Devvemegj#ee, Deejesi³e Je heeCeLeUer
Meeéele efJekeÀemee®eer DeveskeÀ GefÎäs hetCe& keÀjC³eele heeCeLeUe cenlJee®ee YeecekeÀe efveYeeJeleele. ³eele he´ecegK³eeves hejmhejebMeer efveieef[le DeVemegj#ee, Deejesi³ej#eCe, oeefjêîeefvecet&ueve, heefjmebmLee Je pewJeefJeefJeOelee mebJeOe&ve, heeCeer Je Mesleer®es efve³eespeve DeMee GefÎäeb®ee meceeJesMe neslees. kesÀJeU SKeeÐee GefÎäeJej Yej osTve ³eespevee le³eej kesÀu³ee lej Flej GefÎäeb®eer neveer nesC³ee®eer Meke̳elee DeefOekeÀ Demeles. l³eecegUs SkeÀeeqlcekeÀ ³eespevee DeeKetve leer keÀe³ee&eqvJele keÀjCes DeeJeM³ekeÀ þjle. Yeejlee®³ee he®eJeee<ekeÀ ³eepeveeceO³e DeepeJej SkeÀebieer efJekeÀeme keÀe³e&¬eÀce jeyeJeues iesu³eeves Dehesef#ele les HeÀe³eos nesT MekeÀues veenerle Demes cnCeeJes ueeiesue. kesÀJeU Yeejleele®e veJns lej peieYejele heeCeLeUeR®es mebj#eCe, mebJeOe&ve ve Peeu³eeves l³eeb®³eeMeer efveieef[le GefÎäeb®eer nJeer leMeer hetle&lee Peeuesueer veener. eEkeÀyengvee, Jee{les peeieeflekeÀ leeheceeve, KeeueeJeCeejer Yetpeue heeleUer, heeCeLeUeRvee ìekeÀeT mecepetve l³ee yegpeefJeC³eekeÀ[s
Jee l³eeb®³ee he´ot<eCeekeÀ[s ogue&#e keÀjC³ee®ee keÀue, ³ee meeN³eebcegUs l³eeb®es peueefvemmeejCe DeLeJee #eleer Peeu³eeve DeVee lheeove, peueme JeOe ve, DeefjäeJejesOeve, JeeleeJejCeer³e ueJeef®ekeÀlee Je pewJeefJeefJeOelee j#eCe DeMee DeveskeÀ heefjmebmLeemesJeebJej efJehejerle heefjCeece nesTve oerIe&keÀeueerve neveer heojer he[u³ee®eer DeveskeÀ GoenjCes Deensle. SkesÀkeÀeUer `megpeueece megHeÀueece' Demeuesueer YeejleYecee, Peheeìîeeve Me<keÀlekeÀ[ Je efvekeÀmeleskeÀ[s peeT ueeieueer Deens. heeCeLeUeR®³ee Je ieeve ne CeeN³ee Nnemeece U l³eelee ue pewJeefJeefJeOeles®ee Je DeVeeslheeovee®ee osKeerue Nneme nesle ®eeueuee Deens. DeVe ns ceeveJeer he´peeslheeove, Deejesi³e lemes®e DeLee&pe&ve ³eebmeeþer Del³eeJeM³ekeÀ Demeles. hegjsMee Je hees<ekeÀ Deeneje®eer meJee&vee, meJe&keÀeU, meeceeefpekeÀ Je Deee|LekeÀ GheueyOelee DemeCes ³eeuee®e `DeVemegj#ee' cnìues peeles. 2021 ®³ee peevesJeejer®³ee ceO³eeJej Yeejleer³e ueeskeÀmebK³esves 13.8 keÀesìeR®eer Jesme Deesueeb[ueer. peieeleerue 100 peCeebceO³es peJeUheeme 18 peCe Yeejleele Deensle. hejbleg peiee®³ee kesÀJeU 2 ìkeÌkesÀ SJe{er®e peceerve Yeejleele GheueyOe Deens. SkeÀerkeÀ[s
Yeejle DeVe Glheeoveele mJe³ebhetCe& Peeuee Demes cnìues peeles. heCe Deepener megceejs 22 ìkeÌkesÀ pevelee oeefjêîejs<esKeeueer®e Deens. Yeejle peiee®³ee 25 ìkeÌkesÀ Oeev³ee®es (2018-19 ceO³es 2850 ueeKe ìve) Glheeove keÀjlees. heCe Jee{l³ee pevemeK³eceU oj[eF, ojeoJeMee DeVee®ee GheueyOelee, 2018 ®³ee Deee LekeÀ meJex#eCeevegmeej, HeÀÊeÀ 487 ie´@ce SJe{er nesleer. Yeejle otOe Je keÀ[Oeev³e Glheeoveele peeieeflekeÀ heeleUerJej he´Lece ¬eÀceebkeÀeJej Deens. Demes Demetvener peeieeflekeÀ hees<eCe DenJeeueele peieeleerue 195 osMeebceO³es jÊeÀnerveles®³ee he´eyeu³eele Yeejlee®ee 170 Jee, lej KegpesheCeele 114 Jee ¬eÀceebkeÀ Deens. ³ee efJejesOeeYeemee®³ee cegUeMeer Yeejlee®es ogye&U
heeCeLeU Yetceer mebj#eCe- mebJeOe&ve OeesjCe Deens Demes JeeìC³eeme JeeJe Deens.
Dee OekeÀ G ®ee Jeje ue heeJemee®³ee uenjerheCeecegUs, veeheerkeÀ Peeuesu³ee peefceveeRcegUs Je v³etvelece MeslekeÀer #ecelescegUs peieYejeleerue ueeskeÀeb®ee Dee{e DeeOekeÀ GhepeeT, Je heeC³ee®³ee G h e u e y O e l e ® e e K e e $ e e D e m e u e u ³ e e heeCeLeUepeJeUeue heoMeekeÀ[ ieu³ee keÀene oMekeÀele JeUle Deens. ³ee Kesjerpe heeCeLeUeR®³ee #es$eele GhepeerefJekesÀ®³ee mebOeer DeefOekeÀ Demeu³eevesner ns mLeeveeblejCe nesle Deens. heeCeLeUer peefceveer®es Dehe#ejCe jesKeleele, ieeU Je hees<ekesÀ jeKeleele, peefceveer®es #eejerkeÀjCe, DeecueerkeÀjCe LeesheefJeleele, hetj jesKeleele, celm³e-Mesleer, iegjs-®eejCeeuee JeeJe osleele, vewmee|iekeÀ peue-ieeUhe keÀjleele, DeJe<e&Ce jeKeleele, Je#ejeF, meeJeuee, peUCe, HeÀueeslheeove, JewjCe Glheeoveeuee meene³³e keÀjleele Je heMeg lemes®e ceeveJeer iejpeebmeeþer heeCeerosKeerue GheueyOe keÀªve osleele. meg³eesi³e he´keÀejs jeKeuesu³ee heeCeLeUer meeQo³ee&vegYeJe osleele DeeefCe meebmke=ÀeflekeÀ hejbhejener peesheemeleele, p³eecegUs MeejerefjkeÀ lemes®e ceeveefmekeÀ Deejesi³e jeKeC³eeme ceole nesles.
Deepe eJe<ecepJej, ieeJej, keÀcee DeMeemeejK³ee me¬eÀcekeÀ jeieehe#ee Goemee, Deelegjlee, mLetuelee, DemLecee, ceOegcesn, jÊeÀoeye, Ëêeie DeMee Deme¬eÀecekeÀ jeieeceU cel³e
(Heeve 10 Jej)
D e e H e u e H e ³ e e &J e j C e A a p a l a P a r y a v a r a n 5
[e@. Heg©<eesÊece keÀeUs
MenjepeJeUerue he#eer#es$e : Yeeb[the heeÅcheie mìsMeve
DeueekeÀ[ veiejJeve, MenjJeve DeLeJee efce³eeJeekeÀer he´keÀej®es pebieue le³eej keÀjC³ee®eer mebkeÀuhevee DeveskeÀ efþkeÀeCeer he´l³e#eele Glejleebvee efomeles. Deieoer MenjepeJeUerue SKeeos efþkeÀeCe efJekeÀefmele kesÀues peeles, Je=#eejesheCe keÀªve 2-3 Je<ee&le efleLes pebieue le³eej kesÀues peeles DeeefCe nefjle Dee®íeoveeceO³es Jee{ kesÀueer peeles, l³ee efþkeÀeCe®eer pewJeefJeefJeOelee Jee{erme ueeieles DeeefCe Deieoer
MenjepeJeU keÌJeef®ele Menjele SkeÀ efvemeie&jc³e Demes efþkeÀeCe le³eej nesles. he#eer DeeefCe he´eCeer lesLes npesjer ueeJeC³ee®eer meg©Jeele keÀjleele. l³eelener yejs®e he#eer l³ee Menjeleerue pebieueeMeer pegUJetve Iesleebvee efomeleele.
cegbyeF&®³ee hetJe& êgleieleerceeiee&Jej, (efmeJespe Meg×erkeÀjCe meb³eb$e) Yeeb[the hebeEheie mìsMevepeJeU Demes®e SkeÀ he#eerleerLe& Deens. ³esLeerue Jeo&U iesu³ee Hee®e-mene Je<ee&le yejer®e Jee{ueer Deens. keÀener yespeyeeyeoej he³e&ìkeÀ ³esLeerue Meebleles®ee Yebie keÀjleele, l³ee®ee he#³eebvee efveeq½ele $eeme neslees. ³esLes DevekeÀ he#eeeveje#ekeÀ, evemeieDeY³eemekeÀ, HeÀesìesie´eHeÀj, DeeefCe newMeer efvemeie&he´sceerosKeerue npesjer ueeJeleele. hetJe& êgleieleer ceeiee&heemetve DeJeI³ee 5 efceefveìeJej ns he#eer efvejer#eCe#es$e Deens. Meg×erkeÀjCe meb³eb$e les he#eerefvejer#eCee®es #es$e ne meeOeejCe 3 efkeÀ. ceer.®ee Heefjmej Deens. ³esLes DeeleMe³e JeieJeieU YeheoMe Deenle peme
KeejHegÀìer, oueoueer®ee he´osMe, efceþeiejs, KeepeCe, ieJeleeU he´osMe Jeiewjs. l³eecegUs®e ³esLes ³esCeeN³ee he#³eebleerue efJeefJeOelee he´®eb[ DeMeer Deens. ne þeCes Kee[er®ee Yeeb[thekeÀ[erue Yeeie Deens. pebieue Keel³ee®³ee keÀeboUJeve efJeYeeieeves Deelee lesLes ³esCeeN³ee he³e&ìkeÀebvee he´JesMe HeÀer DeekeÀejC³ee®es þjefJeues Deens. leMeer Iees<eCeener kesÀueer Deens DeeefCe l³eemeeþer he´JesMeepeJeU®e SkeÀ ®eewkeÀer GYeejC³eele ³esF&ue DeMeer yeeleceer Dee@keÌìesyejceO³es he´efme× Peeueer nesleer. meO³ee cenejeä^ Meemeve, JeveefJeYeeieekeÀ[tve lesLes ueeJeuesueer `bmebjef#ele Jeve' DeMeer kesÀJeU heeìer®e meeOeejCeleë 2012 heemetve lesLes Deens. Deecner ³ee Yeeiee®ee cnCepes®e ³esLes ³esCeeN³ee he#³eeb®ee DeY³eeme Hee®e-mene Je<ee¥hetJeea kesÀuee. mebhetCe& Je<ee&le efnJeeUe, GvneUe DeeefCe heeJemeeUe ojc³eeve lesLes he#eer efvejer#eCeemeeþer keÀOeer DeeefCe efkeÀleer Yesìer osCeej ³ee®eer DeeKeCeer kesÀueer. he#eer efvejer#eCeemeeþer ³eesi³e JesU þjJeueer. he´l³eskeÀ JesieJesieȳee DeefOeJeemeeuee Yesì osCes iejpes®es nesles... lemes®e mekeÀeUmebO³eekeÀeU ³ee oesvner JesUe meebYeeUCes DeeJeM³ekeÀ nesles. ogyeeaCe, ke@Àcesje, Jener-heseqvmeue, ìesheer, heeC³ee®eer yeeìueer DeMeer meJe& Dee³egOes le³eej Peeueer. veeWoJenerle he´l³eskeÀ efþkeÀeCeer, efJeefJeOe JesUer DeeefCe efJeefJeOe $eÝletceO³es efomeuesu³ee he#³eeb®³ee veeWoer Jne³euee meg©Jeele Peeueer.
FlekesÀ he#eer ³esLes ³esleele ³ee®es Dee½e³e& Jeeìle
[e@. efveefuecee kegÀuekeÀCeea
D e e H e u e H e ³ e e &J e j C e A a p a l a P a r y a v a r a n 6
nesles. hejbleg l³eehes#ee peemle Deevebo nesle neslee. iesu³ee 5-6 Je<ee&le 137 he´peeleeRheemetve 2019
ceO³es SketÀCe he#³eeb®³ee 167 he´peeleeR®eer veeWo
Peeueer. l³eeceO³es 80 ìkeÌke̳eebntve peemle he´peeleer
³esLeerue jefnJeemeer Deensle Demes Dee{Utve Deeues.
keÀJe[e OeerJej (pied kingfisher) , o³eeU (oriental magpie) , efveȳee Mesheìer®ee heeCeheesheì (blue
tailed bee eater) , MegYe´keÀCe& (white eared bulbul) , jesefnle (flamingo) , efììJeer (lapwing) ,
hueJej (spot billed duck) DeMeer DeveskeÀ veJes meebielee
³esleerue DeeefCe cnCetve®e ner peeiee mebjef#ele
keÀjC³ee®eer iejpe ue#eele ³esles. 39 ìkeÌkesÀ Fleke̳ee
he´peeleer efnJeeȳeele ³esCeeN³ee G®eeìîee (pied avocet) , kewÀkeÀj (osprey) , Decetj memeeCee (amur falcon) ³eemeejK³ee mLeueebleefjle he´peeleer efomeleele
lej ³ee efþkeÀeCeer ³esCeeN³ee 6 ìkeÌkesÀ he´peeleer
mebkeÀìie´mle efkeÀJee peJeUheeme mebkeÀìie´mle Deensle.
keJee®ele eomeCeeje heeve®eeje ( i n d i a n skimmer) , Demegjef#ele Demeuesuee heeb{N³ee ceeves®ee keÀjkeÀes®ee (wooly necked stork) , mLeueebleefjle
Decetj memeeCee (Amur falcon) DeeefCe heeF&[ SJeesmesì, iebYeerjheCes eE®eleepevekeÀ DemeuesUs ueebye ®ees®eer®es efieOee[ ns he#eer heenleevee SkeÀ ieesä peeCeJeueer keÀer, he#eer DeefOeJeemee®eer efveJe[ keÀjleevee
DeeleMe³e keÀeUpeeheJekeÀ keÀjleele. êleielee ceeie&peJeU Demetvener he#eer ne DeefOeJeeme efveJe[leevee efomeleele. ³ee®ee DeLe& DeefOeJeeme efveJe[u³eeJej les efleLeu³ee JeeleeJejCeeMeer mJeleëuee DevegketÀue keÀªve
Iesleele. Demes pejer Demeues lejer l³eebvee DevegketÀue nesC³eele ceole keÀjCes ner ceeCemee®eer peJeeyeoejer Deens. Kejs cnCepes he#³eeb®es ceeCemeeJee®etve keÀener De[Ceej veener. hejbleg he#³eeefMeJee³e ceeCemeeb®es DeeqmlelJe Oeeske̳eele ³esT MekeÀles. keÀejCe he#eer keÀerìkeÀ, efkeÀ[s, Deȳee ³eeb®eer mebK³ee ce³ee&efole þsJeC³eele Kethe ceesþer ceole keÀjleele. kegÀ¬eÀer (osprey) , efveuehebKe (europian rollar) , efveȳee ieeuee®ee heeCeheesheì (bluecheeked bee eater) , ke@ÀeqmheDeve keÀerj (caspian gull) ³eemeejKes menmee ve efomeCeejs he#eerosKeerue efomeleele. SketÀCe keÀe³e
lej ³esLes ³esCeejs efJeefJeOe he#eer Demes®e efomele jneJesle. mLeueebleefjle he#eer ojJe<eea ³esle jneJesle DeeefCe jefnJeemeer he#³eebveer ³esLes®e megKeeves jeneJes, ³eemeeþer l³eeb®³ee DeefOeJeemee®eer keÀeUpeer IesCes Del³eble iejpes®es þjles.
