SC7_SECURITY

Δίκτυο ΠΡΑΞΗ Εθνικό Σημείο Επαφής για το Πρόγραμμα Ορίζοντας 2020

Ορίζοντας 2020 Ασφαλείς κοινωνίες – Προστασία της ελευθερίας και της ασφάλειας της Ευρώπης και των πολιτών της

Η ελληνική συμμετοχή

2014 – 2020

Η παρούσα αναφορά έχει συνταχθεί από το Δίκτυο ΠΡΑΞΗ, Εθνικό Σημείο Επαφής για τον Ορίζοντα 20201. Στόχος είναι η παρουσίαση της ελληνικής συμμετοχής στις προκηρύξεις της Κοινωνικής Πρόκλησης 7 «Ασφαλείς κοινωνίες – Προστασία της ελευθερίας και της ασφάλειας της Ευρώπης και των πολιτών της» για τη χρονική περίοδο 2014-2020, καθώς και η ανάλυσή της βάσει παραμέτρων όπως ο τύπος των οργανισμών, η κατηγορία δράσεων, η επίδοση στην ΕΕ-282, και η περιφερειακή της διάσταση. Η αναφορά στηρίζεται σε στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (Horizon Dashboard, reference date: 16/12/2021)3. Αθήνα, Ιανουάριος 2022

1. https://ec.europa.eu/programmes/horizon2020/en/ 2. Το Ηνωμένο Βασίλειο αποχώρησε από την Ευρωπαϊκή Ένωση την 1η Φεβρουαρίου 2020. Με βάση τη συμφωνία αποχώρησης, προβλεπόταν ότι οι νομικές οντότητες που εδρεύουν στο Ηνωμένο Βασίλειο θα συνεχίσουν να είναι πλήρως επιλέξιμες να συμμετέχουν και να λαμβάνουν χρηματοδότηση από τον Ορίζοντα 2020 σαν να ήταν το Ηνωμένο Βασίλειο κράτος μέλος μέχρι το κλείσιμο του προγράμματος αυτού. Γι’ αυτό το λόγο η εκάστοτε ανάλυση στην εν λόγω αναφορά αναφέρεται στις χώρες της ΕΕ-28.

3. https://ec.europa.eu/info/funding-tenders/opportunities/portal/screen/opportunities/horizon-dashboard

Εισαγωγή Η Κοινωνική Πρόκληση 7 «Ασφαλείς κοινωνίες — προστασία της ελευθερίας και της ασφάλειας της Ευρώπης και των πολιτών της4» (εφεξής «Ασφαλείς κοινωνίες» ή «Ασφάλεια») επικεντρώνεται σε δράσεις έρευνας και καινοτομίας για την ενίσχυση της προστασίας των πολιτών, της κοινωνίας, της οικονομίας και της ευημερίας. Ένας από τους πρωταρχικούς στόχους της Κοινωνικής Πρόκλησης 7 είναι η ανθεκτικότητα της κοινωνίας ενάντια φυσικών και ανθρωπογενών καταστροφών μέσω της ανάπτυξης νέων εργαλείων διαχείρισης κρίσεων, της διαλειτουργικότητας των συστημάτων επικοινωνίας και της προστασίας των υποδομών ζωτικής σημασίας. Πρωταρχικοί στόχοι είναι επίσης η καταπολέμηση του εγκλήματος και της τρομοκρατίας (νέα εγκληματολογικά εργαλεία και προστασία ενάντια στις εκρηκτικές ύλες), η ασφάλεια των συνόρων, η ασφάλεια της εφοδιαστικής αλυσίδας και η κυβερνοασφάλεια. Η Κοινωνική Πρόκληση «Ασφαλείς κοινωνίες» συμβάλλει στους στόχους της Στρατηγικής «Ευρώπη 2020»5, της Βιομηχανικής Πολιτικής για τον τομέα της Ασφάλειας6, της Στρατηγικής Εσωτερικής Ασφάλειας7 και της Στρατηγικής για την Ασφάλεια στον Κυβερνοχώρο8. Η ελληνική συμμετοχή εστιάζει στα θεματικά πεδία «Κυβερνοασφάλεια» (Digital security), «Καταπολέμηση του εγκλήματος και της τρομοκρατίας» (Fight against crime and terrorism), «Ανθεκτικές κοινωνίες» (Disaster resilience) και «Εξωτερική ασφάλεια» (Border security and external security). Συγκεκριμένα, την περίοδο 2014-2020, στις προκηρύξεις του προγράμματος συμμετείχαν σε έργα 145 οργανισμοί από την Ελλάδα, με χρηματοδότηση ύψους 177.065.363 € (12,1% της συνολικής χρηματοδότησης της ΕΕ-28). Από αυτούς, οι 84 είναι ιδιωτικές, κερδοσκοπικές εταιρείες. Είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι στη συγκεκριμένη θεματική περιοχή, οι ελληνικοί φορείς συγκέντρωσαν την υψηλότερη χρηματοδότηση στις χώρες της ΕΕ 28. Σχεδόν το ήμισυ (49,5%) των ελληνικών συμμετοχών προέρχεται από ερευνητικούς οργανισμούς (REC) και ιδρύματα δευτεροβάθμιας και τριτοβάθμιας εκπαίδευσης (HES), ενώ το 33,88% προέρχεται από τις ιδιωτικές, κερδοσκοπικές εταιρείες (PRC). Αντίστοιχα, σε όρους χρηματοδότησης, οι ιδιωτικές, κερδοσκοπικές εταιρείες συγκεντρώνουν τη μεγαλύτερη χρηματοδότηση (40,32% επί του συνόλου της ελληνικής χρηματοδότησης) και ακολουθούν οι ερευνητικοί οργανισμοί, με ποσοστό που ανέρχεται στο 25,01% επί του συνόλου της ελληνικής χρηματοδότησης. Οι περιφέρειες με τη μεγαλύτερη συμμετοχή είναι η Αττική και η Κεντρική Μακεδονία με 359 και 70 συμμετοχές αντίστοιχα, ενώ ακολουθούν η Κρήτη με 27, η Δυτική Ελλάδα με 8 και η Στερεά Ελλάδα με 7 συμμετοχές.

