POSTAWY PROEKOLOGICZNE- materiały dla szkół

SZKOŁA JAKO MIEJSCE BUDOWANIA I PROPAGOWANIA POSTAW PROEKOLOGICZNYCH POPRZEZ ŚWIADOMĄ OCHRONĘ ŚRODOWISKA - MATERIAŁY DO PRACY Z UCZNIAMI.

OCHRONA ŚRODOWISKA

Ochrona środowiska jako obowiązek władz publicznych uregulowana została w art. 74 aktualnie obowiązującej Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. z 1997 r., nr 78, poz. 483). Stanowi ona, że: 1. Władze publiczne prowadzą politykę zapewniającą bezpieczeństwo ekologiczne współczesnemu i przyszłym pokoleniom.

2. Ochrona środowiska jest obowiązkiem władz publicznych.

3. Każdy ma prawo do informacji o stanie i ochronie środowiska.

4. Władze publiczne wspierają działania obywateli na rzecz ochrony środowiska i poprawy stanu środowiska.

Drugim pod względem ważności aktem prawnym, w którym uregulowana została ochrona środowiska w Polsce, w tym ochrona powietrza, wód, lasu oraz zwierząt jest ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2001 r. nr 62, poz. 627 z późn. zm.). W art. 81 ust. 1 stanowi ona, że ochrona zasobów środowiska realizowana jest na podstawie przepisów ustawy oraz przepisów szczególnych (art. 81 ust. 2, ust. 4 pkt. 1-4, art. 85 oraz art. 127).

SZCZEGÓŁOWE ZASADY OCHRONY: DZIKO WYSTĘPUJĄCYCH ZWIERZĄT - określają przepisy ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. z 2004 r. nr 92, poz. 880 z późn. zm.), ZWIERZĄT ŁOWNYCH - określają przepisy ustawy z dnia 13 października 1995 r. Prawo łowieckie (Dz. U. z 1995 r. nr 147, poz. 713 z późn. zm.), OCHRONY ZWIERZĄT GOSPODARSKICH I DOMOWYCH - określają przepisy ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt (Dz. U. nr 111, poz. 723 i 724 z późn. zm.), WÓD - określają przepisy ustawy z 20 lipca 2017 r. Prawo wodne (Dz. U. z 2017 r. poz. 1566 z późn. zm.), POWIETRZA - określają przepisy ustawy Prawo ochrony środowiska w art. 85, LASÓW - określają przepisy ustawy z dnia 28 września 1991 r. o lasach (Dz. U. nr. 101, poz. 444 z późn. zm.), ZWIERZĄT ORAZ LASÓW - określają przepisy ustawy Prawo ochrony środowiska w art. 127.

Ogólna ocena i opis problemu oraz możliwości rozwiązania na poziomie ogólnym.

Królestwo zwierząt pozostaje dla nas niezbadaną liczbą gatunków, wiele z nich szczególnie spośród owadów, nie zostało jeszcze nazwanych. Od czasów Linneusza opisano około 1,7 miliona gatunków organizmów żywych (The World Conservation Union 2010). Szacujemy, że na odkrycie czeka jeszcze od 3 do 100 milionów. Niestety raport IPBES (The Intergovernmental Science-Policy Platform on Biodiversity and Ecosystem Services) z 2019 alarmuje, że wkrótce wyginie około miliona różnych gatunków.

Różnorodność gatunków jest olbrzymia i warto zwrócić uwagę, że do królestwa zwierząt zaliczane są zarówno najbardziej znane nam ssaki, ale też owady, gady ryby i płazy. A nawet jednokomórkowe formy żywe - pierwotniaki. Każdy z gatunków ma inne charakterystyki i potrzebuje innego ekosystemu do życia.

W biologicznym świecie, każda forma życia jest ważna i każda pełni funkcję ekosystemową. Czasem te funkcje dla ludzi nie są czytelne i uznajemy określone gatunki jako zbędne, czy wręcz szkodliwe. Bioróżnorodność jest jednak niezbędna po to, żeby ekosystem mógł istnieć. Eliminowanie jakichkolwiek gatunków prowadzi do zgubnych skutków. Przykładem takich prób inżynierii w środowisku był realizowany w latach 1958–1962 chiński projekt tępienia tzw. czterech plag (gatunków uznanych za szkodliwe - much, wróbli, szczurów i komarów). Realizacja tego projektu doprowadziła do fali głodu i ostatecznie śmierci milionów ludzi. Podobnie szkodliwym działaniem były australijskie programy tępienia uznanych za szkodniki królików i psów dingo, czy też ogólnoświatowy trend zabijania wilków. Tego rodzaju przykłady można mnożyć. Wszystkie generowały negatywne skutki ekosystemowe i wszystkie

