CIB info 100

Print dood? Lang leve print!

De vastgoedsector stelt het goed. Dat waren 25 jaar geleden de eerste woorden van het voorwoord van toenmalig voorzitter Mark Van De Woestijne in de allereerste editie van CIB info. Ondanks de wettelijke erkenning van de vastgoedmakelaar enkele jaren voordien deden minder dan de helft van de verkopers van vastgoed beroep op een professioneel bemiddelaar. “Maar als de makelaar de consument kan aantonen dat hij meer is dan een vlotte verkoper, zal dat marktaandeel wel stijgen”, waren de profetische woorden van mijn voorganger.

En hij heeft gelijk gekregen. Particulieren doen ondertussen in meer dan 70% van de verkopen beroep op een professional. Vooral onder impuls van CIB is die professional doorheen de jaren uitgegroeid tot veel meer dan een vlotte verkoper. De professionalisering van ons beroep heeft onze sector geen windeieren gelegd. Daar hebben we zelf – en onze voorgangers – heel veel verdienste aan. Zolang we er blijven in slagen om onze meerwaarde te bewijzen dankzij onze expertise zal de particulier voor de professional blijven kiezen. Door vooruitstrevend te zijn in informatieverstrekking, vorming, juridische kennis en digitalisering doet CIB er alles aan om haar leden die expertise mee te geven. Die meerwaarde ervaren onze leden dagelijks.

De honderdste editie van CIB info dus. Een huzarenstukje. Ons kwartaalblad was destijds zowat het enige communicatiemiddel van onze toen nog veel meer kleinschalige beroepsorganisatie. Ondertussen gaat er haast geen dag meer voorbij zonder dat je berichtgeving van ons krijgt. Sociale media, digitale nieuwsbrieven, website, podcasts en ga zo maar door. Onze informatievoorziening kent geen grenzen en vanaf volgend jaar hebben we op dat vlak trouwens nog een leuk extraatje in petto. Print is dood? Integendeel, lang leve print! Uit onze bevragingen van de voorbije jaren merken we steeds opnieuw hoe belangrijk jullie het vinden om onze gedrukte magazines te lezen. En zeg nu zelf, een krant leest toch ook veel vlotter als je ze in je handen hebt. Het is de gezonde communicatiemix die het hem doet.

Ons communicatieteam is er overigens in geslaagd om van dit jubileum nummer iets speciaals te maken. Een heus collector’s item met meer dan een gouden randje. Steviger dan normaal, dikker dan normaal en inhoudelijk nog sterker dan normaal. Een honderdste editie die dankzij onze vele partners ook een wedstrijd bevat met tal van leuke prijzen. Steeds streven naar vernieuwing. Dat is ook waar CIB voor staat, want stilstaan is nu eenmaal achteruit gaan.

Veel leesplezier alvast en wat ons betreft, op naar de tweehonderdste editie.

Daniel Buschman Voorzitter CIB Vlaanderen

In dit nummer

Adverteren in CIB info?

Voor informatie en reservatie kan je terecht bij Veronique Van Hoorickx

› 09 242 49 88

› adverteren@cib.be

Vragen?

Heb je vragen, suggesties of ideeën?

Laat het ons weten via › communicatie@cib.be

Redactie:

Ewoud Hasenbos, Laura Bombeke, Kristophe Thijs, CIB studiedienst

Ontwerp en druk: Mirto Print

Fotografie: Emy Elleboog (p4 - p8), Robby Verdickt (p8), Dirk Vertommen (Cover, p12, p14), Pieter Geerts (p32, p34)

Partners:

volg ons

Onze ledenconsulenten

Antwerpen + Kust

Sven De Vuyst

› 0491 11 95 88

› sven.de.vuyst@cib.be

Oost-Vlaanderen + West-Vlaanderen

› ledenservice@cib.be

› 09 222 06 22

Limburg + Vlaams-Brabant Brussel

Michel Engelbosch

› 0473 83 97 61

› michel.engelbosch@cib.be

Wat gebeurt er in vastgoedland?

Nieuwe CIB Huurbarometer: inflatie doet huurprijzen zoals verwacht met 3,5% stijgen

Een hoge inflatie laat zich onmiddellijk voelen in de winkelkar maar vloeit trager door naar vastgoed. We hadden voorspeld dat het volledige effect van de inflatiegolf daardoor pas in 2023 voelbaar zou zijn. Die voorspelling is uitgekomen. Dat blijkt uit de nieuwste editie van de CIB-Huurbarometer in samenwerking met Korfine. In de eerste helft van 2023 zagen we een stijging van de gemiddelde huurprijs in Vlaanderen met 3,5%. Dat is een stuk meer dan de voorbije jaren maar volledig te verklaren door het (vertraagd) effect van de inflatiegolf. De gemiddelde huurprijs in Brussel is met 3,3% gestegen en bedraagt nu €1.188.

Bekijk alle resultaten uit de nieuwste CIB Huurbarometer voor Vlaanderen en Brussel op CIB.be.

Grotere regenwaterput verplicht bij nieuwen verbouw vanaf 1 oktober

We gaven het eerder al mee: vanaf 1 oktober geldt een aangescherpte hemelwaterverordening, die de verplichte volumes voor regenwaterputten optrekt. De nieuwe regels zijn van toepassing op alle vergunningsaanvragen die na 1 oktober worden ingediend. Vanaf 7 juni 2025 zal de hemelwaterverordening ook van toepassing zijn op het openbaar domein.

Huurprijsindexatie in Vlaanderen vanaf 1 oktober

Op 1 oktober 2023 lopen in Vlaanderen de beperkingen af op de indexatie van de huurprijzen voor minder energetische woningen. Vanaf dan is het indexeren van de huur bij EPC-label E of F (of bij geen EPC) opnieuw toegelaten. Bij label D valt de beperking tot 50% weg. Maar je moet voortaan wel rekening houden met correctiefactoren. Die verhinderen dat de tijdens het afgelopen jaar ‘verloren’ huurverhoging terug wordt ingehaald.

Vlaamse regering keurt energienorm principieel goed

In mei konden we je al de details meegeven van de energienorm die vanaf 1 januari 2030 zal gelden. Concreet kan vanaf die datum een woning ongeschikt worden verklaard indien de verhuurder niet beschikt over een EPC met label E (voor halfopen en vrijstaande woningen) of label D (voor rijhuizen en appartementen). Vlak voor het zomerreces keurde de Vlaamse regering de regelgevende teksten principieel goed. Ze moeten nu enkel nog naar de Raad van State. De bestaande dakisolatie- en enkel glasnorm blijft uiteraard van kracht. De energienorm komt daar naast te staan.

'Wonen in eigen streek' goedgekeurd in het Vlaams Parlement

Gemeenten met hoge vastgoedprijzen kunnen binnenkort kavels of woningen reserveren voor mensen die een band hebben met de gemeente. Het Vlaams Parlement keurde het decreet

‘Wonen in eigen streek’ (WIES) goed. Voor de opstart is er wel nog een uitvoeringsbesluit vereist. De Vlaamse regering moet nog een lijst opstellen van gemeenten waarin het systeem gebruikt kan worden.

Opnieuw btw-voordeel voor energieverbruik voor overwegend niet-zakelijke doeleinden

Toen de energieprijzen de hoogte in schoten, introduceerde de overheid verschillende steunmaatregelen om tegemoet te komen aan die verhoogde kosten. Omdat de energiemarkt ondertussen weer stabiel is, werden veel maatregelen weer afgeschaft. Zo ook het btw-voordeel op gas voor bedrijven: sinds juli 2023 is dit terug verhoogd naar 21%. Zakelijke gebruikers die hun energie overwegend voor niet-zakelijke doeleinden gebruiken, komen echter opnieuw in aanmerking voor het verlaagde btw-tarief van 6% en dit zowel voor gas als voor elektriciteit. Dat laat onze partner Luminus weten. Die maatregel is vooral voordelig voor verenigingen van mede-eigenaren (VME’s) en bedrijven met een jaarlijks verbruik onder 20 MWh, waarbij de btw niet aftrekbaar is.

EPC nu ook verplicht bij verhuur zonder publiciteit, oudere EPC's niet langer geldig bij van recht van opstal en erfpacht

Belangrijk nieuws voor verhuurders: de EPCplicht bij verhuur is onlangs een stukje uitgebreid. Tot nu toe was een EPC enkel verplicht wanneer het goed te huur werd aangeboden. Voortaan is een EPC echter ook verplicht bij verhuur zonder publiciteit. Daarnaast komen bij het vestigen van een recht van erfpacht of opstal – net zoals bij verkoop – enkel nog EPC's in aanmerking die zijn opgemaakt vanaf 2019. Beide wijzigingen maken onderdeel uit van een reeks goedgekeurde wijzigingen op vlak van energie en zijn op 7 september in werking getreden.

‘Stolp’ over woonuitbreidingsgebieden van kracht

Op 7 juli werd het Decreet Woonreservegebieden van kracht. Dat decreet wijzigt de regels om woonuitbreidingsgebieden aan te snijden. De drempel om dat te doen wordt verhoogd. Bouwen of verkavelen kan nog slechts op grond van een vrijgavebesluit, goedgekeurd door de gemeenteraad. Voor bestaande principiële akkoorden en reeds ingediende vergunningsaanvragen zijn er overgangsregelingen van kracht.

CIB wil dat btw-verlaging op sloop en heropbouw permanent wordt Nog tot eind dit jaar geldt een verlaagd btw-tarief van 6% op sloop en heropbouw. De vraag of er al dan niet een verlenging van de btw-verlaging komt, zorgt intussen voor grote onzekerheid in de vastgoedsector. In ons CIB-memorandum 2024 hebben we aangegeven waarom de regeling volgens ons permanent moet worden. Via intensief lobbywerk en interventies op kabinetten hebben we die boodschap ook duidelijk gemaakt richting politiek. Aan het begin van het nieuwe politieke jaar hebben we de kat opnieuw aan de bel gebonden in het Laatste Nieuws. Daarop hebben ook andere beroepsfederaties als Embuild en NAV zich achter ons pleidooi voor een permanente verlaging geschaard.

De minnelijke invordering van schuld en de vastgoedprofessional

Op 1 september is het boek XIX WER, getiteld “Schulden van de consument”, in werking getreden. Vanaf 1 december is het ook van toepassing op schulden die voortkomen uit reeds voor de inwerkingtreding gesloten overeenkomsten, voor zover deze schulden na de inwerkingtreding zijn ontstaan. Voor de VME is deze wet niet van toepassing.

Naast uniform kotlabel ook algemene meldingsplicht studentenverhuringen op komst

Vlaams minister van Wonen Matthias Diependaele kondigde het al aan: hij werkt aan een uniform Vlaams kotlabel. Op 14 juli boog de Vlaamse regering zich een eerste keer over de aanpassingen aan de Vlaamse Codex Wonen. Belangrijk om te weten voor vastgoedprofessionals: er komt een algemene meldingsplicht voor verhuringen aan studenten. Op die manier hoopt de minister het aanbod aan studentenhuisvesting beter in kaart te brengen.

› Voor de laatste nieuwigheden in vastgoedland kan je steeds terecht op CIB.be.

“Ik ben fier op wat CIB intussen geworden is”

Mark doorbladert de allereerste editie van CIB info.

Voormalig voorzitter Mark Van De Woestijne startte 25 jaar geleden met CIB info

“Magazine zorgde ervoor dat CIB eindelijk een smoel kreeg”

Trouwe CIB-leden krijgen ondertussen al 25 jaar lang elk kwartaal CIB info in de bus. Begin 1999 rolde het eerste nummer van de persen. Van een digitaal tijdperk was destijds amper sprake. Vastgoedflitsen, dat al eerder was opgestart, en CIB info waren toen de enige communicatiemiddelen van een organisatie die volop in ontwikkeling was. CIB had immers toen slechts één bediende in dienst en telde 700 leden. Het waren de leden van de raad van bestuur die de inhoud van het magazine bepaalden en de teksten aanleverden. Omdat er amper budget was sponsorde Korfina destijds de druk van het nummer.

Het was onder impuls van toenmalig voorzitter Mark Van De Woestijne dat CIB info het levenslicht zag. Hij is dan ook de uitgelezen gesprekspartner om het over het ontstaan van CIB info te hebben.

› Waarom zijn jullie eind jaren ’90 met het magazine gestart?

Mark Van De Woestijne: “Ik maakte destijds deel uit van CEPI, de Europese vastgoedfederaties en zag daar in de vergaderingen telkens de magazines liggen van onze buitenlandse collega’s. Ik was daar eigenlijk wel wat jaloers op. Ik vond daarom dat het de hoogste tijd was om met een gelijkaardig initiatief te komen. Met een beperkte ploeg leverden we toen al veel inspanningen, maar door het ontbreken van een magazine had CIB niet echt een smoel. Ik wilde onze leden informeren over het reilen en zeilen in onze sector, maar ook over onze opleidingen. Je moet weten dat er toen nog geen sprake was van digitale nieuwsbrieven. Een magazine was daarom onontbeerlijk. CIB info moest het gezicht van onze organisatie worden. Het moest ons meer sérieux geven en het was een middel om ons meer te kunnen manifesteren.”

