzędzia w gabinecie stomatologicznym wpływają na poprawę jakości leczenia?

Doskonałym

I.P.: Najważniejszym elementem dobrego gabinetu stomatologicznego jest świetnie wyszkolony zespół: lekarz i asystentka stomatologiczna. Wie dza i doświadczenie pozwala na wykorzystanie wszystkich dobrodziejstw współczesnej stomatologii: skanery wewnątrzustne, frezarki stomatologicz ne, aparaty do tomografii, mikroskopy stomatologiczne. Dzięki tym wszyst kim urządzeniom jesteśmy w stanie wykonać swoją pracę bardziej precyzyj nie oraz uzyskać trwały efekt na lata.

46 | STOMATOLOGIA

Tekst: Karolina Piotrowska, psycholog

48 49 | MISJA ZDROWIE

Depresja poporodowa – problem nawet 35 procent mam

Objawy depresji poporodowej w porównaniu z chorobą wywołaną przez inne czynniki, może przejawiać się m.in unikaniem przez matkę kontaktu z dzieckiem. Z zewnątrz może to wyglądać jak brak zainteresowania potomkiem, a w rzeczywistości jest to pierwszy sygnał świadczący o zaburzeniu. W zależności od źródeł, z depresją poporodową może borykać się nawet od 10 do 35 procent mam.

TEKST: KAROLINA PIOTROWSKA PSYCHOLOG ZE SPECJALISTYCZNEGOSZPITALA PRO-FAMILIA. Według kryteriów diagnostycznych z katalogu ICD 10, depresja poporodo wa powinna rozwinąć się do sześciu tygodni po porodzie. Jednak rzeczy wistość wymyka się czasem z definicji podręcznikowych i mogą zdarzyć się objawy nawet do dwunastu tygodni po porodzie. Z własnej praktyki mogę potwierdzić, że poznałam pacjentkę, która w czasie połogu czuła się świetnie, natomiast objawy depresyjne pojawiły się dopiero po sześciu ty godniach. Można powiedzieć, że depresja poporodowa jest zaburzeniem powszechnym, ale też powszechnie ,,niedodiagnozowanym’’. Kobiety, szczególnie te, które z macierzyństwem mierzą się pierwszy raz, mogą nie być pewne czy ich odczucia psychiczne odbiegają od normy. Cho ciaż częsty kontakt z lekarzami w ich przypadku trwa od połogu aż do roku życia dziecka, tak rzadko w spotkaniach ze specjalistami porusza się temat problemów psychicznych. Może się to wiązać z lękiem kobiety, która boi się “osądzenia” jej o bycie złą matką, czy nawet lękiem przed potencjalnym kontaktem z opieką społeczną, która próbowałaby odebrać jej dziecko. Nieleczony epizod depresji poporodowej może trwać od dwóch do sześciu miesięcy, chociaż znane są też przypadki rocznych epizodów.

U kobiety z depresją poporodową mogą pojawiać się intensywne myśli, skupiające się wokół tego, że jako matka nie jest w stanie dobrze i prawidłowo zająć się dzieckiem, że może wyrządzić mu krzywdę. To doprowa dza do przygnębienia, matka odczuwa ciągłe napięcie, następuje wzmożona płaczliwość, smutek. Częstym objawem jest również hi pochondria - kobieta nadmiernie martwi się sytuacją zdrowotną swoją i dziecka - to już jest ważny znak od organizmu, który może pomóc w diagnozie depresji. Kolejnym z ob jawów jest lęk, występujący nieraz z napa dami paniki, lękiem przed otwartymi prze strzeniami lub przed wyjściem z domu czy sytuacjami sam na sam z dzieckiem. Warto zwrócić uwagę na negatywną samoocenę kobiety z depresją poporodową. Czuje się ona nieatrakcyjna i niekompetentna. Samo poczucie kobiety jest mocno zależne od bie żących wydarzeń, można zaobserwować ob niżanie się nastroju w późniejszej części dnia.

Pierwsze sygnały Objawy depresji poporodowej w porównaniu z chorobą wywołaną przez inne czynniki, może przejawiać się m.in unikaniem przez matkę kontaktu z dzieckiem. Z zewnątrz może to wyglądać jak brak zainteresowania potom kiem, a w rzeczywistości jest to pierwszy sygnał świadczący o zaburzeniu.

Warto sięgnąć po pomoc We wczesnym wykrywaniu depresji poporo dowej, a dzięki temu w szybszej reakcji i po mocy kobiecie, ważne jest zaangażowanie le karzy, położnych, psychologów. Powinni oni edukować kobietę o tym, z jakimi objawami powinna się zwrócić o pomoc oraz gdzie jej szukać. W przypadku wystąpienia obniżone go nastroju dobrze zacząć leczenie od kon taktu z psychologiem, specjalizującym się w okołoporodowych zaburzeniach nastroju. Pacjentki Szpitala PRO-FAMILIA mają zapew nioną darmową konsultację psychologiczną do 6. tygodni po porodzie. Ponadto jeszcze w czasie przebywania na oddziale mogą skorzystać z pomocy psychologa. Sesje tera peutyczne prowadzą do poprawienia stanu pacjentki. Dobry psycholog, gdy zauważy, że stan kobiety jest poważny, skieruje ją do od powiedniego specjalisty - psychiatry. We wczesnym wykrywaniu depresji poporodowej, a dzięki temu w szybszej reakcji i pomocy kobiecie, ważne jest zaangażowanie lekarzy, położnych, psychologów

Czynniki ryzyka Najistotniejszym z czynników ryzyka jest występowanie zaburzeń nastro ju w przeszłości. Jak wspominałam wcześniej, kobiety nie zawsze chcą podawać informacje o dawnych problemach natury psychicznej. Niestety badania pokazują, że wcześniejsze zaburzenia są istotnym predyktorem wystąpienia depresji poporodowej. Co więcej, spokrewnienie w pierwszej linii z kobietą, która doświadczyła zaburzeń depresyjnych poporodowych, również wiąże się ze zwiększonym ryzykiem. Stres ma znaczenie Kolejnym z czynników zwiększających ryzyko jest pojawienie się stresują cych wydarzeń życiowych w trakcie ciąży lub zaraz po porodzie. Nie chodzi tu tylko o negatywne zdarzenia, ale też pozytywne, które wiążą się z popra wą jakości życia, ale do których kobieta musi się zaadaptować i które wy magają na to czasu. Kolejną ważną grupą czynników ryzyka wystąpienia depresji poporodowej są te, które związane są z samą ciążą i porodem, jak np. wcześniejsze poronienia i porody martwych dzieci, nieplanowana ciąża, powikłania poporodowe lub ciężki poród. Jako okoliczności zwiększające ryzyko wymienia się też: samotne rodzicielstwo, niski status społeczno-eko nomiczny czy konflikty z mężem oraz brak zadowolenia ze związku. Waż nym obszarem jest wsparcie społeczne, czyli to czy i jaką pomoc kobieta otrzymuje od swojego partnera, czy może w razie potrzeby zwrócić się do babci, teściowej. Ważne, by kobieta nie bała się prosić o pomoc, pozwoliła sobie na moment odpoczynku, snu. Skala depresji poporodowej Do weryfikowania możliwości pojawienia się u kobiety depresji poporodo wej służy Edynburska Skala Depresji Poporodowej. Jest to kwestionariusz zawierający dziesięć pytań, a o jego rozwiązanie można poprosić podczas wizyty u psychologa. Im wyższy wynik uzyskany podczas badania, tym większe prawdopodobieństwo wystąpienia zaburzeń nastroju. Pojawiły się też badania, które wskazują, że niska jakość snu dziecka koreluje z wynikami w Edynburskiej Skali Depresji Poporodowej. Dlatego warto zwrócić uwagę w wywiadzie na jakość snu u niemowląt. Konsekwencje krótko- i długoterminowe Konsekwencje depresji poporodowej w literaturze naukowej dzielą się na krótko- i długoterminowe. Objawy depresji poporodowej u matki skutkują problemami w rozwoju poznawczym, społecznym i emocjonalnym dziec ka, konfliktami w relacjach z partnerem i rodziną. Kobieta, która przeszła epizod depresji poporodowej jest narażona na nawrót zaburzenia przy ko lejnym porodzie, ale też w czasie niezwiązanym z ciążą.

50 | MISJA ZDROWIE

Chrzan-Dętkoś,Bibliografia: M., & Kalita, L. (2019). Rola wczesnej interwencji psychologicznej w profilaktyce terapii depresji poporodowej. Psychoterapia, 1(188), 47-61. Dudek, D., Siwek, M., Zięba, A., & Nowak, G. (2002). Depresja poporodowa. Przegląd Lekarski, 59(11). Jaeschke, R., Siwek, M., & Dudek, D. (2012). Poporodowe zaburzenia nastroju: update 2012. Neuropsychiatria Neuropsychologia, 7(3). Kossakowska, K. (2019). Depresja poporodowa matki jej konsekwencje dla dziecka rodziny. Kwartalnik Naukowy Fides et Ratio, 39(3), 134-151. Baby blues Ważne, by odróżniać depresję poporodową od smutku poporodowego, czyli tzw. baby blues. Smutek poporodowy jest samoogra niczającym się zaburzeniem nastroju. Jego głównymi objawami są: obniżenie nastroju, płaczliwość, nadmierna reakcja na bodźce, poczucie zmęczenia, rozdrażnienie, problemy z koncentracją i snem, bóle głowy. W przy padku Baby blues pomocna jest konsultacja psychologiczna. Smutek poporodowy do tyka nawet co drugą mamę. Rozwija się on kilka dni po porodzie, osiągając maksimum w okolicy 4-5 dnia (ze względu na znaczne zmiany hormonalne w organizmie w tym czasie). Może trwać od kilku godzin do kilku dni, zazwyczaj mija ok. 10 dnia od porodu. W rzadkich przypadkach baby blues może przekształcić się w wyżej opisaną depresję poporodową, dlatego istotna jest świado mość kobiety i samoobserwacja nastroju.

