TYGODNIK W NEW JERSEY I PENSYLWANII
24 kwietnia 2025 nr 17 (872) April 24, 2025
CZY MIKROPLASTIK USZKADZA MÓZG?
Wstępne badania wskazują, że mikroskopijne cząstki plastiku mogą przenikać do mózgu, a nawet gromadzić się w nim bardziej niż w innych organach. Istnieje przy tym niepokojąca możliwość, że mogą uszkadzać komórki nerwowe i odbijać się na ich pracy. Zagrożony może być też rozwój płodowy.
Plastikowe butelki, filtry czy saszetki od herbaty – to tylko niektóre źródła mikroskopijnych cząstek, które można znaleźć w wodzie, a nawet w powietrzu. Warto o tym pamiętać, ponieważ prawdopodobnie substancje te nie są obojętne dla zdrowia.
MÓZGI LUDZI MOGĄ ZAWIERAĆ CORAZ
WIĘCEJ PLASTIKU
Naukowcy z University of New Mexico Health Sciences w Albuquerque donieśli właśnie o niepokojącym odkryciu. Badanie należy uznać za pilotażowe, ponieważ objęło tylko 40 osób, ale wyniki powinny skłonić do zastanowienia. Analizując próbki pobrane z ciał zmarłych, badacze wykryli mikroplastik w ludzkich organach: nerkach, wątrobach i mózgach. Okazało się przy tym, że mózg zawierał znacząco więcej tych cząstek, niż pozostałe organy.
Druga niepokojąca wiadomość jest taka, że
osoby, które zmarły później, miały mikroplastiku więcej – próbki tkanki mózgowej uzyskane w 2016 roku zawierały średnio 3345 mikrogramów plastiku na gram tkanki, a próbki z roku 2024 – 4917 µg /g. Ponadto okazało się, że zmarli, którzy cierpieli za życia na demencję, mieli znacznie większe stężenie plastikowych cząstek w mózgach, niż pozostali. Średnio wyniosło ono 26076 µg/g.
„Dane sugerują trend wzrostowy stężeń mikroplastiku w mózgu i wątrobie. Większość cząstek wykrytych w tkankach składa się z polietylenu i ma postać nanoplastikowych odłamków lub płatków. Stężenia cząstek w próbkach mózgu osób zmarłych były od 7 do 30 razy większe niż w wątrobie lub nerkach, a w próbkach pobranych z mózgów osób cierpiących na demencję wykazano jeszcze wyższy poziom” – piszą naukowcy w pracy opublikowanej na łamach magazynu „Nature Medicine”.
„ Dane te mają charakter korelacyjny i nie
dowodzą wpływu tych cząstek na zdrowie. Aby to ustalić, konieczne będzie użycie udoskonalonych technik analitycznych i przeprowadzenie bardziej złożonych projektów badawczych, a także dobranie znacznie większych grup poddanych analizie. Biorąc pod uwagę lawinowo rosnącą obecność mikroplastiku w środowisku, dane te wskazują na pilną potrzebę szeroko zakrojonych badań w celu ustalenia czy cząstki te mają wpływ na choroby neurologiczne lub inne aspekty zdrowia człowieka” – zastrzegają badacze.
NA ILE MIKROPLASTIK W MÓZGU MOŻE BYĆ SZKODLIWY?
Niestety niewiele jeszcze wiadomo na temat potencjalnych zagrożeń. To trudne zagadnienie wymagające skomplikowanych, długotrwałych badań, a sytuację utrudnia to, że w otoczeniu człowieka używanych jest wiele przeróżnych tworzyw o różnorodnych właściwościach fizycznych i chemicznych. Pierwsze dane są już jednak dostępne.
Zespół z chińskiego Shandong University w eksperymentach na myszach zauważył, że cząstki jednego z popularnych tworzyw – polistyrenu, nie tylko przenikają przez barierę krew-mózg, ale aktywują w nim uczestniczące w odpowiedzi odpornościowej komórki mikrogleju i powodują uszkodzenia komórek nerwowych.
Grupa z Uniwersytetu w Utrechcie przeprowadziła natomiast analizę badań poświęconych neurotoksycznym efektom mikroplastiku u różnych gatunków oraz w testach in vitro.
„Zebrane dane, choć fragmentaryczne, wskazują, że ekspozycja na mikro- i nanoplastik może wywoływać stres oksydacyjny, co potencjalnie prowadzi do uszkodzenia komórek i zwiększonej podatności na rozwój zaburzeń neuronalnych. Ponadto ekspozycja na mikro- i nanoplastik może hamować aktywność acetylocholinoesterazy (enzym ważny dla działania neuroprzekaźników) oraz powodować zmiany w poziomach neuroprzekaźników, co może przyczynić się do obserwowanych zmian w zachowaniu” – piszą naukowcy w swojej publikacji.
NA NANOPLASTIK NARAŻONE MOGĄ
BYĆ JUŻ PŁODY
W świetle coraz częstszych doniesień o plastikowych cząstkach znajdowanych w tkankach ludzi i zwierząt, zespół z Korea Research Institute of Bioscience and Biotechnology zbadał biologiczne skutki działania nanoplastiku (najmniejsze cząstki) polistyrenowego na rozwój ośrodkowego układu nerwowego.
Badacze wykorzystali hodowane w laboratorium neuronalne komórki macierzyste oraz myszy narażone na działanie wspomnianych cząstek w trakcie swojego rozwoju płodowego. Wyniki pokazały, że podawanie ciężarnym i karmiącym myszom cząstek nanoplastiku m.in. wpłynęło na kompozycję komórek nerwowych oraz tkankową budowę mózgu u potomstwa.
Naukowcy zauważyli jednocześnie uszkodzenia komórek hodowanych in vitro. Pokazali również, że nieprawidłowy rozwój mózgu spowodowany ekspozycją na wysokie stężenia plastikowych cząstek doprowadził u samic do deficytów neurofizjologicznych i poznawczych.
CZY DA SIĘ UNIKNĄĆ MIKROPLASTIKU?
Całkowita ucieczka od drobin plastikowych może być niemożliwa. Cząstki tworzyw znajdowane są w wodzie pitnej, jedzeniu, nawet w powietrzu.
Choć plastikowe przedmioty czy ubrania ze sztucznych włókien wydawać się mogą trwałe, to nieustannie ścierają się z ich powierzchni mikroskopijne fragmenty. Można jednak podejmować pewne środki ostrożności. Dobrym pomysłem jest np. ograniczenie picia wody z plastikowych butelek czy używania plastikowych naczyń.
Co może niektórych zaskoczyć, wyjątkowo duże ilości mikroplastiku uwalniane są z saszetek z herbatą podczas jej parzenia. Pokazali to eksperci z McGill University. Według ich badania, w trakcie zaparzania herbaty w temperaturze 95 st. C do wody uwalnia się ok. 15 mld mikroskopijnych cząstek plastiku.
Dopóki nauka nie powie więcej, warto mieć te informacje na uwadze.
Marek Matacz Zdrowie.pap.pl
Dermatolog
Profesor
Camila Krysicka Janniger, M.D., F.A.A.D.
Szef Pracowni Dermatologii Geriatrycznej, Kliniczny Profesor Dermatologii i Kliniczny Profesor Medycyny w Rutgers New Jersey Medical School
Członek Królewskiego Kolegium Medycznego
Autorka licznych publikacji naukowych z zakresu dermatologii
30 lat doświadczenia lekarskiego
Castle Connolly Top Doctors
• LECZENIE WSZYSTKICH CHORÓB SKÓRY
• ROZPOZNAWANIE NOWOTWORÓW
• BIOPSJE WYKONYWANE W GABINECIE
• USUWANIE ZNAMION, BRODAWEK I BLIZN
Tel: 973 472 5044
Mówimy po polsku
NASZ NOWY ADRES
60 Main Ave., Wallington, NJ 07057
CLIFTON-WALLINGTON MEDICAL GROUP
Szybka. Niezawodna. Polska. Twoja zaufana
firma wysyłkowa od 50 lat!
• Paczki Lotnicze i Morskie - do Polski i Europy
• Kontenery – z każdego miejsca w USA do każdego miejsca w Polsce
• Mienie Przesiedlenia
• Samochody, Motocykle, Łodzie
• Przesyłki Komercyjne
• PolamerSEND – paczki do Polski z każdego miejsca w USA
• Dolary do Polski – do odbioru w gotówce, na konto, nawet do domu
• Bilety Lotnicze i Wakacje All-Inclusive
• Kwiaty na każdy adres w Polsce
GREENPOINT
167 Greenpoint Ave Brooklyn NY 11222
Tel: (718) 349 1319
ROSELLE 275 Cox St. Roselle, NJ. 07203
Tel: (908) 352 9100
WALLINGTON 130 Main Ave. Wallington NJ 07057
Tel: (973) 779
SKUTECZNE TERAPIE NATURALNE DLA KAŻDEGO
Dr Zbigniew S. Dubij Chiropraktyk
USTAWIANIE KRĘGÓW ORAZ STAWÓW LIKWIDUJE TAKIE DOLEGLIWOŚCI JAK:
• bóle kręgosłupa, ramion, rąk i nóg,
• bóle głowy i szyi,
• skrzywienie kręgosłupa,
• ból kulszowy,
• problemy z dyskiem,
• ogólne osłabienie.
LECZENIE URAZÓW POWYPADKOWYCH
KOMORA HIPERBARYCZNA
Komora hiperbaryczna dostępna w gabinecie w Mahwah
W naszej komorze 2 atmosfer tlen przenika nawet do nieukrwionych miejsc organizmu. Podwyższone stężenie tlenu pobudza procesy wzrostu i regeneracji tkanek. Tlenoterapia hiperbaryczna wspomaga namnażanie komórek macierzystych STEM CELL i regenerację tkanek.
CHOROBY ZATWIERDZONE PRZEZ FDA:
• Niedokrwistość
• Oparzenia (ciężkie)
• Utrata słuchu (nagła i bez znanej przyczyny)
• Zakażenie skóry i kości (ciężkie)
• Przeszczep skóry
• Utrata wzroku (nagła)
• Rany
SCHORZENIA, KTÓRE KORZYSTAJĄ Z KOMORY, ALE SĄ KLASYFIKOWANE JAKO BADAWCZE:
• Choroba Alzheimera i demencja
• Terapia chorób przewlekłych
• Porażenie mózgowe
• Powikłania po COVID-19
• Infekcje
• Obrzęki
• Borelioza
• Migreny
• Złamania/urazy stawów i tkanek miękkich
• Regeneracja po chemioterapii
• Spowalnianie procesów starzenia się skóry i narządów wewnętrznych
• Rewitalizacja uszkodzonych tkanek i narządów: trzustki, nerek, serca, naczyń krwionośnych oraz elementów układu nerwowego
973-470-9900
Akceptujemy większość ubezpieczeń (nie dotyczy komory hiperbarycznej) 48 Union Blvd Wallington, NJ 07057 136 E. Crescent Ave Mahwah, NJ 07430
Wallington: poniedziałek, środa i piątek: 10:00-1:30 & 3:00-7:00 Mahway: wtorek, czwartek i sobota: tylko po umówieniu www.dubij.info
ROZLICZENIA PODATKOWE
• rozliczenia elektroniczne dla osób indywiduanych
• rozliczenia rm – LLC, spółki i korporacje
księgowości dla rm
Tel: 973-472-7722
Fax: 973-472-7077
nehrebeckigs@outlook.com 1033 Broad Street, Cilfton, NJ 07013
Payroll – podatki dla pracowników Mówimy po polsku
SEKRETY DŁUGOWIECZNOŚCI
Rób te rzeczy, jeśli chcesz dożyć 100 lat
Codzienne życiowe nawyki determinują to, czy mamy szansę dożyć 100 lat. Powinieneś robić te rzeczy, jeśli chcesz mieć długie i zdrowe życie. Wśród sekretów długowieczności jest… chodzenie do kościoła.
