Dlaczego powinniśmy chronić przyrodę? - P. Skubała

projekt

Edukacja zawodowa i obywatelska na rzecz przeciwdziałania zmianom klimatu Szkoła Trenerów dla Dobrego Klimatu

warsztat

Ochrona przyrody jako narzędzie stabilizujące klimat Bystra, 01–02 lutego 2014

Dlaczego powinniśmy chronić przyrodę?

Motywy ochrony środowiska Piotr Skubała

Niniejszy materiał został opublikowany dzięki dofinansowaniu Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Za jego treść odpowiada Stowarzyszenie Pracownia na rzecz Wszystkich Istot, poglądy w nim wyrażone nie odzwierciedlają oficjalnego stanowiska Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.

edukacja dla dobrego klimatu

Dlaczego powinniśmy chronić przyrodę?

Motywy ochrony środowiska

Prof. UŚ dr hab. Piotr Skubała Uniwersytet Śląski, Katedra Ekologii http://theguiridispatches.files.wordpress.com/2008/05/earth.jpg

Dlaczego powinniśmy chronić przyrodę?

Fot. Piotr Skubała

Dlaczego powinniśmy chronić przyrodę? Motywy ochrony środowiska

Motywy ekonomiczne Motywy etyczne Motywy religijne Motywy estetyczne Motywy naukowe Motywy edukacyjne

Fot. Piotr Skubała

Dlaczego powinniśmy chronić przyrodę? Motywy ochrony środowiska

I. Motywy ekonomiczne

Fot. Piotr Skubała

Dlaczego powinniśmy chronić przyrodę? Motywy ochrony środowiska

I. Motywy ekonomiczne Nowy enwironmentalizm

Fot. Piotr Skubała

Nowy enwironmentalizm

„Nowy enwironmentalizm” – zmiana w sposobie myślenia na temat bioróżnorodności

http://irishwildlifephotography.blogspot.com/2010/05/100-species-of-garden-animals.

Nowy enwironmentalizm

„Nowy enwironmentalizm” – zmiana w sposobie myślenia na temat bioróżnorodności Cel

Opracowanie nowych sposobów uzyskiwania dochodu z przyrody, bez jej uśmiercania

http://irishwildlifephotography.blogspot.com/2010/05/100-species-of-garden-animals.

Nowy enwironmentalizm Dżungla tropikalna

Czy dochód z produktów ubocznych jest wystarczająco wysoki, by uzasadnić zachowanie lasu deszczowego bez wycinki drzew? http://www.casarioblanco.com/rainforest-2.jpg

Nowy enwironmentalizm DĹźungla tropikalna

http://www.photoeverywhere.co.uk/west/usa/hawaii/hawaii-rainforest-national-parkDSC_3735.jpg http://gomuscles.net/muscle-building-supplements-for-vegetarians/

Nowy enwironmentalizm DĹźungla tropikalna

http://www.photoeverywhere.co.uk/west/usa/hawaii/hawaii-rainforest-national-parkDSC_3735.jpg http://trendsupdates.com/wp-content/uploads/2009/08/ranching-in-the-Amazon.jpg

Nowy enwironmentalizm Dżungla tropikalna

1 ha działka niedaleko miasta Mishana - 30 km od Iquitos, Peru 275 gatunków drzew

72 gatunki dostarczały owoce, warzywa, dziką czekoladę i kauczuk, które można sprzedać na pobliskich peruwiańskich rynkach

Peters Ch. M., Gentry A. H., Mendelsohn R. O. 1989. Valuation of an Amazonian Rainforest. Nature 339: 655-656.

Nowy enwironmentalizm Dżungla tropikalna

Roczny dochód wyniósł 700 $.

Roczny jednorazowy dochód z drewna wynosi 1000 $.

Warto podkreślić, że autorzy wzięli pod uwagę wyłącznie zysk z drzew, pomijając pozostałe bogactwo puszczy.