› Maar vanzelfsprekend was het niet om met een magazine naar buiten te komen?

“Dat klopt. CIB was toen nog lang niet de organisatie die ze nu is. Financiële middelen waren er nagenoeg niet en we hadden amper personeel. Koken kost geld, maar dat was er eigenlijk niet. Zonder destijds de steun van Korfina zou er van CIB info geen sprake geweest zijn. Geen personeel betekent ook geen redacteurs. De toenmalige raad van bestuur kroop dan maar zelf in de pen om relevante informatie naar buiten te brengen. Met een kerngroep kwamen we destijds wekelijks samen en sprokkelden we ideetjes om naar buiten te kunnen brengen. Inhoudelijk is het blad niet meer te vergelijken met de huidige uitgaven, maar onze leden waardeerden het wel én vooral, CIB had eindelijk een smoel gekregen. En, ik kon eindelijk ook eens uitpakken bij CEPI (lacht).”

› Jullie hebben eigenlijk pionierswerk verricht destijds?

“Zo kan je het wel stellen. Van het BIV was toen nog maar enkele jaren sprake, maar niet iedereen begreep toen dat het eigenlijk CIB was dat de belangen van de vastgoedmakelaars en syndici verdedigde. Ik wierf destijds Rik Schepens aan als ledenconsulent. Hij heeft vaak het verschil tussen het BIV en CIB moeten uitleggen. Maar als ik nu terugblik, ben ik wel fier op wat er toen gerealiseerd werd. Fier ook op wat CIB intussen geworden is. De dienstverlening van toen is totaal niet te vergelijken met een totaalpakket dat nu aangeboden wordt. Het aantal leden is ondertussen vervijfvoudigd en de dienstverlening kan je zelfs niet vergelijken.”

› Bedankt voor de fijne inzichten Mark. Het ga je goed en bijzondere dank om de eerste steen te leggen van een meer dan gewaardeerd magazine dat de tand des tijds meer dan doorstaan heeft.

88 jaar CIB, 100 maal CIB info:

De eerste editie van CIB info viel in 1999 in de bus, CIB zelf mag dit jaar 88 kaarsjes uitblazen. Al sinds 1935 bieden we als beroepsvereniging een houvast aan

iedereen die professioneel actief is binnen de vastgoedsector. Deze feesteditie lijkt ons dan ook de ideale gelegenheid voor een korte trip doorheen de tijd!

—“Van bij de erkenning van het beroep van vastgoedmakelaar was er sprake van een jaarlijkse vormingsverplichting. Met de oprichting van het Vlaams Instituut Vastgoedopleiding (VIVO) wilde CIB alle vastgoedmakelaars toegang geven tot een betaalbaar en op maat van de sector gemaakt vormingsaanbod. Ik heb hierin ook echt een positieve evolutie gezien. Het besef dat bijscholing onontbeerlijk is in een beroep dat zo onderhevig is aan wisselende wetgeving blijft groeien.”—

Hilde Lippens, directeur VIVO

4 JULI 1996 Oprichting opleidingsinstituut VIVO

1 JANUARI 1999 Eerste editie CIB info

2006

Lancering COVAST, platform voor verkoop van overheidsvastgoed en not-for-profit

1 JANUARI 2000 Oprichting Sociaal Fonds 323

2000

2012

Lancering CIBweb

—“Het CIB Vastgoedcongres is dé jaarlijkse afspraak voor ruim 1.500 vastgoedbemiddelaars en syndici. Een dag om op de hoogte gebracht te worden van de laatste tendensen en actuele topics binnen de sector, om inspiratie op te doen, om partners te ontmoeten en om volop te netwerken. We maken ons klaar voor de 23ste editie op 24 november 2023.”—

Veronique Van Hoorickx, Event & Advertising Manager CIB

Eerste Vastgoedcongres De makelaardij in Vlaanderen, België en Europa (Brussel)

1 SEPTEMBER 2010

Eerste grote modernisatie Wet op de Mede-eigendom sinds 1994

—“Met de modernisering van de wet op de mede-eigendom in 2010 werd een beter evenwicht gerealiseerd tussen de syndicus, de individuele mede-eigenaars, de algemene vergadering en de raad van mede-eigendom. Als belangenorganisatie zette CIB mee haar schouders onder deze modernisatie om de belangen van de syndici te waarborgen. Bij de evaluatie van deze wet in 2018 maakte CIB deel uit van de door de minister van Justitie opgerichte werkgroep”—

Peggy Verzele, directeur CIB Studiedienst

1 JANUARI 1935 Oprichting CIB

6 SEPTEMBER 1993 Bescherming van de beroepstitel vastgoedmakelaar

1 MAART 1995 Oprichting BIV

Eerste editie Real Estate Awards

2011

een trip down memory lane

—“Met RealSmart hebben we als vastgoedsector getoond dat we pionier kunnen zijn in digitale innovaties. Op 5 jaar tijd zijn we uitgegroeid tot een succesvol ecosysteem, waarop we vernieuwende producten zoals Clee, SmartContracts en Smartbid ontwikkelden en waarmee we de bouwstenen hebben gelegd die de vastgoedmakelaar verbindt met overheden en diverse partners.

Kortom: een vastgoedsector klaar voor de toekomst.”— Bart Van der Schueren, CEO Oris NV

2013 Start Immo-Connect

16 JANUARI 2013 Samenwerkingsprotocol CIB en Koninklijke Federatie van het Belgische Notariaat

30 NOVEMBER 2018

Lancering RealSmart

—“Achtergronden achter het vastgoednieuws. Toegankelijk, ontspannend en behapbaar. Met leuke praatgasten uit het vak en week na week steeds meer beluisterd. Vastgoedpraat is gewoon een trendsetter onder de podcasts waarvan je als vastgoedprofessional de maandelijks afspraak niet mag missen”—

Kristophe

29 APRIL 2021 Eerste editie Syndiccongres

Thijs, communicatiedirecteur CIB

3 MAART 2022 Lancering podcast Vastgoedpraat

1 APRIL 2016

Restyling Vastgoedflitsen magazine

23 APRIL 2019

Lancering CIB Huurbarometer

15 MAART 2023 Lancering Spotto

27 APRIL 2018 De eerste CIB Syndic nieuwsbrief

8 FEBRUARI 2021 Belgische Staat veroordeeld voor corona-verbod op plaatsbezoeken

—“Het arrest van de rechtbank van eerste aanleg in Luik (later herbevestigd in beroep) zorgde voor de heropening van onze sector. Het was een ijkpunt in de strijd van CIB ter bescherming van de vastgoedberoepen tijdens het coronatijdperk. Tijdens corona moest CIB er meer dan ooit zijn voor onze leden: door hun belangen te verdedigen, oplossingen aan te reiken, solidariteit en community-gevoel bevorderen zodat niemand het gevoel had er alleen voor te staan, … Naast de coronapremie, de schriftelijke besluitvorming voor syndici, uitstel van AV’s, sectorprotocollen, … was dit arrest daarin een heel belangrijke stap”— Stephan De Witte, algemeen directeur CIB

“Dat wetgeving steeds belangrijker wordt is een evolutie van de tijd. In zekere zin ook positief, want zo kunnen we ons weren tegen de cowboys binnen onze sector.”

Op stap met Nicole en Isaura, oudste en jongste CIB-lid

“Vastgoed blijft voor altijd in het bloed zitten, met stilzitten leer je ook niets”

Op een zonnige vrijdagnamiddag in juli geschiedde: een gezellige babbel in een gezellige tearoom met twee gezellige dames: Nicole Decambray (88), oudste CIB-lid en Isaura Claes (21), jongste CIB-lid. Het leeftijdsverschil mag dan wel ver uit elkaar liggen, de gedeelde passie voor vastgoed lag duidelijk op eenzelfde lijn vanaf het eerste gesprek. We blikken terug op de evolutie van de vastgoedsector en werpen samen een blik op de toekomst van het beroep als vastgoedmakelaar.

› Hoe zijn jullie terechtgekomen in de vastgoedsector?

Nicole: Ik ben in contact gekomen met de sector doordat mijn ouders een bouwonderneming hadden. Op een bepaald moment had mijn vader een appartementsblok met 29 appartementen gebouwd in Gent en vroeg hij of ik deze wou verkopen. Ik was toen nog een jong meiske zonder enige ervaring, wat in die tijd geen obstakel vormde, en heb die opdracht met beide handen gegrepen. Toeval wil dat mijn man ook geïnteresseerd was in de vastgoedsector (Armand Zegers; stond aan de wieg van CIB en BIV en was docent vastgoed in het hoger onderwijs). Bijgevolg zijn we samen in de sector gestapt. In de beginfase lag de focus puur op verzekeringen, nadien ook op vastgoed. Dat kwam deels vanwege de vraag van onze klanten zelf. Later hebben we ook nog een bouwfirma opgericht. Gezien de sector me lag, ben ik er vandaag nog steeds actief in.

Isaura: Ik ben me bewust geworden van mijn interesse in de sector toen mijn grootouders me vroegen om hen te helpen bij de herinrichting van hun appartement. Ik merkte al snel dat interieurvormgeving me enorm boeide, maar het mocht voor mij nog een tikkeltje commerciëler. Zo ben ik terechtgekomen in de vastgoedsector, waar ik een commerciële

job kan uitoefenen waarbij je vaak door de huidige indeling van een woning moet kunnen kijken om het potentieel van een woning aan te tonen. De job biedt in mijn ogen ook veel toekomstperspectief, gezien iedereen minstens een keer in zijn leven in contact komt met vastgoed. Momenteel ben ik nog heel wat kennis aan het opdoen bij ERA Visie Plus, waar ik mijn schoolstage heb gelopen en momenteel ook mijn BIV-stage aan het uitoefenen ben. Ik geniet van het leerproces, maar kijk er ook tegelijk naar uit om over veel ervaring te beschikken zodat ik mijn klanten volledig zelfstandig kan ontzorgen, want daar doe ik het uiteindelijk voor.

› Dat klinkt als een mooie motivatie. Nicole, wat is dat bij jou? Wat drijft jou om nog zo lang na pensioenleeftijd actief te zijn?

Nicole: Ik heb altijd graag tussen mensen gezeten. Een echte drijfveer heb ik niet, ik doe gewoon verder (lacht). Ik heb nog niet vaak het idee gehad om er mee te stoppen, maar misschien doe ik dat wel binnen enkele jaren, als ik opnieuw een rond jaargetal nader (lacht). Er zijn inderdaad weinig leeftijdsgenoten die mij dit nadoen, maar daar houd ik me niet mee bezig.

Het zit ook gewoon in mijn bloed, net zoals bij mijn vader. Daarbij, mijn echtgenoot is ook nog steeds actief en met stilzitten leer je ook niets (lacht)

› Als we het aan één iemand kunnen vragen, dan is het wel aan jou. Hoe heb je de vastgoedsector zien evolueren? Heb je een opmerkelijk kantelpunt binnen de sector ervaren doorheen je carrière?

Nicole: Ik heb de sector enorm zien evolueren, vooral op vlak van wetgeving. Vroeger was er geen sprake van allerlei regels waar we rekening mee moesten houden. Een verkoopovereenkomst telde vroeger slechts één bladzijde, nu zijn dat er heel wat. Hetzelfde geldt voor een huurcontract. Dat is de evolutie van de tijd en de bijhorende digitalisering. Dit laatste vind ik positief, gezien je veel meer informatie ter beschikking hebt. Dat je veel meer zaken moet opnemen in een verkoopovereenkomst vind ik in zekere zin ook positief, want dat is een manier om de cowboys binnen onze sector te weren (lacht). Langs de andere kant heb je ook weinig keuze, je moet meegaan. Wat ook opmerkelijk is, is dat er vandaag veel meer makelaars actief zijn. Zo zag je vroeger slechts één verkoopbordje in Vilvoorde en dat was het onze. Vandaag zijn er veel makelaars bij gekomen, helaas ook veel cowboys zonder BIV-nummer. Ze werken niet zoals het hoort en op die manier worden mensen bedrogen, waaronder vaak jonge mensen zonder veel kennis en ervaring in hun zoektocht naar een eerste woning. Maar met eerlijke concurrenten hebben we geen probleem. We zetten ons werk verder en blijven ons best doen.

› Is het de dag van vandaag dan moeilijker om het beroep van makelaar uit te oefenen?