4.

5.

6.

7.

8.

https://ec.europa.eu/programmes/horizon2020/en/h2020-section/secure-societies-%E2%80%93-protecting-freedom-and-securityeurope-and-its-citizens https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EL/TXT/?uri=LEGISSUM:em0028 Security Industrial Policy: eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=COM:2012:0417:FIN:EN:PDF Internal Security Strategy: eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=COM:2010:0673:FIN:EN:PDF Cyber Security Strategy: eeas.europa.eu/policies/eu-cyber-security/cybsec_comm_en.pdf

Η ελληνική συμμετοχή 2014 - 2020 | 3

Βασικά στοιχεία Περίοδoς αναφοράς: Ιούνιος 2014 – Δεκέμβριος 2020 Αριθμός προκηρύξεων: 139 Ελληνική συμμετοχή σε συμβασιοποιημένα έργα σε 12 προκηρύξεις Κατάταξη Ελλάδας στην ΕΕ στον αριθμό συμμετοχών: 3η Κατάταξη Ελλάδας στην ΕΕ στη συνολική χρηματοδότηση: 1η

Αριθμός συμμετοχών για την Ελλάδα και τις χώρες της ΕΕ-28 Spain

611

Italy

554

Greece

487

Germany

433

France

430

United Kingdom

412

Belgium

247

Netherlands

232

Portugal

176

Austria

151

Romania

150

Poland

120

Ireland

109

Finland

104

Sweden

99

Cyprus

88

Bulgaria

87

Estonia

61

Slovenia

49

Luxembourg

44

Denmark

40

Czech Republic

36

Hungary

32

Croatia

28

Lithuania

26

Slovakia

25

Latvia

24

Malta

19

9.

Στην ανάλυση των στοιχείων για τη Κοινωνική Πρόκληση 7 «Ασφαλείς κοινωνίες – Προστασία της ελευθερίας και της ασφάλειας της Ευρώπης και των πολιτών της» και συγκεκριμένα στη θεματική περιοχή “Boosting the effectiveness of the Security Union” περιλαμβάνονται προκηρύξεις με κωδικό SU-xx του έτους 2018, οι οποίες αντλούνται από άλλα σημεία του προγράμματος Ορίζοντας 2020, όπως από τη Βιομηχανική Υπεροχή (ICT, Space) και από τις Κοινωνικές Προκλήσεις 1 (Health, Demographic Change and Wellbeing), 3 (Secure, Clean and Efficient Energy) και 6 (Climate Action, Resource Efficiency and Raw Materials) και χρηματοδοτούνται ή συγχρηματοδοτούνται από πόρους της θεματικής.

Horizon 2020 | 4

Χρηματοδότηση για την Ελλάδα και τις χώρες της ΕΕ-28 177.065.363 €

Greece

166.697.830 €

Spain

160.544.636 €

Italy

157.060.581 €

France

154.238.486 €

Germany

124.863.787 €

United Kingdom Belgium

74.777.228 €

Netherlands

74.417.825 € 52.617.267 €

Austria

44.288.730 €

Portugal Sweden

36.721.212 €

Finland

35.858.350 €

Ireland

31.577.639 €

Romania

31.359.823 €

Poland Cyprus

24.861.279 € 21.302.240 €

Estonia

14.430.286 €

Luxembourg

14.025.235 €

Bulgaria

12.922.855 €

Denmark

12.694.788 €

Slovenia

10.409.785 €

Czech Republic

6.236.884 €

Hungary

5.446.959 €

Croatia

4.545.510 €

Malta

4.423.760 €

Lithuania

3.642.753 €

Slovakia

3.610.504 €

Latvia

2.178.164 €

Η ελληνική συμμετοχή 2014 - 2020 | 5

Στους παρακάτω πίνακες παρατίθενται στοιχεία για τη συμμετοχή των ελληνικών οργανισμών σε προτάσεις και έργα, σε σύγκριση με τις χώρες της ΕΕ-28. Αναλυτική παρουσίαση των προκηρύξεων που αναλύονται, παρατίθεται στη μεθοδολογία.