Kaszel u dzieci ma wiele przyczyn

• duszność - zwykle wydechowa, choć u ma łych dzieci również wdechowo-wydechowa, często pojawiająca się lub nasilająca się w go dzinach nocnych (o 3-4 rano)

Przewlekły kaszel - diagnostyka Diagnostyka przewlekłego kaszlu powinna obejmować badania obrazo we, takie jak: RTG płuc, tomografia komputerowa, bronchoskopia, badania czynnościowe płuc, testy alergiczne, badania w kierunku gruźlicy i grzybów. Należy wykluczyć etiologię zakaźną. W niektórych przypadkach konieczne są badania w kierunku gruźlicy lub grzybów. Przyczyny przewlekłego kaszlu u dzieci 1. Przewlekłe bakteryjne zapalenie oskrzeli PZBO najczęściej występuje u młodszych dzieci. W jego przebiegu nie stwierdza się objawów ogólnoustrojowych, zapalenia błony śluzowej nosa i zatok przynosowych i zapalenia ucha, a większość pacjentów pozostaje w dobrym stanie ogólnym. Rozwój i proces wzrastania przebiegają prawi dłowo. Przedłużający się stan zapalny wyzwala zmiany destrukcyjne w ob rębie śluzówki oskrzeli, co z kolei zwiększa skłonność do zakażeń oskrzeli.

52 53 | STREFA DZIECKA

• kaszel z reguły suchy, napadowy, po wysiłku czy kontakcie z alergenami; u dzieci starszych może być jedynym objawem astmy - tzw. kaszlowy wa riant astmy • ucisk w klatce piersiowej, brak tchu - objawy zgłaszane przez dzieci starsze

PZBO można rozpoznać, jeśli spełnione są wszystkie następujące kryteria:

• ustąpienie kaszlu po 2-4 tygodniowym doustnym leczeniu odpowiednim PBZOantybiotykiem.częstojest rozpoznawane jako astma, co skutkuje niepotrzebnym przepisywaniem wziewnych glikokortykosteroidów.

Tekst: lek. Anna Kotulska-Wąsik, lek. Patrycja Solińska Objawy te występują szczególnie w nocy, nad ranem lub po wysiłku. Fenotyp astmy zależy w dużej mierze od wieku dziecka. U dzieci do 5. roku życia ast ma przebiega przede wszystkim pod posta cią świszczącego oddechu i/lub kaszlu. Do rzadziej obserwowanych objawów należą typowe napady duszności wydechowej charakterystyczne dla dzieci starszych i osób Najczęstszedorosłych. objawy astmy to:

3. Mukowiscydoza (cystis fibrosis) Przewlekły kaszel z wytwarzaniem obfitej plwociny, zdecydowanie nietypo wy dla dzieci chorych na ciężką astmę, jest jednym z typowych objawów CF i rozstrzeni oskrzeli. Niemniej jednak u chorych na CF oprócz nawracających

• brak objawów podmiotowych, przedmiotowych lub radiologicznych wskazujących na inną przyczynę

• świszczący oddech (wheezing)

2. Astma oskrzelowa Astma jest najczęstszą chorobą przewlekłą układu oddechowego w wieku dziecięcym. Często zaczyna się we wczesnym dzieciństwie, z większą czę stością u chłopców niż u dziewcząt. Przewlekłemu zapaleniu towarzyszy nadreaktywność oskrzeli, prowadząca do nawracających epizodów świsz czącego oddechu, duszności, uczucia ściskania w klatce piersiowej i kaszlu.

Kaszel jest ważnym elementem obronnym organizmu, prowadzącym do usunięcia za nieczyszczeń z drzewa oskrzelowego, a jego nieefektywność może być przyczyną nawra cających zakażeń układu oddechowego. Wy kazano, że zdrowe dzieci kaszlą około 11 razy w ciągu dnia, a ekspozycja na dym tytoniowy i inne zanieczyszczenia powietrza zwiększają częstość i natężenie kaszlu. Suchy i mokry Kaszel to nasilony, odruchowy manewr wydechowy, któremu towarzyszy charak terystyczny dźwięk. Odruch kaszlowy jest następstwem drażnienia czuciowych zakoń czeń nerwowych w błonie śluzowej dróg od dechowych. Receptory kaszlu są zlokalizowa ne w obrębie całego układu oddechowego (najwięcej w krtani, tchawicy, rozwidleniach oskrzeli, opłucnej). Receptory znajdują się także poza układem oddechowym: w prze łyku, żołądku, na przeponie, w osierdziu, w otrzewnej ściennej, w przewodzie słucho wym i błonie bębenkowej. Dlatego przyczy na kaszlu może być zlokalizowana poza dro gami oddechowymi. Ze względu na czas trwania kaszel dzieli się na:•ostry (do 3 tyg.), • podostry lub przedłużający się (3-8 tyg.), • przewlekły (>8 tyg.). Ze względu na charakter, kaszel dzielimy na suchy i mokry. Kaszel suchy występuje na po czątku infekcji lub jest związany z nadreak tywnością oskrzeli (poinfekcyjny, astma), bądź aspiracją ciała obcego. Kaszel mokry, produktywny, występuje w drugiej fazie infekcji lub w chorobach przewlekłych (tj. mukowiscydoza, gruźlica, rozstrzenie oskrzeli).

• nieprzerwane utrzymywanie się przewlekłego (przez >4 tyg.) mokrego/ produktywnego kaszlu

•udokumentowanie odwracalności obturacji. Głównym celem leczenia astmy jest osiągnięcie kontroli choroby, aby zmniejszyć ryzyko zaostrzeń w przyszłości i zapobiec postępującej utracie czynności płuc.

Przyczyny kaszlu u dziecka mogą być różne. Nie można go lekceważyć. Chociaż jest on zwykle objawem zakażeń dróg oddechowych, to jednak pod uwagę należy wziąć inne jego przyczyny.

8. Narażenie na dym tytoniowy Szkodliwy wpływ palenia papierosów w domu na zdrowie dziecka jest nie doceniany. Jeżeli oboje rodzice palą, u dzieci dwa razy częściej występują obturacyjne zapalenia oskrzeli i kaszel w porównaniu z dziećmi rodziców niepalących. 9. Glistnica Glista ludzka jest największym robakiem obłym pasożytującym w jelicie Objawyczłowieka.związane są z aktualnym miejscem pobytu pasożyta i dzielą się na: płucne, pokarmowe, ogólnoustrojowe. Objawy płucne, tj. kaszel czasem z odkrztuszaniem podbarwionej krwią wydzieliny lub z wymiotami, nasilają się głownie W diagnostycenocą.stosuje się badanie parazytologiczne kału na obecność jaj. Eozynofilię obserwuje się w początkowym stadium choroby.

4. Refluks żołądkowo- przełykowy Patologiczny refluks żołądkowo-przełykowy u małych dzieci może prze biegać bez typowych objawów ze strony przewodu pokarmowego, mogą zaś występować wyłącznie dolegliwości ze strony układu oddechowego takie jak: chrypka, przewlekły kaszel, nawracająca lub przewlekła obturacja oskrzeli, nawracające zapalenia płuc.

6. Wady układu oddechowego Wiotkość dróg oddechowych (laryngoma lacja, tracheomalacja, bronchomalacja) to najczęstsze wrodzone wady dróg oddecho wych u dzieci, charakteryzujące się nadmier ną miękkością tkanek, co prowadzi do zwięk szonej podatności dróg oddechowych i ich nadmiernego zapadania się w trakcie cyklu oddechowego.

11. Pierwotna dyskineza rzęsek Inaczej zespół nieruchomych rzęsek, to zbiorcza nazwa grupy zaburzeń wynikających ze zmniejszenia lub braku ruchu rzęsek. Kaszel, upośledzona drożność nosa i nawracające zapalenia dróg oddechowych pojawiają się zwykle we wczesnym niemowlęctwie. Jeśli na tym etapie nie podejmie się leczenia objawy będą się nasilać.

12. Niedobór odporności Zapalenia płuc u pacjentów z niedoborem odporności charakteryzują się wysoką częstością, śmiertelnością oraz częstymi powikłaniami. Obraz kli niczny jest zależny od rodzaju i ciężkości niedoboru, rodzaju i przebiegu zakażenia oraz współistniejących chorób dodatkowych. Najistotniejszym postępowaniem jest prewencja: szczepienie przeciw pneumokokom, gry pie, profilaktyka pneumocystozy i CMV.