ZDROWA DIETA
Najbardziej istotnym dla osiągnięcia długowieczności czynnikiem jest zdrowa dieta. Eksperci rekomendują najbardziej dietę śródziemnomorską. Powinna być ona oparta przede wszystkim na roślinach. Można wymienić kilka składników, które mają największe znaczenie: rośliny strączkowe (głównie fasola), orzechy, pełnoziarniste zboża, unikanie czerwonego mięsa, warzywa (przede wszystkim liściaste).
Ważne jest także wyznaczanie sobie okien żywieniowych, tzn. zakresu dnia, w którym spożywamy posiłki i odpowiednio długiego „postu” dobowego od nich.
CZĘSTY RUCH
Regularna aktywność fizyczna to kolejna w oczywisty sposób narzucająca się porada. Niektórzy eksperci zalecają codzienny trening, dla innych wystarczający jest codzienny ruch i aktywność fizyczna o małej intensywności. Trening siłowy dwa razy w tygodniu i aerobik trzy razy w tygodniu, wystarczy 10 minut dziennie, powinny wystarczyć. W niebieskich strefach (obszarach, które charakteryzują się bardzo długim życiem mieszkańców) dominuje regularna aktywność fizyczna o niewielkiej intensywności.
WIARA W COŚ
Z wywiadów ze stulatkami wynika, że prawie wszyscy należą do wspólnot religijnych. Ludzie regularnie odwiedzający świątynie żyją od 4 do 14 lat dłużej niż osoby niewierzące.
Osoby wierzące oraz kierujące się jakąś filozofią życiową są także bardziej szczęśliwe. Religijne i duchowe praktyki pomagają znaleźć sens życia.
POZYTYWNE RELACJE
Trwające 86 lat badanie Harvardu pokazuje, że najważniejszym czynnikiem wydłużającym życie jest posiadanie pozytywnych więzi z innymi ludźmi. Ważne jest także ich podtrzymywanie i pielęgnowanie. Mieszkańcy niebieskich stref traktują partnerów priorytetowo i inwestują w relację z nimi. Posiadanie odpowiednich przyjaciół wzmacnia także pozytywne nawyki, odciągając ludzi od szkodliwych zachowań.
POSIADANIE CELU I NAUKA PRZEZ CAŁE ŻYCIE
Ludzie posiadający życiowy cel, któremu są poświęceni, żyją średnio o 8 lat dłużej niż osoby, które są takiego zdefiniowanego kierunku pozbawione.
Kolejną praktyką, która znacznie wydłuża życie, jest nastawienie na ciągły rozwój. Chodzi o przekonanie, że człowiek może i powinien uczyć się przez całe życie i nieustannie szukać sobie nowych obszarów, w których mógłby stawać się lepszy każdego dnia.
Ewa Czyzewski, M.D. Internal Medicine
Dariusz Nowak, M.D. Endocrinology
Robert Czyzewski, M.D. Nephrology
Kathrin Serrao, M.D. Endocrinology
LINDEN MEDICAL GROUP @ CLIFTON
Edyta Kolbusz, APN Internal Medicine
AMERICAN BOARD-CERTIFIED PHYSICIANS SPECIALIZING IN INTERNAL MEDICINE, ENDOCRINOLOGY, NEPHROLOGY & HYPERTENSION
Nasi lekarze pomagają pacjentom w NJ, NY, PA i CT od 1999 roku, zapewniając najlepszą opiekę medyczną, profesionalizm i plan na lepsze jutro. Jesteśmy otwarci w 3 gabinetach od pon. do soboty. Nasz miły personel udziela odpowiedzi na wszystkie pytania w zakresie zdrowotnym.
CHOROBY WEWNĘTRZNE • NADCIŚNIENIE • SZCZEPIENIA • LECZENIE POWYPADKOWE SCHORZENIA REUMATYCZNE • CUKRZYCA • LECZENIE NADWAGI • USG I BIOPSJE TARCZYCY • LECZENIE NIEWYDOLNOŚCI SEKSUALNEJ • CHOROBY NEREK I DRÓG MOCZOWYCH • DIALIZY • BADANIA IMIGRACYJNE • OPIEKA PO PRZESZCZEPACH NEREK I WĄTROBY 1033 CLIFTON AVE, SUITE 108 in CLIFTON Tel: 973-577-1995 515
Manager Bogusia Foti z długoletnim doświadczeniem, odpowie na pytania związane z rachunkowością, wyborem ubezpieczenia, czy renty inwalidzkiej.
Na górskich szlakach Teksasu: Emory Peak, park narodowy Big Bend – cz. 3 Ścieżka do Kanionu Boot w lewo nie zachęca do marszu, gdyż gęsty las dookoła spłonął doszczętnie w obszernym pożarze rok temu... Z całej naszej grupy trzy osoby są w tej szczytowej okolicy, podczas gdy reszta rozproszyła się wzdłuż szlaku poniżej, zgodnie z kondycją i z zainteresowaniami. Nie poddaję się. Podążam zgodnie z planem w kierunku szczytu Emory Peak, aby dosłownie po kilku minutach wyjść na otwartą przestrzeń, gdzie widoki powalają na kolana: cały park narodowy Big Bend roztacza się dookoła, z rzeką Rio Grande i Meksykiem na horyzoncie! Dla tak wspaniałego widoku warto było trudzić! Jak do tej pory skalę trudności podejścia oceniam jako średnią, ale do samego szczytu pozostaje jeszcze około godziny marszu w terenie - co prawda widokowo pięknym - ale już bez ochraniającej ciało pokrywy drzew. Posiadanie wody jest absolutnie kluczowe, wysokość przekracza 2000 m, mam za sobą cztery godziny podejścia w słońcu pustyni, i chociaż rozdwojony szczyt Emory Peak jawi się przed oczyma tuż tuż, to jednak ostatnia godzina marszu jest trudna pomimo niezbyt wysokiej temperatury i mimo łatwej trasy starannie wyrzeźbionej w kamiennym podłożu. Spotykam Janusza; schodzi z góry bez śladu zmęczenia twierdząc, że absolutnie warto dojść do końca, a właściwy szczyt rozdwojonej góry, to ten po prawej! No cóż, idę, ostatnie sto metrów, faktycznie najtrudniejsze! Końcówka podejścia to wdrapywanie się po pionowych skałach, gdzie - przy braku rozwagi - łatwo o upadek. Zostawiam plecak na dole i z telefonem jako aparatem fotograficz-
nym wychodzę na sam szczyt. Sępy krążą dookoła, a 360-stopniowa panorama z góry po prostu powala na kolana - warto było wejść! Cztery i pół godziny podejścia, powolnym, spokojnym krokiem z licznymi postojami.
Pora schodzić. teraz już pewnym krokiem, z wiedzą co mnie czeka po drodze. Podążam niespiesznie w dół, aby nie przegapić magicznych momentów kreowanych przez światło słońca, aby nie przeoczyć szkarłatnych kwiatów kaktusów jeżowych, ptaków i zwierzyny właśnie ruszającej na żer, dochodzę do parkingu, gdzie... czarna niedźwiedzica ze swoim maluszkiem właśnie przechodzi naprzeciw naszej restauracji, skąd akurat wyszła reszta mojej grupy! Co za koordynacja zdarzeń, zbieg okoliczności?! Grupa zachwycona, ja też, niedźwiedzica chyba nie za bardzo, ale... fotograficznie dopisała! Cóż za zakończenie dnia! Mało tego, wokół samochodu krąży właśnie jeden najciekawszych ptaków pustyni, jakim jest kukawka kalifornijska, czyli osławiony „struś pędziwiatr“ z popularnej niegdyś kreskówki.
Ciąg dalszy za tydzień… Tekst i zdjęcia: Andrzej Kulka Autor jest zawodowym przewodnikiem i właścicielem biura podróży EXOTICA TRAVEL. Biuro organizuje wycieczki po całym świecie oraz po Stanach Zjednoczonych, w tym do Teksasu, od 26 kwietnia 2025. Informacje i rezerwacje: EXOTICA TRAVEL, 6773 W. Belmont Ave, Chicago IL 60634. tel. (773) 237 7788, strona internetowa https://andrzejkulka. com/destinations/sekrety-teksasu-arkansas-i-route-66-marzec-2025/ Już
widać rozdwojony szczyt Emory
Skalne Palisady
Pniemy się po schodach
Pierwsze przepaście
Na szczycie
Witamy w POL-CAR
Collision Repair!
Nasza specjalność to:
❖ Blacharstwo i lakiernictwo
❖ Kompleksowe naprawy powypadkowe samochodów wszystkich marek
❖ Współpraca ze wszystkimi firmami ubezpieczeniowymi
❖ Wysoka jakość usług i dobra cena
Pomagamy w rozmowach z firmami ubezpieczeniowymi
PERU ● 12 dni: 5 listopada 2025, 18 kwietnia 2026
UZBEKISTAN, KIRGIZJA, KAZACHSTAN ● 12 dni: 20 sierpnia
MADAGASKAR ● 11 dni: 3 - 13 października
JORDANIA ● 9 dni: 4-12 paźdz. 2025, 4 - 12 kwietnia 2026
GALAPAGOS, AMAZONIA, EKWADOR ● 14 dni: 10 paźdz. i 27 marca 2026
INDIE, NEPAL, ZŁOTY TRÓJKĄT ● 15 dni: 18 października
MAROKO ● 11 dni: 20 listopada, 14 marca 2026
MEKSYK i FIESTY ● 10 dni: 24 października, MEKSYK, CANCUN, GUADALUPE ● 10 dni: 4 grudnia
AUSTRALIA ● 12 dni: 21 listopada 2025, 20 lutego 2026
EMIRATY, DUBAJ, ABU DHABI, OMAN ● 12 dni: 6 grudnia
SRI LANKA, (MALEDIWY); SYLWESTER ● 11 (16) dni; 26 grudnia
TAJLANDIA, SINGAPUR; SYLWESTER ● 16 dni: 27 grudnia
Bilety lotnicze, indywidualne pakiety APPLE VACATIONS: CANCUN – HAWAJE –PUNTA CANA – PUERTO VALLARTA – DOMINIKANA – JAMAJKA
Skała jak dłoń
Kwiat kaktusa z Big Bend
Konkretny posiłek
Juka wąskolistna
Byłem dzisiaj na siłowni. Przywieźli nową maszynę, całkiem fajna. Po pół godzinie jednak miałem dość: spuchłem, mdliło mnie okropnie.
Ale naprawdę ma wszystko! Żelki, snickersy, marsy, kit-katy.
aIdą dwie blondynki przez las. Patrzą a tam szklanka leży dnem do góry. Jedna ją podnosi i mówi:
- Zobacz jaka szklanka nic do niej nie nalejesz...
Odwraca szklankę:
- Zobacz i dziurawa od spodu.
aDo znakomitego lekarza specjalisty przychodzą rodzice pewnego młodego człowieka i biadolą:
- Panie doktorze, nie możemy odciągnąć syna od komputera.
- No cóż - wyrokuje lekarztrzeba będzie go leczyć.
- Ale czym?!
- Normalnie! Dziewczętami, papierosami, piwem...
aNa dyskotece Jasiu podchodzi do siedzącej przy stoliku dziewczyny
-Zatańczysz?
-Tak, chętnie.
-To dobrze, bo już nie miałem gdzie usiąść...
aOjciec obserwuje córkę, która wraca z randki.
