SPACE

Δίκτυο ΠΡΑΞΗ

Εθνικό Σημείο Επαφής για το Πρόγραμμα Ορίζοντας 2020

Ορίζοντας 2020 Διάστημα

Η ελληνική συμμετοχή

2014 – 2020

Η παρούσα αναφορά έχει συνταχθεί από το Δίκτυο ΠΡΑΞΗ, Εθνικό Σημείο Επαφής για τον Ορίζοντα 20201. Στόχος είναι η παρουσίαση της ελληνικής συμμετοχής στις προκηρύξεις της θεματικής περιοχής «Διάστημα» του πυλώνα «Βιομηχανική Υπεροχή – Υπεροχή στις τεχνολογίες γενικής εφαρμογής και βιομηχανικές τεχνολογίες», καθώς και η ανάλυσή της βάσει παραμέτρων όπως ο τύπος των οργανισμών, η κατηγορία δράσεων, η επίδοση στην ΕΕ-282 και η περιφερειακή διάσταση. Η αναφορά στηρίζεται σε στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (Horizon Dashboard, reference date: 16/12/2021)3.

Αθήνα, Ιανουάριος 2022

1. https://ec.europa.eu/programmes/horizon2020/en/ 2. Το Ηνωμένο Βασίλειο αποχώρησε από την Ευρωπαϊκή Ένωση την 1η Φεβρουαρίου 2020. Με βάση τη συμφωνία αποχώρησης, προβλεπόταν ότι οι νομικές οντότητες που εδρεύουν στο Ηνωμένο Βασίλειο θα συνεχίσουν να είναι πλήρως επιλέξιμες να συμμετέχουν και να λαμβάνουν χρηματοδότηση από τον Ορίζοντα 2020 σαν να ήταν το Ηνωμένο Βασίλειο κράτος μέλος μέχρι το κλείσιμο του προγράμματος αυτού. Γι’ αυτό το λόγο η εκάστοτε ανάλυση στην εν λόγω αναφορά αναφέρεται στις χώρες της ΕΕ-28.

3. https://ec.europa.eu/info/funding-tenders/opportunities/portal/screen/opportunities/horizon-dashboard

Εισαγωγή H θεματική περιοχή «Διάστημα»4 (Space) εντάσσεται στον πυλώνα –“Leadership in Enabling and Industrial Technologies” και υποστηρίζει τους στόχους της Ευρωπαϊκής Πολιτικής για το Διάστημα. Στόχος του προγράμματος είναι η ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και της καινοτομίας της διαστημικής βιομηχανίας και της ερευνητικής κοινότητας, ώστε να αναπτυχθούν και να αξιοποιηθούν διαστημικές υποδομές για την αντιμετώπιση κοινωνικών προκλήσεων. Το μεγαλύτερο μέρος των προκηρύξεων αφορά στη διαστημική τεχνολογία αιχμής (προκηρύξεις COMPET), στις τεχνολογίες παρατήρησης της γης (προκηρύξεις Earth Observation – Copernicus) και στις τεχνολογίες δορυφορικής πλοήγησης του προγράμματος GALILEO (προκηρύξεις EGNSS). Η ελληνική συμμετοχή συγκεντρώνεται κυρίως στις προκηρύξεις που αφορούν στον τομέα της παρατήρησης τη γης (Earth Observation- Copernicus), στην ανάπτυξη διαστημικών τεχνολογιών (European Space Technology –COMPET) και στη δορυφορική πλοήγηση (GALILEO-EGNSS). Συγκεκριμένα, την περίοδο 2014-2020, στις προκηρύξεις του προγράμματος συμμετείχαν 55 οργανισμοί από την Ελλάδα, με χρηματοδότηση ύψους 23.330.784 € (2,6% της συνολικής χρηματοδότησης της ΕΕ-28). Επίσης, είναι σημαντικό να τονιστεί ότι στις προκηρύξεις συμμετείχαν 42 μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Το ήμισυ των ελληνικών συμμετοχών προέρχεται από ιδιωτικές, κερδοσκοπικές εταιρείες (PRC), ενώ το ποσοστό συμμετοχής των ερευνητικών οργανισμών και ιδρυμάτων δευτεροβάθμιας και τριτοβάθμιας εκπαίδευσης (HES) ανέρχεται σε 43,6%. Η περιφέρεια Αττικής έχει τη μεγαλύτερη συμμετοχή σε έργα, με 59 συμμετοχές και ακολουθεί η Κεντρική Μακεδονία με 29 συμμετοχές, αντίστοιχα. Στην Κρήτη καταγράφονται 6 συμμετοχές, εκ των οποίων οι 3 αφορούν σε συντονισμό έργων.

