Kris Hofl ack - De premier

INTERVIEW

DE PREMIER

In het hoofd van Alexander De Croo, Sophie Wilmès, Charles Michel, Elio Di Rupo, Herman Van Rompuy, Yves Leterme, Guy Verhofstadt, Jean-Luc Dehaene, Mark Eyskens, Wilfried Martens, Leo Tindemans, Edmond Leburton, Paul Vanden Boeynants, Pierre Harmel, Théo Lefèvre & Gaston Eyskens. De premier bekleedt de belangrijkste functie van dit land. Hij of zij zit in de cockpit van de politieke besluitvorming, bepaalt de agenda, verzoent de tegenstellingen en neemt finaal de cruciale beslissingen. In het boek ‘De premier’ gunt historicus, politiek journalist en gewezen hoofdredacteur van VRT en VTM Kris Hoflack ons een unieke blik in de coulissen van het premierschap. Hoe word en hoe blijf je eerste minister? Is het premierschap verslavend? Heeft macht een erotische aantrekkingskracht? En wat met het zwarte gat erna?

Om deze en nog veel meer vragen te beantwoorden, interviewde de auteur de voorbije jaren álle nog levende eerste ministers. De gesprekken brengen meer dan zestig jaar premierschap opnieuw tot leven: van Leo Tindemans over Jean-Luc Dehaene en Guy Verhofstadt tot en met de huidige premier Alexander De Croo. Wie zijn en waren onze leiders? Wat drijft hen? Wat waren hun voornaamste realisaties? En wie vonden zij zelf de grootste premier uit de Belgische geschiedenis? Over hun politieke carrière is misschien al veel inkt gevloeid, maar in zijn boek ‘De premier’ gaat Kris Hoflack op zoek naar de mens achter de eerste minister. De premier is een spannend verhaal over veel macht en nog meer invloed, over grote successen en pijnlijke mislukkingen, over verdriet en vreugde, maar vooral over politieke passie in het centrum van de macht. Het is meteen ook een stuk politieke geschiedenis van België, bekeken door het oog van haar premiers.

Kris, hoe ontstond jouw interesse in onze eerste ministers?

“Mijn fascinatie voor het premierschap ontstond in de jaren tachtig van de vorige eeuw, toen ik voor het eerst over Théo Lefèvre hoorde. Hij was tussen 1961 en 1965 premier en overleed in 1973 relatief jong aan kanker. De dag voor zijn overlijden had iemand hem nog bloemen gestuurd in het ziekenhuis, maar aan de ruiker was per ongeluk het kaartje blijven hangen waarop stond dat de bloemist zich moest haasten omdat de man niet lang meer te leven had. Dat was een goede samenvatting van zijn tragische leven en de aanzet voor mij om een verhandeling te wijden aan hem, waarmee ik in 1987 licentiaat (tegenwoordig master) in de geschiedenis werd.”

De premier van Kris Hoflack werd uitgegeven bij Borgerhoff & Lamberigts - 35 euro.

Waarom vind je hen zo interessant?

“Samen vormden ze meer dan dertig regeringen, dokterden ze een staatshervorming of zes uit, lieten ze België net niet barsten, stapelden ze duizenden miljarden staatsschuld op, die ze ooit nog moeten aflossen, dachten ze een kunstgreep uit om de monarchie in het zadel te houden, zetten ze meer dan een miljoen mensen op straat, haalden ze het land uit diepe economische en financiële crisissen, sloten ze een tiental koolmijnen, redden ze een paar keer hun landgenoten in onze voormalige Afrikaanse kolonies, lieten ze raketten plaatsen en weer weghalen, beëdigden ze drie nieuwe koningen, hervormden ze politie en justitie, nadat de grootste seriemoordenaar uit de Belgische geschiedenis het land had doen daveren op zijn grondvesten, maakten ze abortus en euthanasie wettelijk mogelijk, splitsten ze één universiteit en richtten ze er een tiental nieuwe op, hielpen ze mee aan de Europese eenmaking, waren ze in de running voor prestigieuze Europese functies, lokten ze tientallen crisissen uit, die ze prompt weer bezworen, probeerden ze een pandemie te bestrijden, overleefden ze een aantal schandalen, vochten ze om elkaars opvolging en probeerden ze vooral de wereld en de Belgische politiek te verbeteren.”

Een resem verdiensten. Krijgen we ook wat smeuïge details te lezen?