-Masz oczko na prawej pończoszce.
-Wiem.
-Gdy wychodziłaś, miałaś na lewej.
aŻona podczas kłótni do męża:
- Już lepiej bym zrobiła, gdybym wyszła za diabła!
- Niestety - wzrusza ramionami mąż - małżeństwa między krewnymi są zabronione.
aJedzie młoda matka autobusem i wiezie na kolanach niemowlaka. Obok niej siedzi facet. Dziecko popłakuje, więc matka postanawia go nakarmić. Dziecko jednak odwraca się od piersi. Matka namawia go:
- No, weź cycusia, bo mama odda temu panu...
Dzieciak znów się odwraca, więc matka znów go namawia... I tak w kółko. W końcu facet nie wytrzymuje:
- Decyduj się mały, bo ja już trzy przystanki za daleko przejechałem!
aPrzychodzi blondynka do apteki:
- Poproszę Acidum acetylsalicylicum.
Busem z Polskim przewodnikiem
Wycieczki dla osób "solo", par i rodzin
Kaniony i tylko kaniony oraz Parki Narodowe – Utah, Arizona, Colorado
11 dni: od 14 czerwca
Waszyngton kwitnące Wiśnie/wejście do Kapitolu: kwiecień, maj
Wycieczki dookoła USA (16-17 dni): od 4 lipiec, 22 sierpień, 4 październik 2025
Ponadto: Niagara/kanion, Waszyngton/Kapitol/jaskinie, Texas/Nowy Orlean
- Pani chodzi o aspirynę - pyta aptekarka.
- No właśnie. Nie mogę zapamiętać tej polskiej nazwy.
aPara w namiętnych uniesieniach, nagle dzwoni telefon, kobieta wstaje, po chwili przychodzi.
- Kto to był ? - pyta mężczyzna.
- Mój mąż.
- Co powiedział?
- Oznajmił, że przyjdzie później, bo jest z Tobą na piwie.
aBaca trzyma swoją teściową nad przepaścią i mówi:
-Mój dziadek swoją teściową w Dunajcu utopił, mój ojciec swoją teściową ciupagą zaciupał, a ja cię puszczę wolno. Leć!
aMąż dzwoni do żony:
- Witaj, kochanie!
- Jurek, gdzie ty teraz jesteś?!
- Ach, kochanie, pamiętasz tego jubilera, u którego kupiliśmy nasze obrączki?
Żona jedwabistym głosikiem:
- Tak, tak, mój najmilszy kochany misiu... A co ty kupujesz u tego jubilera?
- Nie, kochanie, niczego nie kupuję... Jestem dokładnie naprzeciwko w knajpie z kolegami.
• uzależnień
• chorób psychicznych
• problemów emocjonalnych
17 Sylvan Street, Suite 103 B, Rutherford,NJ Tel: (201) 691 7110 www.KomzaMD.com
u dzieci młodzieży i dorosłych
• bezsenność • psychoza • ADHD • OCD Lekarz Medycyny Małgorzata Komza, MD
• depresja • stany lękowe • nerwice
Uzależnienia od: alkoholu, benzodiazepin, heroiny/painkillers
Dr Komza jest certyfikowana w leczeniu uzależnień od heroiny i innych opiatów za pomocą leku SUBOXONE
Oferujemy fachowość i doświadczenie dla małych i duż y ch k lie n t ó w Z a p e wnia m y a t r a k c yjne i konkurenc yjne stawki na przewóz i inne usługi. Gwarancją jakości naszych usług jest ponad 30 lat działalności na r ynku amer ykańskim.
• Transpor t całych kontenerów od drzwi do drzwi między USA i Europą (Impor t & Expor t)
• Kontenery małe (20ſt), duże (40ſt i 40ſt HC) i specjalistyczne (20ſt & 40ſt Open Top, 20ſt & 40ſt Flat Rack)
• Wysyłka samochodów, maszyn, motocykli, ATVs, jet-skis i łodzi
• Wysyłka mienia przesiedleńczego
• Wysyłka ładunków handlowych i ponadgabarytowych
• Oddziały w Polsce, Niemczech, Wielkiej Brytanii, na Litwie, Węgrzech i w Por tugalii
• Agencja celna w Gdyni
• Przygotowujemy dokumentację transpor tową i celną
NJ
Mieszkając w Stanach Zjednoczonych nie bardzo mamy wybór i jesteśmy na nie skazani. W równym stopniu królują w supermarketach, co i w polskiej żywności z długą datą ważności sprowadzaną tu w próżniowych opakowaniach. O czym mowa? O „witaminach z grupy E.…” - jak przekornie nazywają je producenci żywności, czyli o barwnikach, polepszaczach i konserwantach.
Substancje, których symbole zaczynają się na literę E mają w przemyśle żywieniowym cały szereg funkcji do spełnienia. Jedne dbają o właściwy kolor produktu (to te o kodach E100 – E199), inne zapobiegają ich psuciu (konserwanty mają symbole E200 – E299), a jeszcze inne regulują konsystencję (emulgatory i zagęszczacze: E300 – E499) lub zapewniają im lepszy smak i aromat (polepszacze E600 – E699 i słodziki E900 – E999).
Słowem: jest w czym wybierać.
Unijne dyrektywy mówią, że wszystko, co trafia do żywności musi być uznane za bezpieczne dla zdrowia. Większość substancji na E posiada taką opinię, jednak opinie badających żywność naukowców są tu różne. Kilka lat temu włoscy badacze udowodnili na przykład, że od dawna używany jako słodzik aspartam (E951) może powodować białaczkę i nowotwory węzłów chłonnych. Używany do produkcji niektórych napojów gazowanych kwas ortofosforowy (E338) wypłukuje z organizmu magnez i niekorzystnie wpływa na szkliwo, zaś występujący w niektórych chipsach bromek potasu zatrzymuje syntezę testosteronu w jądrach, silnie hamując popęd płciowy u mężczyzn.
Słodki, ale sugarfree
Od kiedy odkryto, że to nie tyle tłuszcz, co cukier jest głównym sprawcą otyłości, producenci żywności oszaleli na punkcie alternatywnych metod osładzania nam życia. Słód kukurydziany, syrop sacharydowy, dekstroza, fruktoza, maltoza, syrop kukurydziany, sok trzci -
nowy to tylko kilka sposobów na to, żeby na etykietce mógł znaleźć się napis „bez cukru”. Oczywiście na czele tej listy znajdziemy np. E950 (acesulfam K), E951 (aspartam) bądź E952 (cyklaminian sodu). Substancje te są kilkaset razy bardziej słodkie od cukru, a przy tym znacznie mniej kaloryczne niż on. Nie odkładają się w naszych organizmach jako tłuszcz, ale i nie mogą być wykorzystywane jako źródła energii.
Co ciekawe, znacznie rzadziej do słodzenia produktów wykorzystywana jest wynaleziona ponad sto lat temu sa charyna (E954). W latach 70. oskarżano ją o to, że wywołuje raka. Choć nie zna leziono na to dowodów, E954 ustąpiła miejsca E950, E951 i E952, na których rakotwórcze właściwości dowody są dosyć mocne.
Piękne czy smaczne?
Producenci żywności wiedzą, że towar kupuje się oczami, dlatego musi mieć nie tylko odpowiednie opakowanie, lecz także piękny kolor. Często zawdzięcza to sztucznym lub nawet naturalnym barwnikom, nierzadko pozyskiwanym w niekonwencjonalny sposób. I tak np. E100 to nic innego, jak popularna przyprawa kurkuma nadająca żółtego koloru m.in. margarynom. Inaczej mają się sprawy z E120. Jest to tzw. koszenila, czyli ciemnoczerwony barwnik otrzymywany z... suszonych mszyc rodzaju Dactylopius coccus. Używany jest chętnie między innymi do zabarwiania jogurtów. Cztery cyferki wyżej mamy E124, czyli czerwień koszenilową nadającą jasnoczerwonego koloru napojom
alkoholowym, deserom i lodom. Udowodniono, że może powodować nadpobudliwość u dzieci, przez co nie wolno stosować jej w Stanach Zjednoczonych, Norwegii i Finlandii. Nie najzdrowszy jest też E180 – syntetyczny barwnik azowy, zawierający jony wapnia i glinu, stosowany często przy produkcji serów. Przy większym dawkowaniu może wywoływać reakcje alergiczne, katar sienny, problemy jelitowe, a także bezsenność.
Konserwa na konserwantach
Choć wielu producentów zapewnia, że ich żywność nie zawiera konserwantów, to prawdy w tym często niewiele. Wystarczy rzut oka na datę ważności i trochę zdrowego rozsądku, żeby wiedzieć, czy aby na pewno żadne konserwanty nie były używane przy produkcji. Niekiedy są one naturalne – jak np. kwas mlekowy (E270), który produkowany jest przez bakterie w żywności poddanej fermentacji. Niemniej wiele konserwantów jest zupełnie syntetycznych i nie pozostaje bez znaczenia dla zdrowia.
Dobry przykład to E202, czyli sorbinian potasu hamujący rozwój pleśni i drożdży. Otrzymywany jest na drodze serii reakcji chemicznych, może powodować reakcje alergiczne i nie jest skuteczny przeciwko bakteriom. Przeciw grzybom stosuje się też E239, czyli urotropinę, produkowaną z formaldehydu i amoniaku. Występuje ona w kawiorze, serze, śledziach, marynowanych rybach i – co wiele o niej mówi – świetnie się sprawdza przy usuwaniu korozji. W nadchodzą -
cym sezonie nie ważmy się grillować mięs i kiełbas zawierających E250, czyli azotyn sodu, często wykorzystywany do konserwowania wędlin. Może on wchodzić w reakcję z białkiem, wytwarzając rakotwórcze ni trozoaminy. Przed niezdrowym nie uchroni nas jednak nawet jedzenie samego chleba. Jeśli pozostawiony na kilka dni nie schnie i nie pleśnieje, a do tego jeszcze nie najprzyjemniej pachnie, z pewnością piekarzom sypnęło się sporo E282, czyli propionianiu wapnia, który ma przeciwdziałać rozwojowi pleśni.
Gęsto od wodorostów
Czy czekolada może powodować wzdęcia? Tak, jeżeli do zagęszczenia jej nadzienia wykorzystano E407a. Jest to naturalny polisacharyd wytwarzany przez żyjące w wodach Europy i Ameryk wodorosty. Również z wodorostów wytwarza się alginian sodu E401 używany do zagęszczania margaryn. Wśród syntetycznych emulgatorów króluje używany w wyrobach piekarskich E480 mogący wywoływać biegunki. Z kolei popularny w wyrobach czekoladowych, sosach sałatkowych i kremach do smarowania pieczywa E476 (poliglicerol z olejem rycynowym) może zaburzać pracę wątroby i nerek.
Wodorostowy rodowód ma także niekwestionowany król chemii spożywczej, czyli glutaminian sodu. Jego przemysłową produkcję rozpoczęto w Japonii, gdzie jeszcze w 1908 roku tamtejszy uczony, prof. Kikunae Ikeda wyizolował ten związek chemiczny z listownicy japońskiej, wodorostu, który od dawna stosowano w kuchni tego kraju. Składnik ten „otwiera” kubki smakowe, sprawiając, że wszystkie inne smaki wydają się o wiele intensywniejsze, ma jednak szereg skutków ubocznych. Ten najistotniejszy dla przemysłu spożywczego to możliwość wywoływania sztucznego głodu prowadząca niekiedy do uzależnienia od określonego typu jedzenia.