D e e H e u e H e ³ e e &J e j C e A a p a l a P a r y a v a r a n 7
íe³eeef®e$es ë efiejerMe iee[s, þeCes
ceuee meieȳee®e heeCeLeU peeiee DeeefCe l³eeb®ee heefjmej DeeJe[lees. heeCeLeU heefjmebmLee cnCepes mejesJejs, veÐee, leueeJe, oueoue, ieJeleeU heeCeLeU ceoeve, Kee[îee, meceêekeÀveej, YeeleKee®ejs, oueoueer®es he´osMe Deeoer peeiee. l³eele Jeenles lemes®e Meeble heeCeer Demeuesueer heeCemLeUs, yeejceener lemes®e nbieeceer heeCeLeUer®³ee peeieeb®ee meceeJesMe kesÀuee peelees. mecegêer heeCeLeUer®³ee peeieebmeeþer (KeeN³ee heeC³ee®eer mejesJejs, mecegê efkeÀveeN³eeJejerue Yejleer-Deesnesìer®³ee peeiee F.)
Deesnesìer®³ee JesUsme SketÀCe Keesueer mene ceerìjhes#ee
DeefOekeÀ vemeeJeer DeMee peeieeb®ee meceeJesMe neslees.
1971 meeueer FjeCeceOeerue jecemej Menjele
Yejuesu³ee `keÀvJesvMeve Dee@ve JesìueB[dme' ¿ee
peeieeflekeÀ heefj<eosuee `jecemej heefj<eo' ceeveues peeles. ¿ee®e heefj<eosle peieeleerue cenÊJehetCe&
heeCeLeU peeiee®e meJeOeve Je l³ee®³ee
he³ee&JejCehetjkeÀ JeehejemebyebOeer®es efveCe&³e IesC³eele
Deeues. ¿ee Deeblejjeä^er³e heefj<eosleerue ®e®exÜeje cenlJee®³ee heeCeLeU peeieeb®³ee mebJeOe&veemeeþer he´l³eskeÀ osMeeves jeä^er³e mlejeJej keÀjeJe³ee®³ee
ke=ÀleeR®ee DeejeKe[e le³eej keÀjC³eele Deeuee. ne ke=Àleer DeejeKe[e veblej 1975 ceO³es Peeuesu³ee ogmeN³ee heefj<eosle mebcele keÀjC³eele Deeuee.
³ee þjeJee®eer DebceueyepeeJeCeer keÀjCeeN³ee osMeebveer heg{erue ieesäer keÀjCes Dehesef#ele Deens.
- Deeheu³ee osMeeleerue heeCeLeU peeieeb®ee efJeJeskeÀer Jeehej keÀjCes.
- Deeblejjeä^er³e ¢äerves cenÊJee®³ee heeCeLeU peeiee®³ee ³eeoele cnCepe®e jecemej mLeUebceO³es Deeheu³ee osMeeleerue ³eesi³e mLeUeb®ee meceeJesMe keÀjCes.
- oesve osMeeleerue meeceeef³ekeÀ heeCeLeU peeiee, heeCeLeU heefjmebmLee DeeefCe he´peeleer ³eeb®³ee yeeyeleerle Deeblejjeä^er³e heeleUerJej menkeÀe³e& keÀjCes.
heeCeLeU heefjmebmLeeb®es mebJeOe&ve DeeefCe mebj#eCe keÀjC³ee®³ee nsletves Deeheueer Je®eveye×lee efme× keÀªve Yeejleeves jecemej keÀjejeJej 1982 ceO³es mJee#ejer kesÀueer Je ³ee keÀjeje®³ee he´ef¬eÀ³esle DeeefCe efJeefJeOe lejlegoeR®³ee DebceueyepeeJeCeerceO³es Deeheuee menYeeie veeoJeuee Yeejleele Deeleehe³ele Dee@keÌìesyej 1981 meeueer Deesefjmeeleerue ef®eefuekeÀe mejesJej lemes®e jepemLeeve ceOeerue kesÀJeueeosJe jeä^er³e GÐeeve ³ee peeieeb®ee jecemej mLeUebceO³es meceeJesMe Peeuee neslee. Yeejleele SketÀCe 42 jecemej mLeUs Deensle. iesu³ee oesve Je<ee&le cenejeä^eleerue veebotj-ceO³eceséej he#eer DeYe³eejC³e DeeefCe ueesCeej mejesJej ³ee oesve cenlJee®³ee heeCeLeU heefjmebmLeebvee `jecemej mLeUe'®ee opee& osC³eele Deeuee Deens. jecemej heefj<eosle `jecemej mLeU' Ieesef<ele keÀjC³eemeeþer SketÀCe veT peeieeflekeÀ efvekeÀ<e cebpetj keÀjC³eele Deeues Deensle. heefnuee efvekeÀ<e ne vemeeiekeÀ Jee DeOe-vemeeiekeÀ heCe oeceU he´keÀejeleerue heeCeLeU peeiee DemeeJeer. GoenjCeeLe& yeue[eCee epeu¿eeleeue ueeCeej®e mejeJej
GukeÀeheeleecegUs efvecee&Ce Peeues Demetve l³eele Keejs heeCeer Dee{Ules. peieele DeMeer mejesJejs HeÀej keÀceer Deensle. 13 veesJnWyej 2020 jespeer ³ee mejesJeje®es jecemej mLeUebceO³es meceeJesMe keÀjC³eele Deeuee.
ogmeje efvekeÀ<e ne l³ee efþkeÀeCeer Dee{UCeeN³ee mekeÀìiemle Jev³epeeJee®³ee hepeelee®³ee mebJeOe&veemeeþe Demeuesues cenÊJe DeOeesjsefKele keÀjlees. eflemeje efvekeÀ<e l³ee efJeefMeä pewJeYeewieesefuekeÀ heoMeeleeue Jevemhelee Je Jev³epeeJee®³ee mebJeOe&veemeeþe Demeuesues cenÊJe DeOeesjsefKele keÀjlees. ®eewLee efvekeÀ<e Jevemheleer Je Jev³epeerJeeb®³ee peerJeve®e¬eÀeleerue l³ee heeCeLeUer®es cenÊJe (pemes mLeueeblejeojc³eeve®ee heÆe) efJe®eejele Ieslees. hee®eJee Je meneJee efvekeÀ<e he#³eebmebyebOeer Demetve ¿eeceO³es Jeerme npeej heeCehe#³eeb®ee Dee{U Jee SKeeÐee he#eer he´peeleer®³ee peeieeflekeÀ mebK³es®³ee SkeÀ
ìkeÌkeÀe he#³eeb®ee Dee{U DemeCes pe©jer ceeveues iesues Deen `cenÊJehe Ce he#ee #e $e' Iee e <ele keÀjC³eemeeþer®³ee peeieeflekeÀ efvekeÀ<eebceO³es meg×e ns oesve efvekeÀ<e yeefIeleues peeleele. 21 petve 2019 jespeer cenejeä^eleerue heefnues jecemej mLeU Demeuesu³ee veebotj ceOeceséejuee ¿ee efvekeÀ<ee®³ee DeeOeejs jecemej mLeUe®ee opee& he´ehle Peeuee. meeleJee Je DeeþJee efvekeÀ<e mLeeefvekeÀ celm³e he´peeleeR®ee Dee{U Je l³ee heeCeLeUer®es cenÊJe ¿eeJej DeeOeeefjle Deens. MesJe쮳ee Je veTJ³ee efvekeÀ<eele he#eer mees[tve Flej Jev³epeerJe he´peeleeR®³ee peeieeflekeÀ mebK³es®³ee SkeÀ ìkeÌkeÀe meom³eeb®ee Dee{U DemeCes pe©jer ceeveues iesues Deens.
jecemej ceev³eles®³ee veT efvekeÀ<eebvegmeej efJe®eej kesÀuee lej cenejeä^eleerue DeveskeÀ heeCeLeUer®³ee peeiee hee$e þjleele. pee³ekeÀJee[er he#eer DeYe³eejC³e (epe Deejieeyeeo), Jeieuee jekeme (yevì Dee³eueb[), ceentue efMeJe[er®eer Kee[er (cegbyeF&), þeC³ee®eer Kee[er (þeCes-cegbyeF&), Gpeveer®es OejCe (efYeieJeCe) (efpe. hegCes-meesueehetj), nlevetj OejCe (efpe. peUieeJe), veJesieeJeyeebOe (efpe. ieeWefo³ee) ³ee mLeUe®eeme×e meYeeJ³e mLeUe®³ee ³eeoele meceeJesMe neslees.
³ee meJe& efvekeÀ<eebceO³es Lees[ke̳eele heCe cenlJee®es keÀener Demesue lej Deeheu³ee YeesJeleeue®³ee heeCeLeU peeieeb®es mebj#eCe DeeefCe mebJeOe&ve. pes mLeeefvekeÀ heeleUerJej legcner Deecner®e keÀª MekeÀlees DeeefCe YeefJe<³eele Deeblejjeä^er³e heeleUerJej cenejeä^e®es DeeefCe Yeejlee®es veeJe Gb®eeJet MekeÀlees. ®euee lej ceie keÀeceeuee ueeieg³ee.
D e e H e u e H e ³ e e &J e j C e A a p a l a P a r y a v a r a n 8
`jecemej opee&' efvekeÀ<e
mekeÀeU®eer JesU. heeKejeb®eer ueieyeie Jee{uesueer. HeÀeuiegve ceefnv³eeleerue Gve leehet ueeieueb. meg³e&jLee®es Iees[s [esUs Jeìeªve GOeUle efveIeeuesues. leebyeì he#³ee®es Iejìs MeesOee³euee efveIeeuees. HesÀye´gJeejer les petve ³ee keÀeueeJeOeerle leebyeì, meesveheeþer megleej, eEheieUe, OevesMe, ye´eïeCeer Ieej, ceeUefììJeer DeMee he#³eeb®eer JeerCe heene³euee efceUles.
Je[e eEheheUe®eer Pee[b jmeeU HeÀUebveer ueoyeotve peeleele. HeÀUeb®ee me[e efJeKegjuesuee. heeKejeb®ee
Yeej KeebÐeeJej Jeentve l³eeb®eb YejCe-hees<eCe keÀjCeejer ner Pee[b cnCepes osJeotle®e. yegueyegue, meeUgbkeÀer, cewvee, leebyeì, OevesMe, heUme cewvee, nUÐee, YeejÜepe, met³e&he#eer, nejesUer DeMee heeKejeb®³ee
DeeJeepeeve Pee[ heejmej Deeveove peelee efhekeÀuesueer jmeeU HeÀUs ®ees®eerle IesTve peeleevee l³eeb®³ee Iejìîee®ee Deboepe ³eslees.
leebyeì he#³ee®eer pees[er Je[e®³ee Pee[eJej
DeJelejuee keÀene HeÀU ®ee®eele IeTve IejìîeekeÀ[s JeUeueer. nekesÀ®³ee DeblejeJej Deeby³ee®es
Pee[. l³ee Pee[eJej ner pees[er DeOetve ceOetve Glejle Demes.
HegÀueheeKejeb®es hebKe IesTve nUtnUt Deeby³ee®³ee
Pee[ekeÀ[s JeUeuees. Dee³eg<³eYej Keeuuesu³ee Kemlee Kees[eJej Gceìuesu³ee. yeebOeeJej®eb Pee[. Jej®³ee
HeÀebÐee JeeUtve iesuesu³ee. yeepet®³ee keÀener HeÀebÐee efnjJeer heeveb vesmetve meeJejuesu³ee. l³eeleu³ee SkeÀe HeÀeboerJej®eer heeveb JeeUle ®eeueuesueer. efhekeÀuesues jmeeU Deebyes KeeCeejer heeKejb kegÀþs iesueer ? DeeF&Jeef[ueebvee Je=×eÞeceele þsJetve iesu³eemeejKeer.
ceePeer vepej Pee[eJeªve efYejefYejle Demes. JeeUuesu³ee heeveele leebyeì yemeuesuee.l³ee®³ee ®ees®eerle leerve HeÀUb oeyetve yemeuesueer efomee³e®eer. lees
keÀ[suee yemeuee. lesJne Je[e®eer HeÀUb mheä DeesUKet ³ee³e®eer. l³ee®eer vepej keÀeJejeryeeJejer nesTve ®eewHesÀj eHeÀje³e®ee. Deueiele ceOeu³ee HeÀeoeJej®³ee Kee[eJej yemee³e®ee GpeJeekeÀ[ heenle IejìîeepeJeU pee³e®ee.
JeeUuesu³ee HeÀeboerJej oesve efíê hee[uesueer. leer HeÀeboer Jeþuesueer efomee³e®eer. Keeue®³ee yeepetveb Iejìb meekeÀejuesueb. kegÀCeeueener ve efomeCeejb. l³eeKeeueer oesve HetÀì ueebyeer®eb Kees[ heg{b Deeuesueb. mee³ebkeÀeU®eb Gve leebyeì heeKejeb®³ee DebieeJej Gleje³e®eb. lees DeueieoheCe IejìîeepeJeU pee³e®ee keÀene meskebÀoele efheueebvee YejJee³e®ee. 10 cee®e& 2020 ³ee efoJeMeer leebye쮳ee efoJemeYeje®³ee veeWoer Iesleu³ee.
peJeU®³ee Je[e®eer HeÀUs efheueebvee YejJele Demes. Keeue®³ee efíêele efheueb jene³e®eer. HeÀUb Keeleevee ®ees®e yeensj keÀe{le.leebyeì heeKeje®es oesvner hee³e IejìîeepeJeU Demele. SkesÀkeÀ veKe Iejìîeele De[keÀuesueb. efheuuet ceeve JeekeÀ[er keÀªve HeÀUb Kee³e®eb. l³eebvee YejJeleevee oesIesner keÀeceele iegbleuesues.
IejìîeeJej DebOeej Demee³e®ee. hejbleg leebyeì IejìîeepeJeU yemeuee keÀer l³ee®eb Debie Gvneveb GpeUtve efveIee³e®eb. ceeJeUleer®es efkeÀjCe leebyeì®ee JesOe I³ee³e®es. l³eeb®ee keÀener keÀeUemeeþer jbie yeouee³e®ee.
DeveskeÀ JesUe l³eebveer ceuee ®ekeÀJee efouee. HeÀUb KeeT Ieeleu³eeveblej efveueefiejer®³ee efoMesves pee³e®es. ceuee Jeeìle Demes SJe{îee otjJej kegÀþs iesues Demeleerue? heCe ³esleevee Je[e®³ee Pee[eJeªve Deeby³ee®³ee efoMesves PesheeJele. l³eeb®³ee hebKeeb®eer GIe[Peehe heentve l³eebvee menpe DeesUKelee ³esles. pemee OevesMe ogªvener DeesUKelee ³eslees. l³eebvee
D e e H e u e H e ³ e e &J e j C e A a p a l a P a r y a v a r a n 9
leebyeì : keÀener veeWoer
ceeefCekeÀ hegjer hejYeCeer
³esC³eemeeþer keÀceerle keÀceer 3 ceer.lej peemleerle
peemle 10 ceer. JesU ueeiele Demes. mejemejer hee®e les meele efceefveìebveer oesIeebhewkeÀer SkeÀ ³esle Demes. efleme´³ee
ìhh³eele IejìîeepeJeU peele Demele. efnjJ³ee eEkeÀJee
JeeUuesu³ee HeÀeboerJej Glejle. oesve-leerve HeÀU
keÀeWyeuesueer. l³eeveblej ueneveMee Kees[eJej ìsnUCeer
keÀjle. efheueebvee l³eeb®ee Deboepe ³esle Demes. les
Iejìîeeleve [ekeÀeJele eKe[keÀeleve henele
Demeuesu³ee ueneve cegueemeejKeer. HeÀUeleerue jme
efheC³eemeeþer l³eebveer lees®e GIe[uesueer. DeeF&
ueskeÀjebvee YejJele peeles leMeer ner iees[ heeKejs. leer HeÀUb IesTve Deeuesueer. IejìîeepeJeU
³esleevee MeW[îeeJej keÀeheMeer Ieej Glejueer.efle®eb
keÀeUerpe Oe[Oe[ueb Demesue! leer Mespeej®³ee
Deey³eele eomeveeMee Peeuee SkeÀ nUÐee
heueerkeÀ[®³ee keÀ[teEueyeekeÀ[s efveIetve iesuee.efheueb
efkeÀleer Ieeyejueer Demeleerue! l³eeb®³ee ceveeJej®ee
Yeerleer®ee DebOeej otj Jne³euee yeje®e JesU iesuee. leer
ogªve keÀeUeuee DeeefCe Iejìîeeuee v³eeneUle nesleer.keÀesleJeeue efle®³ee ceoleeruee Deeues.keÀeheMeer
Ieej efveueefiejer®³ee efoMesves mejmeeJeueer lee efnjkeÀCeer nesTve Deeueer. yeeUeuee YesìC³eemeeþer
Iejìîeele iesueer.