Προτάσεις Ελλάδα

ΕΕ-28

Ποσοστό ελληνικής συμμετοχής στο σύνολο

Προτάσεις που κατατέθηκαν

1.240

3.898

31,8%

Συμμετοχές σε προτάσεις που κατατέθηκαν

3.011

33.321

9,0%

Αιτούμενη χρηματοδότηση από ΕΕ

€ 1.014.318.364

€ 2.092.638.579

8,4%

Οι ελληνικοί φορείς είχαν υψηλή συμμετοχή στις επιλέξιμες προτάσεις που υποβλήθηκαν. Ωστόσο, η υψηλή συμμετοχή συνοδεύεται από αναλογικά μικρότερη αιτούμενη Κοινοτική χρηματοδότηση.

Έργα Ελλάδα

ΕΕ-28

Ποσοστό ελληνικής συμμετοχής στο σύνολο

Εγκεκριμένα έργα

176

407

43,2%

Συμμετοχές σε έργα

487

4.874

10,0%

Συντονισμοί έργων

44

391

11,3%

Οργανισμοί σε έργα

145

2.183

6,6%

Εγκεκριμένη χρηματοδότηση ΕΕ

177.065.363 €

€ 1.462.819.759

12,1%

Horizon 2020 | 6

Η Ελλάδα συμμετέχει στο 43,2% των έργων που συμβασιοποιήθηκαν. Ωστόσο, η ελληνική συμμετοχή αντιστοιχεί μόλις στο 10,0% του συνόλου των συμμετοχών από τις χώρες της ΕΕ-28. Το πολύ υψηλό ποσοστό των έργων καταδεικνύει την ευρύτατη δικτύωση των ελληνικών φορέων, καθώς και το μεγάλο ενδιαφέρον τους για την έρευνα στη θεματική περιοχή «Ασφάλεια». Επίσης, το ποσοστό των συντονισμών από ελληνικούς φορείς είναι σχετικά υψηλό, ακολουθώντας την τάση που διαμορφώνεται από τη μεγάλη συμμετοχή. Αυτό το στοιχείο σαφώς οφείλεται στον ρόλο των Ελλήνων εταίρων στα έργα, για παράδειγμα συντονιστές ή εταίροι με σημαντική συμβολή και αυξημένο μερίδιο προϋπολογισμού.

Ποσοστά επιτυχίας

10

Ελλάδα

ΕΕ-28

Ποσοστό επιτυχίας επιλέξιμων προτάσεων

14,2%

10,4%

Ποσοστό επιτυχίας προτάσεων που χρηματοδοτήθηκαν

17,5%

12,1%

Όσον αφορά στις προτάσεις που κατατέθηκαν, το ποσοστό επιτυχίας των προτάσεων με ελληνική συμμετοχή είναι υψηλότερο από το αντίστοιχο ποσοστό επιτυχίας των χωρών της ΕΕ-28. Αντίστοιχα, το ποσοστό επιτυχίας των προτάσεων που χρηματοδοτήθηκαν με ελληνική συμμετοχή υπερβαίνει το αντίστοιχο επιτυχίας των χωρών της ΕΕ-28.

10. Τα ποσοστά επιτυχίας υπολογίζονται με βάση τις επιτυχημένες προτάσεις (proposals retained for funding). Είναι πιθανό μια επιτυχημένη πρόταση να μην καταλήξει σε συμβασιοποίηση π.χ. λόγω μη επιτυχούς ολοκλήρωσης της διαδικασίας προετοιμασίας του συμβολαίου (Grant Agreement Preparation).

Η ελληνική συμμετοχή 2014 - 2020 | 7

Συμμετοχή σε έργα Συμμετοχή (%) της Ελλάδας και της ΕΕ-28 ανά έτος 23,61%

25%

21,15% 20%

14,20%

15%

12,43%

12,58%

12,80%

10,47%

10,68%

10%

16,06%

18,07% 17,13%

14,69%

11,09%

5%

4,93% 0% 0,10% 0,0 %

2014

2015

2016

2017 EΕ-28

2018

2019

2020

2021

Ελλάδα

Στο παραπάνω γράφημα παρουσιάζεται η συμμετοχή σε συμβασιοποιημένα έργα της Ελλάδας και των κρατών-μελών της ΕΕ (ΕΕ-28), ανά έτος. Την περίοδο 2014-2020, η συμμετοχή της Ελλάδας ακολουθεί την ίδια τάση με αυτή στα κράτη-μέλη. Η αύξηση των επιτυχημένων ελληνικών συμμετοχών από το 2018 και έπειτα μπορεί να αποδοθεί στη μεγαλύτερη εξοικείωση των συμμετεχόντων με τους όρους συμμετοχής του προγράμματος και τη διάρθρωση των προκηρύξεων, αλλά και στην καλύτερη αξιοποίηση της δικτύωσης με ξένους συνεργάτες από προηγούμενες συμμετοχές σε έργα. Οι συμμετοχές του 2021 αφορούν σε προκηρύξεις του 2020, που συμβασιοποιήθηκαν μέσα στο 2021.

Horizon 2020 | 8

Συμμετοχή σε έργα ανά θεματική περιοχή

11

Στο παρακάτω διάγραμμα παρουσιάζεται το ποσοστό συμμετοχής της Ελλάδας ανά θεματική περιοχή της Κοινωνικής Πρόκλησης 7.

