NMBP

Δίκτυο ΠΡΑΞΗ

Εθνικό Σημείο Επαφής για το Πρόγραμμα Ορίζοντας 2020

Ορίζοντας 2020 Νανοτεχνολογίες, Προηγμένα Υλικά, Προηγμένη Παραγωγή και Επεξεργασία και Βιοτεχνολογία

Η ελληνική συμμετοχή

2014 – 2020

Η παρούσα αναφορά έχει συνταχθεί από το Δίκτυο ΠΡΑΞΗ, Εθνικό Σημείο Επαφής για τον Ορίζοντα 20201. Στόχος είναι η παρουσίαση της ελληνικής συμμετοχής στις προκηρύξεις της θεματικής περιοχής «Νανοτεχνολογίες, Προηγμένα Υλικά, Προηγμένη Παραγωγή και Επεξεργασία και Βιοτεχνολογία» για τη χρονική περίοδο 2014-2020, καθώς και η ανάλυσή της βάσει παραμέτρων όπως ο τύπος των οργανισμών, η επίδοση στην ΕΕ-282, η κατηγορία δράσεων και η περιφερειακή διάσταση. Η αναφορά στηρίζεται σε στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (Horizon Dashboard, reference date: 16/12/2021)3. Αθήνα, Ιανουάριος 2022

1. https://ec.europa.eu/programmes/horizon2020/en/ 2. Το Ηνωμένο Βασίλειο αποχώρησε από την Ευρωπαϊκή Ένωση την 1η Φεβρουαρίου 2020. Με βάση τη συμφωνία αποχώρησης, προβλεπόταν ότι οι νομικές οντότητες που εδρεύουν στο Ηνωμένο Βασίλειο θα συνεχίσουν να είναι πλήρως επιλέξιμες να συμμετέχουν και να λαμβάνουν χρηματοδότηση από τον Ορίζοντα 2020 σαν να ήταν το Ηνωμένο Βασίλειο κράτος μέλος μέχρι το κλείσιμο του προγράμματος αυτού. Γι’ αυτό το λόγο η εκάστοτε ανάλυση στην εν λόγω αναφορά αναφέρεται στις χώρες της ΕΕ-28.

3. https://ec.europa.eu/info/funding-tenders/opportunities/portal/screen/opportunities/horizon-dashboard

Εισαγωγή Οι προσκλήσεις της θεματικής περιοχής «Νανοτεχνολογίες, Προηγμένα Υλικά, Προηγμένη Παραγωγή και Επεξεργασία και Βιοτεχνολογία»4 (LEIT-NMBP) επικεντρώνονται στην ενίσχυση βασικών και βιομηχανικών τεχνολογιών μέσω της υποστήριξης και της ανάπτυξης τεχνολογιών που στηρίζουν την καινοτομία σε ένα ευρύ φάσμα τομέων. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στην ανάπτυξη των ευρωπαϊκών βιομηχανικών ικανοτήτων στις Βασικές Τεχνολογίες Γενικής Εφαρμογής (Key Enabling Technologies -KETs)5. Οι προτεραιότητες αυτές βασίζονται στις πολιτικές δεσμεύσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που αφορούν στην οικοδόμηση ενός μέλλοντος χαμηλών εκπομπών άνθρακα και ανθεκτικού στην κλιματική αλλαγή (Συμφωνία του Παρισιού για την Κλιματική Αλλαγή)6, στην ψηφιοποίηση της ευρωπαϊκής βιομηχανίας7 και στην προώθηση της κυκλικής οικονομίας8. Η συγκεκριμένη θεματική περιοχή καλύπτει τους εξής τομείς: Νανοτεχνολογία, Προηγμένα Υλικά, Προηγμένη Παραγωγή και Επεξεργασία και Βιοτεχνολογία. Οι δραστηριότητες των προγραμμάτων εργασίας απευθύνονται σε όλα τα στάδια της αλυσίδας καινοτομίας καλύπτοντας επίπεδα τεχνολογικής ωριμότητας που εκτείνονται από το στάδιο του αρχικού σχεδιασμού της ερευνητικής δραστηριότητας έως και τα υψηλότερα επίπεδα ωριμότητας, λίγο πριν από την παραγωγή τελικών προϊόντων. Μέσα από τον στρατηγικό σχεδιασμό του συγκεκριμένου προγράμματος εργασίας επιδιώκεται η αντιμετώπιση του φαινομένου της «κοιλάδας του θανάτου», κατά το οποίο τα αποτελέσματα της ερευνητικής δραστηριότητας μένουν αναξιοποίητα λόγω της έλλειψης των οικονομικών πόρων που απαιτούνται για την εμπορική τους αξιοποίηση. Οι δραστηριότητες που περιλαμβάνονται στη θεματική περιοχή καθορίζονται από τις ανάγκες που καταγράφονται σε θέματα έρευνας και καινοτομίας με βάση τις προτάσεις τόσο της βιομηχανίας όσο και της ερευνητικής κοινότητας. Απώτερος στόχος είναι η μόχλευση σημαντικών επενδύσεων προερχόμενων από τον ιδιωτικό τομέα. Για τα υψηλότερα επίπεδα τεχνολογικής ωριμότητας προβλέπονται εξειδικευμένα προγράμματα στήριξης για την ανάπτυξη πιλοτικών γραμμών μεγαλύτερης κλίμακας, καθώς και έργων επίδειξης για τη διευκόλυνση της βιομηχανικής εκμετάλλευσης και της εμπορευματοποίησης. Παράλληλα, ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στη συμβολή των Βασικών Τεχνολογιών Γενικής Εφαρμογής στον πυλώνα «Κοινωνικές Προκλήσεις». Η ελληνική συμμετοχή εστιάζεται πρωτίστως σε θεματικά πεδία που αφορούν στα «Εργοστάσια του μέλλοντος» (Factories of the Future), τα «Κτίρια υψηλής ενεργειακής απόδοσης» (Energy Efficient Buildings) και τις «Βιομηχανίες βιώσιμων διεργασιών» (Sustainable Process Industries). Συγκεκριμένα, την περίοδο 20142020, στις προκηρύξεις του προγράμματος συμμετείχαν σε έργα 138 οργανισμοί από την Ελλάδα, με χρηματοδότηση ύψους 163.889.356 (4,43% της συνολικής χρηματοδότησης της ΕΕ-28). Επίσης, είναι σημαντικό να τονιστεί ότι στα συμβασιοποιημένα έργα στη συγκεκριμένη θεματική περιοχή συμμετείχαν 74 μικρομεσαίες επιχειρήσεις (53,62% του συνόλου των οργανισμών). Η πλειοψηφία των ελληνικών συμμετοχών προέρχεται από ιδιωτικές, κερδοσκοπικές εταιρείες (PRC) που συμμετέχουν με ποσοστό 48,5% στο σύνολο των συμμετοχών. Ακολουθούν τα ιδρύματα δευτεροβάθμιας και τριτοβάθμιας εκπαίδευσης (HES) με ποσοστό συμμετοχής 29,2% και οι ερευνητικοί οργανισμοί (REC) με ποσοστό συμμετοχής 18,6%. Ωστόσο, σε όρους χρηματοδότησης, τα ιδρύματα δευτεροβάθμιας και τριτοβάθμιας εκπαίδευσης συγκεντρώνουν τη μεγαλύτερη χρηματοδότηση (39,7% επί του συνόλου της ελληνικής χρηματοδότησης) και ακολουθούν οι ιδιωτικές, κερδοσκοπικές εταιρείες, με ποσοστό που ανέρχεται στο 35,3% επί του συνόλου της ελληνικής χρηματοδότησης. Οι περιφέρειες με τη μεγαλύτερη συμμετοχή είναι η Αττική και η Κεντρική Μακεδονία με 220 και 75 συμμετοχές, αντίστοιχα, και ακολουθούν η Δυτική Ελλάδα και η Κρήτη με 44 και 21 συμμετοχές, αντίστοιχα.