Nicole: Moeilijker zou ik niet zeggen, maar het is ingewikkelder. Tussen deze twee termen zit een groot verschil. Je hebt mensen die nu alles moeilijk vinden, ik vind dat niet omdat ik een goed aanpassingsvermogen heb en meega met de tijd. Ik verwijs hier naar de gewijzigde wetgeving. Daarnaast zijn klanten veel mondiger geworden. In het verleden beschikten zij niet over zoveel informatie, vandaag wel via de media. Bijgevolg hebben ze nu vaker een uitgesproken mening en zijn ze niet zo meegaand en nogal sceptisch. Tegelijk wordt de nieuwe garde makelaars meteen blootgesteld aan dit type klanten en kunnen zij hier misschien meteen makkelijker mee overweg, omdat ze nooit iets anders gewend zijn geweest.

Isaura: Ik ben eigenlijk heel blij dat ik pas na corona ben afgestudeerd als vastgoedmakelaar. Ik denk dat je tijdens deze periode snel gewend raakte aan het feit dat een verkoop snel en heel makkelijk gerealiseerd werd. Vandaag gaat het niet als een fluitje van

een cent en moet ik veel inspanningen leveren, waardoor ik echt veel bijleer.

› Isaura, hoe hoop jij dat de makelaardij zal evolueren in de toekomst?

Isaura: Dankzij de nieuwe en steeds veranderende wetgeving wordt het volledig ontzorgen van de klant naar de toekomst toe nog belangrijker dan dat het nu al is. Ik hoop bijgevolg dat mensen het meer vanzelfsprekend zullen vinden om aan een makelaar te denken waarop ze kunnen rekenen voor een vlotte verkoop aan de beste prijs.

› Hoe sta je tegenover digitalisering, of nog een stapje verder: AI binnen de sector?

Isaura: Zoals ik al eerder aangaf is het menselijke aspect voor mij één van de grootste redenen waarom ik deze job zo graag doe. Ik hoop dan ook dat dit niet zal veranderen, maar ik denk niet dat het zover zal ko -

NICOLE EN ISAURA IN HET KORT

NICOLE DECAMBRAY (88)

• Geboortedatum: 09/03/1935

• Kantoor: NV Immo A. Zegers & Co

• Studies: Hogere administratie opleiding

• Voornaamste reden om lid te worden: Vorming, samenwerking tussen collega’s en permanente informatiebron

• Favoriete ledenvoordeel: Het lidmaatschap in zijn totaliteit is een minimale kost voor een maximale ondersteuning in ons beroep

ISAURA CLAES (21)

• Geboortedatum: 08/10/2001

• Kantoor: ERA Visie Plus

• Studies: Bachelor in Vastgoed

• Voornaamste reden om lid te worden: Modeldocumenten: de documenten zijn steeds up-to-date en makkelijk raadpleegbaar

• Favoriete ledenvoordeel: Vastgoedflitsen: zo blijf ik op de hoogte van het laatste nieuws en de trends binnen onze sector

men dat robots of dergelijke een bezoek van mij zullen overnemen (lacht). Op vlak van administratie is digitalisering dan wel meer dan welkom. Dat heeft de voorbije jaren ook al heel wat zaken vereenvoudigd, bijvoorbeeld het aanvragen van attesten. Nicole: Ja, dat kan ik bevestigen. Ik moest soms naar andere steden rijden om attesten af te halen of om informatie te verkrijgen. Daar kroop veel meer tijd in. Nu zijn dat enkele klikjes op de knop. Tegelijk vond ik het ook wel aangenaam dat ik in het echt ook vragen kon stellen, er was meer menselijk contact, wat in dat opzicht een beetje nadelig is.

› Denk je dat dit het beroep van makelaar drastisch zal veranderen?

Isaura: Ja, maar in een positieve zin. Ik vrees niet dat het menselijk contact verloren zal gaan. Als we even terugblikken op de situatie tijdens corona: toen waren er een hele tijd uitsluitend virtuele bezoeken,

maar dit concept heeft geen stand gehouden. Van zodra het mocht, werd er opnieuw overgeschakeld naar fysieke bezoeken. Zowel makelaar als klant blijven hiervoor vragende partij. De virtuele tour blijft wel een mooie extra service om de klant aan te bieden voor het fysieke bezoek plaatsvindt. Je merkt dan ook dat de klant veel meer gerichte vragen kan stellen tijdens het bezoek, omdat ze het pand al eens digitaal hebben kunnen doornemen. Tegelijk geeft het de klant ook al vooraf een goed beeld, dus als ze het na de virtuele tour niets vinden, bespaart het ons ook een tevergeefs bezoek.

Nicole: Ik verwacht ook wel een verandering. We zullen steeds meer info krijgen van verschillende mediakanalen uit en ik denk dat dit hen in de richting van de vastgoedmakelaar zal sturen. Mensen denken vaak dat ze hun huis ook op eigen houtje makkelijk kunnen verkopen, maar eens ze van start gaan en zien wat er allemaal in orde gebracht moet worden

om de verkoop te realiseren, dan maken ze toch vaak de overstap naar een makelaar.

Isaura: Inderdaad. Er blijven ook nieuwe wetgevingen en bijhorende attesten bijkomen. Dus ik hoop dat mensen nog meer de weg zullen vinden naar een makelaar om hen te begeleiden. Ik ben vrij hoopvol naar de toekomst toe, ja.

› Hoe zien jullie het ideale ‘model’ van een vastgoedmakelaar naar de toekomst toe?

Isaura: Bij een job als makelaar komt heel wat kijken. Het is niet de eerste keer dat ik te horen krijg dat het een job is waar veel en makkelijk geld mee te verdienen valt. Hier ben ik het uiteraard niet mee eens. Een vastgoedmakelaar heeft een job met veel verantwoordelijkheid waarbij je klanten van begin tot einde gaat begeleiden. Als een klant slechts om bepaalde diensten zou vragen, dan ontbreekt er een stap in het proces. Dus ik vind dat je ergens verplicht bent om te werken met een totaalpakket, gewoon al in het belang van je klant, om hem of haar zo goed mogelijk te begeleiden zodat alle puzzelstukken passen.

Nicole: De klant laten kiezen uit enkele diensten is niet altijd goed. Ze weten dikwijls niet wat juist belangrijk is in een verkoop. Wat ik wel belangrijk vind is de samenwerking met externe partijen, bijvoorbeeld een architect, bouwondernemer of notaris zodat er een goede samenwerking plaatsvindt voor een vlotte verkoop.

De vastgoedmakelaar zal zich meer moeten profileren als een raadgever-consultant in veel materies en zich zeer gespecialiseerd dienen te omringen met competente mensen. Een vastgoedkantoor alleen runnen zal uitermate moeilijk worden lijkt mij. Samenwerken luidt de boodschap, zowel intern als extern.

› Nicole, heb jij nog enkele tips voor de nieuwe garde makelaars?

Nicole: Makelaar zijn is heel tof, maar je moet realistisch blijven en de klant geen valse hoop geven. Je bent bezig met véél geld van iemand anders, je moet stilstaan bij die verantwoordelijkheid! Het is ook belangrijk om de koper in te lichten van wat er is en wat niet, en wat de gevolgen kunnen zijn. Bijvoorbeeld in het geval van een gemeenschappelijke doorgang. Verder dient een vastgoedmakelaar zich beslist aan te sluiten bij een organisatie als CIB, want het is de dag van vandaag onontbeerlijk om parate kennis te blijven opdoen. Ook permanente vorming is onmisbaar. Isaura, ik wens je een heel mooie toekomst toe en veel succes hierbij! Als je de job nu al uitoefent met zoveel passie, dan ga je dat graag blijven doen!

Isaura: Dankjewel Nicole. Ik hoop dat ik even veel ervaring en mensenkennis als jou mag vergaren tijdens mijn carrière.

› Dankjewel dames voor deze mooie woorden en het fijne gesprek!

“Er zijn inderdaad weinig leeftijdsgenoten die mij dit nadoen, maar daar houd ik me niet mee bezig.”

“Ik ben eigenlijk heel blij dat ik pas na corona ben afgestudeerd als vastgoedmakelaar. Vandaag moet je meer inspanningen leveren, waardoor ik ook veel bijleer.”

Uw pand als CASH-punt?

Batopin bouwt in heel België aan een gloednieuw netwerk van geldautomaten. Daarom zoeken we nog heel wat panden om onze Bancontact CASH-punten onderdak te geven. Hebt u zo’n leegstaand pand ter beschikking?

Wat zoeken we?

• Centraal gelegen huurpand in een dorp, stad of aan een invalsweg.

• Enkel de gelijkvloerse delenkomen in aanmerking en ook liefst panden die toegankelijk zijn voor personen met een verminderde mobiliteit.

• Elk Bancontact CASH-punt is idealiter goed bereikbaar voor voetgangers en fietsers en ligt in de buurt van parkeerplaatsen.

Uw voordelen als eigenaar

• Batopin zal het pand duurzaam verbouwen met een mooie opwaardering voor uw eigendom.

• Het gaat om een langetermijn-samenwerking. Batopin biedt een handelshuurcontract aan van negen jaar, wat niet evident is in deze tijden van leegstand en onzekerheid.

• Batopin betaalt altijd trimestrieel vooruit, stipt op tijd én conform de huurprijzen in de streek. Het consortium heeft dan ook vier betrouwbare aandeelhouders achter zich: Belfi us, BNP Paribas Fortis, ING en KBC.

Is uw interesse gewekt? Vul dan het formulier in op batopin.be of via deze QR-code.

DE GROOTSTE

NIEUWE VASTGOEDSITE GESPOT?

Waarom de baksteen vandaag eerder óp de maag ligt

Vorig jaar werden kandidaat-kopers getrakteerd op stijgende woningprijzen en duurdere bouwmaterialen, dit jaar krijgen ze nog eens af te rekenen met een fikse renovatieplicht en dito hypotheekrente. Of hoe de baksteen vandaag eerder óp de maag komt te liggen.

Drie CIB-vastgoedmakelaars getuigen: “De angstcultuur om te kopen, zorgt momenteel voor een afkoeling van de markt.” Bij

KATIE

GHESQUIÈRE

MAX MAKELAAR (Oostende)

MARC SWEVERS

SWEVERS REAL ESTATE (Beringen)

› We lazen de voorbije maanden veel berichten over een afkoeling van de vastgoedmarkt, onder meer door de stijgende rentevoeten. Waaraan merken jullie dat vandaag?

Matthias: “Wij zien dat vooral aan een daling in het aantal bezoeken. Na corona hadden we voor een bezoekdag gemiddeld tien tot vijftien pandbezoeken en was de kans groot dat we de verkoop de dag zelf nog konden afsluiten. Vandaag krijg je voor een gelijkaardige woning vier tot vijf bezoekers over de vloer, en moeten we geluk hebben dat de koper tussen die eerste vijf bezoekers zit. Zo niet is de kans klein dat de woning in de volgende maand aan dezelfde prijs verkocht geraakt.”

Katie: “Veel kandidaat-kopers hebben vandaag de neiging om constant te vergelijken en kopen niet

MATHIAS

JONCKHEERE

VASTGOED ZEBRA (Roeselare)

meer zo gauw uit 'liefde' voor het pand. De kosten spelen steeds meer een doorslaggevendere rol bij de woningkeuze en de twijfel neemt toe. Daardoor vertraagt het aankoopproces. Er heerst een angstcultuur om te kopen, niet alleen vanwege de stijgende rentevoeten of renovatieplicht, maar ook omdat we momenteel in een turbulente maatschappij leven.”

Marc: “Dat de vastgoedmarkt veranderd is ten opzichte van coronajaren 2020 en 2021 staat buiten kijf. Nieuwbouw heeft het moeilijk omwille van de prijs en grote woningen zijn minder gevraagd waardoor ze minder snel een koper vinden. Voor bescheiden huizen voelen velen zich geroepen, maar zijn weinigen uitverkoren door de strengere kredietverstrekking. Ik verwacht dat de huidige rentevoeten nog een hele poos rond dit niveau zullen blijven hangen.

RONDVRAAG

De tijd dat een gemiddelde woning te koop staat is intussen opgelopen tot een drietal maanden, maar meer is er momenteel niet aan de hand.”

› Het is dus niet zo dat de vraag helemaal stilvalt?

Marc: “Neen, voor bestaand residentieel vastgoed is er nog steeds voldoende vraag, met dank aan de bevolkingsgroei en de daling van het aantal bewoners per woning. Het zou niet verstandig zijn om het aanbod drastisch uit te breiden met als doel de prijzen te doen dalen. Dat zou ten koste gaan van de kwaliteit. Woonkwaliteit is één van de hoekstenen van de Belgische vastgoedmarkt waar we niet mogen op inboeten. Anderzijds is er wel nood aan vervanging van het oude patrimonium uit de jaren vijftig en zestig. Sloop en heropbouw aan zes procent btw is hier de oplossing. Het is hoog tijd dat de regering deze tijdelijke maatregel definitief maakt om zo de bouw van nieuwe woningen en appartementen te ondersteunen.”