1,64% 1,64% 4,11% 3,90% Security

10,47% 51,13%

Digital Security Critical Infrastructure Protection Fight against crime Disaster Resilience Border Security and External Security Artificial Intelligence and Security

27,10%

Όπως φαίνεται, στις γενικότερες προτεραιότητες της Κοινωνικής Πρόκλησης 7, το δημοφιλέστερο πεδίο συμμετοχής είναι το θεματικό πεδίο «Ασφάλεια» (Security). Ακολουθούν, τα πεδία «Κυβερνοασφάλεια» (Digital Security), «Προστασία κρίσιμων υποδομών» (Critical Infrastructure Protection), «Καταπολέμηση του εγκλήματος και της τρομοκρατίας» (Fight against Crime and Terrorism), «Ανθεκτικότητα στις καταστροφές» (Disaster Resilience) και τέλος «Ασφάλεια συνόρων και εξωτερική ασφάλεια» (Βorder Security and External Security).

11. Οι θεματικές περιοχές ακολουθούν την διάρθρωση των προκηρύξεων των Προγραμμάτων Εργασίας.

Η ελληνική συμμετοχή 2014 - 2020 | 9

Συμμετοχή σε έργα ανά τύπο οργανισμού Τύπος οργανισμού

Συμμετοχή ανά τύπο οργανισμού επί του συνόλου των ελληνικών συμμετοχών

Χρηματοδότηση ανά τύπο οργανισμού επί του συνόλου της ελληνικής χρηματοδότησης

Ιδρύματα δευτεροβάθμιας και τριτοβάθμιας εκπαίδευσης (HES)

9,86%

20,89%

Ιδιωτικές, κερδοσκοπικές εταιρείες (PRC)

33,88%

40,32%

Ερευνητικοί οργανισμοί (REC)

39,63%

25,01%

Άλλες οντότητες (OTH)

13,96%

9,71%

Δημόσιοι Φορείς (PUB)

2,67%

4,07%

Ελληνική συμμετοχή (%) σε έργα ανά τύπο οργανισμού

2,67% 13,96%

Συμμετοχή (%) σε έργα ανά τύπο οργανισμού (Ελλάδα, ΕΕ-28)

9,86%

45% 39,68%

40%

33,88%

35%

EΕ-28

39,63%

Ελλάδα

33,88%

30% 25% 20% 17,81%

17,99%

15%

39,63%

10%

18,83% 13,96%

9,86% 5,68%

5% Ιδρύματα δευτεροβάθμιας και τριτοβάθμιας εκπαίδευσης (HES) Ερευνητικοί οργανισμοί (REC)

Άλλες οντότητες (OTH)

Ιδιωτικές κερδοσκοπικές εταιρείες (PRC) Δημόσιοι φορείς (PUB)

0%

2,67% Ιδρύματα δευτεροβάθμιας και τριτοβάθμιας εκπαίδευσης (HES)

Ιδιωτικές, κερδοσκοπικές εταιρίες (PRC)

Ερευνητικοί Δημόσιοι φορείς οργανισμοί (REC) (PUB)

Άλλες οντότητες (OTH)

Αναλύοντας την ελληνική συμμετοχή ανά τύπο οργανισμού, διαπιστώνουμε ότι οι ερευνητικοί οργανισμοί και οι ιδιωτικές, κερδοσκοπικές εταιρείες (PRC) κατέχουν την πρώτη θέση στην Ελλάδα και στην Ευρώπη.

Horizon 2020 | 10

Συμμετοχή σε έργα ανά κατηγορία δράσης

Κατηγορία δράσης

Συμμετοχή ανά κατηγορία δράσης επί του συνόλου των ελληνικών συμμετοχών

Χρηματοδότηση ανά κατηγορία δράσης επί του συνόλου των ελληνικών συμμετοχών

Research and Innovation Action

40,66%

35,98%

Innovation Action

51,95%

46,27%

Coordination and Support Action

5,54%

2,34%

Pre-commercial procurement

1,85%

15,41%

Η πλειοψηφία των ελληνικών συμμετοχών έχει υψηλή συμμετοχή σε δράσεις καινοτομίας (IA). Ακολουθούν οι δράσεις έρευνας και καινοτομίας (RIA). Η υψηλή συμμετοχή των ελληνικών φορέων δείχνει την ύπαρξη υποδομών ή/και ικανότητας για καινοτομία και διενέργεια στοχευμένης ερευνητικής δραστηριότητας. Μικρότερη είναι η συμμετοχή στις δράσεις συντονισμού και υποστήριξης (CSA), στις οποίες υπάρχει σημαντική διαφορά μεταξύ συμμετοχής - χρηματοδότησης, γεγονός που συνδέεται με το χαμηλότερο προϋπολογισμό των εν λόγω δράσεων. Τέλος, οι δράσεις προεμπορικής προμήθειας (Pre-commercial procurement) έρχονται τελευταίες σε συμμετοχές λόγω της ιδιαιτερότητάς τους.