4. https://ec.europa.eu/programmes/horizon2020/en/h2020-section/nanotechnologies-advanced-materials-advanced-manufacturingand-processing-and 5. https://ec.europa.eu/programmes/horizon2020/en/area/key-enabling-technologies 6. https://unfccc.int/process-and-meetings/the-paris-agreement/the-paris-agreement 7. https://digital-strategy.ec.europa.eu/en 8. https://ec.europa.eu/growth/industry/sustainability_en

Η ελληνική συμμετοχή 2014 - 2020 | 3

Βασικά στοιχεία Περίοδος αναφοράς: Ιούνιος 2014 – Δεκέμβριος 2020 Αριθμός προκηρύξεων: 19 Ελληνική συμμετοχή με συμβασιοποιημένα έργα σε 16 προκηρύξεις Κατάταξη Ελλάδας στην ΕΕ στον αριθμό συμμετοχών: 8η Κατάταξη Ελλάδας στην ΕΕ στην χρηματοδότηση: 8η 9

Αριθμός συμμετοχών για την Ελλάδα και τις χώρες της ΕΕ-28 Spain

1.569

Germany

1.366

Italy

1.296

France

887

United Kingdom

758

Netherlands

535

Belgium

527

Greece

387

Austria

327

Sweden

266

Portugal

220

Finland

193

Denmark

183

Ireland

163

Poland

162

Czech Republic

95

Slovenia

91

Luxembourg

54

Hungary

50

Romania

48

Cyprus

38

Estonia

33

Bulgaria

33

Slovakia

23

Latvia

23

Lithuania

22

Croatia Malta

19 5

9. Στην ανάλυση των στοιχείων για τη θεματική περιοχή «Νανοτεχνολογίες, Προηγμένα Υλικά, Προηγμένη Παραγωγή και Επεξεργασία και Βιοτεχνολογία», περιλαμβάνονται ορισμένες προκηρύξεις από άλλες θεματικές περιοχές του Ορίζοντα 2020 (π.χ. Κοινωνική Πρόκληση 2), το αντικείμενο των οποίων είναι συναφές με την θεματική που αναλύεται εδώ και χρηματοδοτούνται ή συγχρηματοδοτούνται από πόρους της θεματικής.

Horizon 2020 | 4

Χρηματοδότηση για την Ελλάδα και τις χώρες της ΕΕ-28 Germany

624.325.279 €

Spain

580.244.293 €

Italy

444.919.001 €

France

343.523.923 €

United Kingdom

324.184.617 €

Netherlands

227.479.446 €

Belgium

192.808.478 €

Greece

163.889.356 €

Austria

141.669.864 €

Sweden

120.328.461 €

Finland

91.279.392 €

Denmark

82.982.421 €

Portugal

78.365.061 €

Ireland Poland Slovenia Czech Republic

76.136.106 € 50.252.752 € 35.486.863 € 25.192.462 €

Hungary

17.567.563 €

Luxembourg

17.219.123 €

Estonia

12.723.196 €

Cyprus

12.482.673 €

Romania

10.280.656 €

Bulgaria

6.886.374 €

Lithuania

6.132.239 €

Latvia

4.917.972 €

Slovakia

4.762.767 €

Croatia

4.471.418 €

Malta

714.371 €

Η ελληνική συμμετοχή 2014 - 2020 | 5

Στους παρακάτω πίνακες παρατίθενται στοιχεία για τη συμμετοχή των ελληνικών οργανισμών σε προτάσεις και έργα, σε σύγκριση με τις χώρες της ΕΕ-28. Οι προκηρύξεις που αναλύονται, παρατίθενται στη μεθοδολογία.

Προτάσεις Ελλάδα

ΕΕ-28

Ποσοστό ελληνικής συμμετοχής στο σύνολο

Προτάσεις που κατατέθηκαν

1.006

8.556

11,76%

Συμμετοχές σε προτάσεις που κατατέθηκαν

1.717

43.227

3,97%

Αιτούμενη χρηματοδότηση από ΕΕ

€747.412.594

€20.003.483.099

3,74%

Οι ελληνικοί φορείς είχαν υψηλή συμμετοχή στις επιλέξιμες προτάσεις που υποβλήθηκαν. Ωστόσο, η υψηλή συμμετοχή συνοδεύεται από αναλογικά μικρότερη Κοινοτική χρηματοδότηση.