efheueebvee leerve-®eej JesUsme Je[e®eer jmeeU HeÀUb YejJele. l³eeveblej oesIesner Jej®³ee efíêeletve Iejìîeele he´JesMe keÀjle. Keeue®³ee efíêeletve yeensj he[le. Demeb keÀe ? efoJemeYeje®³ee veeWoer Iesleevee keÀener yeeyeer Dee{Utve Deeu³ee. Iejìîeeletve yeensj he[leevee ®ees®eerle keÀenerlejer Demee³e®es. oge|yeCeerletve heeefnu³eeJej keÀejCe keÀUeues. Je[e eEheheUe®eer KeeT Ieeleuesueer HeÀUb ®eesL³ee®³ee ªheele yeensj HesÀkeÀle. ceuee Jeeìleb HeÀUb efieUtve Iesle vemeeJeerle.l³eeleerue jme Mees<etve Iesleele. ®eesLee Iejìîeele ìekeÀleele. keÀener JesUsveblej lees ®eesLee yeensj IesTve peele Demele. HeÀUb DeeCee³euee peeleevee efveueefiejer eEkeÀJee Je[e®³ee efoMesves PesheeJele. hejbleg ®eesLee yeensj
Devvemegj#ee, Deejesi³e Je heeCeLeUer
(Heeve 1 Jeªve...)
heeJeCeeN³eeb®eer mebK³ee Jesieeves Jee{le Deens. ³ee®ee leeCe Deeheu³ee meeceeefpekeÀ Je Deejesi³e #es$eeble peeCeJele Deens. mebMeesOeveebletve efme× Peeues Deens keÀer heeCeLeUeR®ee
efvemeie& Je Deejesi³e ³eeb®³eeMeer Ieefveÿ mebyebOe Deens. ceveeuee GYeejer, Deevebo osC³eeyejesyej heeCeLeUer DeVeOeev³es Je DeveskeÀ Deew<eOeer Jevemheleer Deeheu³ee
DeeOeejeve Jee{Jeele Demeu³eeve hee<ekeÀ Deenejemeeyele heejheejkeÀ Deew<eOeeb®eerosKeerue l³ee mees³e keÀjleele. heeCeLeUeR®es meg³eesi³e Je Meeéele J³eJemLeeve ³eecegUs®e DeVemegj#ee ³ee Deejesi³e oesneWmeeþer pe©jer®es Deens. megowJeeves Yeejleer³e he³ee&JejCe, Jeves Je JeeleeJejCeyeoue ceb$eeue³eeves ³ee®eer veeWo
IesTve 2017 ceO³es he³ee&JejCe (mebj#eCe) keÀe³eÐee®³ee lejlegoeRvegmeej `heeCeLeUer (mebJeOe&ve Je J³eJemLeeheve) efve³eceJeueeR'®eer DeefOemet®evee peenerj kesÀueer. ³ee vegmeej heeCeLeUeR®³ee mebJeOee&meeþer efve³eecekeÀ j®eves®ee efJekeÀeme kesÀuee iesuee. he´l³eskeÀ jep³eeleerue Je keWÀêMeeefmele he´osMeebleerue heeCeLeUeR®eer veeWo keÀªve l³eeb®es he´YeeJe#es$e efveOee&efjle keÀjC³eele ³esle Deens. heeCeLeUeR®³ee J³eJemLeeheveemeeþer SkeÀeeqlcekeÀ DeejeKe[e osKeerue yeveefJeuee peele Deens. 1971 ceO³es Peeuesu³ee jecemeej DeefOeJesMeveeleerue lejlegoeRvegmeej DeefOemetef®ele Peeuesu³ee lemes®e jep³es, keWÀê Je keWÀêMeeefmele he´osMeeb®³ee he´Meemeveeves DeefOemetef®ele kesÀuesu³ee, veÐee, keÀeueJes, vewmee|iekeÀ, ceeveJeefvee|cele leUer, Kee[îee, KeepeCes, hegUCeer, Fl³eeoer heeCeLeUeR®ee SkeÀeeqlcekeÀ mebJeOe&veemeeþer DeejeKe[e le³eej nesle Deens. ³ee vegmeej heeCeLeUeR®eer heeefjeqmLeeflekeÀer, peueefJe%eeve, celm³e-J³eJemee³e, efvemeie&jc³elee, Je meceepe-DeLe&Meem$eer³e ¢eqäkeÀesveebletve mebJeOe&vee®ee DeejeKe[e yeveefJeuee peeF&ue. YeewieesefuekeÀ ceeefnleer J³eJemLee (GIS) Jeeheªve heeCeLeUeR®³ee meercee,
ìekeÀleevee oesIesner meceesj efJemleejuesu³ee eE®e®es®³ee yeveekeÀ[s efveIetve peele. lesJne nUtnUt ®ees®eerletve ®eesLee Keeueer ìekeÀle. ceer eE®e®es®³ee Pee[eKeeueer peeTve yemeuees. l³eeJesUer ®eesLee nUtnUt Keeueer he[leevee efomee³e®ee. he#eerefce$e Deefveue GjìJee[ ³eeuee leebye쮳ee IejìîeeKeeueer keÀener meehe[leb keÀe ³ee®eer efJe®eejCee kesÀueer. l³eebveer MeesOeeMeesOe kesÀueer heCe HeÀUe®es DeJeMes<e Keeueer ve meehe[lee eE®e®es®³ee yeveekeÀ[s meehe[le.
l³ee SkeÀe®e Pee[eJej leerve Iejìer efomee³e®eer. hejle SkeÀe®e Iejìîeele leeyeì®ee pee[e iegC³eeieeseEJeoeves veebole nesleer. efheueebvee Jee{Jeerle nelee. elevene Iejìe Jeþueu³ee HeÀeoeJej keÀesjuesueer. heeJemee®es heeCeer meg×e peeT MekeÀle veener. ³ee he#³ee®eer JeerCe DeY³eemee³e®eer Demesue lej JeeUuesu³ee HeÀebÐee hejblet vejce Kees[e®³ee Pee[eJej vepej þsJeeJeer ueeieles.
l³eeb®³ee YeJeleeueer DemeCee´³ee JemeenleeR®³ee meercee, mebueive Deeiece-efveie&ce efvemmeejCe ceeie&, cenlJee®eer meerceeef®evns Je heeCeLeUerkeÀ[s peeCeejs hees®eceeie& ³eeb®³ee veeWoer kesÀu³ee peeleerue. he´YeeJe#es$eeb®es DeejsKeve kesÀues peeF&ue. Yetj®eveelcekeÀ, YeeweflekeÀ, nJeeceevemebyebOeer, ce=osmebyebOeer Je pewJeefJeefJeOelesmebyebOeer ceeefnleer SkeÀef$ele kesÀueer peeF&ue. heeCeLeUer®³ee heefjmebmLee ³ee heefjmebmLeer³e mesJee ³eeb®ee Dee{eJee Iesleuee peeF&ue. heeCeLeUer®³ee DeeOeejs nesT MekeÀCeeN³ee ®eefjleeLee&®³ee mebOeeR®ee efJe®eej kesÀuee peeF&ue. he´efleyebefOele keÀe³ee¥®eer Je efve³ebef$ele kesÀu³ee peeCeeN³ee keÀe³ee¥®eer ³eeoer le³eej kesÀueer peeF&ue. heeCeLeUeRYeJeleer jenCeeN³eeb®es nkeÌkeÀ Je ceÊesÀoejer®eer veeWo nesF&ue. mejlesMesJeìer SkeÀeeqlcekeÀ efJekeÀemee®ee DeejeKe[e Je he´Meemeve J³eJemLee þjsue.
Yeejleer³e DeblejeU mebMeesOeve mebmLesves (ISRO) YeewieesefuekeÀ #es$ee®³ee 4.63 % #es$e J³eeheCee´³ee 2 ueeKeebntve DeefOekeÀ Demeuesu³ee osMeebleie&le heeCeLeUeR®es vekeÀeMes yeveefJeues Deensle. peeueer³e heefjmebmLeeb®³ee mebJeOe&vee®ee jeä^er³e DeejeKe[e (ve@Meveue hue@ve HeÀe@j keÀe@vmeJn&Meve Dee@HeÀ DeekeÌJ³eeeflekeÀ FkeÀesefmemìce- NPCA ) efn SkeÀcesJe keWÀêhegjmke=Àle ³eespevee heeCeLeUeR®³ee hegveëmLeeheveemeeþer keWÀê mejkeÀej ®eeueJeerle Deens. ³eespevee 1.4 (mì^@ìsefpe 1.4) Debleie&le heeCeLeUeR®eer met®eer Je NPCA ®eer keÀeces nesle Deensle. DeeMee keÀª³ee keÀer mejkeÀej®³ee ³eespeveebvee cetle& mJeªhe ³esTve heeCeLeUeR®ee Meeéele efJekeÀeme, mebJeOe&ve Je mebj#eCe nesTve DeVemegj#ee Je Deejesi³e oesneW®eer Meeéeleer efceUsue.
D e e H e u e H e ³ e e &J e j C e A a p a l a P a r y a v a r a n 10
ceg.hees. eEheiegUer, lee. kegÀ[eU, eEmeOegogie& JeveMeem$e ceneefJeÐeeue³e, [e@. yeeUemeensye meeJeble keÀeskeÀCe ke=Àef<e efJeÐeeheerþ, oeheesueer, jlveeefiejer. keÀe³e&#es$e : ke=Àef<e DeeefCe he³ee&JejCe
yeebyet ueeieJe[erletve jespeieej-ÒeefMe#eCe osCeejer `me¿eeêer yeebyet veme&jer'
efnceeue³eehes#ee osKeerue Je³emkeÀj Demeuesu³ee ³ee me¿eeêer heJe&lejebieeleerue keÀeskeÀCeYetceerle Jemeuesuee, eEmeOegogie&. `³egvesmkeÀes'ves meve 2011-12 ceO³es heeq½ece Ieeìeme peieeleerue SkeÀ DeleermebJesoveMeerue `pewJeefJeefJeOelee ne@ìmhee@ì' cnCetve opee& efouee. pewJeefJeefJeOelesves mebheVe Demeuesu³ee ³ee efpeu¿eeleerue SketÀCe Yet-Yeeiee®³ee mejemejer 50ìkeÌkesÀ #es$e Jeve Je Je=#ee®íeefole Deens. efJeMes<e yeeye cnCepes SketÀCe Jeve Je Je=#ee®íeefole #es$eehewkeÀer 89 ìkeÌkesÀ #es$e ns Keepeieer DeeefCe meeceeef³ekeÀ ceeuekeÀer®es Deens. keÀeskeÀCeeleerue Deebyee, keÀepet, veejU, Deveveme, jyej DeMee efJeefJeOe veieoer efhekeÀeb®³ee ueeieJe[ermeeþer keÀeue-hejJeehe³e¥le efnjJ³eeieej Je=#ejepeeRveer veìuesues [eWiej De®eevekeÀ GIe[s-yees[kesÀ Peeuesues heefnues nele heMve Demee³e®ee keÀe keÀekeÀCeeleeue efvemeie&mebheoe DeeefCe pewJeefJeefJeOelesuee OekeÌkeÀe ve ueeJelee ³esLeerue ke=Àef<e#es$eeme keÀMeer Je keÀesCel³ee he´keÀejs ®eeuevee oslee ³esF&ue. ogue&ef#ele efhekeÀebvee cegK³e heJeenele keÀme DeeCelee ³eFue. le©Ceevee
ke=Àef<e#es$eeleerue GÊece Deee|LekeÀ hewmes efomet MekeÀleele keÀe. DeLe&keÀejCe meeOele ³esLeerue mLeeefvekeÀ Je=#e Je pewJeeefJeefJeOee®es mebJeOe&ve keÀjCes Meke̳e Deens keÀe.
ke=Àef<e efJeÐeeheerþeletve heoJ³egÊej heoJeer he´ehle
keÀjerle Demeleevee SkeÀ KegCeieeþ ceveeMeer hekeÌkeÀer kesÀueer nesleer keÀer Iesleuesu³ee efMe#eCee®ee Ghe³eesie keÀªve ke=Àef<eefJe<e³eele keÀefjDej keÀje³e®es DeeefCe lesner mJele뮳ee cegUieeJeer jentve®e.
yeebyetueeieJe[ SkeÀ GÊece he³ee&³e cnCetve meceesj Deeuee heejheeejkeÀ yeeyeueeieJe[ keÀjleJeUe keÀeskeÀCeeleerue MeslekeÀjer mLeeefvekeÀ pebieueer Pee[s lees[le veenerle. Pee[eb®³ee meeJeueerle met³e&he´keÀeMe efceUefJeC³eekeÀjlee yeebyet mheOee& keÀjleele. ³eeletve®e yeebyet®eer Gb®eer Je pee[er DeefOekeÀ efceUles. heefjCeeceer MeslekeÀ´³eebvee DeefOekeÀ Deee|LekeÀ HeÀe³eoe efceUlees lemes®e mLeeefvekeÀ Je=#eeb®es mebJeOe&ve nesles. heejbheeefjkeÀ yeebyetueeieJe[er®ee meKeesue DeY³eeme keÀªve mJeleë yeebyet ueeieJe[ keÀjC³eemeesyele®e ³esLeerue MeslekeÀ´³eebvee yeeyeMeleeyeÎue peeiele keÀjCe me© keÀue MeslekeÀN³eebvee iegCeJeble jeshes GheueyOe keÀªve osC³ee®³ee ¢äerves mJeleë®eer yeebyet jesheJeeefìkeÀe meg© ke Àuee cenejeä elee ue peemlee lepeemle MeslekeÀ´³eebhe³e¥lener heejbheeefjkeÀ Pee[ebmeesyeele®eer yeebyet ueeieJe[ he×le heesnes®eefJeC³ee®³ee GÎsMeeves MeslekeÀjer cesUeJes DeeefCe ®e®ee&me$e Dee³eespeve keÀjCes meg© kesÀues. ³eeletve ceeieerue meele Je<ee¥le eEmeOegogie& DeeefCe SketÀCe®e cenejeä elee ue meeOeejCe 10,000
D e e H e u e H e ³ e e &J e j C e A a p a l a P a r y a v a r a n 12
MeslekeÀN³eebhe³e¥le he´l³e#e heesnes®elee Deeues, Lesì
mebJeeo meeOelee Deeuee. yeebyet jeshe-efvee|celeer®es
he´efMe#eCe keÀe³e&¬eÀce meg© kesÀues. meeOeejCe 3500
heMeemekeÀe³e keÀce®eeje (keÀe<e, meeceeepekeÀ
JeveerkeÀjCe DeeefCe cevejsiee keÀce&®eejer) ³eebvee yeebyet
ueeieJe[ DeeefCe yeebyet jesheefvee|celeer®es he´efMe#eCe efoues. Deepener Demes keÀe³e&¬eÀce meg© Deensle.