Tłumacz – notariusz 1(201) 725 2067 elizabethfruchtman@yahoo.com
• Apostille • Podania w języku polskim i angielskim
EMERYTURY, DISABILITY I OBYWATELSTO PO POLSKU
Wiele usług telefonicznie
Jestem Notary Public potwierdzam tożsamość osoby składającej podpisy łacznie z klauzulą apostille, przygotowuję upoważnienia, odwołania, pełnomocnictwa z klauzulą apostille lub bez w języku polskim zgodnie z obowiązującymi w Polsce wymaganiami prawnymi. Ponadto Jestem licencjonowanym instruktorem różnych rodzajów Yogi. Zapraszam!
UBEZPIECZENIE MEDICARE
• Advantage Plans • Supplement Plans • Prescription Drug Plans
Doświadczony Broker współpracujący z wieloma firmami ubezpieczeniowymi odpowie na nurtujące Cię pytania związane z:
• przejściem na emeryturę,
• uzyskaniem zdrowotnych ubezpieczeń emerytalnych Medicare,
• obsługą indywidualnych kont emerytalnych IRA,
• transferem pieniędzy z pracowniczych kont 401k 403 b, planów unii
• asysta w urzędzie Social Security
• ubezpieczenia na życie
• ubezpieczenie zwiazane z pochówkiem - final expense insurance
Zadzwoń dziś: Agnieszka Rola Licencjonowany Broker NJ ,NY 917 716 4245 agnesrola@gmail.com
• WYSYŁKA PACZEK MORSKICH I LOTNICZYCH
• BILETY LOTNICZE
• WAKACJE I WYCIECZKI
• PRZESYŁKI PIENIĘŻNE
• USŁUGI NOTARIALNE • TŁUMACZENIE DOKUMENTÓW • APOSTILLE
Check/money order
kredytowa/debetowa nr karty___________________
nazwisko
JAK AI ZABIJA KREATYWNOŚĆ TWOJEGO NASTOLATKA?
Sztuczna inteligencja, w tym ChatGPT, choć kusi łatwymi rozwiązaniami, może znacząco wpłynąć na rozwój poznawczy naszych dzieci. Najnowsze badania naukowe alarmują, że nadmierne poleganie na AI prowadzi do wyraźnego osłabienia zdolności krytycznego myślenia i samodzielnego rozwiązywania problemów.
Dlatego niepokojący jest fakt, że młodzi użytkownicy często przeceniają swoje umiejętności, błędnie zakładając, że potrafią wykonać zadania bez pomocy AI, podczas gdy w rzeczywistości stają się od niej coraz bardziej zależni. Zamiast aktywnego uczenia się i rozwijania własnych umiejętności, dzieci skupiają się głównie na weryfikacji gotowych odpowiedzi, co znacząco zmienia proces przyswajania wiedzy. W związku z tym, eksperci podkreślają, że brak regularnego ćwiczenia samodzielnego myślenia może mieć poważne konsekwencje w przyszłości, szczególnie w sytuacjach wymagających szybkiego i niezależnego podejmowania decyzji. Warto zatem świadomie ograniczać wykorzystanie AI w procesie edukacji, zachęcając dzieci do samodzielnego rozwiązywania problemów i rozwijania umiejętności krytycznego myślenia. Jako rodzice musimy zrozumieć, jak te technologie wpływają na rozwój młodych umysłów i jak pomóc nastolatkom mądrze z nich korzystać.
Jak zrozumieć wpływ AI na młode umysły?
Najnowsze badania pokazują, że intensywne korzystanie z narzędzi AI może prowadzić do zjawiska „zmechanizowanej konwergencji” –czyli sytuacji, w której młodzi ludzie zaczynają produkować bardzo podobne, mało zróżnicowane rozwiązania problemów. Zamiast rozwijać własne, kreatywne podejście, polegają na standardowych odpowiedziach generowanych przez AI. Dodatkowo, istnieje ryzyko tzw. „cyfrowej amnezji” — młodzież przestaje ćwiczyć pamięć i zdolność do samodzielnego rozwiązywania problemów, polegając zbyt mocno na natychmiastowych odpowiedziach dostarczanych przez AI.
Czy można zbudować zdrowe nawyki korzystania z AI
Kluczowe jest nauczenie młodzieży, że AI
powinna być traktowana jako narzędzie wspierające, a nie zastępujące własne myślenie. Oto kilka zasad, które warto przekazać:
• Zawsze weryfikuj informacje z wielu źródeł
• Staraj się najpierw samodzielnie przemyśleć problem
• Używaj AI do inspiracji i generowania pomysłów, ale nie kopiuj bezmyślnie
• Zachowaj równowagę między korzystaniem z technologii a tradycyjnymi metodami nauki
• Rozwijaj umiejętność krytycznego myślenia
Praktyczne wskazówki do rozmowy z nastolatkiem
Zamiast zakazywać korzystania z AI, lepiej nauczyć młodzież świadomego jej wykorzystywania. Warto rozpocząć od szczerej rozmowy o korzyściach i zagrożeniach. Ważne jest aktywne słuchanie i zrozumienie perspektywy nastolatka.
Rozwijanie krytycznego myślenia w erze AI
Badania pokazują, że osoby z większą pewnością siebie w wykonywaniu zadań są bardziej skłonne do krytycznego myślenia, nawet gdy korzystają z AI. Dlatego warto:
• zachęcaj do samodzielnego rozwiązywania problemów
• doceniaj własne pomysły i kreatywność
• uczy weryfikacji informacji
• pokazuj wartość procesu uczenia się, nie tylko końcowego rezultatu
Higiena cyfrowa i balans
Ustalenie zdrowych granic w korzystaniu z technologii jest kluczowe. Warto wspólnie wypracować zasady dotyczące:
• czasu spędzanego z technologią
• momentów, kiedy AI może być pomocna
• sytuacji, w których lepiej polegać na własnych umiejętnościach
Kluczowe pytania do rozmowy z nastolatkiem
• Jak często korzystasz z narzędzi AI w nauce i do jakich zadań?
• Czy próbujesz najpierw samodzielnie rozwiązać problem, zanim zapytasz AI?
• Jak weryfikujesz informacje otrzymane od AI?
• Czy zauważyłeś/aś zmiany w swoim sposobie myślenia lub uczenia się od kiedy korzystasz z AI?
• Co według ciebie AI robi lepiej od ludzi, a w czym ludzie są niezastąpieni?
• Jak czujesz się, gdy musisz rozwiązać problem bez pomocy AI?
• Czy potrafisz krytycznie ocenić odpowiedzi generowane przez AI?
• Jakie widzisz potencjalne zagrożenia w korzystaniu z AI?
• W jaki sposób dbasz o równowagę między technologią a innymi formami nauki?
• Czy masz własne strategie na mądre korzystanie z AI?
Wskazówki dla rodziców
Rozmowa i wsparcie
• Regularnie rozmawiaj z dzieckiem o jego doświadczeniach z AI
• Z otwartością podchodź do jego perspektywy, ale i obaw
• Wspólnie eksperymentujcie z różnymi sposobami wykorzystania AI
• Wspieraj rozwijanie umiejętności krytycznego myślenia
Ustalanie granic
• Wspólnie ustalcie zasady korzystania z AI
• Określcie, które zadania powinny być wykonywane samodzielnie
Ustalcie limity czasowe
• Zdefiniujcie strefy i czas wolny od technologii
• Rozwijanie alternatyw
• Zachęcaj do tradycyjnych form nauki i rozwoju
• Pokazuj wartość bezpośrednich interakcji międzyludzkich
• Wspieraj rozwijanie hobby niezwiązanych z technologią
• Promuj aktywność fizyczną i kontakt z naturą
Budowanie świadomości
• Rozmawiaj i ucz o mechanizmach działania AI
• Pokazuj zarówno możliwości, jak i ograniczenia technologii
• Ucz odpowiedzialnego korzystania z narzędzi AI
• Rozmawiaj o etycznych aspektach korzystania z AI
Wspieranie poczucia wartości
• Pomagaj w budowaniu pewności siebie
• Doceniaj samodzielne osiągnięcia
• Zachęcaj do rozwijania własnych zainteresowań
• Wspieraj w odkrywaniu osobistych talentów Rozmowa z nastolatkiem o technologii i AI powinna być procesem ciągłym, opartym na wzajemnym zrozumieniu i szacunku. Kluczowe jest znalezienie równowagi między wykorzystaniem możliwości, jakie daje nowoczesna technologia, a zachowaniem ludzkiej autonomii, kreatywności i zdolności krytycznego myślenia. Poprzez regularne dyskusje, wspólne ustalanie zasad i aktywne wsparcie w rozwijaniu zdrowych nawyków cyfrowych, możemy pomóc dziecku zrozumieć, że AI jest narzędziem, które ma wspierać jego rozwój, a nie zastępować własne myślenie i kreatywność. Dzięki rodzicielskiemu wsparciu, które bierze się z naszego doświadczenia, mamy szanse wygrać z technologią zdrowe podejście do ekhamów, wpierając umiejętność zachowania, tak aby młody człowiek mógł korzystać z innowacji technologicznych, jednocześnie rozwijając własne umiejętności i zachowując niezależność myślenia.
Rysuj szlaczki i pokoloruj żółwia
• kuchnie • łazienki • wykończenia piwnic i poddaszy • tarasy • malowanie • wymiana okien i drzwi • płytki
• podłogi • „złota rączka” - handyman
• i wiele innych
BARAN Barany czeka spokojny, harmonijny tydzień. Będziesz musiał wziąć na swoje barki nieco więcej obowiązków domowych, niż zwykle, ale Planety sprzyjać będą Ci na tyle, że ze wszystkim poradzisz sobie bez większych problemów.
BYK Dla Byków nadchodzi tydzień, który przyniesie pierwsze wymierne korzyści wynikające z ich zaangażowania i pracowitości. Planety uśmiechać do Ciebie zaczną się już w połowie tygodnia i poczujesz przypływ sił witalnych i stymulującej działania energii.
BLIŹNIĘTA Bliźnięta, które mogą poczuć się nieco wyczerpane po tygodniu obfitującym w wydarzenia będą miały w tym tygodniu okazję do wypoczynku i odrobiny lenistwa. Planety ułatwią kontakty z otoczeniem.
RAK Choć otoczenie zacznie zwracać uwagę głównie na Twoje wady – nie zapominaj o swojej wartości i cechach dodatnich. Tylko duża doza samoakceptacji pozwoli Ci w tym tygodniu ustrzec się kłopotów i frustracji.
LEW Do Słońca w Twoim znaku dołączy Wenus, co zapewni Ci pomyślność we wszystkich zamierzonych działaniach. Wykorzystaj przypływ sił witalnych, by nadrobić zaległości w drobnych pracach domowych i remontowych.
PANNA Panny w nadchodzącym tygodniu spotka wiele dobrego zarówno w życiu zawodowym, jak i osobistym. Dla Twojego portfela tydzień może okazać się dość ciężki, ale jeszcze kilka tygodni i los się uśmiechnie do Ciebie.
WAGA Wagi mogą spodziewać się dość nerwowego początku tygodnia, jednak wraz z wkroczeniem Wenus do znaku Lwa stopniowo zaczną się wyciszać, co sprzyjać będzie harmonizacji wszystkich działań.
SKORPION Planety wróżą Skorpionom dobrą passę we wszystkich sferach życia. Świat nabierze kolorów, świetnie poczujesz się we własnej skórze i poczujesz się gotów na podbój świata. Pieniądze będą się teraz dobrze Ciebie trzymać – korzystaj i inwestuj.