polegały na usunięciu jednego ogniwa z łańcuchów wzajemnych powiązań gatunkowych. Ostatecznie zaś życie jest wartością samą w sobie, niezależnie czy to jest życie muchy czy człowieka, a niejasna dla ludzi funkcja ekosystemowa nie oznacza, że gatunek jest „zbędny” - każdy ma bowiem swoje miejsce i sens w przyrodzie. Nawet, jeśli jest niewidoczny dla homo sapiens.

Zagrożenia dla bioróżnorodności opisuje się akronimem HIPPO pochodzącym od angielskich określeń: habitat loss, invasive species, pollution, population growth, overharvesting (utrata habitatu, wprowadzenie gatunków inwazyjnych, zanieczyszczenie, wzrost populacji ludzkiej i nadmierna eksploatacja). Działanie wszystkich tych czynników składa się na smutny obraz dzisiejszego stanu świata przyrodniczego. Problemem dla świata zwierząt jest narastająca antropopresja i wszechobecność człowieka: potęgowana przez rozrost aglomeracji miejskich, powszechność elektryczności i rozwój technologii. Nawet tak niewinne z pozoru działania jak oświetlanie ulic i przestrzeni na wsiach jest problematyczne dla zwierząt (jest to zjawisko tzw. „zanieczyszczenia światłem”).

Jakie jest

ROZWIĄZANIE GLOBALNE? Na ogólnoświatowym poziomie potrzeba nam dla rozwiązania tego problemu edukacji z zakresu ekologii i biologii, świadomości procesów biologicznych i zachowania bioróżnorodności oraz podejmowanie politycznych decyzji ukierunkowanych na ochronę przyrody. Nie wszystko więc stracone.

Co mozna

ZROBIĆ LOKALNIE? ZAŁÓŻ HOTELE DLA OWADÓW, szczególnie dzikich zapylaczy.

NIE ZABIJAJ ZWIERZĄT: płazów, mięczaków, owadów - są potrzebne środowisku i czują.

NIE ZABIERAJ DZIKICH ZWIERZĄT Z ICH ŚRODOWISKA, nawet jeśli Ci się wydaje, że potrzebują pomocy.

DBAJ O ZACHOWANIE HABITATÓW DLA ZWIERZĄT: zakładaj kwietne łąki, nie koś trawników, nie grab liści, suche gałęzie usuń na bok, ale zostaw w ogrodzie.

GAŚ ŚWIATŁA, OSZCZĘDZAJ ELEKTRYCZNOŚĆ, nie oświetlaj przestrzeni kiedy to niepotrzebne.

Zanieczyszczenie światłem zabiera bezpieczne miejsce życia dla zwierzat.

NIE CHODŹ DO ZOO ANI DO CYRKÓW, W KTÓRYCH WYSTĘPUJĄ ZWIERZĘTA. NIE STOSUJ ŻADNYCH TRUTEK. Raz wprowadzone do środowiska w nim krążą: podtrute myszy stają się łatwą zdobyczą dla ptaków lub małych drapieżników, które potem umierają. Dekompozycja ich ciał powoduje przenikanie substancji do wód, które potem pijemy.

Używaj żywołapek - jeśli musisz.

POZNAJ NAJBLIŻSZE NAM ZWIERZĘTA TOWARZYSZĄCE: PSY I KOTY. NIE POZWALAJ NA TRZYMANIE PSÓW NA ŁAŃCUCHACH. TO NIELUDZKIE! JEDŹ DO SCHRONISKA I WYPROWADŹ PSA NA SPACER.

STOP

BIORÓŻNORODNOŚĆ HIPPO

Warto

PRZECZYTAĆ Bradshaw J. (2012). Zrozumieć psa. Jak być jego lepszym przyjacielem.

Wydawnictwo Czarna Owca. Warszawa.

Bradshaw J. (2014). Zrozumieć kota. Na Tropie mruczącej zagadki.

Wydawnictwo Czarna Owca. Warszawa.

De Waal F. (2015). Małpa w każdym z nas.

Copernicus Center Press. Kraków.