13. Gruźlica Choroba wywoływana przez prątki z grupy Mycobacterium Tuberculosis przenoszona drogą kropelkową. Objawy ogólnoustrojowe gruźlicy to: go rączka, poty nocne, utrata masy ciała, złe samopoczucie. Dominującym obja wem ze strony układu oddechowego jest kaszel, początkowo suchy, następ nie produktywny. Rozpoznanie u dzieci jest trudne, w dużej mierze opiera się na wywiadzie. Szczepienie BCG wykonywane jest u noworodków z masą > 2000 g w ciągu 24 godzin po urodzeniu. Skuteczność szczepienia wyno si około 50%, zapobiega rozwojowi postaci krwiopochodnych (prosówka, gruźlicze zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych).

14. Choroby opłucnej U dzieci z zapaleniem płuc, które gorącz kują ponad 48 godz. mimo antybiotykote rapii, należy rozważyć badania obrazowe w celu oceny obecności wysięku w opłucnej. Wszystkie dzieci z wysiękiem w jamie opłuc nej powinny być przyjęte do szpitala.

15. Choroby śródmiąższowe Stanowią grupę nieinfekcyjnych i nienowo tworowych przewlekłych chorób układu oddechowego, które charakteryzują się wy stępowaniem rozsianych zmian zapalnych i włóknienia w ścianach pęcherzyków płuc nych.

Pomocne może być wykonanie zdjęcia radio logicznego klatki piersiowej i stwierdzenie cieniującego ciała obcego bądź niedodmy, a także zdjęcie poziomym promieniem i od notowanie cech obecności pułapki powietrz nej. Prawidłowy wynik badania nie wyklucza obecności ciała obcego. Podejrzenie jego aspiracji do dróg oddechowych zawsze wy maga ich rewizji w badaniu endoskopowym.

54 55 | STREFA DZIECKA

zakażeń układu oddechowego od wczesnego dzieciństwa mogą występo wać wzbudzające wątpliwości diagnostyczne epizody astmy oskrzelowej. Główne objawy w wywiadzie rodzinnym sugerujące CF to przedwczesne zgony w rodzinie z powodu chorób dolnego odcinka układu oddechowego.

5. Aspiracja ciała obcego Zdecydowanie częściej dotyczy małych dzieci <4 r.ż. W badaniu podmio towym można stwierdzić epizod zakrztuszenia lub nagłego niepokoju, ale ich brak nie wyklucza rozpoznania. U pacjenta może wystąpić długotrwały kaszel, jednostronne zmiany osłuchowe (monofoniczne świsty) i zaburzenia oddychania. Objawy zależą jednak od stopnia niedrożności dróg oddecho wych (całkowitej lub częściowej).

7. Alergiczne i niealergiczne zapalenie górnych dróg oddechowych Dotyczy 10-25% ogólnej populacji. Chorują osoby predysponowane ge netycznie, po ekspozycji na uczulające alergeny. ANN często współistnieje z zapaleniem zatok i zapaleniem spojówek. Objawami charakterystycznymi są: stały wyciek śluzowo-ropny z jam no sowych, upośledzona drożność nosa, kaszel napadowy - najczęściej nad ranem, wieczorem po zaśnięciu i po wysiłku.

7. Wady serca i naczyń, powięk szone węzły chłonne Ring naczyniowy, powiększone węzły chłon ne okołotchawicze i wnękowe mogą od działywać w sposób mechaniczny na drogi oddechowe. Powodując ucisk doprowadzają do zwężenia światła oskrzeli, charaktery stycznych zmian osłuchowych i nieproduk tywnego kaszlu. Edukacja jest ważna Etiologia kaszlu przewlekłego u dzieci jest inna niż u dorosłych. Odpowiadają za to zmiany rozwojowe: morfologiczne i fizjo logiczne, zachodzące w okresie dorastania. Zapobieganie przyczynom przewlekłego kaszlu ma znaczenie dla przyszłego stanu zdrowia i funkcji układu oddechowego, a od powiednia edukacja zarówno pacjentów, jak i ich rodziców mogłaby się przyczynić do zminimalizowania uszkodzeń płuc i kosztów opieki zdrowotnej w przyszłości.

10. Kaszel nawykowy (psychogenny) Postać przewlekłego kaszlu niereagującego na leczenie, o typowym ostrym, głośnym brzmieniu, który nasila się w obecności świadków, z reguły ustępu je w nocy i po odwróceniu uwagi dziecka. Kaszel nawykowy rozpoczyna się zazwyczaj infekcją dróg oddechowych, ale utrzymuje się po jej ustąpieniu.

16. Odczyny polekowe Częstą przyczyną suchego kaszlu u dzieci są działania uboczne leków, najczęściej inhibito rów konwertazy angiotensyny powszechnie stosowanych w leczeniu nadciśnienia tętni czego Rozpoznanieu dzieci.jest trudne, ponieważ reakcja polekowa może przypominać objawy innych chorób układu oddechowego, dzieci mogą przyjmować kilka leków jednocześnie, nasi lenie objawów rzadko ma związek z dawką leku. Objawy mogą pojawić się nawet po za kończeniu podaży leku.

Tekst: mgr Karolina Piotrowska, psycholog TEKST: MGR KAROLINA PIOTROWSKA SZPITALA PRO-FAMILIA

Często można usłyszeć, że mała różnica wieku rodzeństwa niesie za sobą same plusy. Dzieci mają się z kim bawić oraz wychowują się razem. Jednak pojawienie się nowego członka rodziny niesie za sobą zmiany nie tylko w życiu rodziców, ale i starszaka, który do niedawna był oczkiem w głowie całej rodziny i otaczany był największą uwagą oraz opieką. Teraz zainteresowaniem i czasem rodziców będzie musiał się podzielić z niemowlakiem, który właśnie rozwija się w brzuchu mamy, co w pierwszej chwili może być dla niego niezrozumiałe.

SPECJALISTYCZNEGO

56 57 | PSYCHOLOGIA

PSYCHOLOG ZE

Gdy pojawia się drugie dziecko

Jeśli maluch ma swoje ulubione zabawki, z którymi jest związany, nie musi się nimi dzielić. Pojawienie się rodzeństwa nie wiąże się z tym, że od tego momentu wszystkie rzeczy w domu są wspólne. Tak jak mama pewnie nie byłaby zadowolona z tego, że ktoś używa jej telefonu, tak maluch nie chce dzielić się swoim ukochanym misiem. Bardzo ważne jest planowanie wspólnego czasu tylko ze starszym dzieckiem. W miarę możliwości noworodek jest w stanie wytrzy mać dwie godziny bez mamy, będąc pod opieką taty lub babci. Dobrze, by chociaż raz w tygodniu zaplanować czas z mamą tylko dla starszaka. Niech będzie to moment, kiedy tata pogłębia relacje z najmłodszym potom kiem, a mama poświęci w pełni czas starsze mu grając z nim w gry, układając klocki czy czytając bajki. Tak samo czas ze starszakiem powinien zaplanować tato. Starszak również potrzebuje mamy, a nie tylko noworodek. Gdy woła ro dziców, a oni ciągle mówią ,,zaraz’’, bo potrzeby noworodka są pilniejsze, to taka sytuacja wzmaga u dziecka zazdrość i poczucie niesprawiedliwości. Jeśli kilkulatek potrzebuje naszej uwagi, to mu ją dajmy. Niech czasem jego potrzeba będzie równie ważna.

58 59 | PSYCHOLOGIA

Na drodze poznawania się z młodszym bratem pojawi się cała gama emocji i uczuć. Ważne jest akceptacja i rozmowy o nich ze starszakiem, a nie nego wanie ich istnienia. W przypadku niepokojących zachowań dziecka, zawsze warto o nich porozmawiać, wytłumaczyć dlaczego mogą powodować u mamy i taty zdenerwowanie lub gniew. Mimo początkowych, często niepokojących emocji, ważne by pamiętać, że rodzeństwo jest często najdłużej trwającą relacją w życiu człowieka, dającą wsparcie emocjonalne, towarzyszącą w rozwoju. Nawet konflikty między dziećmi pełnią rolę adaptacyjną, pomagają rozwijać zdolności miękkie, uczą kompromisów czy obstawiania przy swojej racji. Wraz z dojrzewaniem potomstwo szczególnie będzie dostrzegać zalety z posiadania rodzeństwa. Ważne jest, by pamiętać że zazdrość, smutek czy złość u malucha są ade kwatnymi emocjami i naturalną reakcją na zmiany zachodzące w rodzinie.

O obdarowanie

Jak starsze dziecko może zareagować na ro dzeństwo?

