Najnowszy numer Tygodnika PLUS w New Jersey

TYGODNIK W NEW JERSEY I PENSYLWANII

13 listopada 2025 nr 46 (901) November 13, 2025

Specjaliści chorób wewnętrznych i leczenia bólu

• 2 dogodne lokalizacje

• ponad 30 lat doświadczenia

• spełniamy wszystkie Twoje potrzeby zdrowotne str.

Akceptujemy większość ubezpieczeń, w tym Medicare Umawianie wizyt: 973-473-4400

Rekordowa liczba przypadków cukrzycy w

USA, mimo spadku otyłości

W Stanach Zjednoczonych odnotowano najwyższy w

historii odsetek zachorowań na cukrzycę, mimo że poziom otyłości wśród dorosłych Amerykanów zaczął spadać.

Raport Gallupa opiera się na danych zebranych z trzech ogólnokrajowych badań obejmujących łącznie 16 946 dorosłych Amerykanów, przepytanych online w trzech pierwszych kwartałach 2025 roku. Do obliczania otyłości wykorzystano federalny standard BMI wynoszący 30 lub więcej. Wskaźnik cukrzycy obejmuje zarówno cukrzycę typu 1, jak i typu 2. Wzrost stosowania leków GLP-1 Zauważalnie rośnie liczba dorosłych, którzy stosują leki z grupy

Według Gallup National Health and Well-Being Index, odsetek osób z cukrzycą osiągnął 13,8%, co stanowi najwyższy wynik od początku prowadzenia pomiarów. Jednocześnie wskaźnik otyłości spadł do 37%, co oznacza, że w porównaniu z sytuacją sprzed trzech lat liczba dorosłych z otyłością zmniejszyła się o około 7,6 miliona.

Gallup podkreśla, że otyłość

pozostaje jednym z głównych czynników ryzyka rozwoju cukrzycy we wszystkich grupach wiekowych. Jednak nie każda osoba z otyłością zachoruje na cukrzycę - i odwrotnie, cukrzyca może rozwinąć się również u osób bez nadwagi. Ryzyko podnoszą także inne elementy, takie jak brak aktywności fizycznej, rasa i pochodzenie etniczne, a także uwarunkowania genetyczne.

w terapii otyłości i redukcji masy ciała. W 2025 roku odsetek dorosłych przyjmujących leki z tej grupy, takie jak semaglutyd, dostępne pod nazwami handlowymi Ozempic czy Wegovy, wzrósł do poziomu 12,4%. Dla porównania, w lutym 2024 roku wskaźnik ten wynosił 5,8%.

Największy spadek otyłości odnotowano wśród osób w wieku 40–49 lat oraz 50–64 lat — czyli w grupach, które najczęściej korzystają z leków GLP-1 wspomagających odchudzanie.

Otyłość nadal poważnym problemem

Mimo pozytywnego trendu, Gallup zauważa, że poziom otyłości wciąż jest bardzo wysoki. Dla porównania - w 2008 roku otyłość dotyczyła 25,5% dorosłych Amerykanów. Dzisiejszy wynik 37% jest więc wciąż znacząco wyższy. Co więcej, Stany Zjednoczone nadal mają jedne z najwyższych wskaźników otyłości w świecie zachodnim - co potwierdzają analizy m.in. „Newsweeka” z 2024 roku.

Gallup przypomina na platformie X: „Po rekordowym poziomie 39,9% w 2022 roku wskaźnik otyłości dorosłych w USA stopniowo spadł do 37,0% w 2025 roku. To statystycznie znaczący spadek, oznaczający o około 7,6 miliona mniej dorosłych z otyłością niż trzy lata temu”.

GLP-1 - przeznaczone pierwotnie do leczenia cukrzycy typu 2, ale obecnie szeroko wykorzystywane także

Tymczasem dane Światowej Organizacji Zdrowia pokazują, że problem narasta globalnie. WHO szacuje, że około 830 milionów ludzi na świecie choruje na cukrzycę, z czego większość mieszka w krajach o niskich i średnich dochodach. Ponad połowa z nich nie otrzymuje leczenia. Zarówno liczba osób chorujących na cukrzycę, jak i tych nieleczonych, stale rośnie.

„6-7” słowem roku 2025. Co oznacza i skąd się wzięło?

Ta informacja dla wielu nie była zaskoczeniem. Można było powiedzieć, że było to przesądzone już sześć, siedem tygodni temu. Popularny zwrot, który zagościł w niemal każdej rozmowie z udziałem dzieci i nastolatków, został uznany przez Dictionary.com za słowo roku 2025. Chodzi o „6-7”.

„Słowo roku to nie tylko najpopularniejszy zwrot. Odsłania opowieść o nas samych i o tym, jak w minionym roku się zmieniliśmy” –wyjaśnił serwis w środowym komunikacie. „Z tych powodów słowem roku 2025 jest 6-7”.

Co oznacza „6-7”?

Nie czyta się go jako „sześćdziesiąt siedem”, ale „six-seven”. Jak wiele współczesnych trendów, także ten narodził się w Internecie. Zainteresowanie frazą „6-7” gwałtownie wzrosło w wyszukiwarce Google, głównie dlatego, że rodzice, nauczyciele i inni dorośli próbowali dowiedzieć się, co to właściwie znaczy.

I tu niespodzianka: to właściwie nie znaczy nic.

Zwrot spopularyzowała piosenka „Doot Doot (6 7)” z grudnia 2024 roku, w której raper Skrilla rzuca: „6-7, I just bipped right on the highway”. Artysta przyznał później „Los Angeles Times”, że utwór nie miał nawet zostać opublikowany. Szybko jednak stał się tłem do filmików fanów Charlotte Hornets, którzy zestawiali go z akcjami LaMelo Balla. Ball — mierzący 6 stóp i 7 cali (ok. 201 cm) — zyskał ogromną popularność wśród mło-

Szybka. Niezawodna. Polska.

dzieży nie tyle ze względu na umiejętności sportowe, ile styl i luz, z jakim porusza się po parkiecie. To właśnie ten „swag”, jak opisuje Bleacher Report, pomógł w narodzinach memu.

Z czasem „6-7” zaczęło być używane jako komentarz do czegoś „tak średnio”, przeciętnego. TikToker Mr. Lindsay żartował, że „nie istnieje sytuacja, w której dziecko nie powiedziałoby ‘six seven’”. Co więcej, niektórzy nastolatkowie przyznają, że sami już nie wiedzą, dlaczego tego używają — po prostu weszło im w nawyk.

Zwrot zaczyna też łączyć się z innym młodzieżowym slangiem, np. „sendy”. Ale, jak łatwo się domyślić, połączenie tych dwóch również niewiele znaczy.

Czy „6-7” zostanie z nami na długo?

• Paczki Lotnicze i Morskie - do Polski i Europy

• Kontenery – z każdego miejsca w USA do każdego miejsca w Polsce

• Mienie Przesiedlenia

• Samochody, Motocykle, Łodzie

• Przesyłki Komercyjne

• PolamerSEND – paczki do Polski z każdego miejsca w USA

• Dolary do Polski – do odbioru w gotówce, na konto, nawet do domu

• Bilety Lotnicze i Wakacje All-Inclusive

• Kwiaty na każdy adres w

Jeszcze w tym roku uniwersytet w Michigan opublikuje tradycyjną listę „słów zakazanych” - wyrażeń, które według autorów powinniśmy zostawić za sobą przy wejściu w 2026 rok. Nietrudno się domyślić, że „6-7” może znaleźć się również i tam. Na razie jednak trudno sobie wyobrazić, aby zniknęło z naszego języka zbyt szybko.

Dermatolog

Profesor

Camila Krysicka Janniger, M.D., F.A.A.D.

Szef Pracowni Dermatologii Geriatrycznej, Kliniczny Profesor Dermatologii i Kliniczny Profesor Medycyny w Rutgers New Jersey Medical School

Członek Królewskiego Kolegium Medycznego

Autorka licznych publikacji naukowych z zakresu dermatologii 30 lat doświadczenia lekarskiego

Castle Connolly Top Doctors

• LECZENIE WSZYSTKICH CHORÓB SKÓRY

• ROZPOZNAWANIE NOWOTWORÓW

• BIOPSJE WYKONYWANE W GABINECIE

• USUWANIE ZNAMION, BRODAWEK I BLIZN

Tel: 973 472 5044 Mówimy po polsku

NASZ NOWY ADRES

60 Main Ave., Wallington, NJ 07057

CLIFTON-WALLINGTON MEDICAL GROUP

„MAŁE

LITERY, WIELKIE DZIECI” – MŁODZI

POLACY POŁĄCZENI PRZEZ

LITERATURĘ, DŹWIĘK I WSPÓLNĄ MISJĘ

Pierwsza edycja międzynarodowego projektu „Małe Litery, Wielkie Dzieci” pokazała, że miłość do języka polskiego, pasja i współpraca potrafią przekraczać granice państw i kontynentów.

Projekt został zrealizowany w ramach programu Akademia Młodych Liderów i Ambasadorów Polonijnych 2 i połączył młode liderki oraz działaczki polonijne z Włoch, Irlandii, Wielkiej Brytanii i Stanów Zjednoczonych, które wspólnie poprowadziły warsztaty dla dzieci z polonijnych szkół.

Jednym z głównych celów projektu było promowanie czytelnictwa i kultury polskiej wśród młodzieży mieszkającej poza krajem, a także rozwijanie umiejętności językowych, pracy zespołowej i kreatywności. Uczestniczki projektu chciały pokazać, że język polski może być nie tylko przedmiotem szkolnym, ale także pięknym narzędziem wyrażania emocji, tożsamości i wspólnoty.

Efektem współpracy dzieci i młodych liderek był niezwykły audiobook na podstawie „Legendy o wrocławskich krasnoludkach”. Każdy kraj biorący udział w projekcie nagrał swój fragment opowieści, a wszystkie nagrania połączono w jedno spójne dzieło – barwny kolaż głosów młodych Polaków z całego świata. Dzięki temu audiobook stał się nie tylko efektem pracy, lecz także symbolem jedności Polonii i łączącej ich więzi języka polskiego.

Koordynatorką projektu w Stanach Zjednoczonych była Amelia Piwowarczyk – absolwentka Polskiej Szkoły im. św. Stanisława Kostki w Wallington, NJ i młoda działaczka polonijna. To właśnie w Polskiej Szkole w Wallington, NJ odbyły się warsztaty oraz nagrania amerykańskiej części projektu, podczas których uczniowie szkoły wcielili się w role młodych lektorów, ucząc się dykcji, interpretacji tekstu i pracy z mikrofonem.

– “Każdy z nas nagrywał w innym miejscu, w innej części świata, a mimo to udało nam się stworzyć coś wspólnego. Audiobook to nie tylko efekt pracy, lecz symbol jedności młodej Polonii – głosów, które razem opowiadają o tym, co w naszej kulturze najpiękniejsze” - mówi Amelia Piwowarczyk

Projektowi towarzyszył również konkurs plastyczny pt. „Artystyczna interpretacja legendy o wrocławskich krasnoludkach”, który pozwolił dzieciom wyrazić swoją wyobraźnię i kreatywność poprzez sztukę. Kolorowe prace uczniów

z czterech krajów zachwyciły pomysłowością i udowodniły, że polskie tradycje i legendy wciąż inspirują – nawet tysiące kilometrów od ojczyzny.

Rezultaty projektu okazały się niezwykle wartościowe. Oprócz powstania międzynarodowego audiobooka i wystawy prac plastycznych, wszyscy młodzi uczestnicy – lektorzy i autorzy nagrań – otrzymali międzynarodowe certyfikaty potwierdzające ich udział w projekcie i zdobycie nowych umiejętności językowo-artystycznych. Wręczenie certyfikatów stało się

uroczystym podsumowaniem całego przedsięwzięcia, pełnym dumy, emocji i wzruszeń.

„Małe Litery, Wielkie Dzieci” to projekt, który wniósł w życie młodych Polonusów coś znacznie więcej niż tylko doświadczenie artystyczne. Dał im możliwość pracy w międzynarodowym zespole, rozwijania języka ojczystego, poznania polskiej kultury w nowoczesnej formie i poczucia, że mimo odległości – wszyscy tworzą jedną, wspólną historię.

Profesjonalne instalacje:

• Systemów Alarmowych

• Kamer Monitoringowych

• Interkomów Audio/Video

• Telewizorów

• Systemów Videokonferencyjnych

• Audio w całym domu

• Systemów kontroli dostępu

• Video Doorbells

• Wzmacnianie sygnału WiFi

• SmartHome integracja z Alexa lub Google Home

Zadzwoń dzisiaj po bezpłatną wycenę 551-497-9446 – Paweł

Najlepszy sprzęt oraz najniższe ceny!