STRZELEC Tydzień po Pełni może nieść z sobą ryzyko, że zodiakalne Strzelce stracą celność w swoich osądach i dążeniach. Następne dni nie służą podejmowaniu życiowych decyzji, zamiast tego skup się na teraźniejszości i bieżących sprawach.
KOZIOROŻEC Słońce w Lwie zacznie przychylniej na Ciebie spoglądać już w połowie tygodnia. Wrażenie niezrozumienia i samotności, które mogłeś odczuwać w ostatnich tygodniach powoli zacznie zanikać. W pracy czas obudzić się z marazmu i ostro wziąć się do roboty.
WODNIK Wodniki naładowane światłem Księżyca poczują przypływ sił i zdecydowaną poprawę samopoczucia. Wykorzystaj zastrzyk energii, aby pokonać wszystkie przeszkody, jakie na Twojej drodze los postawi w nadchodzących dniach.
RYBY Życie Ryb nie zmieni się zbytnio w czasie nadchodzącego tygodnia. Nadal Niebo będzie Wam przychylne w większości działań. W miłości sprzyja Ci szczęście, musisz jednak śmielej zaznaczać swoją obecność i zainteresowanie.
Gdzie Polacy najchętniej kupują i inwestują w nieruchomości za granicą?
W ostatnich latach obserwujemy rosnące zainteresowanie Polaków rynkiem nieruchomości zagranicznych. Wpływ na ten trend mają różne czynniki – od rosnących cen mieszkań w Polsce, przez chęć dywersyfikacji inwestycji, po marzenia o własnym domu w ciepłym klimacie. Inwestowanie za granicą nie jest już domeną wyłącznie najbogatszych – coraz częściej sięgają po nie osoby z klasy średniej, które szukają lepszego zwrotu z inwestycji lub sposobu na pasywny dochód. W tym artykule przyglądamy się zarówno najpopularniejszym kierunkom zakupów, jak i najbardziej opłacalnym rynkom nieruchomości dla Polaków w 2024 i 2025 roku.
GDZIE POLACY NAJCHĘTNIEJ KUPUJĄ DOMY I DLACZEGO?
Zakup nieruchomości za granicą nie zawsze wynika z chłodnej kalkulacji inwestycyjnej. Dla wielu Polaków to przede wszystkim emocjonalna decyzja – marzenie o własnym miejscu w słońcu, możliwość częstych wyjazdów lub planowana emigracja. Poniżej przedstawiamy kraje, które cieszą się największą popularnością wśród polskich nabywców:
1. Hiszpania – niekwestionowany lider
Polacy pokochali Hiszpanię za klimat, kuchnię, przyjazne podejście do cudzoziemców i bogatą ofertę nieruchomości.
• Najchętniej wybierane regiony: Costa Blanca, Costa del Sol, Majorka
• Łatwość zakupu przez Internet lub lokalnych pośredników mówiących po polsku
• Stabilny rynek i rozwinięta infrastruktura
• Bezpośrednie loty z Polski niemal przez cały rok
2. Włochy – dom z duszą Zakup domu w Toskanii, Apulii czy na Sycylii to często realizacja marzenia o stylu życia à la „La dolce vita”.
• Wielu Polaków szuka tu zabytkowych domów do renowacji
• Popularne są też tanie nieruchomości w małych miasteczkach, często w ramach gminnych programów za 1 euro
• Włochy przyciągają klimatem, kuchnią i kulturą
3. Chorwacja – blisko, pięknie i znajomo
Chorwacja to jeden z najczęstszych celów wakacyjnych Polaków – wiele osób decyduje się więc na zakup domu w dobrze znanym miejscu.
• Regiony: Dalmacja, Istria, wyspy (np. Brač, Hvar)
• Duży sentyment i dobre skojarzenia z wakacjami
• Możliwość wynajmu w sezonie i własnego korzystania poza sezonem
4. Grecja – spokój, morze i oliwki W ostatnich latach Grecja zyskuje na popularności – nie tylko jako kierunek turystyczny, ale także inwestycyjny.
• Ulubione lokalizacje: Kreta, Rodos, Peloponez
• Atrakcyjne ceny nieruchomości poza dużymi miastami
• Możliwość uzyskania „Golden Visa” przy zakupie droższej nieruchomości
5. Niemcy i Wielka Brytania –zakup z rozsądku
Polacy mieszkający na stałe za granicą często kupują domy i mieszkania, by uniezależnić się od wynajmu.
• Dotyczy to głównie osób pracujących w Niemczech, Anglii, Irlandii czy Norwegii
• Motywacja: oszczędność, stabilizacja i inwestycja w przyszłość
NAJBARDZIEJ OPŁACALNE
RYNKI NIERUCHOMOŚCI:
1. Bułgaria – Słoneczny Brzeg, Bansko
Bułgaria niezmiennie znajduje się w czołówce atrakcyjnych rynków dla polskich inwestorów.
• Ceny mieszkań od ok. 40 000–50 000 euro
• Zwrot z inwestycji: 6–10% rocznie
• Duże zainteresowanie najmem w sezonie wakacyjnym
• Minus: sezonowość rynku, nierówny standard nieruchomości
2. Albania – Saranda, Durrës Nowy hit wśród inwestorów z Polski. Szybko rozwijająca się infrastruktura i atrakcyjne ceny nad Adriatykiem.
• Zwrot z inwestycji: nawet 10–12%
• Mieszkania z widokiem na morze wciąż w przystępnych cenach
• Rosnąca liczba połączeń lotniczych z Polski
• Minus: mniej przejrzysty rynek, biurokracja
3. Portugalia – Lizbona, Porto, Algarve
Stabilny i prestiżowy rynek z dużym potencjałem wzrostu wartości nieruchomości.
• Zwrot z inwestycji: 5–7%
• Całoroczny popyt na wynajem
• Możliwość uzyskania rezydencji podatkowej (program NHR)
• Minus: wyższy próg wejścia –ceny nieruchomości rosną
4. Hiszpania – Costa Blanca, Costa del Sol, Alicante Klasyk wśród zagranicznych inwestycji, nadal atrakcyjny cenowo w wybranych regionach.
• Zwrot z inwestycji: 4–8%
• Sprawdzona infrastruktura, dobra ochrona prawna
• Popyt na wynajem zarówno sezonowy, jak i całoroczny
• Minus: rosnące ceny i duża konkurencja
5. Turcja – Antalya, Alanya, Stambuł
Egzotyczny kierunek z wyjątkowo atrakcyjnymi cenami nieruchomości.
• Zwrot z inwestycji: 8–12%
• Możliwość uzyskania obywatelstwa przy inwestycji powyżej 400 000 USD
• Dynamiczny rynek i rosnący ruch
turystyczny
• Minus: niestabilność polityczna i zmienność kursów walut
6. Zjednoczone Emiraty Arabskie – Dubaj
Dla inwestorów szukających wysokich zysków i prestiżowej lokalizacji.
• Zwrot z inwestycji: 7–10%
• Brak podatku dochodowego
• Olbrzymi popyt na krótkoterminowy wynajem
• Minus: wysokie koszty wejścia, skomplikowane procedury formalne
Jak widać, Polacy kupują nieruchomości za granicą z różnych powodów – jedni kierują się chłodną analizą inwestycyjną, inni – emocjami i stylem życia. Najważniejsze, by dopasować kierunek i nieruchomość do własnych oczekiwań i możliwości. Niezależnie od tego, czy marzysz o małym domku w Toskanii, apartamencie w Hiszpanii czy kawalerce nad Morzem Czarnym – odpowiednio przeprowadzony zakup może być nie tylko inwestycją, ale także osobistą przygodą i spełnieniem marzenia.
Opracowano: Kasia Nowakowska i Wojtek Baranowski
WYBIERAMY MEBLE NA TARAS I BALKON
Na temat wyboru mebli outdoorowych istnieje wiele, nie zawsze zgodnych z rzeczywistością, opinii. Biała kanapa w ogrodzie to szaleństwo, naturalne materiały to przeżytek, a minimalistyczne formy są passé. Każdy, kto choć raz planował zewnętrzną strefę domu lub mieszkania, słyszał podobne stwierdzenia. Ile w nich prawdy? Obalamy trzy najczęściej powtarzane mity na temat wyboru mebli na taras lub balkon. Przeczytajcie i zapomnijcie o nich na zawsze.
MIT 1: MEBLE TAPICEROWANE SĄ DOBRE DO… DOMU
Aranżacyjne mity towarzyszą nam od lat i – mimo wysiłków projektantów, zmieniających się trendów i rozwoju technologii oferujących nowe rozwiązania – nie tracą na popularności. Jednym z nich jest przekonanie, że meble tapicerowane świetnie sprawdzają się wyłącznie w domu. To błąd. Nowoczesne materiały wykorzystywane przy produkcji sof czy foteli ogrodowych są łatwe w pielęgnacji, odporne na trudne czynniki atmosferyczne i wszelkiego rodzaju zabrudzenia. Dlatego świetnie spiszą się na tarasie czy balkonie, zamieniając je w wygodne miejsce odpoczynku na świeżym powietrzu, a dodatkowo zapewniając spójność strefy zewnętrznej i wewnętrznej domu lub mieszkania.
Często sceptycznie podchodzimy do propozycji kupna tapicerowanych mebli outdoorowych, szczególnie jeśli nasz taras lub balkon nie posiada dodatkowego zadaszenia. Obawiamy się szybkiego zniszczenia lub zniekształcenia produktów. Niesłusznie. Wystarczy wybrać meble pokryte wysokiej jakości tkaninami, aby cieszyć się komfortowym wypoczynkiem i nie przejmować zmienną pogodą.
Takie tkaniny bez uszczerbku znoszą zarówno wysokie nasłonecznienie, jak i ulewny deszcz. Wykorzystywane m.in. w żeglarstwie, nie ulegają odbarwieniu, nie poddają się działaniu grzybów ani pleśni i – co rozumie się samo przez się – są wodoodporne. Wygodne i niezwykle trwałe, nawet jeśli na naszym tarasie stanie komplet mebli wypoczynkowych o śnieżnobiałej tapicerce.
MIT 2: DREWNO NA TARASIE. PIĘKNE, ALE NIEPRAKTYCZNE?
Drewno to materiał, z którego chętnie korzystamy w rozmaitych aranżacjach. Jest szlachetne, naturalne i świetnie wygląda w każdej stylizacji. Choć chętnie widywane we wnętrzach, którym dodaje przytulności, nie jest wcale tak częstym gościem na tarasach i balkonach. Obawę budzi jego wytrzymałość na zmieniające się warunki pogodowe i konieczność pielęgnacji. Tymczasem kluczowy okazuje się właściwy wybór rodzaju drewna, z którego wykonane są outdoorowe meble. Do dyspozycji mamy rodzime gatunki, takie jak buki, dęby czy świerki, i egzotyczne, jak akacja czy tek. Oprócz widocznych różnic usłojenia czy wybarwienia surowce mają też inne właściwości. Doskonale wiedzą o tym projektanci mebli ogrodowych. Zarówno akacja, jak i tek to gatunki drewna z dużą zawartością naturalnych substancji oleistych, co czyni je wyjątkowo odpornymi na wilgoć, promienie UV oraz działanie pleśni i grzybów. Dzięki temu nie potrzebują też wymagającej konserwacji – wystarczy raz do roku zaimpregnować je specjalnym preparatem (który pomoże zachować ich oryginalny kolor i uwypukli rysunek drewna) oraz zadbać, aby sezon jesienno-zimowy spędziły w zamkniętym pomieszczeniu. Ale ten drobny gest jest niczym w porównaniu ze spektakularnym efektem – pięknymi, pachnącymi żywicą drewnianymi meblami, idealnie komponującymi się z otoczeniem. A jeśli wood total look to nie nasza bajka, zawsze możemy postawić na eleganckie drewniane wykończenia nóżek lub oparć. ciąg dalszy na stronie 38
MIT 3: NA MAŁYM BALKONIE NIE MA MIEJSCA NA
WYGODNE MEBLE
Wygodne meble outdoorowe wcale nie muszą mieć ogromnych gabarytów, tak jak mały balkon nie oznacza konieczności rezygnowania z komfortowego wypoczynku. Wystarczy wybrać wyposażenie o odpowiednim kształcie, rozmiarze, a czasem poszukać rozwiązań łączących kilka funkcji. Funkcję komfortowego siedziska może równie dobrze pełnić wiklinowa skrzynia, która posłuży nam także jako schowek na akcesoria do pielęgnacji balkonowych roślin. W doborowym towarzystwie miękkich poduch doda szyku nawet najmniejszej przestrzeni i pozwoli zaoszczędzić cenne miejsce. Na balkonie w rozmiarze XXS sprawdzą się też małe stoliki.