2019 heemetve yeebyetmeesyele `DeejC³ekeÀ' ³ee
veeJeeves mLeeefvekeÀ oge|ceU Je=#eeb®eer jesheJeeefìkeÀe meg©
kesÀueer.
efpeu¿eeleerue 8.50 ueeKe ueeskeÀmebK³eshewkeÀer
87 ìkeÌkesÀ ueeskeÀmebK³ee ie´eceerCe Deens. ³esLeerue 60
ìkeÌkesÀ ueeskeÀ ke=Àef<e #es$eeMeer Lesì efveie[erle Deensle.
cee$e ³esLeerue le©Ce Jeiee&®eer ³esLeerue
Mesleer, ceeleer DeeefCe efvemeiee&Meer Demeuesueer
veeU legìle Demeu³ee®es efomele nesles.
le©Ceebmeceesj le©Ce®e DeeoMe& GYes
keÀjlee ³esleerue keÀe. efpeu¿eeleerue keÀener ceespekesÀ le©Ce, Mesleer DeeefCe MesleerhetjkeÀ
J³eJemee³e keÀjele Deenle ³ee
efJe®eejeletve efpeu¿eele ke=Àef<e Je ke=Àef<e-
hetjkeÀ #es$eele keÀece keÀjerle Demeuesu³ee
le©Ce MeslekeÀjer Je ke=Àef<e-GÐeespekeÀebvee
SkeÀ$e DeeCele 'ke=Àef<eie´ece' Deesheve
HeÀesjce 2019heemetve meg© kesÀuee.
meO³ee eEmeOegogie& efpeu³eeleerue 35 Je<e&
Je³eeKeeueerue 24 le©Ce-le©Ceer, pes
mJelee®³ee hee³eeJej GYes Deensle, ³ee
HeÀesjceMeer pees[ues iesues Deensle. Mesleer Je
MesleerhetjkeÀ GÐeesie, J³eJemee³e meebYeeUle Demeleevee
le©Ceebveer efpeu¿eeleerue MeslekeÀ´³eeb®es he´Mve mecepetve
IesCes, l³eeb®eer GkeÀue keÀjC³ee®ee he´³elve keÀjCes, MelekeÀ³eevee `keÀe<e' mee#ej keÀjCe, keÀe<e #es$eemebyebOeer®eer meebK³eebkeÀer ceeefnleer DeÐe³eeJele
þsJeCes, `ke=Àef<e' GÐeespekeÀlesuee he´eslmeenve Je ®eeuevee osCes ner ³ee Ghe¬eÀcee®eer he´cegKe GefÎäs Deensle. ke=Àef<eie´ececeOeerue menYeeieer le©Ce mJeleë®ee GÐeesie
J³eJemee³e mee YeeUle Dev³e mLeee vekeÀ
le©CeJeiee&meeþer menkeÀe³e& YeeJevesletve ke=Àef<e Je ke=Àef<ehetjkeÀ J³eJemee³emeboYee&le ceole keÀjerle Deensle.
he´eLeefcekeÀ DeeefCe ceeO³eefcekeÀ MeeUsleerue cegueeb®eer
efvemeie& DeeefCe MesleerMeer Demeuesueer veeU DeeCeKeerve
IeÆ keÀjC³ee®³ee GÎsMeeves MeeUebceOetve efJeJeOe
Ghe¬eÀce iesueer 6-7 Je<ex jeyeJeerle Deens. yeebyet pevepeeiejCeemeesyele®e ueneve cegueebceOeerue mepe&veMeeruelee DeeefCe MesleerefJe<e³eer DeeJe[ efvecee&Ce keÀjC³ee®³ee GÎMeeve heeLeecekeÀ MeeUleeue cegueebmeesyele efJeJeOe Ghe¬eÀce meg© kesÀues. iesueer 3 Je<ex peJeU®³ee ieeJeeceOeeue MeeUe®e JeveYeepeve Deece®³ee MesleeJej Dee³eesefpele keÀjlees. ³eeletve®e cegueebvee nUo ueeieJe[, Yeepeerheeuee ueeieJe[, cegueebveer le³eej kesÀuesuee Yeepeerheeuee Je Flej Mesleceeue ieeJeþer-DeeþJe[e yeepeejele vesTve mJeleë efJekeÀCes
F. Je Demes Flej efJeJeOe Ghe¬eÀce jeyeJeerle Deens. efvemeiee& efJe<e³eer DeeJe[ efvecee&Ce keÀjC³ee®³ee ¢äerves efpeu¿eeleerue efJeJeOe MeeUebvee Yesìer osTve hee®eJeer les
efJeefJeOe Ghee³e³eespevee meg®eefJeu³ee.
³evee³eì[ veMevme [Jnueheceì heeieece (UNDP) Debleie&le ie´erve keÌuee³ecesì HebÀ[ (GCF) meeþer®³ee he´eLeefcekeÀ DenJeeueele keÀeskeÀCeeleerue
keÀe<e#e$ee®e DeLeMeem$e cee[C³ee®ee meOee efceUeueer.
ie´erve keÌuee³ecesì HebÀ[ (GCF) ®³ee heefnu³ee DeefOeke=Àle efceeEìieceO³es menYeeieer nesle Deeheues efJe®eej ceeb[C³ee®eer mebOeer efceUeueer.
kesÀjU®³ee JevemebMeesOeve DevegmebOeeveceeHe&Àle
Dee³eesefpele `yeebyet®eer pevegkeÀer³e efJeJeerOelee' ³ee
DeY³eeme he´keÀuheele Meem$eer³e DeY³eeme keÀje³e®eer mebOeer efceUeueer.
ie´eceerCe DeLe&J³eJemLesle yeebyet®es cenlJe ue#eele Iesle eEmeOegogie& efpeune heefj<eosves `cevejsiee' ³eespeveWleie&le meg© kesÀuesu³ee cenejeä^eleerue heefnu³ee 1000 nskeÌìj yeebyet ueeieJe[ keÀe³e&¬eÀceemeeþer 'leebef$ekeÀ ceeie&oMe&keÀ' cnCetve keÀece keÀjC³ee®eer mebOeer efceUeueer.
23 les 26 veesJnWyej 2018 jespeer veeiehetj ³esLeerue Dee³eesefpele Sie´esJnerpeve keÀe³e&¬eÀceele 'keÀeskeÀCeeleerue yeebyet ueeieJe[ DeeefCe DeLe&keÀejCe' meeoj kesÀu³eeyeÎue keWÀêer³e ceb$eer cee. vee. efveleerve ie[keÀjer meensyeeb®³ee nmles melkeÀej keÀjC³eele Deeuee.
meeleJeer®³ee efJeÐeeL³ee¥vee Jev³epeerJeveeJej DeeOeeefjle
efHeÀucme oeKeefJeCes DeeefCe Deeheu³ee ieeJeeleerue pewJeefJeefJeOelesyeÎue ®e®ee& keÀjCes Demee 2 leemee®ee Ghe¬eÀce iesueer 6 Je<ex efpeu¿eele jeyeJeerle Deens. Jev³e-he´eCeer heerkeÀ vegmeeveer ne efpeu¿eeleerue SkeÀ pJeueble he´Mve Deens. Jev³e nÊeeRkeÀ[tve nesle
Demeuesueer efhekeÀ vegkeÀmeeveer l³ee®eer keÀjCes, l³eeJejerue
Ghee³e ³ee efJe<e³eeJej meve 2016 meeueer JeveMeem$e efJe<e³eele he´yebOe meeoj keÀjle heܧÊej heoJeer efceUJeueer. l³eemeeþer 9400 efhekeÀ vegkeÀmeeveer®es heb®eveeces meKeesue DeY³eeme kesÀues. 400 ntve DeefOekeÀ MeslekeÀ´³eeb®³ee he´l³e#e cegueeKeleer Iesleu³ee. ceveg<³e, Mesleer DeeefCe Jev³epeerJeve ³eebleerue mebIe<e& keÀceerlekeÀer
JneJee ³ee GÎsMeeves MeslekeÀjer DeeefCe JeveefJeYeeieeuee
`ke=Àef<eie´ece' MeslekeÀjer ®eUJeUer®³ee ceeO³eceeletve Yeejleeleerue keÀepet yeer®³ee Dee³eele eve³eele OeejCeemeoYeeleeue leme®e keÀeskeÀCeeleerue mLeeefvekeÀ yeepeejYeeJe DeeefCe he´l³e#e Glheeove Ke®ee&meboYee&leerue meefJemlej mebK³eebkeÀer ceeefnleer keWÀêer³e JeeefCep³e leLee GÐeesie ceb$eeue³e, Yeejle mejkeÀej lemes®e cenejeä^ jep³e ke=Àef<ecetu³e Dee³eesieeuee meve 2019 ceO³es meeoj keÀjC³eele Deeueer.
meve 2019 ceO³es cenejeä^ele he´Lece®e eEmeOegogiee&le `cenelcee ieebOeer ie´eceerCe jespeieej nefce ³eespeves' Debleie&le 1000 nskeÌìjJej yeebyet ueeieJe[ keÀe³e&¬eÀce IesC³eele Deeuee. l³eemeeþer efpeune mlejeJej leebef$ekeÀ ceeie&oMe&keÀ cnCetve keÀece keÀje³e®eer mebOeer efceUeueer.
D e e H e u e H e ³ e e &J e j C e A a p a l a P a r y a v a r a n 13
yegOeJeej, 11 veesJnWyej 2020 ne efoJeme cenejeä^e®³ee FeflenemeeceO³es DeOeesjsefKele keÀªve þsJeeJee ueeiesue. keÀejCe ³ee efoJeMeer yegue{eCee efpeu¿eeleerue peieÒeefme× `ueesCeej mejesJeje'uee
`jecemej mLeUe'®ee opee& ÒeeHle Peeuee. ³ee®e Je<ee&®³ee HesÀye´gJeejerceO³es veebotj ceO³ecesMJeJe He#eer DeYe³eejC³e `jecemej mLeU' cnCetve Ieesef<ele keÀjC³eele Deeueue Deen ³ee®ee®e DeLe cenejeä^eleerue oesve HeeCeLeUer ³ee Deeblejjeä^er³e mlejeJej veeceebkeÀve efceUJetve `jecemej' ®³ee ³eeoerle Deeuesu³ee Deensle.
FjeCeceOeerue `jecemej' ³ee MenjeceO³es 2
HesÀye´gJeejer 1971 jespeer SkeÀ peeieeflekeÀ Heefj<eo meHevve Peeuee ³ee®e Heej<eole peeieelekeÀ cenÊJee®³ee HeeCeLeUe®³ee mej#eCeemeeþe, mebJeOe&veemeeþer SkeÀ keÀjej mebcele keÀjC³eele Deeuee. ne keÀjej 21 ef[meWyej 1975 Heemetve Debceueele Deeuee Demetve peieeleerue 2441 HeeCeLeUer `jecemej mLeU' DeLeJee `jecemej HeeCeLeU' cnCetve Ieesef<ele keÀjC³eele Deeu³ee Deens. (ueesCeej®ee ¬eÀceebkeÀ 2441 Jee Deens.)
1960 ®³ee oMekeÀele®e HeefM®eceer jeä^ebceO³es `He³ee&JejCe' ne Meyo jepekeÀer³e DeeefCe yegef×peerJeer
³egjesHeceOeerue mLeueeblejerle He#³eeb®³ee meboYee&le `Deeblejjeä^er³e Dee³eesiee'®eer mLeeHevee kesÀu³ee®es efometve ³esles.
1962 meeueer ÒekeÀeefMele Peeuesu³ee `mee³eueWì
mÒeeRie' ³ee HegmlekeÀeves DeewÐeesefiekeÀ, Mesleer efJekeÀemee®eer ogmejer Ye³eeCe yeepet peieemeceesj DeeCeu³eeves He³ee&JejCe Òeot<eCe ne efJe<e³e efJekeÀemekeÀeceeb®es yejesyejerves ®eef®e&uee peeT ueeieuee. 1972 ®³ee mìe@keÀnesce Heefj<eosle Yeejlee®³ee lelkeÀeueerve HebleÒeOeeve Þeerceleer Fbefoje ieebOeer ³eebveer `efJekeÀefmele oMeeleeue He³eeJejCe Nnemee' meoYeele efJekeÀmeveMeerue osMeebveer DeeHeues efJekeÀemee®es keÀe³e&¬eÀce keÀe LeebyeJeeJesle? ne HejKe[ meJeeue GHeefmLele kesÀuee.
1971 ®³ee jecemej DeeOeJeMeveeceO³e He³ee&JejCe, Òeot<eCe, He³ee&JejCee®eer neveer DeeefCe ³ee meJee¥®ee SkeÀef$eleHeCes nesCeeje HeeCeLeUeRJej®ee og<HeefjCee ³eeefJe<e³eer meJee¥ieerCe ®e®ee& nesTve mebHetCe& peieYejeleve DeMee peJeeJeeJeOeleve mece× HeeCeLeUeR®ee MeesOe IesTve ³ee HeeCeLeUeR®³ee mebJeOe&vee®ee efveCe&³e IesC³eele Deeuee. DeLee&le®e DeMee peJeeJeeJeOeleve mece×, meHevve HeeCeLeUe efveJe[C³ee®es keÀece meesHes veJnles®e. l³eemeeþer
[e@.
ap al ap ar ya va ra n@ gm ai l. co m
Meemeve
megOeekeÀj kegÀNne[s
Òee®ee³e&, cee©leerjeJepeer Iegues Heeìerue ceneefJeÐeeue³e, Denceoveiej ceeveo Jeve³epeerJe j#ekeÀ, cenejeä^
D e e H e u e H e ³ e e &J e j C e A a p a l a P a r y a v a r a n 13 (heeve 17 Jej)
`jecemej' ueesCeej
p³ee he´ceeCes ®eebieueb ve=l³e, iee³eve Jeeovee®es Demes efþkeÀeCe cnCepes jefmekeÀeb®eer ceebefo³eeUer®e, Deieoer l³ee®e he´ceeCes heeCeLeUer peeiee ner ³ee
mee´³eeb®eer ceebefo³eeUer®e. heeCeLeUer®eer peeiee ns
keÀerìkeÀ ,heMeg,he#eer, he´eCeer ³eeb®³ee cewefHeÀueer®es
eþkeÀeCe DeMee®e heeCeLeUe®³ee eþkeÀeCee
HegÀueheeKejs osKeerue Dee{Uleele. DeLee&le l³eeb®eer
³esC³ee®eer keÀjCes JesieJesieUer Demeleele. keÀesCeer
Pee[ebJej Deb[er Ieeuee³euee ³esleb , lej keÀesCeer ce[
he[eEueie DeLee&le ef®eKeueheeveeuee ³esleb .
peefceveerleerue #eej Mees<eCes cnCepes ce[he[ueeRie nes³e.
HegÀueheeKejebvee oesve he´keÀej®³ee Jevemheleer
peieC³eemeeþer Del³eeJeM³ekeÀ Demeleele . l³eeleerue
SkeÀ cnCepes KeeÐe Jevemheleer DeeefCe ogmejer cnCepes
heg<he Jevemheleer HegÀueheeKejeb®ee peerJeve¬eÀce Deb[er, DeUer, keÀes<e ³ee DeJemLeebletve Jee{lees. ne JebMe p³ee
JevemheleeRJej Jee{lees l³eebvee l³ee he´peeleer®³ee
HegÀueheeKeje®eer KeeÐe Jevemheleer Demes cnCeleele.
Kee[erefkeÀveejer nceKeeme Dee{UCeejer SkeÀ KeeÐe
Jevemheleer cnCepes efcemeJeekeÀ DeLee&le efheuet mcee@ue meeueceve Dejye ³ee he´peeleer®ee HegÀueheeKeje®eer ner KeeÐe Jevemheleer Deens, cnCetve Kee[erefkeÀveejer
Deeheu³eeuee mcee@ue meeueceve Dejye ns HegÀueheeKeª
nìketÀve Dee{Ules. l³ee®³ee efheuet ³ee KeeÐe
Jevemheleer Jeªve®e cejeþerle ¿ee HegÀueheeKejeuee
heeCeLeUer®eer HegÀueheeKejs
'efheuetefhe´³ee' ns veeJe he´oeve keÀjC³eele Deeues Deens. l³ee®ehe´ceeCes heBvmeer he´keÀejeleerue yuet heBvmeer ( efveue efYejefYejer ), uesceve heBvmeer (efheleves$eer efYejefYejer), ®ee@keÀesuesì heBvmeer (leheefkeÀjer efYejefYejer), ³euees heBvmeer (heerle efYejefYejer)Fl³eeoer HegÀueheeKejb osKeerue Kee[er®³ee efkeÀveeje cnCepes heeCeLeU peeieer Dee{Uleele. pebieueeceO³es Dees{e, DeesnesU Demelees. l³eeb®³ee keÀeþ®eer peceerve nerosKeerue heeCeLeUer®eer cnCetve mecepeueer peeles. Jeenl³ee heeC³eeyejesyej
êJeªhe DeMeer HeÀe@mHesÀì ,mees[er³ece, vee³eì^espeve ³eemeejKeer cenÊJe cenÊJehetCe& êJeªhe Keefvepes heeC³ee yejesyej Jeenle ³esleele. peefceveerleerue ns #eej Mees<etve IesC³eemeeþe HegÀueheeKej DeMee heeCeLeUer®³ee peeieer, ef®eKeueele ieoea keÀjleele. ns
#eej HeÀueheeKejemeeþe Tpee JeOekeÀ lej Demeleele®e, heCe he´peveve keÀe³ee&le HegÀueheeKejebvee
³ee Keefvepe mebheÊeer®eer efveleeble DeeJeM³ekeÀlee Demeles. JebMeJe=×er keÀjlee ¿ee #eejebvee Kethe cenÊJe Demele, cnCeve®e heeCeLeUe®³ee peeiee ne HegÀueheeKejebkeÀefjlee Del³eble cenlJee®eer mecepeueer peeles.
mLeueelej keÀjleJeUe HeÀueheeKejevee vesnceerhes#ee peemle Tpee& ueeieles keÀejCe l³eebvee efoJemebefoJeme G[e³e®es Demeles. DeMeeJesUer l³eebvee peieueeleeue heeCeLeUe®³ee peeiee êJeªhe Keefvepeeb®ee mJeªheele ner Tpee& he´ehle nesles. HegÀueheeKejeb®³ee mLeueeblej ceeiee&le ceOeerue ner pebieues cnCepes HegÀueheeKejeb®es Del³eeJeM³ekeÀ Demes jsmìe@jbì ! DeMee pebieueeceOeerue heeCeLeUer®³ee eþkeÀeCee ehe{îeeveehe{îee HeÀueheeKej #eej peceJeC³eemeeþer, þjeefJekeÀ DeMee keÀeueeJeOeerle ³esle Demeleele.