Mówimy po Polsku!

• przenoszenie biur i magazynów

• przewóz towarów i transport

TRANSPORT LOKALNY

support@fastcargo24.com www.fastcargo24.com

Biuro:

23 Daniel Road, Ste 5, Fairfield, NJ 07004

mec. Jerzy Sokół

Adwokat jest absolwentem prawa Uniwersytetu Warszawskiego oraz University of Connecticut, z praktyką w Polsce i USA

SPRAWY W USA:

• Spadkowe i testamenty

• Imigracyjne: obrona przed deportacją/przesłuchania w sądach/ redukcja kaucji

• Bankructwa

SPRAWY W POLSCE:

• Sprawy spadkowe i testamenty

• Sprawy majątkowe

• Odzyskiwanie mienia

• Sprawy karne/ cywilne

Adres biura w Polsce: ul. Prusa 2, 00-439 Warszawa tel. 011-48-22-219-5088

PAMIĘĆ KOMPUTEROWA Z GRZYBÓW? TO MOŻLIWE!

Wyobraźmy sobie komputer, który zamiast krzemowych układów scalonych używa do przechowywania informacji… suszonych grzybów Shiitake. Brzmi jak scenariusz ze świata biohakerów lub futurystycznego filmu, a tymczasem to rzeczywistość rozpisana właśnie w recenzowanym artykule naukowym i zaprezentowana przez zespół badawczy z Ohio State University. Naukowcy pokazali, że włóknista sieć grzyba — mycelium shiitake (Lentinula edodes) — może pełnić rolę memrystora, czyli elementu pamięciowego zdolnego do „zapamiętywania” poprzednich stanów elektrycznych i pracy w układach neuromorficznych.

Jak naukowcy to zrobili?

Proces nie wymagał superczystych hal produkcyjnych ani rzadkich pierwiastków. Badacze najpierw hodowali shiitake w kontrolowanych warunkach, pozwalając rozwinąć gęste, przewodzące mycelium. Następnie próbki zostały odwodnione, co okazało się kluczowe dla uzyskania stabilnej przewodności bez nadmiaru wody i włączone do prostych układów testowych z elektrodami.

Po „odżywieniu” (rehydratacji) oraz krótkim treningu elektrycznym, grzybowe próbki wykazywały powtarzalne zachowanie memrystora: zmienną rezystancję zależną od historii przyłożonych napięć, a więc zdolność do przecho-

wywania informacji. To właśnie ta kombinacja hodowli, odwodnienia i standardowego interfejsu elektronicznego pozwoliła przetestować grzyb jako element pamięci.

Czy można zastosować pamięć w komputerze domowym?

W badaniu odnotowano konkretne parametry techniczne: grzybowe memrystory zachowywały się poprawnie w testach przy częstotliwościach sięgających 5 850 Hz i osiągały zgodność odczytów na poziomie około 90% (±1%). To oznacza, że jednostkowy „element pamięci” z shiitake był w stanie przełączać się i

utrzymywać stany z szybkością rzędu kilku kiloherców, co w kontekście biologicznego materiału jest znaczącym osiągnięciem. Jednocześnie autorzy podkreślają, że eksperymenty były wykonane na stosunkowo grubych próbkach i w krótkiej skali czasowej, więc to pierwsze kroki, nie gotowy produkt przemysłowy.

Dlaczego grzyby?

Powodów, dla których naukowcy zainteresowali się grzybnią shiitake, jest kilka. Po pierwsze dostępność i niska cena surowca: hodowla grzybów jest stosunkowo prosta i skalowalna, nie wymaga wydobycia rzadkich pierwiastków ani skomplikowanych linii produkcyjnych. Po drugie właściwości strukturalne mycelium: porowata, włóknista struktura sprzyja tworzeniu przewodzących ścieżek i filamentów pod wpływem impulsów elektrycznych, co jest mechanizmem analogicznym do tworzenia przewodzących filamentów w niektórych konwencjonalnych memrystorach. Po trzecie odporność: autorzy zauważyli, że shiitake wykazały pewną odporność na odwodnienie (co umożliwia ich konserwację) oraz potencjalnie na promieniowanie, co czyni je interesującymi kandydatami do zastosowań w trudnych warunkach, np. w technologii kosmicznej.

Zastosowania

Nie spodziewajmy się, że jutro wymienimy RAM w laptopie na plasterek shiitake. Jednak autorzy i komentatorzy widzą obszary, w których takie rozwiązanie ma realny sens: Komputery neuromorficzne i urządzenia edge - memrystory są kluczowym elementem w architekturach neuromorficznych, gdzie pamięć i przetwarzanie są zintegrowane. Grzybowe memrystory mogą dostarczać taniej, energooszczędnej alternatywy dla niektórych zastosowań, zwłaszcza tam, gdzie wymagane jest niskie zużycie mocy i lokalne uczenie maszynowe.

Zastosowania w trudnych środowiskach -

dzięki odporności na odwodnienie i wstępnie odnotowanej odporności na promieniowanie, takie biologiczne komponenty mogłyby być przydatne w systemach kosmicznych lub w urządzeniach pracujących w miejscach o ograniczonych zasobach.

Zrównoważona elektronika - koncepcja „uprawy zamiast wydobycia” odpowiada globalnemu trendowi zielonej technologii; jeśli urządzenia będą biodegradowalne i produkowane lokalnie, można zmniejszyć ślad ekologiczny sektora elektroniki.

Jak blisko jesteśmy do praktycznych produktów?

Tu trzeba ostudzić emocje. Artykuł badawczy jasno wskazuje ograniczenia: testy trwały krócej niż dwa miesiące, próbki były relatywnie duże i niejednorodne (różne kultury dawały różne rezultaty), a miniaturyzacja do skali mikroelektroniki pozostaje poważnym wyzwaniem. Innymi słowy, istnieje duża różnica między demonstracją działającego elementu pamięci, a produkcją stabilnych, masowych układów na poziomie nanometrycznym. Autorzy zwracają też uwagę, że aby konkurować z tradycyjnymi urządzeniami, trzeba rozwiązać problemy z powtarzalnością, skalowalnością i długowiecznością.

Czy to bezpieczne?

Technologie bioelektroniczne zawsze niosą ze sobą pytania etyczne i praktyczne. W przypadku shiitake mówimy o użyciu materiału jadalnego jako komponentu elektronicznego - na

razie eksperyment ogranicza się do przygotowanych, zdehydratyzowanych próbek, a nie do żywych, autonomicznych „organizmów obliczeniowych”.

Jednak w miarę postępującej konwergencji biologii i informatyki pojawią się kwestie dotyczące trwałości, biodegradacji (kiedy urządzenie ma „umrzeć” i w jaki sposób), a także ewentualnych zagrożeń biologicznych przy masowej produkcji. Potrzebne będą standardy i regulacje, które zapewnią bezpieczne i odpowiedzialne wdrożenia.

W doniesieniach prasowych i portalach technologicznych temat natychmiast wzbudził entuzjazm i metaforyczne odniesienia do „żywych komputerów”. Warto jednak odróżnić sensacyjną narrację od naukowej ostrożności: media podkreślają ekologiczne i innowacyjne aspekty, a autorzy artykułu w PLOS podkreślają etapowość badań i konieczność dalszej pracy nad miniaturyzacją i stabilnością. Organizacje medialne zwracają też uwagę, że badanie było częściowo wspierane przez granty (między innymi współpraca z Honda Research Institute), co uwiarygadnia finansowe i praktyczne zainteresowanie tematem.

Lekarz Medycyny Małgorzata Komza, MD

17 Sylvan Street, Suite 103 B, Rutherford,NJ

Tel: (201) 691 7110

www.KomzaMD.com

Ewaluacja i leczenie

• uzależnień

• chorób psychicznych

• problemów emocjonalnych

u dzieci młodzieży i dorosłych

• depresja • stany lękowe • nerwice

• bezsenność • psychoza • ADHD • OCD

Uzależnienia od: alkoholu, benzodiazepin, heroiny/painkillers

Dr Komza jest certyfikowana w leczeniu uzależnień od heroiny i innych opiatów za pomocą leku SUBOXONE

Ewa Czyzewski, M.D. Internal Medicine

Dariusz Nowak, M.D. Endocrinology

Robert Czyzewski, M.D. Nephrology

Kathrin Serrao, M.D. Endocrinology

LINDEN MEDICAL GROUP @ CLIFTON

Nasi lekarze pomagają pacjentom w NJ, NY, PA i CT od 1999 roku, zapewniając najlepszą opiekę medyczną, profesionalizm i plan na lepsze jutro. Jesteśmy otwarci w 3 gabinetach od pon. do soboty. Nasz miły personel udziela odpowiedzi na wszystkie pytania w zakresie zdrowotnym.

Edyta Kolbusz, APN Internal Medicine

AMERICAN BOARD-CERTIFIED PHYSICIANS SPECIALIZING IN INTERNAL MEDICINE, ENDOCRINOLOGY, NEPHROLOGY & HYPERTENSION CHOROBY WEWNĘTRZNE • NADCIŚNIENIE • SZCZEPIENIA • LECZENIE POWYPADKOWE SCHORZENIA REUMATYCZNE • CUKRZYCA • LECZENIE NADWAGI • USG I BIOPSJE TARCZYCY • LECZENIE NIEWYDOLNOŚCI SEKSUALNEJ • CHOROBY NEREK I DRÓG MOCZOWYCH • DIALIZY • BADANIA IMIGRACYJNE • OPIEKA PO PRZESZCZEPACH NEREK I WĄTROBY 1033 CLIFTON AVE, SUITE 108 in CLIFTON Tel: 973-577-1995 (WSZYSCY LEKARZE) 515 N. WOOD AVE, SUITE 201 in LINDEN Tel: 908-934-0091 (DR. NOWAK i DR. SERRAO) 515 N. WOOD AVE, SUITE 302 in LINDEN Tel: 908-925-3300 (DRS. CZYZEWSCY i EDYTA KOLBUSZ)

Manager Bogusia Foti z długoletnim doświadczeniem, odpowie na pytania związane z rachunkowością, wyborem ubezpieczenia, czy renty inwalidzkiej.

WOJCIECH KONIOR ND, CNS, MS NATUROPATA, SPECIALISTA ŻYWIENIA

BOARD CERTIFIED by

AMERICAN ALTERNATIVE MEDICAL ASSOCIATION

DIPLOMATE in INTEGRATED ALTERNATIVE MEDICINE

CERTIFIED NUTRITION SPECIALIS Ogólna Medycyna Naturalna

25 Brookside Dr Oak Ridge NJ 07438 973-208-0112

517 River Drive cell:973-769-8248

www.naturalmedicinecenterllc.com

NATURALNA DROGA DO ZDROWIA

TERAPIA MANUALNA Bóle Pleców, Stawów, Mięśni

PORADY DIETETYCZNE

INDYWIDUALNE PROGRAMY ODCHUDZAJACE

OCZYSZCZANIE ORGANIZMU Z TOKSYN

PODNOSZENIE ENERGII I SPRAWNOSCI

POPRAWA ODPORNOŚCI ORGANIZMU

ZIOŁOLECZNICTWO

MEDYCYNA ZAPOBIEGAWCZA

WITAMINY I MINERAŁY LASEROWA STYMULACJA PUNKTÓW AKUPUNKTUROWYCH

ANALIZA MINERAŁOWA na PODSTAWIE TESTÓW WŁOSÓW

TESTY NA ALERGIE POKARMOWE

BADANIE POZIOMU WITAMINY ”D”

BADANIE POZIOMU WOLNYCH RODNIKÓW

Z pytaniami proszę dzwonić na powyższe numery telefoniczne

Wioska Dassanech, gdzie mieszka murzyński Lud Delty

Dzisiaj mamy w planie zwiedzanie wioski Dassanech leżącej na pograniczu Etiopii, Kenii i Sudanu Południowego, zamieszkałej przez plemię zwane Ludem Delty (Dassanech, Geleb, albo Marille). Po uprzednich wizytach w osadach znanych z folderów, gdzie bardziej zamożni mieszkańcy często goszczą zagranicznych turystów i naprawdę mają im co pokazać, tym razem decydujemy się ujrzeć miejsce raczej smutne i biedne. Chcemy uzyskać szerszy obraz afrykańskiego ubóstwa poza ubitymi szlakami.