Peters Ch. M., Gentry A. H., Mendelsohn R. O. 1989. Valuation of an Amazonian Rainforest. Nature 339: 655-656.

http://www.photoeverywhere.co.uk/west/usa/hawaii/hawaii-rainforest-national-parkDSC_3735.jp

Nowy enwironmentalizm Dżungla tropikalna

Wartość zbioru dziko rosnących ziół leczniczych w dwóch fragmentach lasu tropikalnego w Belize

726 $/ha- Gwatemala 3327 $/ha - Brazylia Balick M. J. , Mendelsohn R. 1992. Assessing the economic value of traditional medicines from tropical rainforests. Conservation Biology 6, 1:128-130.

Wilson E. O. 2003. Przyszłość życia. Wyd. Zysk i S-ka, Poznań.

Nowy enwironmentalizm Dżungla tropikalna

Wartość zbioru dziko rosnących ziół leczniczych w dwóch fragmentach lasu tropikalnego w Belize

726 $/ha- Gwatemala 3327 $/ha - Brazylia

Wartość plonów z hektara lasu tropikalnego przekształconego w grunty uprawne

228 $/ha - Gwatemala 339 $/ha - Brazylia

Balick M. J. , Mendelsohn R. 1992. Assessing the economic value of traditional medicines from tropical rainforests. Conservation Biology 6, 1:128-130.

Wilson E. O. 2003. Przyszłość życia. Wyd. Zysk i S-ka, Poznań.

Nowy enwironmentalizm Dżungla tropikalna Kalimantan (indonezyjska część wyspy Borneo)

3.3 mln ha lasu tropikalnego w Kalimantan

Palma olejowa (Elaeis guineensis)

Venter O., Meijaard E., Possingham H., Dennis R. , Sheil D., Wich S., Hovani L., Wilson K. 2009.

Carbon payments as a safeguard for threatened tropical mammals. Conservation Letters 2: 123129. http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/5/5e/Kalimantan2.png

Nowy enwironmentalizm Dżungla tropikalna Ochrona lasów Borneo poprzez sprzedaż limitów na emisję CO2

Fabryka emituje CO2, w zamian kupuje limity CO2, czyli płaci właścicielom obszarów zalesionych za to, że drzewa wchłaniają CO2

Przynosi to więcej zysków niż tworzenie plantacji palm olejowych.

Venter O., Meijaard E., Possingham H., Dennis R., Sheil D., Wich S., Hovani L., Wilson K. 2009.

Carbon payments as a safeguard for threatened tropical mammals. Conservation Letters 2: 123129. http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/5/5e/Kalimantan2.png

Nowy enwironmentalizm Ochrona lasów Borneo poprzez sprzedaż limitów na emisję CO2 Orangutan Land Trust Greenlinecare (Dżakarta) TreeBanking (Kolorado)

Negocjują 60-letnią dzierżawę wyspy na rzece Kahayan (3 tys. ha)

Zapewnienie schronienia orangutanom z sierocińca Nyaru Menteng

The Search for Sanctuary: Orphan Apes. Dostęp 19.03.2010, <http://www.orangutan.net/archives/209> http://i.telegraph.co.uk/telegraph/multimedia/archive/01003/orangutans-wheelba_1003231i.jpg

Motywy ekonomiczne. Nowy enwironmentalizm Zwierzęta: co się bardziej opłaca: zabijanie czy oglądanie?

http://www.ocean.com/resources/conservgroups/pic2.jpg

http://www.sustainabilityninja.com/wp-content/uploads/2010/01/dolphins1.jpg

Motywy ekonomiczne. Nowy enwironmentalizm Zwierzęta: co się bardziej opłaca: zabijanie czy oglądanie?

Delfin krótkogłowy (Orcaella brevirostris)

http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/b/bc/Cetacea_range_map_Irrawaddy_Dolphin.PNG

Motywy ekonomiczne. Nowy enwironmentalizm Zwierzęta: co się bardziej opłaca: zabijanie czy oglądanie?

W wielu regionach jest on gatunkiem zagrożonym.

Kambodża - prowincje Kratie i Steung Trend, górny bieg Mekongu: 2006: 90 sztuk.

Delfin krótkogłowy (Orcaella brevirostris)

http://www.cites.org/gallery/speciespics/mammal/large/snubfin_dolphin_L.jpg

Motywy ekonomiczne. Nowy enwironmentalizm Zwierzęta: co się bardziej opłaca: zabijanie czy oglądanie?