Demeleerue efMeles lej peceleerue Yegles ! ³ee cnCeer vemeej mej[e, heeuee,meehemejUe Fl³eeoe mejheìCeejs he´eCeer osKeerue heeCeLeUer Dee{Uleele.
³ee he´eC³eeb®eb cenÊJee®eb DeVe cnCepes HegÀueheeKeª nes³e. pebieueele heeCeLeU peeieer veJ³eeves pevceuesueer DevevegYeJeer HegÀueheeKejs #eej Mees<eC³eemeeþer heeCeLeU peeieer ceesþîee he´ceeCeele peceleele. l³eebvee Me$etb®ee Deboepe DeeefCe DevegYeJe vemeu³eecegUs ner yesmeeJeOe Demeleele. he´Lece®e ef®eKeueheeve keÀjle Demeu³eeve , ye³ee®eoe heceeCeehe#ee peemle ef®eKeueheeve nesles. Deefle ef®eKeueheeveecegUs ner HegÀueheeKejb ®ekeÌkeÀ eEPeieleele , l³eebvee GYeb osKeerue jenlee ³esle veener. DeMeer ner eEPeieuesueer HegÀueheeKejs, meej[e, heeue, meehemejUe ³ee meejK³ee mejheìCee´³ee he´eC³eeb®³ee menpeer Ye#emLeeveer meehe[leele, DeeefCe cnCetve heeCeLeUer®³ee peeieer ³ee mejheìCee³ee& he´eC³eeb®³ee osKeerue JeeJej Demelees.
heeCeLeU ner peeiee HegÀueheeKejeb®ee SkeÀ ne cenÊJee®ee neìmheeì Deen ceIeeue³e, De©Cee®eue,veeieeueB[, efcePeesjece heemetve les Deieoer veeieuee , ³esTj®³ee oeì pebieueebceOeerue heeCeLeU peeiee ,ns Deecne HegÀueheeKeª he´sceeR®es veboveJeve®e Deens.
peceueer heeCeLeUer HegÀueheeKejs
ceeoer MeesOeer DeeJe[er®es Pee[
JebMe Jee{JeC³ee®eer efleuee®e ®ee[
ieJemeueer keÀesJeUer heeves, HegÀues meejs
peceueer heeCeLeUer HegÀueheeKejs
Oe[he[s peceeefJeC³ee #eej
ueeieueer vejeb®eer ®e{eDees{ HeÀej
ef®eKeueeMeer SkeÀªhe Peeues meejs
peceueer heeCeLeUer HegÀueheeKejs
DeesnU, Dees{e peceerve Deesuemej
êJeªhe Keefvepe FLes®e Yejhetj
efhe{îee ved efhe{îee l³eemeer þeTkeÀ meejs
peceueer heeCeLeUer HegÀueheeKejs
D e e H e u e H e ³ e e &J e j C e A a p a l a P a r y a v a r a n 16
efJeYeeieCeer oesve ieìebceO³es kesÀuesueer Demetve `De' ieìeceO³es peieeleerue ogefce&U DeLeJee SkeÀcesJe DeMee
HeeCeLeueeR®ee efJe®eej kesÀuee peelees.`ye' ieìeceOeerue efvekeÀ<eebvJe³es pewJeefJeefJeOeles®³ee ¢äerves me¢{, mebHevve HeeCeLeUer, mLeueeblejerle He#³eeb®³ee ¢äerves cenÊJee®³ee HeeCeLeUer DeeefCe ceeMeebmeeþer Flej
ÒeeC³eebmeeþer cenÊJee®es DeefOeJeeme ³eeb®ee efJe®eej kesÀuee peelees.
YeejleeceO³e {euee (epe. eMeJeeHeje, ceO³eÒeosMe), ueesCeej (efpe. yegue{eCee), cenejeä^)
DeeefCe uetveer (efpe. Yetpe, iegpejele) ner leerve ÒecegKe efJeJejb/GukeÀeHeeleecegUs le³eej Peeuesueer efJeJejb
Deensle. ³eeefMeJee³e DeeCeKeer leerve efJeJejb Yeejleele
Demetve ³ee meJee¥ceO³es cenejeä^eleerue `ueesCeej' ®eb
GukeÀeHeeleer efJeJeb ns peieÒeefme× Deens.
me ceej Hevveeme npeej Jee<ee He Jee
GukeÀeHeeleeceU®e ueeCeej®e Jele UekeÀlee
JewefMe<ìîeHetCe& efJeJej efvecee&Ce Peeues, ner Deelee
peieledceev³e ieesä Deens. ³ee efJeJejemebyebOeer Fl³ebYetle
YetMeem$eer³e, YetieYe&Meem$eer³e efCe SsefleneefmekeÀ
ceeefnleer FbìjvesìJej GHeueyOe Deens. HeodceHegjeCe (GÊejekeÀeb[), efJejpe cenelc³e (mkebÀo HegjeCe), Deevebo jecee³eCe (³e%ekeÀeb[), ueerUe®eefj$e (mebHee. vesCes), kesÀefMejepe J³eeme efueeÊe jlveceeuee DeeefCe JeeequcekeÀer jecee³eCe ³ee Òee®eerve ûebLeebceO³esner ueesCeej mejesJeje®es, lesLeerue cebefojeb®es GuuesKe efometve ³esleele.
ueesCeejuee jecemej opee& efceUeu³eecegUs lesLeerue `ceer ueesCeejkeÀj' meejKeer mJe³ebmesJeer mebmLee, veiejHeefj<eo, efpeune ÒeMeemeve, Jev³epeerJe efJeYeeie
DeeefCe Yeejle mejkeÀej®ee `He³ee&JejCe Jeves DeeefCe nJeeceeve yeoue (MoEFCC) ' ceb$eeue³e ³ee meJee¥®eer®e
peyeeyeoejer Jee{ueer Deens. ueesCeej®es YetieYe&Meem$eer³e DeeefCe SsefleneefmekeÀ
peeieeflekeÀ cenÊJe ue#eele IesTve HegjelelJe Keel³eeves HetJeea®e ne Heefjmej mebjef#ele #es$e cnCetve Ieesef<ele kesÀuee Deens. ³esLeerue mece=× pewJeefJeefJeOelee DeeefCe
KeeN³ee HeeC³ee®es SkeÀcesJe mejesJej ³ee ieesäer ue#eele
IesTve cenejeä^ Meemeveeves F.me. 2000 meeueer
`ueeCeej DeYe³eejC³ee'®ee Iee<eCee keÀuee Deepeefceleerme ³ee mejesJej Heefjmejele efyeyeìîee, lejme, keÀesune, Jeeveb, pebieueer ceebpej, JeìJeeIegUs Deeoer Jeerme-yeeJeerme ÒepeleeR®es memleve ÒeeCeer, megceejs
160 ÒepeeleeR®es He#eer, 46 ÒepeeleeR®es meHe&ì, 7 ÒepeeleeR®es GYe³e®ej lej 14 ÒepeeleeR®es ce=ogkeÀe³e Deeoer veeWoefJeues Deensle. ueesCeej ns KeeN³ee HeeC³ee®es mejesJej Demeu³eeves lesLes keÀener meg#ce veerue-nefjle
MeJeeUe Dee{Uleele ³eeceO³e mHee³e©euevee (Spirulina) ns efnjJeì, SkeÀHesMeer³e. ceUmeg³eeÒeceeCes
efHejieeUuesu³ee meg#ce MesJeeUe®ee meceeJesMe Deens. mejesJeje®es HeeCeer Keejì Je DeukeÀOeceea³e Demeu³eeves
³ee MesJeeUe®eer Jee{³esLes ceesþîee ÒeceeCeele efometve ³esles. ³ee MesJeeUemeesyele®e efJeefJeOe ÒepeeleeR®es meg#ce peerJe-peblet ³ee mejesJejele Demeu³eeves ueesCeej
mejesJej ner SkeÀ HeefjHetCe& HeefjmebmLee®e Deens.
Keesueieì yeMeer®³ee DeekeÀeje®es Demeuesues ns mejesJej peefceveerHeemetve-YetHe=ÿeHeemetve megceejs 150 ceerìj Keesue Demeu³eeves l³ee®³ee meYeesJeleeueer
Gleeje®ee YetYeeie efometve ³eslees. ³ee YetHe=ÿeJej ®eboveemen 30 efJeefJeOe peeleeR®es Je=#e, 10 peeleeR®eer Peg[tHes, 13 ÒekeÀej®³ee Jesueer DeeefCe 6 ieJeleeb®³ee Òepeeleer Dee{Utve ³esleele. ³ee mebHevve JevejeF&cegUs®e lesLeerue Jev³epeerJeve osKeerue mece=× Deens.
cenejeä elee ue Flej Jev³epee Je
DeYe³eejC³eeMeer, He#eer DeYe³eejC³eeMeer leguevee keÀjlee `ueesCeej DeYe³eejC³ee'uee ne jecemej opee& keÀe efceUeuee Demee ÒeMve efvemeie&efce$eebvee He[Ces meenepekeÀ®e Deen. keÀejCe ueeCeejHe#ee peJeeJeeJeOeleve mece× DeMee DeYe³eejC³e cenejeäele Deenle jecemej®e evekeÀ<e DeY³eemeHetJe&keÀ Heeefnues lej ³ee®es GÊej menpe efceUles.
jecemej®³ee De ieìeleerue Heefnu³ee efvekeÀ<eemen `ueesCeej mejesJej' ner peieeleerue Deiveerpev³e Ke[keÀeceO³es GukeÀeHeeleecegUs le³eej Peeuesueer SkeÀ cenÊJee®eer HeeCeLeU Deens. ³ee mejesJejeceO³es Deieoer keÀ[keÀ Gvneȳee®es efoJemeeblener HeeCeer Demeu³eeves lesLeerue peerJeme=äer®es mebJeOe&ve nesles. SkeÀ HeefjmebmLee cnCetve ueesCeej mejesJej DeveskeÀ o=<ìîee cenÊJee®es Deens. ³ee mejesJeje®³ee HeeC³eeleerue JewefMe<ìîeHetCe& jemee³eefvekeÀ IeìkeÀebcegUs ³esLeerue pewJeefjefJeOelee ue#eCeer³e Demetve peieeleerue DeveskeÀ YetieYe&Meem$e%e, peeJejmee³eve le%e, peJeeJeeJeOelee le%e ³ee mejesJejekeÀ[s DeekeÀef<e&ues iesues Deensle.
³ee®e mejesJej®³ee Heefjmejele ueneve-ceesþer 27 cebefojs, leerve SsefleneefmekeÀ Jeemlet, 7 kegbÀ[, 3 efMeueeuesKe Demeu³eeves ³ee Heefjmeje®es Oeeefce&keÀ DeeefCe SsefleneefmekeÀ cenÊJe osKeerue efJe®eejele Iesleues Deens. ³ee mejesJejeuee jecemej opee& efceUeu³eecegUs mLeeefvekeÀ DeLe&J³eJemLesuee DeefOekeÀ ieleer efceUsue ns DeHesef#ele Deens. mejesJeje®es nesCeejs Òeot<eCe LeebyeefJeC³eemeeþer mLeeefvekeÀ mJe³ebmesJeer mebmLee DeeefCe ÒeMeemeveeves ³eesi³e leer HeeJeues G®eueueer Demeueer lejer ³ee mejesJeje®es, lesLeerue pewJeefJeefJeOeles®es DeefOekeÀ Meem$eMeg× He×leerves mebJeOe&ve ³ee efveCe&³eecegUs nesCeej Deens. kesÀJeU GHee³eespevee meg®eJeCes SJe{s®e ³ee Deeblejjeä^er³e mecegoe³ee®es keÀece veener lej JesU He[ueer®e lej ³ee jecemej mLeUe®³ee mebJeOe&veemeeþer Deelejjeäe³e eveOeeoKeeue GHeueyOe neT MekeÀlees.
ueesCeej mejesJej ns HetJeeaHeemetve®e efJe%eeveeleerue ®ecelkeÀej cnCetve meJe&%eele nesles®e. jecemej opee& efceUeu³eeves l³ee®es ns JesieUsHeCe DeeefCe lesLeerue pewJeefJeefJeOelee peeieeflekeÀ HeeleUerJejerue efvemeie& Feflenemeele DeOeesjsefKele Peeueer Deens, ns vekeÌkeÀer®e!
D e e H e u e H e ³ e e &J e j C e A a p a l a P a r y a v a r a n 17
ë
ne DeìueebefìkeÀ cenemeeiejeleerue 29 yesìebveer yeveuesuee SkeÀ osMe DeeefCe ³ee osMee®³ee meYeesJeleeueer
700 yesìeb®ee SkeÀ ueeKe ®eew.ceer. cewueeb®ee meeiejer Heefjmej. l³eecegUs mecegêefkeÀveejer ÒeosMeebceO³es meeiejer peerJeveMewueer DeeefCe mebmke=Àleer FLeu³eener veeieefjkeÀebceO³es þemetve Yejuesueer. mecegêe®es
HeeCeer, ³ee HeeC³eeletve GlHevve efceUJetve osCeejs efJeefJeOe ceemes, keÀemeJes ³eemeeþer keÀOeerkeÀeUer yeneceeme neslee. ojJe<eea meeOeejCeleë leerve ueeKe He³e&ìkeÀ FLes Yesì osle. Hejbleg nUtnUt ³ee mJe®í mecegêe®³ee HeeC³eeceOetve HueemìerkeÀ®³ee efHeMeJ³ee, mì^e@ped, kebÀìsvej Jeenle efkeÀveeN³eeJej ³esT ueeieues. ³ee He³e&ìvemLeUe®³ee ueeskeÀefÒe³esleeuee peCet Deesnesìer®e ueeieueer. He³e&ìkeÀeb®eer mebK³ee keÀceer Peeu³eeves, ojJe<eea 8.5 oMeue#e [e@ueme&®es vegkeÀmeeve nesTve FLeu³ee DeLe&J³eJemLesJej l³ee®ee HeefjCeece Peeuee. ³ee meeiejer DeeefCe DeeefLe&keÀ mebkeÀìeletve keÀenerlejer þesme ceeie& keÀe{e³euee nJee Demes efJe®eej yeneceemeceO³es Jeent ueeieues. l³eele®e Heg{s Deeueer leer He³ee&JejCe ³egJee keÀe³e&keÀleea ef¬eÀmìue DeBcye´espe. SkeÀue HueemìerkeÀ®es Jee{les og<HeefjCeece ue#eele Ieslee, efleves 2018 Heemetve ³ee HueemìerkeÀJej mebHetCe& osMeele®e yeboer DeeCeeJeer cnCetve HeeþHegjeJee megª kesÀuee. FLeu³ee le©Ceeb®³ee meeLeerves SkeÀ ®eUJeU megª kesÀueer. ³ee®ee®e HeefjHeekeÀ cnCetve 2020 ceO³es yeneceeme mejkeÀejves SkeÀue-Jeehej hueeeqmìkeÀ efheMeJ³ee, hueeeqmìkeÀ keÀìuejer, mì^e@ped DeeefCe mìe³ejesHeÀesce kebÀìsvej, keÀhe ³eeJej osMeJ³eeHeer yeboer Ieeleueer. `yeneceeme hueeeqmìkeÀ ®eUJeUer'®³ee ceeO³eceeletve De@bye´espeves `DeHemee³ekeÀue' ne SkeÀ he´esie´ece le³eej kesÀuee, p³eeletve Meeues³e efJeÐeeL³ee¥vee hueeeqmìkeÀ keÀ®eN³ee®es Hegveë®e¬eÀerkeÀjCe keÀjC³eeyeÎue mepe&veMeerueheCes efJe®eej keÀjC³eeme he´eslmeeefnle kesÀues peeles. efJeÐeeL³ee¥veer hueeeqmìkeÀ-JesmìceOetve le³eej kesÀuesues keÀhe[s, owvebefove JeeHeje®eer efJeefJeOe GhekeÀjCes ³ee®e yejesyej mebieerle, ve=l³e DeeefCe keÀuee Deeoer ceeO³eceebletve meceepeele HueemìerkeÀyeboermeeþer pevepeeie=leer kesÀueer peeT ueeieueer.