Spakowani, po pysznym (placki z lokalnym miodem i jajecznicą z jaj znoszonych przez kury biegające po wsi) śniadaniu w naszym hotelu Emerald Lodge w Turmi, jedziemy na południe, aż do Omorate nad rzeką Omo, blisko (28 km) granicy z Kenią. Z samego ranka czeka nas nagroda: przystajemy, aby sfotografować plantację bananów, gdy nagle, na patyku, dosłownie „pod nosem“ przysiada śliczny pszczołojad karminowy i wdzięcznie pozuje do zdjęcia. Ten pszczołojad to właściwie żołna; pięknie ubarwiony ptak występujący w środkowej i południowej Afryce, którego napotykamy dość często podczas naszej etiopskiej wyprawyprawdziwa nagroda dla miłośników egzotycznych ptaków!

Po godzinie jazdy, tuż przed mostem skręcamy w bok do punktu kontroli paszportów, gdyż z drugiej strony rzeki jest już „Ziemia Niczyja“. Na brzegu czekają na nas dłubanki, jak pół tysiąca lat temu, którymi przeprawiamy się na drugi brzeg i spacerujemy przez kwadrans do wioski - najbiedniejszej ze wszystkich jakie do tej pory widzieliśmy. Wieś nazywa się Dassanech, leży na ziemi Ludu Delty (rzeki Omo) jak się zowie lokalne plemię w ich języku. Owalne w zarysie chaty z patyków kryte są blachą falistą i plastykową folią. Dookoła zakurzone obejścia kóz, krów, drobiu niewiele. Panuje poligamia, mężczyźni mogą mieć do 12 żon, a w jednej chacie mieści się na noc aż siedem osób. Klimat tej okolicy nie rozpieszcza, latem panuje upał do 46 stopni Celsjusza, a wysuszona gleba wznosi tumany kurzu przy każdym powiewie wiatru.

Plemię liczące obecnie około 50 tysięcy mieszkańców historycznie zajmowało się głównie pasterstwem, jednak obecnie uprawia rolę, aby utrzymać się na terenach do których zostało przesiedlone z bardziej żyznych obszarów nad jeziorem Turkana.

Mimo wszystko ludzie są tu uśmiechnięci; dookoła widać wielkie pola uprawy kukurydzy, papaji, sło-

neczników i sorgo. Tuż obok płynie potężna Omo, dostarczająca ryb i krokodyli do zjedzenia. Kobiety rozłożyły na matach różne pamiątki na sprzedaż, dominują bransoletki i naszyjniki z koralików, do tego rzeźby w drewnie, rogi koziołków i zęby krokodyli jako wisiorki. Krokodyle żyją w tej rzece, miejscowi urządzają na nie polowania i jedzą mięso, ale skóry ... wyrzucają. Wioska jest uboga, lecz nędzy i głodu nie widać. Zgodnie z sugestią naszego przewodnika przywieźliśmy wodę pitną w butelkach i mydło, a na miejscu kupiliśmy ciekawe pamiątki. Mieszkańcy nadal kultywują odwieczne tradycje - na nasze powitanie zgotowali pełen werwy taniec, do którego zresztą ochoczo przystąpiliśmy! Lokalne dziewczyny dosłownie prześcigają się w wymyślnych fryzurach. Patrz fotki! Nawiasem mówiąc fejsbuk usunął w trybie natychmiastowym większość zdjęć kobiet, gdyż one, po prostu, nie noszą staników.

Na noc powracamy do Turmi,

gdzie w komforcie hotelu spozieramy nocą na fantastycznie rozgwieżdżone niebo Południowej Półkuli Ziemi. Tysiące gwiazd skupionych w Drodze Mlecznej oraz widoczne gołym okiem galaktyki Magellana przypominają jak wielki jest Wszechświat, jak drobne stają się w tym kontekście ludzkie problemy, a taka wybiegająca w kosmos myśl pozwala nam spokojniej zasnąć po dzisiejszej wizycie w wiosce emanującej ubóstwem.

Ciąg dalszy za tydzień… Tekst i zdjęcia: Andrzej Kulka Autor jest zawodowym przewodnikiem i właścicielem chicagowskiego biura podróży EXOTICA TRAVEL, organizującego wycieczki po całym świecie, z Etiopią włącznie, od 11 do 22 stycznia 2026 roku. Bliższe informacje i rezerwacje: EXOTICA TRAVEL, 6741 W. Belmont, Chicago IL 60634, tel. (773) 237 7788, strona internetowa: https:// andrzejkulka.com/destinations/etiopia-swieto-timkat-styczen-2026/

Ognisty taniec powitalny w Dassanech.

PERU ● 12 dni: 5 listopada 2025, 18 kwietnia 2026

JORDANIA ● 9 dni: 4 - 12 kwietnia 2026

GALAPAGOS, AMAZONIA, EKWADOR ● 14 dni: 27 marca 2026

MAROKO ● 11 dni: 20 listopada, 14 marca 2026

MEKSYK i FIESTY ● 10 dni: 24 października,

MEKSYK, CANCUN, GUADALUPE ● 10 dni: 4 grudnia

AUSTRALIA ● 12 dni: 21 listopada 2025, 20 lutego 2026

EMIRATY, DUBAJ, ABU DHABI, OMAN ● 12 dni: 6 grudnia

SRI LANKA, (MALEDIWY); SYLWESTER ● 11 (16) dni; 26 grudnia

TAJLANDIA, SINGAPUR; SYLWESTER ● 16 dni: 27 grudnia

Bilety lotnicze, indywidualne pakiety APPLE VACATIONS: CANCUN – HAWAJE –PUNTA CANA – PUERTO VALLARTA – DOMINIKANA – JAMAJKA

Wioska Dassenech, Etiopia południowa.

Wiekowa kobieta w Dassanech.

Tak się pływa po etiopskich rzekach.

Gwiaździsta noc nad Etiopią.

Gdy okazało si ę, ż e kobieta sądzona o przekroczenie przepisów drogowych jest nauczycielkąsędzia uniósł się z fotela i powiedział z zadowoleniem: „Proszę pani, całe lata czekałem na chwil ę, kiedy w moim sądzie zjawi się nauczycielka. Teraz prosz ę usi ąść przy stole i napisać 500 razy: „Nie będę przejeżdżała na czerwonym świetle”!

@Kobieta próbowała wsiąść do autobusu, ale jej spódnica była za ciasna i nie mogła wejść do środka. Więc sięgnęła do tyłu i poluźniła suwak. Jednak spódnica nadal była za ciasna. Więc znów poluźniła suwak, lecz nadal nic. W końcu

poluźniła suwak po raz trzeci. Nagle poczuła parę rąk na swojej pupie, które próbowały wepchnąć ją na pokład autobusu. Kobieta odwróciła się z oczami pełnymi gniewu i powiedziała pełnym oburzenia głosem:

- Proszę Pana nie znam Pana na tyle dobrze, aby mógł Pan zachowywać się w ten sposób!!

Na to mężczyzna uśmiechnął się i spokojnie oświadczył:

- Proszę Pani ja też Pani nie znam na tyle dobrze, aby Pani mogła rozpinać mój rozporek trzy razy!

@Żona policjanta wygląda przez okno i krzyczy do męża leżącego na kanapie:

- Józek tam ktoś kradnie auto!

- No to co?!

Po 10 minutach.

- Józek , ale to nasze auto! Policjant wybiegł na podwórko. Po chwili wraca do żony.

- Złapałeś złodzieja?!

- Nie, ale zapisałem numer samochodu.

@Podczas meczu piłkarskiego, siedzącego na trybunach malucha zagaduje mężczyzna siedzący obok:

- Przyszedłeś sam?

- Tak, proszę pana.

- Stać cię było na tak drogi bilet?

- Nie, tata kupił.

- A gdzie jest twój tata?

- W domu, szuka biletu.

Dwaj sąsiedzi rozmawiają przez ogrodzenie:

- Bardzo przepraszam za moje kury, które wydziobały wszystkie nasiona pańskich kwiatów.

- Ależ to drobiazg, to ja przepra-

❖ Blacharstwo i lakiernictwo

❖ Kompleksowe naprawy powypadkowe samochodów wszystkich marek

❖ Współpraca ze wszystkimi firmami ubezpieczeniowymi

szam za psa, który wydusił panu te kury.

- Nie ma o czym mówić, żona rozjechała go przecież samochodem.

- Tak wiem, podziurawiłem w nim opony...

Szatnia w łaźni. Na wieszakach wiszą ubrania. W pewnym momencie w jednym z nich dzwoni telefon komórkowy. Rozbierający się obok mężczyzna wyciąga komórkę:

- Cześć kochanie, o co chodzi? (...)

- A ile to futro kosztuje? 5000? Trochę drogo, ale, dobrze, kup sobie. Po zakończeniu rozmowy facet bierze komórkę i wchodzi do pomieszczenia łaźni. Już od drzwi wola:

- Chłopaki, czyj to telefon? Wchodzi gościu do autobusu i mówi:

- Przesunąć się ja z bronią. Wszyscy przesuwają się pod szyby.

A gość mówi:

- Bronia wchodź!

❖ Wysoka jakość usług i dobra cena

Pomagamy w rozmowach z firmami ubezpieczeniowymi

Złe nawyki precz

O ile ciekawość bywa czasem nazywana pierwszym stopniem do piekła, o tyle nawyki i przyzwyczajenia spokojnie można nazwać wręcz autostradą w tym kierunku. Dotyczy to wszystkich chyba aspektów naszego życia, nie wyłączając wcale kuchni. Gdy bliżej się przyjrzeć, wielu kucharzy odruchowo i z przyzwyczajenia odgrywa w niej rytuały nie mające nic wspólnego ze zdrowym rozsądkiem.

Oczywiście nie ma w tym nic złego, bo przecież każdy ma swoje sposoby, a w ostatecznym rozrachunku liczy się to, jak potrawa smakuje, pachnie i wygląda, a mniej to jak została przygotowana. Gdyby jednak zachciało nam się kiedyś policzyć czas potrzebny do jej wykonania i podzielić go na poszczególne czynności, okazałoby się pewnie, że sporej jego części można sobie oszczędzić bez żadnego uszczerbku na smaku finalnego produktu. Wszystkiemu winne właśnie nawyki i przyzwyczajenia, bez których moglibyśmy mieć znacznie więcej czasu na to, by potrawami się delektować, zamiast w popłochu biegać po kuchni, nerwowo zerkając na zegarek. Oto lista najczęściej robionych w kuchni rzeczy, których z powodzeniem moglibyśmy uniknąć ułatwiając sobie życie. Robimy je tylko dlatego, że robiły tak nasze mamy i babcie i nie wyobrażamy sobie, aby dało się inaczej!

Obieranie pieczarek

Jeśli je smażymy lub gotujemy, nie ma konieczności ich obierania. Pieczarki wystarczy dokładnie umyć i ewentualnie odciąć końcówki trzonków.

Obieranie młodych ziemniaków

Wielu z nas męczy się, skrobiąc młode ziemniaki. Tymczasem wystarczy je dokładnie umyć–na przykład za pomocą myjki metalowej, ugotować i to wszystko.

Obieranie młodej marchewki

Skórka młodych warzyw jest bardzo cienka–nie zawsze trzeba się jej więc pozbywać. Młode marchewki przed gotowaniem czy duszeniem wystarczy dokładnie umyć. Można też pozostawić część zielonych łodyżek na szczycie–dobrze smakują i dodają uroku duszonym marchewkom.

Obieranie czosnku (pieczenie)

Nieobrany, ale umyty i osuszony czosnek (odcinamy piętkę), jeśli dodamy go do duszonych lub pieczonych potraw, pozostawi znacznie więcej aromatu! Można go potem wyjąć z dania, a aromat zostanie!

Obieranie ogórków

Ogórków szklarniowych nie musimy obierać. Ich skórka–w przeciwieństwie do gruntowych–jest delikatniejsza i cieńsza. Ogórek krojony ze skórką sprawdzi się dobrze zwłaszcza w kolorowych sałatkach.

Zbyt dokładne mieszanie

Zazwyczaj zbyt dokładnie mieszamy suche składniki z płynnymi składnikami w cieście, np. na muffinki. Tymczasem wypieki te lepiej smakują po upieczeniu, gdy w surowym cieście są grudki. Dlatego mieszajmy ciasto na muffinki niezbyt starannie, oszczędzając sobie roboty, a jednocześnie dodając smaku naszym pysznościom.