4. https://ec.europa.eu/programmes/horizon2020/en/h2020-section/space

Η ελληνική συμμετοχή 2014 - 2020 | 3

Βασικά στοιχεία Περίοδος αναφοράς: Μάρτιος 2014 – Δεκέμβριος 2020 Αριθμός προκηρύξεων: 185 Ελληνική συμμετοχή με συμβασιοποιημένα έργα σε 15 προκηρύξεις Κατάταξη Ελλάδας στην ΕΕ στον αριθμό συμμετοχών: 8η Κατάταξη Ελλάδας στην ΕΕ στη συνολική χρηματοδότηση: 8η

Αριθμός συμμετοχών για την Ελλάδα και τις χώρες της ΕΕ-28 458

France 389

Spain Italy

381

Germany

378 250

United Kingdom 191

Belgium

119

Netherlands Greece

101

Portugal

79

Austria

77

Poland

51

Sweden

50

Finland

44

Czech Republic

36

Romania

36

Denmark

33

Ireland

19

Slovenia

17

Estonia

13

Bulgaria

11

Lithuania

11

Cyprus

11

Hungary

10

Latvia

6

Luxembourg

5

Malta

4

Slovakia

4

Croatia

3

5. Στην ανάλυση των στοιχείων για το «Διάστημα» υπάρχουν προκηρύξεις που συνεισφέρουν στις θεματικές περιοχές ”Digitising and transforming European industry and services”, “Building a low-carbon, climate resilient future” και “Boosting the effectiveness of the Security Union”.

Horizon 2020 | 4

Χρηματοδότηση για την Ελλάδα και τις χώρες της ΕΕ-28 France

179.344.275 €

Germany

156.920.709 €

Spain

128.327.450 €

Italy

117.512.726 €

United Kingdom

70.191.624 €

Belgium

53.948.848 €

Netherlands Greece Portugal

31.684.849 € 23.330.784 € 21.337.970 €

Austria

19.523.978 €

Sweden

16.310.109 €

Poland

14.473.752 €

Finland

12.355.301 €

Ireland

6.664.511 €

Denmark

5.938.955 €

Czech Republic

5.771.161 €

Slovenia

5.225.415 €

Romania

5.108.650 €

Lithuania

2.838.275 €

Estonia

2.349.644 €

Hungary

2.066.390 €

Cyprus

1.609.791 €

Luxembourg

1.198.875 €

Bulgaria

689.034 €

Latvia

393.081 €

Slovakia

386.068 €

Croatia

380.979 €

Malta

358.067 €

Η ελληνική συμμετοχή 2014 - 2020 | 5

Στους παρακάτω πίνακες παρατίθενται στοιχεία για τη συμμετοχή ελληνικών οργανισμών σε προτάσεις και έργα, σε σύγκριση με τις χώρες της ΕΕ-28. Οι προκηρύξεις που αναλύονται, παρατίθενται στη μεθοδολογία.

Προτάσεις Ελλάδα

ΕΕ-28

Ποσοστό ελληνικής συμμετοχής στο σύνολο

Προτάσεις που κατατέθηκαν

394

2.532

15,5%

Συμμετοχές σε προτάσεις που κατατέθηκαν

583

13.872

4,2%

Αιτούμενη χρηματοδότηση από ΕΕ

147.929.601 €

4.310.469.315 €

3,4%

Οι ελληνικοί φορείς είχαν υψηλή συμμετοχή στις επιλέξιμες προτάσεις που υποβλήθηκαν. Ωστόσο, η υψηλή συμμετοχή συνοδεύεται από αναλογικά μικρότερη Κοινοτική χρηματοδότηση.

Έργα Ελλάδα

ΕΕ-28

Ποσοστό ελληνικής συμμετοχής στο σύνολο

Εγκεκριμένα έργα

70

359

19,5%

Συμμετοχές σε έργα

101

2.881

3,51%

Συντονισμοί έργων

22

359

6,13%

Οργανισμοί σε έργα

55

1.450

3,79%

Εγκεκριμένη χρηματοδότηση ΕΕ

23.330.784 €

788.412.364 €

2,96%

Horizon 2020 | 6

Η Ελλάδα συμμετέχει στο 19,5% των έργων που συμβασιοποιήθηκαν. Ωστόσο, η ελληνική συμμετοχή αντιστοιχεί μόλις στο 3,51% του συνόλου των συμμετοχών από τις χώρες της ΕΕ-28. Το γεγονός αυτό συνδέεται με το μέγεθος των κοινοπραξιών που συμμετέχουν σε έργα.

Ποσοστά επιτυχίας

6

Ελλάδα

ΕΕ-28

Ποσοστό επιτυχίας επιλέξιμων προτάσεων

17,01%

16,9%

Ποσοστό επιτυχίας προτάσεων που χρηματοδοτήθηκαν

15,74%

18,29%

Όσον αφορά στις προτάσεις που κατατέθηκαν, το ποσοστό επιτυχίας των προτάσεων (επιλέξιμες) με ελληνική συμμετοχή είναι υψηλότερο από το αντίστοιχο ποσοστό επιτυχίας των χωρών της ΕΕ-28. Ωστόσο, το ποσοστό επιτυχίας των προτάσεων που χρηματοδοτήθηκαν με ελληνική συμμετοχή υπολείπεται του αντίστοιχου ποσοστού επιτυχίας των χωρών της ΕΕ-28.