Jak wiadomo, poród wiąże się z chwilową, kilkudniową nieobecnością mamy w domu. Dlatego w ciągu dziewięciu miesięcy można zaplanować podróż dziecka na jedną, dwie noce bez mamy. Czy to z tatą na wycieczkę, czy to wizytę u dziadków. Wówczas pobyt w szpitalu mamy nie będzie dla malucha dużym szokiem. Swoją misję spełniają również bajki, bowiem większość popularnych bo haterów dzieci opowiada o roli rodzeństwa. Kicia Kocia ma brata Nunusia, a Świnka Peppa Georga. Również Pucio opowiada o tym, jak został starszym bratem. Można wytłumaczyć starszakowi, że tak jak postaci jego ulubionych bajek mają braciszków, tak on będzie miał młodsze rodzeństwo, z którym też będzie przeżywał nowe przygody. A co zrobić, gdy już pojawi się maluszek? Zacznijmy od samego powrotu mamy ze szpitala. U progu czeka stęsknio ne dziecko. Dziecko, które właśnie miało przerwę w bliskości z mamą i to na jej powrót czeka, a nie do końca na nowego członka rodziny. Dlatego, zanim zaczniemy pokazywać noworodka i opowiadać o nim, spytajmy się jak ten czas minął starszakowi, może chce się czymś pochwalić, podzielić się przeżyciami z przedszkola. Gdy już pojawi się noworodek, to wówczas można angażować starsze dziecko w pomoc. Starszy maluch może pomagać w przynosze niu pieluszek, pobujać młodszego w kołysce czy asystować przy kąpieli. Warto wtedy zwracać uwagę na starszaka, chwalić jego zaangażowanie i pomoc. Niech poczuje się ważny!

Rzewucka,Źródła: P., Luber, M. (2021). Rywalizacja rodzeństwa. Stańczyk, M. (2019) Rodzeństwo. Jak wspierać relacje swoich dzieci? Namysłowska, I., Siewierska, A. (2009). Znaczenie rola rodzeństwa w terapii rodzin. Psychoterapia, 2(149), 45-56. Filipowicz, P. (2017) Rodzeństwo. Piękna wizja, trudna relacja Rozmowa z Agnieszką Stein. Rodzeństwo. Piękna wizja, trudna relacja.

Jednym z głównych objawów, który świadczyć może o trudnościach w ak ceptacji pojawienia się rodzeństwa, jest zauważalny regres w rozwoju u star szaka. U dziecka może z powrotem pojawić się moczenie w nocy, chociaż już dawno zostało odpieluchowane. Może też chcieć znowu spać z rodzica mi, pomimo tego, że jeszcze przed porodem uwielbiało spać we własnym pokoju. Kolejnym sygnałem dla rodziców może być uporczywe poszukiwa nie kontaktu z matką. Sytuacja ta widoczna jest szczególnie w przypadku dziecka, które do momentu pojawienia się noworodka w domu było samo dzielnym kilkulatkiem, jednak po narodzinach rodzeństwa, starszak może odnosić wrażenie, że bez swojej mamy nie ruszy się na krok. taką samą uwagą dziecka, jak wtedy kiedy było jedyna kiem, może być trudno. Dlatego też starszak, kierowany zazdrością może przejawiać agresywne zachowania. Będą one brały się z faktu, że dziecko nie do końca rozumie, co dzieje się z organizmem mamy, że w jej dużym brzuchu rozwija się jego brat bądź siostra. Rodzice powinni pamiętać, że po mimo ,,awansu’’ na starsze dziecko, kilkulatek nadal jest mały i to co dzieje się dookoła niego, czyli ciągłe zmęczenie mamy, fakt że nie pojawia się ona na każde jego zawołanie, a w domu słychać głośny płacz noworodka, jest dla niego niezrozumiałe. Nowe i bolesne może być dla starszaka również to, jak rodzina czy znajomi rodziców zamiast skupiać uwagę na nim, co miało do tej pory miejsce, będą go pytali o to czy pomaga mamie, jak mu się podoba siostrzyczka, braci szek? Jako maluch, pierwsze dziecko nadal ma swoje potrzeby i oczekuje niezmiennego zaangażowania rodziców oraz bliskich. A pojawienie się ko lejnego dziecka niesie zmiany w organizacji całej rodziny. I choć można o tym zapomnieć, warto spróbować przygotować pierwsze dziecko do pełnienia roli starszego brata bądź siostry. Wsparcie to podstawa Już w czasie ciąży można pokazać dziecku jak wygląda noworodek, czy to u znajomej, która niedawno urodziła, czy to na spacerze. Mogą też pomóc zdjęcia, na których widać, że sam jeszcze niedawno był niemowlakiem, leżał w łóżeczku lub raczkował. Dobrze jest rozmawiać z maluchem, od powiadać na pytania. Gdy dziecko pyta, co w pokoju robi łóżeczko lub dlaczego mama prasuje malutkie ubranka, wówczas pojawia się pretekst, aby wytłumaczyć dziecku, że za kilka miesięcy pojawi się noworodek. Nie na leży zbywać malucha. Jeśli jest ciekawy i pyta, interesuje się zmianami w domu, to należy stosownie do wieku wytłumaczyć sytuację, a nawet zaangażować starszaka np. w wybie ranie rzeczy dla maluszka na zakupach. Jednym z głównych objawów, który świadczyć może o trud nościach w akceptacji pojawienia się rodzeństwa, jest zauważalny regres w rozwoju u starszaka.

KREATYWNE ZABAWY NA

Ugotuj jajka i zróbcie niezapomniany wyścig. Ugotowane jajka połóżcie na łyżce i wyznaczcie linie startu i mety. Na linii startu ustawcie się trzymając na łyżkach jajka. Na hasło start rozpoczynacie wyścig. Wygrywa ten, kto pierwszy dojdzie do mety i nie upuści jajka. Wszystkie kolory tęczy Do talerzyka na zupę nalej mleko, a na to kilka kropel obok siebie barwnika jadalnego w płynie. Do kolorowych “plamek” przyłóż patyczek do uszu, który został wcześniej namoczony w płynie do mycia naczyń. Wspólnie obserwujcie jak mieszają się kolory. Epoka lodowcowa Włóżcie do miski kilka różnych małych zabawek i zalejcie je wodą. Zostawcie na noc w zamrażalniku. Następnego dnia maluch będzie miał wyzwanie –uratowanie zabawek z lodu. Przyda się np. łyżka. Mam na imię… Napiszcie na kartce papieru imię dziecka. Następnie po jednej literce napisz cie na drewnianych spinaczach. Zadaniem dziecka jest przyczepianie spina czy np. na zasłonie w taki sposób, aby stworzyły razem napis z imieniem. Zimno – ciepło Do dwóch kubeczków nalejcie wody, w jednym niech będzie zimna, a w dru gim ciepła. Zadaniem dziecka jest włożenie jednej rączki do jednego kubecz ka i analogicznie drugiej do drugiego, ale jednocześnie. Piasek księżycowy Zróbcie razem piasek księżycowy, którym będziecie mogli bawić się bez końca. 8 szklanek mąki zmieszajcie z 2 szklankami oliwki dla dzieci lub oleju. Do “mik stury” możecie dodać startą kredę – wtedy piasek będzie miał ładniejszy kolor. Ciecz nienewtonowska To idealna opcja dla maluchów, które lubią bawić się masami plastycznymi lub kochają zabawę w piasku. Ciecz nienewtonowska to “inteligentny płyn”, który twardnieje pod wpływem nacisku. Ma wiele właściwości – dlatego będziecie mieli okazję, aby trochę poeksperymentować. Będziecie potrzebować: miski, ½ szklanki wody, 1 szklankę mąki ziemniaczanej, opcjonalnie – barwnik spo żywczy. Wszystkie składniki dokładnie mieszamy i rozpoczynamy zabawę!

Łyżka – zgaduj zgadula Na drewnianej łyżce po jednej i drugiej stronie przyklej naklejki lub wydruko wane ilustracje ze zwierzętami. Podczas zabawy zadawaj dziecku pytania, np.: kto ma długą trąbę? Dziecko odpowiada na pytanie pokazując stronę łyżki z właściwym zwierzątkiem. Kto pierwszy – ten lepszy

Wyklejanki z nasion Potrzebujecie nasion dyni, fasoli i grochu. Wy syp nasiona na stół, możecie je później wspól nie pomalować na różne kolory. Narysujcie na kartce samochód lub ulubione zwierzę, a na stępnie za pomocą kleju wyklejajcie nasiona mi rysunek. Instrumenty Żeby zrobić w domu instrumenty, potrzebujesz zaledwie kilku prostych rzeczy. Możesz wsypać ryż albo fasolę do pustej butelki i dodatkowo dla bezpieczeństwa zakleić nakrętkę. Perkusję zrobicie z miski i plastikowych łyżek. Gitara? Gumki załóżcie na puste papierowe pudełko po chusteczkach higienicznych i gotowe. Butelki pełne magii Nalej do butelki wodę, dodaj brokat i kilka kropel barwnika spożywczego. Zakręć zakręt kę i zaklej ją dla większego bezpieczeństwa. Obserwujcie wspólnie, jak kolorowe drobinki wirują. Opowiadajcie sobie co widzicie. Tajemniczy ogród Wiosenny czas sprzyja sadzeniu roślinek. Za pomocą kilku doniczek, ziemi i nasion lub sadzonek możecie wyczarować niezwykły ogródek. Na początek idealna będzie fasolka, pietruszka, rzeżucha, szczypiorek, kiełki.