Wybierając meble na niewielki taras czy balkon, zwróćmy uwagę na ich formę. Niech będzie lekka i minimalistyczna – takie kształty najlepiej sprawdzą się na małych przestrzeniach. A jeśli północna surowość nie pasuje do naszego stylu, postawmy na plecionki i struktury z prześwitami. Dobrym wyborem okażą się produkty i akcesoria z widocznymi zaobleniami. Ich niewielki rozmiar i prosta konstrukcja sprawiają, że meble świetnie wkomponują się w aranżację balkonu. Mikroprzestrzenie sprzyjają stosowaniu złotej zasady designu „less is more”. W końcu nie zawsze do wypoczynku niezbędna jest trzyosobowa sofa. Szczególnie jeśli relaks kojarzymy raczej z dobrą lekturą i lampką wina. Wtedy zamiast okazałych mebli wybierzmy wygodny, minimalistyczny leżak lub fotel o prostej formie, z regulowanym oparciem i podnóżkiem. Sprawdzą się równie dobrze jak masywny komplet wypoczynkowy, a zajmą zdecydowanie mniej miejsca.
Przesądy i mity obecne są w każdej dziedzinie życia, także w projektowaniu przestrzeni. Dlatego zanim zabierzemy się za planowanie naszej strefy outdooru, warto sprawdzić, czy za dobrą radą znajomych lub sąsiada nie kryje się niewiedza albo obawa przed przełamywaniem aranżacyjnych schematów. I nie zaprzestawajmy poszukiwań mebli idealnych – idealnych dla nas. One naprawdę istnieją i są skrojone na miarę naszych potrzeb.
Pytania czytelników
Czy obywatel amerykański może być pochowany na cmentarzu w Polsce?
Tak, jak najbardziej. Zmarły musi mieć wykupiony grób lub zapewnione miejsce na cmentarzu zanim zostanie sporządzony akt zgonu. W przypadku pochówku trumny w
Polsce, nazwa i adres cmentarza w Polsce musi być wpisana na akcie zgonu. W przypadku urny również musimy znać miejsce pochówku zanim zaczniemy załatwiać dokumenty z Polski.
Jestem z partnerem 35 lat, ale
nigdy nie wzięliśmy ślubu. Chciałabym, żeby był on pochowany w moim grobie rodzinnym, ale powiedziano mi, że muszę zapytać jego dzieci o zgodę. Jeżeli nie jest pani wskazana w testamencie jako Funeral Agent to decyzja należy do dzieci, które mogą się na taki pochówek nie zgodzić. Wówczas pani nie może nic zrobić, dzieci będą decydowały o pogrzebie i pochówku ojca. Dlatego, gdy żyjemy w nieformalnych związkach musimy się do śmierci przygotować, bo bardzo często po zgonie przychodzi stres, kłótnie i rozczarowanie, kiedy rodzina ma inny pomysł na pogrzeb lub po prostu robią sobie na złość kosztem pogrzebu.
Czy mogę co ś kupi ć, żeby pochować urnę w grobie, ponieważ nie chciałabym jej dawać prosto do ziemi. Obawiam się, że po czasie rozpadnie się z prochami.
Tak, można zakupić tzw. urn vault, które są wykonane z różnych materiałów w celu zabezpieczenia urny. Są to na przykład plastik, cement, brąz.
Mój brat umiera na AIDS, czy jak umrze możemy wysłać jego ciało na pochówek do Polski?
Tak, AIDS nie jest chorobą zakaźną, będzie potrzebne zaświadczenie z Urzędu Zdrowia.
Koleżanka z pracy podarowała mi krzyż i moja siostra powiedziała, że to krzyż protestancki. Nigdy nie słyszałam, żeby były różnice w krzyżach.
Jest krzyż i tzw. krucyfiks, czyli krzyż z wizerunkiem Jezusa ukrzyżowanego. Niektórzy protestanci nie uznają krucyfiksu, tylko sam pusty krzyż, gdyż uważają, że jest to niezgodne z Biblią.
DAM PRACĘ
Zatrudnię operatora koparki i maszyn ziemnych, doświadczonego stolarza do instalacji oraz handyman. Praca w Livingston / Essex county. Tel: 908-329-0543
West Solutions -Architectural Millwork w Wallington NJ poszukuje stolarza meblowego
z doświadczeniem. Po więcej informacji i umówienie się na spotkanie w sprawie pracy proszę o telefon do Roberta 201-481-2205.
Zatrudnię sekretarkę na front desk do biura lekarskiego w Clifton, znajomość jez. angielskiego, obsługi komputera i legalny pobyt wymagane. Proszę dzwoni w godz. 10am-5pm. Tel. 973-272-6748
Izabela Van Tassel
Co może spowodować kontrolę podatkową w USA?
Kontrola podatkowa w Stanach Zjednoczonych budzi w wielu z nas niepokój, ale zamiast traktować ją jako groźbę, warto podejść do tematu pragmatycznie. IRS, czyli amerykański Urząd Skarbowy, ma określone procedury i algorytmy, które pomagają w wyłapywaniu rozliczeń podatkowych wymagających dokładniejszej analizy. Zrozumienie, jakie sytuacje mogą sprowokować kontrolę podatkową, pozwala działać prewencyjnie i zminimalizować ryzyko.
Jak działa kontrola podatkowa w USA?
Kontrola podatkowa, to nie koniecznie wezwanie na dywanik. Najczęściej stosowana jest kontrola korespondencyjna, która polega na tym, że IRS wskazuje błąd w rozliczeniu, nalicza podatek i prosi o uregulowanie należności. Przykładem może być sytuacja, gdy przeoczyłeś któryś z druków 1099-INT z odsetkami z banku. IRS dostaje kopie tych druków od finansowych instytucji i porównuje je z deklaracjami podatników.
Jeżeli problem jest bardziej kompleksowy, możesz zostać zaproszony o przybycie do lokalnego biura IRS w celu omówienia niejasności i o przyniesienie określonych dokumentów. Ostatecznością jest kontrola terenowa – IRS może odwiedzić firmę lub dom podatnika w celu przeprowadzenia bardziej szczegółowej analizy dokumentacji finansowej. Audyty są losowe lub wynikają z konkretnych sygnałów wskazujących na błędy lub nieprawidłowości w zeznaniu podatkowym.
Błędy w zeznaniu podatkowym
Wprowadzenie błędnych informacji w deklaracji podatkowej to jeden z najczęstszych powodów, dla których IRS może zwrócić uwagę na twoje rozliczenie. Literówki, pomyłki w numerze Social Security czy błędne kalkulacje matematyczne to typowe przykłady, które mogą skutkować wezwaniem do wyjaśnień. Aby uniknąć problemów, warto korzystać z programów do rozliczania podatków, takich jak TurboTax, albo serwisów na Inter-
necie. Trzeba dokładnie sprawdzić dokumenty przed ich złożeniem. Jeżeli twoja sytuacja jest skomplikowana, należy skorzystać z usług profesjonalnego doradcy podatkowego.
Pominięcie niektórych dochodów
Wszyscy płatnicy w Stanach Zjednoczonych mają obowiązek po zakończeniu roku sporządzać raporty o wypłaconych kwotach i odprowadzonych podatkach. Pracodawcy ślą druki W-2, a finansowe instytucje - druki 1099-INT (z podsumowaniem odsetek), 1099-DIV (z sumą dywidend) itd. Jedna kopia jest słana do klienta, a druga do IRS.
Jeśli twoje rozliczenie nie zgadza się z informacjami od płatników, istnieje ryzyko kontroli. Zgłaszanie wszystkich dochodów, nawet tych pozornie niewielkich, jest bardzo ważne, bo łatwe do wykrycia.
Skrajnie wysokie odliczenia
Odliczenia podatkowe są przydatnym narzędziem, które pozwala zmniejszyć podstawę opodatkowania, ale korzystanie z nich w sposób przesadny może wzbudzić podejrzenia. Jeśli Twoje odliczenia wydają się wyjątkowo wysokie w porównaniu do osób o podobnym dochodzie, IRS może zażądać szczegółowych wyjaśnień. Przykładem może być deklarowanie darowizn na cele charytatywne przekraczających znaczną część rocznego dochodu.
Dochód z nieregularnych
źródeł
Praca na własny rachunek, pro -
wadzenie małej działalności gospodarczej czy okazjonalne projekty mogą wprowadzać większe ryzyko nieprawidłowości w rozliczeniach. IRS zdaje sobie sprawę, że takie źródła dochodu są mniej przejrzyste niż standardowe zatrudnienie, dlatego bardziej je monitoruje. Zachowanie precyzji i rzetelności w raportowaniu przychodów z samozatrudnienia jest kluczowe.
Okrągłe liczby
Pewien polonijny podatkowy specjalista co roku wstawiał przychód w wysokości równych 9,000 dol. klientowi, który w rzeczywistości zarabiał ok. dziesięć razy więcej. Klient miał dom i cztery samochody. Okrągłe liczby przyciągnęły uwagę IRS i został on poproszony na kontrolę.
Okrągłe liczby w zeznaniu podatkowym, takie jak np. $1,000, $5,000 czy $10,000, mogą wzbudzić podejrzenia IRS, ponieważ wyglądają na szacunkowe, a nie dokładne dane. Takie praktyki mogą sugerować brak precyzji lub być próbą zawyżania wydatków. IRS oczekuje szczegółowych i precyzyjnych informacji w deklaracjach podatkowych. Jeśli liczby wydają się zbyt “idealne”, system może je oznaczyć do dokładniejszego sprawdzenia.
Pieniądze za granicą
Pieniądze za granicą wolno mieć, ale muszą one być „czyste”, zadeklarowane, a dochód z nich opodatkowany w Stanach. IRS przywiązuje dużą wagę do transakcji, dochodów i aktywów zagranicznych. Oto kilka kluczowych obszarów, które mogą sprowokować kontrolę podatkową: Dochód zagraniczny. Jeśli otrzymujesz dochód z Polski lub innego kraju, na przykład emeryturę z ZUS, masz obowiązek zgłosić go w swoich amerykańskich rozliczeniach podatkowych. IRS wymaga, aby podatnicy deklarowali wszystkie źródła dochodów, niezależnie od ich lokalizacji.