ef¬eÀmìue DeBcye´espe (yeneceeme)
`yeneceeme HueemìerkeÀ cegJnceWì'uee Meeues³e-ceneefJeÐeeue³eerve efJeÐeeL³ee¥yejesyej®e le©Ce Jeiee&®ee DeeefCe veeieefjkeÀeb®ee Jee{lee Òeeflemeeo Heentve ³ee ®eUJeUer®eer oKeue He³ee&JejCe ceb$³eebveer Iesleueer. peevesJeejer 2020 ceO³es mebHetCe& yeneceemeceO³es SkeÀue HueemìerkeÀJej DeefOeke=ÀleheCes yeboer IeeueC³eele Deeueer lej peguew 2020 heemetve SkeÀue HueemìerkeÀ JeeHejCes ne keÀe³eosMeerj iegvne þjJetve l³eemeeþer npeejes [e@ueme&ceO³es ob[ megª kesÀuee. ¬eÀermìue DeBcye´espe®³ee ³ee keÀe³ee&®eer oKeue Deeblejjeä^er³e mlejeJejosKeerue Iesleueer iesueer DeeefCe 2020®³ee ieesu[ceve He³ee&JejCe HegjmkeÀejeves efleuee mevceeefvele keÀjC³eele Deeues.
efnjJeerieej pebieues, efJeefJeOe ÒepeeleeR®³ee ÒeeCeer-He#eer DeeefCe JevemHeleeR®³ee keÀjCeeN³ee ef®eyPes FPeerefkeÀSue ³ee le©Ceeves. pewJemebHeosves mebHevve Demee SkeÀ DeeefÖeÀkeÀve osMe cnCepes Ieevee. cegyeuekeÀ efvemeie&mebHeosves he´mleeefJele keÀesUmee he´keÀuhee®es meeb[heeCeer, mebHevve DemeCeeje ne osMe cee$e efJeÐegle Tpex®³ee yeeyeleerle ceeieemeuesuee®e cnCeeJee DeeefCe heeje Glmepe&ve ³eecegUs lesLeerue 52 ueeiesue. Je<ee&leu³ee 365 efoJemeebHewkeÀer MebYej les efo[Mes efoJeme ³esLes efJeÐegle ueeskeÀeb®es Deejesi³e DeeefCe he³ee&JejCeeuee Demeuesuee Tpexmeeþer `Meì[eTve' Iesleues peeles. l³ee®ee HeefjCeece FLeu³ee GÐeesieOebÐeebJej mebYeeefJele iebYeerj OeeskeÀe DeesUKetve ef®eyPes ³eeves DeeefCe l³eecegUs DeLe&J³eJemLesJej ceesþîee ÒeceeCeeJej neslees. ©iCeeue³eebceOetvener ÒekeÀHueeefJejesOeele DeeJeepe GþJee³euee meg©Jeele efJepeHegjJeþe GHeueyOe vemeu³eeves veeieefjkeÀeb®³ee Deejesi³eeJejner l³ee®es HeefjCeece nesT kesÀueer. leUeieeUeleerue ³egJee mebIeìvee Je Flejebvee ueeieues. iesu³ee keÀener Je<ee&le ne³e[^es-FueskeÌì^erefmeìer ÒekeÀuHeebmeeþer nesCeeN³ee neleeMeer IesTve l³eeves pevepeeie=leer megª kesÀueer.
Yejcemeeþ HeeC³ee®³ee GHeMeecegUs ³esLes og<keÀeUpev³e HeefjefmLeleer Dees{eJeueer Deens. ³ee JeÊeHe$eeceOeve ³ee ÒekeÀuHeeeJejeOeele u mecem³esletve ceeie& keÀe{C³eemeeþer Ieevee mejkeÀejves 2013 ®³ee megceejeme Deyeesvees ÒekeÀeefMele kesÀues. efJeefJeOe ceeO³eceebvee cegueeKeleer ³esLeerue mecegêefkeÀveejer 700 cesieeJe@ì efJeÐegleefveefce&leer #eceles®ee SkeÀ keÀesUmee Tpee& efou³ee. ³eele meieȳeele ceesþer ceesnerce meesMeue ÒekeÀuHe DeeefCe l³eemeeþer DeeJeM³ekeÀ DemeCeejs SkeÀ yeboj GYeejC³ee®ee ÒemleeJe Heg{s ceeref[³ee®³ee ceeO³eceeletve GYeer kesÀueer. ef®eyPesves DeeCeuee. ne he´mleeJe cnCepes peieeleerue keÀesUmee GÐeesieeJej Je®e&mJe efceUJeC³eemeeþer meg© kesÀuesu³ee ³ee ®eej Je<ee¥®³ee ceesefnces®ee Lesì ®eerveves kesÀuesu³ee Dee¬eÀcekeÀ oyeeJee®ee SkeÀ Yeeie neslee. keÀejCe ³ee ÒekeÀuHeecegUs heefjCeece cnCetve Ieevee®³ee he³ee&JejCe ceb$³eebveer heg{erue oMekeÀYejele ef®eve®³ee Tpee& kebÀhev³ee peieeleerue peJeUheeme efveccee keÀesUmee ne 700 cesieeJe@ì keÀesUmee Tpee& he´keÀuhe efvee|celeer keÀª MekeÀCeej nesl³ee. ³eemeeþer ueeieCeeN³ee oer[ Deype [e@ueme&®³ee keÀpee&®eer DeeefCe ueiele®³ee efMeeEheie heesì&®es yeebOekeÀece le³eejerner ®eerveves kesÀueer nesleer. jÎ kesÀues. ne ÒekeÀuHe Peeuee Demelee lej lees
ef®eyPes FPeerefkeÀSue (Ieevee)
Ieevee mejkeÀej DeeefCe ®eerve®ee ne ÒekeÀuHe JejJej pejer IeeveeJeeefme³eeb®³ee Tpee& IeeveeceO³es Peeuesuee Heefnuee®e keÀesUmee mecem³esJej GHee³e efomele Demeuee lejer keÀesUmee ÒekeÀuHeebcegUs nesCeejs ceeveJeer Tpee& he´keÀuhe þjuee Demelee. Hejbleg ef®eyPes ³eebveer YeefJeleJ³eeleerue OeeskesÀ DeesUKetve kesÀuesu³ee Deejesi³eeJej DeeefCe Ieevee®³ee HeefjmebmLesJej nesCeejs og<HeefjCeece ³esLeerue efJejesOeecegUs Ieevee®es De#e³e Tpee& YeefJe<³e mebJeefOe&le jeefnues. ef®eyPes FPeerefkeÀSue ³eeb®³ee ³ee He³ee&JeCeJeeÐeebvee efomet ueeieues nesles. ³ee ÒekeÀuHeeuee efJejesOe keÀjC³eemeeþer Heg{ekeÀej GuuesKeveer³e keÀeceefiejermeeþer l³eebvee 2020 ®ee `ieesu[ceve He³ee&JejCe HegjmkeÀej' peenerj Iesleuee lees `350 Ieevee - efj[îegeEmeie DeJej keÀeye&ve' ³ee SvepeerDeesmeeþer keÀece Peeuee.
D e e H e u e H e ³ e e &J e j C e A a p a l a P a r y a v a r a n 18
ieesu[ceve He³ee&JejCe HegjmkeÀej efJepesles ë 2020
ceOeceeMee HeeUtve l³eeHeemetve GlHevve efceUefJeCes ne ceekemekeÀe®³ee ³ekeÀeìve ÜehekeÀuhee®³ee keÀcHe®e
jep³ee®ee ÒecegKe J³eJemee³e. FLeu³ee ce³eeve (Mayan)
³ee mLeeefvekeÀ mecegoe³eeleerue megceejs 25 npeej
kegÀìgbefye³eeb®eer iegpejeCe ³ee®e J³eJemee³eeJej ®eeueles.
eEkeÀyengvee ceOeceeMee Heeueve ner l³eeb®eer Òee®eerve
mebmke=Àleer®e! Hejbleg peemle veHeÀe osCeeN³ee mees³eeyeerve®³ee
Mesleermeeþer FLeu³ee mLeeeefvekeÀ pebieueeb®eer lees[ ceesþîee
ÒeceeCeele kesÀueer peeT ueeieu³eeves ceOeceeM³eeb®ee
DeefOeJeeme veä nesT ueeieuee. He³ee&³eeves ne J³eJemee³ener
Oeeske̳eele Deeuee. ³ee mees³eeyeerve®³ee Mesleeruee ÒeefleyebOe
JneJee ³eemeeþer ce³eeve mecegoe³eeleerue®e ues[er Hes®e ner
Heg{s Deeueer. efle®³ee vesle=lJeeKeeueer kesÀu³ee iesuesu³ee
DeeboesueveebcegUs DeKesj ceseqkeÌmekeÀve meghe´erce keÀesìe&®³ee
DeeosMeeves mees³eeyeerve®³ee Mesleeruee ÒeefleyebOe keÀjC³eele
Deeuee.
DecesefjkesÀleerue `yee³ej' kebÀHeveer®³ee `ceesvme@vìes' ³ee
DeûeekeÀecekeÀue keÀHevee®ee vepej ³ekeÀeìve®³ee
ÜerHekeÀuHeeJej iesueer. mees³eeyeerve®eer ueeieJe[ ceesþîee
ÒeceeCeele keÀªve kebÀHeveeruee peemle veHeÀe efceUt MekeÀlees
³ee®ee Deboepe ³eslee®e mLeeefvekeÀ pebieueeb®eer lees[ keÀªve
l³ee peeieer mees³eeyeerve®eer ueeieJe[ nesT ueeieueer.
efceUCeeN³ee HejkeÀer³e ®euevee®ee efJe®eej keÀªve ceseqkeÌmekeÀve mejkeÀejvesner ³ee Mesleeruee Devegoeves osTve Òeeslmeeefnle kesÀues. ceseqkeÌmekeÀesceOeerue mene jep³eebceO³es mLeeefvekeÀ mecegoe³eebvee efJeMJeemeele ve Ieslee mees³eeyeerve
Mesleeruee HejJeeveieer osC³eele Deeueer. ³ee Mesleermeeþer JeeHejC³eele ³esCeeN³ee jemee³eefvekeÀ Keles DeeefCe Deew<eOeeb®es og<HeefjCeece mLeeefvekeÀ pewJeefJeefJeOelesJej peeCeJet ueeieues. ceOeceeM³eebHeemetve efceUCeejs ceOe keÀceer lej Peeues®e, HeCe pes Lees[îee ÒeceeCeele efceUle nesles, les otef<ele efceUt ueeieues. He³ee&³eeves ³ee®ee HeefjCeece mLeeefvekeÀ ce³eeve meceoe³eeJej, l³ee®³ee DeLeJ³eJemLeJej DeeeCe peerJeMewueerJejner nesT ueeieuee.
ues[er Hes®e ³ee ce³eeve mecegoe³eeleerue®e SkeÀ. ceOeceeMee Heeueve ne l³eeb®ee JebMeHejbHejeiele J³eJemee³e. mees³eeyeerve MesleercegUs ³ee J³eJemee³eeJej nesCeeN³ee og<HeefjCeeb®eer peeCeerJe neslee®e, Hes®e ³eebveer mLeeefvekeÀ He³ee&JejCeJeeoer DeeefCe ceOeceeMeeHeeuekeÀebvee SkeÀef$ele kesÀues. `efmeve ì^evmepesefvekeÀesme' ³ee mebmLes®eer mLeeHevee keÀªve mee³eeyeeve MeleeeJejeOeele ceekemekeÀve mejkeÀejuee efveJesoves osC³eele Deeueer. mejkeÀej ue#e osle veene Deme ue#eele ³elee®e mLeeevekeÀ DeeeCe Deeblejjeä^er³e v³ee³eeue³eeble mejkeÀejefJejesOeele Keìues oeKeue kesÀues.
DeveskeÀ Mew#eefCekeÀ mebmLeeb®³ee ceoleerves Hes®e ³eebveer mees³ee MesleercegUs ceOe, he³ee&JejCe DeeefCe veeieefjkeÀebJej nesCeeN³ee og<HeefjCeeceeb®es keÀeieoesHe$eer, DeY³eemeHetCe& HejeJe pecee keÀue ³ee HejeJ³ee®³ee DeeOeej ³egefveJne|me[s[ Dee@ìesveescee ³ee ceseqkeÌmekeÀes®³ee mJee³eÊe efJeÐeeHeerþeves mees³eeyeerve Glheeoveeb®ee DeY³eeme kesÀuee. ³eele iuee³eHeÀemeì ³ee leCeveeMekeÀe®e DeMe
ues[er hes®e (ceseqkeÌmekeÀes)
ceOeceeM³eebceO³es Deee{Utve Deeues. l³ee®ee HeefjCeece Lesì ceOeceeMeeb®³ee ÒepeveveeJej DeeefCe ceOeeJej Peeu³ee®ee DenJeeue efJeÐeeHeerþeves efouee. ³ee DenJeeuee®³ee DeeOeejs Hes®e DeeefCe ce³eeve mecegoe³eeves `ceesvme@vìes' efJejesOeeleuee DeeHeuee ue{e leerJe´ kesÀuee. DeKesj keÀe³eosMeerj ue{eF&le mees³ee MesleerJej yeboer IeeueC³eele Deeueer. hes®e DeeefCe mecegoe³ee®³ee SkeÀer®eer ner SsefleneefmekeÀ ue{eF& ceseqkeÌmekeÀes®³ee ¢äerves cenÊJee®eer þjueer Deens. ues[er Hes®e ³eeb®³ee ³ee keÀe³ee&®eer oKeue IesTve l³eebvee 2020 ®ee `ieesu[ce@ve He³ee&JejCe HegjmkeÀej' osC³eele Deeuee.