Έργα Ελλάδα

ΕΕ-28

Ποσοστό ελληνικής συμμετοχής στο σύνολο

Εγκεκριμένα έργα

201

955

21,05%

Συμμετοχές σε έργα

387

9.373

4,13%

Συντονισμοί έργων

40

926

4,32%

Οργανισμοί σε έργα

138

4.591

3,01%

Εγκεκριμένη χρηματοδότηση ΕΕ

163.889.356

3.701.226.128

4,43%

Horizon 2020 | 6

Η ελληνική συμμετοχή υπερβαίνει ελαφρώς το 21% των έργων που συμβασιοποιήθηκαν. Ωστόσο, η ελληνική συμμετοχή αντιστοιχεί μόλις στο 4,13% του συνόλου των συμμετοχών από τις χώρες της ΕΕ-28. Αυτό εν μέρει, αιτιολογείται από το μεγάλο μέγεθος των κοινοπραξιών στα έργα, τα οποία περιλαμβάνουν 5 εταίρους κατά μέσο όρο. Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι οι ελληνικοί φορείς (κυρίως τα ιδρύματα δευτεροβάθμιας και τριτοβάθμιας εκπαίδευσης) συμμετέχουν πάνω από μία φορά σε έργα που χρηματοδοτούνται από την εν λόγω θεματική.

Ποσοστά επιτυχίας

10

Ελλάδα

ΕΕ-28

Ποσοστό επιτυχίας επιλέξιμων προτάσεων

19,98%

11,16%

Ποσοστό επιτυχίας προτάσεων που χρηματοδοτήθηκαν

21,93%

18,50%

Αναφορικά με τις προτάσεις που κατατέθηκαν, το ποσοστό επιτυχίας των προτάσεων με ελληνική συμμετοχή αλλά και το ποσοστό επιτυχίας των προτάσεων που χρηματοδοτήθηκαν με ελληνική συμμετοχή είναι υψηλότερα σε σχέση με τα αντίστοιχα ποσοστά επιτυχίας των χωρών της ΕΕ-28.

10. Τα ποσοστά επιτυχίας υπολογίζονται με βάση τις επιτυχημένες προτάσεις (proposals retained for funding). Είναι πιθανό μια επιτυχημένη πρόταση να μην καταλήξει σε συμβασιοποίηση π.χ. λόγω μη επιτυχούς ολοκλήρωσης της διαδικασίας προετοιμασίας του συμβολαίου (Grant Agreement preparation).

Η ελληνική συμμετοχή 2014 - 2020 | 7

Συμμετοχή σε έργα Συμμετοχή (%) της Ελλάδας και της ΕΕ-28 ανά έτος 30%

29,2%

25%

20,9% 18,9%

20%

17,4%

15%

10%

14,0% 8,6%

12,1%

10,6% 7,8%

15,2%

15,9%

10,3% 9,3%

7,2%

5%

0%

1,8% 0,7% 2014

2015

2016

2017 EΕ-28

2018

2019

2020

2021

Ελλάδα

H συμμετοχή της Ελλάδας σε έργα φαίνεται ελαφρώς μειούμενη το 2015 σε σχέση με το 2014, ενώ αυξάνεται το 2016 διατηρώντας σχεδόν σταθερή απόκλιση από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Εξαιρετικά σημαντική αύξηση σημειώνεται για την Ελλάδα το 2017, ενώ η συμμετοχή αυτή είναι ελαφρά μειωμένη το 2018. Σημειώνεται ότι η αυξητική τάση κατά τα έτη 2016-2017 συμπίπτει με τη δημοσίευση του δεύτερου Προγράμματος Εργασίας για την θεματική περιοχή «Νανοτεχνολογίες, Προηγμένα Υλικά, Προηγμένη Παραγωγή και Επεξεργασία και Βιοτεχνολογία». Η αύξηση των επιτυχημένων συμμετοχών αυτή την περίοδο μπορεί να αποδοθεί στη μεγαλύτερη εξοικείωση των συμμετεχόντων με τους όρους συμμετοχής του προγράμματος και τη διάρθρωση των προκηρύξεων, αλλά και στην καλύτερη αξιοποίηση της δικτύωσης με ξένους συνεργάτες από προηγούμενες συμμετοχές σε έργα. Όπως φαίνεται, το 2019 υπάρχει σημαντική μείωση στις ελληνικές, αλλά και στις ευρωπαϊκές συμμετοχές. Αυτή η μείωση αρχικά μπορεί να αποδοθεί (σε εθνικό επίπεδο) στην ύπαρξη πολλών εθνικών χρηματοδοτικών εργαλείων τη συγκεκριμένη περίοδο, που ενδεχομένως να μείωσε το ενδιαφέρον των ελληνικών φορέων να συμμετάσχουν στον Ορίζοντα 2020. Επίσης, η αντίστοιχη μειωμένη ευρωπαϊκή συμμετοχή για την ίδια χρονιά, μπορεί να αποδοθεί στο γεγονός ότι στο Πρόγραμμα Εργασίας του 2018, υπήρχαν κάποια topics είτε αρκετά εξειδικευμένα, είτε υψηλού προϋπολογισμού, περιορίζοντας έτσι τον αριθμό των προτάσεων που υποβλήθηκαν. Η σημαντική μείωση που παρατηρείται και στις ελληνικές, αλλά και τις ευρωπαϊκές συμμετοχές το 2021, πρέπει να ερμηνευθεί προσεκτικά, καθώς δεν υπήρχε προκήρυξη του προγράμματος μέσα στο 2021 και οι συμμετοχές αφορούν μόνο σε συμβασιοποίηση έργων της προηγούμενης περιόδου.

Horizon 2020 | 8

Συμμετοχή σε έργα ανά θεματική περιοχή Στο παρακάτω διάγραμμα παρουσιάζεται το ποσοστό συμμετοχής της Ελλάδας ανά πυλώνα της θεματικής περιοχής «Νανοτεχνολογίες, Προηγμένα Υλικά, Προηγμένη Παραγωγή και Επεξεργασία και Βιοτεχνολογία».