Zbyt długie wyrabianie kruchego ciasta

Powoduje, że ciasto zbyt rozgrzewa się pod wpływem ciepła naszych rąk i w efekcie, po upieczeniu, nie jest idealnie kruche. Wyrabiajmy je więc tyle tylko, by połączyć składniki w jedną całość–dającą się rozwałkować kulę. Trzeba tu również pamiętać, że kruche ciasto przed upieczeniem wstawiamy jeszcze na min. pół godziny do lodówki.

Smarowanie tłuszczem papieru do pieczenia

Niektórym się to może wydać niemożliwe, ale są osoby smarujące masłem/margaryną papier do pieczenia, przed wylaniem nań ciasta. To zbędne. Papier ten ma bowiem takie właściwości, że ciasto/ciastka i inne produkty nie przywrą do niego po upieczeniu.

Pieczenie „do końca“

Piekarnik można wyłączyć na 5-8 minut przed końcem wskazanego czasu pieczenia. Przez ten czas temperatura w środku urządzenia nadal pozostanie wysoka i ciasto lub inna znajdująca się w nim potrawa sama „dojdzie”.

Mycie jajek

Część z nas ma zwyczaj mycia jaj przed włożeniem ich do lodówki. Pamiętajmy, że w ten sposób niszczymy warstwę ochronną znajdującą się na skorupce i czas przydatności do spożycia tych produktów znacząco się skraca.

Siekanie tymianku i rozmarynu

Dodając świeży tymianek czy rozmaryn do potraw, nie zawsze trzeba go siekać. Do zup, sosów czy duszonych mięs można włożyć całe gałązki ziół. Oddadzą swój aromat, a gałązki przed podaniem można wyjąć.

Przesmażanie krewetek

Często zbyt długo smażymy krewetki na patelni- żeby na pewno nie były surowe. Mięso krewetek przygotowuje się jednak bardzo szybko. Wystarczy 5 minut smażenia i gotowe. Zbyt długo trzymane na patelni–krewetki robią się twarde.

Przykrywamy gotujący się rosół

Rosół gotujemy pod przykryciem do momentu zagotowania się płynu, potem gotujemy bez przykrycia. W przeciwnym wypadku łatwo zrobi się mętny. Pamiętajmy też, by za wcześnie nie dodawać do niego warzyw–wystarczy na 45

minut przed końcem gotowania się rosołu.

Za wczesne solenie

Surówki oprószamy solą przed podaniem. Zbyt wcześnie dodana sól wyciąga z nich soki, co nie zawsze dobrze wygląda i smakuje. Brokuły i zieloną fasolkę solimy dopiero pod koniec gotowania. Dzięki temu brokuły nie stracą koloru, a fasolka szybciej będzie gotowa. Natomiast smażoną wątróbkę solimy pod koniec smażenia–żeby nie była twarda. Kukurydzę najlepiej osolić tuż przed podaniem, można też osolić topione masło, którym ją polewamy. Nie warto natomiast solić wody, w którym to warzywo gotujemy – sól wydłuży bowiem czas gotowania.

Skrapianie patelni olejem przed smażeniem boczku

Boczek wystarczy pokroić i wrzucić na suchą patelnię, rozgrzaną na średnim ogniu. Tłuszcz będzie się powoli sam wytapiał, a boczek się nie przypali. Nie ma potrzeby wylewania na początek oleju na patelnię. Czasami smaży się boczek na odrobinie masła (kuchnia francuska), ale to wiąże się bardziej z dążeniem do uzyskania konkretnych efektów smakowych, niż z unikaniem przypalenia.

Oferujemy fachowość i doświadczenie dla małych i duż y ch k lie n t ó w Z a p e wnia m y a t r a k c yjne i konkurenc yjne stawki na przewóz i inne usługi. Gwarancją jakości naszych usług jest ponad 30 lat działalności na r ynku amer ykańskim.

• Transpor t całych kontenerów od drzwi do drzwi między USA i Europą (Impor t & Expor t)

• Kontenery małe (20ſt), duże (40ſt i 40ſt HC) i specjalistyczne (20ſt & 40ſt Open Top, 20ſt & 40ſt Flat Rack)

• Wysyłka samochodów, maszyn, motocykli, ATVs, jet-skis i łodzi

• Wysyłka mienia przesiedleńczego

• Wysyłka ładunków handlowych i ponadgabarytowych

• Oddziały w Polsce, Niemczech, Wielkiej Brytanii, na Litwie, Węgrzech i w Por tugalii

• Agencja celna w Gdyni

• Przygotowujemy dokumentację transpor tową i celną

t.com stawk i@icetranspor t.com

i wiem, jak uzyskać dla

moich Klientów najlepszy wynik. Sprzedajesz, kupujesz, inwestujesz?

Zapraszam do współpracy!

PROMOCJA KUCHNI 10’ X 10’ $4,999 W CENIE: Styl szafek shaker biały lub szary, blat z kwarcu, Białe płytki “subway”, uchwyty i zlew 30 % RABATU NA PŁYTKI FIRMY CERRAD NAJWIĘKSZY WYBÓR PŁYTEK Z POLSKI W NJ 25 % RABATU NA DRZWI SZKLANE DO PRYSZNICA LUB NA WANNĘ 20 % RABATU NA SZAFKI ŁAZIENKOWE Z BLATEM PROMOCJA NA BLATY KUCHENNE Z KWARCU, 35 SF MINIMUM, W OBREBIE 25 MIL

Trasy widokowe w Tri State, które warto

Listopad to idealny czas na samochodowe wycieczki weekendowe. Benzyna w tym okresie jest dosyć tania, nie ma takich korków i tłumów ludzi jak w okresie wakacyjnym, a jesienna przyroda zachwyca kolorem barw. Najpiękniejsze drogi widokowe na świecie oferują wspaniałe panoramy i przyjemność z jazdy samochodem. Oprócz światowej sławy Pacific Coast Highway, drogi Tail of the Dragon czy autostrady Overseas, łączącej Long Point z Florida Keys – jednych z najpiękniejszych tras amerykańskich na świecie - w pobliskich okolicach też

na smaczny posiłek. Więc zapakujcie plecaki, zatankujcie pojazdy i w drogę.

Route 6, Wyoming County w pobliżu Tunkhannock, PA

National Geographic nazwał ją “jedną z najbardziej malowniczych tras w Ameryce”. Niezwykły widok na rzekę Susquehanna i niekończące się góry robi ogromne wrażenie. Oprócz restauracji i sklepów, w mieście Tunkhannock znajduje się historyczny teatr „Dietrich Theater”,

znajdują się drogi z widokami, które potrafią oczarować nie jednego z nas. Trasy, które poniżej przedstawimy oferują malownicze piękno, spokój i ciszę, możliwość zrobienia zakupów czy zatrzymania się

dom filmowy z 1936 roku, który obecnie jest aktywnie działającym centrum kultury. Będąc przejazdem można zatrzymać się w parku Riverside na piknik lub na obrzeżach miasteczka Dushore, w malowniczej

okolicy Sullivan County, skosztować win w rodzinnej Bird Song Winery.

Route 519 z Colesville do Rosemont (80 mil), NJ

Żadna inna trasa w New Jersey nie jest „napakowana” taką ilością urzekających krajobrazów jak

Route 519, która wije się przez całą drogę do Rosemont, na północ od Stockton. Po drodze napotkacie stadniny koni, winnice, sklepy z antykami, stoiska z hot dogami i wiele więcej. Droga 519 jest stworzona do wypraw motocyklowych. Jest też domem przydrożnej atrakcji Space Farms Zoo & Museum, w której można obejrzeć Goliata - największego na świecie niedźwiedzia (12 stóp wysokości), który został uśpiony w 1991 roku. Goliat chorował na reumatyzm, był w tak ciężkim stanie, że nie mógł wstać, aby napić się wody. Mimo to, dożył 24 lat (ok. 96 lat u ludzi).

Ocean Drive, Ocean City do południowego Wildwood (20 mil), NJ

Ta lokalna droga wije się wzdłuż Strathmere (z bezpłatną plażą), Sea Isle City, Avalon i Stone Harbor a kończy się na Nummy Island i przystani Grassy Sound. Najbardziej malownicze odcinki drogi - wiele z nich znane są jako Ocean Drive - przeskakują szeregiem mostów (bezpłatnych o tej porze roku) nad bagnami i wodą. Warto zatrzymać się w Inlet State Park Corson, pomiędzy Ocean City i Strathmere, na mało znanej plaży. Zapomnijcie o GPS, wystarczy kierować się za znakami, na których umieszczony jest ptak.

Route 9 do miasteczka Sleepy Hollow (26 mil w jednym kierunku), NY

Mniej niż godzinę drogi za miasto znajduje się Sleepy Hollow,

Lambertville

Most do City Island

które oferuje coś dla każdego, w tym targi rolne, targi uliczne, hayrides i oczywiście – jeźdźca bez głowy. Zobaczycie nowoczesne wieżowce i urocze, jaskrawo kolorowe domy w rustykalnym stylu.

nicy Bayfront, gdzie znajduje się muzeum morskie oraz dwie latarnie morskie zbudowane w latach 1867-1872. Kręte drogi ciągnące się przez winiarskie miasteczka Pensylwanii sprawią natomiast, że

Jest nawet zamek znajdujący się nieco dalej od głównej drogi. Warto też zaplanować sobie wycieczkę przez Sleepy Hollow, aby odwiedzić piękny cmentarz, na którym spoczywają takie kultowe postacie jak William Avery Rockefeller czy Washington Irving. Nie zapomnijcie przejechać się przez most, który wedle legendy był ulubionym miejscem jeźdźca bez głowy!

Route 5, Bayfront Parkway oraz Peninsula Drive w Erie County, PA

Szlak Seaway oferuje wspaniałe widoki na jezioro Erie i park stanowy Presque Isle - 3,200 akrowy półwysep, który jest rajem dla pływaków, pieszych turystów, rowerzystów i rolkarzy. Szczególnie warto wybrać się tu o zachodzie słońca, by podziwiać piękne widoki. Możecie również spędzić trochę czasu w renesansowej dziel-

Route 95 do City Island (19 mil), NY

Jadąc wzdłuż rzeki Hudson i przejeżdżając przez George Washington Bridge dotrzesz do małej wioski rybackiej. Widoki linii brzegowej wzdłuż drogi są spektakularne. Im bliżej wioski, tym więcej zobaczysz łodzi unoszących się na wodzie. Będziesz wiedział, że dotarłeś na miejsce wtedy,

Route 144 pomiędzy Snow Shoe i Renovo w Clinton, PA

Rozciągająca się 27 mil droga, pomiędzy Snow Shoe i Renovo, biegnie wzdłuż górnej części Allegheny Ridge z niezapomnianym widokiem lasów Sproul State Forest. Zobaczysz więcej jeleni, niedźwiedzi i łosi, niż możesz sobie wyobrazić. W rze -

tej podróży nigdy nie zapomnicie.

Route 29, od Washington Crossing do Frenchtown (22 mile), NJ

Zaczyna się wzdłuż pięknych zielonych widoków Delaware przy parku stanowym Washington Crossing. Kierując się na północ można zatrzymać się przy kilku punktach i poprzecznych kładkach D&R Canal Towpath – ulubionym miejscu rowerzystów. Można nawet zwiedzić wyspę - Bulls Island Recreation Area - znajdującą się na północ od Stockton. Po drodze mija się też urocze miasteczko Lambertville (można zrobić sobie przystanek na lunch w Tacos Cancun lub El Tule) i Frenchtown (na śniadanie warto wstąpić do Frenchtown Cafe, a na lunch do River Blue Cafe).

gdy przekroczysz uroczy (trochę „rozklekotany”) most zwodzony. Na samym czubku City Island, natkniesz się na Johnny’s Famous Reef Restaurant, która istnieje ponad 60 lat. Ta restauracja (mimo że nie ma najbardziej zachęcającego wystroju) ma najlepsze owoce morza poza granicami New York City oraz wspaniałe widoki na wodę i pływające jachty.

Palisades Parkway do Bear Mountain (46 mil), NY

Droga wzdłuż autostrady Westside do George Washington Bridge oferuje wspaniałe widoki na nabrzeże. Gdy dojdziesz do mostu, poświęć chwilę na to, aby „ponapawać się” widokiem majestatycznego Manhattanu. Reszta drogi prowadzi wdłuż zalesionych terenów Palisades Interstate Parkway aż do Bear Mountain. Park położony jest pośród gór rzeki Hudson, gdzie znajdziesz zacienione miejsca piknikowe, zoo, jezioro i rzekę (by powędkować), wypożyczalnie łodzi, szlaki turystyczne, a nawet basen.

czywistości widoki pozostają niezmienne od ponad stu lat. Bliżej Snow Shoe zlokalizowany jest stary kościół Św. Seweryna. Ten zabytkowy kościół został wybudowany w 1851 roku przez benedyktynów z Latrobe, jest wykonany z ręcznie ciosanych bali i był pierwszym kościołem rzymskokatolickim w północno-środkowej Pensylwanii.

Route 92, Susquehanna County, na zachód od I-81, PA

Relaksująca jazda przez zalesione tereny Susquehanna County. Zatrzymaj się koniecznie, by zobaczyć wiadukt Starrucca, nadal używany, najstarszy kamienny most kolejowy. Wszystko w tym wiadukcie jest ekstremalne: 1200 stóp długości i 110 stóp wysokości, koszt budowy $320.000 (był to najdroższy most kolejowy na świecie). Warto też odwiedzić rezerwat Florence Shelly, by pospacerować pośród ponad 300 akrów roślin, zwierząt i ptaków.

Życzymy niezapomnianych widoków!

Droga przez Thunkhannock

US Route 9

D & R Canal Towpath

• kuchnie • łazienki • wykończenia piwnic i poddaszy • tarasy • malowanie • wymiana okien i drzwi • płytki

• podłogi • „złota rączka” - handyman

• i wiele innych

DONOS - NASZ NARODOWY SPORT NA EMIGRACJI

Podobno Polonia w Nowym Jorku czy New Jersey to jedna wielka rodzina. Lubimy się chwalić solidarnością, wspierać „naszych’’, podawać sobie ręce w potrzebie. Ale czasem ta nasza„rodzina“ przypomina bardziej stół wigilijny, przy którym każdy się uśmiecha, ale pod stołem ostrzy nóż. Są wśród nas tacy, którzy nie potrafią spać spokojnie, dopóki nie uprzykrzą życia drugiemu. Nie dlatego, że ktoś im zrobił krzywdę. Nie dlatego, że ktoś złamał prawo. Ale dlatego, że… tyje, pracuje, ma się dobrze. Wszędzie tam, gdzie Polonia mogłaby być wspólnotą - roi się od „świętych oburzonych» z telefonem w dłoni, gotowych wykręcić numer do Immigration, IRS czy innego

urzędu. Bo przecież trzeba donieść.

Nie ma nic bardziej polskiego niż donos. Od czasów zaborów po PRLzawsze znalazł się ktoś, kto wiedział lepiej, kto „pilnował porządku“, kto z satysfakcją szeptał na ucho władzy: „Panie, a wie pan, ten Kowalski to coś kręci...“ Dziś te same duchy chodzą po nowojorskich ulicach i przedmieściach.

Co ich napędza? Zazdrość, frustracja, kompleksy? Pewnie wszystko naraz. Bo łatwiej zadzwonić i donieść, niż samemu coś osiągnąć. Łatwiej zatruć komuś życie niż własne naprawić. Łatwiej zniszczyć niż zbudować.

Donos na drugiego człowieka - zwłaszcza na imigranta, który próbuje tu ułożyć sobie życie - to moralne dno. To plucie w twarz całej naszej historii emigracyjnej. Każdy, kto dzwoni do urzędu, żeby „uprzejmie poinformować“, że ktoś pracuje bez papierów albo że „chyba nie ma zielonej karty“, powinien spojrzeć w lustro i zapytać: kim się stałem?

Bo Polonia w Nowym Jorku czy New Jersey powinna być jak rodzina. Może czasem się pokłócimy, może nie zawsze się zgadzamy, ale trzymamy się razem. Tymczasem zamiast solidarności - mamy małe wojenki, plotki, donosiki. Jakby ktoś naprawdę wierzył, że „Ameryka będzie czystsza“, gdy usuną sąsiada,

który sprząta, buduje, gotuje, pracuje po 12 godzin dziennie.

Niektórzy donoszą, bo „tak trzeba, prawo to prawo“. Nie, proszę państwa - to nie prawo, to podłość. Nie ma nic bardziej żałosnego niż Polak, który próbuje być większym Amerykaninem niż sam Amerykanin, donosząc na swoich. Nie ma nic bardziej haniebnego niż radość z czyjegoś upadku.

Wstyd. Po prostu wstyd. Jeśli Polonia ma przetrwać, jeśli mamy mieć tu jakąkolwiek siłę, to trzeba skończyć z tą chorą mentalnością kapusia. Przestańmy gryźć się nawzajem. Bo póki my donosimy na siebie, inni tylko się z nas śmieją.

A więc może czas zadać sobie jedno pytanie: czy chcemy być społecznością, czy stadem ludzi, którzy w panice szukają numeru do Immigration, bo sąsiad kupił nowy samochód?

Strona pochodzi z miesięcznika PLUSik, który jest doskonałym uzupełnieniem edukacji i wartościową rozrywką dla najmłodszych czytelników. Prenumerata dostępna na stronie www.plusik.us

Odkoduj wyrazy związane z Polską. Zaczynaj od żółtego kwadracika.

N H R W P

S S Ł I O

Tu wpisz rozwiązania.

Połącz liniami nazwy polskich miast z obrazkami, które się z nimi kojarzą.

Pokoloruj obrazki.

WARSZAWA

POZNAŃ ZAKOPANE BIAŁOWIEŻA

BARAN Barany będą w tym tygodniu bardzo towarzyskie, przebywanie z ludźmi stanie się ich dominującą potrzebą. Barany zjednają sobie ludzi, dzięki czemu łatwiej wybrną z wszelkich kłopotów.

BYK To będzie dla Ciebie tydzień pełen wyzwań. Czas korzystnego wypływu gwiazd wyraźnie dobiegł końca, lecz nie oznacza to, że los przestanie się do Ciebie uśmiechać. Będzie to czas wytężonej pracy i stawiania czoła licznym trudnościom.

BLIŹNIĘTA Zodiakalne Bliźnięta mogą być nieco zagubione w wyniku ostatnich ruchów na niebie. Obdarz się większą cierpliwością względem samego siebie, a przebrniesz przez następne dni bez większych kłopotów.

RAK Wykorzystaj nadchodzący czas na podniesienie jakości swojego życia, zadbaj o zdrowie i raz jeszcze podejdź do boju z używkami – teraz wszystko będzie do osiągnięcia.W pracy unikaj działania po najmniejszej linii oporu.

LEW Lwy poczują silną potrzebę niezależności i będą chciały się jak najprędzej wyswobodzić spod wpływów, które od jakiegoś czasu wydają im się złe. Tydzień nie sprzyja podróżom, ponieważ jesteś podczas nich narażony na niemiłe niespodzianki.

PANNA Słońce opuściło już Twój znak. To może uśpić Twoją czujność, przez co narażony będziesz na działanie osób o nieszczerych intencjach, którzy zdołają Cię przekonać do swojej rzekomej przychylności. Trzymaj się na baczności i nie unikaj sytuacji, które z pewnych względów budzą jakiekolwiek wątpliwości.

WAGA Cierpliwość zodiakalnych Wag była w ostatnim okresie astrologicznym notorycznie wystawiana na próbę. Jednak Słońce zagościło już na dobre w Twoim domu i los nieraz uśmiechnie się do Ciebie w nadchodzących dniach.

SKORPION W pracy skupisz się na współpracy z osobą, od której będziesz mógł się sporo nauczyć. Korzystaj, podpatruj i wyciągaj z tych relacji jak najwięcej dla siebie – doświadczenie teraz zdobyte pomoże Ci w budowaniu dalszej kariery zawodowej.

STRZELEC Dla Strzelców tydzień ten wreszcie będzie czasem odpoczynku. Po intensywnych tygodniach przyjdzie czas na skupienie się na własnym wnętrzu. Uważaj jednak na zbytnie rozleniwienie.

KOZIORŻEC Dla Koziorożców nadchodzący tydzień będzie dość spokojny, a Niebo bardzo życzliwe. Na kulminację Twoich możliwości w kwestii miłosnych podbojów musisz co prawda trochę poczekać, ale już teraz Twoje lepsze samopoczucie zacznie się przekładać na fizyczną atrakcyjność i przyciągniesz wiele spojrzeń.

WODNIK Wodniki zauważą pozytywne zmiany w swoim życiu w nadchodzących dniach. W pracy sytuacja poprawi się na tyle, że przestaniesz u siebie podejrzewać wypalenie zawodowe. Tydzień przyniesie Wam możliwości poznania osób, które zawsze chcieliście spotkać.

RYBY Ryby powinny uwierzyć, że mają szansę otrzymać dokładnie to, czego pragną – wraz z nowiem w Znaku Wagi zaczyna się dla nich bardzo pozytywny czas, który potrwa do końca astronomicznej jesieni.

Ubezpieczenie motocykla

Właściciela motocykla obowiązuje taki sam zakres ubezpieczeń komunikacyjnych, jak osobę posiadającą samochód. Obowiązkowym ubezpieczeniem, z którego kosztem musimy się liczyć jest ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej, czyli liability. Chroni ono posiadacza motocykla w taki sam sposób, jak posiadacza czterech kółek –zapewnia pokrycie kosztów odszkodowania za wyrządzone szkody komunikacyjne osobom trzecim.

Składka tej polisy zależy od wielu czynników takich, jak:

• wiek kierowcy,

• miejsce zarejestrowania pojazdu,

• przebieg dotychczasowego ubezpieczenia.

Jej wysokość, przy braku zniżek, sięgać może kilkuset dola-

rów rocznie, ale jest to wydatek, który jest konieczny, by móc cieszyć się z jazdy na drogach stanu New Jersey. Jeżdżący motocyklem są w dużo większym stopniu narażeni na urazy niż kierowcy samochodów. Dlatego przy ubezpieczeniu samego pojazdu warto pomyśleć o zabezpieczeniu kierowcy i pasażera nie tylko poprzez kaski i odzież ochronną, ale również poprzez polisę.

Kolejnym nieobowiązkowym, ale wartym uwagi rodzajem polis są polisy z opcją dwustronną, które chronią od kosztów uszkodzeń wynikających z kolizji czy wypadków, jak i niezależnych od nas czynników zewnętrznych jak np. pożar. Ochroną objęta jest też kradzież oraz jej usiłowanie. W przypadku tej polisy na składkę wpływ ma bardzo wiele czynników takich jak:

• suma ubezpieczenia,

• pojemność silnika,

• okres posiadania prawa jazdy,

• zniżki i zwyżki itp.

• Roczny koszt dwustronnego pokrycia dla motocykla jest wysoki, często wyższy niż dla samochodu o zbliżonej wartości. Dzieje się tak, ponieważ motocykle w znacznie większym stopniu narażone są na szkody niż samochody. Koszt ten warto jest ponieść, kiedy motocykl ma dużą wartość, a jego ewentualna naprawa będzie sporym obciążeniem dla domowego budżetu.

Lepiej niczego nie ukrywać

Wypełniając umowę nie starajmy się na siłę poprawiać naszych danych dotyczących np. rocznego przebiegu, miejsca parkowania czy wieku kierowców. Przykładowo, jeśli zadeklarowaliśmy, że kierowcami będą tylko osoby powyżej 26 roku życia, a rozbije auto nasz 20-letni syn, przypuszczalnie nie otrzymamy pełnego odszkodowania.

Zawsze pytaj o zniżki i bonusy

Warto wypytać się o wszelkie możliwe rabaty. Czasem 5 procent mniej zapłacimy już za samo zapłacenie polisy w całości.  Na zniżki mogą też liczyć klienci wybranych grup zawodowych, które współpracują z danym ubezpieczycielem.

Jeśli w ostatnich latach opłacałeś tylko liability nie oznacza to wcale, że nie otrzymasz zniżek za bezszkodową jazdę.  Kilku ubezpieczycieli oferuje już możliwość przepisywania takich zniżek z jednej polisy na drugą. Profesjonalny i doświadczony zespół pracowników pomoże dokonać właściwego wyboru. Powierzając nam ochronę ubezpieczeniową zyskujecie Państwo wiarygodnego i solidnego partnera, który zadba o wasze bezpieczeństwo.

Bardzo prosimy szczegółowe pytania kierować bezpośrednio do Choice Int. Agency i Royal Crown Realty przy 348 Main Ave Wallington, NJ 07057, telefonicznie pod numer 973-773-7448 lub mailowo na adres royalcrownrealty@aol.com.

Grażyna Torbus

Na co zwracać uwagę, wybierając zmywarkę?

Mało kto tak naprawdę lubi prace domowe – na szczęście niektóre można sobie bardzo ułatwić, a inne całkowicie zautomatyzować. Najlepszym przykładem jest codzienne zmywanie naczyń, od którego uwolnimy się za już około $400.

CO MAMY DO WYBORU?

Podstawowym wariantem zmywarki jest urządzenie wolnostojące, które–podobnie jak pralka–może stać w niemal dowolnym miejscu. Nowoczesne zmywarki są często zaprojektowane w taki sposób, aby ich wygląd był wręcz ozdobą kuchni, ale można je także całkowicie ukryć. Zmywarki do zabudowy montuje się w miejscu szafki, a jej drzwi częściowo lub w całości ukrywa pod frontem meblowym. Co ważne, zmywarki wolnostojące również mogą zostać zainstalowane pod blatem kuchennym. W tym celu wystarczy zdjąć z urządzenia jego górną pokrywę. To łatwy i estetyczny kompromis pomiędzy obydwoma rozwiązaniami.

Drugą rzeczą, na którą trzeba zwrócić uwagę, jest rozmiar zmywarki, a konkretnie jej szerokość. Występują dwa standardy: 45 lub 60 cm szerokości. Umożliwia to dopasowanie urządzenia do dostępnego miejsca tak, aby mogła np. zastąpić szafkę kuchenną lub zmieścić się obok mebli. W tym przypadku ważniejsze od samego rozmiaru są jednak walory praktyczne, dlatego zakup konkretnego urządzenia warto uzależnić od naszych potrzeb.

Wybór zmywarki mniej lub bardziej pojemnej

wszystkim od liczby osób zamieszkujących dane gospodarstwo domowe. Choć różnica wynosi zaledwie 15 cm, warto pamiętać, że sporą część szerokości zajmują ścianki zmywarki, przez co różnica w ładowności wynosi zwykle około 4-5 kompletów naczyń–zmywarka szersza o 33% jest w stanie pomieścić o połowę więcej, zużywając przy tym podobną ilość wody. Przy dużej liczbie domowników węższa zmywarka będzie musiała być uruchamiana zdecydowanie częściej niż pełnowymiarowa. W takiej sytuacji warto poszukać tych dodatkowych centymetrów, aby oszczędzić na kosztach eksploatacji. Reszta wymiarów pozostaje bez zmian i jest przewidziana tak, by wysokość i głębokość urządzenia pasowała do standardowej wysokości blatu i głębokości mebli kuchennych. Wysokość typowej zmywarki to 85 cm, natomiast głębokość wynosi 60 cm. Dzięki temu każdą z nich będzie można dopasować do każdego standardowego zestawu mebli.

Ciekawostką są też kompaktowe zmywarki o wysokości 45 cm. Urządzenie wielkością zbliżone do mikrofalówki jest przeznaczone do niewielkich kuchni, z których korzystają nie więcej niż dwie osoby. Mieści się w nich zwykle 6 kompletów ciąg dalszy na stronie 36

Wokół domu

ciąg dalszy ze strony 35 sztućców i talerzy. Cena takich urządzeń jest jednak zbliżona do cen standardowych zmywarek, więc należy je traktować tylko jako wyjście awaryjne do bardzo małych kuchni.

CIEKAWE FUNKCJE

Ilość dostępnych rozwiązań może naprawdę zaskoczyć–warto wiedzieć. czego możemy oczekiwać od swojej nowej zmywarki. Automatyczne dobieranie ilości wody, szybkie mycie, szuflada na sztućce, zabezpieczenie przed zalaniem, możliwość dostosowania przestrzeni ładunkowej i wiele, wiele innych–każda zmywarka jest trochę inna i znalezienie tej odpowiedniej nie będzie łatwe.

Warto zwrócić uwagę na system automatycznego otwierania drzwi zmywarki po zakończonym cyklu mycia. Dzięki temu nie musimy robić tego ręcznie. Świeżo umyte naczynia zamknięte w zmywarce przez długi czas mogą być przyczyną powstawania nieprzyjemnych zapachów. Ten prosty detal zdecydowanie uprzyjemnia korzystanie ze zmywarki. Drobnym mankamentem tej funkcji jest duża ilość cieplej pary, która wydobywa się z urządzenia po otwarciu drzwi. Droższą alternatywą, która przyspiesza suszenie naczyń, są systemy wentylacji. Wymuszony obieg powietrza działa jak suszarka, dzięki

której sztućce i talerze są gotowe do użycia niemal natychmiast.

Te funkcje sprawiają, że w zasadzie nie potrzebujemy już programatora czasowego, który uruchamia zmywanie z określonym opóźnieniem. Ten gadżet może się jednak przydać, jeśli chcemy korzystać z tańszej taryfy energetycznej w określonych godzinach, a nie ma nas wtedy w domu.

W dobie inteligentnych domów można nawet pójść nieco dalej – zmywarki z funkcjami SMART pozwalają na zdalne włączanie oraz otrzymywanie powiadomień, dotyczących np. konieczności uzupełnienia środka nabłyszczającego.

KOSZTY EKSPLOATACJI

Sam zakup zmywarki nie należy do specjalnie kosztownych. Montaż również można wykonać we własnym zakresie. Największym wyzwaniem może się okazać doprowadzenie zimnej wody i odprowadzenie nieczystości, o ile taka instalacja nie została przewidziana wcześniej. Wystarczy jednak postawić zmywarkę możliwie blisko zlewozmywaka i dzięki specjalnym adapterom i rozgałęziaczom bez problemu podłączymy ją do bieżącej wody i kanalizacji. Trzeba tylko użyć podwójnego zaworu i syfonu z dodatkowym miejscem do

podłączenia węża spustowego.

Co ważne, większość modeli zmywarek dostępnych w sprzedaży może pobierać z sieci ciepłą wodę. To eliminuje konieczność jej wstępnego podgrzewania i potencjalnie przyniesie oszczędności–zwłaszcza jeśli źródłem ciepłej wody w naszym domu jest np. kolektor słoneczny. Zużycie wody na jeden cykl pracy zmywarki wynosi zwykle od 8 do 12 litrów wody i jest bardziej zależne od klasy i wydajności urządzenia niż od jego rozmiarów i pojemności. Nawet duży pobór wody będzie dużo niższy niż w przypadku ręcznego zmywania. To nie tylko obniży koszty, ale też odciąży użytkowników przydomowych oczyszczalni ścieków i szamb. Ilość zużywanej wody może się zmniejszyć nawet o 90%.

Do działania zmywarki potrzeba też oczywiście elektryczności, co generuje kolejne koszty. Dlatego jednym z podstawowych parametrów każdej zmywarki jest klasa energetyczna. Z reguły droższe urządzenia zadowalają się mniejszą ilością energii elektrycznej. Po pewnym czasie ta różnica w cenie z pewnością się jednak zwróci.

Warto jednak pamiętać, że to nie koniec wydatków. Ostatnim krokiem do uzyskania czystych naczyń są specjalne detergenty: tabletki lub proszek płyn nabłyszczający oraz sól do zmywarek. Te środki są niestety dosyć drogie, ale bez nich

nie tylko nie umyjemy naczyń, ale też możemy doprowadzić do ich zmatowienia i zniszczenia. Chcąc ograniczyć koszty, warto wybierać duże, ekonomiczne opakowania. Tabletki do zmywarek są nieco droższe od proszków, które należy dozować samodzielnie. To duża oszczędność pieniędzy, ale też drobna niedogodność–proszek trzeba wsypać do dozownika lub rozsypać na dnie zmywarki, bazując na instrukcji użytkowania urządzenia.

Sumaryczne koszty używania zmywarki nie są dużo wyższe niż zmywania ręcznego, a możemy się raz na zawsze uwolnić od pracochłonnego zmywania–to ma sens, zwłaszcza gdy jest go naprawdę dużo. Poza tym–zaoszczędzony czas spędzony z rodziną jest przecież bezcenny.

GABINET DENTYSTYCZNY

OPIEKA DENTYSTYCZNA

dla całej rodziny

500 North Wood Ave, Suite 1A, Linden NJ 07036

Tel: (908) 718 - 7337

ATRAKCYJNE CENY

Gabinet otwarty do późnych godzin wieczornych oraz w soboty

Akceptujemy wiekszość ubezpieczeń

UBEZPIECZENIE MEDICARE

• Advantage Plans • Supplement Plans • Prescription Drug Plans

Doświadczony Broker współpracujący z wieloma firmami ubezpieczeniowymi odpowie na nurtujące Cię pytania związane z:

• przejściem na emeryturę,

• uzyskaniem zdrowotnych ubezpieczeń emerytalnych Medicare,

• obsługą indywidualnych kont emerytalnych IRA,

• transferem pieniędzy z pracowniczych kont 401k 403 b, planów unii

• asysta w urzędzie Social Security

• ubezpieczenia na życie

• ubezpieczenie zwiazane z pochówkiem - final expense insurance

Zadzwoń dziś: Agnieszka Rola

Licencjonowany Broker NJ ,NY 917 716 4245 agnesrola@gmail.com

Elżbieta Fruchtman

Tłumacz – notariusz

1(201) 725 2067

elizabethfruchtman@yahoo.com

• Apostille • Podania w języku polskim i angielskim

EMERYTURY, DISABILITY I OBYWATELSTO PO POLSKU

Wiele usług telefonicznie

Jestem Notary Public potwierdzam tożsamość osoby składającej podpisy łacznie z klauzulą apostille, przygotowuję upoważnienia, odwołania, pełnomocnictwa z klauzulą apostille lub bez w języku polskim zgodnie z obowiązującymi w Polsce wymaganiami prawnymi. Ponadto

Jestem licencjonowanym instruktorem różnych rodzajów Yogi. Zapraszam!

Busem z Polskim przewodnikiem Wycieczki dla osób "solo", par i rodzin

Floryda Sylwestrowa:

10 dni od 26 grudnia 2025

Acadia National Park: 24-26 października 2025

Nowy Jork i ,,Christmas show,, - 21 grudnia 2025

Nowy Orlean/Texas/Dom Presley'a/Tennessee

10 dni: 15 - 24 listopad 2025

Ponadto: Niagara/kanion, Waszyngton/Kapitol/jaskinie, Kraina Amiszów, Wycieczki dookoła USA i kaniony zachodu

www.ampolinc.com | 609-647-9054 | ampoltours@yahoo.com

Pytania Czytelników

Mój syn był w trakcie rozwodu, kiedy znalazł się w szpitalu i został podłączony pod maszyny, ja nie chciałam go odłączyć, bo nie byłam gotowa, natomiast jego zona tak. Kiedy powstał konflikt w szpitalu, lekarz mnie wyprosił z pokoju, że nie mam nic do powiedzenia, bo on ma żonę! Żona odłączyła go od maszyn, mimo że ja prosiliśmy, aby dała nam szanse na jeszcze jedno badanie mózgu, aby być pewnym. Ona jednak odmówiła. Teraz mamy problem z pogrzebem, my chcielibyśmy go godnie pochować, a ona nam utrudnia. Co my możemy zrobić?

Odpowiedź jest: NIC. Niestety takie jest prawo, że jak syn nie miał testamentu i nie naznaczył kogoś do decydowaniu o jego pogrzebie, nie możecie zrobić nic. Żona przejmuje kompletną kontrolę i nie musi się liczyć z Waszym zdaniem czy prośbami. Jest to kolejny przykład, jak ważne są dokumenty przygotowane za

życia. Gdyby syn miał testament i naznaczył rodziców jako Funeral Agent, żona by nie mogła decydować o pogrzebie. Gdyby syn naznaczył rodziców na Medical Power of Attorney, żona nie mogłaby go odłączyć od maszyn. Dopóki rozwód nie jest oficjalnie przyznany, maź czy żona do ostatniego dnia mogą podejmować decyzje. Jest to przestroga dla tych, którzy są w trakcie rozwodu, żeby przygotować takie dokumenty w razie nagłej choroby, wypadku czy śmierci. Nie jest to tajemnicą, że w trakcie rozwodu bardzo często jeden drugiemu robi na złość, a w tym przypadku jeszcze żona podejmowała decyzje o odłączeniu męża i o jego pogrzebie. Często rozwody trwają miesiącami czy nawet latami, nigdy nie wiemy co się może wydarzyć. W razie czego trzeba mieć pewność, że mąż czy żona nie będą mieć prawa podejmować takich właśnie decyzji.

Izabela Van Tassel

Truck/ Trailer Mechanic Wanted. Brake/ Wheel, Welding, Fabrication. Hillside, NJ201-937-9066

2016r Chevy Express 2500 147000 mill, wydłużany. Cena: $10 000 tel: 551-255-6874

ROZLICZENIA PODATKOWE

• rozliczenia elektroniczne dla osób indywiduanych • rozliczenia rm – LLC, spółki i korporacje

Medicare Election Period: czas na ważne decyzje

Albo: Pora przyjrzeć się swojemu ubezpieczeniu Medicare

Każdego roku, między  15 października a 7 grudnia, wszyscy uczestnicy programu Medicare mogą dokonywać zmian w swoich planach ubezpieczenia zdrowotnego i lekowego. Okres ten nazywany jest  Annual Election Period, czyli rocznym okresem zapisów. Decyzje, które podejmiesz w tym czasie, zaczną obowiązywać od 1 stycznia następnego roku. Jeśli nie zrobisz nic, twój obecny plan zostanie automatycznie przedłużony.

Dlaczego to tak ważne?

Wielu seniorów traktuje Medicare jak coś stałego, podczas gdy jego warunki mogą się zmieniać z roku na rok. Firmy ubezpieczeniowe modyfikują swoje oferty, wprowadzają nowe stawki i ograniczenia sieci lekarzy. Jednocześnie twoje własne potrzeby zdrowotne mogą się zmieniać — pojawiają się nowe leki, diagnozy, lekarze.

Annual Election Period to jedyny moment w roku, gdy możesz dostosować swój plan do aktualnej sytuacji. To szansa, by znaleźć tańszy lub bardziej kompleksowy plan, który lepiej pokryje twoje koszty leczenia. Dla wielu osób zmiana planu oznacza oszczędności rzędu setek dolarów rocznie, a czasem także łatwiejszy dostęp do lekarzy i aptek.

Jakie zmiany możesz wprowadzić?

Od 15 października a 7 grudnia możesz przejść z oryginalnego  Medicare (części A i B) na Medicare Advantage (część C) lub odwrotnie. Możesz też zmienić swój plan lekowy (część D), jeśli inna oferta bardziej odpowiada twoim potrzebom. Osoby korzystające z Medicare Advantage mogą wybrać inny plan tego typu lub powrócić do tradycyjnego Medicare. Każda z tych decyzji jest istotna. Zmiana planu może wpłynąć na twoje miesięczne składki, wysokość dopłat za leki, a także na to, którzy lekarze i apteki będą cię obsługiwać bez dodatkowych kosztów.

Na co zwrócić uwagę przed podjęciem decyzji

Pierwszym krokiem jest przyjrzenie się całkowitym kosztom ubezpieczenia. Wiele osób skupia się wyłącznie na wysokości miesięcznej składki, a to tylko część obrazu. Warto też sprawdzić, ile zapłacisz z własnej kieszeni za wizyty, badania, hospitalizację i leki. Upewnij się, że plan ma rozsądny roczny limit wydatków własnych, tzw. out-of-pocket maximum, który chroni przed nadmiernymi kosztami w razie choroby.

Kolejną kwestią jest sieć lekarzy i aptek. Plany Medicare Advantage działają na zasadzie sieci — jeśli twój lekarz lub apteka przestaną być „in-network”, może to oznaczać wyższe rachunki lub konieczność zmiany specjalisty. Warto też upewnić się, że wszystkie twoje leki znajdują się na liście refundacyjnej planu (tzw. formularium), i że dopłaty nie wzrosły.

Każdy plan wysyła coroczny dokument o nazwie Annual Notice of Change (ANOC). Zawiera on wszystkie zmiany, jakie wejdą w życie od nowego roku. Przejrzyj go dokładnie — to źródło wielu niespodzianek, które lepiej odkryć wcześniej niż po fakcie.

Jak przygotować się do wyboru

Najlepiej rozpocząć przygotowania na początku okresu zapisów, czyli już w połowie października. Otwórz wszystkie listy, które przychodzą z twojego planu — zwłaszcza dokument ANOC. Spisz, z jakich leków korzystasz, którzy lekarze cię prowadzą i jakie masz miesięczne koszty.

Następnie odwiedź oficjalną stronę Medicare.gov, gdzie znajdziesz bezpłatne narzędzie do porównywania planów w twojej okolicy. System pokaże ci dostępne opcje, koszty składek i dopłat, a także które apteki są w sieci.

Jeśli masz wątpliwości, możesz zadzwonić na infolinię Medicare

lub poprosić o pomoc doradcę z programu State Health Insurance Assistance Program (SHIP). W wielu stanach dostępni są także polskojęzyczni doradcy, którzy pomogą zrozumieć szczegóły umów i porównać oferty.

Jeżeli mieszkasz między Polską a USA

Coraz więcej polskich seniorów dzieli czas między dwoma krajami. W takim przypadku warto pamiętać, że Medicare nie pokrywa leczenia poza Stanami Zjednoczonymi. Jeśli planujesz częste wyjazdy ldo Polski, upewnij się, że masz polskie ubezpieczenie zdrowotne (z Narodowego Funduszu Zdrowia), albo dodatkowe ubezpieczenie podróżne, które chroni w razie nagłego zachorowania za granicą.

Osoby, które planują dłuższy powrót do Polski, powinny rozważyć, czy opłaca im się utrzymywać plan Medicare Advantage, który działa lokalnie, czy raczej pozostać przy Original Medicare z dodatkowymi ubezpieczeniami typu Medigap. Warto skonsultować się z doradcą, zanim podejmiesz decyzję.

Co jeśli przegapisz termin?

Jeśli nie dokonasz zmian do 7 grudnia, twój obecny plan zostanie automatycznie przedłużony na kolejny rok. W niektórych przypadkach możesz jednak kwalifikować się do tzw. Special Enrollment Period (SEP), czyli specjalnego okresu zapisów, np. gdy twój plan zostanie wycofany z rynku lub zmienią się warunki, których nie akceptujesz.

Osoby, które korzystają z Medicare Advantage, mają jeszcze jeden dodatkowy okres zmian między styczniem a marcem, tzw. Medicare Advantage Open Enrollment. Wtedy można raz zmienić plan lub wrócić do tradycyjnego Medicare. Jednak najlepiej działać w regularnym terminie jesiennym, bo wtedy wybór planów jest największy.

Zmiany, które warto uwzględnić w tym roku

Rok 2025 przynosi kilka istotnych aktualizacji. W niektórych stanach zmniejszyła się liczba dostępnych

planów Medicare Advantage, dlatego osoby mieszkające na terenach wiejskich mogą mieć mniej opcji niż wcześniej. Zmieniono też formularze lekowe (formulary) w planach części D — niektóre leki przeszły do droższych kategorii, co oznacza wyższe dopłaty.

Warto również zwrócić uwagę na nowe przepisy dotyczące cen insuliny i leków na receptę. W wielu planach maksymalna miesięczna dopłata za insulinę została ograniczona, co jest dużą ulgą dla osób z cukrzycą. Z kolei plany z niskimi składkami mogą wprowadzać wyższe koszty własne za hospitalizację, więc warto dokładnie porównać wszystkie elementy oferty.

Podsumowanie

Medicare Open Enrollment to nie biurokratyczny obowiązek, ale szansa. To moment, w którym możesz ocenić, czy twoje obecne ubezpieczenie naprawdę działa dla ciebie. Przejrzyj koszty, sieć lekarzy, listę leków i zmiany w planie. Zrób to z wyprzedzeniem, zanim skończy się termin. Świadoma decyzja o planie Medicare to inwestycja w zdrowie, spokój i bezpieczeństwo. Dobrze dobrany plan to mniej stresu, mniej niespodziewanych rachunków i więcej spokojnych dni w nowym roku. Elżbieta Baumgartner Elżbieta Baumgartner jest autorką wielu książek-poradników m. in. “Ubezpieczenie społeczne Social Security”. Są one dostępne w wersji elektronicznej w witrynie Poradnika Sukces: www.PoradnikSukces. com, poczta@poradniksukces.com, tel. 1-718-224-3492.

Wracasz do Polski?

Masz tam majątek? Pomogą ci książki Elżbiety Baumgartner”

„Powrót do Polski” – finansowe i prawne dylematy amerykańskich reemigrantów.

„Emerytura reemigranta w Polsce” –podręcznik seniora wracającego do Polski. „Emerytura polska i amerykańska” ich łącznie i skutki Umowy emerytalnej. Książka dla osób pozostających w USA.

Również: “Amerykańskie emerytury”, “Ubezpieczenie Social Security”, “Obywatelstwo z przeszkodami”, „Planowanie spadkowe”, „Jak chować pieniądze przed fiskusem”, „Podręcznik ochrony majątkowej” i wiele innych.

Książki są dostępne tylko w wersji elektronicznej w witrynie www.PoradnikSukces.com, tel. 718-224-3492, poczta@poradniksukces.com. www.PoradnikSukces.com

Rozwiązanie krzyżówki prześlij do nas e-mailem na adres ogloszenia@tygodnikplus.com lub na nasz adres pocztowy 63 Union Blvd, Wallington NJ 07057 wraz z podaniem imienia, nazwiska i dokładnego adresu. Wszystkie prawidłowe rozwiązania przesłane do dnia 20.11.25r. wezmą udział w losowaniu nagrody.

Dane laureata obecnej krzyżówki zamieścimy na naszej stronie w dniu 27.11.25r. Nadesłanie przez Czytelnika rozwiązania krzyżówki oznacza, iż wyraża on zgodę na opublikowanie imienia, nazwiska oraz miejsca zamieszkania na liście laureatów. Rozwiązania prosimy przysyłać tylko raz. Duplikaty będą kasowane.

SPONSOREM NAGRODY JEST:

NAGRODA TYGODNIA:

Za prawidłowe rozwiązanie krzyżówki z nr 44 (899) nagrodę wylosował Pan Tomasz Sobieniak z Polonią. Gratulujemy!

Hasło: „Nadzieja karmi rolników “

Zmiana zawodu po 50. Jak zmienić branżę i znaleźć satysfakcjonującą pracę?

Zmiana kariery po 50. roku życia może wydawać się wyzwaniem, ale coraz więcej osób decyduje się na ten krok – z powodzeniem! Rynek pracy ewoluuje, otwierając drzwi do nowych możliwości, a doświadczenie i dojrzałość zawodowa stają się dużymi atutami. Jak podejść do przebranżowienia po pięćdziesiątce, gdzie szukać pracy i w jakich sektorach warto się rozwijać? Oto konkretne wskazówki, które pomogą Ci zrobić pierwszy krok w stronę nowej ścieżki.

Jeszcze kilkanaście lat temu zmiana branży po 50. roku życia mogła wydawać się czymś niecodziennym. Dziś to coraz częstszy scenariusz – zarówno z konieczności, jak i z potrzeby rozwoju, lepszego wynagrodzenia czy większej satysfakcji zawodowej. Dynamiczny rozwój technologii, nowe modele pracy i większa elastyczność zatrudnienia sprawiają, że wiek nie jest już przeszkodą w budowaniu nowej kariery.

Moc atutów pracowników po 50. roku życia

Jeśli myślisz o zmianie zawodu, ale obawiasz się, jak poradzisz sobie na rynku pracy, mamy dobrą wiadomość: Twoje doświadczenie, umiejętności interpersonalne i zdolność do adaptacji są ogromnymi atutami. W tym artykule podpowiemy, jak podejść do procesu przebranżowienia, jakie branże są najbardziej otwarte na dojrzałych pracowników i gdzie szukać nowych możliwości. Niezależnie od tego, czy chcesz pracować na etacie, jako freelancer czy rozpocząć własny biznes – jest wiele ścieżek, które mogą doprowadzić Cię do sukcesu. Jeśli życie zmusza Cię do zmiany albo odczuwasz chroniczną nudę w pracy, masz wiele opcji.

W jakich branżach warto szukać pracy po 50. roku życia?

Branża opiekuńcza i zdrowotna Społeczeństwo się starzeje, a zapotrzebowanie na opiekunów osób starszych, asystentów medycznych czy terapeutów zajęciowych rośnie. To praca wymagająca empatii, cierpliwości i umiejętności organizacyjnych –cech, które często rozwijamy z wiekiem. Dodatkowym atutem jest możliwość zdobycia kwalifikacji na stosunkowo

krótkich kursach.

Edukacja i szkolenia

Wiedza i doświadczenie to kapitał, który można przekazywać innym. Możesz zostać trenerem zawodowym, korepetytorem lub prowadzić kursy online. Wiele firm i instytucji szuka specjalistów do szkoleń wewnętrznych lub mentorów dla młodszych pracowników. To świetna opcja dla osób, które lubią dzielić się wiedzą i mają dobre umiejętności komunikacyjne.