› Zeven op de tien Vlamingen bezitten vandaag een woning, een cijfer dat al jaren stabiel is. Hebben jullie het gevoel dat een eigen woning nog weggelegd is voor iedereen?

Marc: “Neen, maar dat betekent daarom niet dat we niet goed bezig zijn. Waarom niet huren? Huren is altijd al een taboe geweest buiten de grootsteden, en taboes zijn nooit goed. Ik ken veel gelukkige mensen die hun hele leven lang gehuurd hebben en ook veel ongelukkige mensen die meerdere woningen bezitten.”

Katie: “Een eigen woning wordt vooral moeilijker haalbaar, omdat er steeds meer eigen inbreng wordt gevraagd en er bij aankoop van een bestaande woning vaak nog een groot budget zelf te financieren valt. En laat ons eerlijk zijn, veel jonge mensen hebben vandaag ook heel wat andere prioriteiten die een financiële impact hebben.”

Matthias: “De Belg heeft een baksteen in de maag, maar de drukte op de huurmarkt neemt toe. Ik merk dat steeds meer koppels die vroeger eerder zouden kopen, zich nu begeven op die huurmarkt. Dat zorgt er ook voor dat de huurprijzen stijgen. Waar ik in het begin van mijn carrière een nieuwbouwwoning in Tielt aan 750 euro per maand verhuurde, verhuren we nu soms rijwoningen aan 800 of 850 euro per maand. Voor nieuwbouwwoningen betaal je maandelijks makkelijk 1000 euro. Als je dan nog wil sparen, heb je inbreng nodig van thuis uit of moet je simpelweg langer in hotel mama blijven wonen.”

› Naast stijgende rentevoeten zijn ook de bouwkosten toegenomen. Is een nieuwbouwwoning nog haalbaar voor Jan Modaal?

Matthias: “Wanneer ik naar mijn eigen vriendengroep kijk, stel ik vast dat er onder die 30 of 40 vrienden misschien één iemand gebouwd heeft, en dat is dan nog op een grond van opa. Verder is er bijna niemand onder de vrienden die kan bouwen of wenst te bouwen.”

Marc: “Als Jan Modaal een handige zelfbouwer is wel. Als Jan Modaal bereid is zich tien jaar lang van vakanties en andere luxe te ontzeggen ook. Een levenspartner hebben en die vasthouden voor de rest van je leven is ook mooi meegenomen. En je moet twintig jaar lang in dezelfde stad of regio blijven werken, wat niet evident is. Wie dat gedrag vertoont, is na tien jaar ook geen Jan Modaal meer, maar een ‘Jan de Beslisser’ die weloverwogen aan zijn droomwoning kan beginnen. Een nieuwbouwwoning kopen of bouwen vanaf je veertigste is een goed idee in vele opzichten, ook financieel. Tegen het einde van je leven heb je nog steeds minstens twee keukens versleten. We willen soms té veel, té snel. Het is geen probleem om dingen uit te stellen en het juiste moment af te wachten, ook voor het bezitten van een nieuwbouwwoning.”

› Er is sinds 1 januari 2023 een renovatieplicht van kracht. Wie een woning koopt met EPC-score E of F

“We willen soms té veel en té snel. Het is geen probleem om dingen uit te stellen en het juiste moment af te wachten”

Marc Swevers

moet die binnen de vijf jaar renoveren zodat ze minstens label D kan krijgen. Vallen er koopjes te doen binnen de categorie van slecht geïsoleerde woningen?

Katie: “De prijzen van slecht geïsoleerde woningen staan alleszins onder druk. Anderzijds zoekt de eigenaar van zo'n woonst meestal zelf ook een (duurder) alternatief, waardoor zijn verwachtingen rond de verkoopprijs best wel hoog liggen. Het is een evenwichtsoefening, waarbij de vastgoedmakelaar zijn eerlijke visie moet durven te geven.”

Matthias: “De slecht geïsoleerde panden blijven wat haperen en geraken moeilijker verkocht. De handige Harry’s zijn wel nog geïnteresseerd in dat soort E of F-panden, waar ze dan met subsidies of renteloze leningen wat van kunnen maken. Indien je twee linkerhanden hebt en zo’n huis koopt, ga je veel betalen voor de renovatie.”

Marc: “Via een tool op onze website kunnen kandidaat-kopers op onze website een renovatie naar label D simuleren. We zien dat het gemiddeld budget hiervoor rond de 7.000 euro ligt dat meteen ook voor 80% moet meegeleend worden, bovenop het aankoopbedrag. De prijzen van woningen met een slecht EPC-label staan al langer onder druk, nog voor er sprake was van de renovatieplicht. Het is goed dat dit nu concreet deel uitmaakt van het financieel plan bij de bank bij het afsluiten van de lening. Andere esthetische verbouwingen of verbouwingen voor een nog beter EPC-label kunnen door de nieuwe eigenaar verder gespreid worden in de tijd. De meeste Limburgse woningen met een label E of F worden momenteel verhandeld aan grondprijs plusconstructiewaarde van 500 euro/m². De trend is dalend en dat zal zo blijven.”

› De rente op woonleningen is op een jaar tijd met twee procent gestegen, waardoor je voor eenzelfde woning 20 % minder kan lenen. Die woning blijft dus even duur als vorig jaar, als je moet lenen. Bieden langere looptijden hier een oplossing?

Marc: “Van 2015 tot 2022 zaten kopers in de luxepositie om quasi gratis geld te krijgen bij de bank. Wie toen gekocht en geleend heeft, betaalde een rente tussen de één en twee procent. Nu ligt die rente tussen de drie of vier procent voor een hypothecaire lening met een quotiteit van 90 procent. Het streefdoel van de banken is om op termijn naar een quotiteit te gaan van 80 procent. Sparen is dus de oplossing. Om de maandelijkse terugbetaling haalbaar en betaalbaar te houden, adviseren wij om ook voor de kosten van levensonderhoud en niet-noodzakelijke uitgaven een budget op te stellen en je daar strikt aan te houden. Een broodje 's middags voor de lunch kost zes euro in de broodjesbar en twee euro indien je je boterhammen thuis klaarmaakt. Zo kun je dus snel je intrestlasten opvangen met enkele kleine besparingen zodat langer afbetalen niet nodig is. Afbetalen op 20 jaar aan een vaste rentevoet is nog steeds een goede deal voor de meeste koppels, maar 25 jaar is voor vele alleenstaanden zeker een oplossing.”

Matthias: “Vandaag is 25 of zelfs 30 jaar lenen vaak de maatstaf. Mijn oma en opa hebben ooit met één wedde gekocht. Voor ons is het al een prestatie om met twee weddes een eigendom te kopen. De gouden tijd van oma en opa zijn voorbij. Momenteel bufferen we nog op dat geld, maar eens dat op is, zal er nog minder gekocht worden en nog meer gehuurd.“

› Welke houding nemen verkopers vandaag aan?

Willen ze ook de mooie winst die ze hun buren de voorbije jaren hebben zien opstrijken?

Katie: “Absoluut het laatste. De verkoper wil het maximale uit de kan halen, wat zijn goed recht is. Het is aan de makelaar om realiteitszin mee te geven. Veel hangt af van het dossier, hoe dit gesprek verloopt en wordt gesmaakt. Zijn er andere makelaars betrokken? Zien zij het rooskleuriger, ... ?”

Marc: “Het is vandaag niet anders dan gisteren. Voor verkopers kan de prijs niet hoog genoeg zijn en de

“Is er asbest in de woning aanwezig, ook al verkeert die in een veilige toestand, haken helaas heel wat kandidaten af”

Katie Ghesquière

Ship’in. Zet koers naar morgen

Man overboord of volle kracht vooruit?

Of u nu vol zelfvertrouwen aan het roer van uw onderneming staat, of u heeft pas recent de zeilen gehesen, een team vormen, aansturen en bijeenhouden brengt uitdagingen met zich mee.

Vaar als een ervaren kapitein de juiste koers dankzij ons leertraject ‘ship’in’ voor bedrijfsleiders, HR verantwoordelijken en leidinggevenden in de vastgoed KMO.

De combinatie van verschillende manieren van leren garandeert een optimale verhouding tussen geïnvesteerde tijd en behaald resultaat. Tijdens korte live webinars, praktijksessies, lerende netwerken, feedback-en coachingsessies en e-learningsnacks komt u alles te weten over volgende sleutelmomenten in de HR cyclus:

• De juiste m/v/x op de juiste stoel

• Selectie en werving: op zoek naar de witte raaf?

• Bedrijfsklimaat: sleutel tot succes

• Onboarding: welkom aan boord

• Leiding geven: baas of coach?

• Bouwen aan een team

• Feedback geven en evalueren

• Loonbeleid en -optimalisatie

Scan de QR-code en meld u vandaag nog aan. Uw sector- of ledenconsulent zal u verder op de hoogte houden.

Dit is een gemeenschappelijk initiatief van het Fonds 323 en werkgeversfederatie CIB.

Ship’in

koper vindt het altijd te duur. Het verschil tussen vraag -en effectieve verkoopprijs is dit jaar lichtjes gestegen ten opzichte van vorig jaar. Dit wil zeggen dat de biedingen iets lager liggen en er dus mogelijk wel een lichte algemene prijsdaling is op de Limburgse vastgoedmarkt. We spreken hier hooguit over een paar procenten, niet meer. Na enkele jaren van grote prijsstijgingen is dit volkomen normaal. Aan de vraagzijde is er ook voor de tweede helft van dit jaar voorlopig geen reden tot ongerustheid. Ik denk dat de mooie winst van de buren vorig jaar ook nog haalbaar is voor de meeste Limburgers dit jaar.”

Matthias: “Wanneer wij voor eigenaars een schatting uitvoeren, zitten ze nog altijd met de prijzen uit het coronatijdperk in het hoofd. Ook al hebben ze weet van de stijgende rentes, toch hebben ze geen zin om wat van hun prijs te doen. Veel verkopers vragen twee of drie offertes op om te weten of de schatting correct is. We hebben jammer genoeg al klanten-opdrachtgevers verloren omwille van realistische schattingen. Ik denk wel dat de prijzen aan de huidige rentevoeten te hoog liggen ten opzichte van de maandelijkse aflossing. Voor huizen die volledig gerenoveerd en instapklaar zijn, worden er wel nog gekke prijzen geboden.”

› Laten we even terugblikken op een andere informatieplicht die intussen een klein jaar in voege is: het asbestattest. In welke mate heeft het asbestattest een impact gehad op de prijzen?

Marc: “Huizen met asbest stijgen minder of niet in prijs. De koper is zich nu meer bewust van de problematiek rond asbestverwijdering en houdt daar rekening mee in zijn bod. Het heeft in ieder geval niet voor paniek gezorgd. In het kader van de informatieplicht van de eigenaar en de makelaar is het een goede zaak. Vroeger was er vaak discussie over de aanwezigheid van asbest en dat is nu verleden tijd.”

Katie: “Wij stellen toch vast dat dit wel een zekere impact heeft op de prijs. Is er asbest in de woning aanwezig – ook al verkeert die in een veilige toestand – haken helaas heel wat kandidaten af.”

Matthias: “Vooral in de beginfase van het attest was er veel paniek. Al komen we nu ook soms nog panden tegen met asbestdaken die potentiële kopers afschrikken. Dat kan wel een invloed hebben op de prijs of het uitbrengen van een bod. De maatregel zelf is een goede zaak, omdat we als makelaars intussen al heel wat zelf hebben bijgeleerd over asbest. Het prijskaartje van 500 tot 1000 euro maakt wel dat de leveringsplicht bij verkoop elk jaar duurder en duurder wordt. Gelukkig zijn de prijzen al gedaald tegenover de beginperiode. Vraag en aanbod zijn beter op elkaar afgestemd.”

› Bijna de helft van de jongeren krijgt geld van de ouders voor de aankoop van de eerste woning, gemiddeld zo’n 58.000 euro. Wat raden jullie starters aan die niet op die familiale hulp kunnen rekenen?

Marc: “Rijke schoonouders lijkt dan de snelste weg naar succes, maar dé oplossing voor dit probleem is het vinden van een goede levenspartner. Vraag dan aan de ouders om nog even thuis te mogen wonen en probeer met je levenspartner twee jaar lang zoveel mogelijk te sparen. Normaal heb je dan je 60.000 euro ingehaald en kan je kopen.”

Matthias: “Werk stap per stap. Begin met een kleine stevige woning om te renoveren. Spaar bij tijdens de aflossing om daarna de volgende sprong te zetten. De woning die je binnen vijf à tien jaar koopt wordt natuurlijk ook duurder. Hopelijk heb je tegen dan een betere job zodat je meer kan sparen. Probeer zelf wat te doen en te zien wat je kan en wil.”