3,36% 8,01%

Advanced Manufacturing and Processing Advanced Materials Nanotechnologies Biotechnology

31,52% 57,11%

Όπως φαίνεται από το παραπάνω γράφημα, ο πιο δημοφιλής πυλώνας σε σχέση με τις ελληνικές συμμετοχές αφορά την «Προηγμένη κατασκευή και µεταποίηση» (Advanced manufacturing and processing) με ποσοστό συμμετοχής 57,11% του συνόλου των συμμετοχών και ακολουθούν τα «Προηγμένα υλικά» (Advanced materials) με ποσοστό συμμετοχής 31,52% του συνόλου των συμμετοχών. Οι υπόλοιποι δύο πυλώνες των «Νανοτεχνολογιών» (Nanotechnologies) και της «Βιοτεχνολογίας» (Biotechnology) συγκεντρώνουν μικρότερο ενδιαφέρον με συνδυαστική συμμετοχή λίγο μεγαλύτερη του 10% των συνολικών συμμετοχών.

Η ελληνική συμμετοχή 2014 - 2020 | 9

Συμμετοχή σε έργα ανά τύπο οργανισμού Συμμετοχή ανά τύπο οργανισμού επί του συνόλου των ελληνικών συμμετοχών

Χρηματοδότηση ανά τύπο οργανισμού επί του συνόλου της ελληνικής χρηματοδότησης

Ιδιωτικές, κερδοσκοπικές εταιρείες (PRC)

48,58%

35,31%

Ιδρύματα δευτεροβάθμιας και τριτοβάθμιας εκπαίδευσης (HES)

29,20%

39,74%

Ερευνητικοί οργανισμοί (REC)

18,60%

23,31%

Άλλες οντότητες (OTH)

1,81%

0,79%

Δημόσιοι φορείς (PUB)

1,81%

0,85%

Τύπος οργανισμού

Ελληνική συμμετοχή (%) σε έργα ανά τύπο οργανισμού

Συμμετοχή (%) σε έργα ανά τύπο οργανισμού (Ελλάδα, ΕΕ-28)

1,81% 1,81% 60%

18,60%

54,17%

50%

EΕ-28

48,58%

Ελλάδα

40%

48,58%

29,20%

30%

22,07%

20%

29,20%

16,70%

18,60%

10% Ιδρύματα δευτεροβάθμιας και τριτοβάθμιας εκπαίδευσης (HES) Ερευνητικοί οργανισμοί (REC)

Άλλες οντότητες (OTH)

Ιδιωτικές κερδοσκοπικές εταιρείες (PRC) Δημόσιοι φορείς (PUB)

4,85%

0%

Ιδιωτικές, κερδοσκοπικές εταιρείες (PRC)

Ιδρύματα Ερευνητικοί δευτεροβάθμιας οργανισμοί (REC) και τριτοβάθμιας εκπαίδευσης (HES)

1,81%

Άλλες οντότητες (OTH)

2,21% 1,81% Δημόσιοι φορείς (PUB)

Αναλύοντας την ελληνική συμμετοχή ανά τύπο οργανισμού, διαπιστώνουμε ότι οι ιδιωτικές, κερδοσκοπικές εταιρείες (PRC) είναι πρώτες τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Ευρώπη. Σε ότι αφορά τις ελληνικές συμμετοχές, τα ιδρύματα δευτεροβάθμιας και τριτοβάθμιας εκπαίδευσης έρχονται δεύτερα σε σειρά σε συμμετοχές, ενώ στην αντίστοιχη θέση βρίσκονται οι ερευνητικοί οργανισμοί σε ότι αφορά τις ευρωπαϊκές συμμετοχές.

Horizon 2020 | 10

Συμμετοχή σε έργα ανά κατηγορία δράσης Κατηγορία δράσης

Συμμετοχή ανά κατηγορία δράσης επί του συνόλου των ελληνικών συμμετοχών

Χρηματοδότηση ανά κατηγορία δράσης επί του συνόλου της ελληνικής χρηματοδότησης

Innovation Action

50,39%

56,51%

Research and Innovation Action

43,67%

39,09%

Coordination and Supppot Action

2,84%

0,60%

Bio-based Industries Research and Innovation action

0,78%

0,34%

Research and Innovation Action Lump Sum

0,78%

1,06%

ERA-NET Cofund

0,52%

0,07%

Innovation Action Lump Sum

0,52%

1,90%

SME Instrument phase 1

0,26%

0,03%

SME Instrument phase 2

0,26%

0,41%

Η συντριπτική πλειοψηφία των ελληνικών συμμετοχών αφορούν σε δράσεις έρευνας και καινοτομίας (RIA) και δράσεις καινοτομίας (IA). Συνδυασμένα, ξεπερνούν το 90% της συνολικής χρηματοδότησης που έλαβαν οι ελληνικοί φορείς. Σε ότι αφορά τις δράσεις καινοτομίας (IA), παρατηρείται πως η αναλογία συμμετοχής-χρηματοδότησης είναι ευνοϊκή για τους φορείς. Το γεγονός αυτό θα μπορούσε να οφείλεται σε συμμετοχή ελληνικών φορέων με ενισχυμένο ρόλο λόγω στοχευμένης ερευνητικής δραστηριότητας, ύπαρξης υποδομών ή/ και ικανότητας για καινοτομία. Τρίτες στη σειρά έρχονται οι δράσεις συντονισμού και υποστήριξης (CSA) στις οποίες υπάρχει σημαντική διαφορά μεταξύ συμμετοχής - χρηματοδότησης καταδεικνύοντας τον περιορισμένο ρόλο των φορέων σε συνδυασμό με το χαμηλότερο προϋπολογισμό των εν λόγω δράσεων. Ωστόσο, οι δράσεις CSA αποτελούν το πρώτο βήμα για τη συμμετοχή και δικτύωση νέων συμμετεχόντων στα προγράμματα πλαίσιο.