Ελληνική συμμετοχή (%) σε έργα ανά κατηγορία δράσης

1,85% 5,54% 40,66% Research and Innovation Action Innovation Action Coordination and Support Action Pre-commercial procurement

51,95%

Η ελληνική συμμετοχή 2014 - 2020 | 11

Συμμετοχή σε έργα ανά κατηγορία δράσης (Ελλάδα, ΕΕ-28) 60% 51,95%

50%

45,39% 40,66%

41,33%

EΕ-28

40%

Ελλάδα

30% 20% 11,70%

10%

5,54% 1,58% 1,85%

0%

Research and Innovation Action

Innovation Action

Coordination and Support Action

Pre-commercial procurement

Οριζόντια θέματα (Cross-cutting issues) των έργων με ελληνική συμμετοχή Κατανομή των έργων με ελληνική συμμετοχη (%) στα οριζόντια θέματα (cross-cutting issues) EU Contribution to Climate EU

7,8% 39,75%

Contribution to ICT Women coordinators

21,14% 29,75%

Women among participants EU contribution to SMEs Open Access articles

18,76% 18,97%

To 39,75% των έργων με ελληνική συμμετοχή στηρίζει την ψηφιακή μετάβαση (ICT) και μόνο το 7,8% στηρίζει την έρευνα σε θέματα προστασίας του Περιβάλλοντος (EU Contribution to Climate). Η συμμετοχή των γυναικών, ως εταίροι και ως συντονιστές έργων, αν και είναι σημαντική, παραμένει μικρότερη από την αντίστοιχη των αντρών. Η ευρωπαϊκή χρηματοδότηση σε μικρομεσαίες επιχειρήσεις ήταν μικρότερη από τον στόχο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (20%). To 18,97% των έργων που χρηματοδοτήθηκαν από το πρόγραμμα, είχε δημοσιεύσεις ανοιχτής πρόσβασης. Αξίζει να σημειωθεί ότι στο πλαίσιο του προγράμματος «Ορίζοντας 2020», ζητήθηκε για πρώτη φορά από τους ερευνητές να έχουν δημοσιεύσεις ανοιχτής πρόσβασης.

Horizon 2020 | 12

Συμμετοχή σε έργα ανά περιφέρεια

Περιφέρεια

Ποσοστό επί του συνόλου της Ποσοστό επί του συνόλου των χρηματοδότησης ελληνικών ελληνικών συμμετοχών οργανισμών

Αττική

73,72%

73,87%

Κεντρική Μακεδονία

14,37%

16,75%

Κρήτη

5,54%

4,71%

Δυτική Ελλάδα

1,64%

1,40%

Στερεά Ελλάδα

1,44%

1,19%

Θεσσαλία

1,03%

0,32%

Δυτική Μακεδονία

0,82%

0,74%

Ανατολική Μακεδονία

0,41%

0,17%

Πελοπόννησος

0,41%

0,49%

Ήπειρος

0,21%

0,08%

Ιόνια Νησιά

0,21%

0,15%

Νότιο Αιγαίο

0,21%

0,13%

Οι περιφέρειες με την μεγαλύτερη συμμετοχή στην Κοινωνική Πρόκληση 7 είναι η Αττική, η Κεντρική Μακεδονία, η Κρήτη και η Δυτική Ελλάδα. Πιο συγκεκριμένα, 359 έργα που συμβασιοποιήθηκαν έχουν συμμετοχές από την Αττική, συγκεντρώνοντας πάνω από 130 εκατομμύρια ευρώ. Αντίστοιχα, συμμετοχές από την Κεντρική Μακεδονία είχαν 70 έργα που συμβασιοποιήθηκαν την ίδια περίοδο, συγκεντρώνοντας περίπου 29 εκατομμύρια ευρώ.

Η ελληνική συμμετοχή 2014 - 2020 | 13

Συμμετοχή ανά θεματικό πεδίο ανά περιφέρεια Αττική

Κεντρική Δυτική Στερεά Κρήτη Μακεδονία Ελλάδα Ελλάδα

Θεσσαλία

Δυτική Ανατολική Ιόνια Νότιο Πελοπόννησος Ήπειρος Μακεδονία Μακεδονία Νησιά Αιγαίο

Security

8

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

Digital Security Critical Infrastructure Protection Fight against crime Disaster Resilience Border Security and External Security Artificial Intelligence and Security