6. Τα ποσοστά επιτυχίας υπολογίζονται με βάση τις επιτυχημένες προτάσεις (proposals retained for funding). Είναι πιθανό μια επιτυχημένη πρόταση να μην καταλήξει σε συμβασιοποίηση π.χ. λόγω μη επιτυχούς ολοκλήρωσης της διαδικασίας προετοιμασίας του συμβολαίου (Grant Agreement Preparation).

Η ελληνική συμμετοχή 2014 - 2020 | 7

Συμμετοχή σε έργα Συμμετοχή (%) της Ελλάδας και της ΕΕ-28 ανά έτος 25%

20,79% 20% 15,52%

15,67%

15%

13,07%

13,86% 11,91%

10%

12,87%

12,87% 10,89%

10,25%

14,62%

16,84%

13,86%

9,90% 4,95%

5%

2,11% 0%

2014

2015

2016

2017 EΕ-28

2018

2019

2020

2021

Ελλάδα

Στο παραπάνω γράφημα παρουσιάζεται η συμμετοχή σε συμβασιοποιημένα έργα της Ελλάδας και των κρατών-μελών της ΕΕ (ΕΕ-28), ανά έτος. Την περίοδο 2014-2020, η συμμετοχή της Ελλάδας ακολουθεί την ίδια τάση με αυτή στα κράτη-μέλη, με εξαίρεση τη διετία 2016-2017. Οι συμμετοχές του 2021 αφορούν σε προκηρύξεις του 2020, που συμβασιοποιήθηκαν μέσα στο 2021. Ειδικότερα, η συμμετοχή της Ελλάδας σε έργα είναι ελαφρώς μικρότερη από τις αντίστοιχες ευρωπαϊκές συμμετοχές, εκτός από τα έτη 2016 και 2020, όπου οι ελληνικές συμμετοχές εμφανίζονται ελαφρώς αυξημένες. Η αύξηση των ελληνικών συμμετοχών από το 2018 και έπειτα, μπορεί να αποδοθεί στη μεγαλύτερη εξοικείωση των συμμετεχόντων με τους όρους συμμετοχής του προγράμματος και τη διάρθρωση των προκηρύξεων, αλλά και στην αύξηση της δικτύωσης τους μέσω της συνεργασίας τους σε προηγούμενες προκηρύξεις.

Horizon 2020 | 8

Συμμετοχή σε έργα ανά θεματική περιοχή Στο παρακάτω διάγραμμα παρουσιάζεται το ποσοστό συμμετοχής της Ελλάδας ανά προκήρυξη7.

5,94% 15,84% 44,55% H2020-COMPET (2014-2017) H2020-EO (2014-2017)

15,84%

H2020-Galileo (2014,-2015, 2017) H2020-Protec (2014-2015) SME-1 (2014) H2020-Space (2018-2020) H2020-Space EGNSS (2019-2020)

12,87% 0,99%

3,96%

Όπως φαίνεται, μεταξύ των προτεραιοτήτων της θεματικής περιοχής «Διάστημα» το μεγαλύτερο ποσοστό συμμετοχής για την Ελλάδα αφορά στα θεματικά πεδία «Διάστημα» (Space), «Ανταγωνιστικότητα του Ευρωπαϊκού Τομέα Διαστήματος: Τεχνολογία και Επιστήμη» (Competitiveness of European Space Sector: Technology and Science), «Παρατήρηση της Γης» (Earth Observation) και «Εφαρμογές Δορυφορικής Πλοήγησης μέσω του συστήματος δορυφόρων Galileo» (Applications of European Space Navigation-Galileo).

7.

Οι θεματικές περιοχές ακολουθούν την διάρθρωση των προκηρύξεων των Προγραμμάτων Εργασίας.

Η ελληνική συμμετοχή 2014 - 2020 | 9

Συμμετοχή σε έργα ανά τύπο οργανισμού Συμμετοχή ανά τύπο Χρηματοδότηση ανά τύπο οργανισμού επί του συνόλου οργανισμού επί του συνόλου της των ελληνικών συμμετοχών ελληνικής χρηματοδότησης

Τύπος οργανισμού

Ιδρύματα δευτεροβάθμιας και τριτοβάθμιας εκπαίδευσης (HES)

17,82%

17,45%

Ιδιωτικές, κερδοσκοπικές εταιρείες (PRC)

51,49%

51,81%

Ερευνητικοί οργανισμοί (REC)

25,74%

23,51%

Άλλες οντότητες (OTH)

2,97%

3,58%

Δημόσιοι Φορείς (PUB)

1,98%

3,65%

Ελληνική συμμετοχή (%) σε έργα ανά τύπο οργανισμού

1,98%

Συμμετοχή (%) σε έργα ανά τύπο οργανισμού (Ελλάδα, ΕΕ-28)

2,97% 60%

17,82% 25,74%

51,81%

51,49%

50%

EU-28 40%

Ελλάδα

30% 23,51%

51,49%

20%

25,74%

17,45% 17,82%

10% Ιδρύματα δευτεροβάθμιας και τριτοβάθμιας εκπαίδευσης (HES) Ερευνητικοί οργανισμοί (REC)

Άλλες οντότητες (OTH)

Ιδιωτικές κερδοσκοπικές εταιρείες (PRC) Δημόσιοι φορείς (PUB)