Delfin krótkogłowy (Orcaella brevirostris) http://en.wikipedia.org/wiki/Image:Irrawaddy.jpg

http://library.thinkquest.org/17963/images/id-1.jpg

Motywy ekonomiczne. Nowy enwironmentalizm Zwierzęta: co się bardziej opłaca: zabijanie czy oglądanie?

Kampania społeczna

rybacy zaprzestali połowy z wykorzystaniem sieci

(stanowiących zagrożenie dla delfinów)

wielu rybaków zajęło się uprawą roli lub turystyką

WWF Greater Mekong Programme Office (2008-10-21). „Cambodian Mekong Dolphin Conservation Project”. Greater Mekong. WWF.

Motywy ekonomiczne. Nowy enwironmentalizm Zwierzęta: co się bardziej opłaca: zabijanie czy oglądanie?

WWF Greater Mekong Programme Office (2008-10-21). „Cambodian Mekong Dolphin Conservation Project”. Greater Mekong. WWF.

Motywy ekonomiczne. Nowy enwironmentalizm Zwierzęta: co się bardziej opłaca: zabijanie czy oglądanie?

Kampania społeczna

rybacy zaprzestali połowy z wykorzystaniem sieci

(stanowiących zagrożenie dla delfinów)

wielu rybaków zajęło się uprawą roli lub turystyką

2007 r.: 160 sztuk WWF Greater Mekong Programme Office (2008-10-21). „Cambodian Mekong Dolphin Conservation Project”. Greater Mekong. WWF.

Motywy ekonomiczne. Nowy enwironmentalizm Zwierzęta: co się bardziej opłaca: zabijanie czy oglądanie?

Wycieczki organizowane dla turystów (podglądanie wielorybów) przynoszą znacznie więcej zysków niż polowania.

2008: podglądanie wielorybów: 119 krajów - 13 mln uczestników; 13 tys. miejsc pracy - 2,1 mld $/rok zysku

Watching whales sure beats killing them. New Scientist. 06 July 2009 http://www.newscientist.com/article/mg20327153.500-watching-whales-sure-beats-killing-them.html http://www.eastburycottage.co.za/images/whale%20watching%20from%20boat.JPG

Motywy ekonomiczne. Nowy enwironmentalizm Terra preta do Indio – indiański czarnoziem

Archeolodzy w Amazonii rozpoznali obszary żyznej gleby (1 -15 ha)

Mann Ch. C. 2009. Błogosławiona Ziemia. Przyszłość zależy od gleby pod naszymi stopami. National Geographic 7, 118: 50-71. http://www.das-gold-der-erde.de/index.php?id=8&L=1

Motywy ekonomiczne. Nowy enwironmentalizm Terra preta do Indio – indiański czarnoziem

Mann Ch. C. 2009. Błogosławiona Ziemia. Przyszłość zależy od gleby pod naszymi stopami. National Geographic 7, 118: 50-71. http://www.das-gold-der-erde.de/index.php?id=8&L=1

Motywy ekonomiczne. Nowy enwironmentalizm Terra preta do Indio – indiański czarnoziem

Potencjalne pochodzenie: -wulkaniczne -osady ze starych jezior -pozostałości resztek roślinnych

Mann Ch. C. 2009. Błogosławiona Ziemia. Przyszłość zależy od gleby pod naszymi stopami. National Geographic 7, 118: 50-71. http://www.das-gold-der-erde.de/index.php?id=8&L=1

Motywy ekonomiczne. Nowy enwironmentalizm Terra preta do Indio – indiański czarnoziem

Potencjalne pochodzenie: -wulkaniczne -osady ze starych jezior -pozostałości resztek roślinnych

Mann Ch. C. 2009. Błogosławiona Ziemia. Przyszłość zależy od gleby pod naszymi stopami. National Geographic 7, 118: 50-71. http://www.das-gold-der-erde.de/index.php?id=8&L=1

Motywy ekonomiczne. Nowy enwironmentalizm Terra preta do Indio – indiański czarnoziem

Gleba sztuczna. Do wytworzenia używano: - porozbijaną ceramikę - odpady: nawóz zwierzęcy, ryby, kości zwierzęce, odpady roślinne - węgiel drzewny!!!