Foster Ch. (2017). Jak zwierzę. Intymne zbliżenia z naturą.

Tłum. Jacek Konieczny. Wydawnictwo Poznańskie. Poznań.

Lunde M. (2016). Historia pszczół.

Wydawnictwo Literackie. Kraków.

Wilson E.O. (2017). Pół ziemi. Walka naszej planety o życie.

Wydawnictwo Alatheia. Warszawa.

Ogólna ocena i opis problemu oraz możliwości rozwiązania na poziomie ogólnym.

Ziemia nazywana jest niebieską planetą ze względu na ilość i rozmiar akwenów na kuli ziemskiej. Mimo, że tak dużo wody jest na „niebieskiej planecie” to woda słodka stanowi niecałe 3 proc. zasobów naszej planety. Jeszcze mniej jest wody pitnej - tylko 0,1 proc. Woda jest niezbędna do życia: 60% masy ludzkiego ciała stanowi woda. Oznacza to, iż w organizmie osoby ważącej przykładowo 70 kg znajdują się jej aż 42 litry. Podobnie jest w przypadku innych organizmów żywych. Pies, który przez 48 godzin nie dostanie wody, umrze.

Niestety, jak wynika ze wspólnego raportu UNICEF-u i Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), ponad połowa ludzkości nie ma dostępu do wody pitnej.

Brak dostępu do bezpiecznej wody pitnej jest powodem ogromnej ilości chorób. Susze utrudniają rolnictwo i uniemożliwiają utrzymanie zwierząt - produkcję żywności i higienę. Problem ten dotyczy głownie krajów Trzeciego Świata.

W formie opadów na ziemię wraca 113 mld metrów sześciennych wody, co wystarczyłaby do zaspokojenia wszystkich potrzeb, lecz opady rozłożone są nierównomiernie i możliwości ich zagospodarowania ich zależą od zapotrzebowania, zamożności i rozwoju krajów. Niedostatek wody dotyczy głównie Afryki. W pasie największej suszy znajduje się Somalia, Etiopia, Kenia, Tanzania, Mozambik, Malawi, Zimbabwe, Botswana, Lesotho, RPA, Zambia, Angola i Namibia. Konieczność donoszenia wody do gospodarstw domowych spada na kobiety, które przebywają dziennie średnio 6 km niosąc 20 litrów wody.

Problem zarządzania zasobami wody na Ziemi dotyczy też akwenów morskich - wprowadzony niedawno termin „niebieska gospodarka” oznacza zrównoważone gospodarowanie zasobami mórz. Wbrew pozorom nie są one wolne od zanie-

czyszczeń i ścieków, w dużej mierze pochodzących z rybołówstwa i przemysłu.

Pływające w morzach „sieci duchy” porzucone przez rybaków, stanowią śmiertelne pułapki zwłaszcza dla ssaków morskich, takich jak delfiny, które zaplątują się w nie i giną. Problemem, który pojawił się w morzach wraz z rozwojem technologii, jest także hałas. To zjawisko, które jest niemal niedostępne poznaniu ludzkiemu, bo pod wodą źle słyszymy i możemy tam przebywać krótko. Pływające statki i łodzie, promy, platformy wiertnicze generują jednak bardzo dużo hałasu i towarzyszących im wibracji. Utrudnia to zwierzętom morskim komunikację i orientację. Dużym kłopotem jest też ocieplanie się wód morskich - zmiana temperatury wody wpływa na zmianę składu żyjących w niej gatunków.

Ostatnimi laty mamy w Polsce do czynienia z okresem suszy hydrologicznej - niedużą ilością opadów. Ubywa wód w rzekach. W kwietniu 2018 wodowskaz przy moście Rocha w Poznaniu na Warcie wskazywał 233 cm, po roku poziom wody obniżył się do 164 cm, w roku 2020 - 141 cm. Podobna sytuacja jest na innych rzekach, ale także zmniejszają się zasoby wód podziemnych. Wprowadzony w 2019 roku Program Ochrony wody z Polsce zakłada piętrzenie wody, tworzenie zbiorników retencyjnych oraz … łąk kwietnych zamiast wodolubnych trawników.