“Jazeker, want twee gewezen premiers verzeilden net niet in de gevangenis. Eén trouwde drie keer ondanks een stalen hartklep. Een ander is een kunstenaar, die aan de bomen van zijn stillevens zelfs geen bladeren kan schilderen. Nog een ander werd meer geraakt door een nederlaag van Club Brugge dan door de val van zijn regering en charterde geregeld het regeringsvliegtuig om her en der in Europa voetbalmatchen te gaan bekijken. En wat te denken van een premier die geen premier meer mocht worden, ondanks meer dan een miljoen voorkeurstemmen? Of iemand die het met bijna evenveel stemmen niet mocht blijven, omdat niemand het hem gunde? Eén eerste minister werd vader tijdens zijn premierschap.”

Je hebt het over Charles Michel?

“Klopt. Ook dat was nog nooit vertoond in de Belgische geschiedenis. Van nog een andere lagen zijn liefdesberichten opeens op straat. En iemand kwam volledig ten onrechte in een storm terecht, omdat hij van pedofilie werd beschuldigd. Eén premier kreeg botweg te horen dat hij het charisma van een natte dweil had en werd dik tegen zijn zin premier. Dat moet wrang zijn voor wie absoluut premier wou worden, maar het nooit werd. Velen zijn geroepen, maar weinigen uitverkoren. Vraag dat maar aan Didier Reynders, Willy Claes, Koen Geens, Gwendolyn Rutten, Paul Magnette of Johan Vande Lanotte, die recentelijk allemaal het premierschap ambieerden, maar het nooit kregen.”

Het blijft een gegeerde functie?

“Het premierschap is nog altijd de belangrijkste functie van het land en is voor een politicus met ambitie het hoogst bereikbare. De premier heeft volgens de grondwet misschien weinig officiële bevoegdheden, maar hij zit wel in de cockpit van de politieke besluitvorming. Hij bepaalt de agenda, verzoent de tegenstellingen en neemt de cruciale beslissingen. De eerste minister kan daarnaast ook rekenen op grote zichtbaarheid, internationale uitstraling, grote bekendheid en nog meer mediabelangstelling. Sophie Wilmès werd uit het niets op minder dan een halfjaar tijd de populairste politica van het land.”

Inderdaad, hoe word je eigenlijk eerste minister?

“Meestal gaat er een lange politieke carrière aan vooraf. Bondgenootschappen binnen, maar vooral over de partijgrenzen heen zijn belangrijk. Lang genoeg wachten en op het juiste moment

op de juiste plaats zijn. Kijk naar de ambitieuze Gwendolyn Rutten, die het niet werd, en haar partijgenoot Alexander De Croo, die het met ongeveer dezelfde coalitie, maar in andere omstandigheden, zes maanden later wél werd.”

Je leerde een aantal premiers ook persoonlijk kennen?

“De meeste premiers heb ik leren kennen in het kader van boeken die ik schreef, toen ik nog voor Humo politieke interviews schreef, als hoofdredacteur van VTM- of VRT-nieuws en af en toe ook woedend aan de telefoon, als een of andere journalist het in hun ogen veel te bont had gemaakt. Meestal hing de woordvoerder aan de lijn. Maar als de premier zelf belde, zat er pas echt een haar in de boter.”

Ben je met sommigen ook bevriend geraakt?

“Ik heb geen politieke vrienden aan mijn journalistieke carrière overgehouden. En dat lijkt me ook goed en zuiver. Journalisten en politici zijn anders misschien meer medestanders dan tegenstanders. De Wetstraat is een piepkleine biotoop van een duizendtal politici, medewerkers en journalisten, die van elkaar afhankelijk zijn en niet zonder elkaar kunnen. Een uitnodiging voor een lunch aanvaarden, betekent niet meteen dat je over de man of vrouw die je uitnodigt alleen nog maar positief mag spreken. Maar vriendschap schept verplichtingen, niet omdat het moet, maar omdat dat in mijn ogen juist de essentie van vriendschap is.”

Enkele premiers aan het woord Alexander De Croo over de offers die hij moet brengen als premier

“Ik heb gelukkig een slimme vrouw en lieve zonen, die voorlopig zeer goed met mijn nieuwe job omgaan. En ik slaag er nog altijd in hen twee keer per week naar school te brengen. Ik hoop dat ik dat kan blijven doen. Dat is belangrijk. Ik wil in het weekend nog altijd met mijn zonen kunnen gaan fietsen, zonder dat we daar te veel hoeven over na te denken. Maar opofferingen? Neen, ik heb niks fundamenteels moeten opofferen. Ik haal hier ongelooflijk veel energie uit. Ik heb in het begin mijn weg wat moeten zoeken, maar ik heb het gevoel dat ik elke dag een heel klein beetje beter word.”