6

2

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

10

3

2

1

1

2

-

-

-

-

-

-

14

5

-

-

1

-

-

-

-

-

-

46

2

-

-

1

2

-

-

-

-

-

-

89

14

14

5

2

1

3

1

2

-

1

-

186

44

11

2

2

-

1

1

-

1

-

1

Το θεματικό πεδίο με τις περισσότερες συμμετοχές ανά περιφέρεια είναι η «Κυβερνοασφάλεια» (Digital security). Tα θεματικά πεδία που έπονται σε συμμετοχές είναι η «Καταπολέμηση του εγκλήματος και της τρομοκρατίας» (Fight against crime and terrorism) και η «Ανθεκτικότητα στις καταστροφές» (Disaster resilience), ενώ ακολουθούν με πολύ λιγότερες συμμετοχές συνολικά η «Ασφάλεια συνόρων και εξωτερική ασφάλεια» (Border security and external security) και η «Προστασία των υποδομών ζωτικής σημασίας» (Critical infrastructure protection). Σε όλα τα θεματικά πεδία, η μεγάλη πλειοψηφία των συμμετοχών προέρχεται από την Αττική. Η παραπάνω τάση παρατηρείται και στις περιφέρειες της Κεντρικής Μακεδονίας και της Κρήτης. Η συμμετοχή σε συγκεκριμένα θεματικά πεδία φαίνεται να συνδέεται και με τις προτεραιότητες που θέτει κάθε περιφέρεια στην περιφερειακή στρατηγική της (Στρατηγική Έξυπνης Εξειδίκευσης – RIS3). Τα θεματικά πεδία που επιλέγονται από φορείς στις συγκεκριμένες περιφέρειες, προωθούνται παράλληλα από τους άξονες της εκάστοτε περιφερειακής στρατηγικής. Έτσι, στην περιφερειακή στρατηγική της Αττικής, ο τομέας της ασφάλειας με το εύρος που επιδεικνύουν και οι συμμετοχές στα ευρωπαϊκά έργα αποτελεί προτεραιότητα, με την ιδιαιτερότητα ότι συναντάται σε μεγάλο εύρος δράσεων από την Κοινωνική πολιτική μέχρι τη Δημόσια Διοίκηση και την ασφάλεια των πολιτών. Συχνά, οι τεχνολογίες ασφάλειας λειτουργούν συμπληρωματικά και οριζόντια με τις δράσεις τεχνολογιών πληροφορικής και επικοινωνίας, καθώς και με την πρωτοβουλία για τις έξυπνες πόλεις, που επίσης αποτελούν προτεραιότητα για την περιφέρεια12. Αντίστοιχη είναι και η εικόνα σε ότι αφορά την περιφερειακή στρατηγική έξυπνης εξειδίκευσης της Κεντρικής Μακεδονίας, όπου ο τομέας της ασφάλειας είναι οριζόντιου ενδιαφέροντος προσπαθώντας να υποστηρίξει και να αντιμετωπίσει τις απειλές κυρίως στις αλυσίδες για τον τουρισμό και τις υποδομές. Επίσης υπάρχει η συμπληρωματικότητα με άλλες επιστήμες, όπως αυτή της πληροφορικής, προς την κατεύθυνση της μέγιστης αξιοποίησης των νέων τεχνολογιών που αποτελούν βασική προτεραιότητα13.

12. RIS3 της Περιφέρειας Αττικής: https://s3-eu-west-1.amazonaws.com/myeventora/users-img/331-RIS3-Attiki-dlv2-v04-2015-04-24.pdf 13. RIS3 της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας: http://www.pepkm.gr/uploads/pdf/RIS3_PKM_201612

Horizon 2020 | 14

Συντονισμός έργων ανά θεματική περιοχή ανά περιφέρεια Αττική

Κεντρική Μακεδονία

Κρήτη

Δυτική Μακεδονία

Security

16

6

-

-

Digital Security

11

1

2

1

Critical Infrastructure Protection

1

-

-

-

Fight against crime

2

1

-

-

Disaster Resilience

1

1

-

-

Artificial Intelligence and Security

1

-

-

-

Αντίστοιχη είναι η ανάλυση των έργων που συντονίζονται ανά περιφέρεια. Ο μεγαλύτερος αριθμός συντονιστών βρίσκεται στην Αττική (32 συντονισμοί) και ακολουθεί η Κεντρική Μακεδονία (9 συντονισμοί) και η Κρήτη (2 συντονισμοί). Η Δυτική Ελλάδα δεν παρουσιάζεται με ρόλο συντονιστή, ενώ η μοναδική συμμετοχή από τη Δυτική Μακεδονία σε έργο είναι σε ρόλο συντονιστή. Επίσης, βλέπουμε πως και στους συντονισμούς τηρείται η προτίμηση στο θεματικό πεδίο ”Digital Security”, καθώς 15 συντονισμοί αντιστοιχούν σ’ αυτό.

Η ελληνική συμμετοχή 2014 - 2020 | 15

Μεθοδολογικό υπόμνημα Τα στοιχεία αφορούν α) προτάσεις σε προκηρύξεις με καταληκτική ημερομηνία εντός της περιόδου αναφοράς και β) συμβασιοποιημένα έργα που έχουν προκύψει από προκηρύξεις εντός της περιόδου αναφοράς. Τα έργα που εμφανίζονται το 2021 αφορούν σε έργα από προκηρύξεις με καταληκτική ημερομηνία μέσα στο 2020 που συμβασιοποιήθηκαν μέσα το 2021 Η ανάλυση των συμμετοχών ανά θεματική περιοχή, βασίζεται στις προκηρύξεις της Κοινωνικής Πρόκλησης 7 που δημοσιεύτηκαν από το 2014 μέχρι το 2020 και παρουσιάζονται στον παρακάτω πίνακα. Όπου αναφέρονται προκηρύξεις που δεν ανήκουν αμιγώς στην Κοινωνική Πρόκληση 7, αφορούν σε θεματικές (topics) που έχουν χρηματοδοτηθεί από την συγκεκριμένη θεματική περιοχή.