ueghlehe´e³e megb[e HeBieesefue³eve, DeeefMe³ee³eer DemJeues, keÌueeT[s[ uesHe[&, efieyevme, ªheeblej pe©j Peeues. HeCe ³ee Òeef¬eÀ³es®ee HeefjCeece ³ee Yeeieeleerue HeefjmebmLesJej nesleevee JeeIe ³eeb®³ee yejesyejerves®e DeveskeÀ Hepe&v³eJe=#es, meeieJeeve pebieueeb®³ee pewJeefJeefJeOelesves efomeuee. KeeCekeÀece, Mesleer J³eJemee³e, OejCes DeeefCe jyej GlHeeoveebceO³es Jee{ Peeueer. mebHevve cnCetve c³eeveceejceOeerue meeequJeve veoer®es Keesjs megÒeefme× Deens. Hejbleg l³ee®ee HeefjCeece ³esLeerue efpeefJeefJeOelesJej Peeuee. 70 oMekeÀeb®³ee mebIe<ee&le Jee{l³ee DeewÐeesefiekeÀerkeÀjCeecegUs ³ee JevemebHeosJej®e Ieeuee Ieeleuee peeT SkeÀekeÀer He[uesu³ee Hejbleg pewJeJewefJeO³eHetCe& meeuJeerve veoerYeesJeleeue®³ee ueeieuee. HeefjCeeceer ³ee pewJemebHeosJej iegpejeCe keÀjCeeje mLeeefvekeÀ he³ee&JejCe DeeefCe mebmke=Àleer®³ee mebj#eCeemeeþer Hee@ue ³eebveer `kesÀjsve ke@Àjsve mecegoe³e osKeerue mebkeÀìûemle Peeuee. he³ee&JejCe DeeefCe keÀ@jsve he³ee&JejCe DeeefCe meeceeefpekeÀ ke=Àleer vesìJeke&À (kesÀmeve)' ³ee mebmLes®eer mebmke=Àleer ³ee oesIeeb®es mebJeOe&ve DeeefCe mebj#eCe keÀjC³eemeeþer ke@Àjsve mLeehevee kesÀueer. mecegoe³eeleerue hee@ue mesve lJee ³eebveer meeequJeve veoer®³ee hee$eele DeewÐeesefiekeÀerkeÀjCee®³ee Jee{l³ee J³eeHee®es og<HeefjCeece meeequJeve®³ee mebJeOe&veemeeþer SkeÀ DeefÜleer³e DeeefCe men³eesieer mecegoe³e-DeeOeeefjle
hee@ue mesve lJee (c³eeveceej)
KeesN³eeuee peeCeJet ve³esle ³eemeeþer lJee ³eebveer Meebleer-Jeve mLeeHeve Demee SkeÀ GHe¬eÀce jeyeefJeuee. megceejs 1.35 oMeue#e SkeÀj keÀjC³eemeeþer l³eemeboYee&leu³ee DeveskeÀ Deeblejjeä^er³e yewþkeÀebletve peeiesJej mLeeefvekeÀ Je=#e DeeefCe ÒeeCeer-He#³eebmeeþer SkeÀ `Meeblelee ceeie&oMe&ve efceUJeues. efceUeuesu³ee ceeie&oMe&veeves l³eebveer DeeHeu³ee kesÀjsve heeke&À' mLeeHeve kesÀues. p³ee³eesies meeuJeerve veoer®es Keesjs, lesLeerue mecegoe³eeceO³es pevepeeie=leer kesÀueer DeeefCe c³eeveceej mejkeÀejMeer HeeþHegjeJee pewJeefJeefJeOelee DeeefCe ke@Àjsve mebmke=Àleer mebJeefOe&le Peeueer. keÀªve veoerKeesN³ee®³ee megceejs 1.35 oMeue#e SkeÀj peeiesJej MeebleerJeve ogmeN³ee cene³eg×eveblej, c³eeveceejceOeerue Deeþ he´cegKe JeebefMekeÀ ieìebhewkeÀer efvecee&Ce kesÀues. ³eele 27 meecegoeef³ekeÀ pebieues DeeefCe leerve DeYe³eejC³eeb®ee meceeJesMe ke@Àjsve ueeskeÀebveer mJeleb$e jep³ee®eer ceeieCeer kesÀueer DeeefCe ³eecegUs 70 Je<ee¥®³ee meMem$e Deens. mesve lJee ³eebveer meg© kesÀuesu³ee ³ee MeebleleeHetCe& mebIe<ee&letve GYes Demeuesues MeebleerJeve jepekeÀer³e mebIe<ee&uee meg©Jeele Peeueer. ³ee meele oMekeÀeb®³ee keÀeUele meeuJeerve veoer®³ee Deepe c³eeveceejceOeerue Meeblelee DeeefCe mebJeOe&ve keÀe³ee&®ee ceesþe efJepe³e ceeveuee peelees. KeesN³eeves HeÀkeÌle ®ekeÀcekeÀer, mebIe<e&®e Heeefnuee. Hee@ue ³eeb®³ee Heg{ekeÀejeves ³ee meieȳeele lJee ³eeb®³ee ³ee ves$eoerHekeÀ keÀeceefiejercegUs l³eebvee 2020 ®ee `ieesu[ceve He³ee&JejCe
SkeÀ MeebleleeHetCe& ceeie& efveIeuee lees cnCepes Meeblelee Heeke&À! HegjmkeÀej' peenerj Peeuee. mebmeeOevemece=× Demeuesu³ee c³eeveceej®es mewv³e ngketÀceMenerheemetve ueeskeÀMeenerkeÀ[s
D e e H e u e H e ³ e e &J e j C e A a p a l a P a r y a v a r a n 19
FkeÌJee[esj... Flej osMeeb®³ee leguevesle ueneve jeä^ pejer Demeueb meele oMeue#e SkeÀj peeiesJejerue Hepe&v³epebieueeb®ee efueueeJe ³ee he=LJeerJejerue 10 meJee&le pewJeJewefJeO³eeves mece=× osMeebHewkeÀer SkeÀ. ÒekeÀuHeebmeeþer peenerj kesÀuee. ³eecegUs JeewjeCeer, MegJeej, De@®Jeej, He#eer Òepeeleer, 16 npeej Je=#e Òepeeleer, 106 mejerme=He Òepeeleer, efkeÀ®eJee, efMeJeerj, De@[esDee DeeefCe meheeje ³ee mecegoe³eeb®eer pebieueYetceer GYe³e®ej Òepeeleer DeeefCe HegÀueHeeKejeb®³ee mene npeej ÒepeeleeRveer Deefle¬eÀefcele nesCeej nesleer. ³ee Yeeieeleerue JevemebHeoe, pewJeJewefJeO³e, mebHevve Demee De@cesPee@ve®³ee Hepe&v³epebieueebveer Jes{uesuee ÒeosMe. mLeeefvekeÀ mecegoe³eeb®es peerJeveceeve Oeeske̳eele ³esCeej nesles. JeewjeCeer ( W aorani ) ne ³esLeerue mLeeefvekeÀ DeeefoJeemeer mecegoe³e
³eeefJejesOeele vesceesvìs vesveeqkeÌJecees ³ee le©Ceerves mebIe<e& megª kesÀuee. cenekeÀe³e pewJeJewefJeO³ee®es j#eCe keÀjle Deeuee Deens. ³ee®e efve³eesefpele lesue ÒekeÀuHeebefJejesOeele `mesFyees Deuee³evme' ³ee mecegoe³eeceOeerue SkeÀ 33 Je<eea³e le©Ceer - efveceesvìs vesveeqkeÌJecees. mebIeìves®eer mLeeHevee kesÀueer. ³ee mebIeìves®³ee ceeO³eceeletve efleves Deeblejjeä^er³e lesue kebÀHev³eeb®³ee veJeveJeerve ÒekeÀuHeebcegUs veä De@cesPee@ve Hepe&v³eJeveeb®³ee #es$eeleerue mLeeefvekeÀ mecegoe³eeuee nesCeeje megceejs 5 ueeKe SkeÀjeb®ee pewJeJewefJeO³eeves mebHevve ÒeosMe SkeÀef$ele DeeCeues. meesMeue efce[er³ee®³ee ceeO³eceeletve ³ee le©Ceerves DeeHeu³ee mecegoe³eemen mebIe<e&ce³e Deeboesueves pevepeeie=leer megª kesÀueer. HeeJeCes®eej ueeKe veeieefjkeÀeb®³ee keÀªve mebjef#ele kesÀuee. me¿eeb®es efveJesove IesTve FkeÌJees[esj mejkeÀej efJejesOeele
efveceesvìs vesveeqkeÌJecees - FkeÌJee[esj
meeOeejCeleë 1960 Heemetve®e nesle Demeuesu³ee efJeefJeOe lesue ÒekeÀuHe, keÀejKeeves, Deeblejjeä^er³e v³ee³eeue³eele peve³eeef®ekeÀe oeKeue kesÀueer. ³ee ojc³eeve mLeeefvekeÀ jmles yeebOeCeer ³eecegUs FkeÌJee[esj®³ee Hepe&v³epebieueebJej l³ee®es og<HeefjCeece peeCeJet ueeieues ceefnueebvee neleeMeer IesTve jsve Jee@ìj neJexmìeRie DeeefCe meewj Tpee& ÒekeÀuHe GYes kesÀues. nesles. iesueer ®eej oMekesÀ Deeblejjeä^er³e lesue kebÀHev³ee l³eeb®³ee lesue ÒekeÀuHeebmeeþer FLes mLeeefvekeÀeb®³ee ®ee@keÀuesì GÐeesieeuee ceesþer yeepeejHesþ GYeer keÀªve l³eeb®³ee jespeieeje®eener ceesþîee ÒeceeCeele pebieuelees[ keÀjle Deeu³ee Deensle. FLeu³ee mLeeefvekeÀ DeeefoJeemeer ÒeMve mees[Jeuee. mecegoe³ee®ee MeeefjjerkeÀ-ceeveefmekeÀ íU keÀjle Deeu³ee Deensle. ³ee kebÀHev³eebÜejs veÐeebceO³es vesveeqkeÌJeceesves megª kesÀuesu³ee ³ee ceesefnces®eer oKeue FkeÌJee[esDej®³ee v³ee³eeue³eebveer jmee³eve³egkeÌle HeeCeer mees[u³eeves l³ee Òeotef<ele Peeu³ee. l³ee®ee HeefjCeece ³esLeerue Iesleueer DeeefCe mLeeefvekeÀ mecegoe³eeb®³ee lemes®e Hepe&v³epebieueeb®³ee peefceveeRJej Deefle¬eÀceCe DeeefoJeemeeR®³ee Deejesi³eeJej nesTve keÀke&Àjesie, pevceojele IemejCe, ieYe&Heele Demes keÀjC³eeyeeyele FkeÌJes[esDej mejkeÀej efJejesOeele JeewjeCeer®³ee yeepetves efveCe&³e efouee. Deepeej ceesþîee ÒeceeCeele yeUeJet ueeieues. l³eecegUs FLeuee cetUefveJeemeer efJemLeeefHele nesT vesveeqkeÌJeceesves mLeeefvekeÀ mecegoe³eebvee neleeMeer IesTve kesÀuesu³ee ³ee mebIe<ee&cegUs De@cesPee@ve ueeieuee. Hepe&v³eJeveebleerue megceejs Hee®e ueeKe SkeÀj pebieue Jee®eC³eeme ceole Peeueer. mLeeefvekeÀ
2018®³ee megceejeme FkeÌJes[esj®³ee ne³e[^eskeÀeye&vme ceb$eeue³eeves Deeblejjeä^er³e lesue mecegoe³eeb®³ee DeelceefveYe&j, nkeÌkeÀ, meebmke=ÀeflekeÀ DeeefCe he´eosefMekeÀ mebj#eCeemeeþer®ee ne kebÀHev³eebvee iegbleJeCegkeÀermeeþer Deecebef$ele kesÀues. DeefleMe³e JeepeJeer ojele ³ee Heefjmejeleerue ue{e Depetvener megª®e Deens.
u³emee ehevmeve... keÀeUmee ÒekeÀuHeeceOeve
He³ee&JejCeeuee nesCeejs OeeskesÀ ue#eele Ieslee ³ee ÒekeÀuHeebvee
DeeefCe keÀesUmee kebÀhev³eebvee efJeÊehegjJeþe keÀjC³eeHeemetve ÖeÀevmeceOeerue leerve veeJeepeuesu³ee yeBkeÀebvee ceppeeJe keÀjCeejer ³egJeleer. l³ee®eyejesyej ³ee kebÀHev³eebvee efJecee mebj#eCe osCeeN³ee kebÀHev³eebveerner keÀesUmee kebÀHev³eeb®es efJecee mebj#eCe keÀe{tve I³eeJes, cnCetve ³eMemJeer ue{e osCeejer le©Ceer. He³ee&JejCe j#eCe DeeefCe mebJeOe&veemeeþer eleve eoueu³ee DeLekeÀ DeeeCe Deleuevee³e keÀeceefiejermeeþer 2020 ®³ee `ieesu[ceve He³ee&JejCe HegjmkeÀeje'ves u³egmeeruee mevceeefvele keÀjC³eele Deeues. keÀesUmee peeUu³eeves He³ee&JejCeeuee DeveskeÀ OeeskesÀ
efvecee&Ce nesleele. ³eeefJe<e³eer DeveskeÀ mebMeesOeves, HegjeJes meceesj Deeues Demeues lejerner keÀesUmee ne peieeleerue he´eLeefcekeÀ Gpee& m$eesle Deens. keÀesUmeeefvee|celeerheemetve les l³ee®³ee Jeehejehe³e¥le DeveskeÀ ìhh³eebJej he³ee&JejCeer³e og<heefjCeece Peeu³ee®es Dee{Utve ³esles. keÀesUMee®³ee KeeCeer cegK³elJes pegveer pebieues Demeuesu³ee heefjmejele Dee{Uleele. l³eecegUs ³ee KeeCeer KeCeleevee pebieuelees[ lej nesles®e, efMeJee³e Jev³e heMeghe#³eeb®es DeefOeJeemeosKeerue veä nesleele. YetYeeiee®es mebhetCe& mJeªhe yeouetve peeles. ceeleer veeheerkeÀ nesles. KeeCekeÀeceemeeþer HeÀes[uesu³ee [eWieje®eer ceeleer Jeentve peJeU®³ee heeC³ee®es ñeesle oie[ebveer, Ke[keÀebveer DeeefCe ceeleerves Yeªve peeleele. l³eecegUs heeC³eeleerue mepeerJeebvee OeeskeÀe efvecee&Ce neslees. ns meej efceLesve, keÀeye&ve [e³eDee@keÌmeeF[ ³eebmeejKes peeieeflekeÀ leeheceeveJee{erle Yej IeeueCeejs Jee³et DeeefCe keÀeye&ve ceesvee@keÌmeeF[, meuHeÀj [e³eDeekemeeF[, vee³eìepeve [e³eDeekemeeF[ ³eebmeejK³ee he´ot<eCekeÀejer Je efvemeiee&leerue peerJeme=äeruee
IeelekeÀ DeMee Jee³etb®eer efvee|celeer nesC³eeme keÀejCeerYetle þjles.
DeMee Òeot<eCekeÀejer keÀesUmee Tpee& GÐeesiee®³ee peeieeflekeÀ efJemleejeuee efJeÊehegjJeþe Je efJecee mebj#eCe
u³egmeer efhevmeve (ÖeÀevme)
osC³eele He´Àevme®³ee efJeÊeer³e #es$eeves oerIe& keÀeUeheemetve cenÊJehetCe& YetefcekeÀe yepeeJeueer Deens. he´l³eskeÀ veJeerve keÀe Umee he keÀuhe Keemeiee ye keÀ Deee Ce
iegbleJeCetkeÀoejebkeÀ[tve efceUCeeN³ee efJeÊehegjJeþîeeJej DeJeuebyetve Deens DeeefCe keÀesUmee GÐeesiee®³ee keÀpee&®³ee 75 ìkeÌkesÀ peyeeyeoej Demeuesu³ee 20 Deeblejjeä^er³e yeBkeÀebhewkeÀer leerve He´WÀ®e Deensle.
He´ÀevmeceOeerue veevlesme ³esLes pevceuesu³ee 34 Je<eea³e u³egmeer efhevmeve®es ceneefJeÐeeue³eerve efMe#eCe oef#eCe DeeefÖeÀkesÀle Peeues. efleLeu³ee he³ee&JejCeer³e DeeefCe meeceeefpekeÀ v³ee³eeceO³es efle®ee menYeeie neslee. ³eeojc³eeve efleuee keÀesUmee Tpee& he´keÀuheeb®³ee neefvekeÀejkeÀ heefjCeeceebefJe<e³eer ceeefnleer efceUeueer lemes®e ³ee ÒekeÀuHeebvee He´WÀ®e yeBkeÀebveer efJeÊehegjJeþe kesÀuesu³ee®esner mecepeue leJne keÀeUmee hekeÀuheeeJejeOeeleeue mLeeefvekeÀ DeeboesueveebceO³es leer menYeeieer Peeueer. He´ÀevmeceO³es hejleu³eeJej efhevmeveves `He´WÀ[ Dee@HeÀ o DeLe&' ³ee mebmLes®³ee ceeO³eeceeletve He´WÀ®e efJeÊeer³e mebmLeeb®³ee heeeEþy³eeves keÀesUMee®³ee he´keÀuheebJej ue{e osC³ee®³ee he´³elveeb®es vesle=lJe kesÀues. nJeeceeve yeouee®ee
DeLeJ³eJemLeJej neCeeN³ee HeejCeeceekeÀ[ ue#e JesOeC³eemeeþer keÀesUmee keÀbHev³eebefJejesOeele ue{Ceejer efhevmeve Deepe YeefJe<³eeleerue efhe{îeebmeeþer he=LJeer®es j#eCe keÀjC³eeme Je®eveye× Deens.
D e e H e u e H e ³ e e &J e j C e A a p a l a P a r y a v a r a n 20
ceveer<e JeeIe
yenej oÊe ³ee He³ee&JejCe mebJeOe&veemeeþer PeìCeeN³ee
He$ekeÀejeves DeveskeÀ He³ee&JejCeer³e ue{îeebceO³es Deeuesues
mJeevegYeJe `ie´erve Jee@me&- ef[mhe@®esme He´Àe@ce De Jn@efveeEMeie
Jeu[&' ³ee HegmlekeÀeletve Meyoye× kesÀues Deensle. l³ee®es®e
cejeþerkeÀjCe jeEJeê YeieJeles ³eebveer `nefjle ³eg×s ë
efoJemeWefoJeme veeefnmeb nesle peeCeeN³ee peieeleueer...' ³ee
veeJeeves keÀsues Demetve cesnlee HeeqyueeEMeie neTmeves les
ÒekeÀeefMele kesÀues Deens.