60 61 | WARTO WIEDZIEĆ

14

Figurki z masy solnej

POMYSŁÓW

Przepis na masę solną jest bardzo łatwy: szklanka mąki, szklanka soli, 125 ml wody i go towe. Tworzenie figurek to praca na wiele go dzin. Stwórzcie razem małe zoo, posterunek policji, albo… ogranicza Was tylko wyobraźnia. Farby 3D To idealna zabawa sensoryczna. Za pomocą takiej farby stworzycie z maluchem niepo wtarzalne prace 3D. Do przygotowania takiej farby potrzebujecie jedynie: pianki do golenia, kleju i barwnika spożywczego. Tworzyć może cie pędzlem lub palcami.

Rozmowa z dr Natalią Pionką, lekarzem medycyny estetycznej. LEK. NATALIA PIONKA LEKARZ MEDYCYNY ESTETYCZNEJ ZE SZPITALA SPECJALISTYCZNEGO PRO-FAMILIA PRO ZDROWIE: Zabiegi z użyciem kwasu hialuronowego i toksyny botulinowej, potocznie zwanej botoksem, to najczęściej wybierane zabiegi medycyny estetycznej. Zacznijmy od tego pierw szego. Czym jest kwas hialuronowy? Natalia Pionka: To substancja naturalna, nieodłączny element naszego or ganizmu. Wystepuje m.in. w skórze. Warto wiedzieć, że kwas hialuronowy to tak naprawdę cukier złożony, który ma fenomenalną zdolność wiązania wody. Jego głównym zadaniem jest ochrona naszej skóry przed wysusze niem i zwiotczeniem. Powoduje, że nasza skóra jest delikatna, sprężysta, gładka i nie ma zmarszczek. Niestety ubywa nam go w skórze wraz z wie kiem. Efekt? Pierwsze zmarszczki i skóra pozbawiona blasku. PZ: Dla kogo dedykowany jest taki zabieg? N.P.: Kwas hialuronowy to ekspert w zwalczaniu zmarszczek, które po wstają w dolnej części twarzy: bruzd nosowo-wargowych, zmarszczek na policzkach i wokół ust. Kwas hialuronowy pomoże nam również wy modelować pięknie usta. Podczas zabiegu lekarz aplikuje środek cieniut ką igłą i delikatnie wypełnia zmarszczki. Jest to bezbolesne dla pacjenta, ponieważ miejsce planowanego wkłucia jest wcześniej znieczulane. Warto podkreślić, że w naszym gabinecie pracujemy z preparatami premium pre stiżowych firm. To ważne, ponieważ takie preparaty posiadają wieloletnie obserwacje i odpowiednie certyfikaty.

PZ: Jakich efektów możemy się spodziewać? N.P.: Skóra po zabiegu jest gładsza, a twarz bardziej pogodna. Taki rezul tat utrzymuje się nawet do 18 miesięcy. Dla pacjentów duże znaczenie ma również fakt, że po zabiegach z użyciem kwasu hialuronowego powrót do normalnego trybu życia jest bardzo szybki. Dla ciekawostki dodam, że kwas hialuronowy jest stosowany nie tylko w medycynie estetycznej, lecz także od wielu lat w ortopedii, okulistyce czy chirurgii plastycznej.

Botoks czy hialuronowy?kwas

PZ: Wiele pacjentek obawia się, że po zakończeniu wstrzykiwania botoksu zmarszczki się nasilą. Czy to prawda? N.P.: Oczywiście, że nie. To mit, zresztą jeden z wielu, które przez lata narosły wokół toksy ny botulinowej i jej zastosowania w medy cynie estetycznej. Może opowiem, jak działa toksyna botulinowa. Po podaniu toksyny botulinowej czasowo zostanie wyłączona praca mięśni. W związku z tym nie dochodzi do powtarzanego codzienną mimiką zagi nania skóry, co daje jej czas na regenerację i odzyskanie jędrności w miejscu, gdzie są widoczne zmarszczki. Po upływie kilku mie sięcy ruchy mięśni stopniowo powracają, aż osiągną stan wyjściowy. I tu kluczowe jest, że działanie botuliny jest czasowe. Po kilku miesiącach od aplikacji mięśnie wracają do wyjściowej siły skurczu. Tak jak pani wspomniała - wiele pacjen tek obawia się, że po zakończeniu wstrzykiwania botoksu zmarszczki się nasilą. W rzeczywistości jest wręcz przeciwnie. Zmarszczki będą mniejsze, ponieważ skóra zdąży się zregenerować. Jeżeli zabieg nie będzie powtarza ny, skóra po pewnym czasie wróci do swojego naturalnego rytmu starzenia i zmarszczki stopniowo będą się pogłębiały.

Zabiegi z użyciem kwasu hialuronowego i botoksu, wykonywane w ramach medycyny estetycznej, są najczęściej wybierane. Jak wpływają na naszą skórę? Czym się różnią? Wyjaśnia lekarz medycyny estetycznej, dr Natalia Pionka.

PZ: A co powinniśmy wiedzieć o bo N.P.:toksie?Toksyna botulinowa pomoże nam wy gładzić zmarszki, które sprawiają, że wyraz twarzy jest zbyt surowy lub smutny. Świet nie sprawdza się w korekcie zmarszczek na czole. W ten sposób zlikwidujemy tzw. lwią zmarszczkę lub kurze łapki. Efekty są spektakularne! Twarz po zabiegu jest roz luźniona, wygląda na zrelaksowaną i wy poczętą, a skóra jest znacznie gładsza. Poza klasycznym zastosowaniem, czyli redukcją zmarszczek wokół oczu (tzw. kurzych łapek), poziomych zmarszczek na czole oraz po przecznych zmarszczek między brwiami, toksyna botulinowa jest używana z powo dzeniem w redukcji zmarszczek palacza na górnej wardze, a stosowana w technice me zobotoksu pięknie wygładzi nam zmarszczki na szyi. Z sukcesem wykorzystywana jest również w leczeniu nadpotliwości. Pomoc niczo może być stosowana w celu zmniej szenia objawów bruksizmu, gdy mamy do czynienia z przerostem żwaczy.

PZ: Jak wygląda zabieg? N.P.: Zabieg polega na wstrzyknięciu preparatu do precyzyjnie określonej części mięśnia mimicznego za pomocą bardzo cienkiej igiełki. Dla pacjenta nie jest zbyt bolesny, dlatego nie ma potrze by stosowania znieczulenia. Na jego wykona nie lekarz potrzebuje zaledwie kilku minut, stąd jego popularna nazwa – zabieg luncho wy. Po zabiegu można od razu wrócić do pra cy. Jedynie przez pierwsze cztery godziny nie należy się kłaść, wykonywać dynamicznych ćwiczeń i pić alkoholu. Pierwsze efekty poja wiają się już po 2-3 dniach, maksymalne osią ga się po upływie 2 tygodni. Efekty utrzymują się do 6 miesięcy.

MEDYCYNA ESTETYCZNA W PRO-FAMILII DOWIEDZ SIĘ WIĘCEJ - TEL. 733 800 707

MALINOWSKIGRZEGORZFOT.

62 63 | MODA & URODA

Odpowiedź nie jest jednoznaczna. Najlepiej użyć stwierdzenia - to zależy. Faktem jest, że nieodłącznym elementem zdrowego stylu życia jest pra widłowe żywienie, a niedobory żywieniowe sprzyjają gorszej regeneracji, zwiększają ryzyko kontuzji i pogarszają samopoczucie wpływając na jakość treningów. Natomiast nie każda osoba uprawiająca sport, a tym bardziej zaczynająca swoją aktywną przygodę, powinna przechodzić na „dietę sportowca” i zastanawiać się nad wprowadzeniem specjalistycznej suple mentacji. Wszystko zależy od motywacji i celu podjęcia aktywności, stop nia wytrenowania, masy ciała, poziomu tkanki tłuszczowej, ilości jednostek treningowych i ich rodzaju, spędzania wolnego czasu oraz wielu innych składowych, których nie sposób wymienić. Często podejście do żywienia zaczyna się od niewłaściwej strony, zwiększając kaloryczność diety, wpro wadzając większe ilości białka i specjalistyczną suplementację. Natomiast nie to jest najważniejsze. Na początku warto zadać sobie pytania:

64 65 | BĄDŹ FIT

• Ile czasu poświęcam WYŁĄCZNIE na ćwiczenia? - Często osoby rozpo czynające przygodę ze sportem przeszacowują swoją aktywność. Całość przygotowań do ćwiczeń (czas dojazdu/powrotu – najczęściej samocho dem, przebieranie i pakowanie się, prysznic, oczekiwanie na zajęcia) może zaburzyć obraz czasu faktycznie przeznaczonego na daną aktywność. Nie kiedy na te czynności przeznacza się kilka godzin, a na same ćwiczenia 45 minut.