Sophie Wilmès, onze eerste vrouwelijke premier, over vrouwen in de politiek

“Voor mijzelf speelt mijn geslacht geen enkele rol in de politiek. Ik heb wel na een tijdje vastgesteld dat het feit dat er voor het eerst een vrouw in de Zestien zat, veel belangrijker was in het hoofd van veel mensen dan ik dacht. Het was blijkbaar een zeer bemoedigend signaal voor veel jonge en oudere vrouwen. Toen ik premier werd, heb ik ongelooflijk veel sympathieke steunbetuigingen gekregen. Dat verraste me. Ik hou niet van het woord “rolmodel”, maar het is natuurlijk onvermijdelijk dat een vrouw die premier wordt, in de beeldvorming het speelveld voor de vrouwen vergroot. Vrouwen identificeren zich nog altijd makkelijker met hun seksegenoten. Dat is normaal. En het heeft mij gesterkt om op een steviger manier dan vroeger te strijden voor meer gelijkheid tussen vrouwen en mannen.”

©Unión Europea en Perú from Lima, Perú

Charles Michel over zijn slechtste politieke eigenschap

“Ik heb mijn hele leven veel te weinig aandacht aan marketing en communicatie besteed omdat ik geloofde dat iedereen op het einde het resultaat wel zou zien. Dat was fout. Ik heb te veel ruimte aan mijn politieke vijanden gelaten. Ik had als premier veel meer aanwezig moeten zijn in de pers om het beleid van mijn regering uit te leggen en te verdedigen. Zeker omdat wij in Wallonië als enige partij in de regering zaten. Ik dacht dat ik niet elke dag aanwezig moest zijn in de media. Dat was achteraf bekeken niet zo slim.”

Elio Di Rupo over de affaire Trusnach waarbij hij wegens vermeende pedofilie in opspraak kwam

“Dat blijft nog altijd de meest sombere periode uit mijn leven. Dat was moeilijk. (Stilte) Heel erg moeilijk. Ik was in het begin vooral geschokt en verbijsterd dat zoiets kon gebeuren. Eerst en vooral omdat ik valselijk werd beschuldigd van zaken die ik nooit had gedaan en waarvoor geen enkel bewijs bestond. Dat bleek ook achteraf,

Restaurant Culinair

Een hedendaagse, innovatieve keuken en dit samen met een dynamisch team. Menu’s en à la carte kan u terugvinden op onze website.

Chef Steven Dehaeze genoot weliswaar van een koksopleiding, gevolgd door enkele mooie stages maar noemt zichzelf liever een “selfmade” chef. Alles evolueert en als je gepassioneerd bent, dan ga je steeds op zoek en verleg je je grenzen.

Gastvrouw Lisa Sibilla staat in voor een vlekkeloze bediening, haar studies naar wijnkennis zorgen ervoor dat ieder gerecht vergezeld kan worden door de meest passende wijn.

Onze zaak bestaat in feite uit twee verschillende ruimtes die van elkaar kunnen worden afgescheiden om bijvoorbeeld het restaurant af te scheiden van een familiefeestje.

De orangerie ziet uit op onze grote mooie tuin en biedt zowel ‘s zomers als ‘s winters een aangename blik naar buiten toe.

B&B CULINAIR: THE ART OF LIVING B&B Culinair is gevestigd in een modern ingerichte woning met buitenzwembad (niet in de winter) in het landelijke stadje Lauwe. Gasten profiteren van gratis toegang tot WiFi en een eigen parkeerplaats en u kan van hieruit de omgeving verkennen. Gelegen dicht bij steden als Kortrijk, Ieper en Rijsel.

Alle kamers hebben een eigen badkamer, airconditioning en een balkon.

© Bart Albrecht

Dronckaertstraat 506 - 508 | 8930 Lauwe | T: +32 56 42 67 33 info@restaurantculinair.be | www.restaurantculinair.be

Gesloten op zondagavond, maandag en dinsdag. Dinsdagavond en zaterdagmiddag open vanaf 15 personen.

want anders had ik hier niet meer gezeten. Maar de houding van de toenmalige procureur des Konings in Brussel, André Van Oudenhove, en van Eliane Liekendael, procureur-generaal bij het Hof van Cassatie, was schandalig. Ik werd op basis van een zeer vage verklaring beschuldigd en opeens stond mijn carrière compleet op de helling. En dan praat ik nog niet over het aantasten van mijn persoonlijke eer.”