Branża e-commerce i obsługa klienta

Handel internetowy rozwija się dynamicznie, a wiele firm potrzebuje pracowników do obsługi klientów, wsparcia technicznego czy zarządzania sprzedażą online. Nie wymaga to zaawansowanej wiedzy technologicznej – często wystarczy dobra organizacja, cierpliwość i znajomość podstawowych narzędzi komputerowych.

Administracja i praca biurowa

Zarządzanie dokumentacją, organizacja spotkań czy prowadzenie korespondencji to zadania, które nie wymagają fizycznej sprawności, ale za to cenią doświadczenie i dokładność. Wiele firm szuka asystentów, recepcjonistów czy specjalistów ds. administracji, a w niektórych przypadkach istnieje możliwość pracy zdalnej.

Rzemiosło i prace manualne

Jeśli masz zdolności manualne, warto pomyśleć o zawodach takich jak stolarz, krawiec, tapicer czy zegarmistrz. W dobie masowej produkcji coraz więcej osób ceni unikalne, ręcznie robione produkty. Możesz pracować na własny rachunek lub zatrudnić się w warsztacie.

Zmiana zawodu. Transport i logistyka

Firmy kurierskie, magazyny i centra dystrybucji potrzebują pracowników na różnych stanowiskach – od kierowców po operatorów wózków widłowych. Jeśli masz prawo jazdy i dobre zdrowie, możesz pracować jako dostawca, kierowca taksówki lub przewoźnik osób.

Usługi kosmetyczne i wellness

Zawody takie jak masażysta, kosmetyczka czy trener personalny można wykonywać po odpowiednich kursach, które są dostępne dla osób w każdym wieku. Coraz więcej klientów szuka spe-

cjalistów, którzy nie tylko mają umiejętności, ale także indywidualne podejście i doświadczenie życiowe.

Branża IT – czy to opcja dla osób po 50. roku życia?

Choć IT kojarzy się głównie z młodymi specjalistami, coraz więcej osób po 50. znajduje w nim miejsce dla siebie. Branża ta kojarzy się głównie z młodszymi pokoleniami, wielu silversów obawia się, że dzieli ich zbyt wiele od kolegów, którzy mogliby być ich dziećmi lub wnukami. Wiele osób w wieku 50+ czy 60+ interesuje się sektorem nowych technologii, a część wymyśla nawet aplikacje – jak SenioApp. Programowanie, analiza danych, testowanie oprogramowania czy zarządzanie projektami to obszary, w których można się odnaleźć, jeśli ma się cierpliwość do nauki nowych technologii. Firmy doceniają pracowników, którzy są dokładni, odpowiedzialni i mają umiejętność logicznego myślenia – a te cechy nie zależą od wieku. Dodatkowym atutem są kursy online, które umożliwiają zdobycie podstawowej wiedzy bez konieczności studiowania przez kilka lat.

Zmiana zawodu na IT. Jakie umiejętności są potrzebne w tej branży?

Praca w IT wymaga jednak określonej wiedzy technicznej. Jeśli chcesz wejść do tej branży, warto zacząć od nauki:

• Podstaw programowania – języki takie jak Python, JavaScript czy SQL są często wybierane na start.

• Obsługi baz danych – np. SQL, MongoDB czy PostgreSQL.

• Testowania oprogramowania – testy manualne są dobrym punktem wyjścia, a znajomość narzędzi jak Selenium czy JIRA pomaga w automatyzacji.

• Chmury obliczeniowej i AI – technologie takie jak AWS, Google Cloud, czy narzędzia AI jak ChatGPT czy TensorFlow zyskują na znaczeniu.

• Cyberbezpieczeństwa – rosnące zagrożenia w sieci sprawiają, że firmy poszukują specjalistów do ochrony danych.

Nowe zawody – praca przyszłości dla osób po 50. roku życia

Dynamiczny rozwój technologii i zmiany społeczne sprawiają, że na rynku pracy pojawiają się zupełnie nowe zawody. Wiele z nich nie wymaga wieloletniego doświadczenia w danej

branży, ale raczej umiejętności adaptacji i chęci nauki. Przykłady takich profesji to specjalista ds. AI prompt engineering (osoba, która tworzy zapytania do systemów sztucznej inteligencji), moderator treści internetowych, doradca ds. ekologii i zrównoważonego rozwoju, czy twórca kursów online i edukator cyfrowy. Szansą na sukces jest także współpraca silversów i pokolenia Z.

Coraz większą popularność zdobywa także praca w sektorze XR (rozszerzona rzeczywistość), gdzie powstają zawody związane z wirtualnymi światami, np. projektant przestrzeni VR czy konsultant ds. metawersum. Wiele z tych stanowisk można wykonywać zdalnie, co daje elastyczność i możliwość pracy na własnych warunkach.

Zmiana zawodu po 50. Co może sprawiać trudność?

Największą przeszkodą może być tempo zmian w IT – technologie szybko się rozwijają, więc konieczna jest ciągła nauka. Osoby, które wcześniej nie miały kontaktu z kodowaniem, mogą poczuć się przytłoczone nową terminologią i specyficznym sposobem myślenia. Problemem bywa też brak wcześniejszego doświadczenia w pracy zespołowej z użyciem narzędzi takich jak GitHub czy JIRA.

Mimo to, jeśli masz analityczne myślenie i chęć do nauki, IT może być świetnym wyborem, zwłaszcza w takich rolach jak analityk danych, tester oprogramowania czy specjalista ds. cyberbezpieczeństwa. Warto zacząć od darmowych kursów i prostych projektów, aby przekonać się, czy to właściwa droga.

Nowe możliwości zawodowe Zmiana branży po 50. roku życia nie jest łatwa, ale otwiera nowe możliwości zawodowe i osobiste. Ułatwi to planowanie finansowe na emeryturę. Dzięki satysfakcjonującej pracy można łatwo zabezpieczyć przyszłość po 50. roku życia.

Ważne jest, aby wybrać ścieżkę zgodną ze swoimi zainteresowaniami i umiejętnościami, jednocześnie biorąc pod uwagę potrzeby rynku pracy. Warto korzystać z kursów i szkoleń, które pomagają zdobyć nowe kwalifikacje. Kluczowe jest również pozytywne nastawienie – wielu pracodawców docenia doświadczenie i stabilność życiową starszych pracowników. Niezależnie od wybranej drogi, najważniejsze to zrobić pierwszy krok i nie bać się zmian.

Z WIEKIEM CIAŁO SIĘ ZUŻYWA, ALE TO NIE MUSI BOLEĆ

Uporczywy ból jest często określany jako „schorzenie związane z wiekiem”, ale nie jest on naturalnym elementem starzenia się. To po prostu wiadomość od organizmu, że coś jest nie tak. Nie traktuj go więc jako czegoś nieuniknionego, do czego należy się przyzwyczaić, a raczej szukaj przyczyny i dbaj o swoją ogólną sprawność.

Według amerykańskich Centrów Kontroli i Prewencji Chorób (CDC), około dwóch na pięciu dorosłych doświadcza bólu trwającego dłużej niż trzy miesiące. Wśród osób starszych odsetek ten wzrasta do 50 proc., a wśród pensjonariuszy domów opieki może sięgać nawet 84 proc.

„Osoby starsze mają zmienione odczuwanie bólu, ze zmianami w mechanizmach przetwarzania bólu, co może być związane z degeneracją obwodów modulujących zstępujące szlaki hamujące ból. Starzenie się wiąże się również z podwyższeniem progu bólu, spadkiem odczuwania bólu i spadkiem tolerancji na ból” – pisze James Davies w swojej książce „Ciało – skuteczne narzędzia leczenia bólu, przywracania zdrowia i zapobiegania urazom”.

Jednak samo starzenie się nie powoduje bólu, który zawsze jest oznaką jakiegoś problemu. Przewlekły ból u osób starszych często wiąże się z takimi schorzeniami, jak artretyzm, cukrzyca, rak, choroby układu krążenia czy zaburzenia neurologiczne. Chociaż starzenie się wiąże się z naturalnymi zmianami w organizmie, takimi jak zmniejszona elastyczność lub sporadyczna sztywność, nie muszą one być równoznaczne z przewlekłym bólem. Uporczywy lub silny ból u osób starszych jest zazwyczaj związany z podstawowymi problemami zdrowotnymi, a nie z wiekiem.

Jak wynika z badań, wielu seniorów nie szuka leczenia z powodu błędnego przekonania, że ból jest po prostu częścią procesu starzenia. Tymczasem nieleczony przewlekły ból może prowadzić do zaburzeń snu, depresji, urazów związanych z upadkami, niedożywienia, niepełnosprawności i obniżenia jakości życia.

„Nie ulega wątpliwości, że kiedy się starzejesz, stan twojego ciała się pogarsza: jest bardziej podatne na urazy, dają o sobie znać zużyte chrząstki, pojawiają się problemy ze stawami. Jeśli po trzydziestce zostałbyś poddany rezonansowi magnetycznemu kręgosłupa, badanie wykazałoby jakieś zwyrodnienia. Pacjenci

często to słyszą i uznają, że mają już z górki. Ale – i to jest najważniejsze – codzienne ćwiczenia powinny pozwolić ci przeżyć jeszcze wiele lat bez bólu. Dlatego nie traktuj bólu jako skutku starzenia się.  Ból to wiadomość od organizmu, że coś jest nie tak. Pamiętajmy, że nasze ciała mają umożliwić nam poruszanie się w rozmaity sposób, więc jeśli nie spełnimy tego podsta wowego warunku, ból w końcu da nam znać, że coś działa nie tak, jak trzeba” – czytamy w książce Daviesa.

Nie da się zaprzeczyć, że ryzyko wystąpie nia bólu rośnie z wiekiem. Badania pokazują, że 45–85 proc. osób starszych odczuwa ból. Wraz ze zmianami w organizmie kości i tkanki ulegają zużyciu, co prowadzi do degeneracji. To normalne, że stawy stają się sztywne, mię śnie tracą masę, a kości – gęstość. Zmiany te mogą prowadzić do dyskomfortu i sztywności, które bywają odczuwane jako ból. Kluczem jest zrozumienie czynników wpływających na ból i podjęcie kroków w celu jego kontrolowania i łagodzenia.

Utrzymanie aktywnego stylu życia to kluczowa strategia radzenia sobie z bólem i promowania ogólnego dobrego samopoczu cia w podeszłym wieku. Regularna aktyw ność fizyczna pomaga zachować elastyczność mięśni i stawów oraz zmniejszyć stany zapalne, a także uwalnia endorfiny, uważane za natu ralne środki przeciwbólowe, które poprawiają nastrój i zmniejszają dyskomfort.

RUSZAJ SIĘ, JEŚLI TYLKO MOŻESZ, BO TWOJE CIAŁO JEST DO RUCHU STWORZONE

Włączenie do codziennej rutyny aktywności takich jak spacery, pływanie czy joga może zna cząco poprawić radzenie sobie z bólem. Trzeba jednak pamiętać, że przed rozpoczęciem jakiej kolwiek aktywności fizycznej warto skonsulto wać się z lekarzem.  Swoją rolę w utrzymywaniu organizmu w zdrowiu ma też zbilansowana dieta, bogata w produkty przeciwzapalne i uboga w żywność przetworzoną. Dostarczanie niezbędnych składników odżywczych wspiera zdrowie stawów oraz zmniejsza stany zapalne i bóle mięśni. Utrzymanie prawidłowej masy ciała może również zmniejszyć obciążenie stawów i ryzyko dolegliwości takich jak choroba zwyrodnieniowa stawów.

POZYTYWNE POSTRZEGANIE SIEBIE A

SPECJALIZACJA DR. GABRIELI: SPECJALIZACJA DR. GABRIELI:

• Nefrologia i Medycyna Ogólna. Opieka zdrowotna od nastolatków do seniorów

• Badanie fizykalne i leczenie nadwagi

• Cukrzyca

• Nadciśnienie tętnicze

• Choroby reumatyczne oraz toczeń

• Choroby nerek, dializa oraz zapalenie dróg moczowych

• Choroby wewnętrzne i profilaktyka

• Choroby wewnętrzne i profilaktyka

• Tylko 20 minut od Garfield i Wallington (Exit 172 Garden State Parkway North)

Dr. Gabriela Wojnarska-Alvarez

MEDICAL DOCTOR, BOARD CERTIFIED Specializing in Primary Care and Nephrology

221 West Grand Avenue

• Montvale, NJ 07645 Phone (201) 746-9333 D E VOT E D TO PR E V E NTIO N AN D SO LUTION S SM

HOSPITAL AFFILIATIONS: PRIMARY CARE AND NEPHROLOGY

www.pcnmd.org www.zocdoc.com

• Fax (201) 746-9335