Od 2500 do 500 lat temu w dorzeczu Amazonki ludzie stworzyli grube warstwy gleby wzbogaconej węglem, zwiększając żyzność ubogich, płytkich gleb.

Mann Ch. C. 2009. Błogosławiona Ziemia. Przyszłość zależy od gleby pod naszymi stopami. National Geographic 7, 118: 50-71. http://www.das-gold-der-erde.de/index.php?id=8&L=1

Motywy ekonomiczne. Nowy enwironmentalizm Terra preta do Indio – indiański czarnoziem

Terra preta - pozostaje żyzna przez stulecia - obfituje w minerały: fosfor, wapń, cynk, mangan - kluczowa zawartość węgla drzewnego (powstaje przy spalaniu roślin i odpadów w niskich temperaturach)

Mann Ch. C. 2009. Błogosławiona Ziemia. Przyszłość zależy od gleby pod naszymi stopami. National Geographic 7, 118: 50-71.

Motywy ekonomiczne. Nowy enwironmentalizm

Christoph Steiner: dodanie rozdrobnionego węgla drzewnego i tzw. płynnego dymu do typowej, marnej tropikalnej gleby prowadzi do wykładniczego wzrostu populacji drobnoustrojów.

„Biowęgiel” Gdy materiał roślinny, zwierzęcy zostanie zwęglony poprzez ogrzewanie go bez dostępu tlenu, pozostając nietknięty w ziemi gromadzi w ziemi dużych ilości węgla.

Steiner C. 2008. Soil Charcoal Amendments Maintain Soil Fertility and Establish a Carbon Sink - Research and Prospects. In: Soil Ecology Research Developments. (eds.) Tian-Xiao Liu. Nova Science Publishers, New York.

Motywy ekonomiczne. Nowy enwironmentalizm Terra preta do Indio – indiański czarnoziem

Lehmann (gleboznawca z Uniwersytetu Cornella): wykorzystanie paliw kopalnych przez ludzkość mogłoby zostać w pełni zrekompensowane przez magazynowanie węgla w terra preta nova.

Lehmann J. 2009. Biological carbon sequestration must and can be win-win approaches. Climatic Change 97: 459-463.

Motywy ekonomiczne. Nowy enwironmentalizm Pomysł na rozwój regionu

Walia - Rhayader – lata 90.: wysokie bezrobocie, brak perspektyw dla ludności lokalnej.

Motywy ekonomiczne. Nowy enwironmentalizm Pomysł na rozwój regionu

http://www.bogtrotters.org/downloads/Rhayader2.jpg

Motywy ekonomiczne. Nowy enwironmentalizm Pomysł na rozwój regionu

Grupa pasjonatów ustanowiła w regionie kilka stanowisk ornitologicznych ptaka kanii rudej (Milvus milvus).

http://www.ittiofauna.org/provinciarezzo/caccia/tabelle_specie/falconiformi/nibbio

Motywy ekonomiczne. Nowy enwironmentalizm Pomysł na rozwój regionu

Dzisiaj w Rhayder: •wytwarza się wiele lokalnych produktów •powstały hotele, centra edukacji ekologicznej •działa 114 nowych firm •turyści zostawiają rocznie 3 mln funtów

http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/4b/Milvus_milvus_R%28ThKraft%29.jpg

Motywy ekonomiczne. Nowy enwironmentalizm Pomysł na rozwój regionu

Stowarzyszenie „Delta” i Stowarzyszenie Na Rzecz Rozwoju Gminy Bałtów „Bałt” JuraPark (Góry Świętokrzyskie)

http://www.juraparkbaltow.pl/index.php

http://www.juraparkbaltow.pl/index.php

Motywy ekonomiczne. Nowy enwironmentalizm Pomysł na rozwój regionu JuraPark (Góry Świętokrzyskie)

http://www.juraparkbaltow.pl/index.php

Motywy ekonomiczne. Nowy enwironmentalizm Pomysł na rozwój regionu JuraPark (Góry Świętokrzyskie)

http://www.juraparkbaltow.pl/index.php

Dlaczego powinniśmy chronić przyrodę? Motywy ochrony środowiska

I. Motywy ekonomiczne Ekoturystyka

Fot. Piotr Skubała

Motywy ekonomiczne. Ekoturystyka Kostaryka Kostaryka i dżungla tropikalna

2000: 1,1 mln turystów, >1,1 mld $

PKB I - produkcja układów scalonych II - ekoturystyka

Dulude J. 2000. Trouble in Paradise: Critics say lack of Protection Endangers Costa Rica's Famed Nature Preserves. The San Francisco Chronicle. December 28, 2000. http://www.lushcostarica.com/