Czy rozpoczynając przygodę ze sportem powinniśmy zmienić dietę? Na to pytanie odpowiada dietetyk – Dominika Mierzwa.

aSportnasza dieta Tekst: Dominika Mierzwa, dietetyk ze Szpitala Specjalistycznego PRO-FAMILIA towcy nierzadko wpadają w pułapkę, szcze gólnie jeżeli informacje czerpią z niepewnych źródeł lub z portali społecznościowych. Czy w takim razie każda osoba uprawiająca sport, a tym bardziej dopiero zaczynająca więcej się ruszać, wymaga specjalnych strategii żywie niowych i suplementacji? Coraz więcej osób jest świadomych korzyści płynących z regularnej aktyw ności fizycznej. Dane zebrane przez CBOS i opublikowane w 2018 roku poka zały, że zainteresowanie sportem wynika z dbania o swoje zdrowie, robienia tego dla przyjemności lub w celu poprawienia samopoczucia i zmniejszenia poziomu stresu. Dodatkowo coraz dłuższe i cieplejsze dni zachęcają do ru chu na świeżym powietrzu. Wraz z podjęciem nowej aktywności nasuwają się pytania - jak powinno teraz wyglądać żywienie. Świeżo upieczeni spor

• Jaki mam cel podjęcia aktywności? - Jest to bardzo ważne pytanie, do którego należy podejść indywidualnie. Inne potrzeby żywieniowe mają osoby, które ćwiczą dla siebie, a inne te, które chciałyby schudnąć, a jeszcze inne osoby, które przygotowują się do zawodów lub budują masę mięśnio wą. Wiele zależy od tego, co chce się osiągnąć z pomocą ćwiczeń.

TEKST: DOMINIKA MIERZWA DIETETYK ZE SZPITALA SPECJALISTYCZNEGO PRO-FAMILIA Prawidłowe żywienie – fundament zdrowia

• Ile razy w tygodniu mam trening i jakiego jest rodzaju? - Dla przykładu: w tygodniu przeznaczone są 2 dni na ćwiczenia. Spala się na nich około 250 kcal, co daje 500 kcal w tygodniu (z samych ćwiczeń). Dzieląc to na 7 dni, daje to około 70 kcal na dzień spalanych ćwiczeniami. Dodatkowo ćwiczenia si łowe spalają mniej kalorii niż wydolnościowe, a niekiedy poziom zmęczenia jest podobny. Trzeba też mieć na uwadze, że odchudzanie, wyliczanie diety lub spalonych kalorii nie jest prostym działaniem matematycznym.

• Jak spędzam wolny czas i jaki mam rodzaj pracy? - Pozatreningowa (spontaniczna) aktywność fizyczna (korzystanie ze schodów zamiast windy, spacer po zakupy zamiast samochodem, dojazd do pracy, gestykulacja, ro dzaj aktywności w pracy) jest bardzo niedoceniana i niestety, często pomi jana przez ćwiczenia. Zmęczenie wynikające z przeprowadzonego treningu daje poczucie, że „już poćwiczyłem więc mogę sobie odpuścić te schody i pojadę windą”. Dodatkowa aktywność fizyczna wynikająca z treningu nie może być zamiennikiem tej pozatreningowej. Wbrew pozorom, to ta spon taniczna aktywność jest kluczowa w wyliczaniu zapotrzebowania energe tycznego. Białko, posiłki proteinowe Białko jest ważnym składnikiem u osób ak tywnych fizycznie, jak również u osób chcą cych zrzucić zbędne kilogramy. Natomiast nie wszyscy potrzebują od razu wprowadzać odżywkę białkową, szczególnie jeżeli nie wiadomo ile tego białka dostarcza się wraz z pożywieniem. W zależności od potrzeb i celu, ilość białka jaką należy dostarczyć wraz z pożywieniem jest różna. Nie można zapo mnieć, że białko pochodzące z odżywki jest dodatkowym źródłem kalorii. Dla przykładu: mamy osobę, która chciała by schudnąć i zaczęła ćwiczyć. Na zajęciach spala około 250 kcal i wg porady z internetu potrzebuje posiłku potreningowego i białka, więc przygotowuje mieszankę z przykłado wego przepisu: • 1 banan • 1 łyżeczka masła orzechowego • odżywka białkowa (standardowo – 30 g) • 1 szklanka mleka 2% W takim koktajlu mamy 460 – 500 kcal (zale ży jaką weźmie się łyżeczkę masła orzecho wego), natomiast z treningu „ubyło” 250 kcal. Przykład pokazuje, że zamiast spalić kalorie, nasza osoba dostarczyła kolejnych 250 kcal. Często bywa tak, że wracając do domu spo żywa się ten „właściwy” posiłek i zamiast być na ujemnym bilansie kalorycznym, jest się na dodatnim. Małymi krokami do celu Zaczynając przygodę ze sportem nie trzeba od razu wywracać do góry nogami całego jadłospisu, dodawać posiłków potreningo wych i spożywać koktajli z odżywką białko wą. Wszytko zależy z jakiego poziomu się startuje i jaki chce się osiągnąć cel. Na do bry początek wystarczy jak jadłospis będzie urozmaicony i wprowadzi się małe zmiany. Z czasem, kiedy okaże się, że dana aktyw ność zostanie z nami na dłużej, można pomy śleć o kaloryczności i proporcjach składników odżywczych. Natomiast trzeba też wiedzieć jak to zrobić, bo każdy ma inne potrzeby i jest to zależne od rodzaju aktywności. Bardzo ła two przeszacować swoją aktywność fizyczną i wydatkowaną z tego powodu energię, tak samo jak ilość spożywanych kalorii poprzez liczenie „na oko”. Trzeba pamiętać, że zmę czenie nie jest dobrym wyznacznikiem spa lonych kalorii, by na tej podstawie dodawać sobie kolejny posiłek. Trzeba też pamiętać, że podane wyliczenia są orientacyjne i dla przy kładu. Wydatkowanie i pozyskiwanie energii nie da się tak łatwo obliczyć, ponieważ jest zależne od wielu czynników.

UWAGA Chudnij skutecznie i zdrowo. Umów się na wizytę do dietetyka w PRO-FAMILII.

Więcej informacji: 17 773 57 00

Praca zespołowa

TEKST: DOMINIKA JUCHA–LADZIŃSKA DIETETYK ZE SZPITALA SPECJALISTYCZNEGO PRO-FAMILIA

Lato wraz z sezonem urlopowym zbliża się wielkimi krokami. Wiele osób decy duje się na różne diety licząc na spektakularne efekty i piękną sylwetkę w krót kim czasie. Dużą popularnością cieszą się wszelkiego rodzaju diety oczyszczające, detoksykujące, sokowe, odtruwające zwane potocznie detoksami. Czy takie diety naprawdę działają?

-DETOKSskutecznadietaczychwyt marketingowy?

Detoksykacja organizmu i usuwanie odpadów oraz toksyn jest możliwe dzięki pracy licznych narządów, takich jak skóra, jelita, wątroba czy nerki. Dzięki temu organizm może pozbywać się wytwarzanych przez siebie tok syn oraz tych dostarczanych z zewnątrz. Złe nawyki żywieniowe, spożywa nie alkoholu, narkotyków oraz m.in. stres są źródłem różnych szkodliwych substancji. Sam proces detoksykacji polega na przetworzeniu i wydaleniu toksyn, które zostały uwolnione do i z narządów oraz tkanek w całym ciele. Tylko warzywa i owoce

Tekst: Dominika Jucha-Ladzińska, dietetyk ze Szpitala Specjalistycznego PRO-FAMILIA Na początku należy wyjaśnić, że nie istnieje taki termin jak zatrucie szkodli wymi substancjami, bez wskazania toksyny. W rzeczywistości zatrucie jest zawsze spowodowane określoną substancją, np. metalem ciężkim (np. rtę cią, ołowiem, kadmem) lub jakimś innym nieorganicznym lub organicznym związkiem. Warto wiedzieć, że każda toksyna wymaga podania innej od trutki. Nie istnieje substancja, która byłaby w stanie wyleczyć na raz wszyst kie zatrucia. Istnieją różne leki, które pomagają usunąć toksyny, natomiast dobranie konkretnej odtrutki w przypadku zatrucia należy do zadań lekarza.