H2020-DRS-2014-2015

H2020-SU-SEC-2018-2020

H2020-DS-2014-2015

H2020-SU-INFRA-2018-2019-2020

H2020-DS-2016-2017

H2020-SU-AI-2020

H2020-SU-DS-2018-2019-2020

H2020-CIP-2016-2017

H2020-FCT-2014-2015

H2020-SMEInst-2014-2015

H2020-BES-2014-2015

H2020-SMEInst-2016-2017

H2020-SEC-2016-2017

Παρατίθεται η επεξήγηση των βασικών όρων που χρησιμοποιούνται στην ανάλυση: Προτάσεις: Το σύνολο των επιλέξιμων προτάσεων. Ελληνική συμμετοχή: Πλήθος συμμετοχών ελληνικών οργανισμών σε επιλέξιμες προτάσεις και έργα. Δεν αφορά σε μοναδικούς οργανισμούς. Αιτούμενη χρηματοδότηση (Ελλάδα): Το ποσό της κοινοτικής χρηματοδότησης που αιτείται κάθε ελληνικός οργανισμός σε επιλέξιμη πρόταση. Αιτούμενη χρηματοδότηση (Σύνολο): Το ποσό της κοινοτικής χρηματοδότησης που αιτείται κάθε επιλέξιμη πρόταση από τις χώρες της ΕΕ-28. Ποσοστό επιτυχίας προτάσεων: Ο λόγος των χρηματοδοτούμενων προτάσεων προς τις επιλέξιμες υποβληθείσες προτάσεις. Ποσοστό επιτυχίας χρηματοδότησης: Ο λόγος της αιτούμενης χρηματοδότησης επιλέξιμων προτάσεων προς την χρηματοδότηση των προτάσεων που εγκρίθηκαν. Κράτος μέλος της ΕΕ-28: Κράτος που είναι συμβαλλόμενο μέρος στις συνθήκες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και ως εκ τούτου υπόκειται στα προνόμια και τις υποχρεώσεις της ιδιότητας μέλους της Ευρωπαϊκής Ένωσης: ATΑυστρία, BE – Βέλγιο, BG – Βουλγαρία, CY – Κύπρος, CZ - Δημοκρατία της Τσεχίας, DE – Γερμανία, DK– Δανία, EE – Εσθονία, EL – Ελλάδα, ES – Ισπανία, FI- Φινλανδία, FR – Γαλλία, HR –Κροατία, HU – Ουγγαρία, IE – Ιρλανδία, IT – Ιταλία, LT – Λιθουανία, LU – Λουξεμβούργο, LV - Λετονία, MT – Μάλτα, NL – Ολλανδία, PL – Πολωνία, PT – Πορτογαλία, RO – Ρουμανία, SE – Σουηδία, SI – Σλοβενία, SK – Σλοβακία, UK - Ηνωμένο Βασίλειο. Το Ηνωμένο Βασίλειο αποχώρησε από την Ευρωπαϊκή Ένωση την 1η Φεβρουαρίου 2020. Με βάση τη συμφωνία αποχώρησης, προβλεπόταν ότι οι νομικές οντότητες που εδρεύουν στο Ηνωμένο Βασίλειο θα συνεχίσουν να είναι πλήρως επιλέξιμες να συμμετέχουν και να λαμβάνουν χρηματοδότηση από τον Ορίζοντα 2020 σαν να ήταν το Ηνωμένο Βασίλειο κράτος μέλος μέχρι το κλείσιμο του προγράμματος αυτού. Γι’ αυτό το λόγο η εκάστοτε ανάλυση στην εν λόγω αναφορά αναφέρεται στις χώρες της ΕΕ-28.

Τύπος οργανισμού: Ιδρύματα δευτεροβάθμιας και τριτοβάθμιας εκπαίδευσης (HES): Νομικά πρόσωπα που αναγνωρίζονται από το εθνικό εκπαιδευτικό σύστημα ως πανεπιστημιακά ή ιδρύματα ανώτατης ή δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Δύνανται να είναι δημόσιοι ή ιδιωτικοί φορείς. Ιδιωτικές, κερδοσκοπικές εταιρείες (PRC): Ιδιωτικές, κερδοσκοπικές οντότητες, συμπεριλαμβανομένων των μικρομεσαίων επιχειρήσεων (ΜΜΕ) και εξαιρουμένων των πανεπιστημίων και των ιδρυμάτων ανώτατης ή δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Ερευνητικοί οργανισμοί (εκτός της εκπαίδευσης) (REC): Νομικά πρόσωπα που έχουν συσταθεί ως μη κερδοσκοπικοί οργανισμοί και των οποίων ο κύριος στόχος είναι η διεξαγωγή έρευνας ή τεχνολογικής ανάπτυξης.

Horizon 2020 | 16

Δημόσιοι φορείς (εκτός της έρευνας και της εκπαίδευσης) (PUB): Νομικές οντότητες που έχουν συσταθεί ως δημόσιοι φορείς από το εθνικό δίκαιο ή είναι διεθνείς οργανισμοί. Εξαιρούνται οι ερευνητικοί οργανισμοί και τα ιδρύματα ανώτατης ή δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Άλλες οντότητες (OTH): Κάθε οντότητα που δεν εμπίπτει σε μία από τις άλλες τέσσερις κατηγορίες.

Κατηγορία δράσης: Research and Innovation Action - Δράση έρευνας και καινοτομίας: Χρηματοδότηση εφαρμοσμένης έρευνας που αντιμετωπίζει σαφώς καθορισμένες προκλήσεις για την ανάπτυξη νέας γνώσης ή τεχνολογίας.

Innovation Action - Δράση καινοτομίας: Χρηματοδότηση δραστηριοτήτων για την ανάπτυξη και προετοιμασία εισόδου στην αγορά (π.χ. κατασκευή πρωτοτύπων, διεξαγωγή δοκιμών, πιλοτικές εφαρμογές).