Ελληνική συμμετοχή (%) σε έργα ανά κατηγορία δράσης

0,52% 0,52% 0,78% 0,26% 0,78% 0,26%

Innovation Action Research and Innovation Action

2,84%

Coordination and Supppot Action Bio-based Industries Research and Innovation action Research and Innovation Action Lump Sum ERA-NET Cofund Innovation Action Lump Sum

50,39%

SME Instrument phase 1 SME Instrument phase 2

43,67%

Η ελληνική συμμετοχή 2014 - 2020 | 11

Συμμετοχή σε έργα ανά κατηγορία δράσης (Ελλάδα, ΕΕ-28) 60%

EΕ-28

50,39%

50% 43,81% 43,67%

Ελλάδα

42,92%

40%

30%

20%

10%

5,80% 2,84%

0%

Research and Innovation Action

Innovation Action

Coordination and Supppot Action

1,33% 0,78%

0,39%

Bio-based Industries Research and Innovation Action

Research and Innovation Action Lump Sum

0,78%

1,56% 0,52%

0,30% 0,52%

ERA-NET Cofund

Innovation Action Lump Sum

2,87%

0,26%

SME Instrument phase 1

1,03% 0,26% SME Instrument phase 2

Οριζόντια θέματα (Cross-cutting issues) των έργων με ελληνική συμμετοχή Κατανομή των έργων με ελληνική συμμετοχη (%) στα οριζόντια θέματα (cross-cutting issues) 43,18%

EU Contribution to Climate

35,58%

EU Contribution to ICT Women coordinators Women among participants EU contribution to SMEs Open Access articles

19,90% 34,09% 27,44% 46,53%

Σημαντικό ποσοστό των έργων με ελληνική συμμετοχή στηρίζει την έρευνα σε θέματα περιβάλλοντος και κλιματικής αλλαγής (43,18%) και ψηφιακής μετάβασης (35,58%). Η συμμετοχή των γυναικών, ως εταίροι είναι σημαντική, παραμένει όμως αρκετά μικρή η συμμετοχή τους ως συντονίστριες (19,9%). Η ευρωπαϊκή χρηματοδότηση που διοχετεύθηκε σε μικρομεσαίες επιχειρήσεις ήταν αρκετά μεγαλύτερη από τον στόχο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (20%). Σχεδόν το ήμισυ των έργων που χρηματοδοτήθηκαν από το πρόγραμμα, είχε δημοσιεύσεις ανοιχτής πρόσβασης (46,53%). Αξίζει να σημειωθεί ότι στο πλαίσιο του προγράμματος «Ορίζοντας 2020», ζητήθηκε για πρώτη φορά από τους ερευνητές να έχουν δημοσιεύσεις ανοιχτής πρόσβασης, ενώ η πλειονότητα των ερευνητών συμμορφώθηκε με την απαίτηση αυτή.

Horizon 2020 | 12

Συμμετοχή σε έργα ανά περιφέρεια

Περιφέρεια

Ποσοστό επί του συνόλου των ελληνικών συμμετοχών

Ποσοστό επί του συνόλου της χρηματοδότησης ελληνικών οργανισμών

Αττική

56,85%

50,41%

Κεντρική Μακεδονία

19,38%

24,64%

Δυτική Ελλάδα

11,37%

15,17%

Κρήτη

5,43%

4,86%

Στερεά Ελλάδα

2,84%

2,13%

Θεσσαλία

1,81%

0,99%

Ήπειρος

1,03%

0,93%

Ανατολική Μακεδονία και Θράκη

0,52%

0,37%

Δυτική Μακεδονία

0,26%

0,19%

Νότιο Αιγαίο

0,26%

0,18%

Πελοπόννησος

0,26%

0,14%

Οι περιφέρειες με την μεγαλύτερη συμμετοχή στη θεματική περιοχή «Νανοτεχνολογίες, Προηγμένα Υλικά, Bιοτεχνολογία, Προηγμένη Παραγωγή και Επεξεργασία» είναι η Αττική, η Κεντρική Μακεδονία και η Δυτική Ελλάδα. Συγκεκριμένα, 132 έργα που συμβασιοποιήθηκαν έχουν συμμετοχές από την Αττική, συγκεντρώνοντας πάνω από 91 εκατομμύρια ευρώ. Σε αυτά τα έργα παρατηρείται αυξημένη συμμετοχή ιδιωτικών, κερδοσκοπικών επιχειρήσεων (68,2%%) και αφορούν κυρίως σε δράσεις καινοτομίας και σε δράσεις έρευνας και καινοτομίας. Αντίστοιχα, 52 έργα που συμβασιοποιήθηκαν έχουν συμμετοχές από την Κεντρική Μακεδονία, συγκεντρώνοντας περισσότερα από 40 εκατομμύρια ευρώ. Στη συγκεκριμένη περιφέρεια εμφανίζεται πολύ ενισχυμένη η συμμετοχή ερευνητικών οργανισμών, ενώ τα έργα αφορούν κυρίως σε δράσεις έρευνας και καινοτομίας και δράσεις καινοτομίας. Τέλος, 40 έργα που συμβασιοποιήθηκαν έχουν συμμετοχές από τη Δυτική Ελλάδα, συγκεντρώνοντας σχεδόν 30 εκατομμύρια ευρώ. Εδώ, οι συμμετοχές στηρίζονται κυρίως στα ιδρύματα δευτεροβάθμιας και τριτοβάθμιας εκπαίδευσης με ποσοστό 82,5%, ενώ αφορούν κυρίως σε δράσεις έρευνας και καινοτομίας.