W gospodarstwach domowych dużo wody wylewamy, a można ją nadal wykorzystywać, zwłaszcza jeśli nie jest mocno zabrudzona środkami chemicznymi, można ją użyć np. w ogrodzie. Europejska Norma 12056-1 definiuje „szarą wodę” jako wolną od fekaliów, zabrudzoną wodę. W praktyce jest to nieprzemysłowa woda ściekowa wytwarzana w czasie domowych procesów takich jak mycie naczyń, kąpiel czy pranie, nadająca się w ograniczonym zakresie do powtórnego wykorzystania.

Jakie jest

ROZWIĄZANIE GLOBALNE? Na ogólnoświatowym poziomie potrzeba nam dla rozwiązania tego problemu oszczędzania wody: jej zasoby się kiedyś skończą! Ważne jest wprowadzanie rozwiązań zachęcających ludzi do dbania o zasoby wody na Ziemi oraz zatrzymywanie wody poprzez ochronę terenów bagiennych, torfowisk i obszarów leśnych.

Co mozna

ZROBIĆ LOKALNIE? WPROWADŹ KLEPSYDRY POD PRYSZNIC: wyznaczą Ci ile czasu możesz lać wodę.

ZAKRĘCAJ KRAN KIEDY MOŻESZ: nie puszczaj wody kiedy mydlisz ręce czy swoje ciało, kiedy myjesz zęby. Odkręcaj wodę kiedy jest naprawdę potrzebna.

JEŚLI SIĘ DA, WYKORZYSTAJ „SZARĄ WODĘ” do podlewania kwiatów czy ogrodu.

ZBIERAJ DESZCZÓWKĘ I NIĄ PODLEWAJ OGRÓD. ZREZYGNUJ Z TRAWNIKÓW, KTÓRE TRZEBA PODLEWAĆ.

WARZYWA GOTUJ NA PARZE, a nie zanurzone w wodzie.

PIJ WODĘ Z KRANU.

NIEBIESKA PLANETA OSZCZĘDZAJ WODĘ

Warto

PRZECZYTAĆ Lunde M. (2018). Błękit.

Wydawnictwo: Wydawnictwo Literackie. Kraków.

Woda – oszczędzam, nie marnuję. https://tuptuptup.org.pl/woda_oszczedzam/ https://www.woda.edu.pl Raport ONZ: Co trzeci człowiek bez dostępu do wody pitnej. https://www.dw.com/pl/raport-onz-co-trzeci-cz%C5%82owiek-bezdost%C4%99pu-do-wody-pitnej/a-49250681 Z przymrużeniem oka: 20 sposobów, jak oszczędzać wodę. https://www.youtube.com/watch?v=eZLb2jR6CBI

Ogólna ocena i opis problemu oraz możliwości rozwiązania na poziomie ogólnym.

Bez tlenu ludzie, należący przecież jako gatunek do królestwa zwierząt, nie są w stanie żyć. Musimy oddychać - niska zawartość tlenu w powietrzu - na przykład na najwyższych szczytach świata - powoduje, że znajdujący się tam ludzie mogą przebywać w tzw. strefach śmierci (powyżej 7200 m n.p.m.) krótko i po przejściu aklimatyzacji. Wysiłek wspinaczki i ekstremalnie niskie temperatury powodują, że przemiana materii jest bardzo szybka a dostęp do niedostatecznych ilości tlenu może spowodować chorobę wysokogórską i ostatecznie śmierć.

Poważne zanieczyszczenia powietrza prowadzące ostatecznie do zmian klimatycznych: podniesienia temperatury, topnienia lodowców, zmian w biosferze powodują błyskawicznie i masowo rozwijające się przemysłowe zakłady produkcji zwierzęcej. Według FAO (Food and Agriculture Organization of United Nations) całkowita emisja gazów cieplarnianych pochodzących z działalności rolniczej – z upraw i lasów, od inwentarza żywego oraz z działalności związanej z rolnictwem stanowi około 22–24% globalnej ich emisji pochodzącej z działalności człowieka. Chów i hodowla zwierząt są uważane za szkodliwe dla środowiska, powodują bowiem emisję gazów cieplarnianych (dwutlenku węgla i metanu), co wpływa na ocieplenie klimatu. Wiele osób nie chce w to wierzyć, bo trudno nam zmieniać nawyki żywieniowe, tym bardziej kiedy jesteśmy przyzwyczajeni do jakichś smaków. Jeśli chcemy dbać o powietrze jakim oddychamy trzeba jednak nawyki żywieniowe bardzo poważnie przemyśleć.