Yves Leterme over zijn twitterberichten “Ik praat daar niet graag over. Een mens is natuurlijk altijd verantwoordelijk voor zijn daden, maar dat behoort tot de privésfeer. Er is over die Twitterberichten ook veel onzin verteld, waar we onder ons nog regelmatig hard mee moeten lachen. Op een bepaald moment stuurde ik een privébericht aan een New Yorkse kennis met de

vraag: “Is Henry with you now?” Ik moet eraan denken omdat er aan onze voeten een hond ligt. De hond van dat bevriende koppel heette Henry. Meer was het niet, maar omdat ik dat bericht per ongeluk met al mijn volgers deelde, kreeg dat een allure die totaal niet strookte met de waarheid. Ik heb mijn privéleven altijd heel erg afgeschermd, omdat mijn kinderen en mijn ouders dat wilden. (Lacht) Ook al gaven ze achteraf wel interviews over mij. Dat is ook de reden waarom ik naar het buitenland ben vertrokken. De OESO in Parijs is met de TGV vlakbij, maar het is tegelijk een wereld waar niemand je kent en waar niemand je op straat aanspreekt, omdat je toevallig Yves Leterme bent. Ik wou een volgende fase in mijn leven beginnen en niet meer overal als premier of ex-premier worden aangesproken.”

© Guillaume Paumier

©EPP - WikiCommons

Herman Van Rompuy over zijn nalatenschap

“Wat laat een politicus achter? Je hebt maar zeer beperkt vat op de samenleving. Politiek zit in alles, maar niet alles is politiek. Je moet altijd blijven beseffen dat de macht van een politicus zeer beperkt is. De president van de Verenigde Staten is zogezegd de machtigste man ter wereld. Alles wat Donald Trump de voorbije vier jaar heeft gerealiseerd, is door zijn opvolger Joe Biden op een paar weken tijd alweer compleet tenietgedaan. We moeten ervoor oppassen de mensen wijs te maken dat politici alles kunnen veranderen.”

Guy Verhofstadt over macht

“Ik wou politieke macht, want anders kan je niets veranderen. En als premier heb je macht! Alleen kan je op twee manieren met die macht omgaan. Je kan zeggen: ik wil macht, want dan heb ik een auto met chauffeur of dan salueert de politie als ik ergens passeer. Of je kan naar macht streven om iets proberen te veranderen. Ik geloof niet in politici die zeggen dat ze vies zijn van de macht. Waarom doen ze dan aan politiek? Als ze geen macht nastreven, kunnen ze niks veranderen. En als ze niks willen veranderen, doen ze aan politiek voor de uiterlijke kenmerken van de macht. Het is het een of het ander, hé! Er is in de politiek niks zo interessants als de macht in handen hebben. Je mag er natuurlijk geen misbruik van maken. Maar

Mark Eyskens over de toekomst van de politiek

“Een van de grote problemen van de Belgische democratie is dat we geen meerderheidsstelsel hebben. In een kiescampagne maken we de mensen wijs: stem voor onze partij en ons programma, en wij gaan dat realiseren. Daarna haal je bij verkiezingen een behoorlijk resultaat en ga je onderhandelen met andere partijen, waarbij je maximum vijftien of twintig procent van je programma binnenhaalt en dus maar een fractie van je beloftes kunt realiseren. Natuurlijk zegt de kiezer dan: politici zijn bedriegers, want ze doen nooit wat ze beloven. We ondermijnen onze eigen geloofwaardigheid en de kiezer keert zich daarom meer en meer af van de politiek. Eigenlijk zouden we van bij het begin aan de kiezer duidelijk moeten maken: vergis u niet, we gaan ten hoogste een klein deel van onze beloftes waarmaken. Maar als je dat doet, verlies je al stemmen voor de verkiezingen hebben plaatsgevonden. Dat is de grote paradox van een proportionele democratie. Ik heb in een van mijn vele boeken voorgesteld het proportionele kiesstelsel te vervangen door een systeem waarbij kiezers met een systeem van bijvoorbeeld tien punten voor verschillende partijen kunnen stemmen. De kiezer vormt dan de coalitie, die vervolgens compromissen sluit. Zo vermijd je ontgoochelingen en schep je minder valse verwachtingen.”

Tine Vandecasteele Tekst: