N° 61 maandelijkse uitgave Afgifte kantoor: bpost Tienen Erkenningsnummer: P925481 Afz: Pasform VZW Pastorijstraat 118, 3300 Tienen Gazet Vedette is het Pasform magazine boordevol cultuur-tips,activiteiten,recepten,spelletjesenmeer! formaat.A4opafjedrukVedetteGazet 2022september VERGETEN GROENTEN 6 stappenplan Ook in dit nummer Pastinaaksoep 8 Wat een fruitmand 3 Vedetten van de week 2 Groen en Gezond: Granola 12 Spel: Fruit raadsel 16 Vedetten in form 19 Dit kunstwerk is van Koen Dickmans. Hij maakte het in het Pasform kunstatelier. The m a : Groenten &fruit
Kathy Vangilbergen Kitty Vos Eindredactie Krista Telemans Lay-out Sofie Janssen
COLOFON
Lieve HopelijkVedetten,hebben jullie genoten van deze warme zomer. Viel het je op dat er nu meer soorten fruit zijn? Mmmm lekker Inverfrissend.dezegazet lees je over groenten en fruit. Seizoensgroenten, inheems of uitheems fruit, lekkere recepten, ... ontdek ze allemaal. Gezonde groetjes, Het Pasform-team
James stuurde ons deze foto. Hij maakte een recept uit het kookboek van Pasform: aardbeien-semifredo. Dat ziet er heerlijk uit!
weekdevanVedetten
Christina had veel plezier met de vorige Gazet Vedette. Ze stuurde ons deze kleurplaat en een mooie brief. Dankjewel Christina!
VOORWOORD Wil jij volgende keer in Gazet Vedette staan? Stuur dan een leuke foto naar Sofie@pasform.be IS PASFORM
Christina Van Swijgenhoven
James Vannieuwenhoven
WAT
2 - www.pasform.be
Pasform is de sociaal-culturele organisatie voor volwassenen met een beperking, hun netwerk en de ruime samenleving. Pasform werkt ervaringsgericht om personen met een beperking te versterken in hun kwaliteit van leven. Via cultuur en leren bouwen wij aan een inclusieve samenleving.
Artikels en redactie
Mie Swennen Sofie Janssen
•kan.Hoe
Dit is een heel groot schilderij, gemaakt door Fernando Botero in het jaar 1997. Deze kunstenaar is geboren in Colombia. Het is een mand vol fruit. Hij schilderde heel fijn en met veel details. Je zou er zo van willen proeven. Maar herken kan je al het fruit?
Colombia is een land in Zuid-Amerika. Het is een warm land en er groeit heel wat tropisch fruit. Tropisch fruit kan bij ons niet groeien omdat het niet tegen de vrieskou zou een fruitmand van bij ons eruit zien?
Wat een fruitmand KUNST
• Welk fruit zou jij in de fruitmand leggen?
Kijk goed naar het schilderij. Omcirkel het fruit dat je kan terugvinden.
www.pasform.be - 3
EN CULTUUR
Digi-tip Wil je nog meer weten? https://www.colruyt.be/seizoenskalender
Seizoensgroenten & seizoensfruit
Trek een cirkel rond het juiste handje. Groenten en fruit van het seizoen eten is beter voor het milieu.2341
en het fruit zijn vers.
4 - www.pasform.be GROEN EN GEZOND
•Voordeel:Degroenten
Alle groenten en fruit hebben een bepaalde periode in het jaar waarin ze klaar zijn om te oogsten. Als ze dan worden geoogst en verkocht, zijn het seizoensgroenten of seizoensfruit. Ze worden dus geoogst en direct verkocht.
• Het is goed voor het milieu omdat ze niet met vrachtwagens of vliegtuigen uit een ander land komen.
Waar of niet waar?
Mango en banaan zijn seizoensfruit. Aardappelen zijn seizoensgroenten van de maand september. In de winkel staat op het rek of op het etiket waar je groenten of fruit vandaan komen.
18.paginaopstaatoplossingDe
veenbessen,blauweNoordpompelmoezen,mango’s,avocado’s,Amerika:limoenen,bananen,...Amerika:bessen,...
Je hebt vast wel eens gehoord van inheemse en uitheemse groenten en fruit. Maar wat wil dat zeggen, inheems of uitheems ?
Inheems of uitheems?
www.pasform.be - 5
Zuid
In de winkel heb je veel keuze uit verschilllende soorten groenten en fruit. Deze komen niet allemaal van hier. Je kan ze indelen in 2 soorten. Je hebt groenten en fruit die in ons land geteeld worden. Bijvoorbeeld asperges, spruitjes, appelen of kersen, dat zijn typsiche producten van hier. Ze zijn inheems. Daarnaast heb je groenten en fruit die niet bij ons geteeld worden. Ze groeien hier niet goed. Vaak hebben ze meer zon, warmte of regen nodig. Denk maar aan artisjoks, sojascheuten, citroenen of bananen. Ze worden geteeld in een ander klimaat. Ze komen per vrachtwagen, boot of vliegtuig naar hier. Omdat ze uit een ander land komen, noemen we ze uitheems. Er bestaan duizenden soorten fruit in de wereld. Dat is teveel om allemaal op te noemen. Hier zie je enkele typische soorten. Naast de wereldbol zie je waar ze vandaan komen. appels,België: peren, kersen, besjes, pruimen, aardbeien, ... lychee’s,China: kaki’s, goji bessen, limoenen, ... ananas,Afrika: kokosnoten,sinaasappels,bananen,citroenen,...
mango’s,Oceanië: passievruchten, kiwi’s, lychees, papaja’s, citrusvruchten, ...
Hieronder zie je 9 vergeten groenten. Misschien is het best lastig om ze te herkennen. Lees eerst goed de omschrijving. Dan lukt het zeker wel !
Zet de juiste letter naast de naam van de groente. Lees eerst goed de beschrijving op de pagina hiernaast.
AardpeerPastinaakPostelein
6 - www.pasform.be GROEN EN GEZOND Vergeten groenten
‘Vergeten groenten’, de naam zegt het eigenlijk zelf. Vergeten groenten zijn groenten die niet meer zoveel gekocht en gegeten worden. Vroeger werden ze wel veel gebruikt. Maar ze werden dus “vergeten”. Daarom heten ze nu “vergeten groenten”.
QUIZ: hoeveel vergeten groenten ken jij?
Koolraap SnijbietRammenas MierikswortelMeiraapSchorseneren 18.paginaopstaatoplossingDe
Pastinaak is een lange, ivoorkleurige wortel. Hij heeft een felle smaak en proeft een beetje zoet. Schorseneren zijn lange, dunne wortels met een bruine schil. De smaak lijkt op die van asperges. Schorseneren worden daarom ook wel armeluis-asperges genoemd.
www.pasform.be -
7
Meiraap of knolraap is een bolvormige paars-roze-witte knol. Ongeveer zo groot als een biet. Deze raap groeit onder de grond. De meiraap is een echte lentegroente, vandaar ook deze naam. Rammenas is een knolgewas. Hij groeit onder de grond zoals een aardappel. Hij is familie van de radijs. Postelein heeft heldergroene, kleine, ruitvormige blaadjes. Hij heeft een lichtzure smaak. De steeltjes zijn dik en vlezig. Soms zijn ze roze aan de onderkant. Oorspronkelijk komt postelein uit het verre oosten.
Mierikswortel is de witte wortel van de mierik: een plant met witte bloemen die in het wild groeit. Het wordt ook als tuinplant gebruikt. De smaak van de mierikswortel lijkt op die van mosterd of radijs: lekker pittig! Digi-tip Meer info en recepten vind je op de website: https://www.veggipedia.nl/
Aardpeer is een knol met rare vormen. Ze zijn lichtbruin, violet, roze of wit van kleur. Aardpeer smaakt wat zoet. Koolraap heeft een ruwe, groengele schil. Koolraap wordt altijd gekookt of gestoofd gegeten. Het gele, geurige vruchtvlees heeft dan een zachte en zoete smaak. Het is rijk aan vitamines. Snijbiet is er in alle kleuren van de regenboog. Van witte en gele tot groene en rode stengels. Het is een smaakvolle groente die makkelijk en snel te bereiden is. De stelen van rode snijbiet lijken wel wat op rabarberstengels.
Schil de pastinaken. Snij het uiteinde eraf. ze in kleine blokjes. wat boter in de ketel. de stukjes ajuin. de stukjes en pastinaak in de kom. 1 eetlepel
Doe
Doe
8 - www.pasform.be GROEN EN GEZOND Pastinaaksoep • 2 grote witte ajuinen • 4 pastinaken • 1 appel • 3 bouillonblokjes • 1 eetlepel currypoeder • Boter • 2 liter water • 1 aardappel • Peper en zout • Snijplank • Snijmesje • Eetlepel • Maatbeker • Kom • Ketel • Mixer Schil de ajuin. Snij ze in kleine stukjes. STAP 1 STAP 4 STAP 3 STAP 6 STAP 2 STAP 5 NODIG VOOR 4 PERSONEN Schil de aardappel. Snij deze in kleine stukjes. Schil de SnijVerwijderappel.hetklokhuis.heminkleinestukjes.
curry erover.
appel
Snij
Stoof
Strooi
STAP 10 Mix de soep.
Lekker en gezond!
Dan kan je er stukjes peterselie in doen.
Voeg de inhoud van de kom bij de ketel. Roer goed om en laat even stoven. Voeg 2 liter water en 3 bouillonblokjes toe. Laat 20 min sudderen op het vuur. Breng op smaak met een beetje peper en zout.
www.pasform.be - 9 Digi-tip STAP 7 STAP 8 STAP 9
De pastinaak is een echte wintergroente. Je kan hem in de winkel kopen van oktober tot maart. Het is een witgele wortel met een pittige smaak. Het is familie van de gewone wortel, maar is zoeter van smaak.
STAP 14 EXTRA Wil je nog iets speciaals in je soep?
Tips en weetjes over groenten en fruit
Aardbeien zijn net sponzen. Bij het wassen nemen ze water op. Was ze dus met kroontje-en-al. Zonder kroontjes zijn de aardbeien ‘lek’ en kunnen ze nog meer water opzuigen. Zo verliezen ze heel wat van hun smaak! Aardappels bewaar je op een donkere en koele plek. Leg ze echter niet in de koelkast. En ook niet in de buurt van citrusvruchten en uien. Dan krijgen ze supersnel uitlopers. Bananen zijn echte rijpmakers. Dat wil zeggen dat ze andere fruitsoorten sneller laten rijpen, zoals bijvoorbeeld avocado’s en tomaten. Zijn je bananen al erg rijp? Bewaar ze dan apart van elkaar of wikkel het uiteinde in plastic folie. Broccoli is een super groente. Dikwijls worden alleen de roosjes gegeten. Maar in de steel van een broccoli zitten ook veel vitaminen (Vitamine A,B, C, E en K) en mineralen. Een aanrader! Appels leg je best niet op een fruitschaal. Ander fruit en groenten kan je gerust samen op een plek leggen. maar GEEN appels. Dit komt omdat appels een soort gas maken, ethyleengas. Dit gas is niet schadelijk. Het zorgt er voor dat het andere fruit sneller rijp wordt (en dus sneller rot). Een komkommer bestaat voor 96% uit water. Hij is daarmee de meest waterrijke voedselsoort die er bestaat. Een goede vervanger voor een glas water dus. Zeker omdat er ook veel vitaminen inzitten!
10 - www.pasform.be GROEN EN GEZOND
Dan kan je hem planten in een bloempot met aarde. De plant maakt lange slingers. Ook de blaadjes zijn eetbaar. Ze proeven als spinazie. Mei 2022 Augustus 2022
Dan is het leuk om eens een zoete aardappelplant te kweken. Een knol van zoete aardappel Prikkers Een glas water
• Vervang 1 keer per week het water.
www.pasform.be - 11 Van zoete aardappel tot kamerplant
AAN DE SLAG
Zin in een experimentje?
•
• Zet het op een vensterbank met veel licht en warmte.
Heeft de knol genoeg wortels?
Een aardappelzoetewordtookwel bataat genoemd.
Na zo’n 2 weken zie je de eerste witte worteltjes onderin in het water uit de knol groeien. Bovenaan zie je de groene scheuten.
•
NODIG •
• Het fijne puntje bovenaan de knol is de bovenzijde. Zet de knol in het glas en steek de prikkers op gelijke hoogte. Zo blijft de knol recht in het glas staan.
• Vul het glas met water.
Hou je van zoet? Voeg dan na het bakken wat gedroogd fruit toe. Kies uit: rozijnen, appel, banaan, abrikozen, mango, ... Siroop zorgt voor een zoete toets. Kies uit: ahornsiroop, agavesiroop of honing.
Wil je eens iets anders eten als ontbijt? Probeer dan eens granola uit. Het is gezond en het zorgt voor afwisseling van je ontbijt. Je kan het zelf samenstellen naar jouw smaak.
EN GEZOND
Havermout is de basis van granola. Haver is een graansoort. Men plet de korrels en bewerkt ze tot havermout. Deze bevat vezels die onze darmen gezond houden. Zaden en pitten bevatten veel vitamines. Men noemt ze ook wel ‘superfoods’ of ‘super voedsel’. Kies uit: hennepzaadpompoenpitten,zonnebloempitten,chiazaad,oflijnzaad.
Wat zit er in een granola - pot?
Het is een megeling van havermout, noten en zaden. Deze ga je roosteren in de oven. Je kan smaken toevoegen zoals honing, gedroogd fruit of andere zoetigheden.
12 - www.pasform.be
Noten geven ons lichaam goede voedingsstoffen.
Kies uit: notenOpgelet:ofhazelnoten,okkernoten,cashewnotenamandelnoten.eenkleinhandvolperdagisvoldoende.
GROEN Wat is granola?
Kies op pagina 12 welke noten, zaden, pitten en siroop jij lekker vindt.
Verdeel het mengsel op het ovenpapier.
www.pasform.be - 13 • 150 gr havervlokken • 50 gr ongezouten noten • 50 gr zaden of pitten • 4 el siroop • 3 el zonnebloemolie • Oven met bakplaat • Ovenpapier • Mengkom • Weegschaal • Eetlepel • Spatel • Pot om in te bewaren Verwarm de oven voor op 170°C. STAP 1 STAP 4 STAP 3 STAP 6 STAP 2 STAP 5 STAP 7 STAP 8 TIP NODIG
• Vers fruit voeg je toe net voor je de granola gaat eten.
• Gedroogd fruit voeg je toe na het afkoelen.
Steek de plaat in de oven. Bak de granola 20 minuten. Na 10 minuten schep je de granola om met de spatel. Haal de plaat uit de oven. Laat afkoelen. Bewaar de granola in een luchtdichte pot. Fruit maakt je granola extra lekker.
Granola zelf maken
Doe alles in de mengkom. Meng goed onder elkaar. Leg het ovenpapier op de ovenplaat.
14 - www.pasform.be Een fruitige collage KUNST EN CULTUUR • Een krant • Een tijdschrift • Een wit blad papier • Een potlood • Een schaar • Een lijmstift Neem het papier en de potlood. Teken een stuk fruit op p. 15 na. STAP 1 STAP 4 STAPTIP 6 STAP 2 STAP 5 NODIG Welke kleur heeft jouw stuk fruit? Scheur deze kleur(en) uit het tijdschrift. Scheur in kleine stukjes . Kleef de gekleurde stukjes in het stuk fruit. Scheur allemaal tekst uit de Neemkrant. alleen stukken zonder tekst Maak je een kaartje of een groot kunstwerk? Kies het juiste formaat papier.
TIP STAP 3STAP 2
Maak je een klein werkje? Dan kan je er een kaartje van maken. Maak je een groot werkstuk? Dan kan je het inkaderen en ophangen. Zin om een supergroot kunstwerk of een hele fruitmand te maken? Verzamel je vrienden of collega’s en maak een groepswerk.
Knip stukjesuitstekendekrantaf. STAP 3 https://nl.freepik.com/vectoren/fruit
Scheur in kleine stukjes. Kleef deze stukjes rond het stuk fruit. Dit is de achtergrond.
Neem alleen stukken zonder afbeelding.
In mijn buik zit een huis. Hierin kan je niet wonen. Er zitten wel pitjes in. 5. E. Druiven
2. B. Braambes
16 - www.pasform.be
1. A. Peer Ik groei aan een plantje dicht bij de Ikgrond.heb piepkleine pitjes op mijn huid.
4. D. Mandarijn
3. C. Abrikoos Ik ben van buiten bruin en van binnen Ikgroen.heb een behaarde schil.
Ik ben soms geel, soms blauw. Je kan van mij wijn maken.
Fruit raadsel
Zoek het juiste fruit. In de linker kolom vind je een raadsel. In de rechter kolom staat fruit. Koppel het juiste fruit aan het raadsel. Noteer in de tabel onderaan de volgende pagina je combinatie. Ik hang alleen of met 2 aan een Vansteeltje.mij kan je oorbellen maken.
Mijn velletje is roze-oranje. Ik smaak heel zoet. Je kan mij ook als een gedroogde vrucht eten. 6. F. Appel Ik ben heel slank van boven. Maar ik heb wel een ronde buik. Mijn beste vriend is de appel. 7. G. Kiwi Ik ben geel en heel lang. Ik groei in trossen aan de boom. Apen vinden mij lekker. 8. H. Kersen Ik ben blinkend zwart. Ik besta uit allemaal kleine bolletjes. Ik groei aan een stekelige struik. 9. I. Aardbei Ik ben oranje en rond. Ik besta uit allemaal partjes. Ik ben het jonge broertje van de sinaasappel. 10. J. Banaan
www.pasform.be -
Noteer hier je antwoorden: 10.9.8.7.6.5.4.3.2.1. A,B,C,...?
18.paginaopstaatoplossingDe17
AardpeerPastinaakPostelein Koolraap SnijbietRammenas MierikswortelMeiraapSchorseneren E HICDGBAF 10.
1. H DBJACFGEI
Dit is goed voor het milieu omdat ze niet met vrachtwagen of vliegtuig uit een ander land komen.2341
p.
Mango en bananen groeien niet in België. Ze zijn van buiten Europa. Ze zijn met het vliegtuig vervoerd en dus geen seizoensfruit.
Oplossing 6
Vergeten groenten
Oplossing
Aardappel, bloemkool, broccoli, courgette, selder, kropsla, maïs, paprika, pompoen, prei, raap, .... in september wordt veel geoogst.
Als het er niet staat, kan je het vragen aan een verkoper. 9.8.7.6.5.4.3.2.
Op het rek of etiket staat het land waar het produkt van komt.
p.17 Fruit raadsel
18 - www.pasform.be Oplossing p. 4 Waar of niet Oplossingenwaar?
natuur
Vedetten in samen in het Provinciaal Domein van Nieuwenhoven. In de voormiddag maakten we een wandeling tot aan het kasteel. Onderweg verzamelden we allerlei dingen uit de natuur: blaadjes, bloempjes, takjes, ... We picknickten aan de vijver. De eenden kwamen kijken of we iets lekkers voor hun hadden.Nadepicknick gingen we aan de slag. We werkten met klei en verf. We maakten reliëfs met de natuur. We eindigden de dag op het terras. Het was een leuke dag! Groetjes van Noëlla, Chantal, Erwin, Ilhan, James en Sofie met de
www.pasform.be - 19
We kwamen
Creatief
Vanaf juli kost een pakket van 10 Gazetten 15€ plus verzendingskosten. Elk bijkomend exemplaar mee verzonden in hetzelfde pakket kost 1,50€.
REPORTERS GEZOCHT!!!
• Neem je graag foto's?
Ondernemingsnummer: 0567.872.147
• Of misschien schrijf jij graag teksten?
Herken jij één van je talenten? Dan ben jij de reporter die we zoeken! Samen met de redactie-groep zoeken we onderwerpen en maken we artikels. Om de 14 dagen komen we samen, op vrijdag voormiddag. Kan je niet aansluiten bij de groep, maar wil je graag als losse reporter meewerken? Ook dat kan. Info: sofie@pasform.be of 0474/21.35.00 Inschrijven: inschrijvingen@pasform.be
Organisaties kunnen Gazet Vedette op papier ontvangen, in grotere aantallen
GAZET VEDETTE VOOR MEER
Je kan Gazet Vedette lezen, downloaden en afdrukken via www.Pasform.be of facebook.com/PasformVzw. Gazet Vedette wordt gratis verstuurd naar de e-mailadressen in ons bestand volgens de GDPR richtlijnen. Meld je aan door te mailen naar sofie@pasform.be. Gazet Vedette wordt gratis per mail verzonden. Je kan hem ook downloaden via www.Pasform.be of via facebook.com/Pasformvzw
• Ben jij nieuwsgierig en onderzoek je graag dingen?
KRANT PER POST KRIJGEN ZIJN WIJ AL FACEBOOK VRIENDEN?
• Ben jij een vlotte babbelaar en wil je interviews afnemen?
Zien we je daar?
Gazet Vedette is de krant van Pasform. Iedere maand ontdek je er een thema. Je vindt teksten, kunstwerken, spelletjes, stappenplannen, vedetten en nog zoveel meer. Het is een gazet voor jullie . We willen deze gazet nog meer van jullie maken. Daarom start een redactie-groep.
Vraag na of je zijn of haar adres aan ons mag bezorgen en mail de contactgegevens naar sofie@pasform.be .
Heb jij zin om Gazet Vedette mee uit te werken?
Vedetten die niet vertrouwd zijn met internet of geen printer hebben, krijgen Gazet Vedette gratis per post in de brievenbus. Ken je iemand die Gazet Vedette graag zou ontvangen?
Verantwoordelijk uitgever Krista Telemans - Pasform VZW F. De Merodestraat 18 2800 Mechelen - krista@pasform.be www.facebook.com/PasformVzwwww.Pasform.be Rekeningnummer: BE55 0689 0137 4244
Je kan je aanmelden voor een éénmalige bestelling of een doorlopende bestelling, door te mailen naar sofie@pasform.be Ook op onze facebookpagina: www.facebook.com/pasformvzw , vind je zeer regelmatig toffe nieuwtjes, leuke weetjes en amusante doe-activiteiten.