3,65%

0%

Ιδρύματα Ιδιωτικές δευτεροβάθμιας κερδοσκοπικές και τριτοβάθμιας εταιρείες (PRC) εκπαίδευσης (HES)

Ερευνητικοί οργανισμοί (REC)

1,98%

Άλλες οντότητες (OTH)

3,58% 2,97% Δημόσιοι φορείς (PUB)

Αναλύοντας τη συμμετοχή ανά τύπο οργανισμού, τόσο στην Ευρώπη όσο και στην Ελλάδα οι ιδιωτικές, κερδοσκοπικές εταιρείες (PRC) είναι πρώτες τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Ευρώπη και ακολουθούν οι ερευνητικοί οργανισμοί και τα ιδρύματα δευτεροβάθμιας και τριτοβάθμιας εκπαίδευσης (HES). Το ποσοστό συμμετοχής των οργανισμών από τον τομέα της δευτεροβάθμιας και τριτοβάθμιας εκπαίδευσης (HES) συμβαδίζει με το αντίστοιχο ευρωπαϊκό, ενώ ανάλογη είναι η εικόνα και στην περίπτωση των ερευνητικών οργανισμών (REC), όπου οι ελληνικές συμμετοχές υπερτερούν ελάχιστα των αντίστοιχων ευρωπαϊκών συμμετοχών.

Horizon 2020 | 10

Συμμετοχή σε έργα ανά κατηγορία δράσης

Κατηγορία δράσης

Συμμετοχή ανά κατηγορία δράσης επί του συνόλου των ελληνικών συμμετοχών

Χρηματοδότηση ανά κατηγορία δράσης επί του συνόλου των ελληνικών συμμετοχών

Innovation action

42,57%

29,95%

Research and Innovation action

44,55%

53,35%

Coordination and support action

8,91%

15,37%

Pre-Commercial Procurement

2,97%

0,45%

SME instrument phase 1

0,99%

0,87%

Η πλειοψηφία των ελληνικών συμμετοχών αφορούν σε δράσεις έρευνας και καινοτομίας (RIA) (περίπου 45%), ξεπερνώντας τις αντίστοιχες συμμετοχές στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Το γεγονός αυτό οφείλεται πρωτίστως στο γεγονός ότι το ήμισυ των συμμετοχών προέρχεται αθροιστικά από ερευνητικά και πανεπιστημιακά ιδρύματα. Ακολουθούν οι δράσεις καινοτομίας (IA), όπου παρατηρείται πως η αναλογία συμμετοχής-χρηματοδότησης είναι ευνοϊκή για τους ελληνικούς φορείς. Τρίτες στη σειρά έρχονται οι δράσεις συντονισμού και υποστήριξης (CSA), στις οποίες υπάρχει σημαντική διαφορά μεταξύ συμμετοχής - χρηματοδότησης, καταδεικνύοντας τον περιορισμένο ρόλο των φορέων σε συνδυασμό με το χαμηλότερο προϋπολογισμό των εν λόγω δράσεων. Ωστόσο, οι δράσεις CSA αποτελούν το πρώτο βήμα για τη συμμετοχή και δικτύωση νέων συμμετεχόντων στα προγράμματα πλαίσιο.

Ελληνική συμμετοχή (%) σε έργα ανά κατηγορία δράσης 2,97% 0,99% 8,91% 42,57% Innovation Action Research and Innovation action Coordination and Support Action Pre-Commercial Procurement SME instrument phase 1

44,55%

Η ελληνική συμμετοχή 2014 - 2020 | 11

Συμμετοχή σε έργα ανά κατηγορία δράσης (Ελλάδα, ΕΕ-28) 60% 53,35%

50% 42,57%

EΕ-28

44,55%

Ελλάδα

40%

30%

29,95%

20% 15,37% 8,91%

10%

0,45%

0%

Innovation Action

Research and Innovation action

Coordination and Support Action

2,97%

Pre-Commercial Procurement

0,87% 0,99%

SME instrument phase 1

Οριζόντια θέματα (Cross-cutting issues) των έργων με ελληνική συμμετοχή Κατανομή των έργων με ελληνική συμμετοχη (%) στα οριζόντια θέματα (cross-cutting issues) 49,22%

Private sector participation Bridging from discovery to market application (projects) EU contribution to SMEs Women coordinators Women among participants EU Contribution to climate Open Access articles

22,91% 18,83% 19,03% 29,17% 25,90% 36,63%

To 49,22% των έργων με ελληνική συμμετοχή περιλαμβάνει συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα. Η συμμετοχή των γυναικών, ως εταίροι και ως συντονιστές έργων, αν και είναι σημαντική, παραμένει μικρότερη από την αντίστοιχη των αντρών. Επίσης 36,63% έργων που χρηματοδοτήθηκαν από το πρόγραμμα, είχε δημοσιεύσεις ανοιχτής πρόσβασης. Αξίζει να σημειωθεί ότι στο πλαίσιο του προγράμματος «Ορίζοντας 2020», ζητήθηκε για πρώτη φορά από τους ερευνητές να προβούν σε δημοσιεύσεις ανοιχτής πρόσβασης, ενώ η πλειονότητα τους συμμορφώθηκε με την απαίτηση αυτή.