› Welke gouden tip(s) zou je meegeven aan kopers vandaag de dag?

Katie: “Neem een makelaar aan de hand om je aankoop te begeleiden. Kijk uit als je ‘goed’ koopt en dat op alle gebied.”

Matthias: “Sommige mensen kopen het eerste huis dat ze zien, maar eigenlijk moet je vergelijken. Wanneer je veel huizen gaat bekijken, leer je welke prijs een pand waard is en ga je eerder iets kopen dat marktconform is. Ga ook eerst naar de bank om te kijken wat je kan en mag.”

Marc: “Daar sluit ik me zeker bij aan. Breng eerst een bezoek aan de bank en dan aan de makelaar voor een bod, niet andersom. En om er nog eentje aan toe te voegen: kies met je hart, niet met je hoofd. Last but not least: laat je bijstaan door een erkend vastgoedmakelaar, heb vertrouwen in zijn/haar expertise en lees alle documenten en attesten over de woning grondig door voor je een bod uitbrengt.”

“Voor huizen die volledig gerenoveerd en instapklaar zijn, worden er wel nog gekke prijzen geboden”

Mathias Jonckheere

Print is still alive

In een snel veranderende en steeds meer digitale wereld lijkt het bijna uitzonderlijk om nog een print magazine uit te geven. Dat we bij CIB nog steeds rotsvast geloven in de kracht van print, tonen we maar al te graag aan met onze honderdste editie van CIB Info. En we zijn zeker niet de enige binnen onze sector. We laten drie CIBleden aan het woord die deze overtuiging met ons delen. Uit welk jaar dateert hun eerste magazine? Hoe is het magazine opgebouwd, met welk doel bieden ze het aan en wat is volgens hen de grote meerwaarde van print?

“Ons allereerste magazine dateert van januari 2001, dat was een krantje in zwartwit druk. Drie jaar later schakelden we over op kleurendruk en nog iets later kozen we voor een regulier formaat. In 2009 ging Immo Europe Magazine de diepvries in vanwege besparingen door de vastgoedcrisis. Na een ‘digitaal decennium’ haalden we in 2021 het oude recept opnieuw boven. Met enorm veel succes! De oplage van de tweede editie werd meer dan verdubbeld: van 14.000 naar 35.000 exemplaren. In ons magazine brengen we een fijne mix van interessant vastgoednieuws, interviews met plaatselijke persoonlijkheden, lokaal nieuws en regionale uittips. Een onverwacht succesnummer zijn de recepten, waarin we telkens regionale gerechten naar voor schuiven. Fijnproevers van de Westkust kijken er reikhalzend naar uit en delen hun versie van het gerecht op sociale media.

Het doel van ons magazine kan worden samengevat in twee woorden: lokale verankering. Immo Europe is al sinds 1965 actief in Koksijde en De Panne. Met dit blad willen we de banden aanhalen met de inwoners, op een veel minder commerciële manier dan een klassieke reclamefolder en dit uitsluitend op papier. Heel wat ondernemingen schrapten klassiek drukwerk uit hun marketingbudget. Begrijpelijk. Drukken kost geld, drukwerk bedelen vaak nog meer. We hebben ook in deze fase gezeten, maar tegelijk gemerkt dat digitale communicatie naast goedkoper en sneller, ook vluchtiger is. Drukwerk is tastbaar en minder volatiel. De kans is heel groot dat je uitgave meerdere lezers heeft, doordat het bijvoorbeeld in een of andere wachtzaal belandt. Vaak vertellen lezers mij dat ze ons blad meenemen naar het kleinste kamertje om het daar ‘op het gemak’ te lezen. Ik vind dat een heel mooi compliment.”

ANTHONY SPARKS bestuurder Immo Europe

“Drukwerk is tastbaar en minder volatiel.”

KAROLIEN LAFAUT

zaakvoerster Karolien Lafaut

“Ons eerste print magazine hebben we uitgegeven in 2019. Met ons magazine willen we aandacht voor onze projecten verkrijgen en willen we onze drie verschillende takken in de kijker plaatsen: projectontwikkeling, real estate by Karolien en interiors by Karolien. We kiezen bewust voor een print magazine omdat veel mensen de informatie liever via een tijdschrift vernemen dan die online op te zoeken. Tegelijk blijft een fysiek magazine langer in het oog, bijvoorbeeld in de wachtzaal van dokters of bij notarissen. Toch bieden we het magazine ook digitaal aan, omdat mensen er soms expliciet naar vragen. We hoeven het magazine in deze gevallen dan ook niet op papier op te sturen.”

CAROLINE BREUGELMANS bestuurder Immopoint Schilde

“Sinds eind 2019 geven we vier magazines per jaar uit. We hebben zeer bewust gekozen om geen magazine uit te geven waar louter panden in staan. Er staan er uiteraard wel enkele in, maar deze werden zeer zorgvuldig geselecteerd. Met ons magazine willen we klanten informeren door boeiende artikels en wetgeving aan te leveren en proberen we in te spelen op de actuele noden. Tegelijk willen we hen ook inspireren met woon- en lifestyle ideeën. Met dit laatste mikken we op een magazine dat op de salontafel blijft liggen. Het overkoepelende doel van ons magazine is toch wel om op een andere manier binnen te komen bij de klant dan enkel en alleen in te zetten op hyper commerciële zinnetjes als ‘contacteer ons voor een gratis schatting’. Daarnaast is het magazine ook een mooie extra om dit na een afspraak aan de klant te kunnen meegeven. We hebben het magazine ook lang digitaal aangeboden, maar toen we de leescijfers hiervan evalueerden was dat bedroevend weinig. Dat lag niet aan het feit dat we er onvoldoende over communiceerden, want we verspreidden de link via verschillende communicatiekanalen. Een digitale versie van een lifestylemagazine heeft nu eenmaal niet dezelfde aantrekkingskracht als een print magazine. Dat is op zich

“We kiezen bewust voor een print magazine omdat veel mensen de informatie liever via een tijdschrift vernemen dan die online op te zoeken.”

“We hebben het magazine ook lang digitaal aangeboden, maar toen we de leescijfers hiervan evalueerden was dat bedroevend weinig.”

ook niet choquerend, gezien je zo’n medium ook niet gaat raadplegen wanneer je aan je bureau aan het werken bent. Je gaat dat eerder ’s avonds of in het weekend bekijken, ontspannen in je zetel. Ons verhaal is uiteraard iets anders dan een vaktechnisch of juridisch magazine. Dat zie ik mensen dan weer wel digitaal raadplegen.”

Keuringsinstanties maken hun analyse na één jaar asbestattest

dan niet vlot verloopt”

Het asbestattest viert bijna zijn eerste verjaardag. De implementatie ervan liep niet meteen van een leien dakje door het tekort aan keurders. Die problematiek hebben we gelukkig achter ons kunnen laten. Toch roept het attest nog wel wat vragen op bij kandidaat-kopers en merken we als sector regelmatig afhaakgedrag door de aanwezigheid van asbest. Onze redactie zat samen met de drie keuringsinstanties waarmee CIB een partnership heeft om een evaluatie op te maken van één jaar asbestattest.

› Waren jullie bij de opstart van het verplichte asbestattest voldoende gewapend als bedrijf?

Freddy Leon (Asbest Consulting): “Asbest Consulting was als start-up volledig voorbereid om te starten op 23 november! We hadden alle nodige opleidingen gevolgd, persooncertificaten en ons procescertificaat behaald. Onze interne processen vastgelegd en getest. Eigen software laten ontwikkelen. Een merkstrategie uitgedacht en ons marketingplan vastgelegd. En last but not least, een team van gecertificeerde ADI’s bijeengebracht. Starten met een bedrijf betekent veel werk. Even zagen we wel eens door de bomen het bos niet meer. Ook dat bleek een leerrijke fase en eens het team up and running was, kwam daar een beter evenwicht.”

Eva Benijts (ECCA): “De kwaliteit van het werk dat we uitvoeren is altijd een leidraad geweest in onze organisatie. Dankzij onze jarenlange ervaring binnen de markt van de asbestinventarissen hadden we een goed zicht op de kwaliteitseisen die zich zouden stellen. We hadden ook de ambitie om op de markt te

komen met een sterk team van asbestdeskundigen omdat we verwachtten dat de vraag groot zou zijn. We hebben echter onderschat hoelang het zou duren om mensen opgeleid en gecertificeerd te krijgen. Het gevolg was dat er in de eerste maanden simpelweg onvoldoende asbestdeskundigen beschikbaar waren om aan de vraag van de markt te voldoen. Ondertussen is dat evenwicht hersteld en hebben we een team van 15 asbestdeskundigen die over heel Vlaanderen actief zijn.”

Tania Wouters (ACEG): “Algemeen mogen we stellen dat er altijd kinderziektes zijn bij de opstart van verplichte attesten met dergelijke impact. In de beginperiode waren er onvoldoende gecertificeerde asbestdeskundigen om de vraag op de markt te verwerken binnen een aanvaardbare doorlooptermijn. Bovendien was er gedurende de eerste weken en maanden te weinig ervaring om praktijkvoorbeelden en uitzonderingen te implementeren in onze interne opleidingen.”

“Inhoud van attest bepaalt of verkoopproces al

› Welke vragen kregen jullie bij de opstart zoal voorgeschoteld?

Thomas De Vooght (Asbest Consulting): “Vanaf het prilste begin hebben we sterk ingezet op het informeren van makelaars en klanten. Als er vragen waren, kwamen die eerst rechtstreeks bij ons, de twee bestuurders. Ondertussen zijn de officemanagers helemaal ingewerkt om vanuit de back-office deze service te verlenen. Maar de meest gestelde vraag blijft nog steeds hoe groot de gaten in de muur gaan zijn na ons bezoek. Eigenaars willen daarom toch vaak persoonlijk aanwezig zijn tijdens de asbestinventarisatie. Voordeel daarvan is dan weer dat we hen na het onderzoek direct kunnen briefen over onze bevindingen.”

Tom Benijts (ECCA): “We hebben er altijd naar gestreefd om onze klanten zo goed mogelijk te informeren. Daarom investeerden we in een goede backoffice die opgeleid is om de nieuwe wetgeving en de bijhorende procedures te kennen. Bij de start van het asbest attest werden onze deskundigen overspoeld met vragen van makelaars, zowel inhoudelijk als commercieel. De vragen gingen dan voornamelijk over het al dan niet noodzakelijk zijn van één of meerdere asbestattesten, of er verwijderingsverplichtingen zijn en wat de inhoud van zo’n attest nu precies allemaal betekent. Kort na de start hebben we onze experts ook via het opleidingscentrum VIVO ter beschikking gesteld om informatieve studienamiddagen en webinars te geven aan CIB-leden die vragen hadden bij deze nieuwe wetgeving. Dit doen we trouwens nog steeds.”

Tania Wouters (ACEG): “In de opstartperiode was er vooral de commotie rond het onvoldoende aantal asbestdeskundigen om aan de vraag te kunnen beantwoorden. Momenteel krijgen we vooral vragen als een woning niet-asbestveilig is en over de mogelijke impact en schade van de verplicht te nemen stalen.”

› Als jullie nu op het eerste jaar terugblikken, wat had er dan in jullie ogen anders moeten aangepakt worden?

Freddy Leon (Asbest Consulting): “Wij zijn voorstanders van duidelijkere omschrijvingen en striktere interpretaties van het inspectieprotocol (IP). Nu maken alle partijen in het proces hun eigen versie, wat leidt tot inconsistentie en verminderde kwaliteit. Wanneer er bij leidingisolatie niet enkel het rechte stuk moet worden geïnspecteerd, maar ook de bochten en het expansievat en dat gebeurt niet, … dat is een spijtige zaak. We betreuren ook dat er in de pers en elders vaak ongenuanceerd wordt gecommuniceerd over de prijs van een asbestattest. Wij willen niemands rekening maken, maar voor een inhoudelijk kwalitatief attest heeft de ADI nu eenmaal tijd nodig

Thomas en Freddy (Asbest Consulting)

om een grondige rondgang te doen, de klant te briefen en het attest inhoudelijk op te maken. Daar staat een prijs tegenover.”

Eva Benijts (ECCA): “De onzekerheid over het aantal te verwachten asbestattesten, maar ook het verloop van de opleidingen van gekwalificeerde asbestdeskundigen die trager was dan wat de markt nodig had, waren de grootste uitdagingen. De langere duurtijd voor de verplichte opleidingen en de daarop gekoppelde examens, gaven ons niet de mogelijkheid om een snellere uitbreiding van ons team te realiseren. Zeker omdat we kwaliteit en voldoende kennis zo belangrijk vinden was dit in de opstartperiode een struikelblok. Intussen hebben we een mooi team uitgebouwd, en hebben wij ingezet op een verdere automatisatie en datakoppeling om klanten sneller en vlotter te kunnen bedienen. Recent werd zo ook de RealSmart koppeling afgerond. Dat zorgt ervoor dat CIB-leden nu eenvoudig een asbestattest kunnen aanvragen met de gegevens die reeds in RealSmart zijn opgenomen.”

Tania Wouters (ACEG): “Het is onverantwoord om mensen zonder ervaring de baan op te sturen… dat is misschien nog wel het grootste gebrek. Asbest blijft een schadelijke materie, om de gevaren zoveel mogelijk te beperken is praktijkervaring enorm belangrijk. Ondertussen kunnen we de ervaring van het afgelopen jaar meegeven aan al onze medewerkers.”

› We vernemen van steeds meer makelaars dat de aanwezigheid van asbest kandidaat-kopers afschrikt. Hebben jullie daar begrip voor of is dat afschrikken onterecht?

Thomas De Vooght (Asbest Consulting): “Als er een goede communicatie is van de asbestdeskundige naar de kandidaat-koper, dan zou die niet afgeschrikt

“Wij zijn voorstanders van duidelijkere omschrijvingen en striktere interpretaties van het inspectieprotocol.”

Tom en Eva (ECCA)

moeten worden. Ook hier komt het belang van een kwalitatief asbestattest terug. In het attest moet de juiste informatie staan en deze moet voldoende geargumenteerd zijn. In de plaats van de verkoper af te schrikken met de risico’s, verschaffen wij in onze attesten de nodige info over mogelijke oplossingen als er asbest aanwezig is. De kandidaat-koper kan ons bij vragen altijd bellen. Het is kwestie van tijd te maken, de mensen te woord te staan en hen helder uit te leggen waar het op staat. Daarvoor moet je je vak kennen natuurlijk. Ook voor makelaars bieden we die hulp/contactlijn. De inhoud van het attest bepaalt wel degelijk of het verkoopproces vlot of niet vlot verloopt. Vanuit onze expertise helpen we de makelaars ook met praktische vragen over het exacte aantal attesten dat nodig is, en waarom. Of wanneer een verkoopsituatie nog niet duidelijk is, hoe dit voor de asbestinventarisatie aan te pakken.”

Tom Benijts (ECCA): “Iets wat je niet kent of waar je weinig vanaf weet, schrikt natuurlijk af. Daarom is het zo belangrijk dat makelaars, kopers en verkopers goed geïnformeerd worden. Het asbestattest is een hulpmiddel om te weten wat je voordien nog niet wist. De aanwezigheid van asbest in een woning hoeft geen ramp te zijn, zolang het risico maar voldoende beheerst wordt. Bij veel asbestmaterialen in goede staat is er zeer weinig risico en kan dat ook nog lange tijd zo blijven. In andere situaties, waar het wel risicovol is, is het net belangrijk om te weten dat er een risico is en dat er ook uitgelegd wordt wat er gedaan kan worden om dit risico te beheersen. In het kader van renovatieverplichtingen hoeft het zelfs helemaal geen probleem te vormen en gaat de verwijdering van asbestmaterialen hand in hand met het energetisch verbeteren van je woning.”

Tania Wouters (ACEG): “Het schrikt de koper niet meteen af, maar het kan wel een invloed hebben op de prijs. In principe is het een goede zaak om onwetende kandidaat-kopers te waarschuwen. Een struikelblok is nog steeds dat sommige mensen weigeren dat we stalen nemen, dan zijn we verplicht om het pand als niet-asbestveilig te beoordelen.”

› Hoe verloopt de wisselwerking met onze makelaars?

Freddy Leon (Asbest Consulting): “We werken al voor heel wat makelaars, en we voelen dat zij onze aanpak appreciëren. Ondertussen breiden we ons team van 15 ADI’s nog verder uit en creëren daardoor bijkomende capaciteit in bepaalde regio’s. We hebben dus zeker nog ruimte voor nieuwe samenwerkingen. We krijgen ook de eerste vragen voor heractualisatie van asbestattesten, wanneer er bijvoorbeeld asbesttoepassingen werden verwijderd uit de woning. Als Asbest Consulting dat attest opmaakt, dan zal onze ADI enkel de gewijzigde situatie vaststellen. Werk je als makelaar met een andere asbestpartner, dan zal die het hele inventarisatieproces herhalen, inclusief nieuwe staalnames. Het is een keuze die aanzienlijke gevolgen heeft voor de totale prijs.”

Tom Benijts (ECCA): “De communicatie en samenwerking met de CIB-makelaars verloopt erg vlot, zeker sinds we de koppeling hebben gemaakt met RealSmart. Het ondertussen gekende OVAM-opdrachtformulier was zeker een aanpassing voor veel makelaars omdat vrij veel gegevens moeten ingevuld worden. We hebben dit zoveel mogelijk gedigitaliseerd en hebben daarnaast een administratief team dat ervaring heeft in het gericht stellen van de juiste vragen om snel aan de slag te gaan met het inplannen van een inspectie. Voor onze asbestdeskundigen is het beschikken over gegevens, zoals de plannen van de gebouwen, documenten van renovaties (facturen, bouwaanvragen,…) van groot belang om snel en kwalitatief een asbestattest te kunnen opstellen. Dat hebben de makelaars ondertussen ook begrepen.”

De aanwezigheid van asbest in een woning hoeft geen ramp te zijn, zolang het risico maar voldoende beheerst wordt.”

“Het is onverantwoord om mensen zonder ervaring de baan op te sturen”

Tania (ACEG)

OPLEIDING IN DE KIJKER

Energetische renovaties

7 TIPS & TRICKS

voor de vastgoedprofessional

Steeds vaker krijgen vastgoedprofessionals te maken met vragen van kopers over de energetische staat van woningen of appartementsgebouwen. De oorzaak is toe te schrijven aan de Vlaamse klimaatstrategie 2050. Tegen 2050 streeft Vlaanderen naar een quasi volledige verbanning van emissies. Het beleid steunt op drie strategische pijlers: het energiebeleid en de emissie bij woongebouwen, de emissie bij mobiliteit en het toekomstige verbruik van elektriciteit. De streefdoelen van de Vlaamse klimaatstrategie zijn ambitieus en kopers zijn dus terecht bezorgd.

1 2

PRAKTISCH

Elke vastgoedmakelaar wordt via het energiepres tatiecertificaat (EPC) geconfronteerd met energie scores en labels. Door de renovatieverplichtings normen worden energiescores beslist een belangrijke factor voor elke koper. Wie vandaag een woning koopt met ten minste EPC-label E, is namelijk verplicht om de nieuwe nor men te halen binnen de vijf jaar na aankoop. De graad van energetische staat zal dus mee de waardevastheid en het stijgingspotentieel in waarde van de woning bepalen. Ook bij vastgoed in mede-eigendom zal het EPC een veelbespro ken thema worden op de toekomstige algemene vergaderin gen. Om de EPC-score op te krikken, moeten namelijk alle mede-eigenaars mee in het transitieverhaal.

TECHNISCH

De vastgoedprofessional moet uiteraard inzicht hebben in wat technisch kan en mag. Zo moet je minimale kennis hebben van de werking van zonnepanelen, windturbines, laadpalen, thuisbatterijen, load-balancing systemen, sturingssystemen en warmtepompen. Het is namelijk niet ondenkbaar dat een kandidaat-koper gerichte technische vragen gaat stellen. De vastgoedmakelaar hoeft dan wel geen installateur of specialist te zijn, maar eerstelijnsinfo wordt in de komende jaren steeds belangrijker om zich te onderscheiden van de concurrentie.

Docent Yoeri Note is bestuurder van E-Building Solutions, een consultancykantoor in energetische transitie en renovatie. Tijdens de nieuwe VIVOopleiding overloopt hij de belangrijkste aandachtspunten voor vastgoedprofessionals i.v.m. energetische renovaties.

JURIDISCH

Op juridisch vlak moet de vastgoedprofessional meerdere pistes verkennen, denk maar aan het omgevingsvergunningenbeleid. Een voorbeeld hiervan is het plaatsen van windturbines in mede-eigendom. Hierbij is het raadzaam om grondig uit te zoeken wat de basisakte van de mede-eigendom vermeldt over het al dan niet toelaten van privatieve en/of gemeenschappelijke installaties en voorzieningen op de gemene delen. Een andere interessante rechtsfiguur is bijvoorbeeld het in opstal geven van daken aan derden voor de exploitatie van zonnepanelen.

VERZEKERINGSTECHNISCH

Een screening van de verzekeringspolis wordt in de toekomst steeds belangrijker. Niet alle verzekeringsmaatschappijen hebben namelijk dezelfde beleidsvisie op energetische innovaties. Voor de ene maatschappij is een zonnepaneel of laadpaal een toekomstig brandrisico, voor de andere een element van waardevastheid van de woning of het appartementsgebouw.

BRANDPREVENTIE

Vlaanderen is gekend voor zijn complexe wetgeving en regels en dat is niet anders op het vlak van brandveiligheid. Onder andere voor de installatie van laadpalen is dat een probleem. De leidraad van Fire-forum is in principe de norm, maar toch lopen de standpunten van verschillende brandweerkorpsen nog sterk uiteen. Zolang er geen eenduidige aanpak is, onderzoek je als vastgoedprofessional dus best hoe de lokale brandweer omgaat met brandpreventie.

3 4 5 6

Bijgevolg stellen bezorgde eigenaars deze investeringen vaak uit. Volgens de langetermijndoelstelling van de Vlaamse overheid moet elke woning in Vlaanderen energiezuinig zijn tegen 2050. Dat geeft eigenaars de gelegenheid om investeringen te financieren en te spreiden in de tijd. Als vastgoedmakelaar informeer je je klant dus best over energetische leningen en andere financieringsmogelijkheden. De kredietmarkt zal de volgende jaren ongetwijfeld heel sterk evolueren en zal tal van nieuwe producten lanceren. Ook de overheid heeft al heel wat financieringsinitiatieven uitgerold, die zowel van toepassing zijn op particuliere woningen als op VME’s.

7

SUBSIDIËRING

Steeds meer overheden bieden vandaag subsidies aan, van het stedelijke en provinciale niveau, tot het Vlaamse, federale en Europese niveau. Jammer genoeg verdwijnen deze subsidies soms net zo snel als ze verschijnen. Toch is het van belang om klanten op de hoogte te brengen van de verschillende opties. Op die manier kan je een beter beeld geven van de haalbaarheid van potentiële investeringen. Zo keurde de Vlaamse regering op 16 juni het Energiebesluit IX definitief goed. Als makelaar is het je taak om je klant erop te wijzen dat zij premies voor energetische renovaties kunnen verkrijgen.

FINANCIERING

Energetisch renoveren kost geld. De investering verdient zich doorgaans niet terug op korte of middellange termijn en is dus een onmiddellijke out-of-pocket kost.

Docent Yoeri Note geeft de opleiding ‘Strategische en juridische keuzes bij energetische renovaties’ op volgende data en locaties.

› Gent: 27 oktober van 9u30 tot 12u30

› Genk: 9 oktober van 14u tot 17u

› Live webinar: 18 oktober van 9u30 tot 12u30

› Live webinar: 21 november van 14u tot 17u

› Oostende: 4 december van 14u tot 17u

› Antwerpen: 13 december van 14u tot 17u

Info en inschrijven via vivo.be.

“Het model van vrijstaand bouwen heeft veel voordelen gehad, maar is niet langer het model van de toekomst”

INTERVIEW

Vlaams Bouwmeester Erik Wieërs fileert

Geen open ruimte meer aansnijden en de ruimtelijke puinhoop op orde brengen. Dat is het doel van de bouwshift waarvoor eerder dit jaar het startschot werd gegeven. Is de Vlaming klaar om anders te gaan bouwen, wonen en kopen? Vlaams Bouwmeester Erik Wieërs ziet dat de uitdagingen groot zijn, maar gelooft dat het anders en beter kan. “Het is een misvatting dat een goed woonmodel met voldoende privacy en voldoende buitenruimte alleen maar mogelijk is als je een vrijstaande woning met tuin bezit.” Een gesprek over het belang van buurtgevoel, vooruitstrevende ontwikkelaars en angstige beleidsmakers.

Erik Wieërs nam de fakkel als Vlaams Bouwmeester zo’n drie jaar geleden over van Leo Van Broeck. Samen met zijn team begeleidt hij (publieke) opdrachtgevers bij het ontwerpen van gebouwen en adviseert hij ook de Vlaamse regering. Telkens met als expliciete doel kwalitatieve architectuur te bereiken. Als bouwmeester ligt ook onze ruimtelijke ordening, al jarenlang een acuut probleem, hem nauw aan het hart.

› Welke problemen binnen die ruimtelijke ordening ziet u vandaag als meest urgent?