Jev³epeerJe Meem$e%e DeeefCe he$ekeÀej yenej oÊe
³eebveer iee©[îeeb®eb hegveJe&meve, meejme he#³eebvee
Jee®eefJeC³ee®eer ceesnerce, megmejeR®³ee keÀceer nesCeeN³ee
mebK³esyeeyele DeY³eeme, cesIeeue³eeleerue pebieuelees[
LeebyeefJeC³eemeeþer kesÀuesues he´³elve, nguee@keÀ Jeevejebmeeþer
®eeueJeueue ceeÊeÀkeÀê, `mejmJelee Jev³epeeJe
DeYe³eejC³e' Jee®eefJeC³eemeeþer GIe[uesueer ceesnerce, ieeJ³eele KeeCeceeeHeÀ³eevee eoueuee ìkekeÀj, F[eveeMe³eeleeue peieue DeeeCe Deejie Gìeve
ceekeÀ[e®eb DeeqmlelJe peheC³eemeeþer kesÀuesues ³eMemJeer
he´³elve, efnceveÐee, iueesyeue Jee@e\ceiemeeþer DeY³eemeoewjs
³ee ceesefncee ³eMemJeer keÀjleevee, Òemebieer l³ee l³ee
jep³eeb®³ee cegK³eceb$³eebMeerner uesKeCeer DeeefCe ke@Àcesje ³ee
Dee³egOeebveer ³eg× HegkeÀejleevee Deeuesu³ee jesceeb®ekeÀejer
DevegYeJeeb®es keÀLeve ³ee HegmlekeÀele l³eebveer kesÀues Deens.
ueeKekeÀve keÀej³ej cnCeve eveJe[ueu³ee
`He³ee&JejCeer³e He$ekeÀej' ³ee #es$ee®eer meg©Jeele®e
efouueerpeJeU®³ee iee©[er DeeefCe yeJeeefj³ee ³ee efMekeÀejer
peceelee®³ee DeY³eemeeHeemeve Peeuee eouuee
Heefjmejeletve DeeefCe SkebÀojerle®e osMeYejeletve meebHeeb®³ee
IeìCeeN³ee mebK³esyeÎue Jeelee¥keÀve keÀjleevee uesefKekeÀe ³ee
peceeleeR®³ee Jemleerle peJeUHeeme one Je<ex keÀece keÀjerle
nesleer, efkeÀl³eskeÀoe iee©[eR®³ee PeesHe[erle cegkeÌkeÀecener
kesÀuee. kesÀJeU DeLee&pe&veemeeþer cnCetve HejbHejeiele
J³eJemee³e keÀjleevee iee©[îeeb®³ee neletve meeHeeb®³ee
ÒepeeleeR®es keÀmes neue nesleele, l³eeb®es nesCeejs Mees<eCe, meeHeebvee vewmeefie&keÀ DeefOeJeemeeletve DeeCetve HesìeN³eebceO³es
yebefomle keÀjCes ne keÀe³eosMeerj iegvne lej Deens®e. HeCe
He³ee&JejCeer³e neveer ceesþîee ÒeceeCeele nesles, ³eeefJe<e³eer ³ee
iee©[er peceeleer®es ceveHeefjJele&ve uesefKekesÀves kesÀues.
³eecegUs 200 iee©[er kegÀìgbyeebveer l³eeb®ee JebMeHejbHeieele
®eeuele Deeuesuee meeHeeb®ee J³eJemee³e mees[tve efouee. ns
keÀjle Demeleevee ueeKekeÀve l³ee®³ee He³ee³ee
DeLee&pevee&®eerne keÀe³ecemJeªHee J³eJemLee kesÀueer. iee©[îeeb®³ee yeerve Jeeovee®ee GHe³eesie keÀªve uesefKekesÀves l³eeb®ee JeeÐeJe=bo le³eej kesÀuee. Deepe YeejleeceOeu³ee ceesþîee Menjebyejesyej®e FìueerceO³esner ³ee JeeÐeJe=boe®ee keÀe³e&¬eÀce nesle Demelees.
GÊejÒeoMeceOeu³ee FìeJee ³eLe neCeeN³ee efJeceeveleUe®³ee ÒemleeefJele peeiesJej veeceMes<e nesCeeN³ee
meejme He#³eeb®ee DeefOeJeeme neslee. l³eecegUs®e ³ee efJeceeveleUeuee mLeeefvekeÀ He³ee&JejCeÒesceeR®ee efJejesOe neslee. Hejbleg lelkeÀeefueve cegK³eceb$eer ceguee³eceeEmeie ³eeoJe
³eebveer `³esLes meejme He#eer keÀOeer®e veJnles' Demee Keesìe
DenJeeue oTve eJeceeveleUeuee cepeje eouee
uesefKekesÀves ³ee ÒekeÀjCee®³ee Keesueele efMeªve ne ÒemleeJe
jÎ keÀjC³eeme mejkeÀejuee Yeeie Hee[ues. ³eeJesUer l³eebvee
Deeuesu³ee Oeceke̳eeb®eer HeJee& ve keÀjlee Lesì cegK³eceb$³eebMeer
mebIe<e& kesÀuee.
DeewÐeesefiekeÀ keÀejKeev³eebceOetve mees[u³ee peeCeeN³ee
jemee³eefvekeÀ HeeC³eecegUs ®ebyeU veoerceOeerue megmejer MeskeÀ[eW®³ee mebK³esves ceª ueeieu³ee. ³eeefJejesOeelener uesefKekesÀves ue{e GYeeªve mLeeefvekeÀ keÀesUer peceeleeruee peeie=le kesÀues. cesIeeue³eeleerue efmeceWì efveefce&leermeeþer nesCeejer pebieuelees[, DeªCee®eue ÒeosMe®³ee efoyeebie Jn@ueerle nesCeeje DeeefMe³eeleuee meJee&le Gb®e OejCe
ÒekeÀuHe DeeefCe l³eemeeþer efJemLeeefHele nesCeejer `F[t efceMceer' ne mLeeefvekeÀ peceele, nefj³eeCeeleu³ee
mejmJeleer DeYe³eejC³ee®ee efJe®eej ve keÀjlee nesCeeje eEme®eveÒekeÀuHe, Deesefjmee®³ee keÀeueenb[er ³esLeerue
mLeeefvekeÀeb®ee efJejesOe [eJeuetve nesCeeN³ee De@u³egefceefve³ece
ÒekeÀuHeeefJejesOeeleerue mebIe<e&, ieesJ³eeleu³ee jepekeÀer³e
DeeMeerJee&oeJej meieUs®e efve³ece [eJeuetve ueesKeb[e®³ee
KeeCeeRmeeþer nesCeejer GlKeveves ³ee DeeefCe DeMee DeveskeÀ
ÒekeÀjCeebceO³es uesefKekesÀves Òel³e#e ue{e efouee.
osMeYejeleerue He³ee&JejCe mebJeOe&cee®es ns keÀe³e& megª
Demeleevee®e uesefKekesÀves Fb[esvesefMe³eeleu³ee megcee$ee
³esLeerue Deesjebie ngìeve ³ee Jeevejeb®³ee keÀceer nesCeeN³ee mebK³esJejner ue{e efouee. Keesyejsue lesue yeveJeC³eemeeþer
³esLeerue pebieueeb®eer yesmegceej lees[ nesle nesleer. l³eecegUs ³ee
Jeevejeb®ee DeefOejeme mebHegäele Deeuee neslee. DeKesj
uesefKekesÀves mJeleë megcee$eeuee peeTve ³ee pebieuelees[eruee efJejesOe kesÀuee.
osMeYejeleerue He³ee&JejCe mebJeOe&cee®es ns keÀe³e& megª
`nefjle ³eg×s' yenej oÊe DevegJeeo
jeEJeê YeieJeles
cesnlee HeeqyueeEMeie neTme
Demeleevee®e uesefKekesÀves Fb[esvesefMe³eeleu³ee megcee$ee ³esLeerue Deesjebie ngìeve ³ee Jeevejeb®³ee keÀceer nesCeeN³ee meK³eJejne ue{e eouee. Keeyejue leue yeveJeC³eemeeþer ³esLeerue pebieueeb®eer yesmegceej lees[ nesle nesleer. l³eecegUs ³ee Jeevejeb®ee DeefOejeme mebHegäele Deeuee neslee. DeKesj uesefKekesÀves mJeleë megcee$eeuee peeTve ³ee pebieuelees[eruee efJejesOe kesÀuee.
iueesyeue Jee@efce¥ie®³ee Jee{l³ee og<HeefjCeeceebcegUs
®eej oMekeÀebveblej DeeHeCe yeHe&ÀefJejefnle nesT keÀe?
Demee iebYeerj ÒeMve uesefKekesÀuee GÊej Oe´gJeeJej yeouel³ee nJeeceevee®ee neCeeje HeejCeece DeY³eemeleevee He[uee. ³ee DeeefCe DeMee DeveskeÀ He³ee&JejCeer³e mecem³eeb®eer GÊejs MeesOeleevee efleves Òel³eskeÀJesUer J³eJemLesefJejesOeele, ÒeMeemeveeefJejesOeele
uesKeCeer DeeefCe ke@Àcesje ³ee efle®³ee Dee³egOeebmen
`nefjle ³eg×' kesÀues. efle®ee ne ue{e Deepener megª
Deens. ³ee mekeÀȳeele efle®ee SkeÀ®e GÎsMe efometve ³eslees, lees cnCepes `ûeerve ef¬eÀceerveue' ceveëefmLeleeruee `ûeerve iee[&med' ceO³es HejeJeefle&le keÀjCes.
D e e H e u e H e ³ e e &J e j C e A a p a l a P a r y a v a r a n 21
y e gk e À M e su H e À
`³eg×m³e keÀLee jc³ee'®ee JeemleJeoMee DevegYetlee osCeeje
` n e fj l e ³ e g× s'
he³ee&JejCe o#elee ceb[U ner mJe³ebmesJeer mebmLee
iesueer 21 Je<ex he³ee&JejCe efMe#eCe, pevepeeie=leer DeeefCe
mebJeOe&ve ³ee efJe<e³eeble keÀe³e&jle Deens. Deepe®³ee
yeouel³ee keÀeUele efnjJeeF& peheC³ee®ee he´³elve
DeveskeÀpeCe keÀjleele. DeMee efvemeie&he´sceeRvee Deeheueer
efnjJeeF& Flejebmeceesj ceeb[C³eemeeþer SkeÀ nkeÌkeÀe®eb
J³eemeheerþ efceUJeb, l³eeb®³ee he´³elveeb®ee mevceeve
JneJee lemes®e He³ee&JejCeeme DeeJeM³ekeÀ DemeCeejer
efnjJeeF& peesheemeCeeN³eeb®ee mecegoe³e SkeÀef$ele ³eeJee, lees Je=eEoiele JneJee ³ee nsletves he³ee&JejCe o#elee
ceb[UeleHexÀ meueie hebOejeJ³ee Je<eea `veboveJeve' megboj
Iejiegleer yeeie mheOex®es Dee³eespeve keÀjC³eele Deeues. 28, 29, 30 ef[meWyej 2020 jespeer efn mheOee& þeCes DeeefCe keÀUJee MenjeceO³es heej he[ueer. ìsjsme iee[&ve, ueB[mkesÀhe, yee@keÌme ie´erue, Deew<eOeer DeeefCe megiebOeer Jevemheleer, yeesvmee³e, ke@ÀkeÌìmed DeeefCe megkeÀuebìdme, Fve[esDej iee[&ve, efkeÀ®eve iee[&ve, ì^s ueB[dmkesÀhe ³ee efJeYeeieebceO³es ner mHeOee& Iesleueer iesueer.
³ee mheOex®es hejer#eCe Jevemheleerlep%e [e@. ceevemeer peesMeer, Jevemheleer DeY³eemekeÀ meew. heewe|Cecee efMejieeJekeÀj DeeefCe mebieerlee peesMeer (meef®eJe, he³ee&JejCe o#elee ceb[U ) ³eebveer kesÀues. meew. DeheCee& keÀecele ³eebveer Iejeleerue ìekeÀeT yejCeer, yeeìu³eeb®ee Jeehej keÀªve megboj kegbÀ[îee (hueevìme&) le³eej keÀªve l³eele DeveskeÀ he´keÀej®eer Pee[s ueeJeueer nesleer. Þeer. Deueke&À osmeeF& Pee[eb®es mebJeOe&ve keÀjleele DeeefCe l³eeb®ee yeeiesle peJeU peJeU 75 Je<ee&hetJeea®eer Pee[s peesheemetve þsJeueer Deensle.
l³ee®ehe´ceeCes meew. he´Yee DeefJeveeMe DeeefCe l³eeb®es menkeÀejer ³eebveer heg{ekeÀej IesTve hebef[le MeeUs®³ee heefjmejele Pee[s ueeieJe[er®ee Ghe¬eÀce neleele
Iesleuee Deens. Deeleehe³e¥le l³eebveer peJeUheeme 200 ngve DeefOekeÀ Pee[s ueeJeueer Deensle. lemes®e meew. MeesYevee osMeheeb[s, meew. íe³ee PeW[s, meew. megef®elee
heeìCekeÀj DeeefCe Guneme he´Oeeve ³eebveer Iejeleerue
íesìîee ie®®eerJej®e JesieJesieUer 100 hes#ee peemle
Pee[eb®eer yeeie le³eej kesÀueer Deens. l³eele efJeMes<e cnCepes l³eeb®³ee iee®®eerleerue Deeby³ee®³ee Pee[euee
Deelee Deebyes ueeieues Deensle.
p³eebvee ie®®eer veener heCe ie´erue efkeÀJee yeeukeÀveer Deens DeMee ueeskeÀebvee DeeoMe& þsJelee ³esF&ue DeMeer yeeie meew. De®e&vee veeF&keÀ, meew. ceevemeer ÞeerKeb[s, Þeer. nsceble veeF&keÀ ³eebveer yeveJeueer Deens. lej meew. ®ebovee YeÆe®ee³e& ³eebveer lej 15-20 Je<ex pegveer yeesvmee³e Deeheu³ee cegueebhe´ceeCes peheueer Deensle. meew. jMceer meeJeble, meew. efiejerpee efheuues, meew. ceveeueer heejkeÀj ³eebveer Ieje®eer MeesYee Jee{efJeC³eemeeþer Fve[esDej hueebìdme ueeJeueer Deensle. osT Iee[erieeJekeÀj, [e@. DeeMee keÀejKeeveerme, meew. efveMee eEmeie, meew. vesne Ieeiejs, meew. veerlee meebIeer, meew. js<ee heJeUs, meew. meeOevee ieghlee, meew. veerlee eEmeie, meew. mee³eueer ceeves, meew. DevegjeOee ieês, meew. heuueJeer DeeefCe Þeer. DeeefMe<e keÀjboerkeÀj ³eebveer efvejefvejeUs he´³eesie keÀªve megboj Iejogleer yeeiee yeveefJeu³ee Deensle.
³ee meJee¥le jefnJeeMeer meesmee³eìerner ceeies veenerle. ³ee mheOexle Je=boeJeve meesmee³eìer, he´ke=Àleer meesmee³eìer, efme×e®eue, DeesPeesve Jn@ueer, iebiee ceLegje meesmee³eìer
DeMee DeveskeÀ meesmee³eìîeebveer menYeeie Iesleuee.
³ee Je<eea mheOex®ee ye#eerme meceejbYe he³ee&JejCe o#elee ceb[U DeeefCe Fvej Jn@ueer keÌueye þeCes efce[ìeGve ³eeb®³ee me³egbÊeÀ efJeÐeceeves efo. 17 peevesJeejer 2021 jespeer mee³ebkeÀeUer 4 les 6 ³ee JesUsle Dee@veueeF&ve IesC³eele Deeuee. keÀe³e&¬eÀcee®³ee megjJeeleeruee he³ee&JejCe o#elee ceb[Ue®es DeO³e#e [e@. mebpe³e peesMeer ³eebveer mebmLes®eer DeeefCe veboveJeve mheOexefJe<e³eer ceeefnleer meebefieleueer. Fvej Jnerue keÌueye®³ee DeO³e#e meew. ieerlee ®eeHesÀkeÀj ³eebveer `veboveJeve'meejK³ee mheOee& ueeskeÀebvee yeeiekeÀece keÀjC³ee®eer he´sjCee osles DeeefCe he³ee&JejCe o#elee ceb[Ueves ner mheOee& Dee³eesefpele kesÀueer l³eeyeÎue mebmLes®es keÀewlegkeÀ kesÀues. keÀe³e&¬eÀceeuee he´es. efceeEueo cejeþs (meescew³ee ceneefJeÐeeue³e) ³eeb®eer he´cegKe heentCes cnCeve GheemLelee nelee. l³eevee Deeheu³ee ceveesieleeceO³es Menjer Yeeieeleerue ueeskeÀeb®³ee Je=#e mebJeOe&veeefJe<e³eer Demeuesu³ee DeeJe[er®es Je meJe³eer®es keÀewlegkeÀ kesÀues. ner mheOee& Menjer Mesleermeeþer he´eslmeenve osCeejer Deens l³eecegUs Menjer Mesleer®es he´³elve Deeheeheu³ee efþkeÀeCeer meg© JneJesle ³eeyeÎue cejeþs ³eebveer mheOe&keÀebvee DeeJeenve kesÀues.
³ee keÀe³e&¬eÀceeuee he³ee&JejCe o#elee ceb[Ue®es DeO³e#e efJeÐeeOej JeeueeJeuekeÀj, meef®eJe-mebieerle peesMeer, GheeO³e#e- [e@. mebpe³e peesMeer, Fvej Jnerue keÌueye®³ee DeO³e#e ieerlee ®eeHesÀkeÀj ns ceev³eJej GheeqmLele nesles. ³eeJe<eea ueeskeÀeb®ee menYeeie ceesþîee he´ceeCeele efometve Deeuee.
D e e H e u e H e ³ e e &J e j C e A a p a l a P a r y a v a r a n 22
veboveJeve.... megboj Iejiegleer yeeie mheOee&
Yeeie 17 ~ De keÀ 9 ~ He ÿme K³ee 28 cetu³e ª. 50/- 1 HesÀye´gJeeje 2021