Coordination and Support Action - Δράση συντονισμού και υποστήριξης: Χρηματοδότηση για το συντονισμό και δικτύωση έργων, πρωτοβουλιών, προγραμμάτων και πολιτικών έρευνας και καινοτομίας.

Pre-commercial procurement- προ-εμπορική προμήθεια: Αποτελεί προσέγγιση της ΕΕ για τις δημόσιες προμήθειες υπηρεσιών έρευνας και ανάπτυξης, με στόχο να βοηθήσει τους δημόσιους προμηθευτές να αναπτύξουν καινοτόμες λύσεις.

Το Δίκτυο ΠΡΑΞΗ Το Δίκτυο ΠΡΑΞΗ, μονάδα του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας (ΙΤΕ), ξεκίνησε από την ανάγκη σύνδεσης της έρευνας με την παραγωγή και εξελίχθηκε σε έναν από τους σημαντικότερους οργανισμούς υποστήριξης της καινοτομίας και της μεταφοράς τεχνολογίας σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Διαθέτοντας 30ετή και πλέον εμπειρία και τεχνογνωσία, απασχολώντας περισσότερα από 30 στελέχη υψηλής ακαδημαϊκής κατάρτισης, με παρουσία σε 5 πόλεις της Ελλάδας, και ισχυρά δίκτυα συνεργατών, λειτουργεί ως σημείο αναφοράς της ερευνητικής κοινότητας σε θέματα μεταφοράς τεχνολογίας και αξιοποίησης ερευνητικών αποτελεσμάτων, παρέχοντας υψηλής προστιθέμενης αξίας υπηρεσίες σε εταιρίες, ιδρύματα και οργανισμούς, τόσο σε περιφερειακό όσο και σε εθνικό επίπεδο. Επιπλέον, υποστηρίζει καθημερινά την ελληνική βιομηχανία και επιχειρηματικότητα έντασης γνώσης με υπηρεσίες ενημέρωσης, δικτύωσης και συμβουλευτικής σε θέματα χρηματοδοτήσεων, προστασίας διανοητικής ιδιοκτησίας, επιχειρηματικής ευφυίας και ανάπτυξης νέων προϊόντων και αγορών. Το Δίκτυο ΠΡΑΞΗ είναι Εθνικό Σημείο Επαφής (ΕΣΕ) για τον Ορίζοντα 2020 και τον Ορίζοντα Ευρώπη και αποτελεί επίσημο φορέα ενημέρωσης και υποστήριξης ελληνικών φορέων για τη συμμετοχή τους στο πρόγραμμα. Ορισμένο ως ΕΣΕ για τα Προγράμματα Πλαίσιο της ΕΕ από το 1998, το Δίκτυο ΠΡΑΞΗ προσφέρει τις υπηρεσίες του σε επιχειρήσεις, ερευνητικά και ακαδημαϊκά ιδρύματα, φορείς του δημοσίου και ιδιωτικού τομέα, τοπική αυτοδιοίκηση και ιδιώτες σε όλη την Ελλάδα.

Πληροφόρηση Γενικές πληροφορίες για το πρόγραμμα και τις ευκαιρίες χρηματοδότησης. Ενημέρωση για τα τρέχοντα προγράμματα εργασίας και τις αντίστοιχες προκηρύξεις. Πληροφορίες και διευκρινίσεις για τους κανόνες συμμετοχής, τα ποσοστά χρηματοδότησης, τη διαδικασία υποβολής και αξιολόγησης κ.ά. Ενημερωτικές εκδηλώσεις για το πρόγραμμα και τις αντίστοιχες θεματικές περιοχές και σεμινάρια για ειδικά θέματα.

Συμβουλευτική υποστήριξη Υποστήριξη για την εξέλιξη και χρηματοδότηση μιας ιδέας, την επιλογή κατάλληλου χρηματοδοτικού εργαλείου, προκήρυξης και θέματος. Συμβουλευτική υποστήριξη κατά την προετοιμασία πρότασης και συγκεκριμένα για το περιεχόμενο, τη δομή, την κοινοπραξία, τον προϋπολογισμό κ.ά. Διευκρινίσεις για τα νομικά και οικονομικά θέματα. Συμβουλές για τη διαχείριση διανοητικής ιδιοκτησίας κατά την προετοιμασία της πρότασης και την υλοποίηση του έργου.

Αναζήτηση εταίρων Υποστήριξη για την αναζήτηση εταίρων στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Διοργάνωση εκδηλώσεων δικτύωσης και προώθηση αιτημάτων συνεργασίας. Εθνικά Σημεία Επαφής για την Κοινωνική Πρόκληση 7 Ασφαλείς κοινωνίες – Προστασία της ελευθερίας και της ασφάλειας της Ευρώπης και των πολιτών της Δρ. Αχιλλέας Μπάρλας Δίκτυο ΠΡΑΞΗ / ΙΤΕ, τηλ. 24210 32762, e-mail: barlas@praxinetwork.gr

Η ελληνική συμμετοχή 2014 - 2020 | 17

Αθήνα | Ηράκλειο | Θεσσαλονίκη | Βόλος | Πάτρα

–