“Eerst en vooral de klimaatcrisis. Willen we die aanpakken, dan moeten we zorgen voor meer aaneengesloten natuurgebieden, meer open ruimte en meer plekken voor waterinfiltratie of voor de opslag van water tijdens droge periodes. Er is veel meer groen nodig om de hitte te temperen. Om daaraan te voldoen liggen de kaarten in Vlaanderen heel slecht. We beschikken nog nauwelijks over grotere natuurgebieden en we hebben een enorm verspreide bebouwing. Daardoor zitten we met veel lopende meters aan nutsvoorzieningen en wegen. De afstand die we moeten afleggen om overal te geraken maakt dat onze mobiliteit vooral steunt op individueel vervoer. En precies dat vervoer zorgt voor files en veel CO2-uitstoot. Op alle vlakken zitten we in een slechte uitgangspositie.”

› Hoe moeilijk is het om daar vanaf te stappen?

“Hadden we 50 jaar geleden geweten dat er een klimaatcrisis aankwam dan hadden we alles waarschijnlijk anders aangepakt. Nu is het heel moeilijk om heel onze manier van wonen te wijzigen. Velen beschouwen het als een recht om ergens een stuk grond te kunnen kopen, daar een huis op te zetten en een eigen auto te hebben om daar naartoe te rijden. Dat is voor de Vlaming een soort van verworven luxe en valt heel moeilijk om te draaien.”

› U bent geen voorstander van die verworven luxe?

“Ik geloof heel erg in dichter bij elkaar wonen, zonder daarom automatisch te denken in termen van hoge torens of heel dense stedelijke gebieden. In sommige verkavelingen kan je gemakkelijk op vier kavels alle woningen uit eenzelfde verkaveling realiseren en dat hoeft voor mijn part niet noodzakelijk slechter te zijn. Ik denk dat je zo een aangenamere manier van wonen kan ontwikkelen waar je nauwer met elkaar betrokken bent. De Vlaming is tegen dichter bijeen wonen omdat hij dat enkel als een verlies van privacy ziet.”

› We leven vandaag in spannende tijden op vlak van wonen. Stijgende woningprijzen, de rentes die de hoogte inschieten, de bouwshift, … Met welke blik kijkt u naar het woonbeleid vandaag?

“Ik vind het een taak van de overheid om betaalbaar wonen te faciliteren, en daar schiet ze duidelijk tekort in. Ons hele systeem is ook ontstaan uit een vrij en individueel initiatief. De staat heeft veel te weinig ontwikkeld op dat gebied. Als je kijkt naar Duitsland of Zwitserland, zie je daar veel meer wooncoöperatieven. Ons woonmodel kent bijna enkel private ontwikkeling. Er is niets mis met het feit dat iemand als ontwikkelaar geld verdient en woningen bouwt, maar als dat het enige model is om iedereen van een woning te voorzien, dan kom je er gewoon niet.”

› U bent intussen zo’n drie jaar Bouwmeester. Uw voorganger Leo Van Broeck zei dat vrijstaand of halfopen bouwen crimineel is. Toch wordt er vandaag nog steeds verkaveld. Vindt u het zelf ook crimineel om in 2023 nog een villa te bouwen?

“Ik zou niet het woord crimineel gebruiken. Ik vind het vooral heel dom als je vandaag nog zou beslissen om ergens een vrijstaande woning te bouwen. Het model heeft veel voordelen gehad, maar is niet langer het model van de toekomst. Als we echt iets willen doen aan de klimaatcrisis en het verlies aan bio -

het woonbeleid van vandaag en in de toekomst

diversiteit moeten we een gigantische omslag maken. In eerste instantie moeten we ervoor zorgen dat we zo weinig mogelijk extra open ruimte innemen. En dat betekent absoluut niet – onze bouwondernemingen en architecten zijn creatief genoeg – dat er niet meer veel verbouwd en getransformeerd kan worden. Maar je moet daarbij wel de open ruimte als uitgangspunt nemen. Dat is een soort mentale omslag die we echt wel moeten maken. Vandaag nog een vrijstaande woning laten bouwen is mijns inziens niet langer toelaatbaar. Ik hoop dat de overheid daarin meegaat.”

› De Vlaming met de baksteen in de maag is zeer gericht op individualistisch wonen. Is die klaar voor die mentale omslag?

“Het is een misvatting dat een goed woonmodel met voldoende privacy en voldoende buitenruimte alleen maar mogelijk is als je een vrijstaande woning met tuin bezit. Ik woon zelf in het centrum van de stad en ik deel een tuin met vier andere bewoners, rustig en vlak bij alle voorzieningen. Ik denk dat het ook een generatiekwestie is. Steeds meer jonge mensen zijn wel voorstander om samen te gaan wonen en dingen te delen. Er zit eigenlijk een dieperliggende gevoeligheid onder en dat is de gedachte dat je alles zelf moet bezitten om gelukkig te zijn. Ik geloof hier niet in en denk dat we dit steeds meer inzien.”

› U legde bij uw aantreden een ambitienota neer voor de komende jaren. Wat is uw centrale boodschap?

“Het idee is dat we anders naar onze ruimte en vervoer moeten gaan kijken, vanuit de open ruimte. Dat is voor mij niet noodzakelijk een achteruitgang want je kan een woonmodel bedenken waar de kans dat je mekaar ontmoet groot is. Iedereen wordt er vrolijk

van met de buren een praatje te kunnen maken op een bank onder een boom. Ik denk dat wij vandaag bepaalde woonmodellen hebben die dat zeker niet faciliteren. Ontmoeting kan je ruimtelijk stimuleren door bepaalde voorzieningen te garanderen. Zeker in tijden van voortschrijdende digitalisering is het belangrijk dat we niet alleen inzetten op virtuele ontmoeting, maar ook op daadwerkelijk sociaal contact.”

› De doelstelling van de bouwshift, toen die zeven jaar geleden werd aangekondigd, was ambitieus. Intussen zijn we al halfweg 2023, en komt de eerste, tussentijdse doelstelling vlakbij: de halvering van het ruimtebeslag tegen 2025. Evolueren we in de goede richting?

“Ik vrees van niet. Op wetgevend vlak is er bijna nog niets gerealiseerd dat die bouwshift mogelijk maakt, buiten de financiële planschadevergoeding. Er zijn weinig of geen initiatieven die de bouwshift mogelijk maken. Op deze manier gaan we het niet halen.”

› Hoe staat u tegenover die planschadevergoeding? Vindt u dat eigenaars voor de volle 100 procent vergoed moeten worden?

“Als ik eerlijk ben, is die beslissing eerder een stap achteruit dan een stap vooruit. Gemeentes zeggen mij dat ze absoluut het geld niet hebben om die gronden of woonuitbreidingsgebieden op te kopen. Het grote probleem is dat de beleidsmakers veel te voorzichtig zijn en men te veel schrik heeft om de economie pijn te doen, terwijl dat niet hoeft als je een duidelijk plan hebt. Ik denk dat alle ontwikkelaars er belang bij hebben dat er een heel duidelijk kader is. De bouwsector zal niet failliet gaan indien je morgen zegt dat er geen open ruimte meer mag worden aangesneden. Dan moet je gewoon een omslag maken en dan gaat de molen uiteindelijk wel weer draaien.”

“Er valt een enorme winst te behalen indien we de collectieve en publieke ruimte meer gaan bekijken als woonruimte”

› Zijn de beleidsmakers te gevoelig voor de Vlaming met zijn baksteen?

“Je voelt dat in heel de administratie en zelfs tot op het niveau van de Vlaamse overheid. Iedereen weet dat er een ruimtelijke transitie moet gebeuren die heel drastisch is, maar je voelt ook dat er enorm veel tegenwind komt van de modale burger, omdat vertrouwde modellen zullen moeten veranderen. Er is momenteel geen politiek draagvlak en geen animo om echt door te zetten. Als we nu niet drastisch ingrijpen zal dat ons op termijn nochtans in ernstige problemen brengen.”

› U stelde onlangs een nieuw boek voor, de Bouwmeester gids ‘Samen wonen ontwerpen’, over de toekomst van collectief wonen. Schuilt daar volgens u de toekomst van ons woonmodel?

“Als je woonentiteiten dichter bij elkaar bouwt en die groepeert rond een stuk publieke ruimte, dan moet je mensen ook kansen geven om dat publieke domein mee in te nemen en er mee verantwoordelijkheid voor te dragen. Dat is een kwestie van hoe je gebouwen ten opzichte van elkaar organiseert. Als je kan wonen rond een plek waar je elkaar kan ontmoeten, als je (buiten)ruimte met elkaar kan delen, dan krijg je een veel aangenamer woonmilieu. Daarnaast wordt er in steden veel aandacht besteed aan de shoppers en de toeristen en te weinig aandacht aan de mensen die er wonen. Er zijn studies waaruit blijkt dat wanneer je in een straat het verkeer kan temperen en meer groen voorziet, er gewoon veel meer contacten ontstaan tussen de mensen die daar wonen. Er valt dus nog een enorme winst te behalen als we de collectieve en publieke ruimte meer gaan bekijken als woonruimte.”

› Dat klinkt allemaal heel mooi. Maar hoe krijg je dat concept verkocht? Wat is jullie taak als Team Vlaams Bouwmeester daarin?

“Wij willen goede voorbeelden naar voor schuiven door opdrachtgevers te begeleiden in het realiseren van voorbeeldige projecten. Er is natuurlijk een lange weg af te leggen, want bouwen is een heel traag medium. Maar hoe meer er van die voorbeelden ontstaan, hoe meer mensen het potentieel gaan ervaren. De boodschap van het boek is vooral dat je wonen niet moet benaderen vanuit de individuele luxe, maar eerder moet nagaan hoe woningen samen een geheel kunnen vormen en ruimte kunnen maken voor een groep. Vandaag wordt die publieke ruimte nog te weinig als een collectieve ruimte gebruikt door iedereen. En dat heeft te maken met ons woonmodel. Onze verkavelingsmodellen en onze verkeersinfrastructuur hebben dat model helemaal uiteengereten.”

› In Antwerpen wil men meer op hoogbouw inzetten door bouwvoorschriften te gaan versoepelen. Is dat volgens u een oplossing?

“Ik heb op zich niks tegen hoogbouw in sommige dense stedelijke gebieden. Maar het is fout om overheidsvoorschriften aan te passen om meer mogelijk te maken. Het probleem is niet dat er te weinig dingen mogelijk zijn of dat er te weinig plaats is om te wonen. Er zijn studies die hebben aangetoond dat, zelfs als we niks bijbouwen, we nog tot 2060 iedereen kunnen huisvesten. Simpelweg omdat men nu soms te groot woont of helemaal alleen woont in een villa van 350m². Wij leven zo verspreid dat je eigenlijk makkelijk winst kan boeken als je gewoon woningen tegen elkaar schuift. Indien je in elke straat in Vlaanderen twee huizen optopt en daar één appartement bij maakt, dan is heel de sociale woningproblematiek opgelost. Ik vind het eigenlijk pijnlijk dat overheden lijken te geloven dat meer vrijheid in de regelgeving het probleem zal oplossen. Wat men nu doet, is verantwoordelijkheid ontwijken.”

› In hoeverre voelt u zich gesteund door de vastgoedsector?

“Er zijn ontwikkelaars die de bouwshift beschouwen als een enorme bedreiging. Anderzijds zie ik ook ontwikkelaars die al verder staan dan de beleidsmakers, die echt inzetten op betaalbaar wonen en beseffen hoe belangrijk dat is voor hun eigen sector. Ik heb van ontwikkelaars geleerd wat autodelen is, wat de meerwaarde is van het concept van gemeenschappelijke tuinen, .... Er zijn ontwikkelaars die zich al langer dan vandaag bezighouden met het samenwonen- of dat coöperatief model, zowel ruimtelijk als juridisch.”

› Hoe kijkt u naar de toekomst?

“Het mobiliteitsprobleem, de klimaatcrisis, de stijgende woonprijzen en de waterproblematiek, … al deze problematieken komen samen in de ruimte. Het is cruciaal dat een volgende Vlaamse regering echt eens een ruimtelijk beleid opzet. Hoe gaan we zorgen voor wateropvang, klimaatbeheersing, een beter netwerk, meer ontharding en minder individuele mogelijkheden? Eigenlijk hebben we een soort van staatssecretaris van ruimtelijke transitie nodig om al het beleid daarop af te stemmen.”

› Wie weet komt die er wel. Bedankt voor het boeiende gesprek!

“Het beleid is veel te voorzichtig, er is te veel schrik om de economie pijn te doen”

Het glasvezelnetwerk trekt niet alleen particulieren en bedrijven de toekomst in, maar ook syndici. Frederiek Thiers, eigenaar van FTimmo, ziet tal van mogelijkheden. “Het fibernetwerk gaat iedereen het leven makkelijker maken. En niet in het minst de syndici.”