Motywy ekonomiczne. Ekoturystyka

Rwanda

PKB – III – ekoturystyka

Goryle górskie http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/5/5f/Gorilla_mother_and_baby_at_Volcans_National_Park.jpg

Motywy ekonomiczne. Ekoturystyka DIAN FOSSEY (1932-1985)

Goryle g贸rskie http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/5/5f/Gorilla_mother_and_baby_at_Volcans_National_Park.jpg

Dlaczego powinniśmy chronić przyrodę? Motywy ochrony środowiska

II. Motywy etyczne

Fot. Piotr Skubała

Motywy etyczne

Inne formy życia mają wewnętrzną wartość, niezależną od użyteczności dla człowieka i dlatego zasługują na ochronę.

Ehrenfeld D. 1978. Arrogance of Humanism. New York: Oxford University Press. http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/5/5f/Gorilla_mother_and_baby_at_Volcans_National_Park.jpg

Motywy etyczne David Ehrenfeld (ekolog, profesor biologii na Rutgers University)

Zasada Noego „... gatunki i zbiorowiska organizmów muszą być chronione ponieważ istnieją i ponieważ ta egzystencja jest sama w sobie wyrazem ciągłego historycznego procesu o wielkim majestacie – długotrwała egzystencja natury pociąga za sobą niezaprzeczalne prawo do dalszego trwania”

Ehrenfeld D. 1978. Arrogance of Humanism. New York: Oxford University Press. http://deenr.rutgers.edu/facultylist.html

Motywy etyczne

Postawa moralnej odpowiedzialności za świat żywy:

- nie przynosi materialnych korzyści

- czasem zmusza do rezygnacji z pewnych rzeczy - wzbogaca nasze człowieczeństwo

Dobrzańska B., Dobrzański G., Kiełczewski D. 2008. Ochrona środowiska przyrodniczego. Wyd. Nauk. PWN, Warszawa.

Motywy etyczne

Ian McMillan (poeta)

„Ochrona przyrody opiera się na ludzkim systemie wartości, jej sens najistotniejszy tkwi w kondycji i sercu człowieka. Ochrona kondorów jest sprawą doniosłą nie dlatego, że kondory są nam potrzebne.

Ratowanie bagien i sekwoi nie wymaga biologicznych uzasadnień, tak samo jak nie wymaga ich walka z chamstwem i wandalizmem”

Dubos R. 1986. Pochwała różnorodności. PIW, Warszawa.

http://www.lancs.ac.uk/fass/english/events/conferences-archive.htm

Dlaczego powinniśmy chronić przyrodę? Motywy ochrony środowiska

III. Motywy religijne

Fot. Piotr Skubała

Motywy religijne

Każda z wielkich religii świata zawiera w sobie wezwanie do troski o środowisko przyrodnicze.

Motywy religijne Chrześcijaństwo i św. Franciszek (1181/82-1226)

A teraz wy wszystkie: Ssaki, ptaki, ryby, gady, Płazy, robaki, owady, Gdziekolwiek was człowiek gnębi, Na ziemi, czy w wodnej głębi, Wszystkie biedne ofiary ludzkiego plemienia, Nie odmawiajcie braciom - ludziom przebaczenia.

Oto człowiek przed wami kaja się w pokorze, Bracia, darujcie ludziom winy w imię Boże HYMN ŚWIĘTEGO FRANCISZKA Z ASYŻU

Motywy religijne

„Piękno tej ziemi skłania mnie do wołania o jej zachowanie dla przyszłych pokoleń.

Jeśli kochacie tą ojczystą ziemię, niech to wołanie nie pozostanie bez odpowiedzi.”