Horizon 2020 | 12

Συμμετοχή σε έργα ανά περιφέρεια Περιφέρεια

Ποσοστό επί του συνόλου των ελληνικών συμμετοχών

Ποσοστό επί του συνόλου της χρηματοδότησης ελληνικών οργανισμών

Αττική

58,42%

60,85%

Κεντρική Μακεδονία

28,71%

26,81%

Δυτική Μακεδονία

0,99%

0,19%

Κρήτη

5,94%

7,50%

Βόρειο Αιγαίο

0,99%

0,43%

Νότιο Αιγαίο

0,99%

0,73%

Δυτική Ελλάδα

2,97%

2,45%

Στερεά Ελλάδα

0,99%

1,04%

Η περιφέρεια με τις περισσότερες συμμετοχές στη θεματική περιοχή «Διάστημα» είναι η Αττική. Δεύτερη στην κατάταξη έρχεται η Κεντρική Μακεδονία.8 Πιο συγκεκριμένα, οι φορείς με έδρα την Αττική έχουν 59 συμμετοχές σε έργα, προσελκύοντας χρηματοδότηση άνω των 14 εκατομμυρίων ευρώ με την πλειονότητά τους να αφορούν δράσεις έρευνας και καινοτομίας. Αξίζει να σημειωθεί πως παρατηρούνται συμμετοχές και σε δράσεις προ-εμπορικής έρευνας από φορείς της Αττικής, καθώς και το γεγονός πως οι τεχνολογίες του διαστήματος περιλαμβάνονται στη Στρατηγική Έξυπνης Εξειδίκευσης (RIS3) της περιφέρειας της Αττικής9. Αντίστοιχα, οι 29 συμμετοχές από την Κεντρική Μακεδονία αντιστοιχούν σε 22 έργα και ανέρχονται σχεδόν σε 6 εκατομμύρια ευρώ, με τα περισσότερα να αφορούν σε δράσεις καινοτομίας, το οποίο έρχεται σε αντιδιαστολή με τις υπόλοιπες περιφέρειες που συμμετέχουν.

8. RIS3 της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας: http://www.pepkm.gr/uploads/pdf/RIS3_PKM_20161205.pdf 9. RIS3 της Περιφέρειας Αττικής: https://s3-eu-west-1.amazonaws.com/myeventora/users-img/331-RIS3-Attiki-dlv2-v04-2015-04-24.pdf

Η ελληνική συμμετοχή 2014 - 2020 | 13

Συμμετοχή ανά θεματικό πεδίο ανά περιφέρεια Αττική

Κεντρική Μακεδονία

Δυτική Μακεδονία

Κρήτη

Βόρειο Αιγαίο

Νότιο Αιγαίο

Δυτική Ελλάδα

Στερεά Ελλάδα

H2020-Space (2018-2020)

27

12

1

2

1

1

-

1

H2020-EO (2014-2017)

9

5

-

2

-

-

-

-

H2020-COMPET (2014-2017)

11

2

-

2

-

-

1

-

H2020-Galileo (2014,-2015, 2017)

4

7

1

-

-

-

1

-

H2020-Space EGNSS (2019-2020)

4

2

-

-

-

-

-

-

H2020-Protec (2014-2015)

3

1

-

-

-

-

-

-

SME-1 (2014)

1

-

-

-

-

-

-

-

Οι θεματικές περιοχές με τις περισσότερες συμμετοχές ανά περιφέρεια αφορούν στις τεχνολογίες και εφαρμογές του διαστήματος, (Space), στην παρατήρηση της γης (Earth Observation), στην ανταγωνιστικότητα της ευρωπαϊκής διαστημικής βιομηχανίας (Compet) όπως και στις τεχνολογίες εντοπισμού θέσης με βάση το δορυφορικό σύστημα Galileo. Οι συμμετέχουσες περιφέρειες είναι κυρίως η Αττική και η Κεντρική Μακεδονία Η συμμετοχή σε συγκεκριμένα θεματικά πεδία φαίνεται να συνδέεται και με τις προτεραιότητες που θέτει κάθε περιφέρεια στην περιφερειακή στρατηγική της (Στρατηγική Έξυπνης Εξειδίκευσης – RIS3). Τα θεματικά πεδία που επιλέγονται από φορείς στις συγκεκριμένες περιφέρειες, προωθούνται παράλληλα και από τους άξονες της εκάστοτε περιφερειακής στρατηγικής. Έτσι, στην περιφερειακή στρατηγική της Αττικής, ο τομέας του διαστήματος δημιουργεί διασυνδέσεις τόσο με την υπόλοιπη θαλάσσια τεχνολογία όσο και με την ενίσχυση της αλυσίδας αξίας των θαλάσσιων μεταφορών, ενώ συμμετέχει και σε εφαρμογές διαστημικής τεχνολογίας, γεωπληροφορικής και τηλεπισκόπησης συμπληρωματικά με τεχνολογίες πληροφορικής για εφαρμογές έξυπνων πόλεων. Κατά συνέπεια, ο τομέας αυτός να αποτελεί προτεραιότητα για την περιφέρεια10. Η εικόνα σε ότι αφορά την περιφερειακή στρατηγική έξυπνης εξειδίκευσης της Κεντρικής Μακεδονίας διαφοροποιείται, όπου ο τομέας του διαστήματος έχει μικρότερη συνδρομή, αλλά λειτουργεί συμπληρωματικά με τους Τομείς Οριζόντιας Υποστήριξης (Τεχνολογίες ΤΠΕ, Ενέργειας & Περιβάλλοντος, Μεταφορών & Εφοδιαστικής Αλυσίδας) σε ζητήματα εισαγωγής και επεξεργασίας δεδομένων υποστηρίζοντας τους βασικούς τομείς κυρίως αυτούς του τουρισμού, της μεταποίησης και της αγροδιατροφής. Σημαντική είναι η ενίσχυση της συνεργασίας μεταξύ έρευνας και βιομηχανίας, με κύριο στόχο τη δημιουργία οικονομικά και περιβαλλοντικά αποδοτικότερων αλυσίδων αξίας, με έμφαση στην αξιοποίηση νέων τεχνολογιών11.

10. RIS3 της Περιφέρειας Αττικής: https://s3-eu-west-1.amazonaws.com/myeventora/users-img/331-RIS3-Attiki-dlv2-v04-2015-04-24.pdf 11. RIS3 της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας: http://www.pepkm.gr/uploads/pdf/RIS3_PKM_20161205.pdf

Horizon 2020 | 14

Συντονισμός έργων ανά θεματική περιοχή ανά περιφέρεια Αττική

Κρήτη

Κεντρική Μακεδονία

H2020-COMPET (2014-2017)

1

1

-

H2020-EO (2014-2017)

2

1

2

H2020-Galileo (2014,-2015, 2017)

1

-

-

H2020-Protec (2014-2015)

2

-

-

SME-1 (2014)

1

-

-

H2020-Space (2018-2020)

8

1

2

Παρόμοια είναι η εικόνα του αριθμού συντονιστών στις περιφέρειες. Πρώτη σε αριθμό συντονιστών είναι η Αττική (15 συντονισμοί) και μάλιστα σε έξι διαφορετικά πεδία της θεματικής περιοχής, ενώ ακολουθεί η Κρήτη (3 συντονισμοί) και τέλος η Κεντρική Μακεδονία (4 συντονισμοί). Αξίζει να σημειωθεί πως η πλειονότητα των συντονισμών στην Αττική προέρχονται από ιδιωτικούς οργανισμούς. Σε ό,τι αφορά την Κεντρική Μακεδονία, οι δύο συντονισμοί προέρχονται αποκλειστικά από 2 μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Η τάση στους συντονισμούς ακολουθεί τη γενικότερη τάση της χώρας ως προς το είδος των φορέων που συμμετέχουν στον Ορίζοντα 2020, που είναι κυρίως οι ιδιωτικοί οργανισμοί.

Η ελληνική συμμετοχή 2014 - 2020 | 15

Μεθοδολογικό υπόμνημα

Τα στοιχεία αφορούν α) προτάσεις σε προκηρύξεις με καταληκτική ημερομηνία εντός της περιόδου αναφοράς και συμβασιοποιημένα έργα που έχουν προκύψει από προκηρύξεις εντός της περιόδου αναφοράς. Τα έργα που εμφανίζονται το 2021 αφορούν σε έργα από προκηρύξεις με καταληκτική ημερομηνία μέσα στο 2020 που συμβασιοποιήθηκαν μέσα το 2021. Η ανάλυση των συμμετοχών ανά θεματικό πεδίο, βασίζεται στις προκηρύξεις που δημοσιεύτηκαν από το 2014 μέχρι το 2020 και παρουσιάζονται στον παρακάτω πίνακα.

H2020-COMPET-2014 H2020-COMPET-2015 H2020-COMPET-2016 H2020-COMPET-2017 H2020-EO-2014 H2020-EO-2015 H2020-EO-2016 H2020-EO-2017 H2020-SGA-SPACE-SST3-2016-2017

H2020-SGA-SPACE-SST-2019 H2020-PROTEC-2014 H2020-PROTEC-2015 H2020-Galileo-GSA-2014-2015 H2020-Galileo-GSA-2017 H2020-Space-EGNSS-2019-2020 H2020-Space-2018-2020 H2020-SMEInst-2014-2015 H2020-SMEInst-2016-2017