Frederiek Thiers trad meteen na zijn studies in de voetsporen van zijn vader, die al sinds ’67 actief is in de vastgoedsector. Zeven jaar geleden besloot hij zich exclusief op het syndicschap en rentmeesterschap te richten met FTimmo. Vandaag beheert FTimmo 130 residenties in Zuidwest-Vlaanderen, en had in 2021 alleen in Kortrijk al 300 studentenkoten onder zijn hoede. Daarnaast is Frederiek ook penningmeester bij het Beroepsinstituut van Vastgoedmakelaars (BIV), wat hem een bevoorrechte blik biedt op de sector.

Syndici zijn net dokters

“De cijfers in België zijn behoorlijk schrijnend”, geeft Frederiek toe. “We hebben nog zo’n 2.676 vastgoedbemiddelaars die ook syndicus zijn, maar bij velen daarvan beslaat het syndicschap amper 10% van hun activiteiten. Er zijn nog amper 513 collega’s die voor de volle 100% syndicus zijn. Ons beroep heeft namelijk de reputatie dat het louter kommer en kwel is. Daarom gaan we in oktober sensibiliseren met een grote campagne om de mooie kanten van ons beroep te belichten. Want die zijn er natuurlijk ook. Wanneer ik een lezing geeft bij Syntra, vergelijk ik ons beroep vaak met dokters. Die verhelpen ook (gezondheids)problemen, maar doen dat helemaal niet tegen hun zin. Net als dokters willen wij mensen helpen. Dáár halen wij onze voldoening uit.”

Leve de digitalisering

De doorbraak van de digitalisering stemt Frederiek hoopvol. Hij verwacht dan ook veel van het nieuwe fibernetwerk. “Toen de coronacrisis uitbrak, moesten we massaal overschakelen op video calls

voor onze bewonersvergaderingen. Ik vreesde dat die omslag te groot zou zijn voor onze oudere bewoners. Maar kijk, dat is wonderwel gelukt.” Sindsdien is de digitalisering exponentieel toegenomen met de ondersteuning van het nieuwe fibernetwerk. Dat ligt intussen al in 90% van de residenties van FTimmo. “Ook in ons kantoor werken we op glasvezel”, legt Frederiek uit. “Dat maakt echt een groot verschil. Op onze boekhouding na, werkt al onze software tegenwoordig via de cloud en dankzij het fibernetwerk zijn we zeker van de continuïteit die daarvoor vereist is.”

Frederiek ziet nog tal van andere mogelijkheden in het fibernetwerk, al zijn die volgens hem nog niet voor meteen. “Technisch zijn ze hier wel al mogelijk, maar in West-Vlaanderen en misschien zelfs in België lopen we altijd wat achter. Wij kijken de kat liever uit de boom. Ik weet dat ze in de Scandinavische landen bijvoorbeeld al veel verder staan om de mogelijkheden van het fibernetwerk te benutten. Ik denk dan bijvoorbeeld aan de liften. Als die defect zijn, gaat er meteen een automatische melding naar de leverancier of de onderhoudsdienst, waardoor de liften veel sneller hersteld worden. Er bestaan ook oplossingen die automatisch aan de ophaaldienst melden dat een vuilniscontainer vol zit. En het kan zelfs nog veel verder gaan dan dat. De snelle ontwikkelingen op het gebied van AI en gezichtsherkenning kan je bijvoorbeeld gebruiken voor camerabeveiliging in de inkomhal.”

Nieuwe mogelijkheden voor syndici dankzij fiber

“De digitalisering is exponentieel toegenomen met de ondersteuning van het nieuwe fibernetwerk”

“Uiteindelijk zal het fibernetwerk ook bij ons het leven makkelijker maken voor iedereen. En niet in het minst de syndici”, stelt Frederiek overtuigd. “Dat merken we nu al op het vlak van energie. Sinds het capaciteitstarief is ingevoerd, moet je het energieverbruik beter opvolgen. Steeds meer gebouwen worden uitgerust met laadpalen en zonnepalen. Daar zijn allemaal snelle verbindingen voor nodig, met een betrouwbare continuïteit. Het fibernetwerk kan dat perfect aan.”

Sneeuw op tv

Frederiek overtuigde de bewoners van het nut van fiber met de impact ervan op hun tv-ervaring : “ Veel mensen wimpelen al die nieuwe mogelijkheden nog af, omdat ze niet beseffen dat ze daar binnenkort volop gebruik van gaan maken. Of ze denken dat het fibernetwerk enkel voor Proximusklanten is bedoeld, omdat het Proximus-logo op alle communicatie prijkt. Terwijl fiber een open netwerk is, dat toegankelijk is voor alle operatoren. Maar als men bewoners uitlegt dat het kopernetwerk binnenkort verdwijnt en ze dus alleen maar sneeuw op hun tv-scherm zullen zien als ze geen fiber laten plaatsen, dan volgt de goedkeuring meestal snel ”, lacht hij.

Rimpelloze installatie

De eigenlijke installatie van het fibernetwerk verloopt tegenwoordig vlot, al had Frederiek wel wat last van kinderziektes. “De allereerste installaties verliepen inderdaad niet helemaal zoals gepland. De voorafgaande studies door de field managers van Proximus verliepen vlot, maar bij de eigenlijke uitvoering door de onderaannemers hadden we in het begin toch wat problemen. Ze boorden bijvoorbeeld op een ongelukkige plek of keken niet na of er al een kabelgoot lag waar ze gebruik van konden maken. Sindsdien spreek ik na de goedkeuring op de algemene vergadering eerst nog eens af met de persoon die het plan heeft opgesteld. Dan overlopen we alles nog eens samen en bespreken we de mogelijkheden om het kap- en breekwerk tot een minimum te beperken. Die communicatie met Proximus verloopt heel open en constructief. Onze voorstellen om het plan aan te passen, moeten natuurlijk technisch haalbaar zijn, maar ze staan voor veel open. Sinds ik deze aanpak heb ingevoerd, hebben we nooit meer problemen gehad bij de installatie.”

“Daarnaast beklemtoon ik altijd dat ze nú op de kar moeten springen omdat het gratis wordt aangeboden. Als je nu geen fiber laat leggen en je achteraf op eigen kosten een put moet graven, een kabel moet binnentrekken en die naar de verschillende verdiepingen moet doortrekken, dan gaat je dat makkelijk enkele duizenden euro kosten. Ik hoor van collega’s dat het soms lang duurt eer ze de toestemming krijgen van bewoners om fiber te leggen. Maar als wij het op deze manier aan de bewoners uitleggen, dan hebben we eigenlijk nooit problemen.”

Hebt u vragen over de administratieve procedures of de facturatie?

Neem contact op met het Syndic Team:

• 0800 30 30 7

• syndic@proximus.com

• proximus.be/syndicfiber

Frederiek Thiers, eigenaar van FTimmo.

Dat we onze honderdste editie van CIB Info in een feestjasje steken, is je ongetwijfeld opgevallen aan de cover. En wat is een feesteditie zonder wedstrijd?

Bij CIB staken we de koppen samen en kwamen we tot vijf ondernemers die zowel rechtstreeks als onrechtstreeks een link hebben met vastgoed. Deze personen hebben we weergegeven a.d.h.v. vijf illustraties waar we hun typerende kenmerken in de verf zetten. Aan jou om je hersenen te kraken in de zoektocht naar deze vijf ondernemers. Veel succes!

ACEG — Als erkend keuringsorganisme voert ACEG tal van technische keuringen uit ter ondersteuning van keuringsattesten en certificaten. Ze onderscheiden zich door nadruk te leggen op kwaliteit, snelheid en digitalisering.

Win één duo ticket voor een cyclocross naar keuze:

Cyclocross Koppenberg

• Cyclocross Kortrijk

• Cyclocross Boom

• Cyclocross Mol Zilvermeer

Cyclocross Mol Loenhout

CheckNet — CheckNet

is het eerste nationale netwerk dat zich specialiseert in woninginspecties, zoals plaatsbeschrijvingen. Ze bieden scherpe tarieven met een landelijke dekking en een korte opleveringstermijn.

Win één van de twintig credits als je zelf plaatsbeschrijvingen uitvoert of win één van de drie plaatsbeschrijvingen als je geen gebruik maakt van de CheckNet-app.

HOE DEELNEMEN?

Mail de vijf namen van deze ondernemers én je persoonlijke top drie van onderstaande prijzen tegen uiterlijk 20 oktober naar wedstrijd@cib.be.

WAT KAN JE WINNEN?

Maak kans op één van de prijzen van onze partners.

ECCA — ECCA is één van de grootste onafhankelijke laboratoria van het land, met een specialisatie in asbest. Ze werken volledig digitaal en staan garant voor een vlotte service én scherpe prijzen.

Win één van de tien warme kledingsets: een bodywarmer en een paar handschoenen met ECCA-logo

ORIS — ORIS bouwt een sector overkoepelende ITinfrastructuur uit en maakt zo koppelingen met diverse overheidsdiensten en commerciële partners mogelijk. Zo verlopen diensten via één weg naar alle vastgoedprofessionals.

Win een pakket van digitale tools: Honderd digitale handtekeningen

• Een abonnement op SmartBid, inclusief vijf biedingsprocedures

• Een abonnement op AntiWitWas tool voor één jaar

Fonds 323 — Fonds 323 is al jaren een gevestigde waarde binnen de vastgoedsector. Via opleiding, coaching, HR-ondersteuning en het uitkeren van sociale voordelen, bouwt Fonds 323 mee aan de vastgoedsector van morgen.

Eén bemiddelingskantoor en één beheerkantoor kunnen een workshop op maat winnen rond het thema ‘interne communicatie’. Nadien voorzien ze ook een leuke afsluiter voor het hele team. In samenspraak met de sectorconsulent wordt gekeken wat er mogelijk is voor de winnende ondernemingen in kwestie.

Een in-company opleiding RealSmart in jouw kantoor

VIVO — Onder het motto ‘levenslang leren’ speelt

VIVO een essentiële rol in de vorming van alle vastgoedprofessionals. Het hele jaar door staan ze garant voor een zeer ruim aanbod aan opleidingen in verschillende lesvormen.

Win één van de vijf opleidingspakketten ter waarde van 300€ + BTW

CONCORDIA — Concordia biedt verzekeringsoplossingen aan op maat van vastgoedmakelaars-, syndicusen rentmeesteractiviteiten. Ook voor niches zoals toeristisch vakantieverhuur hebben zij een oplossing klaar.

Win één van deze drie boeken: The Human Playground – Hannelore Vandenbussche

• The Butcher’s Book – Dierendonck

• Zeevuur – Willem Hiele

Spotto — Het grootste nieuwe vastgoedplatform dat niet alleen ‘makelaar first’ denkt, maar vooral ook slim en future proof opgezet is. Vind slim, verkoop slim, informeer slim, huur slim, koop slim.

Win één van de drie gepersonaliseerde luxe aperoboxen

Ook CIB geeft prijzen weg. We hebben je er graag bij op 24 november op het Vastgoedcongres. Ontdek het programma op www.vastgoedcongres.be

Win één van de drie tickets voor het Vastgoedcongres

Hartelijk dank aan al onze partners voor dit mooie prijzenpakket!

DIT WAS 2022!

JE ERA CARRIÈRE? ZO GESTART.

WIL JE DEEL UITMAKEN VAN DE GROOTSTE VASTGOEDFAMILIE VAN BELGIË?

Met 140+ kantoren en 575+ medewerkers realiseerde ERA het afgelopen jaar meer dan 10.500 vastgoedtransacties. Als marktleider in de Belgische vastgoedsector zijn we daar uiteraard heel trots op, maar the best is yet to come! Om verder te groeien en onze ambities waar te maken, zijn we op zoek naar Topmakelaars en -medewerkers. Mensen die zich voor 100% inzetten en steeds verder willen ontwikkelen op zowel persoonlijk als professioneel vlak.

JOUW DROOMJOB IS ZO GEVONDEN BIJ ERA!

KAN JE NIET WACHTEN OM AAN DE SLAG TE GAAN? YOU AIN’T SEEN NOTHING YET!

ERVAAR DE ZALIGE VIBES VAN EEN TEAM DAT SAMEN DROOMT, LACHT EN SUCCESSEN VIERT.

KLAAR OM DEEL UIT TE MAKEN VAN DE ERA FAMILY?

Wil je aan de slag als vastgoedmakelaar of bied je liever ondersteuning aan de verschillende ERA kantoren? Ben je een geboren marketeer of weet jij je als geen ander een weg te banen tussen facturen, creditnota’s en andere documenten? Er is ongetwijfeld een plaats voor jou.

AARZEL NIET EN NEEM CONTACT MET ONS OP VIA JOBS@ERABELGIUM.BE OF ONTDEK ALLE VACATURES OP ERA.BE.