Opinieblad Forum 22

Opinieblad vno-ncw Ondernemers, politiek en maatschappij

#22/29.11.12

in

r ne

Neelie Kroes

sp e ci

‘Kabinet investeert te weinig in ict’ actueel Cybersecurity: niet overlaten aan ict’ers 16 xx

achtergrond Wereld online: Nederland is spin in het web 30

al

te

t

portret Greenwheels-baas: ‘Mvo? Gewoon winst maken’ 46

inhoud #22 Rubrieken

14

4 Opinie VNO-NCW • Klijnsma moet pensioenpijn verzachten • Laat Blok de laatste reddingsboei voor de bouw verdwijnen?

• EU-leiders: beknibbel niet op r&d!

• VNO-NCW Midden: Gebruik energiegeld voor garantiefonds • Gemeenten mogen niet de dupe worden van nieuwe begrotingswet

8 De foto Balletje trap in Brazilië

14 En zoon ‘Ik laat mijn vader maar gaan’

20 Vijf vragen aan

20

Sophie in ‘t Veld, lid van het Europees Parlement voor D66

21 Uitspraken 29 Belrondje Hoe digitaal beveiligd is de ondernemer?

35 Scheer Schakelen

36 Buiten beeld Medy van der Laan

37 Vereniging

45

45 Mohikanen ‘Af en toe moet je iets lelijks maken’

50 Overlevers Duinrell

50 Colofon

2

FORUM #22/29.11.12

46

rubrieksnaam

in

r ne

30

Artikelen

al

te

t

sp e ci

10 Neelie Kroes wil dat Rutte kiest voor ict Nederland zat op de driverseat. Maar de positie van voorloper op digitaal gebied dreigen we kwijt te raken, zegt Neelie Kroes. De Eurocommissaris Digitale Agenda wil Nederland en Europa weer op de kaart zetten. ‘Ict moet onderdeel zijn van het regeerakkoord.’

16 Cybersecuriwat?

Internetveiligheid is van levensbelang geworden. En dus hoort het niet thuis bij de afdeling ict, maar bij de top. Dat zegt Piet van Schijndel, lid van de raad van bestuur van de Rabobank. ‘Het hoeft maar één keer mis te gaan: funest voor je bedrijf.’

22

22 Met of zonder internet?

Bestaat dat nog? Bedrijven die zonder internet, Facebook, Hyves of Twitter door het leven gaan? Je kunt het je bijna niet voorstellen en toch zijn ze er: website-lozen. Of bedrijven die af en toe offline (willen) gaan. ‘We worden toch wel gevonden.’

24 Overheidsdata: het nieuwe goud?

Je kunt het zo gek niet bedenken of de overheid verzamelt er gegevens over. Kentekens, vastgoed, het weer, en zelfs de griep. Als die data nu eens gratis beschikbaar zouden zijn.

Ondernemers dromen ervan. Wanneer wordt het realiteit?

30 Hoe lang blijft Nederland de ruggengraat van het internet?

In de virtuele wereld van het internet staat Nederland met een dikke stip op de kaart.

Belangrijke verbindingen worden hier gemaakt. En dat trekt bedrijvigheid aan. Tot nu toe werd de slag met de concurrentie uit Frankfurt en Londen gewonnen. Maar of dat zo blijft?

46 Ondernemen is een spel voor Gijs van Lookeren Campagne Verwacht van hem geen hemelbestormende verhandelingen over duurzaamheid.

Gijs van Lookeren Campagne is directeur van Greenwheels (deelauto’s) en doet niet aan maatschappelijk verantwoord ondernemen. ‘Groen zijn, is vaker je auto laten staan.’

3

FORUM #22/29.11.12

opinie vno-ncw

Internet: het is al net zo’n vanzelfsprekendheid als water of energie.

Hoe zouden we nog kunnen leven, werken, ondernemen zónder?

Toegegeven, ik ben nog van de generatie die een groot deel van zijn leven internetloos heeft moeten doorbrengen. Iets wat een tiener of twintiger zich amper nog kan voorstellen tegenwoordig.

Internet is immers de kern van heel veel economische bedrijvigheid geworden. En een perfecte voedingsbodem voor nieuwe start-ups.

Ict zal ook de komende jaren een belangrijke bron zijn voor innovatie. Het nieuwe kabinet-Rutte erkent dit. In het regeerakkoord worden tien publiekprivate doorbraakprojecten aangekondigd, ondermeer gericht op het vergroten van het gebruik en de kennis van ict door het midden- en kleinbedrijf, in de topsectoren en in sectoren als onderwijs en zorg. Dat is mooi, al had het ‘nog wel een plakje meer mogen zijn’, aldus eurocommissaris Neelie Kroes elders in dit blad.

Hetzelfde regeerakkoord spreekt ook van toenemende bedreigingen en kwetsbaarheden op het terrein van cybersecurity. Ook het bedrijfsleven heeft hier oog voor. Het is een onderwerp geworden dat de ict-afdeling allang ontstegen is of dat in elk geval zou moeten zijn. ‘Internetveiligheid is van levensbelang geworden’, zegt Piet van Schijndel, lid van de raad van bestuur van de Rabobank Groep, in deze Forum. Van Schijndel trekt de vergelijking met de luchtvaart: ‘Het hoeft maar één keer mis te gaan door nalatigheid en het is funest voor het bedrijf.’

jeroen poortvliet

Plakje meer

Niet zo gek dus dat er een nieuwe Europese verordening in de maak is over gegevensbescherming. Het is een goede zaak dat de oude richtlijn wordt aangepast aan de technologische ontwikkelingen en dat een zorgvuldige omgang met persoonsgegevens wordt gewaarborgd. Laten we er echter wel voor zorgen dat we dit op een manier regelen die ook voor ondernemers werkbaar blijft.

De manier waarop in Nederland de zogenoemde cookiewet uitgevoerd is, is een goed voorbeeld hoe het níet moet. De huidige wet zorgt vooral voor veel onduidelijkheid en ergernis. Daarom was ik deze week blij met het voorstel van D66-kamerlid Kees Verhoeven om de cookiewet te versimpelen. Gelukkig heeft minister Kamp laten weten dat hij hier sympathiek tegenover staat en er voor het eind van het jaar op terugkomt.

Bernard Wientjes Voorzitter vno-ncw

Klijnsma moet pensioenpijn verzachten • Invoering nieuwe pensioenregels vertraagd • Vorig pensioenstelsel tast economie aan • Maatregelen nodig om gevolgen vertraging te dempen Staatssecretaris Klijnsma van Sociale Zaken verklaarde onlangs dat ze meer tijd nodig had voor de invoering van de nieuwe pensioen­ regels. De materie was volgens haar complex, terwijl de verkiezingen ook nog eens voor vertraging hadden gezorgd. Het streven is om de nieuwe regels per 2015 in te laten gaan en niet, zoals gepland, in 2014. De staatssecretaris wil zorgvuldig omgaan met het invoeren van de nieuwe regelgeving.

Hoe lovenswaardig haar zorgvuldigheid ook is, het betekent wel dat we opnieuw moeten doorgaan met een pensioenstelsel dat echt zijn beste tijd heeft gehad. Een pensioenstelsel dat mede door de econo­ mische crisis op zijn laatste benen loopt. Dat financieel niet houd­ baar is. Niet voor jonge werknemers en niet voor oude werknemers.

Een stelsel dat ervoor zorgt dat de pensioenpremies per jaar te snel omhoog gaan, waardoor koopkracht verdwijnt. Een systeem dat ervoor zorgt dat er ook fors gekort moet worden op de pensioenen.

Het oude pensioenstelsel creëert onrust in de samenleving, waar­ 4

FORUM #22/29.11.12

door de consument de hand op de knip houdt.

Het uitstel zorgt ervoor dat de pensioenen voor de gemiddelde Neder­ lander een hoofdpijndossier blijven, waardoor het consumentenver­ trouwen niet verbetert. Het pensioenakkoord dat al in de zomer van 2011 was afgesproken, had deze emotionele tijdbom onschadelijk kun­ nen maken. Extreme premieverhogingen zouden vermeden zijn. In goede tijden zou de pensioenpremie niet automatisch verlaagd zijn, terwijl de premie in slechte tijden ook niet verhoogd zou worden. Dat zorgde voor een pensioenpremiestabilisatie. Fijn voor de werknemer die al één dag per week werkt voor zijn pensioen, en goed voor de werkgever die flink meebetaalt aan het pensioen. Door de premie in slechte tijden niet te verhogen, wordt voorkomen dat de economie een extra tik krijgt en de loonkosten per werknemer oplopen.

Het is te hopen dat het kabinet – totdat het nieuwe pensioenstelsel is ingevoerd – extra maatregelen neemt om de nadelen van het oude pen­ sioenstelsel op te vangen. Het is van groot belang om het pensioenveld en de sociale partners te betrekken bij de uitwerking van de nieuwe regels. Voorkomen moet worden dat pensioen een pijnpunt blijft.  www.vno-ncw.nl/pensioenen

Laat Blok de laatste reddingsboei voor de bouw verdwijnen?

wandelgangen

pvda valt over plastic fles Een storm in een fles water, vindt PvdA-Kamerlid Manon Fokke het gedoe over haar maidenspeech.

Daarin sprak zij zich uit tegen de afschaffing van statiegeld op plastic flessen, waarover overheid, bedrijfsleven en gemeenten in de vorige kabinetsperiode een akkoord hebben gesloten. Een dag later meldde PvdA-staatssecretaris van Milieu Mansveld dat het nog steeds de bedoeling is dat het statiegeld wordt afgeschaft. Het akkoord moet alleen nog worden ondertekend door de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG).

5

• Bouwproductie koopwoningen blijft al tijden achter • Huursector zou voor verlichting kunnen zorgen • Mits politiek corporaties niet voor 2 miljard belast

dijkstra

De VVD-fractie zit in de maag met de extra bezuinigingen van 250 miljoen euro op de infrastructuur. De bezuinigingen maken deel uit van de reparatie van de zorgpremie-affaire, maar raakt aan een ander liberaal uitgangspunt: voldoende asfalt voor de auto.

Kamerlid Ton Elias heeft alvast vijf nieuwe wegen, een wegverbreding en een tunnel geoormerkt als projecten die zeker moeten doorgaan en waarop niet mag worden bezuinigd. ‘Die 250 miljoen is meer dan ons lief is, maar we moeten niet doen alsof Nederland ineens stilstaat. Het totale infrastructuurbudget is 6 miljard euro.’

Volgens Elias moeten asfalt, spoor en water alle drie ‘bloeden’, waarbij de pijn evenredig over wegen en openbaar vervoer wordt verdeeld.

Daar haakte CDA-Kamerlid Sander de Rouwe op in, want had Elias’ coalitiegenoot Attje Kuiken van de PvdA niet eerder gezegd dat de bezuiniging vooral ten koste van wegen zou gaan? De Rouwe: ‘De VVD is de weg kwijt.’

Minister Schultz van Infrastructuur zal in de loop van 2013 aangeven waar de klappen echt gaan vallen.

Elias: afweging

‘Ik heb alleen maar het officiële PvdA-standpunt herhaald’, zegt Fokke. ‘En ik heb begrepen dat er binnen de VNG stevig over de afschaffing wordt gediscussieerd.’

Half december moet de VNG hom of kuit geven. Fokke wil daar niet op vooruitlopen en wacht nu even af.

dijkstra

vvd zoekt een uitweg

Fokke: glashelder

FORUM #22/29.11.12

Bouwprojecten die de eindstreep niet hebben gehaald of met grote vertraging worden afgebouwd. Je hoeft er in ons land niet lang naar te zoeken. In bijna elke gemeente zijn er zo wel een paar aan te wij­ zen. De belangrijkste reden is de sterk teruggevallen vraag naar koopwoningen: de huizenmarkt zit totaal op slot. En daar plukt de bouw de wrange vruchten van. De ene na de andere aannemer krimpt z’n personeelsbestand in. En faillissementen zijn aan de orde van de dag.

Onder de huidige marktomstandigheden zou in de huursector nog wél werk te doen kunnen zijn. Want de vraag naar betaalbare huur­ woningen is onverminderd groot. Zaak is dan wel dat woning­ bouwcorporaties niet worden gehinderd door knellend regerings­ beleid. En dat is precies wat nu wel dreigt te gebeuren. Volgens de plannen uit het regeerakkoord moeten de corporaties 2 miljard euro extra belasting gaan betalen. Maar tegelijkertijd wordt het hen onmogelijk gemaakt om het daarvoor benodigde geld binnen te krijgen. De reden? Het kabinet heeft de huur van woningen gemaxi­ meerd op 4,5 procent van de woz-waarde. En daardoor kunnen verhuurders geen fatsoenlijk rendement meer maken.

De eerste resultaten van het nieuwe beleid tekenen zich nu al af.

Half november waarschuwde de koepel van Nederlandse woning­ bouwcorporaties Aedes dat bij ongewijzigd beleid een bouwstop dreigt. Niet lang daarna volgden al de eerste aankondigingen van corporaties die zeiden geen andere keus meer te hebben dan te schrappen in geplande woningbouwprojecten. En daar zal het niet bij te blijven, zo voorspelt de sector. Ondanks het schrappen van plannen dreigen veel corporaties in grote financiële problemen te komen. Daardoor zal ook het mes gaan in het noodzakelijke onder­ houd. En ook dat treft de bouw – en daarmee de hele economie – recht in het hart.

Alle reden om te komen tot een formule die de corporaties wél in staat stelt te investeren. Eén die recht doet aan de corporaties, de bouw én de mensen die op zoek zijn naar een betaalbare woning. 

opinie vno-ncw

VNO-NCW Midden jeroen poortvliet

EU-leiders: beknibbel niet op r&d!

• Topoverleg financieel kader EU bepaalt ook prioriteiten • Svp inzetten op verbeteren verdienkracht van bedrijven • 80 miljard voor onderzoek en innovatie is echt het minimum

‘Gelukkig dat we deze exercitie maar één keer in de zeven jaar hoeven te doen’, verzuchtte Herman van Rompuy vorige week donderdag. De voorzitter van de Europese Raad zag de topconferentie over het eu-budget 2014-2020 bij voorbaat al somber in. Tussen het geharrewar over wie hoeveel betaalt of terugkrijgt, moet één ding niet vergeten worden: de economie moet volle kracht vooruit.

De Europese regeringsleiders vergaderen de komende tijd over het meerjarig financieel kader 2014-2020. Dat is meer dan een boekhoudkundige exercitie. Het wordt een afspie­ geling van de prioriteiten van de Europese Unie.

Voor een duurzame economische groei in Europa zou de eu de komende jaren minimaal 80 miljard euro moeten inves­ teren in onderzoek en innovatie (r&d). Dat bedrag is voor­ gesteld voor Horizon 2020, het nieuwe onderzoekspro­ gramma van de eu zelf dat in 2014 moet beginnen. Minder schaadt concurrentiegevoelige sectoren die dan bedrijven van buiten Europa niet bij kunnen benen.

Voor een uitweg uit de crisis moet sterk geïnvesteerd wor­ den in de verdienkracht van de bedrijven. Daar heeft Neder­ land, als handelsnatie en doorvoerland naar vrijwel alle eulidstaten, een enorm belang bij. Dat overstijgt de vraag: hoeveel contributie betalen we? Het uitgangspunt moet zijn: krijgen we ervoor terug wat we nodig hebben?  www.vno-ncw.nl/EU, www.vno-ncw.nl/innovatie

Gebruik energiegeld voor garantiefonds Soms kunnen dingen snel gaan. In oktober sturen we onze industriële leden een mail met de vraag of zij problemen hebben met het krijgen van bankgaranties bij het verlenen van een opdracht. Die oproep mist zijn effect niet.

Binnen enkele dagen ontvangen we 54 reacties van leden. Ondernemers die de veranderingen in financiering zelf ervaren, herkennen of bezorgdheid voor de toekomst hierover delen. Ze komen met noodkreten als: ‘Wij ervaren de terughoudendheid van banken en ook de Nationale Borg. Zeker bij grotere orders leidt dit tot een behoorlijke druk op de liquiditeit’. En: ‘Innovatie staat nagenoeg stil en opschaling van nieuwe, kansrijke innovaties is welhaast onmogelijk’.

Wat is er aan de hand? De exporterende maakbedrijven vormen de basis van een gezonde handelsbalans en een duurzame werkgelegenheid. Op dit moment leidt een gebrek aan geld en financieringsmogelijkheden tot een toenemende vraag om bankgaranties bij opdrachtverlening. En deze bankgaranties beïnvloeden direct de liquiditeit en het beschikbare werkkapitaal van de bedrijven. Ook organisaties zoals Nationale Borg zijn nog steeds terughoudend om borg te staan.