Posiadanie zagranicznych kont bankowych. IRS szczególnie interesuje się posiadaniem zagranicznych kont bankowych, szczególnie jeśli ich wartość przekracza $10,000 w dowolnym momencie roku podatkowego. W takim przypadku musisz złożyć deklarację FBAR (Foreign Bank Account Report). Niezgłoszenie posiadania konta zagranicznego, które speł -
nia kryteria FBAR, może skutkować nałożeniem kar finansowych. Inwestycje i aktywa zagraniczne . Możesz mieć dom czy mieszkanie w Polsce. Tak długo, jak nie przynoszą one czynszów, to ich nie deklarujesz. Ale gdy sprzedasz nieruchomość w Polsce, to przepisy nakazują raportowanie tej transakcji, tak, jakby miała ona miejsce w USA i zapłacenie podatków od przyrostu kapitału (capital gain). Międzynarodowe transakcje finansowe . Nietypowe przelewy między USA a Polską (np. przesyłanie pieniędzy rodzinie) mogą również przyciągnąć uwagę IRS, szczególnie jeśli kwoty są znaczące. Choć takie działania mogą być zgodne z przepisami, brak zgłoszenia ich może prowadzić do kłopotów. Przeczytaj więcej w książce pt. „Jak chować pieniądze przed fiskusem”.
Niewłaściwe korzystanie z ulg podatkowych
Nieprawidłowe stosowanie ulg podatkowych, takich jak Earned Income Tax Credit (EITC), jest kolejnym sygnałem alarmowym dla IRS. Ważne jest, aby dokładnie rozumieć zasady korzystania z ulg, aby uniknąć przypadkowych błędów.
Podsumowanie
Rozliczanie podatków w USA opiera się na zasadzie uczciwości i transparentności. Podatnik powinien zgłaszać wszystkie dochody, dokładnie wypełniać formularze i trzymać się obowiązujących przepisów. Ważne jest unikanie zaokrągleń w liczbach, zachowanie dokumentacji potwierdzającej wydatki oraz korzystanie z ulg podatkowych w sposób zgodny z prawem. Proaktywny i sumienny sposób rozliczania podatków pozwala minimalizować ryzyko kontroli przez IRS.
Elżbieta Baumgartner
Elżbieta Baumgartner jest autorką wielu książek-poradników, “Jak chować pieniądze przed fiskusem” i „Jak oszczędzać na podatkach”, “Ubezpieczenie społeczne Social Security”. Są one dostępne w wersji elektronicznej w witrynie Poradnika Sukces: www.PoradnikSukces.com, poczta@poradniksukces.com, tel. 1-718-224-3492.
Rozrywka
Rozwiązanie krzyżówki prześlij do nas e-mailem na adres ogloszenia@tygodnikplus. com lub na nasz adres pocztowy 63 Union Blvd, Wallington NJ 07057 wraz z podaniem imienia, nazwiska i dokładnego adresu. Wszystkie prawidłowe rozwiązania przesłane do dnia 24.12.20r. wezmą udział w losowaniu nagrody. Dane laureata obecnej krzyżówki zamieścimy na naszej stronie w dniu 31.12.20r. Nadesłanie przez Czytelnika rozwiązania krzyżówki oznacza, iż wyraża on zgodę na opublikowanie imienia, nazwiska oraz miejsca zamieszkania na liście laureatów. Rozwiązania prosimy przysyłać tylko raz. Duplikaty będą kasowane.
Rozwiązanie krzyżówki prześlij do nas e-mailem na adres ogloszenia@tygodnikplus. com lub na nasz adres pocztowy 63 Union Blvd, Wallington NJ 07057 wraz z podaniem imienia, nazwiska i dokładnego adresu. Wszystkie prawidłowe rozwiązania przesłane do dnia 1.05.25r. wezmą udział w losowaniu nagrody. Dane laureata obecnej krzyżówki zamieścimy na naszej stronie w dniu 8.05.25r. Nadesłanie przez Czytelnika rozwiązania krzyżówki oznacza, iż wyraża on zgodę na opublikowanie imienia, nazwiska oraz miejsca zamieszkania na liście laureatów. Rozwiązania prosimy przysyłać tylko raz. Duplikaty będą kasowane.
SPONSOREM NAGRODY JEST:
NAGRODA TYGODNIA:
Darmowa wejściówka dla 2 osób na XVI Festiwal Tygodnika PLUS 31 maja–1 czerwca 2025
Za prawidłowe rozwiązanie krzyżówki z nr 15 (870) nagrodę wylosowała Pani Agnieszka Kalinowski z Garfield. Gratulujemy! Hasło: Milczenie jest skarbem polityki.
ZABURZENIA SNU: UWAŻAJ NA PUŁAPKI SAMOLECZENIA
NAJCZĘŚCIEJ NIE MA JEDNEJ PRZYCZYNY ZABURZEŃ SNU. SKORO WIELE CZYNNIKÓW WPŁYWA NA TO, JAK (NIE) ŚPIMY, LECZENIE ZABURZEŃ SNU OBEJMOWAĆ MUSI WIELE OBSZARÓW ZDROWIA I STYLU ŻYCIA. PROF. ADAM WICHNIAK - PSYCHIATRA ZAJMUJĄCY SIĘ M.IN. MEDYCYNĄ SNU PRZESTRZEGA PRZED SAMOLECZENIEM I ZACHĘCA DO ODPOWIEDNIEJ AKTYWNOŚCI SPRZYJAJĄCEJ NOCNEMU ODPOCZYNKOWI. DOWIEDZ SIĘ WIĘCEJ.
Przez lata w medycynie pokutowało rozróżnienie przyczyn zaburzeń snu na tzw. organiczne, takie jak choroba jakiegoś narządu lub układu narządów oraz tzw. nieorganiczne, czyli na przykład stres. Współczesna wiedza przeczy tej dychotomii. I w związku z tym kładzie nacisk na wieloaspektowe podejście w diagnostyce i leczeniu zaburzeń snu.
Nowe podejście do diagnostyki i leczenia bezsenności zostało odzwierciedlone w ostatniej nowelizacji międzynarodowej klasy-
fikacji chorób ICD-11. Klasyfikację tę ogłasza Światowa Organizacja Zdrowia, a pracują nad nią naukowcy z całego świata. Dlaczego zmiana, którą niesie ICD-11 jest istotna? Bo może zmienić postępowanie lekarzy w razie wystąpienia zaburzeń snu.
W Polsce klasyfikacja ICD-11 jeszcze nie obowiązuje, ale to kwestia czasu, kiedy zostanie wprowadzona. Warto wiedzieć, że to na bazie tej klasyfikacji odbywają się m.in. sprawozdawanie i rozliczanie procedur w ramach kontrak-
tów z Narodowym Funduszem Zdrowia. To nie wszystko, bo prowadząc proces diagnostyczny lekarz musi uwzględniać rozstrzygnięcia z ICD - klasyfikacja ta zawiera nie tylko listę nazw chorób, ale wskazuje też kryteria diagnostyczne konieczne do postawienia określonego rozpoznania. A od diagnozy zależy wybór terapii.
PRZYCZYNY ZABURZEŃ SNU
Zdaniem prof. Adama Wichniaka - kierownika III Kliniki Psychiatrii Instytutu Psychiatrii i Neuro-
logii oraz posiadacza certyfikatu Polskiego Towarzystwa Medycyny Snu - poprzednie podejście do etiologii zaburzeń snu, w której rozróżniało się przyczyny „organiczne i nieorganiczne”, wynikało m.in. z tego, że eksperci chcieli, by lekarze pamiętali o stanie emocjonalnym pacjenta w sytuacji, gdy zgłasza im problemy ze snem.
- Chodziło o to, by nie poszukiwali wyłącznie przyczyn problemów ze snem – nazwijmy to –somatycznych, organicznych – ale by pamiętali, że do zaburzeń snu może dojść także wtedy, gdy nie ma uszkodzenia w obrębie układów czy narządów, że mogą się one pojawić w sytuacji napięcia emocjonalnego albo procesów czynnościowych - wyjaśnia.
Bo też prawdą jest, że często zaburzenia snu rozwijają się, a raczej – współwystępują – z wieloma chorobami, takimi na przykład jak otyłość, depresja, problemy hormonalne, choroby neurologiczne, zespoły bólowe. I prawdą jest też, że czynnikiem wyzwalającym może być na przykład stan napięcia wywołany choćby problemami w pracy.
Profesor zaznacza jednak, że postęp wiedzy, rozwój narzędzi diagnostycznych, w tym tych obrazujących pracę mózgu wykazał, że zaburzenia snu mają genezę wieloczynnikową, a w przypadku tych, co do których sądzono, że mają podłoże psychogenne, okazało się, że stres pewne istniejące zaburzenia może po prostu nasilać.
Podział zaburzeń snu
• Bezsenność ( w uproszczeniu: zbyt mała ilość snu);
• Hipersomnia (w uproszczeniu: za duża ilość snu);
• Parasomnia (w uproszczeniu: sen zaburzony nieprawidłową aktywnością, której najczęściej pacjent nawet nie pamięta);
• Zaburzenia oddechowe w czasie snu (np. bezdech senny);
• Zaburzenia ruchowe w czasie snu (np. zespół niespokojnych nóg).
DIAGNOZA ZABURZEŃ SNU: TEORIA A PRAKTYKA
Profesor wskazuje, że – w uproszczeniuprzed zmianami w ICD postępowanie lekarza w razie problemów ze snem u pacjenta szło dwoma torami: albo koncentrował się na problemie ze zdrowiem psychicznym (np. na depresji czy zaburzeniach lękowych i leczył depresję czy zaburzenia lękowe, sądząc, że wraz z ich remisją problemy ze snem ustąpią), albo jego działania ogniskowały się na tzw. chorobie somatycznej (np. nadczynności tarczycy). - Snem samym w sobie zajmowano się dopiero wtedy, gdy leczenie zaburzeń psychicznych i chorób somatycznych nie prowadziło do jego poprawy - dodaje. A niestety bywa często tak, że tzw. leczenie choroby podstawowej nie poprawi jakości snu.
- Często jesteśmy w stanie wyleczyć lub trzymać pod kontrolą problem pierwotny, jak na przy-
kład nadczynność tarczycy, ale problem ze snem pozostaje, bo pacjent nie wrócił do swojego stylu życia i rytmu dnia i nocy sprzed choroby – zwraca uwagę ekspert.
Mechanizm jest w sumie prosty, a wynika z prób adaptacji do problemów ze snem. Jak wyjaśnia prof. Wichniak, na przykład osoby, które cierpią z powodu bezsenności, często zaczynają wydłużać czas spędzany w łóżku i wprowadzają oszczędzający tryb życia – w końcu są zmęczone i niewyspane. W rezultacie zaburzenia snu... narastają zamiast zniknąć. Na czym wówczas powinna polegać interwencja?
- Bardzo często na tym etapie pomaga zwrócenie uwagi na coś, co nazywamy higieną snu, czyli zwiększenie aktywności w ciągu dnia i ograniczeniu czasu spędzanego w łóżku. Ważna jest też edukacja, która pomaga zmniejszyć lęk przed bezsennością. Dopiero taka prosta interwencja, połączona z uregulowaniem funkcjonowania tarczycy, jeśli mamy na przykład pacjenta z nadczynnością tarczycy, pozwala na powrót do prawidłowego snu - mówi.
W przypadku podejrzenia niektórych zaburzeń snu konieczna jest pogłębiona specjalistyczna diagnostyka, np. neurologiczna, jak w przypadku zespołu niespokojnych nóg, pulmonologiczna, jak w bezdechu sennym czy kardiologiczna w przypadku zaburzeń rytmu serca. Teraz, niestety, taka poprawna diagnostyka zaburzeń snu jest często niemożliwa w ramach opieki finansowanej przez Narodowy Fundusz Zdrowia albo konieczne jest kierowanie pacjenta do różnych ośrodków na badania cząstkowe.