66 67 | WARTO WIEDZIEĆ

Diety „oczyszczające” czy „detoksykujące” najczęściej polegają na spoży waniu wyłącznie warzyw i owoców, bardzo często w postaci soków. Takie diety są niskokaloryczne i dostarczają zazwyczaj 1000-1300 kcal, a w skraj nych przypadkach zaledwie 400 kcal. Przy tak niskiej kaloryczności nie ma możliwości pokryć dziennego zapotrzebowania na składniki odżywcze. Stosowanie diet detoksykujących może doprowadzić do wielu niedoborów m.in. wapnia, żelaza, cynku, witaminy B12, selenu, jodu czy kwasów omega 3. A to może się poważnie odbić na naszym zdrowiu, zaczynając od osła bienia, uczucia senności, braku odporności, a kończąc nawet na anemii. Co więcej, diety oparte wyłącznie na warzywach i owocach są ubogie w białko, co przyczynia się do spadku beztłuszczowej masy ciała - mięśni, zamiast do redukcji tkanki tłuszczowej. Mniejsza ilość tkanki mięśniowej w organizmie to niższa spoczynkowa przemiana materii - potocznie zwana „spowolnie niem metabolizmu”. Stosowanie niskokalorycznych diet prowadzi także do wzrostu poziomu kortyzolu, który wzmaga apetyt, co z kolei stwarza nie bezpieczeństwo przyrostu masy ciała na skutek napadowego objadania się. Popularne nie zawsze = zdrowe Warto zadać pytanie - dlaczego diety detoksykujące są tak popularne i przyciągają rzesze ludzi? Fenomen tych diet spowodowany jest ich pro mocją w mediach społecznościowych i obietnicą spektakularnych efektów. Chwytliwe slogany w reklamach gwarantują utratę dużej ilości kilogramów w bardzo krótkim czasie. W rzeczywistości zmniejszenie masy ciała jest tylko chwilowe i w dużej mierze wynika z utraty wody, treści jelitowej i glikogenu skumulowanego w mięśniach, a nie z utraty tkanki tłuszczowej. Warto wie dzieć, że jeśli chudniemy w tak szybkim tempie, to w pierwszej kolejności tracimy wodę, fundując sobie odwodnienie, a następnie masę mięśniową z powodu niedostatecznej ilości białka i kalo rii. To co najważniejsze w utracie masy ciała - czyli tkanka tłuszczowa - cały czas zostaje z nami. To sprawia, że detoksy mają charak ter pozorny i krótkotrwały. Warto dodać, że racjonalna norma dla człowieka dorosłego przy odchudzaniu to utrata średnio 0,5 do 1 kg masy ciała na tydzień, co daje wynik 2-4 kg na miesiąc. Efekt jo-jo Do najczęstszych i wręcz nieuniknionych skutków diet niskokalorycznych należy zali czyć tzw. „efekt jo-jo”. Polega on na drastycz nym i szybkim zwiększaniu masy ciała po ku racji odchudzającej. Diety niskokaloryczne nie uczą prawidłowych nawyków żywieniowych, dlatego po skończonym detoksie następuje powrót do starych nawyków. Nasza masa cia ła niedługo po zakończeniu diety może stać się wyższa niż przed nią. Powrót do masy ciała sprzed diety powoduje ogromny spadek mo tywacji do dalszej pracy nad sobą.

Chcesz schudnąć? Zmień nawyki Jak skutecznie się odchudzać? To pytanie zadaje sobie wiele osób, którym zależy na zredukowaniu masy ciała. Jedyną bezpiecz ną drogą do osiągnięcia trwałych efektów jest długoterminowa zmiana nawyków żywieniowych. W skutecznym i zdrowym odchudzaniu kluczowa jest odpowiednio zbilansowana dieta z odpowiednio dobraną wartością energetyczną oraz regularna ak tywność fizyczna dopasowana do możliwo ści danej osoby. Jeżeli sami nie jesteśmy w stanie dobrać dla siebie odpowiedniej diety, warto skorzystać z pomocy profesjonalnego dietetyka. Pod powie nam on jakie produkty mamy spoży wać, jakich unikać oraz przedstawi zasady prawidłowego odżywiania. Będzie również ogromnym wsparciem w całym procesie od chudzania.

FOT. JOANNA

PierwszaKIELAR pomoc w przypadku zakrztuszeń lub bezdechu u niemowlaka to w niektórych sytuacjach jedyne działanie, które może uratować zdrowie lub życie dziecka. Przede wszystkim należy zachować spokój i odpowiednio po stępować. Zapoznaj się z instrukcją – krok po kroku – i dowiedz się, jak w ta kiej sytuacji udzielić pierwszej pomocy.

• Mocno dmuchnij w okolice ust i nosa dziecka. Powtórz czyn ność 5 razy.

Bezdech 32

Materiał opracowały: mgr Agnieszka Dębosz, fizjoterapeutka, terapeutka metody NDT-Bobath oraz metody Vojty ze Szpitala Specjalistycznego PRO-FAMILIA, mgr Anna Jamróz, fizjoterapeutka, terapeutka metody NDT-Bobath ze Szpitala Specjalistycznego PRO-FAMILIA

• Obserwuj reakcję dziecka.

• Jeżeli to konieczne, działaj dalej.

• Jeżeli to konieczne, działaj dalej.

68 69 | STREFA DZIECKA

Pierwsza pomoc

Nie wpadaj w panikę. Działaj!

DMUCHAJ W USTA ZMIEŃ POZYCJĘ

1 POBUDŹ DOTYKIEM

• Weź dziecko na ręce. Stymuluj je dotykiem – mocno pocieraj tzw. strefę Heada – są to miejsca z dużą ilością receptorów wrażli wych na dotyk i ucisk, np. strona podeszwowa stóp, pachy, pa chwiny, płatki uszu, grzbiet.

• Przytul dziecko do ramienia. Na stępnie pochyl się mocno, zatrzy maj i wyprostuj – szybki ruch. Po wtórz czynność trzy razy.

Zawsze w sytuacji zagrożenia życia wołaj o pomoc – jak najszybciej wezwij pogotowie – nr tel. 999 lub 112.

• Jeżeli to konieczne, działaj dalej.

• Jeżeli widoczne jest jakieś ciało obce, spróbuj wyjąć je jednym ru chem za pomocą małego palca.

ISTABILIZUJUDERZAJ

70 71 | STREFA DZIECKA

• Jeżeli to konieczne, działaj dalej.

UŁÓŻ DZIECKO NA BOKU

• Jeżeli to konieczne, działaj dalej.

PIERWSZA POMOC

3

• Nie usuwaj nic na „ślepo” - grozi to wepchnięciem pokarmu lub przedmiotu głębiej.

1

• Gdy jest to niemożliwe, nigdy nie ponawiaj próby.

• Uderzaj w plecy dziecka ręką uło żoną w „łódeczkę”. Powtarzaj czyn ność pięć razy.

SPRAWDŹ BUZIĘ/ JAMĘ USTNĄ

2

UWAGA! Nie podnoś dziecka do góry. Możesz w ten sposób spowodować aspirację pokarmu lub innego ciała obcego głębiej do układu od dechowego, co może mieć groźne konsekwencje zdrowotne.

• Przekręć dziecko na bok. • Obserwuj reakcje dziecka.

• Podtrzymaj główkę. Następnie ułóż dziecko stabilnie na swoich kolanach.

Zadławienie

Termofor można stosować na ciepło i zim no. W lecie świetnie się sprawdzi w wersji na zimno. Wystarczy go tylko mocno schłodzić w lodówce lub zamrażarce, a przed wyjściem na spacer umieścić w torbie termicznej, aby go później użyć wkładając do wózka, gdy temperatura będzie zbyt wysoka. Paul, to miś polarny, który w brzuszku ma wkład o zapachu lawendy, można go schłodzić lub rozgrzać. Schłodzony świetnie się sprawdzi w wózeczku przynosząc ochłodę, ukojenie i spo kojny sen podczas spaceru. ZAZU, cena 109 zł

TORBA TERMICZNA

PLECAK DO WÓZKA

BAMBUSOWA CHUSTKA Z DASZKIEM To niezbędnik podczas letnich spacerów. O dobroczynnych właściwościach bambusa nie będzie my się powtarzać, natomiast ochrona główki maluszka przed promieniami słonecznymi powin na być tak samo ważna, jak smarowanie dziecka kremem z filtrem UV. Dodatkowym atutem proponowanej przez nas chusteczki jest daszek, który osłoni twarz przed promieniami słońca. Yosoy, cena 45 zł

Słońce pod kontrolą, czyli co warto mieć w torbie latem? Większość z nas czeka z utęsknieniem na lato, a gdy już się pojawią upalne dni, zaczynamy marzyć o chłodzie.

Gdzie to wszystko pomieścić? Idealnym rozwiązaniem będzie plecak, który można zawiesić na wózku. Rekomendujemy bardzo pojemny i praktyczny plecak FORMA, posiadają cy dodatkowo dwie saszetki, w tym jedną termiczną. Bocz ne kieszenie mają termoizola cyjny materiał i są idealne do przenoszenia butelek. W środ ku oprócz wielu kieszonek znaj duje się przewijak turystyczny :)) Gwarantujemy, że wszystko się w nim zmieści ! Skip Hop, cena 389 zł

OTULACZ/PIELUSZKA BAMBUSOWA Bambus jest idealnym materiałem dla niemowląt i dzieci ze względu na jego właściwości, szczególnie termoregulacyjne - w upalne dni obniża temperaturę nawet o dwa stopnie w stosunku do temperatury otoczenia. Dodatkowo jest on antyalergiczny, anty grzybiczny i odbija promienie słoneczne Pieluszki i otulacze świetnie sprawdzą się jako kocyk dla maluszka, który sprawi, że spacer minie wyjątkowo komfortowo, przynosząc ulgę i ochronę przed słońcem. Bambooline, ceny od 29 zł

Akcesoria dla kobiet w ciąży oraz karmieniewspomagająceipielęgnacjęmaluszkawww.sklep.pro-familia.pl ul. Wi tolda 6B 35-302 R zeszów tel. 17 77 35 895 570 557 909 Sklep prowadzi również wypożyczalnię laktatorów i wag niemowlęcych. Akces dla kobiet w c oraz wspomagają karmienie i pielęgnamalus ww w.sklep.pro-familia.pl Sklep prowadzi również wypożyczalnię laktatorów wag niemowlęcy Sklep medyc zny PRO-FAMI NOWAINTERNETOWYSKLEPODSŁONAul. Wi tolda 6B 35-302 R zeszów tel. 17 7 7 35 895 60 6 987 7 72 Sklep medyc zny NowyPRO-FAMI ul. Kościuszki 13, 35-030 R zeszów 533 114 855 Sklep PRO-FAMILIA REKLAMA CHUSTECZKI NAWILŻANE, NASĄCZONE W 99% WODĄ Ten rodzaj chusteczek sprawdzi się nie tylko przy pielęgnacji maluszka podczas zmiany pieluszki (którą

72 | WARTO WIEDZIEĆ

Najdotkliwiej wysokie temperatury odczuwają niemowlęta a to dlatego, że ich system termoregulacji jest jeszcze nie do końca wykształcony, a skóra bardzo cienka i delikatna. Jak się przygotować na lato z maluszkiem? Co powinno się mieć „pod ręką” podczas spaceru czy podróży z dzieckiem? Przegląd przygotowała Małgorzata Tomaka ze Sklepu Medycznego PRO-FAMILIA.