Een oplossing is de instelling van een provinciaal garantiefonds, dat exporterende industriële bedrijven meer lucht kan geven, waardoor geen orders worden misgelopen. Het idee is dat de provincie, in dit geval Gelderland, een deel van het NUON-geld zou aanwenden voor een revolverend borgstellingsfonds van 65 miljoen euro. Op die manier wordt de groei van de maakbedrijven in Gelderland veiliggesteld. Ook in andere provincies is energiegeld beschikbaar, dat op deze manier uitkomst zou kunnen bieden aan exporterende bedrijven.

Gedeputeerde Staten van Gelderland hebben inmiddels toegezegd dat de provincie binnen vijf maanden de haalbaarheid van zo’n fonds onderzoekt en hierover rapporteert. We houden het warm en het liefst stoken we het vuurtje nog wat op. Gelderse bedrijven die het initiatief willen steunen kunnen daarom nog steeds het manifest ondertekenen op de site gelderseborgvoorgroei.nl.

Exporterende bedrijven buiten Gelderland roepen we op zich ook te melden bij de vereniging. Want – zoals zo vaak geldt – samen bereiken we meer!

Tineke Bakker-van Ingen voorzitter VNO-NCW Midden

6

FORUM #22/29.11.12

Gemeenten mogen niet de dupe worden van nieuwe begrotingswet

wandelgangen

PvdA-Kamerlid Jeroen Recourt wil dat staatssecretaris Teeven van Veiligheid en Justitie frauderende ondernemers aanpakt met een civiel bestuursverbod. Dat houdt in dat ondernemers die hebben gesjoemeld met een bv geweigerd

niet bellen, geld terug Minister Kamp van Economische Zaken wil dat telecombedrijven en internetproviders in hun algemene voorwaarden een compensatieregeling opnemen voor grote storingen. Tot dusver vindt compensatie incidenteel plaats en hebben niet alle aanbieders een regeling daarvoor. Klanten weten ook vaak niet dat die mogelijkheid bestaat.

Het is de bedoeling van de minister dat klanten vooraf uitleg krijgen over de compensatieregeling, zodat ze mede op basis daarvan hun keuze voor een aanbieder kun-

rutte wil bouw niet apart helpen Premier Rutte is niet van plan om apart de portemonnee te trekken voor de bouwsector. Dat maakte hij duidelijk aan ChristenUniefractieleider Arie Slob, die tijdens het vragenuurtje in de Tweede Kamer wilde weten of de premier wat ziet in een nieuwe btw-verlaging voor herstel- en renovatiewerkzaamheden. Directe aanleiding waren nieuwe CBS-cijfers over de stand van de economie. ‘De oplossing is niet om met stimuleringspakketten te komen voor concrete sectoren. Wij weten uit het 7

kunnen worden als zij een nieuw bedrijf willen oprichten.

Maar met zo’n bestuursverbod is Teeven er nog niet. ‘Dat werkt alleen als er ook een aandeelhouderregister komt, waarmee in kaart wordt gebracht welke persoon er achter een bv zit’, aldus Recourt. Want vaak verschuilen de sjoemelaars zich achter een hele constructie van bv’s.

• Europese begrotingsafspraken raken ook gemeenten • Alle overheden moeten tekorten terugdringen • Terecht, maar zorg wel dat gemeenten blijven investeren

nen maken. Klanten moeten nog even geduld hebben, want de wet waarin Kamp de compensatieregeling voor vaste en mobiele telefonie gaat vastleggen, zal er niet voor 2014 zijn. Dat is dus hopen op een jaar zonder storing. dijkstra

bv-verbod voor sjoemelaars

Kamp: ongestoord

verleden dat de effecten daarvan buitengewoon beperkt zijn.

Het effect komt te laat, is te weinig en kost te veel’, zei Rutte, die ook nog even naar het RSV-debacle in de jaren tachtig wees.

De premier ziet meer in een algemeen beleid van minder regels, lage lasten, veiligheid en een goed opgeleide bevolking om de economie – en daarmee de bouw – weer vlot te trekken. Een ‘teleurstellend’ antwoord, vond Slob. ‘Dit kabinet leunt gewoon achterover.’ Een amendement om de btw te verlagen haalde het niet.

FORUM #22/29.11.12

In zijn vorige ‘leven’ als Amsterdams wethouder had vicepremier Lodewijk Asscher het nog over een ‘destructieve wet’. En Annema­ rie Jorritsma, voorzitter van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (vng), noemde de Wet houdbare overheidsfinanciën (wet Hof) tijdens een recent rondetafelgesprek met Tweede Kamer­ leden ‘perverterend’ en ‘fout’. Als het aan haar en haar collega Johan Remkes van het Interprovinciaal Overleg (ipo) ligt gaat de Neder­ landse vertaling van de Europese afspraken over het op orde bren­ gen van de nationale begrotingen van tafel of wordt deze op zijn minst flink aangepast.

Gemeenten, provincies en waterschappen samen zorgen nu voor een tekort van bijna 4,5 miljard euro, ofwel 0,8 procent van het bruto binnenlands product (bbp). Onder de wet Hof moet dat wor­ den beperkt tot maximaal 3 miljard, 0,5 procent van het bbp.

Gemeenten moeten daar met 0,35 procent het leeuwendeel van voor hun rekening nemen, provincies en waterschappen de rest.

Lukt het niet om onder die 3 miljard te blijven, dan volgt een boete.

Dat er moet worden bezuinigd, ook op decentraal niveau, dáárover is vrijwel iedereen het wel eens. Maar de vrees is groot dat de wet Hof een levensgroot ander probleem creëert. De bv Nederland dreigt door de regels uit deze wet alleen maar verder in een neer­ waartse spiraal terecht te komen.

De verklaring is simpel. Lagere overheden (gemeenten, provincies, waterschappen) hebben traditioneel een groot aandeel in de inves­ teringen in bijvoorbeeld wegen en gebouwen. Zodra zij zich genoodzaakt zien om de hand (nog) steviger op de knip te houden om te voldoen aan de strengere regels, zullen nieuwe projecten – of het nu gaat om wegen, gebouwen of andere zaken – worden geschrapt of op z’n minst op de lange baan worden geschoven. Een ontwikkeling die nu al gaande is. En dat pakt niet alleen slecht uit voor de toch al zo zwaar getroffen bouwsector, maar ook voor de Nederlandse economie als geheel.

De kunst is het evenwicht te vinden waarbij wél wordt voldaan aan de Europese begrotingseis, maar dit ongewenste neveneffect wordt voorkomen. De Kamer is nu aan zet. 

de foto rubrieksnaam

8

FORUM #22/29.11.12

rubrieksnaam

Balletje trap in Brazilië Rio de Janeiro, 22 november – Willem-Alexander laat zich de bal ontfutselen door Aron Winter en Clarence Seedorf (midden en rechts). Zo’n honderd Braziliaanse kinderen mochten trucjes leren van de prins en de oud-internationals. Die speelden een potje panna in het Maracanãzinho stadion dat in de Braziliaanse hoofdstad Rio de Janeiro staat. De wedstrijd was de afsluiting van een evenement dat de ondernemersorganisatie voor de technologische industrie FME-CWM organiseerde om Nederlandse en Braziliaanse bedrijven met elkaar in contact te brengen. Brazilië organiseert het WK voetbal in 2014 en Nederlandse bedrijven kunnen helpen bij de bouw van luchthavens, infrastructuur en stadions.

Willem-Alexander bracht samen met prinses Maxima een officieel bezoek aan Brazilië. Een delegatie van 175 bedrijven ging met hen mee op handelsmissie onder leiding van MKB-voorzitter Hans Biesheuvel.

Tekst: Jiska Vijselaar | Foto: Robin Utrecht/anp

9

FORUM #22/29.11.12

omslag

‘Ik zal absoluut niet opgeven’ Als commissaris voor de Digitale Agenda moet Neelie Kroes een verenigd digitaal Europa op de kaart zetten met onder meer supersnel internet. Niet gemakkelijk in een crisis en nu er in Europa ook nog eens stevig ruzie wordt gemaakt over de begroting. ‘Ik duw gewoon door.’

Tekst: Walter Devenijns, foto’s: Nils van Houts/anp

‘ict zou onderdeel moeten zijn van het regeerakkoord’

U hebt zware kritiek op het zwakke digitale beleid van kabinet-Rutte II. ‘Ja, dat had wel een plakje meer kunnen zijn.

De digitale ontwikkelingen gaan razendsnel.

Het is geen kwestie meer of je ervoor of ertegen bent, het is een feit. Informatie- en commu­ nicatietechnologie moeten de concurrentie­ positie van Europa en dus ook Nederland verstevigen. Dat betekent dat het een essentieel stuk in het regeerakkoord zou moeten zijn.’

U had meer onderzoeksbudgetten, minder regeldruk en een betere toegang tot de financiering willen zien?

‘Onderzoek en innovatie zijn van essentieel belang binnen de digitale wereld. Het vraagt moed om er geld in te investeren, want het is voor de kiezer niet onmiddellijk duidelijk wat daar gebeurt. We weten beter dan ooit dat onze wereldpositie van innovatie afhankelijk is. Dat de Europese Commissie speciaal een portefeuillehouder voor een Digitale Agenda heeft gecreëerd, is een wake-up call.’

Wat is uw boodschap aan het kabinet?

‘In de jaren negentig zaten Europa en Neder­ land op digitale gebieden nog op de driverseat.

10

FORUM #22/29.11.12

Op sommige gebieden hebben we terrein ver­ loren, maar we hoeven de moed niet op te geven. Er zijn nog steeds veel mogelijkheden.

Nederland bezit chipmachinemaker asml, de nummer 1 van de wereld. Die werkt op veel gebieden samen met het mkb in de regio, maar ook met de universiteiten van Eindhoven, Leuven en Aken. Dat maakt duidelijk dat grensoverschrijdend werken heel belangrijk is.

Die manier van werken biedt Nederland grote mogelijkheden. Ik zal in de gesprekken met de Nederlandse bewindslieden alle kansen pak­ ken om te wijzen op de voordelen van innovatie en crossborder-samenwerking. Het feit dat de Nederlandse regering net 167 miljoen heeft gereserveerd voor wetenschappelijk onder­ zoek geeft me wel weer een warm gevoel.’

China investeert enorm in supersnel internet. Dreigt Europa de slag te missen?

‘Deze economische crisis oplossen heeft natuurlijk de allerhoogste prioriteit, maar we moeten ook post-crisis denken. Hoe kun je in de tussentijd allerlei digitale projecten in gang zetten om de Europese economie in de toe­ komst concurrerend te maken? Waardoor we banen kunnen creëren.’

11

FORUM #22/29.11.12

omslag

‘ik wil niet geconfronteerd worden met het verwijt: je hebt niets gedaan’

‘Ik maak me grote zorgen over de werkloos­ heid. Nederland zit qua cijfers nog steeds aan de goede kant, maar toch. Het is tegenstrijdig.

In 2015 wordt geschat dat er een tekort is aan zevenhonderdduizend mensen in de ict. Het zal toch niet gebeuren dat bedrijven Europa verlaten omdat ze de goede mensen niet kun­ nen vinden? Gelukkig zien we voorbeelden zoals een Duits bedrijf dat jonge Spaanse werkloze ict’ers heeft ingeschakeld, terwijl die in Spanje blijven wonen.’

‘Aan de ene kant heb je een enorme werkloos­ heid, aan de andere kant kunnen we de werk­ nemers met de juiste skills niet vinden. In 2020 moeten er volgens het eu-plan 20 miljoen aan ict gerelateerde nieuwe banen zijn gescha­ pen. Dat gaat niet vanzelf. Dat vergt wel enige sturing op onder meer digitaal, maar ook op onderwijsgebied. Europa moet één interne markt vormen op digitaal gebied.’

Uw Commissie concludeerde dat de digitale interne markt wordt gehinderd door onduidelijke regels en het ontbreken van een Europees auteursrecht.

12

FORUM #22/29.11.12

Wanneer hebt u dat opgelost?

‘De Commissie werkt hard aan oplossingen op het gebied van auteursrecht. Wij, mijn medecommissaris Barnier en ik, blijven op dat gebied duwen. Ik zal absoluut niet opgegeven.

Want die nationale regelingen voor het copy­ right zijn een hindernis. Niet alleen voor de consument, maar ook voor de creatieve tak van het bedrijfsleven. Ik vind het wel slecht dat het zo lang duurt, voordat het auteurs­ recht Europees geregeld is. Hoe langer het duurt, hoe meer mensen gewend raken aan het illegaal downloaden en hoe minder we effectief kunnen profiteren van digitale mogelijkheden. Daar maak ik me zorgen over.

Er moet een fatsoenlijke regeling komen. Dat houdt me op de been. We duwen dus door.’

Een Nederlandse ondernemer die in Europa een website wilde uitrollen, werd gek van de regels. Dat gaat u veranderen?

‘Zijn we mee bezig. Toen ik op deze post kwam als commissaris (februari 2010; red.) hebben we een huiswerklijst gemaakt met 101 voorstellen. Wat moet er veranderen? De

Commissie maakt nu de balans op. Welke ontwikkeling gaat hard? Wat kan anders? Bij­ voorbeeld op gebied van de elektronische identiteiten van personen en bedrijven. Een Nederlands bedrijf zou probleemloos in een ander land moeten kunnen meedingen naar publieke aanbestedingen, zich in een ander land moeten kunnen vestigen en elektro­ nisch contracten kunnen afsluiten. Op dat gebied moet nog veel gedaan worden.’

De aanleg van supersnel Europees internet is ook een speerpunt van u, maar kost 250 miljard. Wie gaat dat betalen?

‘Er komt een speciaal investeringsfonds voor supersnel internet. Dat wordt momenteel besproken in de Europese Raad. De Commis­ sie heeft 9,2 miljard euro voorgesteld. Omdat we dat via de Europese Investeringsbank (eib) doen, die daardoor op haar beurt weer extra geld kan aantrekken, praat je over een investe­ ringsvolume van 80 tot 90 miljard euro. Er kunnen daarmee meer publiekprivate samen­ werkingsprojecten opgezet worden. Een voorbeeld van hoe het kan, is het project van 13

de Nederlandse glasvezelspecialist Reggefiber, waarbij kpn en investeerder Reggeborgh betrokken zijn. Reggefiber leende 125 miljoen van de eib, waarna zes banken als abn amro en Rabobank ook een net zo’n hoog bedrag wilden investeren.’

Gaat dat snel genoeg? Straks verliest Europa de race tegen China.

‘Supersnel internet is voor Nederland en Europa heel belangrijk, zeker in een toekomst waarin alles met alles verbonden is. Als we niet snel investeren zullen we een collaps van het internet meemaken. Ik hoop dat ik later niet geconfronteerd word met het verwijt: je hebt er niets aan gedaan. De commissie wil er namelijk wel wat aan doen. En ondernemers moeten met een goed businessplan komen en dat sturen naar mij of de eib.’

Hoe groot is de kans dat er voldoende geld wordt vrijgemaakt?

‘Ik heb geleerd nooit de dag te prijzen voordat het avond is. Ik doe mijn uiterste best. Mijn mensen doen hun uiterste best om in alle FORUM #22/29.11.12

hoofdsteden te laten zien dat de Commissie niet om meer belastinggeld vraagt voor dit fonds. Het kost je geen extra cent, roep ik dan.

De investering betaalt zich op termijn terug.

Dat dringt vaak nog niet voldoende door.’

Sterker nog: er wordt fel gediscussieerd over de Europese begroting.

‘De discussies over de eu-meerjarenbegro­ ting zijn heftig. Sommige landen vinden dat we meer moeten investeren, het Europese Parlement zegt dat er geld bij moet. Andere landen willen juist geld weg halen. Er gaan een heleboel indianenverhalen rond over Brussel.

Dat hier zoveel ambtenaren zijn. Dat het zo bureaucratisch is. Als je naar het aantal ambte­ naren hier kijkt, dan verslaat de gemeente Rot­ terdam ons. We moeten natuurlijk efficiënt werken. En ja, we zitten aan heel veel proce­ dures vast. Soms denk ik wel eens: ‘Kan het niet een beetje minder.’ Maar je hebt toch te maken met 27 landen. Met andere culturen.

Dan heb je procedures nodig.’  www.vno-ncw.nl/ict

& zoon Ondernemen zit in de genen. In deze serie vertellen ouders, kinderen, broers en zussen die samen of ieder een eigen bedrijf hebben over hun overeenkomsten en verschillen.

naam

vestigingsplaats aantal medewerkers eigenaren

14

FORUM #22/29.11.12

Keukenstudio Paul van Vliet Nootdorp Vier en tien zzp’ers Paul en Theo van Vliet

‘Ik laat mijn vader maar gaan’ Toen ze onder moeilijke omstandigheden hun bedrijf in Italiaanse keukens begonnen, zei iedereen: ‘Die jongens sporen niet.’ Inmiddels nadert de zaak van vader Theo en zoon Paul van Vliet het tienjarig bestaan. ‘Je hoeft het niet altijd met elkaar eens te zijn.’

Tekst: Frank den Hoed | Foto’s: Jeroen Poortvliet, familie Van Vliet

Theo van Vliet (64)

Paul van Vliet (34)

‘Ik zat samen met mijn broer in de keukens. Maar na zeven jaar liep ons zakelijk huwelijk op de klippen. Mijn zoon Paul werkte al langer in de sector. Het leek me leuk om samen met hem iets nieuws te beginnen.’

‘Toen wij in 2003 in Nootdorp begonnen, zei iedereen: ‘Die jongens sporen niet’. Het was toen ook al een beetje crisis: er vielen veel keukententen om. Maar het bloed kruipt waar het niet gaan kan.’

‘We doen dit als gelijkwaardige partners. We hebben vooraf niet uit­ gebreid gepraat over hoe we het in het vat zouden gieten. Maar we hebben de taken wel een beetje verdeeld. En dat heeft goed uitgepakt.

Dat komt door de wil om je naar elkaar te schikken. Je hoeft het niet altijd met elkaar eens te zijn, als je je doel maar bereikt: een mooi eind­ resultaat waar de klant blij mee is.’

‘Ik maak mijn keukenontwerpen nog met de hand. Ik zie er niets in om dat met de computer te moeten doen. Voordat we hier van start gingen, ben ik nog wel met een computercursus begonnen. Maar dat was geen succes. Was ik bezig met een tekenprogramma, moest ik bij lijn één de helpdesk al bellen. En daar zat er een die er net zoveel van wist als ik. Toen dacht ik: die 3D laat ik gewoon aan me voorbij gaan.

Als Jan des Bouvrie met een viltstift een schets maakt op een stuk papier, vindt heel Nederland het prachtig. Waarom zou ik het dan met de computer moeten doen? M’n klanten hebben er ook geen pro­ bleem mee.’

‘We hebben onze eigen klanten. Maar we doen ook weleens samen projecten. Pas nog hadden we een klant met een heel groot huis. Hij wist niet wat hij er mee wilde. We hebben toen allebei een plan gemaakt. Het was wel grappig om te zien dat onze plannen totaal anders waren. Paul is meer van de gedurfder designs. Ik ben iets prakti­ scher ingesteld. Deze keer gingen ze voor mijn plan, een andere keer voor dat van Paul. Ook bij inmeten van keukens zie je verschillen. Paul werkt met zo’n elektronisch ding. Zo’n laserapparaat. Ik ga nog met zo’n grote stok op pad, met een schuif. Dat vind ik gemakkelijk. Die kun je neerleggen op de grond. Kun je de klant laten zien tot hoever de keuken komt.’

‘Ik heb het vak geleerd in de zaak van mijn vader en oom. Maar ik heb ook nog bij andere keukenzaken gewerkt. Het viel trouwens niet mee om elders aan de bak te komen. Als zoon van een vader met een eigen zaak zagen ze me toch een beetje als bedrijfsspion. Bij veel sollicitaties werd de vergelijking gemaakt met James Bond. Toen ik voor de zoveelste keer op ging voor een baan bij een keukenzaak, stelde ik me maar gelijk zo voor. Het werkte: ze vonden het wel een originele introductie en gaven me een kans.’

‘Ik wist al vroeg dat ik het keukenvak in wilde. Al was het maar van­ wege de verhalen die ik thuis hoorde: over het begeleiden van mensen, maar ook over de kick van het verkopen. Inmiddels werk ik alweer negen jaar samen met mijn vader. Het leuke van dit vak is dat je bij mensen over de vloer komt. Ze worden een beetje vage kennissen van je. Het gebeurt ook weleens dat ik hier politieagentje zit te spelen.

Bijvoorbeeld als de één een moderne keuken wil en de ander een klas­ sieke. Het is dan de kunst om een tussenweg te vinden waarmee beiden kunnen leven.’

‘Ik wil alles uitgewerkt hebben voordat we ergens aan de slag gaan.

Als ik bijvoorbeeld iets bedenk dat anders is dan standaard, werk ik dat tot in detail uit. Pas daarna geef ik het door aan de keukenmonteur.

Theo doet het anders. Hij legt de monteur direct uit hoe het in elkaar zit. En dat is het dan. Maar die manier van werken geeft wél ruimte voor discussies. En dat heb ik liever niet. Ik wil een basis die honderd procent is. Dan pas ga ik verder.’

‘Als ik een keuken heb verkocht, meet ik ‘m, plaats de bestelling en controleer de orderbevestiging. Maar de tweede keer moet iemand anders er naar kijken. Want anders is de kans groot dat je over je eigen fouten heen leest. Ik blijf ook net zo lang zoeken tot ik zeker weet dat de bevestiging foutloos is. Dat Theo het anders doet, begrijp ik wel. Die bevestigingen zijn in het Engels. Ik lees ze gemakkelijk.

Maar als hij het net zo secuur wil doen, kost dat hem twee keer zoveel tijd. En hij begrijpt sommige dingen ook niet. Tja, dat is het generatie­verschil.’ 

15

FORUM #22/29.11.12

actueel

‘Cybersecurity is een taak van de top’

16

FORUM #22/29.11.12

0 1 0 0 0 1 1 0 1 0 1 1 1 0 0 1 1 0 1 1 0

0 1 0 0 0 1 1 0 1 0 1 1 1 0 0 1 1 0 1 1 0

1 0 0 1 1 1 0 0

0 1 0 0 0 1 1 0 1 1 1 0 0 0 1 0 1 1 1 1 0 0 0 0 1 0 0 1 1 0 0 1 1 1 0 0 1 0 1 1 0 1 1 0

1 0 0 1 1 1 0 0

1 1 0 0 1 0 0 0 0 1 0 0 0

1 1 1 0 0 1 1 1 0 1 0 1 0 0 1 0 1 1 0 1 0 0 0 0 1 0 1 0 0 1 0 0 0 1 0 0 1 1 0 0 1 1 0 1 1 0 0 1 1 1 1 0 0 1 1 0

1 1 0 0 1 0 0 0 0 1 0 0 0

0 1 0 0 0 1 1 0 1 0 1 1 1 0 0 1 1 0 1 1 0

0 1 0 0 0 1 1 0 1 0 1 1 1 0 0 1 1 0 1 1 0

1 1 1 0 0 1 1 1 0 0

1 1 0 0 0 1 1 0 0 0 0 1 0 1 0 1 0 1 1 0 1 1 0

0 1 0 0 0 1 1 0 1 0

1 1 1 0 0 1 1 1 0 0 1 1 1 1 0 1 0 0 1 0 0 1 1 0 1 1 0 1 0 0 0 0 1 0 1 0 1 0 1 1 0 1 1 0

0 0 0 1 1 0 1 0 1 1 1 0 0 1 1 0 1 1 0

0 1 0 0 0 1 1 0 1 0 1 1 1 0 0 1 1 0 1 1 0

1 1 1 0 0 1 1 1 0 0

1 1 0 0 0 1 1 0 0 0 0 1 0 1 0 1 0 1 1 0 1 1 0

0 1 0 0 0 1 1 0 1 0

0 1 0 0 0 1 1 0 1 1 0 1 1 1 0 1 0 1 1 0

0 1 0 0 0 1 1 0 1 0

1 1 1 0 0 0 1 1 1 0 1 1 1 1 0 0 0 1 1 1 1 0 0

0 1 0 0 0 1 1 0 1 0 1 1 1 0 0 1 1 0 1 1 0

0 1 0 0 0 1 1 0 1 0 1 1 1 0 0 1 1 0 1 1 0

1 1 1 0 0 1 1 1 0 0

1 1 0 0 0 1 1 0 0 0 0 1 0 1 0 1 0 1 1 0 1 1 0

0 1 0 0 0 1 1 0 1 0

0 1 0 0 0 1 1 0 1 1 0 1 1 1 0 1 0 1 1 0 1 0 1 1 0

0 1 1 0 1 1 0

0 0 0 0 0 1 1 0 0 1 1 1 0 1 0 1 1 1 1 0 0 0 1 0

0 1 0 0 0 1 1 0 1 0 1 1 1 0 0 1 1 0 1 1 0

0 1 0 0 0 1 1 0 1 0 1 1 1 0 0 1 1 0 1 1 0

0 1 0 0 0 1 1 0 1 0 1 1 1 0 0 1 1 0 1 1 0

1 1 0 0 1 0 0 0 0 1 0 0 0

0 0 0 0 0 1 1 0 0 1 1 1 0 1 0 1 1 1 1 0 0 0 1 0

0 1 0 0 0 1 1 0 1 0 1 1 1 0 0 1 1 0 1 1 0

1 1 1 0 0 1 1 0 1 0 1 0 1 0 0 0 0 0 0 0 1 1 1 1 1 1 0 0 0 1 0 1 0 0 0 1 1 1 1 1 0 1 1 0 1 0 0 0 0 0 0 1 1 1 0 1 1 1 0 0 0 1 1 1 1 0 1 0 1 0 1 0 1 1 0

1 0 1 1 0

Hoge bezoekersaantallen zijn geweldig, maar wat als criminelen proberen door een toevloed van ‘bezoeken’ toegang tot je website te blokkeren? Goede beveiliging kost geld en de verantwoordelijkheid moet daarom op het hoogste niveau liggen, vindt Piet van Schijndel, bestuurslid van de Rabobank Groep.

Tekst: Remko Ebbers | Foto: Enrico Fianchini / Getty Images

Alle bedrijven zijn veilig, daar hoeft geen twijfel over te bestaan.

Vraag het na aan iedere topman of -vrouw. Garanties geven ze niet, maar ze zijn er gerust op. De afdeling ict heeft altijd alles onder controle.

Af en toen maken medewerkers fouten. Ze laten usb-sticks slingeren of zo. En daarbij, echt alle risico’s uitbannen kan toch niet. Waar gehackt wordt vallen spaanders. En zo komt het dat elke maand wel een bedrijf onder vuur komt te liggen omdat kwaadwillenden een gaatje hebben gevonden in de beveiliging die zo goed op peil was.

‘De eindverantwoordelijkheid voor internetveiligheid hoort niet thuis bij de afdeling ict’, stelt Piet van Schijndel, lid van de raad van bestuur van de Rabobank Groep en verantwoordelijk voor digitale veiligheid. Het klinkt als wantrouwen, maar zo is het niet bedoeld.

Het onderwerp is gewoon te belangrijk. ‘Je kunt inmiddels wel stellen dat internetveiligheid van levensbelang is geworden. Ik vergelijk het met de luchtvaart. Alles is er daar op gericht om vliegtuigen veilig in de lucht te houden. Dan kunnen je kaartjes en de vliegtuigen er nog zo 17

FORUM #22/29.11.12

mooi uitzien, het hoeft maar één keer mis te gaan door nalatigheid en het is funest voor het bedrijf. Internet is net zo belangrijk geworden.

De verantwoordelijkheid daarvoor moet je op topniveau borgen.’

op het hoogste niveau Digitale spionage en digitale criminaliteit blijven de grootste digitale dreigingen waar Nederland mee wordt geconfronteerd. Zowel over­ heid als bedrijfsleven en burgers blijven daarbij kwetsbaar als doelwit.

Dat blijkt uit het tweede Cybersecuritybeeld Nederland dat minister Opstelten van Veiligheid en Justitie op 6 juli naar de Tweede Kamer stuurde.

En het bedrijfsleven loopt minder warm voor cyberveiligheidsbeleid dan overheden en particulieren. Dat bleek in november uit onderzoek van de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (nctv). Die liet Motivaction onderzoek doen bij vitale sectoren, rijks­ overheid, bedrijfsleven, gemeenten en consumenten.

0 1 0 0 0 1 1 0 1 0 1 1 1 0 0 1 1 0 1 1 0

actueel

Vier tips voor verbetering van cybersecurity Michel van Eeten, onderzoeker aan de tu Delft en lid van de Cyber Security Raad in Nederland, adviseert: 1. Benader digitale veiligheid als een economisch probleem, niet alleen als een technisch of juridisch probleem; 2. Meer veiligheidsmaatregelen is niet altijd de beste aanpak, zorg ervoor dat de doelen helder zijn; 3. Probeer onafhankelijke, consistente en begrijpelijke langetermijninformatie te krijgen over de beveiliging van digitale dienstverleners; 4. Houd er rekening mee dat er (nog) geen betrouwbare standaarden zijn om de beveiliging van digitale diensten te vergelijken.

De nctv vindt dat meer bedrijven beleid en protocollen moeten maken om minder afhankelijk te worden van de inschattingen van medewerkers. Het cybersecuritybewustzijn van medewerkers in het bedrijfsleven is namelijk vrij laag, blijkt uit het Motivactiononderzoek. ‘Het cybersecuritygedrag is niet zeer consistent’, schrijft Motivaction. ‘De ene keer tonen medewerkers zich verstandig, de andere keer onverstandig.’ Een aanbeveling van de onderzoekers is dan ook om het bewustzijn van medewerkers te vergroten door te informeren welk gedrag veilig en welk gedrag onveilig is en hoe iemand mogelijk onbedoeld een gevaar kan vormen voor de organisatie.

Dus het ligt aan de werknemers? Als bestuurder moet je werknemers opvoeden? Misschien ook wel, maar dat is niet wat Rabo-bestuurder Van Schijndel als zijn primaire taak ziet. ‘Mijn taak is dat ik tegen mijn mensen zeg: ‘Zorg er voor dat je er alles aan doet om dit bedrijf veilig te houden. Kom straks niet naar mij toe met het verhaal dat je een aanval wel tegen had kunnen houden, maar er was geen budget voor.’ Als het veiligheid betreft, is er altijd budget. Zo’n insteek kun je alleen garanderen als de verantwoordelijkheid op het hoogste niveau ligt.’

En het gaat om aansturing. Woorden én daden. Van Schijndel: ‘Ik word meteen verwittigd als er iets mis gaat. Al is het een storing bij kpn, waar wij niets aan kunnen doen. Daar zijn procedures voor vastgelegd. Ik ben verplicht om alle telefoonnummers bij me te heb­ ben van de verantwoordelijke mensen in de organisatie waarmee we 18

FORUM #22/29.11.12

een crisisteam vormen als er een veiligheidskwestie is. Het ligt dan aan de techneuten om in te schatten wanneer dat moment is.’

niet achterover leunen En vooral niet achterover leunen, zegt Van Schijndel. ‘Het is een voortdurende ratrace tegen de criminelen. Het is ook mijn taak om te bewaken dat we bij blijven met onze kennis. Je bent nooit zeker. De laatste zware aanval waarbij we een sessie van ons crisisteam hadden was in mei, maar het kan vandaag zo weer raak zijn. Je moet altijd voorbereid zijn.’

Natuurlijk werkt Van Schijndel in een bedrijf dat bij uitstek beveiligd moet zijn. ‘Wij hebben ervaring met overvallen. Vroeger kwamen ze aan het loket, nu via internet.’ Maar daardoor moeten andere sectoren zich niet in slaap laten sussen. Het afpersen van computergebruikers met ransomware is bijvoorbeeld de snelst groeiende vorm van cyber­ criminaliteit. Uit rapporten van beveiligingsbedrijven Symantec en McAfee blijkt dat deze groei is ontstaan doordat online afpersen goed wordt beloond. Ransomware zorgt ervoor dat bepaalde programma’s niet gebruikt kunnen worden totdat tegen betaling een code wordt ingevoerd. Volgens Symantec en McAfee betaalt minstens 29 procent van de slachtoffers.

De belangrijkste vraag is altijd of een bedrijf kosten en opbrengsten van veiligheidsmaatregelen net zo ziet als de maatschappij, conclu­ deert Michel van Eeten, onderzoeker aan de tu Delft en lid van de

Alert Online Van 12 tot 22 november heeft de campagne Alert Online plaatsgevonden om bewust en veilig gebruik van internet en mobiele com­ municatie over het voetlicht te brengen.

De campagne is ontwikkeld door de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid, een onderdeel van het ministerie van Veiligheid en Justitie, in nauwe samenwerking met onder andere VNO-NCW, de politie en de Cyber Security Raad. www.alertonline.nl

De grootste gevaren die loeren op het wereldwijde web Bots en zombies Bij een distributed denial of service-aanval (DDoS) wordt zoveel verkeer naar een bepaalde website of server geleid dat die onbereikbaar wordt voor de buitenwereld. Aanvallers kunnen ook software plaatsen op computers. Die malware wordt vervolgens – tegen betaling aan een criminele ‘herder’ – aangeroepen door botnets uit de hele wereld, die zo het computersysteem voor hun eigen doel kunnen gebruiken. Een botnet is een collectie aan elkaar gekoppelde computers die software gebruiken die meestal is geïnstalleerd door een computerworm, Trojaans paard of slecht beveiligd achterdeurtje in het computersysteem. De geïnfecteerde computers heten ook wel zombies, het botnet heet ook wel zombienetwerk.

Bekenden Wilbert de Vries, hoofdredacteur van computerwebsite Tweakers.net: ‘Malware wordt juist verspreid via grote reguliere websites zoals eerder dit jaar Telegraaf.nl. Daarmee bereiken ze in één keer veel mensen. Als je ineens een raar programmaatje moet installeren om een bekende site te kunnen openen, dan moet je dat niet vertrouwen. Je kunt beter één keer te zorgvuldig zijn en iets niet openen, dan één keer te weinig.’

Cyber Security Raad in Nederland. Hij sprak op 16 oktober bij The Grand Conference, een Europees-Amerikaans congres over digitale veiligheid. De neiging is om dure oplossingen links te laten liggen omdat ze niet te verkopen zijn, ziet hij. ‘Veiligheidsproblemen zijn doorgaans eerder het gevolg van verschil in inzichten over de uit­ gangspunten van de beveiliging dan van slecht ontwerp’, meent Van Eeten. Een variant op: Wie betaalt, bepaalt. ‘Bij beslissingen over vei­ ligheid vindt een uitruil plaats tussen verschillende doelen. Veilig­ heid kost geld, dus lijkt het logisch een zekere mate van onveiligheid te accepteren.’

Bedrijven reageren vaak te laat op veiligheidsproblemen. Rabobank­ bestuurder Van Schijndel haalt weer de luchtvaartanalogie van stal: ‘Bij twijfel, wordt niet gevlogen. Zo moet het eigenlijk gaan. Het is nu een­ maal een feit dat een bedrijf – met het oprukken van de techniek – reke­ ning moet houden met andersoortige kosten. Je moet niet veronacht­ zamen hoeveel last je kunt krijgen als je beveiliging niet op orde is. Dat geldt niet alleen voor banken. Ik ben toezichthouder bij een ziekenhuis.

Ik heb nog liever dat de buitenwereld weet hoeveel geld ik op mijn spaarrekening heb, dan dat ze mijn gezondheidsgegevens in bezit krij­ gen. Alleen als je kunt laten zien dat je er alles aan gedaan hebt om een ramp te voorkomen, houd je de schade beperkt. Dat is geen praatje voor de vaak, het is een dagelijkse strijd die we hier voeren.’  www.vno-ncw.nl/ict 19

FORUM #22/29.11.12

Digitaal slot Wachtwoorden moeten regelmatig vervangen worden, externe toegang op het servernetwerk door werknemers die thuis werken moet veilig zijn. Het zijn basis veiligheidsinstructies. Maar digitale veiligheid moet ook verankerd zijn als er niets ingetikt hoeft te worden. Een eenvoudige vorm is social engineering.

Bijvoorbeeld door de helpdesk van een groot bedrijf te bellen en zich voor te stellen als een werknemer die het wachtwoord voor het bedrijfsnetwerk is vergeten. Cybercriminelen kunnen ook werknemers benaderen, zich voordoen als de technische helpdesk en hen om hun wachtwoord vragen. Dit zijn varianten op de phishing e-mails.

vijf vragen aan

sophie in ‘t veld

‘Privacy is het nieuwe groen’ In Brussel wordt druk gesleuteld aan nieuwe Europese regels voor gegevensbescherming. Dat betekent nieuwe verplichtingen voor elk bedrijf dat met persoonsgegevens werkt.

D66-Europarlementariër Sophie in ‘t Veld: ‘Zie het als kans’.

stellen gesleuteld. Zodat het wel werkbaar wordt. Het moet geen bureaucratisch lijstje worden dat iedereen af moet gaan zitten vin­ ken. Onze insteek is dat er iets moet komen dat risico-gedreven is. In het oorspronkelijke voorstel stond dat elk bedrijf van een bepaalde omvang een eigen data-protection-officer zou moeten hebben. Dat vind ik onzin. Een piep­ klein bedrijf kan heel veel risico’s lopen en een heel groot bedrijf misschien juist niet. En de kennis van zo’n data-protection-officer kun je ook heel goed inhuren.’

Waarom moet de bestaande richtlijn voor gegevensbescherming eigenlijk worden aangepast?

‘De oude richtlijn is in 1995 opgesteld. De wereld ziet er inmiddels behoorlijk anders uit.

Denk aan de opkomst van internet, het com­ bineren van persoonsgegevens door profiling en alles wat je daar mee kunt doen. De richt­ lijn moet daar op aangepast worden, al blijven de uitgangspunten hetzelfde. Het recht om je persoonsgegevens uit een kaartenbak te laten verwijderen bestond al, maar het recht om ‘vergeten’ te worden op internet is natuurlijk een heel ander verhaal. Er zijn nu zo oneindig veel meer gegevens, het is belangrijk dat daar scherpere regels voor komen en dat die ook gehandhaafd worden.’

Hoe moet die richtlijn er dan wel uit komen te zien?

‘Op de eerste plaats wordt het een verorde­ ning, geen richtlijn. Dat betekent geen lappen­ deken zoals nu, maar één wet voor alle lidstaten.

Die verordening zou moeten bestaan uit redelijk algemene regels, zodat bedrijven de ruimte hebben om zelf hun risico’s in te schat­ ten en daar zelf maatregelen op te treffen.

Daartegenover staat wat mij betreft dan wel dat er heel stevige sancties moeten volgen als een bedrijf dat niet doet. Want laten we wel wezen, bedrijven zijn de afgelopen jaren soms heel onzorgvuldig omgegaan met gegevens.’

En hele gewone bedrijven die niks met profiling doen? Krijgen die straks ook ineens allerlei extra verplichtingen?

‘Er wordt de komende tijd nog aan de voor­

Bedrijven gaan op dit moment niet goed met de privacy van hun klanten om?

‘Nou, ze mogen zich iets meer bewust zijn van wat het betekent als er iets mis gaat met

20

FORUM #22/29.11.12

die gegevens. Wat voor impact dat kan hebben op het privéleven van mensen. Wat het com­ bineren van die gegevens in profielen voor effecten heeft. Bedrijven zien regels wel erg makkelijk als obstakel. Ik heb ook nog nooit zoveel lobbyisten langs gekregen als nu. Dan zeggen ze: ‘Ja maar, als wij toestemming moeten gaan vragen aan onze klanten dan kunnen we geen zaken meer doen’. Hoor jezelf praten, denk ik dan.’

Hoe moeten bedrijven dan wel naar dit soort wetgeving kijken?

‘Ik vergelijk het wel eens met de milieuregels van tien jaar geleden. Die werden ook vooral als obstakel gezien. En kijk nu: geen auto­ fabrikant die er niet mee adverteert hoe groen en duurzaam zijn auto’s zijn. Het is een ver­ koopargument geworden. Slimme bedrijven kunnen ook de privacy-regels zo gebruiken: ‘Wij gaan heel zorgvuldig met uw gegevens om’. Als je kunt aantonen dat je aan de Euro­ pese normen voldoet, heb je straks bijna een soort certificaat.’  Tekst: Karin Bojorge | Foto: D66

uitspraken

‘Als je een fout maakt dan moet je niet aftreden, maar optreden.’

Premier Mark Rutte, de Volkskrant van 12 november 2012

‘Op het moment dat je als premier de vraag krijgt: ‘Hebben we nog geneukt vandaag’, denk ik: waar zijn we terechtgekomen?’

Mediastrateeg Jack de Vries, De Groene Amsterdammer van 22 november

‘In elke uithoek van de puntenwolk staat een keukentafel.’

PvdA-voorman Diederik Samsom, de Volkskrant van 12 november 2012

‘Witwassen is als water, het vindt altijd een nieuwe weg.’

Utrechts hoogleraar Brigitte Unger, fd Weekend van 17 november

‘De formatie was een soort pimpampet: de vvd krijgt pim, de PvdA krijgt pam en het resultaat is pet.’ vvd-prominent Hans Wiegel, Intermediair van 19 november

‘Quota zijn voor vissen, niet voor vrouwen.’ vvd-Kamerlid Ockje Tellegen in tweet, 15 november

‘Ik ben geen ideoloog, geen pragmaticus, geen intellectueel, en alles tegelijkertijd. Ik ben een liefhebber van politiek.’

PvdA-coryfee Felix Rottenberg, De Groene Amsterdammer van 8 november

‘Ik kom mijn bed niet uit om brievenbussen te faciliteren.’

Staatssecretaris Frans Weekers van Financiën over belastingontwijking via Nederland, de Volkskrant van 22 november

‘Ik vind het verstandig en gezond dat Nederlandse moeders voor deeltijdwerk kiezen. Kinderen willen toch hun moeder.’

Ayaan Hirsi Ali, Opzij van december

21

FORUM #22/29.11.12

corbis/hh

achtergrond

Overleven zonder internet Je kunt het je nauwelijks nog voorstellen: een bedrijf zonder website, Facebookpagina of tweets. Als je echt wilt meetellen, moet je toch wel? ‘Je kunt ook té afhankelijk zijn.’

Tekst: Paul Scheer

‘Met e-mail produceren we een grote hoeveelheid data die onze werkomgeving vervuilen en ingrijpen in ons persoonlijke leven. Daarom willen we deze trend keren.’ Aldus Thierry Breton, topman van it-dienstverlener Atos Origin. Eind vorig jaar kondigde hij aan dat zijn bedrijf wereldwijd, dus ook in Nederland, in 2013 de interne e-mail uitbant. Volgens hem worden er te veel irrelevante berichten verstuurd en zijn medewerkers er te veel tijd mee kwijt. In plaats van e-mail moeten 22

FORUM #22/29.11.12

zij meer gebruik maken van interne varianten van Facebook, Twitter en discussiefora.

Voorlopig is Atos Origin een van de weinige bedrijven die zover gaan. En helemaal zonder internet, kan dat nog? Hallo!, de internetcommunity van de Kamer van Koophandel, heeft de vraag een keer gesteld: ‘Een bedrijf zonder internetsite, kan dat nog?’. Enkele reageerders wijzen erop dat winkeliers niet zoveel aan een site hebben: ze halen hun klanten uit de directe omgeving en staan toch wel vermeld op digitale adres- en telefoongidsen. It-professional Hans van Peer schrijft: ‘Ik ben zo druk bezig met het ontwerpen van websites voor anderen, dat ik er nog niet eens aan toe ben gekomen om een eigen site te ontwerpen.’

Internetadviseur Edwin Waelbers verwijst in dit verband naar een webdesigner met hetzelfde probleem. ‘Om toch maar iets te hebben, heeft hij op een bepaald moment snel-snel iets gemaakt.

En dat was duidelijk niet goed. Het gevolg was dat zijn omzet enorm daalde. Plots konden potentiële klanten wél zijn façade gaan bekijken en die beviel hen niet.’

drogreden Beter geen website dan een slechte. Die opvatting wordt ook gehuldigd door Marcel Oskam, eigenaar van Oskam Schoenen en Lederwaren in het

23

corbis/hh

hultonarchive/istock

Zuid-Hollandse Bergambacht. Een winkelier, maar wel eentje met een gespecialiseerd aanbod, namelijk damesschoenen tot en met maat 45 en herenschoenen tot en met maat 50. Met een doelgroep van lange mensen die bij de reguliere schoenenwinkels achter het net vissen, lijkt een website geen overbodige luxe. Want je moet maar weten dat een dorp als Bergambacht zo’n winkel herbergt.

‘We worden toch wel gevonden, want we worden genoemd op websites voor lange mensen’, zegt Oskam desgevraagd. ‘Maar ik weet zelf dat dit een drogreden is. Het is er gewoon nog niet van gekomen. Ik en mijn medewerkers zijn er zelf niet in thuis. Het bouwen en voeden van zo’n website zal iemand anders moeten doen.’ De verkoop gaat hij in elk geval niet via een webshop doen.

‘Dat past niet bij onze filosofie. Schoenen moeten klanten passen in de winkel, wij moeten weten wat voor voeten mensen hebben.’

Er zijn wel bedrijven die meer op de lijn van Atos Origin zitten. Zij laten hun medewerkers bijvoorbeeld een cursus volgen om minder gebruik van e-mail te maken. ‘Er wordt echt misbruik van e-mail gemaakt, alsof iedereen op elk moment van alles op de hoogte moet zijn’, zegt Gunnar Michielssen, die in Nederland en België de cursus Afkicken van e-mail geeft. Hij heeft 30 november

uitgeroepen tot e-mailloze vrijdag; zo kom je één dag per week aan je werk toe, en spreek je weer eens echt een klant of collega.

internetloos Jaren geleden is het idee geopperd om een landelijke internetloze werkdag te organiseren. Dat idee was afkomstig van internetbedrijf Clockwork.

Art director Steve Tirbeni: ‘Bij een creatief overleg duikt iedereen meteen in internet. Wij wilden nu eens analoog, op papier beginnen. Er is dus een dag ingepland om offline te gaan, waarbij het bedrijf wel per mail bereikbaar bleef. Die sessie heeft een paar fantastische ideeën opgeleverd.’

Toch is het bij die ene keer gebleven. Ook het voornemen om een jaarlijkse internetloze werkdag met meerdere bedrijven van de grond te krijgen, is idee gebleven.

Een bedrijf kan ook op een minder prettige manier worden gedwongen om stil te staan bij de afhankelijkheid van internet. Het overkwam evenementenbureau Puur* vorig jaar. Als gevolg van problemen met de provider van het Utrechtse bedrijfsverzamelgebouw waarin het bureau kantoor houdt, was het gedurende drie weken verstoken van internet.

Mede-eigenaar Anna-Maria Mantel: ‘Als evenementenbureau moet je per mail bereikbaar zijn FORUM #22/29.11.12

om afspraken af te tikken en te zorgen dat alles klaar is vlak voor een evenement. Zit je zonder internet, dan is dat vergelijkbaar met een bloemenwinkel zonder water. Gelukkig hadden we nog een filiaal in Amsterdam, waar alles normaal werkte. Daarnaast hebben we mee gesurft op de internetverbinding van een fotograaf in de buurt die zijn netwerk niet goed had afgeschermd.’

De problemen werden via Twitter gedeeld met de buitenwereld. Mantel: ‘We willen open, puur zijn.

Dat wekt juist vertrouwen. Bovendien werden we nu meteen van verschillende kanten benaderd met het aanbod te helpen. En ik denk ook wel dat die tweets, die steeds bozer van toon werden, hebben geholpen om de oplossing nabij te brengen.’

Het bedrijf heeft maatregelen genomen om herhaling te voorkomen. Er zijn nu twee internet­ verbindingen en de Amsterdamse en Utrechtse vestiging hebben back-ups van elkaar. ‘Vroeger waren je werknemers je verbindingslijn met de klant, tegenwoordig is dat internet’, zegt Mantel.

‘Gelukkig is de digitale wereld inmiddels weer een jaar verder. Nu kun je in Starbucks op je laptop doorwerken als de boel op kantoor platligt.’ 

actueel

Kom van die miljarden af

24

FORUM #22/29.11.12

dr. peter wernicke/hh

Als de overheid haar verzamelde gegevens gratis beschikbaar zou stellen, ontstaat er een nieuwe miljardenmarkt. Goed voor de economie, goed voor de werkgelegenheid. De eerste aarzelende stappen zijn gezet.

Maar wie lokt de overheid bij haar gouden eieren weg?

Tekst: Walter Devenijns

25

FORUM #22/29.11.12

link design

actueel

Griepmeldingen, kentekens, werkloosheidscijfers, vastgoedtransac­ ties, het weer. Je kunt het zo gek niet bedenken of de overheid verza­ melt er gegevens over. Ze zijn voor iedereen toegankelijk die ze in wil zien. Maar haar ‘gouden eitjes’ afstaan?

De eerste aarzelende stappen zijn in Nederland wel gezet. Edwin Rijkaart slaagde er als een van de eersten in overheidsdata te gebrui­ ken voor commerciële toepassing. Samen met zijn broers ontwik­ kelde hij Buienradar. Het idee daarvoor ontstond na een reis door de Verenigde Staten, vertelt Rijkaart. Daar zag hij een regenradar op televisie mogelijk gemaakt door de Amerikaanse overheid die had besloten alle weergegevens gratis beschikbaar te stellen. Dat heeft gewerkt, zegt hij: ‘De grote weerbedrijven zitten in Amerika. Je ziet dat open data mensen stimuleren om softwareapplicaties en websites te ontwikkelen. We hebben het trucje in Nederland gedaan na het opkopen van informatie van het knmi. Na de verkoop van Buienradar aan rtl zijn we nu bezig in Duitsland en het Verenigd Koninkrijk.

Daar hebben we inmiddels een paar miljoen gebruikers per maand’, verklaart hij trots.

uit je hok Waarom lijkt de overheid andere ondernemers nog wel eens buiten de deur te houden? In dit informatietijdperk zijn gegevens geld waard.

Het zou dan toch zo mooi zijn als de overheid alle data gratis uitdeelt aan iedereen die ze hebben wil. Zodat het echte ‘open data’ zijn. Dan 26

FORUM #22/29.11.12

kan iedereen zien op het web of met een app wanneer het gaat regenen of checken hoe oud een auto is met een bepaald kenteken of zien waar de griep het sterkst toeslaat.

Het zou zomaar een hele nieuwe bedrijfstak kunnen opleveren met veel werkgelegenheid. Niet verkeerd in een economie die op de krimpin plaats van de groeistand staat. En ook de overheid levert dat wat op: zij ziet de belastinginkomsten stijgen. Mooi toch?

Ja, vindt Neelie Kroes. Binnen Europa probeert de Eurocommissaris, verantwoordelijk voor de Digitale Agenda, de open datamarkt echt open te breken. ‘Ze moeten uit hun hok komen,’ zegt Kroes. En ‘ze’ zijn dan de ministers van de lidstaten die de overheidsdata beheren.

Die moeten de gegevens zo snel mogelijk beschikbaar stellen voor her­ gebruik. Niet zeuren over kosten. Nee, gewoon publiceren. Open data zijn het nieuwe goud, vindt ze. Het is een grondstof waarmee allerlei handige softwaremakers nieuwe applicaties kunnen maken zoals Buienradar. Volgens Kroes kan de economie er een impuls van maar liefst 140 miljard euro door krijgen.

Eind vorig jaar presenteerde Kroes een nieuwe richtlijn voor over­ heidsinformatie. Die moet overheden verplichten hun informatie voortaan aan iedereen beschikbaar te stellen, als het kan gratis of tegen marginale kosten. Niet elke lidstaat steunt dat van harte. Sommige hebben er moeite mee hun gegevens te delen met het publiek. Waarom zouden ze die data niet weggeven? ‘De belastingbetaler heeft er al een keer voor betaald’, zegt Kroes.

‘overheidsdata moet je zonder enige beperking kunnen gebruiken. er is al voor betaald’

Of het voorstel van Kroes ongeschonden de eindstreep haalt, is de vraag. Nederland steunt haar voorstel in beginsel wel, maar sommige overheidsorganen twijfelen. Het verzelfstandigde Kadaster dat zelf informatie verkoopt, wil best meegaan in de open-datadiscussie. Het vraagt zich alleen af wat er met de data gebeurt als die worden herge­ bruikt. Wie staat garant voor de kwaliteit, vroeg Kadaster-voorzitter Dorine Burmanje onlangs op een zitting van de Parlementaire onder­ zoekscommissie privatisering overheidsdiensten.

Tijs van den Broek, binnen tno medeverantwoordelijk voor informa­ tietechnologie én open-datawatcher, noemt het voorstel van Kroes ambitieus. Ook hij is benieuwd of de Eurocommissaris haar beleid door kan zetten: ‘Ik hoop dat de lidstaten haar richtlijn steunen. Niet dat er veel uitsluitingsregels komen, waardoor de digitale exploitatie van overheidsinformatie moeilijk wordt.’

zoek het uit Voorzichtig wordt in Nederland toch al aan open data gewerkt. Op een speciale website data.overheid.nl zijn zevenhonderd datasets geplaatst die gebruikt kunnen worden. Wie bijvoorbeeld de cijfers van de Rijksbegroting uit 2012 wil hebben, kan het bestand downloa­ den om het vrij van auteursrecht te gebruiken.

De Rijksdienst voor het Wegverkeer (rdw) levert de voertuig­gegevens aan via een regelmatig geactualiseerd kentekenregister. Niets mooier dan op een app het eigen kenteken in te tikken om te kijken wanneer je auto naar de Apk-keuring moet. Alleen: de instantie laat weten dat het om een één jaar durende proef gaat. ‘Na afloop van de proef beslist de rdw hoe ze verder wil gaan met het beschikbaar stellen van open data’, meldt de dienst. Het nieuwe goud van Kroes schittert dus nog niet zo fel.

Hoezo een proef?, vraagt Edwin Rijkaart (Buienradar). Hij kan er met zijn hoofd niet bij. ‘Een jaar testen? Het zijn gewoon overheidsdata. Je moet dat zonder enige beperking kunnen gebruiken’, vindt hij. Open genoeg is de markt in zijn ogen dus nog steeds niet. Sommige over­ heidsbedrijven vragen nog steeds geld voor hun data, constateert hij.

‘Toen we begonnen met Buienradar moesten we licentiekosten beta­ len. Dat waren stevige bedragen: zo’n 200.000 euro per jaar.’ En ondanks het feit dat het knmi besloot alle data vrij te geven, betaalt hij toch nog steeds enkele duizenden euro’s per maand aan zogenoemde verstrekkingskosten. ‘Dat is voor een bedrijf wel te doen, die trekt het af van de belasting. Maar voor een student die een leuke app in elkaar wil zetten, is dat heel andere koek. Open data zijn pas echt open als je het op een website plaatst en aan niemand vraagt: wie ben jij en wat wil je ermee? Dat je à la de Amerikaanse overheid zegt: Zoek het maar uit, maak er maar wat leuks van.’

In zijn ogen moet de overheid dus nog radicaler opereren. ‘Ik snap de rdw wel. Ze zijn nog zoekende naar de juiste digitale weg. Hoe zwaar wordt hun server belast met informatieverzoeken? Dat willen ze eerst weten. Maar er zijn in Nederland nog heel veel datasets die niet hele­ maal open zijn, waarbij de uitgever nog steeds een extra stapje moet maken. Soms zie ik een leuke app, duidelijk afkomstig van een stu­ dent. Als hij ambitie heeft, doet hij dat trucje ook in een ander land.

Dan is het cirkeltje rond. Je hebt er een ondernemer bij. Dan ben je als overheid goed bezig.’

27

FORUM #22/29.11.12

ricardas cerbulenas/istock

actueel

Hoe groot de Nederlandse markt voor open-datagebruikers is, is niet bekend. Van den Broek (tno) denkt dat de Nederlandse markt nog klein is. ‘Je ziet nu de eerste fase ontstaan. De overheid begint nu mondjesmaat data vrij te geven. Heel veel informatie zit nog opgeslo­ ten bij de grote overheidsinstanties zoals het Kadaster. Die verdienen geld door de verkoop van data. Er worden wel stappen gezet, maar het gaat erg langzaam. Want wie ontvangt de toekomstige baten? Zoals het er nu naar uitziet zal Europa de overheden dwingen om data vrij te geven. Dan komen er meer waardevolle datasets op de markt zoals gegevens over de huizenmarkt of op gebied van mobiliteit.’ Volgens Van den Broek heeft de open-datamarkt ook last van een aarzelend bedrijfsleven. Buienradar werd bedacht door drie broers, niet door een bedrijf.

enorme zwieper

‘het is te makkelijk om altijd te zeggen dat de overheid moet aanjagen’

‘Het is te makkelijk om altijd maar te zeggen dat de overheid het moet aanjagen. Dat is onzin’, zegt John Post, voorzitter van het Platform Open-data. Hij is bovendien lid van de Nationale app-jury. Begin dit jaar werd een Nationale App Prijs ingesteld door toenmalig minister Verhagen ‘om mensen te inspireren slimme, creatieve apps te ontwik­ kelen met gebruik van overheidsdata’. Niet alleen handig, maar ook goed voor economie en werkgelegenheid, vond Verhagen. Hij hoopte dat provincies en gemeenten het voorbeeld van het Rijk zou volgen om data zoveel mogelijk gratis beschikbaar te stellen.

Post hoopt op een nieuwe killer-app die à la Buienradar de hele markt in een keer wakker schudt. ‘We zoeken naar een top-app die het gebruik van open data een enorme zwieper geeft. Het leuke van zo’n killer-app is dat je nooit weet wanneer die eraan komt. Die verzin je niet zomaar.’ Hij had, gezien het nieuws rondom de open data, ver­ wacht dat er al meer bijzondere apps gemaakt zouden zijn. Waardoor het nieuwe goud van Kroes nog niet massaal wordt gedolven, weet Post niet: ‘Misschien hebben we als platform nog niet de goede snaar te pakken gehad om het momentum te creëren. Deels is het de onbekend­ heid met de materie. Er is ook niet altijd een duidelijke lijn over de prijsstructuur voor het gebruik ervan. Moet je wel of niet betalen voor open data? Er is discussie over waar de verantwoordelijkheid ligt. Als er een app op de markt komt die iemand anders benadeelt, wie neemt dan de verantwoordelijkheid? De open-dataleverancier? Het bedrijfs­ leven wil ook graag weten of de gegevens onderhouden worden.’

App-bouwer en weerwebsite-eigenaar Rijkaart houdt regelmatig brain­ stormsessies. Misschien dat hij of zijn collega’s ooit die killer-app maken. ‘De overheid bezit veel informatie over de landbouw en vee­ teelt. Ze houden ook bij welke geitenboerderij last heeft van Q-koorts.

Iemand wilde toen een fiets-app maken, waarbij je je routes kan plan­ nen om die geitenfokkers heen,’ lacht de maker van Buienradar. Het idee haalde het niet. De zoektocht naar het nieuwe goud van Kroes is nog maar net begonnen, zo blijkt.  www.vno-ncw.nl/ict

28

FORUM #22/29.11.12

belrondje

Hoe digitaal beveiligd is de ondernemer?

Hackers, virussen, valse websites. Internet lijkt met de dag onveiliger te worden.

De elektronische crimineel loert om bijna elke virtuele hoek. Wat doen ondernemers om hun computer- en netwerkbeveiliging op orde te krijgen?

Tekst: Walter Devenijns | Foto’s: Sam Rentmeester, Nout Steenkamp

Kees Peereboom / Vhp-ergonomie / Den Haag

‘Topprioriteit’ ‘Beveiliging van ons netwerk is topprioriteit. We werken met firewalls. Al onze klantgegevens zitten achter een dergelijke firewall. Daarnaast kan niet iedere medewerkers bij elk bestand. We werken met gemachtigde personen die toegang hebben. Is ook logisch, want dit bedrijf werkt voor instanties als Defensie, Algemene Rekenkamer, Rijkswaterstaat en de Tweede Kamer. Als een keer een project op de een of andere manier naar buiten zou komen,

Henri de Jong / Mijndomein.nl / Lelystad

‘Continu bezig’ ‘Mijndomein.nl heeft een aparte securityafdeling die continu de signalen analyseert. Waar kunnen we de beveiliging verbeteren? Het zou een ramp zijn als er bij ons een hack zou plaatsvinden. Ons bedrijf beheert de meeste websites van Nederland, zo’n tweehonderdduizend.’

‘Klanten proberen we ook op de hoogte te houden van de laatste ontwikkelingen, want die worden ook gehackt als ze hun software niet up to date houden. Sommigen zijn

laconiek. Maar ja, soms worden ze gehackt. Dan blokkeren we die site totdat de software weer geactualiseerd is.

Daar schrikken de website-eigenaars wel van. Momenteel is de nieuwste trend bij ons dnssec, waarbij een websiteadres voorzien is van een digitale handtekening. Een hacker kan je niet meer doorsturen naar een vervalste banksite. Dat is een ontwikkeling waarbij Mijndomein heeft samengewerkt met SIDN, de uitgever van .nl-adressen. Bij dnssec is Nederland met één miljoen beveiligde adressen wereldwijd koploper. Dat vind ik een leuke ontwikkeling, zeker na dat debacle met Diginotar.’

George Jansen / SeatZ Network / Nieuwegein

‘Superieur beveiligd’ ‘Ons taxibedrijf heeft een superieure beveiliging. Dat verzorgt een gespecialiseerd bedrijf voor ons dat we hebben ingehuurd. We zijn volslagen afhankelijk van onze computersystemen. Als onze vooruitbestelde ritten of onze ingewikkelde roosters, waar uren werk in zijn gaan zitten, weg zouden zijn, dan kan ik waarschijnlijk het faillissement van het bedrijf aanvragen. Dat zou een nachtmerrie zijn.’

29

dan levert dat voor ons heel veel reputatieschade op.

Zo heeft onze firma een keer een onderzoek gedaan naar de effectiviteit en de software van de politie. Je moet er niet aan denken dat dat op straat ligt. Ons bedrijf doet er alles aan om dit te voorkomen. Daarvoor hebben we een speciaal bedrijf ingehuurd dat ons systeem dag en nacht in de gaten houdt. Die beveiliging kost wel geld. Ergens valt het ook weer mee, want alle programma’s staan nu efficiënt op één beveiligde server.’

FORUM #22/29.11.12

‘Ik raad dan ook alle collega’s aan hun digitale beveiliging goed op orde te hebben. Dat is echt geen verspilling van geld. Je zult het toch maar een keer meemaken dat het fout gaat. Hackers hebben het, denk ik, vooral gemunt op grote banken, maar ze zullen net jouw bedrijf uitgezocht hebben. Afgrijselijk. Ik heb privé wel eens een keer last gehad van een virus. En dat ding ging er niet zomaar af.

Was heel vervelend, want ik was al mijn foto’s en gegevens kwijt.’

achtergrond

‘Hier wordt het internet gemaakt’

30

FORUM #22/29.11.12

martin van welzen

Zonder dat veel mensen het weten, is Nederland zo ongeveer de ruggengraat van internet. Belangrijke internetverbindingen worden hier gemaakt. Dat trekt een hoop bedrijvigheid. Maar daar moeten we wel wat voor blijven doen. ‘Internetbedrijven kijken alleen vooruit.’

Tekst: Remko Ebbers

Om de bouw van het datacentrum van Equinix mogelijk te maken, is – wegens de slotgracht – tijdelijk het grondwaterpeil in de polder verlaagd. Nadat de gracht was gegraven en de kabel gelegd, werd het peil op het normale niveau teruggebracht

31

FORUM #22/29.11.12

achtergrond

Eerst een gracht over. Dan aanbellen bij een intercom naast een deur die automatisch openzwaait. Wachten tot de buitendeur dicht is, pas dan gaat een tweede deur open.

De receptioniste zit achter dik glas (kogel­ vrij?). Een stalen schuifdeur die nog het meest aan een liftdeur doet denken, verleent toegang tot haar kamertje. Paspoort laten zien voor een pasje. Naast de toegangspoort­ jes een apparaat dat vingerafdrukken scant.

Welkom in het pand van datacentrum Equi­ nix op het Amsterdam Science Park.

‘Dit is de standaard beveiliging’, zegt Michiel Eielts, managing director van Equinix Benelux.

‘In de serverruimtes kunnen per gebruiker strengere regels gelden. Kooien om de servers, infraroodbewaking. Hier worden cruciale gegevens bewaard. Niet alleen van grote bedrijven, maar vooral van bedrijven die informatie met elkaar willen délen. Dit is geen gewoon datacentrum. Hier achter ons wordt internet gemaakt.’

elke milliseconde telt

klerkx/hh

In de virtuele wereld van internet staat Neder­ land, vooral Amsterdam, met een dikke stip op de kaart. Niet verwonderlijk, want het

wereldwijde web is mede in Nederland ont­ staan. Bedrijven en universiteiten hebben al sinds de jaren tachtig een redelijk goed wer­ kend computernetwerk om met elkaar te communiceren, maar het web zoals wij dat kennen, werd in 1993 ‘geopend’ door Tim Berners-Lee. Berners-Lee werkte bij het onderzoekscentrum cern in Zwitserland, waar hij de eerste webpagina ontwikkelde.

Snel daarna begon het Nederlandse onder­ zoekscentrum Nikhef (het nationaal instituut voor subatomaire fysica in Amsterdam) ook een website. Nikhef-medewerker Willem van Leeuwen, correspondeerde met Berners-Lee over het ontwikkelen van de browser.

Nederland en Amsterdam hebben die voor­ sprong nooit meer uit handen gegeven. Dat de trans-Atlantische communicatiekabel bij Katwijk uit zee komt, geeft alleen maar een extra boost. Internet heeft een hekel aan vertraging en elke milliseconde is meegeno­ men. Vandaar dat de sleutelbedrijven die ‘het internet’ vormen hun apparatuur graag dicht bij elkaar zetten, zo dicht mogelijk bij de hoofdstructuur. Nederland trekt nog steeds belangrijke bedrijven die cruciale rollen spelen op het www. Niet alleen in Amsterdam. Zo

32

FORUM #22/29.11.12

heeft Google een aantal serverparken in Nederland staan. Daaronder een hele grote in de Groningse Eemshaven waar een aftakking van de trans-Atlantische kabel boven water komt. Naar schatting staat er zo’n 500.000 vierkante meter (duizend voetbalvelden) aan datacentra in Nederland met miljoenen servers.

De vestiging van Equinix is de Europese hub van het wereldwijde bedrijf dat zijn herkomst in de vs heeft. ‘We hebben natuurlijk geo­ grafisch mazzel’, zegt Michiel Eielts met een grijns. ‘Nederland ligt centraal tussen Enge­ land, Duitsland en Frankrijk. Daarmee heb je het zwaartepunt van het Europese gebruik binnen handbereik. Als je hier een schop in de grond steekt, is de grond zo zacht, daar kun je meteen een kabel leggen. Dat is in Duitsland of Frankrijk veel minder algemeen. Daardoor hebben we een heel goede infrastructuur. Dat speelt zeker ook mee.’

klein=goed Veel conventioneler dan bij Equinix, gaat het toe bij de Amsterdam Internet Exchange (ams-ix) tegenover De Nederlandsche Bank.

Gewoon aanbellen, er klinkt een zoemertje en je drukt de donkergroene deur open van het

wereld. Mascini: ‘Nederland is een klein land, wij hebben altijd de blik naar buiten gericht en staan open voor nieuwe dingen. Onze oprich­ ters waren internationale partijen. Daarnaast hebben wij vanaf het begin gezegd dat ieder­ een die aan de technische specificatie voldoet lid kan worden van ams-ix. Ook als het geen providers zijn. Daardoor zijn ook klanten van onze leden lid. Dat is in het buitenland lastiger voor elkaar te krijgen. En hoewel ze enorm competitief zijn op het commerciële vlak zijn onze leden op het technische vlak heel erg bereid om samen te werken binnen ams-ix.’

Voorsprong + openheid + goede opleidingen = succes. Daar komt het sommetje van Mascini op neer. ‘De technische voorsprong die we vanaf het begin hebben opgebouwd, telt enorm. Zo bouw je aan een goede reputatie op basis waarvan nieuwe bedrijven hier komen.

Het gaat altijd met de insteek: Jullie hebben deze kennis. Kunnen we samenwerken?’

goed klimaat En wat levert het de Nederlandse economie allemaal op? Al die servers die in een bunker hun werk doen. Dat is moeilijk te kwantifi­ ceren, zeggen Cara Mascini en Michiel Eielts.

Net geen topsector Cisco-topman Coks Stoffer is bestuurslid van de brancheorganisatie ict~Office en verantwoordelijk voor de portefeuille Topsectoren. Toen de negen topsectoren werden vastgesteld, was de ict-sector teleurgesteld dat hij daar niet toe behoorde. Stoffer is ervan overtuigd dat de huidige sectordoorsnijdende opzet beter is. ‘Ict zit overal’, zegt hij. ‘Door in elke topsector samen te werken, kunnen we het meest bereiken. We kunnen het hebben over oplossingen voor de zorg, maar ook over energie- en voedselzekerheid.

Dat zijn de belangrijke thema’s voor de komende jaren.’ De overheid heeft de sector goed in het vizier, daarvan is hij overtuigd. ‘Ik krijg overal een luisterend oor. Bij de nationale overheid, maar ook bij lokale bestuurders als Eberhard van der Laan, de burgemeester van Amsterdam.’

klerkx/hh

monumentale pand. ‘Had je hier een enorme rij servers verwacht?’, vraagt Cara Mascini, directeur marketing van het bedrijf, lachend.

‘Die hebben we niet hier. Die staan in serverparks.’ ams-ix is een van de globale internet­ rotondes. Het brengt internetaanbieders bij elkaar zodat die zonder problemen hun net­ werken op elkaar kunnen aansluiten. Het is de grootste ter wereld met meer dan vijfhonderd netwerken. Daaronder carriers zoals upc en Ziggo, maar ook bedrijven als Facebook en Google. Grootste concurrenten: gelijk­ soortige exchanges in de financiële hot spots Frankfurt en Londen.

‘In Nederland zijn we op het gebied van inter­ net heel vaak de eerste geweest’, zegt Mascini.

‘Dat heeft ons een voorsprong opgeleverd.

Het heeft te maken met locatie en bekabeling, maar ook met de cultuur. Op veertig mede­ werkers hebben we hier achttien nationali­ teiten werken. Daar hoeven we niet naar op zoek. Nederland heeft van oudsher een goede naam om te wonen en te werken. Talent komt hiernaartoe om zijn geluk te beproeven. Dat is een heel belangrijke factor voor ons succes.’

Dat Nederland zo groot is in de internet­ wereld komt omdat het zo klein is in de echte

‘internetbedrijven komen niet naar nederland voor het fijne weer’

De servers van de Amsterdam Internet Exchange zijn cruciale onderdelen van het internet. Daar knopen belangrijke dienstverleners hun netwerken aan elkaar 33

FORUM #22/29.11.12

achtergrond

Hoe houden we de voorsprong?

Een voorsprong hebben, is niet synoniem aan een voorsprong houden. Vijf aanbevelingen uit de sector: 1. De vertaling van fundamenteel onderzoek naar praktische toepassing kan beter; 2. Nederland moet een prettige plek blijven om te wonen. Het imago van een open, vooruitstrevend land moet gekoesterd worden; 3. Netneutraliteit is een groot goed, maar vooral telecombedrijven willen daarbovenop de mogelijkheid om tegen betaling snellere dienstverlening te krijgen; 4. Overheidsbemoeienis bij het organisatorische deel van internet moet zo laag mogelijk blijven; 5. Regels moeten simpel zijn en het gemakkelijk maken om in Nederland een bedrijf te beginnen of te vestigen.

34

Mascini: ‘Je kunt kijken naar de vijftigduizend werknemers van bedrijven als Cisco en Micro­ soft. Maar je zou ook de zzp’ers en kleine bedrijfjes moeten meerekenen die werk hebben omdat die grote bedrijven er zitten. En dan nog de industrie rond social media, die weer goede ingangen heeft omdat grote spelers hier zitten. Verder vindt innovatie tegenwoordig vooral op of door internet plaats.’

Eielts: ‘Hoeveel van dit soort gebouwen ter waarde van 100 miljoen euro worden er tegenwoordig nog gebouwd? Met ons com­ plex zijn twee- tot driehonderd mensen een jaar lang bezig geweest. En dan alle aanpa­ lende sectoren. Het onderhoud aan servers is gigantisch. Het is hier altijd druk, zelfs ’s nacht wordt hier binnen gewerkt. Er moet appara­ tuur geïnstalleerd worden, onderhouden en geüpdatet. Die kennis is allemaal aanwezig in Nederland. Bedrijven komen speciaal omdat hier zo’n goed datacenterklimaat is.’

slecht figuur?

Die voorsprong behouden is geen kwestie van achterover leunen. ‘Internetbedrijven kijken alleen vooruit’, zegt Michiel Eielts. ‘Wat je vandaag ontwikkelt, maken je concurrenten

FORUM #22/29.11.12

over twee jaar ook.’ Internetbedrijven komen niet naar Nederland voor het fijne weer, het gaat ze om het bedrijfsklimaat. Daar slaat Nederland geen slecht figuur, vindt Coks Stoffer, managing director van Cisco Neder­ land. De Amsterdamse vestiging van het Amerikaanse bedrijf verzorgt niet alleen de Nederlandse markt, maar levert ook diensten voor Europa, Rusland, het Midden-Oosten en Latijns-Amerika. ‘Maar we moeten er wel op letten dat het zo blijft’, benadrukt hij. ‘Tech­ nisch is het top notch wat hier gebeurt. De afgelopen twee jaar is alleen wel duidelijk geworden dat het vooruitstrevende imago van ons land makkelijk onder druk kan komen te staan. Het sfeerbeeld van tolerantie is heel belangrijk. Want waar wil je als bedrijf graag zitten? Daar waar de logistiek in orde is, maar ook waar je werknemers graag wonen. Zo kweek je loyaliteit. Dat Cisco naar Amsterdam kwam, komt door de innovatieve mensen, het beschikbare talent, ook financieel en logistiek, en de aantrekkelijke locatie. Maar die status staat nooit vast. Bij elke beslissing van Cisco moet ik vechten voor de Nederlandse vestiging.’

En dan natuurlijk de regelgeving. Alles dicht­ plakken met regels is funest voor een sector

column scheer

jeroen poortvliet

die bijna helemaal bestaat uit private deel­ nemers. Internet reguleert zichzelf, er bestaat wel een internationale telecomwet, maar die dateert van 1983. Daar wordt internet niet eens genoemd, het bestond nog niet. Het gaat dan niet alleen om directe regelgeving over internet, ook nationale regels kunnen het voor buitenlandse bedrijven al dan niet prettig maken zich hier te vestigen. Stoffer: ‘Een paar jaar geleden waren er veranderingen in het zorgstelsel, maar er was weinig tijd om die in te voeren. In die korte tijd kun je buitenlandse bedrijven niet uitleggen wat er allemaal gebeurt en verandert. Dan moet je de relatieve grootte van Nederland voor ogen houden.’ 

Schakelen De snelweg wordt steeds meer het domein van de 40-plusser, las ik in de krant. Jongeren zien de auto niet meer als symbool van status en vrijheid. Ze zijn liever continu bereikbaar via internet dan met de auto.

De verwachting is daarom dat het in de toekomst een stuk rustiger wordt op de weg. Daarbij helpen ook de wegen die erbij zijn gekomen, en de crisis, want daardoor zijn er minder vracht- en bestelauto’s op de weg. Niet leuk voor de bv Nederland, wel handig voor de automobilist die wil doorrijden.

www.vno-ncw.nl/ict

Hier staat tegenover dat de benzineprijzen vrolijk verder stijgen.

Tegenwoordig kijk ik tijdens het tanken niet meer op de pomp om te kijken hoever ik ben, want dan zie ik meteen wat de schade is. Ik wacht totdat de pomp vanzelf ophoudt en probeer bij het pinnen te betalen zonder naar de prijs te kijken.

Bij Katwijk komt een van de belangrijkste communicatiekabels ter wereld, de TAT-14-kabel, het land binnen. In 2010 verspreidde WikiLeaks een document waaruit blijkt dat dit een mogelijk

Op de weg is het ook niet allemaal rozengeur en maneschijn. Dat heeft onder meer te maken met de verschillende snelheden die je mag rijden na de invoering van de 130 kilometerzones. Zo ben ik er pas sinds kort achter wat een 120-bord met daaronder de tekst ‘619 h’ betekent. In mijn naïviteit dacht ik dat je buiten die uren 100 mocht rijden. De automobilisten die mij op dat moment voorbij raasden, wisten dat het 130 moest zijn.

terreurdoelwit is waarmee terroristen de Verenigde Staten indirect kunnen treffen. Het is alleen heel

siebe swart/hh

moeilijk om deze kabel te vinden en te beschadigen

Je bent als 40-plusser constant bezig om te checken of je 80, 100, 120 of 130 mag. Dat is meer iets voor jongeren die snel kunnen schakelen en nog goede ogen hebben.

Om de verschillende snelheden wat meer naar elkaar te trekken, en omdat de uitstootnorm het toeliet, zijn enkele 80 kilometerzones opgetrokken naar 100. Daar zat ik nu juist niet op te wachten, want ik woon in de buurt van zo’n zone, en zolang mij niet duidelijk is wat de exacte milieuschade is, heb ik liever dat ze daar 80 blijven rijden.

Dan had je daar niet moeten gaan wonen, hoor ik andere automobilisten wel eens zeggen. Gezien de huidige trend kan ik daarop antwoorden: ‘Dan had je maar geen auto moeten rijden.’

Paul Scheer

35

FORUM #22/29.11.12

rubrieksnaam buiten beeld

‘Politiek was verrukkelijk zwaar’

Medy van der Laan (44) Was: Is:

staatssecretaris Cultuur en Media voorzitter AOC Raad (Agrarische Onderwijs Centra)

‘Als ik naar de formatie kijk, dan vind ik het onhandig om zonder ruggenspraak snel besluiten te nemen. Het is het resultaat van zes mannen die in een flow zaten, en daardoor de deskundigheid die nodig was hebben onderschat. In het groene onderwijs wordt bijvoorbeeld ondoordacht een grote bezuini­ ging doorgevoerd, terwijl een groot deel daar­ van gewoon basisbekostiging is.’

‘Het positieve van dit kabinet is wel dat de nieuwe generatie nu aan de beurt is. Die is daadkrachtiger, minder omfloerst. Toen ik zelf op mijn 35ste voor Balkenende ii werd gevraagd, heb ik geen seconde getwijfeld. Als D66’er krijg je niet zo vaak de kans op kabinets­ deelname, dus die moet je grijpen.’

‘In het dragen van de eindverantwoordelijk­ heid, het overleg in de ministerraad en de

36

publiciteit moet je je mannetje staan. Toen ik overeind bleef in de publiciteitsstorm rond de bezuinigingen op de publieke omroep, hielp dat met besluiten op mijn terrein in de minister­ raad . Het omgaan met de publiciteit was mentaal het zwaarst. Met alle kritiek die je over je heen krijgt, moet je goed kijken waar die kritiek vandaan komt en of ie terecht is, anders ga je daar echt onder lijden.’

‘Ik heb ook in de politiek geleerd dat ik op mijn gevoel moet afgaan, en niet moet zwich­ ten voor de druk van anderen, zelfs partij­ genoten. Inhoudelijk vond ik het werk fantas­ tisch. Het was zwaar, maar verrukkelijk zwaar om aan de knoppen van de samenleving te mogen zitten. Van het puur politieke spel hield ik niet. Ik heb ook nooit Kamerlid willen worden. Ik wil niet reageren, maar een strategie uitzetten.’

‘Na de val van het kabinet (D66 zegde het ver­ trouwen op in minister Verdonk; red.) wilde ik ervaring opdoen in het bedrijfsleven, na vijftien jaar onder de Haagse stolp. Ik hield me bij vastgoedontwikkelaar tcn met nieuwe projecten bezig, maar na anderhalf jaar brak de kredietcrisis uit en werden die

FORUM #22/29.11.12

projecten geschrapt. Mijn toegevoegde waarde nam af, want ik moest meer gaan beheren.

Daarom ben ik weggegaan.’

‘De aoc Raad benaderde mij met de medede­ ling dat ze een – liefst jonge – vrouw met poli­ tieke ervaring zochten als voorzitter, ook omdat de collegevoorzitters van de aoc alle­ maal wat oudere mannen waren. Het groene onderwijs heeft een eigen signatuur. De sector is trots op het vak, bescheiden en respectvol.

Wij hebben geen problemen met te dure schoolgebouwen. Als vegetariër en paard­ rijdster heb ik ook persoonlijk veel met de groene sector. De intensieve veehouderij hoort daar ook bij. Als de markt daarom vraagt, respecteer ik die economische werke­ lijkheid.’  Tekst: Paul Scheer | Foto: Sam Rentmeester

vereniging jeroen poortvliet

‘We hebben een generatie verloren die weet wat ondernemen is’

38 mens • Personalia • Volkskrant: Bernard Wientjes meest invloedrijk

39 branche

Een zware Slowaakse regeringsdelegatie bezocht VNO-NCW

‘De Slowaakse economie groeit met 2,6 procent, wij zouden naar jullie moeten kijken in plaats van andersom’, zei Bernard Wientjes, voorzitter van VNO-NCW, tegen de Slowaakse president Ivan Gasparovic bij diens officiële bezoek aan de werkgeversorganisatie.

Toch is er wel reden voor de Slowaken om te kijken naar het Nederlandse beleid, vindt de Slowaakse minister van Economische Zaken, Tomáš Malatinsky. Het bezoek van de zware Slowaakse regeringsdelegatie, (president, vicepremier, minister van Onderwijs en van EZ, topmensen van kennisinstituten en bedrijven) werd aangegrepen om een bijeenkomst te organiseren met vertegenwoordigers van Nederlandse bedrijven die in Slowakije investeren.

Die investeringen zijn hard nodig, zegt de Slowaakse minister van Economische Zaken. Want president Gasparovic benadrukte wel hoe sterk zijn land is op het gebied van auto-industrie en witgoed, volgens Malatinsky is de focus op die sectoren te sterk. ‘Wij produceren per hoofd van de bevolking de meeste auto’s ter wereld.

Volkswagen, Peugeot en Kia investeren veel in Slowakije. Maar onze economie hangt te sterk af van die automotivesector’, aldus de minister.

Malatinsky, die voordat hij minister werd werkgeversvoorzitter was, zou graag zien dat bedrijven niet alleen investeren in productiecapaciteit. ‘Door de collectivisering tijdens het communistische bewind hebben wij een generatie verloren die weet wat ondernemen is. Kennis hebben we wel. De wetenschapsinstituten die hier vandaag zijn zullen het ontkennen, maar wij kunnen die kennis niet omzetten in verkoopbare producten. Daar willen we de hulp bij van Nederlandse bedrijven. Daarom kijken we ook met interesse naar het Topsectorenbeleid. We hebben al kopieën gemaakt van de innovatievouchers.’

37

FORUM #22/29.11.12

• Attractie-industrie pakt uit in Amerikaanse Orlando • Bouwers balen van fixatie op prijs • Nefarma: ‘Kwaliteit behandeling mag niet afhangen van postcode’ • Meubelfabrikanten halen ruim vijftig mille op voor zieke kinderen • Bouwcampagne van start • ‘Prijsbeleid van containervaarders is uit de tijd’ • De prijzenkast: Chinees gehaald?

• Bankiers leren kinderen omgaan met geld • Even bellen met Hilde van der Meer, overheidsmanager van het jaar

43 duurzaam • ‘Afwijzing energielabel gemiste kans’ • Duurzame slag op beursgong

44 regio • Peperzaken uitgelaten winnaar jonge ondernemersprijs

vereniging mens

personalia

Canon heeft Joop van Boerdonk benoemd tot nieuwe managing director van Canon Nederland.

Hiervoor was hij ceo van Océ Duitsland en Oostenrijk. Van Boerdonk neemt het stokje over

Albert van Selst

Volkskrant: Wientjes meest invloedrijk

van Ton van Helvoort, die aan het einde van dit jaar met pensioen gaat.

De Groep Groot van UNETO-VNI, ondernemersorganisatie voor de installatiebranche, heeft Rik Dikken (algemeen directeur van Unica) benoemd als nieuwe voorzitter. Hij volgt Henk Willem van Dorp (Van Dorp Installaties) op.

Rik Dikken

Mediq, internationaal leveran­cier van medische hulp- en geneesmiddelen, heeft per 1 januari Marc van Gelder herbenoemd als voorzitter van de raad van bestuur. De benoeming geldt voor een periode van vier jaar. Van Gelder trad op 1 januari 2005 in dienst bij Mediq en werd voorzitter van de raad van bestuur in december van dat jaar.

Sinds 1 november is Nicolaas Weeda de nieuwe secretaris van de Stichting Management Studies.

Hij volgt Jan Prij op. Weeda was hiervoor werkzaam als secretaris van De vennootschap en legal counsel bij ConQuaestor, dienstverlener op het gebied van financiële bedrijfsvoering.

Shipping Award voor reder De Lange KVNR

Steven Lak volgt Wim van Sluis op als voorzitter van de Rotterdamse havenorganisaties Deltalinqs en Rotterdam Port Promotion Council. Lak is momenteel voorzitter van het Productschap Vee en Vlees. Hij heeft leidinggevende functies vervuld bij tal van Rotterdamse maritieme ondernemingen, waaronder Smit Internationale en Havenbedrijf Rotterdam. Van Sluis was zes jaar voorzitter.

UNETO-VNI

alcredis

Albert van Selst is met ingang van januari de nieuwe algemeen directeur bij automotive financierings- en leasemaatschappij Alcredis Finance. Hij volgt Ton de Wit op, die inmiddels met vroegpensioen is. Van Selst is afkomstig van ABN AMRO, waar hij diverse leidinggevende functies bekleedde.

De Volkskrant Top 200, een jaarlijks lijstje van de meest invloedrijke bestuurders, wordt voor het derde jaar aaneen aangevoerd door VNO-NCW-voorzitter Bernard Wientjes.

‘De werkgevers wisten dit turbulente verkiezingsjaar de opmars van de SP effectief te bestrijden en overtuigden PvdA en vvd ervan het bedrijfsleven in de economische crisis buiten schot te laten’, meldt de Volkskrant in een toelichting op de ranglijst.

De Volkskrant-lijst rangschikt bestuurders op invloed via een netwerkanalyse op basis van een database met ruim 23 duizend namen en (neven-)functies. Volgens de Volkskrant wordt daarnaast maatschappelijk gezag oftewel de ‘terugbelfactor’ steeds belangrijker als maatstaf voor invloed: wie bel je meteen terug?

Ook de nummer twee tot en met vier komen uit het bedrijfsleven: Jeroen van der Veer, oud-Shell-bestuursvoorzitter, Hans Wijers, oud-bestuursvoorzitter van AkzoNobel en commissaris, en Rabobankbestuursvoorzitter Piet Moerland. Op 5 staat Klaas Knot, president van De Nederlandsche Bank, gevolgd door VNO-NCW-directeur Niek Jan van Kesteren op 6. www.vno-ncw.nl

Pim de Lange, directeur van Stena Nederland, heeft de KVNR Shipping Award gewonnen. Tineke Netelenbos, voorzitter van de redersvereniging, had de prijs kort daarvoor aan hem uitgereikt. Dat gebeurde tijdens het Maritime Awards Gala 2012, op 8 november in Rotterdam. De Lange kreeg de award voor de op initiatief van zijn bedrijf aangelegde walstroominstallatie in de haven van Hoek van Holland. Die installatie vervangt de generatoren die tot voor kort werden gebruikt voor de stroom­ voorziening van de Stena-veerboten. De stroomvoorziening nieuwe stijl heeft geleid tot een sterke verbetering van de luchtkwaliteit in de haven. Ook is de geluidsoverlast vanuit de haven sterk teruggedrongen. www.kvnr.nl

38

FORUM #22/29.11.12

vereniging branche

Attractie-industrie pakt uit in Amerikaanse Orlando club van elf

vervoervergunning blijft bestaan

De IAAPA Attractions Expo in het Amerikaanse Orlando is dé beurs voor de wereldwijde attractieindustrie. Het evenement trok ook dit jaar weer veel publiek. Grote Nederlandse namen uit de sector, zoals achtbanenbouwer VEKOMA, waren present met een eigen stand. Elf andere bedrijven presenteerden zich met een gezamenlijk Holland Paviljoen.

Ondernemers die meer dan 500 kilo vracht willen vervoeren, moeten ook in de toekomst een vervoervergunning hebben.

En bij overbelading blijft de opdrachtgever medeaansprakelijk. Dat heeft verkeersminister Schultz bepaald op basis van een evaluatie van de Wet wegvervoer goederen (Wwg).

Transport en Logistiek Nederland reageert ‘bijzonder verheugd’ op de conclusies van de bewindsvouw. De brancheorganisatie van transportondernemers stelt dat duidelijke regels van groot belang zijn om de professionaliteit en kwaliteit van de transportmarkt te bewaken. De EVO is juist teleurgesteld over het feit ‘dat alles bij het oude blijft’. Volgens de verladersorganisatie maakt Schultz de drempel voor toegang tot de Nederlandse markt hoger dan wordt voorgeschreven door Europese wetgeving. De verladers roepen de Kamer op alsnog wetswijzigingen voor te stellen. www.tln.nl | www.evo.nl

Het Holland, the Ultimate in Attractions gedoopte paviljoen bood bezoekers een overzicht van Nederlandse know-how, producten en diensten variërend van waterattracties en innovatieve hoogte-systemen tot familie-attracties, indoor-speeltuinen en ‘fun-mokken’ voor kinderen.

Zeker tijdens het Holland Happy Hour op 14 november kon je er over de koppen lopen. Het Holland Paviljoen is een initiatief van het Nederlands Centrum voor Handelsbevordering NCH en de Club van Elf met steun van het AgentschapNL. www.clubvanelf.nl

Bouwers balen van fixatie op prijs Opdrachtgevers maken in toenemende mate gebruik en soms zelfs misbruik van de crisis om bij bouwbedrijven de laagste prijs te bedingen. Om meer dan een reden is dat een slechte zaak, vindt Joep Rats, directeur economische zaken van Bouwend Nederland.

Rats wijst er op dat bouwers opdrachtgevers op allerlei manieren op andere gedachten proberen te brengen. ‘Maar in de praktijk merken we toch een fixatie op de laagste prijs, zonder te kijken of voor die prijs ook het beste product wordt neer­ gezet.’ De gevolgen van de prijzenslag zijn groot, benadrukt Rats. ‘Je krijgt daardoor vervelende verhoudingen tussen opdrachtgevers en opdrachtnemers.’ Maar het pakt ook nadelig uit voor zaken als brancheontwikkeling en innovatiekracht. ‘Als er weinig winst wordt gemaakt, is er minder ruimte om de dingen beter te doen en nieuwe ontwikkelingen te verkennen.’ Rats hoopt dat opdrachtgevers op hun netvlies krijgen dat het bij aanbestedingen beter is om verder te kijken dan de prijs. ‘Het zou zo moeten zijn dat de opdrachtnemer graag voor de opdrachtgever werkt, en dat de opdrachtgever graag wil dat de opdrachtnemer voor hem werkt. Dan ben je productiever en zou het zomaar tot lagere kosten kunnen leiden.’ www.bouwendnederland.nl 39

FORUM #22/29.11.12

reclamecode wordt goed nageleefd Levensmiddelenfabrikanten leven de aangescherpte reclamecode voor voedingsmiddelen over het algemeen goed na. Dit blijkt uit een peiling van de Stichting Reclame Code (SRC) in opdracht van brancheorganisatie FNLI. Vrijwel alle fabrikanten houden zich aan de beperking uit de reclamecode uit 2010 om geen reclame meer te maken gericht op kinderen tot 7 jaar.

Het merendeel houdt zich ook aan het comply or explain-principe. Dat wil zeggen dat bedrijven die reclame voor voedingsmiddelen richten op kinderen tussen 7 en 12 jaar, hun beleid toelichten op www.zorgvuldigereclame.nl.

De peiling laat wel zien dat niet alle fabrikanten zich ervan bewust zijn dat ook hun websites zich gedeeltelijk kunnen richten op kinderen en dus moeten voldoen aan de uitgangspunten van de reclamecode. Maar daar wordt aan gewerkt, volgens de FNLI. www.fnli.nl

vereniging branche

Meubelfabrikanten halen ruim vijftig mille op voor zieke kinderen

spoortaxi

CBM

Treinreizigers die op het station willen komen of vanaf het station op hun eindbestemming, hebben er na de OV-fiets en Greenwheels een alternatief bij: de NS Zonetaxi. Met de nieuwe taxidienst mikken de initiatiefnemers, waaronder NS en brancheorganisatie KNV Taxi, vooral op mensen die een iets grotere afstand hebben te overbruggen. Wie uiterlijk een half uur van tevoren z’n Zonetaxi bestelt, wordt tegen een vast tarief tussen 7 en 15 euro met de taxi naar zijn bestemming gebracht. NS en KNV Taxi gaan zelf geen taxi’s rijden. De regie is in handen van Transvision. Voor de uitvoering worden lokale taxiondernemers met keurmerk ingehuurd. www.knv.nl

Jochem van Gelder (links op de foto) bedankt de CBM voor de cheque

‘Kwaliteit behande­ling

De Centrale Bond van Meubelfabrikanten heeft z’n eeuwfeest op gepaste wijze afgerond. Tijdens een feestelijke bijeenkomst in de Beurs van Berlage in Amsterdam werd de opbrengst van alle jubileumactiviteiten bekendgemaakt: 51.350 euro.

mag niet afhangen van postcode’ Patiënten die in het ene ziekenhuis wél en in het andere niet het voor hen beste geneesmiddel krijgen. Die ongewenste situatie dreigt te ontstaan door een aanpassing van de financiering van geneesmiddelen, zegt Nefarma.

De ongelijkheid waar de branchevereniging voor waarschuwt, wordt wel postcodegeneeskunde genoemd: de kwaliteit van de behandeling hangt af van waar je woont. Het probleem wordt veroorzaakt doordat ziekenhuizen bepaalde nieuwe, kostbare medicijnen vanaf dit jaar moeten betalen uit hun algemene budget. Tot 2012 kregen ze daarvoor een afzonderlijke vergoeding. Nefarma is bang dat sommige ziekenhuizen het geld voor andere zaken dan geneesmiddelen zullen gebruiken. Daardoor krijgt de patiënt niet de meest op hem of haar toegesneden zorg die mogelijk is. De organisatie ziet als oplossing dat het budget voor de nieuwe geneesmiddelen wordt geoormerkt. Dat wil zeggen dat het extra geld alleen voor dat doel mag worden gebruikt. www.nefarma.nl

40

Jan de Smit, lid van de CBM-jubileumcommissie, overhandigde het bedrag symbolisch aan Energy4All-ambassadeur Jochem van Gelder. De Centrale Bond van Meubelfabrikanten (CBM) had zich voor het gehele jaar verbonden aan deze stichting, die zich inzet voor de ontwikkeling van een medicijn voor kinderen met een ernstige stofwisselingsziekte. Het overgrote deel van het geld kwam voort uit de internet­ veiling van zogenoemde junior loungers, speciale relaxmeubelen voor kinderen met zo’n stofwisselingsziekte. In totaal werden er 267 junior loungers geproduceerd.

Deze zullen de komende maanden hun bestemming vinden in ziekenhuizen, revali­ datiecentra, familiehuizen en bij zieke kinderen thuis. www.cbm.nl

rechtstreeks boeken Veel grote commerciële boekingssites zijn niet actueel. Ook zijn de hoge vergoedingen die deze sites vragen hoteliers een doorn in het oog, stelt Koninklijke Horeca Nederland (KHN). Met www.hotelsterren.nl wil de organisatie gast én hotelier een ‘eerlijk en actueel’ alternatief bieden. Via de nieuwe website boeken gasten rechtstreeks bij het hotel. Daardoor weten zij dat het bedrag dat zij betalen ook echt bij de hotelier terechtkomt. Ook weten ze precies wat ze boeken. De sterrenclassificatie dient hierbij als uitgangspunt.

Om de actualiteit te waarborgen, worden alle hotels periodiek gecontroleerd.

In Nederland heeft de consument nu de keuze uit 2.247 hotels die één of meer sterren aanbieden. www.khn.nl

FORUM #22/29.11.12

vereniging branche

rené van den burg

Bouwcampagne van start

de prijzenkast Chinees gehaald?

Nederland kan niet zonder de bouw. Dat is de boodschap achter de campagne De Bouw maakt het. Sinds vorige week wordt de campagne van Bouwend Nederland extra onder de aandacht gebracht met grote teksten op VNO-NCW-gebouw De Malietoren. De nood is aan de man, stelt Bouwend Nederland. Sinds 2009 is een kwart van de werknemers in de bouw zijn of haar baan kwijtgeraakt. De terugvallende productie is volgens de organisatie voor een deel te wijten aan het gebrek aan politieke maatregelen om in de bouw te investeren. De publici­teitscampagne moet het tij helpen keren. De boodschap achter de campagne is dat Nederland weer moet investeren in bouw. Dat doet Bouwend Nederland door de kracht van de sector te tonen. En door te laten zien dat het

De STL Group, het Venlose bedrijf achter het elektronica­ merk Lenco, kreeg op 15 november de Cathay China Business Award 2012. De prijs ging naar het bedrijf dat het beste zaken heeft gedaan met China. De genomineerden waren in staat om een marktleiderspositie te bereiken in China of in korte tijd een grote afzetmarkt te creëren.

STL-directeur Nico Brabers bleef nuchter onder zijn uitverkiezing: ‘We zijn al tientallen jaren actief in China.

Onze merknaam Lenco wordt er ook steeds bekender.

De prijs is een beloning voor onze inspanningen.’