Η ελληνική συμμετοχή 2014 - 2020 | 13

Συμμετοχή ανά θεματικό πεδίο ανά περιφέρεια

Αττική

Ανατολική Δυτική Νότιο Στερεά Κεντρική Δυτική Θεσσαλία Ήπειρος Μακεδονία Κρήτη Μακεδονία Αιγαίο Ελλάδα Μακεδονία Ελλάδα και Θράκη

Πελοπόννησος

Advanced Manufacturing and Processing

117

44

32

9

10

3

1

2

1

1

1

Advanced Materials

79

21

9

8

1

2

2

-

-

-

-

Nanotechnologies

15

8

3

3

-

1

1

-

-

-

-

Biotechnology

9

2

-

1

-

1

-

-

-

-

-

Ο θεματικός πυλώνας με τις περισσότερες συμμετοχές ανά περιφέρεια είναι αυτός της «Προηγμένης κατασκευής και µεταποίησης» (Advanced manufacturing and processing). Εδώ, οι συμμετοχές συγκεντρώνονται στα θεματικά πεδία που αφορούν στα «Εργοστάσια του μέλλοντος» (Factories of the Future), τα «Κτίρια υψηλής ενεργειακής απόδοσης» (Energy Efficient Buildings) και τις «Βιομηχανίες βιώσιμων διεργασιών» (Sustainable Process Industries). Η συμμετοχή σε συγκεκριμένα θεματικά πεδία φαίνεται να συνδέεται και με τις προτεραιότητες που θέτει κάθε περιφέρεια στην περιφερειακή στρατηγική της (Στρατηγική Έξυπνης Εξειδίκευσης – RIS3). Τα θεματικά πεδία που επιλέγονται από φορείς στις συγκεκριμένες περιφέρειες, προωθούνται παράλληλα από τους άξονες της εκάστοτε περιφερειακής στρατηγικής. Στην περιφερειακή στρατηγική της Αττικής, οι τομείς της ενέργειας και των τεχνολογιών ευρείας εφαρμογής αποτελούν προτεραιότητα. Συγκεκριμένα, στον τομέα της ενέργειας, ένας από τους κόμβους προτεραιότητας αφορά στην εξοικονόμηση ενέργειας στα κτίρια, ενώ στον τομέα τεχνολογιών ευρείας εφαρμογής μία από τις προτεραιότητες είναι η ανάπτυξη της μικροηλεκτρονικής για τα «Εργοστάσια του μέλλοντος». Επίσης, ο τομέας συστημάτων και εφαρμογών νάνο- και μικροηλεκτρονικής, θεωρείται σημαντικός και ενισχύεται αντίστοιχα, αφού διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην εγχώρια και διεθνή αγορά.11 Αντίστοιχη είναι και η εικόνα σε ό,τι αφορά την περιφερειακή στρατηγική έξυπνης εξειδίκευσης της Κεντρικής Μακεδονίας, όπου ο τομέας των υλικών με έμφαση στις « Έξυπνες κατασκευές με ενεργειακή απόδοση» και τη «Βιομηχανική πληροφορική και αυτοματισμοί» (Future Factory) είναι βασική προτεραιότητα12. Παρόμοια είναι και η εικόνα στη Δυτική Ελλάδα , όπου στις προτεραιότητες της περιφερειακής στρατηγικής έξυπνης εξειδίκευσης είναι η «Μικροηλεκτρονική» και τα «Προηγμένα Υλικά», καθώς και η οριζόντια εφαρμογή στις «Τεχνολογίες Πληροφορικής & Επικοινωνιών» και τις «Ενεργειακές Εφαρμογές», με έμφαση και στη «Βιομηχανική εφαρμογή»13.

11. RIS3 της Περιφέρειας Αττικής: https://s3-eu-west-1.amazonaws.com/myeventora/users-img/331-RIS3-Attiki-dlv2-v04-2015-04-24.pdf 12. RIS3 της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας: http://www.pepkm.gr/%CE%AD%CE%BE%CF%85%CF%80%CE%BD%CE%B7-%CE%B5%CE %BE%CE%B5%CE%B9%CE%B4%CE%AF%CE%BA%CE%B5%CF%85%CF%83%CE%B7-ris3 13. RIS3 της Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας: http://dytikiellada.gr/wp-content/uploads/2016/01/RIS3_%CE%94%CE%95_2-2015.pdf

Horizon 2020 | 14

Συντονισμός έργων ανά θεματική περιοχή ανά περιφέρεια Αττική

Κεντρική Μακεδονία

Δυτική Ελλάδα

Κρήτη Θεσσαλία Ήπειρος

Advanced Manufacturing and Processing

8

9

5

-

-

-

Advanced Materials

6

3

-

1

-

1

Nanotechnologies

2

2

-

1

1

-

Biotechnology

-

1

-

-

-

-

Η Αττική και η Κεντρική Μακεδονία βρίσκονται πρώτες σε συντονισμούς έργων με 16 και 15 συντονισμούς έργων αντίστοιχα. Η περιφέρεια της Δυτικής Ελλάδας ακολουθεί με 5 συντονισμούς και οι περιφέρειες της Κρήτης (2), Θεσσαλίας (1) και Ηπείρου (1). Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι η πλειοψηφία των φορέων που συντόνισαν έργα στη συγκεκριμένη θεματική περιοχή προέρχονται από ιδρύματα δευτεροβάθμιας και τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, σε ποσοστό 55%.

Η ελληνική συμμετοχή 2014 - 2020 | 15

Μεθοδολογικό υπόμνημα Τα στοιχεία αφορούν α) προτάσεις σε προκηρύξεις με καταληκτική ημερομηνία εντός της περιόδου αναφοράς και β) συμβασιοποιημένα έργα που έχουν προκύψει από προκηρύξεις εντός της περιόδου αναφοράς. Τα έργα που εμφανίζονται το 2021 αφορούν σε έργα από προκηρύξεις με καταληκτική ημερομηνία μέσα στο 2020 που συμβασιοποιήθηκαν μέσα το 2021. Η ανάλυση των συμμετοχών ανά θεματικό πεδίο, βασίζεται στις προκηρύξεις της θεματικής περιοχής «Νανοτεχνολογίες, Προηγμένα Υλικά, Προηγμένη Παραγωγή και Επεξεργασία και Βιοτεχνολογία» που δημοσιεύτηκαν από το 2014 μέχρι το 2020 και παρουσιάζονται στον παρακάτω πίνακα. Όπου αναφέρονται προκηρύξεις που δεν ανήκουν αμιγώς η θεματική «Νανοτεχνολογίες, Προηγμένα Υλικά, Προηγμένη Παραγωγή και Επεξεργασία και Βιοτεχνολογία», αφορούν σε θεματικές (topics) που έχουν χρηματοδοτηθεί από την συγκεκριμένη θεματική περιοχή.