Prof. Wichniak ma jednak nadzieję, że kiedy ICD-11 wejdzie w Polsce w życie, ta sytuacja ulegnie zmianie i zaczną powstawać ośrodki medycyny snu. - Powinniśmy się zajmować snem niezależnie od tego, jaka jest przyczyna występowania jego zaburzeń – podkreśla specjalista.
Prof. Wichniak wyjaśnia, że poszukując przyczyn problemów ze snem pacjenta lekarz powinien rozpocząć diagnostykę (przy czym wywiad jest jej bardzo istotną częścią!), sprawdzając pięć obszarów, które mają wpływ na jakość nocnego odpoczynku:
• Stan emocjonalny pacjenta;
• Zdrowie ogólne (czyli czy na przykład nie ma chorób przewlekłych czy ostrych);
• Przyjmowane leki i substancje (takie jak nikotyna, alkohol czy inne substancje psychoaktywne);
• Styl życia;
• Pierwotne zaburzenia snu, jak np. bezdech senny.
DOMOWE SPOSOBY NA DOBRY SEN Niestety, wiele osób, doświadczając problemów ze snem, sięga po bardzo szkodliwe sposoby. I na przykład, w razie doświadczania utrudnionego zasypiania, sięga po alkohol. Ten, faktycznie, może pomóc w zaśnięciu, ale to droga na manowce, bo zamiast zaradzić problemowi, problem pogłębi (alkohol bardzo źle wpływa na jakość snu), a może dodać kolejnych.
Lepiej też na własną rękę nie przyjmować suplementów diety.
ZABURZENIA SNU: KIEDY DO SPECJALISTY?
- Osoby, które przez okres co najmniej trzech miesięcy mają problemy ze snem, powinny mieć możliwość konsultacji ze specjalistą zajmującym się medycyną snu – uważa profesor Wichniak. Przestrzega przed sięganiem na własną rękę po niesprawdzone metody w takiej sytuacji. - Jeśli dojdzie do zaburzeń snu, należy korzystać z właściwych metod diagnostycznych i właściwych metod leczenia. Chodzi mi o to, że jeśli ktoś chrapie i jest otyły, powinien przejść diagnostykę w kierunku bezdechu sennego. Jeśli ktoś cierpi z powodu bezsenności i trwa to dłużej niż trzy miesiące, to wiara, iż przy pomocy leków czy, co gorsza, przy pomocy alkoholu, uda się to wyregulować, jest pułapką. Tak złożonego procesu jak sen nie da się regulować tylko chemicznie – przestrzega specjalista. Wskazuje, że w takiej sytuacji konieczne jest m.in. skorzystanie z programów terapii poznawczo-behawioralnej. - Z kolei jeśli ktoś ma zaburzenia rytmu snu, czyli zasypia łatwo, ale w ciągu nocy wybudza się, albo ma kłopoty ze wstaniem rano, należy skorzystać z metod chronobiologicznych, czyli całościowych programów wpływających na rytm aktywności, ale też zmieniających rytm życia poprzez właściwą ekspozycję na światło, na ciemność i ewentualnie stosowanie dodatkowo melatoniny. W sytuacjach, gdy istnieją patologie ruchowe w czasie snu, jak na przykład w zespole niespokojnych nóg, konieczna jest szczegółowa diagnostyka neurologiczna - tłumaczy.
Nie jest przypadkiem, że współczesna wiedza wyodrębniła zaburzenia snu jako osobną kategorię diagnostyczno-terapeutyczną. Warto o tym pamiętać i nie szukać dróg na skróty. Prof. Wichniak podkreśla, że zdecydowanie łatwiej jest zapobiegać zaburzeniom snu niż je leczyć, a niestety, współczesny styl życia nie sprzyja higienie snu. Nic dziwnego, że problem narasta i szacuje się, że obecnie z zaburzeniami snu boryka się nawet 40 proc. dorosłej populacji.
Podstawowe zasady higieny snu to:
• regularny tryb życia, czyli m.in. chodzenie spać i wstawanie o tych samych porach wieczorem i rano;
• unikanie używek,
• niepodejmowanie wieczorem aktywności, które wybudzają (a takimi są na przykład korzystanie z ekranów smartfonów czy komputerów),
• odpowiednia dawka aktywności fizycznej w ciągu dnia;
• zaciemnienie sypialni;
• „niezarywanie” nocy;
• prawidłowa dieta;
• leczenie chorób przewlekłych zgodnie ze wskazaniami lekarza.
Justyna Wojteczek Zdrowie.pap.pl
CZY TO ZŁOTY GRAAL MEDYCYNY?
NA 42 INNE CHOROBY
Naukowcy badający wpływ leków przeciwcukrzycowych i odchudzających w zastrzykach u osób z cukrzycą stwierdzili, że preparaty te zmniejszają ryzyko zachorowania na 42 choroby. Wyniki analizy pokazują, ze leki z grupy GLP-1RA mogą posłużyć w terapii innych schorzeń.
Czym są leki GLP-1RA?
Medycyna od wielu wieków szuka skutecznego panaceum na wszystkie dolegliwości zdrowotne. Wśród nich jest otyłość, która pod koniec XX wieku stała się jedną z najczęstszych przyczyn chorób i zgonów w krajach wysoko rozwiniętych.
Pierwotnie leki GLP-1RA były przeznaczone do leczenia cukrzycy typu 2., czyli tej związanej z nadwagą i otyłością oraz złymi nawykami żywieniowymi. Leki te działają podobnie jak wytwarzany w organizmie człowieka peptyd glukagonopodobny, który oddziałuje na te same receptory na komórkach beta trzustki i zwiększając uwalnianie insuliny. Poprawia to metabolizm glukozy, a tym samym poziom glukozy we krwi u osób z cukrzycą typu 2. GLP-1RA występującą w lekach Saxenda, Wegovy i Mounjaro.
Podwyższone BMI a cukrzyca typu 2
Zespół naukowców opublikował w czasopiśmie Nature Medicine raport na temat analizy danych otrzymanych od Departamentu Spraw Weteranów USA, mający na celu zbadanie powiązań między receptorami GLP-1RA a 175 problemami zdrowotnymi. Uczestnicy byli monitorowani przez około 3,5 roku, a średni wskaźnik masy ciała przekraczał próg otyłości, czyli mieli BMI wyższe niż 30.
Badanie objęło 215 970 osób z cukrzycą, które oprócz standardowej opieki w postaci innych leków obniżających poziom cukru we krwi, otrzymywały także leki GLP-1RA w zastrzykach. Ich wyniki porównano z danymi 1 203 097 osób z cukrzycą, które otrzymywały tylko standardową opiekę. Badania te miały pomóc „zmapować” korzyści i zagrożenia wynikające z przyjmowania leków tego typu.
Leki na otyłość, cukrzycę i nie tylko
Wyniki pokazały, że w porównaniu ze standardową opieką, przyjmowanie GLP-1RA było związane z niższym ryzykiem 42 skutków zdrowotnych, od zaburzeń krzepnięcia do przewlekłej choroby nerek. Naj-
mocniej ryzyko wystąpienia zaburzeń spadło dla:
• bulimii o 19 proc.;
• schizofrenii i innych zaburzeń psychotycznych o 18 proc.;
• zażywania opioidów o 13 proc.;
• przypadków infekcji bakteryjnych o 12 proc.;
• przypadków choroby Alzheimera o 12 proc.;
• przypadków myśli samobójczych, prób lub celowego samookaleczenia o 10 proc.
Skutki uboczne leków GLP-1RA
Zespół badawczy odkrył jednak, że w porównaniu ze standardowym leczeniem, przyjmowanie leków GLP-1RA wiążą się z większym ryzykiem wystąpienia 19 schorzeń, w tym bólów brzucha, nudności i wymiotów, niskiego ciśnienia krwi oraz kamieni nerkowych i woreczku żółciowym.
Podczas gdy niektóre skutki przyjmowania leków GLP-1RA były oczekiwane, że inne, takie jak niższe ryzyko infekcji, były dość zaskakujące. Jak zauważył dr Ziyad Al-Aly, współautor badania z Washington University w St. Louis, utrata wagi powinna ograniczyć ryzyko stanów zwyrodnieniowych stawów, ponieważ są mniej obciążone. Jednak nowe badanie wykazało, że osoby przyjmujące GLP-1RA mają zwiększone ryzyko zapalenia stawów.
„Jest to prawdopodobnie związane ze zmniejszeniem masy mięśniowej i pewnym spadkiem kondycji fizycznej, co ma miejsce u osób, które szybko tracą wagę” – powiedział dr Aly, zaznaczając jednak, że wymaga to dalszych badań.
Demencja, nowotwory i nie tylko
To nie pierwszy raz, kiedy receptory GLP-1RA powiązano z szeregiem potencjalnych korzyści zdrowotnych. Naukowcy już teraz sprawdzają czy mogą okazać się pomocne w leczeniu takich chorób, jak demencja czy nowotwory. Profesor Naveed Sattar z Uniwersytetu w Glasgow, który nie brał udziału w badaniu, stwierdził, że potrzebne są badania randomizowane, aby zbadać nowe powiązania sugerowane w badaniu. Mimo to badania już udowodniły wiele potencjalnych korzyści, takich jak zmniejszone ryzyko zawału serca, dodał naukowiec.
Zdaniem profesora Sattara kolejne raporty z większych badań dotyczących wpływu leków GLP-1RA, zwłaszcza tych, które powodują znaczną utratę wagi, pozwoli lepiej zrozumieć jakie korzyści płyną z ich stosowania. Mogą również potencjalnie poszerzyć wskazania do ich używania. Nim to jednak nastąpi minie zapewne kilka kolejnych lat.
SPECJALIZACJA DR. GABRIELI: SPECJALIZACJA DR. GABRIELI:
• Nefrologia i Medycyna Ogólna. Opieka zdrowotna od nastolatków do seniorów
• Badanie fizykalne i leczenie nadwagi
• Cukrzyca
• Nadciśnienie tętnicze
• Choroby reumatyczne oraz toczeń
• Choroby nerek, dializa oraz zapalenie dróg moczowych
• Choroby wewnętrzne i profilaktyka
• Choroby wewnętrzne i profilaktyka
• Tylko 20 minut od Garfield i Wallington (Exit 172 Garden State Parkway North)
Dr. Gabriela Wojnarska-Alvarez
MEDICAL DOCTOR, BOARD CERTIFIED Specializing in Primary Care and Nephrology
D E VOT E D TO PR E V E NTIO N AN D SO LUTION S SM
221 West Grand Avenue
• Montvale, NJ 07645 Phone (201) 746-9333
HOSPITAL AFFILIATIONS: PRIMARY CARE AND NEPHROLOGY
10’x10’ KUCHNIA $4,999
www.pcnmd.org www.zocdoc.com
• Fax (201) 746-9335
PROMOCJA KUCHNI 10’ X 10’ $4,999 W CENIE: Styl szafek shaker biały lub szary, blat z kwarcu, Białe płytki “subway”, uchwyty i zlew
30 % RABATU NA PŁYTKI FIRMY CERRAD NAJWIĘKSZY WYBÓR PŁYTEK Z POLSKI W NJ
25 % RABATU NA DRZWI SZKLANE DO PRYSZNICA LUB NA WANNĘ 20 % RABATU NA SZAFKI ŁAZIENKOWE Z BLATEM
PROMOCJA NA BLATY KUCHENNE Z KWARCU, 35 SF MINIMUM, W OBREBIE 25 MIL
$49 CRYSTAL WHITE • $59 CALACATTA GOLD • $69 NEW CALACATTA NOBLE PROMOCJA $1.99 / SF NA PANELE LVT WINYLOWE ŁĄCZONE NA CLICK/PRODUKT NA STANIE