Παρατίθεται η επεξήγηση των βασικών όρων που χρησιμοποιούνται στην ανάλυση: Προτάσεις: Το σύνολο των επιλέξιμων προτάσεων. Ελληνική συμμετοχή: Πλήθος συμμετοχών ελληνικών οργανισμών σε επιλέξιμες προτάσεις και έργα. Δεν αφορά σε μοναδικούς οργανισμούς. Αιτούμενη χρηματοδότηση (Ελλάδα): Το ποσό της κοινοτικής χρηματοδότησης που αιτείται κάθε ελληνικός οργανισμός σε επιλέξιμη πρόταση. Αιτούμενη χρηματοδότηση (Σύνολο): Το ποσό της κοινοτικής χρηματοδότησης που αιτείται κάθε επιλέξιμη πρόταση από τις χώρες της ΕΕ-28. Ποσοστό επιτυχίας προτάσεων: Ο λόγος των χρηματοδοτούμενων προτάσεων προς τις επιλέξιμες υποβληθείσες προτάσεις. Ποσοστό επιτυχίας χρηματοδότησης: Ο λόγος της αιτούμενης χρηματοδότησης επιλέξιμων προτάσεων προς την εγκεκριμένη χρηματοδότηση των προτάσεων που χρηματοδοτήθηκαν. Κράτος μέλος της ΕΕ-28: Κράτος που είναι συμβαλλόμενο μέρος στις συνθήκες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και ως εκ τούτου υπόκειται στα προνόμια και τις υποχρεώσεις της ιδιότητας μέλους της Ευρωπαϊκής Ένωσης: ATΑυστρία, BE – Βέλγιο, BG – Βουλγαρία, CY – Κύπρος, CZ - Δημοκρατία της Τσεχίας, DE – Γερμανία, DK– Δανία, EE – Εσθονία, EL – Ελλάδα, ES – Ισπανία, FI- Φινλανδία, FR – Γαλλία, HR –Κροατία, HU – Ουγγαρία, IE – Ιρλανδία, IT – Ιταλία, LT – Λιθουανία, LU – Λουξεμβούργο, LV - Λετονία, MT – Μάλτα, NL – Ολλανδία, PL – Πολωνία, PT – Πορτογαλία, RO – Ρουμανία, SE – Σουηδία, SI – Σλοβενία, SK – Σλοβακία, UK - Ηνωμένο Βασίλειο. Το Ηνωμένο Βασίλειο αποχώρησε από την Ευρωπαϊκή Ένωση την 1η Φεβρουαρίου 2020. Με βάση τη συμφωνία αποχώρησης, προβλεπόταν ότι οι νομικές οντότητες που εδρεύουν στο Ηνωμένο Βασίλειο θα συνεχίσουν να είναι πλήρως επιλέξιμες να συμμετέχουν και να λαμβάνουν χρηματοδότηση από τον Ορίζοντα 2020 σαν να ήταν το Ηνωμένο Βασίλειο κράτος μέλος μέχρι το κλείσιμο του προγράμματος αυτού. Γι’ αυτό το λόγο η εκάστοτε ανάλυση στην εν λόγω αναφορά αναφέρεται στις χώρες της ΕΕ-28.

Τύπος οργανισμού: Ιδρύματα δευτεροβάθμιας και τριτοβάθμιας εκπαίδευσης (HES): Νομικά πρόσωπα που αναγνωρίζονται από το εθνικό εκπαιδευτικό σύστημα ως πανεπιστημιακά ή ιδρύματα ανώτατης ή δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Δύνανται να είναι δημόσιοι ή ιδιωτικοί φορείς. Ιδιωτικές, κερδοσκοπικές εταιρείες (PRC): Ιδιωτικές, κερδοσκοπικές οντότητες, συμπεριλαμβανομένων των μικρομεσαίων επιχειρήσεων (ΜΜΕ) και εξαιρουμένων των πανεπιστημίων και των ιδρυμάτων ανώτατης ή δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Ερευνητικοί οργανισμοί (εκτός της εκπαίδευσης) (REC): Νομικά πρόσωπα που έχουν συσταθεί ως μη κερδοσκοπικοί οργανισμοί και των οποίων ο κύριος στόχος είναι η διεξαγωγή έρευνας ή τεχνολογικής ανάπτυξης. Δημόσιοι φορείς (εκτός της έρευνας και της εκπαίδευσης) (PUB): Νομικές οντότητες που έχουν συσταθεί ως δημόσιοι φορείς από το εθνικό δίκαιο ή είναι διεθνείς οργανισμοί. Εξαιρούνται οι ερευνητικοί οργανισμοί και τα ιδρύματα ανώτατης ή δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Άλλες οντότητες (OTH): Κάθε οντότητα που δεν εμπίπτει σε μία από τις άλλες τέσσερις κατηγορίες.

Horizon 2020 | 16

Κατηγορία δράσης: Research and Innovation Action - Δράση έρευνας και καινοτομίας: Χρηματοδότηση εφαρμοσμένης έρευνας που αντιμετωπίζει σαφώς καθορισμένες προκλήσεις για την ανάπτυξη νέας γνώσης ή τεχνολογίας.

Innovation Action - Δράση καινοτομίας: Χρηματοδότηση δραστηριοτήτων για την ανάπτυξη και προετοιμασία εισόδου στην αγορά (π.χ. κατασκευή πρωτοτύπων, διεξαγωγή δοκιμών, πιλοτικές εφαρμογές).

Coordination and Support Action - Δράση συντονισμού και υποστήριξης: Χρηματοδότηση για το συντονισμό και δικτύωση έργων, πρωτοβουλιών, προγραμμάτων και πολιτικών έρευνας και καινοτομίας.