H2020-NMP-2014-2015 H2020-NMBP-2016-2017 H2020-NMBP-TR-IND-2018-2020 H2020-NMBP-ST-IND-2018-2020 H2020-NMBP-TO-IND-2018-2020 H2020-FoF-2014-2015 H2020-FoF-2016-2017

H2020-EeB-2014-2015 H2020-EEB-2016-2017 H2020-SPIRE-2014-2015 H2020-SPIRE-2016-2017 H2020-BIOTEC-2014-2015 H2020-LOW-CARBONCIRCULAR-INDUSTRIES-2020 H2020-LC-BAT-2019-2020

H2020-SILC-II-2014 H2020-SMEInst-2014-2015 H2020-SMEInst-2016-2017 H2020-SC1-PHE-CORONAVIRUS-2020-2-NMBP H2020-BBI-JTI-2018

Παρατίθεται η επεξήγηση των βασικών όρων που χρησιμοποιούνται στην ανάλυση: Προτάσεις: Το σύνολο των επιλέξιμων προτάσεων. Ελληνική συμμετοχή: Πλήθος συμμετοχών ελληνικών οργανισμών σε επιλέξιμες προτάσεις και έργα. Δεν αφορά σε μοναδικούς οργανισμούς. Αιτούμενη χρηματοδότηση (Ελλάδα): Το ποσό της κοινοτικής χρηματοδότησης που αιτείται κάθε ελληνικός οργανισμός σε επιλέξιμη πρόταση. Αιτούμενη χρηματοδότηση (Σύνολο): Το ποσό της κοινοτικής χρηματοδότησης που αιτείται κάθε επιλέξιμη πρόταση από τις χώρες της ΕΕ-28. Ποσοστό επιτυχίας προτάσεων: Ο λόγος των χρηματοδοτούμενων προτάσεων προς τις επιλέξιμες υποβληθείσες προτάσεις. Ποσοστό επιτυχίας χρηματοδότησης: Ο λόγος της αιτούμενης χρηματοδότησης επιλέξιμων προτάσεων προς την χρηματοδότηση των προτάσεων που εγκρίθηκαν. Κράτος μέλος της ΕΕ-28: Κράτος που είναι συμβαλλόμενο μέρος στις συνθήκες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και ως εκ τούτου υπόκειται στα προνόμια και τις υποχρεώσεις της ιδιότητας μέλους της Ευρωπαϊκής Ένωσης: AT- Αυστρία, BE – Βέλγιο, BG – Βουλγαρία, CY – Κύπρος, CZ - Δημοκρατία της Τσεχίας, DE – Γερμανία, DK– Δανία, EE – Εσθονία, EL – Ελλάδα, ES – Ισπανία, FI- Φινλανδία, FR – Γαλλία, HR –Κροατία, HU – Ουγγαρία, IE – Ιρλανδία, IT – Ιταλία, LT – Λιθουανία, LU – Λουξεμβούργο, LV - Λετονία, MT – Μάλτα, NL – Ολλανδία, PL – Πολωνία, PT – Πορτογαλία, RO – Ρουμανία, SE – Σουηδία, SI – Σλοβενία, SK – Σλοβακία, UK - Ηνωμένο Βασίλειο. Το Ηνωμένο Βασίλειο αποχώρησε από την Ευρωπαϊκή Ένωση την 1η Φεβρουαρίου 2020. Με βάση τη συμφωνία αποχώρησης, προβλεπόταν ότι οι νομικές οντότητες που εδρεύουν στο Ηνωμένο Βασίλειο θα συνεχίσουν να είναι πλήρως επιλέξιμες να συμμετέχουν και να λαμβάνουν χρηματοδότηση από τον Ορίζοντα 2020 σαν να ήταν το Ηνωμένο Βασίλειο κράτος μέλος μέχρι το κλείσιμο του προγράμματος αυτού. Γι’ αυτό το λόγο η εκάστοτε ανάλυση στην εν λόγω αναφορά αναφέρεται στις χώρες της ΕΕ-28.

Τύπος οργανισμού: Ιδρύματα δευτεροβάθμιας και τριτοβάθμιας εκπαίδευσης (HES): Νομικά πρόσωπα που αναγνωρίζονται από το εθνικό εκπαιδευτικό σύστημα ως πανεπιστημιακά ή ιδρύματα ανώτατης ή δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Δύνανται να είναι δημόσιοι ή ιδιωτικοί φορείς. Ιδιωτικές, κερδοσκοπικές εταιρείες (PRC): Ιδιωτικές, κερδοσκοπικές οντότητες, συμπεριλαμβανομένων των μικρομεσαίων επιχειρήσεων (ΜΜΕ) και εξαιρουμένων των πανεπιστημίων και των ιδρυμάτων ανώτατης ή δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Ερευνητικοί οργανισμοί (εκτός της εκπαίδευσης) (REC): Νομικά πρόσωπα που έχουν συσταθεί ως μη κερδοσκοπικοί οργανισμοί και των οποίων ο κύριος στόχος είναι η διεξαγωγή έρευνας ή τεχνολογικής ανάπτυξης. Δημόσιοι φορείς (εκτός της έρευνας και της εκπαίδευσης) (PUB): Νομικές οντότητες που έχουν συσταθεί ως δημόσιοι φορείς από το εθνικό δίκαιο ή είναι διεθνείς οργανισμοί. Εξαιρούνται οι ερευνητικοί οργανισμοί και τα ιδρύματα ανώτατης ή δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Άλλες οντότητες (OTH): Κάθε οντότητα που δεν εμπίπτει σε μία από τις άλλες τέσσερις κατηγορίες.

Horizon 2020 | 16

Κατηγορία δράσης: Research and Innovation Action - Δράση έρευνας και καινοτομίας: Χρηματοδότηση εφαρμοσμένης έρευνας που αντιμετωπίζει σαφώς καθορισμένες προκλήσεις για την ανάπτυξη νέας γνώσης ή τεχνολογίας.