KREM Z FILTREM SPF Zawsze przed wyjściem na spacer należy pamiętać o nasmarowaniu dziecka kremem z filtrem UV i czynność tą powtarzać w ciągu Nasządnia. propozycją jest Derma Eco Baby Mi neralny Filtr UV SPF 30, to ochrona przed promieniami UVA i UVB dla dziecka już od pierwszego dnia życia. Krem zatrzymuje aż 98% promieni. Jest organiczny, hipo alergiczny, wodoodporny i zawiera tylko mineralne filtry. Bezzapachowy i nie zawiera barwników. Po nałożeniu zostawia na skórze ochronną powłokę (delikatny biały film), jednocześnie pozwala jej swobodnie oddychać. Derma, cena od 52,99 zł KLIPSY Była mowa o pieluszkach i otulaczach bambusowych, więc trzeba teraz powiedzieć o klipsach utrzymujących je na miejscu. Jest to idealne rozwiązanie, które sprawdzi się w wózku i w foteliku samochodowym, w których naj częściej kocyki i pieluszki trafiają na ziemię. To dzięki przypięciu klipsami do ramy wózka lub fotelika, kocyk będzie czysty i nie zgubi się. La Millou, cena 29 zł

TORBA TERMICZNA Aby zachować temperaturę czy świeżość pokarmów podczas space rów i wyjazdów, warto zaopatrzyć się w termoopakowanie. W naszej ofercie można znaleźć opakowania różnej pojemności i wielkości w za leżności od potrzeb. Idealną pro pozycją na lato jest termiczne etui, dodatkowo wyposażone we wkład chłodzący i mieszczące nawet dwie butelki. Posiada ono pasek, dzięki któremu można zawiesić go przy wózku. Skip Hop, cena 80 zł w upalne dni należy zmieniać częściej, alby uniknąć odparzeń), ale też do przetarcia dziecka przynosząc ulgę i ochłodę w upalny dzień. Nasza propozycja to bardzo delikatne bambu sowe chusteczki nasączone w 99% wodą. Cheeky Panda, cena 16 zł

TERMOS Pamiętajmy, że termos utrzymuje tempera turę nie tylko ciepłych potraw, ale też zim nych. Dostępne w naszym sklepie termosy trzymają ciepło do 12 godzin, a zimno do 24 godzin. W gorące dni chłodna woda nie będzie gorąca a posiłek nie zepsuje się. babyLivia, cena 89 zł

74 75 Sabi tatka, 139 zł sabitatka.pl manufakturaMMS, 185 zł manufaktura-mms.com Florista, 139 zł florista.be VOOC Polska, 599 zł vooc.pl Pakuj plecak Nashe, 890 zł nashe.pl i w drogę! Wyprawy – małe i duże. A jak wyruszamy w drogę, to ani rusz bez plecaka! Szcze gólnie tego z metką – MADE IN POLAND. Lava Flow, 1168 zł MioUnico, 170 zł miounico.pl StylowaPolka, 70 zł Indywiduum, 127 zł www.indywiduum.com/plecaki Fabiola, ok. 250 zł torebki-fabiola.pl Rasberi, 229 zł Maremi Design, 149 zł maremidesign.pl | MODA & URODA

SMAK WAKACJI SKŁADNIKI: » 1 banan (100 g) » 1/3 szklanki jogurtu (75 g) » 1 jajo » 7 łyżek płatków owsianych (70 g) » 1 łyżka oleju » 1/2 łyżecz ki proszku do pieczenia WYKONANIE 1. Zmiksuj składniki na gładką masę blenderem. 2. Odstaw na 10 minut. 3. Smaż placuszki na średnio rozgrzanej patelni. 4. Podawaj z Smacznego!owocami. Przepisy i zdjęcia przygotowała: Dominika Jucha-Ladzińska, dietetyk ze Szpitala Specjalistycznego PRO-FAMILIA TEKST: DOMINIKA JUCHA-LADZIŃSKA DIETETYK ZE SZPITALA SPECJALISTYCZNEGO PRO-FAMILIA Placuszki bananowe SKŁADNIKI: » 2 brzoskwinie » 1 szklanka truskawek » 2/3 szklanki kefiru PRZYGOTOWANIE 1. Zmiksuj składniki na gładki koktajl. Smacznego! Koktajl truskawkowy 76 77 | KULINARIA

SKŁADNIKI: » 200 ml mleka/napoju roślinnego » 5 łyżek płatków owsianych (50 g) » 1 łyżka chia (10 g) » 1 łyżka kakao (10 g) » 1 łyżeczka miodu (5 g) PRZYGOTOWANIE 1. Wymieszaj wszystkie składniki, przełóż do pojemnika. 2. Wstaw do lodówki na kilka godzin, najlepiej na całą noc. 3. W międzyczasie możesz owsiankę pomieszać. 4. Podawaj z malinami tartą gorzką czekoladą.CzekoladowaSmacznego!owsianka z chia i malinami 78 79 | KULINARIA

SKŁADNIKI: » 150 g chudego twarogu » 100 g jogurtu naturalnego/skyra waniliowego » 1 łyżka miodu » 2 kostki gorzkiej czekolady PRZYGOTOWANIE: 1. Zmiksuj twaróg, jogurt, miód na gładk ą masę 2. Zetrzyj na tarce czekoladę. 3. Dodaj do twarogu, wymieszaj. 4. Przełóż do szklanki, wstaw na kilka godzin do lodówki. 5. Podawaj z SerniczekSmacznego!malinami.straciatella SKŁADNIKI: » 1 szklanka mrożonych truskawek (120 g) » 1 banan (120 g) PRZYGOTOWANIE: 1. Zmiksuj mrożone truskawki z bananem. Gotowe!  Lody truskawkowe 80 81 | KULINARIA

ul. Witolda 6b, 35-302 Rzeszów, www.pro-familia.pl Oddział Neonatologiczny z Intensywną Opieką Medyczną Oddział Ginekologiczno-Położniczy Oddział Pediatryczny Oddział OddziałChirurgiaOddziałOddziałCentrumOrtopedycznyMedycynySportowejUrologicznyChirurgiiOgólnejKręgosłupaAnestezjologiiiIntensywnej Terapii Chirurgia Plastyczna Chirurgia PodkarpackieStomatologiaMedycynaPoradnieBankPracowniaRezonansPracowniaGinekologiaPiersiEstetycznaUSGMagnetycznyEndoskopiiMlekaSpecjalistyczneEstetycznaCentrumLeczenia Otyłości Pracownia Densytometrii | Diagnostyka Osteoporozy Szkoła RodzeniaWYDAWCA © Copyright by PRO FAMILIA 2022 Opracowanie graficzne merytoryczne magazynu stanowi własność Wydawcy. Kopiowanie oraz wykorzystywanie w jakikolwiek sposób materiałów bez pisemnej zgody Wydawcy jest zabronione. Wydawca nie odpowiada za treść reklam oraz artykułów sponsorowanych zamieszczonych w katalogu. Ceny prezentowanych produktów są uaktualnione w okresie redagowania pisma (Kwiecień 2021). Przewodnik Pro Zdrowie ma charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny. Jest zbiorem wielu przydatnych informacji o medycynie i zdrowym stylu życia, które nie mogą być traktowane jako zalecenia, ale wyłącznie jako pomoc w dbaniu o własny organizm. Zaistniałe problemy czy wątpliwości dotyczące konkretnych przypadków należy bezzwłocznie konsultować ze stosownym specjalistą w danej dziedzinie. PRO FAMILIA nie odpowiada za treść reklam, nie ponosi również żadnych konsekwencji prawnych ani odpowiedzialności za następstwa mogące wyniknąć na skutek zastosowania podanych informacji bez wcześniejszej konsultacji z lekarzem. FOTOGRAFIE POGO GrzegorzSvitlanaDariuszIMAGESPuchałaTurkoMalinowski OPRACOWANIE GRAFICZNE Michał Węgrzyn i Artur www.agencjamirage.artKrupa FOTOGRAFIA NA OKŁADCE Svitlana Turko, ZAFIR StudioSzpital 35-302ul.PRO-FAMILIASpecjalistycznyWitolda6b,Rzeszów AZYN SZPITAL A SPECJALIST YCZNEGO Rejestracja Główna 17 773 57 00/01/02 Ortopedia i Rehabilitacja 17 773 58 05 Stomatologia 17 773 57 57

| REKLAMA ENFAMIL