SME Instrument (Phase 1, Phase 2): Χρηματοδότηση της καινοτομίας στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις (ΜΜΕ) για έργα υψηλού κινδύνου με στόχο την αξιοποίηση ερευνητικών αποτελεσμάτων από τον ιδιωτικό τομέα.

Pre-commercial procurement- προ-εμπορική προμήθεια: Αποτελεί προσέγγιση της ΕΕ για τις δημόσιες προμήθειες υπηρεσιών έρευνας και ανάπτυξης, με στόχο να βοηθήσει τους δημόσιους προμηθευτές να αναπτύξουν καινοτόμες λύσεις.

Το Δίκτυο ΠΡΑΞΗ Το Δίκτυο ΠΡΑΞΗ, μονάδα του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας (ΙΤΕ), ξεκίνησε από την ανάγκη σύνδεσης της έρευνας με την παραγωγή και εξελίχθηκε σε έναν από τους σημαντικότερους οργανισμούς υποστήριξης της καινοτομίας και της μεταφοράς τεχνολογίας σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Διαθέτοντας 30ετή και πλέον εμπειρία και τεχνογνωσία, απασχολώντας περισσότερα από 30 στελέχη υψηλής ακαδημαϊκής κατάρτισης, με παρουσία σε 5 πόλεις της Ελλάδας, και ισχυρά δίκτυα συνεργατών, λειτουργεί ως σημείο αναφοράς της ερευνητικής κοινότητας σε θέματα μεταφοράς τεχνολογίας και αξιοποίησης ερευνητικών αποτελεσμάτων, παρέχοντας υψηλής προστιθέμενης αξίας υπηρεσίες σε εταιρίες, ιδρύματα και οργανισμούς, τόσο σε περιφερειακό όσο και σε εθνικό επίπεδο. Επιπλέον, υποστηρίζει καθημερινά την ελληνική βιομηχανία και επιχειρηματικότητα έντασης γνώσης με υπηρεσίες ενημέρωσης, δικτύωσης και συμβουλευτικής σε θέματα χρηματοδοτήσεων, προστασίας διανοητικής ιδιοκτησίας, επιχειρηματικής ευφυίας και ανάπτυξης νέων προϊόντων και αγορών. Το Δίκτυο ΠΡΑΞΗ είναι Εθνικό Σημείο Επαφής (ΕΣΕ) για τον Ορίζοντα 2020 και τον Ορίζοντα Ευρώπη και αποτελεί επίσημο φορέα ενημέρωσης και υποστήριξης ελληνικών φορέων για τη συμμετοχή τους στο πρόγραμμα. Ορισμένο ως ΕΣΕ για τα Προγράμματα Πλαίσιο της ΕΕ από το 1998, το Δίκτυο ΠΡΑΞΗ προσφέρει τις υπηρεσίες του σε επιχειρήσεις, ερευνητικά και ακαδημαϊκά ιδρύματα, φορείς του δημοσίου και ιδιωτικού τομέα, τοπική αυτοδιοίκηση και ιδιώτες σε όλη την Ελλάδα.

Πληροφόρηση Γενικές πληροφορίες για το πρόγραμμα και τις ευκαιρίες χρηματοδότησης. Ενημέρωση για τα τρέχοντα προγράμματα εργασίας και τις αντίστοιχες προκηρύξεις. Πληροφορίες και διευκρινίσεις για τους κανόνες συμμετοχής, τα ποσοστά χρηματοδότησης, τη διαδικασία υποβολής και αξιολόγησης κ.ά. Ενημερωτικές εκδηλώσεις για το πρόγραμμα και τις αντίστοιχες θεματικές περιοχές και σεμινάρια για ειδικά θέματα.

Συμβουλευτική υποστήριξη Υποστήριξη για την εξέλιξη και χρηματοδότηση μιας ιδέας, την επιλογή κατάλληλου χρηματοδοτικού εργαλείου, προκήρυξης και θέματος. Συμβουλευτική υποστήριξη κατά την προετοιμασία πρότασης και συγκεκριμένα για το περιεχόμενο, τη δομή, την κοινοπραξία, τον προϋπολογισμό κ.ά. Διευκρινίσεις για τα νομικά και οικονομικά θέματα. Συμβουλές για τη διαχείριση διανοητικής ιδιοκτησίας κατά την προετοιμασία της πρότασης και την υλοποίηση του έργου.

Αναζήτηση εταίρων Υποστήριξη για την αναζήτηση εταίρων στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Διοργάνωση εκδηλώσεων δικτύωσης και προώθηση αιτημάτων συνεργασίας. Εθνικά Σημεία Επαφής για τη θεματική περιοχή Διάστημα

Κωνσταντίνος Καραμάνης Δίκτυο ΠΡΑΞΗ / ΙΤΕ, τηλ. 210 3607690, e-mail: karamanis@praxinetwork.gr Δημήτριος Φιλιππίδης Δίκτυο ΠΡΑΞΗ / ΙΤΕ, τηλ. 210 3607690, e-mail: filippidis@praxinetwork.gr

Η ελληνική συμμετοχή 2014 - 2020 | 17

Αθήνα | Ηράκλειο | Θεσσαλονίκη | Βόλος | Πάτρα

–