Pomimo tego, że naukowcy biją na alarm podkreślając że jakość powietrza w Polsce jest straszna, nadal palimy węglem a co gorsza wielu pali śmieciami.

Smog występuje więc głównie w sezonie grzewczym (wrzesień–kwiecień).

W styczniu 2017 w południowej Polsce wystąpiło rekordowo wysokie zanieczyszczenie powietrza. Normy pyłów PM10 i PM2,5 zostały przekroczone nawet o ponad 3000%. Z badań Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) wynika, że to właśnie w Polsce jest najniższa jakość powietrza w porównaniu z pozostałymi państwami Unii Europejskiej.

SM

OG

Z S Y Z C E I E I N N E A Z Z C

Jakie jest

ROZWIĄZANIE GLOBALNE? Na ogólnoświatowym poziomie dla rozwiązania tego problemu potrzeba zaprzestania korzystania z paliw kopalnych oraz zlikwidowania produkcji zwierzęcej. Trudne wielkie zmiany? Można zacząć od mniejszych.

Co mozna

ZROBIĆ LOKALNIE? OGRANICZ SPOŻYWANIE PRODUKTÓW ODZWIERZĘCYCH. SPRÓBUJ DIET ROŚLINNYCH: możesz na początek ograniczyć ilość tych produktów, ograniczyć ich rodzaj lub liczbę dni, w które je spożywasz.

JEDZ PRODUKTY TYPOWE DLA TWOJEJ STREFY KLIMATYCZNEJ I PORY ROKU. Import roślin egzotycznych, a szczególnie ich dojrzewanie wymagają zastosowania dwutlenku węgla.

SADŹ DRZEWA I NIE POZWALAJ NA WYCINANIE DUŻYCH STARYCH DRZEW. NIE PAL ŚMIECI. OGRANICZ PRODUKCJĘ ŚMIECI, ZASTOSUJ TECHNIKĘ „ZERO WASTE” OGRANICZAJ UŻYCIE AUTA.

ZERO WASTE SADŹ DRZEWA

Warto

PRZECZYTAĆ Bińczyk E. (2018). Epoka człowieka. Retoryka i marazm antropocenu.

PWN. Warszawa.

Duve K. (2013). Jeść przyzwoicie.

Wydawnictwo Czarne. Wołowiec.

Ekologia. Przewodnik krytyki politycznej. (2009).

Wydawnictwo Krytyki Politycznej. Warszawa.

Franciszek (2015). Encyklika Laudato si. W trosce o wspólny dom.

Watykan.

Lymbery P., Oakeshott I. (2015). Farmagedon. Rzeczywisty koszt taniego mięsa.

Vivante. Białystok.

Maser Ch. (2003). Nowa wizja lasu.

Stowarzyszenie Pracownia dla Wszystkich Istot. Bystra k.Bielska-Białej.

Thoreau H.D. (2010). Walden czyli życie w lesie.

Dom Wydawniczy Rebis. Poznań.

Wohlleben P. (2019). Dotknij, poczuj, zobacz. Fenomen relacji człowieka z naturą.

Tłum. Ewa Kochanowska. Kraków. Wydawnictwo Otwarte.

Smog w Polsce i na świecie. https://www.bosch-thermotechnology.com/pl/pl/budynki-mieszkalne/ informacje/przepis-na-powietrze-bez-smogu/smog-w-polsce-i-na-swiecie/ Zero Waste Europe - raport. https://odpady.net.pl/2016/02/07/polska-wersja-raportu-zero-waste-europe -zanieczyszczenia-powietrza-z-unieszkodliwiania-odpadow-nie-do-oddychania/

Ogólna ocena i opis problemu oraz możliwości rozwiązania na poziomie ogólnym.

Lasy to płuca świata. Drzewa przetwarzają dwutlenek węgla w tlen niezbędny do życia i dla ludzi i dla wielu innych żywych organizmów. Polska należy do krajów o dużej lesistości, bo jak podają lasy Państwowe w 2018 roku 29% powierzchni Polski było zalesione. Lesistość Polski jest zbliżona do przeciętnej lesistości świata (30,6%). Lesistość naszego kraju jest także zbliżona do lesistości Europy (bez Rosji) wynoszącej 32,2% oraz Ameryki Północnej (33%). Jest ona natomiast zdecydowanie niższa od lesistości Ameryki Południowej (49%).