Jan Paweł II – Zamość, 12 czerwca 1999 r.

http://religiapokoju.blox.pl/2006/04/Jan-Pawel-II.html

Dlaczego powinniśmy chronić przyrodę? Motywy ochrony środowiska

IV. Motywy estetyczne

Fot. Piotr Skubała

Motywy estetyczne

Wszystkie organizmy wykazujÄ&#x2026; swego rodzaju piÄ&#x2122;kno konstrukcji, organizacji.

Motywy estetyczne

Walt Whitman (1819-1892) – amerykański poeta

„Jedna pchła to cud wystarczający, aby wstrząsnąć milionami niewiernych”

Dobrzańska B., Dobrzański G., Kiełczewski D. 2008. Ochrona środowiska przyrodniczego. Wyd. Nauk. PWN, Warszawa. http://www.abm-enterprises.net/artgall1/walt-whitman-portrait.jpg

Motywy estetyczne

Claude Levi-Strauss (1908-2009) – francuski antropolog

Podkreślał, że każdy gatunek robaka, insekta jest niemożliwym do zastąpienia skarbem, porównywalnym z dziełami sztuki, które z religijnym namaszczeniem chronimy w muzeach.

Dobrzańska B., Dobrzański G., Kiełczewski D. 2008. Ochrona środowiska przyrodniczego. Wyd. Nauk. PWN, Warszawa. http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Levi-strauss_260.jpg&filetimestamp=20100202225858

Motywy estetyczne Czynniki estetyczne mają duże znaczenie gospodarcze wiążąc się z rozwojem specyficznych form turystyki: - W Stanach Zjednoczonych jest:

* 7 mln obserwatorów ptaków * 27 mln osób uprawiających krajoznawstwo przyrodnicze * 4,5 mln amatorów fotografii przyrodniczej

Dobrzańska B., Dobrzański G., Kiełczewski D. 2008. Ochrona środowiska przyrodniczego. Wyd. Nauk. PWN, Warszawa.

Dlaczego powinniśmy chronić przyrodę? Motywy ochrony środowiska

V. Motywy naukowe

Fot. Piotr Skubała

Motywy naukowe

Przyroda (szczególnie dzika) stanowi dla naukowców laboratorium, w którym mogą przetestować każdą hipotezę.

Tracąc przyrodę możemy bezpowrotnie stracić szansę zrozumienia zjawisk, które są dla nas sprawą zasadniczej wagi.

Wiele rozwiązań konstrukcyjnych stworzonych przez ewolucję stało się podstawą powstania nowych technologii.

Motywy naukowe

Janine Benyus: Biomimicry in action

W poniższym filmie Janine Benyus zwraca uwagę, że gdy chcemy rozwiązać jakiś problem, powinniśmy najpierw zobaczyć jak rozwiązała to natura.

http://www.ted.com/talks/janine_benyus_biomimicry_in_action.html

Motywy naukowe

Stephen Jay Gould (1941-2002) – paleontolog amerykański

„Bogactwo natury jest warunkiem istnienia nauki o historii naturalnej, ponieważ właśnie różnorodność daje gwarancję znalezienia właściwego wyjątku do przetestowania każdej reguły”

Dobrzańska B., Dobrzański G., Kiełczewski D. 2008. Ochrona środowiska przyrodniczego. Wyd. Nauk. PWN, Warszawa. http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/0/0b/Stephen_Jay_Gould_%28by_Kathy_Chapman%29.jpg

Dlaczego powinniśmy chronić przyrodę? Motywy ochrony środowiska

VI. Motywy edukacyjne

Fot. Piotr Skubała

Motywy edukacyjne Rola edukacji ekologicznej w polskim społeczeństwie: Polityka Ekologiczna Państwa (1991, 2000) Narodowa Strategia Ochrony Środowiska na lata 2000-2006 Narodowa Strategia Edukacji Ekologicznej (2000)

Jednym z zasadniczych wskazań w edukacji ekologicznej jest jej realizacja w bezpośrednim kontakcie z przyrodą.

Jak wyobrazić sobie skuteczną edukację ekologiczną wśród zniszczonej przyrody?