Innovation Action - Δράση καινοτομίας: Χρηματοδότηση δραστηριοτήτων για την ανάπτυξη και προετοιμασία εισόδου στην αγορά (π.χ. κατασκευή πρωτοτύπων, διεξαγωγή δοκιμών, πιλοτικές εφαρμογές).

Coordination and Support Action - Δράση συντονισμού και υποστήριξης: Χρηματοδότηση για το συντονισμό και δικτύωση έργων, πρωτοβουλιών, προγραμμάτων και πολιτικών έρευνας και καινοτομίας.

ERA-NET Cofund - Δράση διακρατικής συνεργασίας: Διακρατική χρηματοδότηση για τη ενίσχυση των ερευνητικών πολιτικών και της εξωστρέφειας του οικοσυστήματος έρευνας και καινοτομίας.

SME Instrument (Phase 1, Phase 2): Χρηματοδότηση της καινοτομίας στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις (ΜΜΕ) για έργα υψηλού κινδύνου με στόχο την αξιοποίηση ερευνητικών αποτελεσμάτων από τον ιδιωτικό τομέα.

Research and Innovation Action Lump sum / Innovation Action Lump sum: Πιλοτική εφαρμογή χρηματοδότησης εφάπαξ ποσού, όπου οι δράσεις δεν χρηματοδοτούνται ως αποζημίωση δαπανών που πραγματοποιήθηκαν αλλά με ένα σταθερό εφάπαξ ποσό.

Το Δίκτυο ΠΡΑΞΗ Το Δίκτυο ΠΡΑΞΗ, μονάδα του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας (ΙΤΕ), ξεκίνησε από την ανάγκη σύνδεσης της έρευνας με την παραγωγή και εξελίχθηκε σε έναν από τους σημαντικότερους οργανισμούς υποστήριξης της καινοτομίας και της μεταφοράς τεχνολογίας σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Διαθέτοντας 30ετή και πλέον εμπειρία και τεχνογνωσία, απασχολώντας περισσότερα από 30 στελέχη υψηλής ακαδημαϊκής κατάρτισης, με παρουσία σε 5 πόλεις της Ελλάδας, και ισχυρά δίκτυα συνεργατών, λειτουργεί ως σημείο αναφοράς της ερευνητικής κοινότητας σε θέματα μεταφοράς τεχνολογίας και αξιοποίησης ερευνητικών αποτελεσμάτων, παρέχοντας υψηλής προστιθέμενης αξίας υπηρεσίες σε εταιρίες, ιδρύματα και οργανισμούς, τόσο σε περιφερειακό όσο και σε εθνικό επίπεδο. Επιπλέον, υποστηρίζει καθημερινά την ελληνική βιομηχανία και επιχειρηματικότητα έντασης γνώσης με υπηρεσίες ενημέρωσης, δικτύωσης και συμβουλευτικής σε θέματα χρηματοδοτήσεων, προστασίας διανοητικής ιδιοκτησίας, επιχειρηματικής ευφυίας και ανάπτυξης νέων προϊόντων και αγορών. Το Δίκτυο ΠΡΑΞΗ είναι Εθνικό Σημείο Επαφής (ΕΣΕ) για τον Ορίζοντα 2020 και τον Ορίζοντα Ευρώπη και αποτελεί επίσημο φορέα ενημέρωσης και υποστήριξης ελληνικών φορέων για τη συμμετοχή τους στο πρόγραμμα. Ορισμένο ως ΕΣΕ για τα Προγράμματα Πλαίσιο της ΕΕ από το 1998, το Δίκτυο ΠΡΑΞΗ προσφέρει τις υπηρεσίες του σε επιχειρήσεις, ερευνητικά και ακαδημαϊκά ιδρύματα, φορείς του δημοσίου και ιδιωτικού τομέα, τοπική αυτοδιοίκηση και ιδιώτες σε όλη την Ελλάδα.

Πληροφόρηση Γενικές πληροφορίες για το πρόγραμμα και τις ευκαιρίες χρηματοδότησης. Ενημέρωση για τα τρέχοντα προγράμματα εργασίας και τις αντίστοιχες προκηρύξεις. Πληροφορίες και διευκρινίσεις για τους κανόνες συμμετοχής, τα ποσοστά χρηματοδότησης, τη διαδικασία υποβολής και αξιολόγησης κ.ά. Ενημερωτικές εκδηλώσεις για το πρόγραμμα και τις αντίστοιχες θεματικές περιοχές και σεμινάρια για ειδικά θέματα.

Συμβουλευτική υποστήριξη Υποστήριξη για την εξέλιξη και χρηματοδότηση μιας ιδέας, την επιλογή κατάλληλου χρηματοδοτικού εργαλείου, προκήρυξης και θέματος. Συμβουλευτική υποστήριξη κατά την προετοιμασία πρότασης και συγκεκριμένα για το περιεχόμενο, τη δομή, την κοινοπραξία, τον προϋπολογισμό κ.ά. Διευκρινίσεις για τα νομικά και οικονομικά θέματα. Συμβουλές για τη διαχείριση διανοητικής ιδιοκτησίας κατά την προετοιμασία της πρότασης και την υλοποίηση του έργου.

Αναζήτηση εταίρων Υποστήριξη για την αναζήτηση εταίρων στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Διοργάνωση εκδηλώσεων δικτύωσης και προώθηση αιτημάτων συνεργασίας. Εθνικά Σημεία Επαφής για τη θεματική περιοχή Νανοτεχνολογίες, προηγμένα υλικά, προηγμένη παραγωγή και επεξεργασία και βιοτεχνολογία

Δρ. Απόστολος Δημητριάδης Δίκτυο ΠΡΑΞΗ / ΙΤΕ, τηλ. 2310 552791, e-mail: adimi@praxinetwork.gr Δρ. Μαρία Μακριδάκη Δίκτυο ΠΡΑΞΗ / ΙΤΕ, τηλ. 2810 391966, e-mail: makridaki@praxinetwork.gr

Η ελληνική συμμετοχή 2014 - 2020 | 17

Αθήνα | Ηράκλειο | Θεσσαλονίκη | Βόλος | Πάτρα

–