Gospodarka leśna polega jednak na tym by wyścinać lasy gospodarcze kiedy osiągną wiek rębny. Dla sosny jest to 110 lat, dla dębu 120-140 lat, dla olszy 60-80 lat. Oznacza to, że koszt wyprodukowania takiego drzewa jest najbardziej ekonomiczny w stosunku do zysku jakie przynosi ścinanie drzew w tym wieku.

Stare lasy są zastępowane młodymi nasadzeniami, jednak przede wszystkim ich grodzenie jest znacznym problemem dla zwierzyny leśnej: uprawy leśne ograniczają ich przestrzeń życiową i zwierzęta zaczynają szukać bazy żerowej na polach „wchodząc w szkodę”.

Dorosły las pełni wiele funkcji, których nie jest w stanie zrekompensować nawet duża ilość młodych nasadzeń. Drzewa generują w procesie fotosyntezy tlen z dwutlenku węgla. Ale las to nie tylko drzewa, ale cały złożony ekosystem, w skład którego wchodzą inne jeszcze piętra lasu: podszyt i runo leśne, żyjące w nim zwierzęta, gleba, kamienie i woda. Bardzo ważnym elementem lasu są martwe drzewa, które tylko pozornie są „zmarnowane”. Ich śmierć daje początek innym rodzajom życia - wiele siewek młodych drzew rośnie na szczątkach zmarłych. Badania przeprowadzone na terenie Puszczy Białowieskiej wskazują

na duże powiązanie ptaków, a w szczególności dzięciołów z martwym drewnem.

Najpospolitszy Dzięcioł duży ok. 35% dziupli wykuwa w drzewach martwych.

Ponad 70% dziupli dzięcioła średniego znajduje się w martwych pniach lub konarach. Prawie wyłącznie w martwych drzewach wykuwa dziuple dzięciołek i dzięcioł trójpalczasty. Ulegające dekompozycji tkanki drzewa wchodzą w skład podłoża, na którym mogą rosnąć kolejne rośliny. Lasy są więc oczywistym ekosystemem, w którym żyją zwierzęta. Strefy ekotonowe, na pograniczu lasów i pól czy łąk są siedliskami dla innych gatunków - szczególnie dla ptaków. Lasy pełnią też inne funkcje: pozwalają na rekreację, są elementem tradycji, historii i kultury, dają cień i wytchnienie. Jak wskazują badania socjologiczne ludzie lubią także zbierać owoce runa leśnego. Wszystko to powoduje, że las należy traktować jako złożoną wspólnotę organizmów żywych egzystujących w powiązaniu z elementami nieożywionymi ich środowiska. Jak przekonuje Peter Wohlleben las to proces, a nie stan a wszystkie składniki lasu komunikują się ze sobą. Każde drzewo jest bezcenną wartością. Światowe rolnictwo ukierunkowane na produkowanie mnóstwa paszy dla zwierząt prowadzi do wycinania lasów tropikalnych, niszczenia środowiska życia (habitatu) wielu dzikich, zagrożonych gatunków.

Jakie jest

ROZWIĄZANIE GLOBALNE? Na ogólnoświatowym poziomie dla rozwiązania problemu wycinki lasów potrzeba zmiany stylów konsumpcji, zwiększenia poziomu wykorzystania odnawialnych źródeł energii, edukacji dla poszanowania lasu. I ograniczania wycinek.

Co mozna

ZROBIĆ LOKALNIE? SZANUJ LAS. NIE PAL DREWNEM. NIE PŁOSZ ZWIERZĄT W LESIE. DBAJ O LAS - NIE WYRZUCAJ W NIM ŚMIECI. NIE PUSZCZAJ PSÓW BEZ KONTROLI - ZAGRAŻAJĄ ŻYCIU DZIKICH ZWIERZĄT. W LESIE ZACHOWUJ CISZĘ - HAŁAS NIEPOKOI MIESZKAŃCÓW LASU. NIE NISZCZ NIEJADALNYCH GRZYBÓW, ANI ROŚLIN KTÓRYCH NIE ZNASZ. UPRAWIAJ „PARTYZANTKĘ OGRODNICZĄ” - SADŹ ROŚLINY W MIEŚCIE.

PŁUCA ŚWIATA EKOSYSTEM

Warto

PRZECZYTAĆ Wohlleben P. (2016). Sekretne życie drzew.

Wydawnictwo Otwarte. Kraków.

Czapliński P., Bednarek J.B., Gostyński D. (2019) (red.). O jeden las za daleko.

Wydawnictwo Książka i Prasa. Warszawa.

Koehler W. (1983). Przymierze z lasem.

Krajowa Agencja Wydawnicza Prasa Książka Ruch. Warszawa.

Kossak S. (2017). O ziołach i zwierzętach.

Wydawnictwo Marginesy. Warszawa.

Louv R. (2016). Ostatnie dziecko lasu. Jak uchronić nasze dzieci przed zespołem deficytu natury.

Mamania, Grupa Wydawnicza Relacja. Warszawa.

Martwe drewno jako miejsce życia zwierząt. https://www.wlin.pl/las/martwe-drewno/martwe-drewno-jako-miejscezycia-zwierzat/ Polskie lasy. https://www.lasy.gov.pl/pl/nasze-lasy/polskie-lasy

DODATKOWE INFORMACJE

Formaty do druku PLAKATY

1. A4

2. A3

3. A2

4. A1

5. B1

1. Format A4 - 21 cm x 29,7 cm 2. Format A3 - 29,7 cm x 42 cm 3. Format A2 - 42 cm x 59,4 cm 4. Format A1 - 59,4 cm x 84,1 cm 5. Format B1 - 70,7 cm x 100 cm

ULOTKI

1. A5

2. A4

1. Format A5 - 14,8 cm x 21 cm 2. Format A4 - 21 cm x 29,7 cm

SKŁADANIE ULOTKI

1. A4 na 2 (A5)

2. A4 na 3 (DL)

Formaty do Internetu STRONA WWW

1.

2.

3.

1. Szerokość 1200 px 2. Szerokość 480 px 3. Szerokość 1024 px

BANERY INSTAGRAM

1.

2.

3.

1. Format 1080 x 1080 px (posty) 2. Format 1080 x 1350 px (posty) 3. Format 1080 x 1920 px (stories)

BANERY FACEBOOK

1.

2.

1. Format 800 x 1000 px (posty) 2. Format 1200 x 900 px (posty) 3. Format 1920 x 1080 px (stories)

3.

Rysunki

Mapy bitowe do wykorzystania

Teksty zamienione na krzywe

Pliki graficzne i fotografie chronione prawami autorskimi. Do wykorzystania tylko do zajęć w ramach projektu.

koncepcja całości

Jacek Papla

teksty tematyczne

Hanna Mamzer

informacje prawne

Małgorzata Mirecka

opracowanie graficzne

Zuzanna Papla-Dimitrić RUBY BIRD

Czysta Nekla Stowarzyszenie Ekologiczne mając świadomość sytuacji epidemiologicznej i trudności w organizacji dużych spotkań oraz warsztatów przedstawia 20 stronicowy folder ułatwiający pracę nauczycieli z uczniami i członkami kółek zainteresowań. Treści zamieszczone w folderze propagują, z jednej strony podstawowe formy opieki, ochrony i dbania o przyrodę, a z drugiej strony dają szansę na kreatywne wykorzystanie zaproponowanych przez profesjonalnych grafików elementów przydatnych do budowania różnorodnych form wizualnych (plakaty, ulotki, ogłoszenia, strony www, elementy ilustracji opracowań proekologicznych, itp.).

Postawy proekologiczne będą budowane wokół czterech podstawowych tematów: WODA, POWIETRZE, ZWIERZĘTA, LAS. Do foldera dołączyliśmy plakat formatu A2 EKOLOGIA DLA CIEBIE oraz płytę CD z zapisanymi elementami graficznymi i wzorami do kreatywnego wykorzystania przez prowadzących w pracy z uczniami.

W wersji, o zwiększonej objętości zapisanej na płycie, znalazły się informacje o formatach drukarskich, formatach stron i reklam internetowych oraz zestaw plików wektorowych i map bitowych do wykorzystania.

Folder wraz z plakatem i płytą został wysłany do wszystkich szkół podstawowych i średnich powiatu wrzesińskiego.

Odbiorców zachęcamy i zapraszamy do udziału w konkursie ogłoszonym na stronie: www.czystanekla.pl w zakładce EKOLOGIA DLA CIEBIE. Konkurs, dokumentujący prace uczniów i osób prowadzących zajęcia, będzie realizowany w formie elektronicznej wskazując na wykorzystaną wiedzę oraz wzory i elementy projektowania graficznego zawarte w folderze.

Zadanie publiczne współfinansowane przez Powiat Wrzesiński.