Voor velen zou het winnen van een dergelijke prijs een uitgelezen kans zijn om eens flink naar de Chinees te gaan voor een copieuze maaltijd in een rood-goud decor. De locatie van de prijsuitreiking, het chique Landgoed Duin & Kruidberg in Santpoort, leende zich echter niet zo voor foe yong hai, al dan niet uit magnetronbakjes. www.cathaypacific.com | www.lenco.eu

uitblijven van investeringen in de bouw pijnlijke gevolgen heeft, bijvoorbeeld voor de staat van het Neder­landse wegennet.

en verder vielen onlangs ook nog in de prijzen…

www.bouwendnederland.nl

‘Prijsbeleid van container­ vaarders uit de tijd’ Verladers en expediteurs moeten de door containerlijnvaartrederijen aangekondigde prijsverhogingen niet klakkeloos accepteren.

Dit zegt verladersorganisatie EVO. ‘Laat rederijen op zijn minst uitleggen wat de achtergrond is van de prijsverhoging.’

De waarschuwing volgt op de afkondiging van een General Rate Increase (GRI). Volgens de organisatie de zoveelste. Met zo’n GRI wordt verladers het idee gegeven dat de prijsverhoging onontkoombaar is, terwijl volgens de EVO niets minder waar is. De EVO wijst er op dat de prijs voor containervervoer gewoon onderhandelbaar is en dat prijsverhogingen in beginsel niet kunnen worden doorgevoerd binnen langetermijncontracten. De organisatie stoort zich er verder aan dat andere rederijen direct op de hoogte worden gesteld van prijswijzigingen. Gevolg is namelijk dat ook zij hun prijzen aanpassen. www.evo.nl

41

FORUM #22/29.11.12

Annette van Waning. De MVO Manager bij schoonmaakbedrijf Vebego werd op het 13de Nationaal Sustainability Congres verkozen tot MVO Manager van het Jaar 2012. Zij werd uitverkoren door een deskundige jury en leden van de LinkedIn-groep MVOprofessionals. Van Waning heeft vooral de sociale kant van maatschappelijk verantwoord ondernemen op een unieke wijze vormgegeven, aldus de jury van deze voor het eerst gehouden verkiezing.

DSM werd op 22 november de winnaar van De Kristal, de prijs voor het meest transparante jaarverslag van Nederland. Net als in 2011 kwam DSM als beste van bijna vijfhonderd bedrijven uit de bus. De Kristalprijs is een gezamenlijk initiatief van het ministerie van Economische Zaken (EZ) en de Nederlandse Beroepsorganisatie van Accountants (NBA).

even bellen met…

Hilde van der Meer,

Bankiers leren kinderen omgaan met geld marc driessen/hh

amsterdam inbusiness

vereniging branche

overheidsmanager van het jaar Hilde van der Meer werd eerder deze maand Overheids­manager van het Jaar. Met Amsterdam inbusiness acquireert en assisteert zij buitenlandse bedrijven bij vestiging in Amsterdam en omgeving.

‘Geweldig dat de burgemeester van Amsterdam zo waardeert wat wij doen.’

Gefeliciteerd ‘Ja, ongelooflijk. Het kwam zo onverwacht dat ik op een roze wolkje zit. Het is pas drie dagen geleden en ik heb al honderden felicitaties gekregen.’

Nou, nou...

‘Vind je het wat overdreven?

Weet je wat het is, ik weet natuurlijk al maanden dat die verkiezing er aan komt. Mijn tegenstanders sturen grote overheidsorganisaties aan en daar tegenover staan wij met ons guerrilla-achtige clubje. Dan is het heel leuk dat ons werk zo gewaardeerd wordt. Het bijzondere is dat mijn netwerk in de private sector veel groter is dan mijn overheidsnetwerk.’

Hoe komt u aan zo’n scheve netwerkverdeling?

‘Ik werk nu vijf jaar voor Amsterdam inbusiness.

Daarvoor werkte ik twaalf jaar bij de Schiphol Area Development Company. Die richt zich op buitenlandse bedrijven die zich in de

42

omgeving van de luchthaven willen vestigen. De afgelopen vijftien jaar heb ik dus vooral met bedrijven om tafel gezeten en daarbij veel met bestuurders.’

Waarom bent u zo’n goede overheidsmanager?

‘Mensen vinden het prettig dat ik op een zakelijke én menselijke manier omga met onderwerpen.

Ik geef mijn mensen vertrouwen en ruimte maar laat ze niet zwemmen en ben bereikbaar als er iets is. In mijn achterhoofd zit ook altijd: ik ben bezig voor de publieke zaak. De mensen in de regio Amsterdam moeten er beter van worden. Ik vraag me ook af of bestaande bedrijven niet de dupe worden van het aantrekken van een bepaald bedrijf.’

Wat kan de bedrijfs­manager leren van de beste overheidsmanager?

‘Door de globalisering komen publiek en privaat steeds dichter bij elkaar te staan. We kunnen niet groeien zonder elkaar. Bij veel bedrijven heerst nog het beeld van de overheid die vooral regels maakt om het bedrijven moeilijk te maken.

Managers uit het bedrijfsleven kunnen leren dat bij de overheid veel mensen bezig zijn met zaken waar zij ook voordeel bij hebben. Ze zouden de overheid opener tegemoet kunnen treden en samenwerken.’

FORUM #22/29.11.12

Gijs Boudewijn van de Frieslandbank staat voor de klas op de Brede School in Amsterdam Zuidoost

Op 13 november verzorgden topbestuurders van zestien banken in koppels een gastles op een school in Amsterdam. Daarmee gaven ze de aftrap voor 3.300 gastlessen die bankmedewerkers tijdens de Week van het geld verzorgden. ‘Gek dat ze dat op school niet leren.’

Banken vinden het belangrijk dat kinderen al op de basisschool leren omgaan met geld. Vandaar de gastlessen. Volgens directeur Wim Mijs van de Nederlandse Vereniging van Banken (NVB) voorzien de lessen in een behoefte, maar is één les per jaar niet voldoende. ‘Het is toch gek dat kinderen op school wel leren lezen en schrijven, maar niet hoe ze met geld moeten omgaan? Hier ligt een schone taak voor de nieuwe minister van Onderwijs.’

Door kinderen al jong financieel bewust te maken, wordt volgens Mijs de basis gelegd voor financiële zelfredzaamheid op volwassen leeftijd.

En dat is geen overbodige luxe. Het aantal huishoudens met problema­ tische schulden is de afgelopen tien jaar verdriedubbeld. De Week van het geld is een initiatief van het platform Wijzer in geldzaken, waarin meer dan 45 organisaties samenwerken om de consument wijzer in geldzaken te maken.

Het Verbond van Verzekeraars was een van de andere organisaties die tijdens de Week van het geld van zich lieten horen. Vertegenwoordigers van verzekeraars verzorgden gastlessen over het idee achter verzekeringen en hoe verzekeren eigenlijk werkt. Ze deden dat met het gastles­ pakket en bordspel Fix je Risk. Niet geheel verrassend was de titel van de gastlessen van VBO Makelaar, een van de andere deelnemers: ‘Een huis kopen, hoe doe je dat?’ www.nvb.nl | www.verzekeraars.nl | www.vbomakelaar.nl

vereniging duurzaam

advertentie Jan Boone, recyclingondernemer

Energie besparen De Tweede Kamer laat een grote kans onbenut om de energierekening van miljoenen Nederlanders te verlagen en de CO2-uitstoot van woningen in ons land fors te reduceren. Dat zegt Marcel Engels, voorzitter van installateursvereniging UNETO-VNI, in reactie op het afwijzen van een verplicht energielabel. Engels vindt dat kopers het recht hebben om te weten wat de energieprestatie van een woning is, zodat zij gerichte maatregelen kunnen nemen om de energiekosten te beheersen. Hij betreurt het dat in de discussie rond het energielabel de baten nauwelijks aan de orde komen. www.uneto-vni.nl

nyse euronext

Duurzame slag op beursgong

“Het wordt pas echt duurzaam als we ook prot kunnen maken.”

Waarom kijken Nederlandse bedrijven niet vaker over de grens als het gaat om sociaal ondernemen?

ICCO liet TNS-NIPO hier onderzoek naar doen met opmerkelijke resultaten. Zo blijkt winst geen belangrijke drijfveer en worden NGO’s niet als mogelijke partner gezien voor internationaal sociaal ondernemen.

Frank Heemskerk, dagvoorzitter van het Nationaal Sustainability Congres en lid van de Raad van Bestuur van Royal HaskoningDHV, luidt de gong. Hij wordt vergezeld door een gezelschap groene ondernemers. In het midden Bernard Wientjes, voorzitter van VNO-NCW

Met een slag op de beursgong werd dinsdag 20 november het startsein gegeven voor het dertiende Nationaal Sustainability Congres (nsc) dat in Nieuwegein werd gehouden.

Het lijkt misschien raar om in Amsterdam de beursgong te luiden voor een congres dat in Nieuwegein plaatsvindt. Maar het congres met het thema The Revitalization of Sustainability: Dienen en verdienen roepen de financiële wereld en het bedrijfsleven op om met duurzaamheid aan de slag te gaan. Dan is de beursvloer een logische plek.

Royal HaskoningDHV en CKC organiseerden de 13de editie van het congres. Tijdens de conferentie werd gepraat over hergebruik van grondstoffen, mobiliteit, stadsontwikkeling en het nieuwe werken. Stef Kranendijk, ceo van tapijtfabrikant Desso en fervent uitdrager van het cradle to cradle-principe, was ’s nachts te gast in het radioprogramma Casa Luna om verslag te doen van het congres. www.sustainability-congres.nl

43

FORUM #22/29.11.12

Ondernemer Jan Boone bewijst het tegendeel.

Hij zette met hulp van ICCO een succesvol afvalrecyclingproject op in Brazilië. Boone: “Ik vind het een voorrecht om duizenden ongeschoolden een kans op een beter bestaan te kunnen geven. Maar het wordt pas echt duurzaam als we ook pro�it kunnen maken.�

GRENSVERLEGGEND ONDERNEMEN

ICCO helpt Nederlandse ondernemers in 44 landen met het opzetten van potentieel winstgevende projecten die lokale werkgelegenheid en ontwikkeling stimuleren.

De drive van de ondernemers, gecombineerd met het netwerk van ICCO zorgen voor een grotere kans van slagen. www.icco.nl Samen succesvol sociaal ondernemen

vereniging regio

harry kuipers fotografie

Peperzaken uitgelaten winnaar jonge ondernemersprijs De elfde Jonge Ondernemersprijs van het Noorden (JOP) is gewonnen door het Groningse ict-bedrijf Peperzaken. De prijsuitreiking van het Noord-Nederlandse evenement was op 19 november in Assen.

Met een uitgelaten dansje vierden Dirk-Jan Huizingh (links) en zijn team het winnen van de JOP 2012

0402.1426 Forum_185x126_Tooladv.pdf

Peperzaken (vernoemd naar de Groningse kerktoren: de Peperbus) ontwikkelt apps, software voor mobiele telefoons met als paradepaartje de app van nieuwssite NU.nl. Het bedrijf groeide in drieënhalf jaar tijd uit van twee naar dertien medewerkers. Eigenaar Dirk-Jan Huizingh: ‘Het winnen van de JOP plaatst de ict-branche in onze regio in een positief daglicht. We hebben al aardig voet aan de grond in het Westen, maar kunnen nu wat meer euro’s naar het Noorden importeren.’

Peperzaken won naast de Jonge Ondernemersprijs ook de provincieprijs van Groningen.

Jurywoordvoerder Erik-Jan Kreuze noemde de volgende argumenten voor de overwinning van Peperzaken: ‘Gedreven, oplettend, inspringend op nieuwe ontwikkelingen in een complexe markt en topspeler in het segment.’ Julien Scholte van Juuls Jackets uit Friesland werd de Friese provincie­ winnares en Peter Koops van Xpression, manager uit Emmen, de winnaar van Drenthe. De drie winnaars kregen een waardebon van NDC Mediagroep die zij kunnen gebruiken voor advertenties in de online en offline media van de uitgever. www.vno-ncwnoord.nl 1

20-11-12

13:14

advertentie

Nieuwe wetten?

Voor

Houd ondernemers op de hoogte

Open data

NieuweWetten-app

Gebruik de open data van Antwoord voor bedrijven op uw eigen website antwoordvoorbedrijven.nl/opendata

Met deze app zijn ondernemers altijd op de hoogte van de laatste wetswijzigingen antwoordvoorbedrijven.nl/app

Altijd op de hoogte met Antwoord voor bedrijven 44

FORUM #22/29.11.12

Voor

mohikanen

‘Af en toe moet je iets lelijks maken’

‘Nog

75

in Nederland’

beroep: Glazenier ‘De doos met pleisters staat naast de koffiepot’, zegt Freek van Elk van De Zaansche Glas in Lood Zetterij in Amsterdam. Hij is de derde generatie in het bedrijf. Zijn opa kocht het van de oprichter die uit Zaandam kwam. Vandaar de wat verwarrende naam.

45

‘Een goede glazenier is geduldig, nauwkeurig en een beetje artistiek, zegt Van Elk. ‘Maar niet teveel. Af en toe moet je iets maken wat je lelijk vindt. En dan kun je het ook nog verkeerd hebben. Wij hebben eens iets gemaakt dat we erg wilden afraden, maar het was een eigen ontwerp van de klant. Eenmaal aangebracht, bleek het precies in de sfeer van de woning te passen.’ Ook FORUM #22/29.11.12

een klassiek beroep als glazenier heeft modes.

‘Vroeger verkochten we veel gebrandschilderde medaillons met bijvoorbeeld ‘De schoorsteen­ veger’. Ik heb er nog vijfhonderd van liggen. Nu maken we persoonlijker werk zoals familiewapens of een grafmonument.’  Tekst: Remko Ebbers | Foto: Ilya van Marle

portret

gijs van lookeren campagne

‘ik zie overal handel in’ Iedereen kent ze wel, die kleine rode autootjes met het groene logo van Greenwheels. Gijs van Lookeren Campagne (45) is een van de twee directeuren, die in hun studententijd op het idee kwamen van de deelauto. Nu lonkt het buitenland.

‘Ondernemen is een spel.’

Tekst: Paul Scheer | Foto’s: Jeroen Poortvliet

46

FORUM #22/29.11.12

Op het kantoor van Greenwheels in de Rotterdamse binnenstad houden ze het simpel. De beide directeuren Gijs van Lookeren Campagne en Jan Borghuis delen een kamer die met een glaswand is afgescheiden van de rest van het kantoor. Beneden vermeldt een simpel naam­ bordje onder de brievenbus dat hier het brein achter al die rood met groene leenautootjes huist. Binnen verwijst alleen de felgroene vloerbedekking naar het groen op de auto’s. ‘We zitten op een A-locatie met een D-look and feel’, zegt Van Lookeren Campagne, net als de anderen op kantoor casual gekleed. Greenwheels telt zo’n veertig medewerkers, de rest – callcenter, klantenservice – is uitbe­ steed. Maar zo klein als het bedrijf oogt, het is onlangs wel in zee gegaan met de internationale handels- en serviceorganisatie van Pon, om gezamenlijk de zakelijke en de Europese markt te veroveren. ‘Het tij is gekeerd. Toen wij begonnen, waren de grote automerken niet geïnteresseerd in ons concept. Nu wel.’ Het bewijs: onlangs is bmw in Nederland begonnen met zakelijke deelauto’s.

Van Lookeren Campagne is net zo down to earth en zonder poeha als het Greenwheels-kantoor. Met auto’s heeft hij niet eens zoveel. ‘Ik rij er zo weinig mogelijk in, kom niet met een Porsche maar op de fiets naar kantoor. Toen we met Pon in contact kwamen, heb ik even overwogen om via hen een nieuwe grote auto te nemen. Maar ik vind het te zot voor woorden om zoveel geld neer te leggen voor een ver­ voermiddel.’

Verwacht van hem ook geen hemelbestormende verhandelingen over duurzaamheid. Wat je toch zou kunnen verwachten met een bedrijf als Greenwheels. Hij ziet het zo: ‘Wij sluiten met ons concept aan op een maatschappelijke ontwikkeling. Daar maken we winst mee. Dat is volgens mij wat groen ondernemen inhoudt. Maatschap­ pelijk verantwoord ondernemen is in mijn ogen greenwashing, je schuld afkopen met co2-compensatie. Als je groen wilt zijn, laat dan gewoon die auto vaker staan.’ De klanten van Greenwheels zitten volgens hem ook niet te wachten op allerlei mooie praatjes over duurzaamheid. Die willen gewoon de beschikking hebben over een auto als ze die nodig hebben.

47

FORUM #22/29.11.12

portret

Het verhaal van Greenwheels leest hier en daar als een jongensboek. Van Lookeren Campagne en Borghuis studeerden allebei in Rotterdam en waren jaarclubgenoten op het studentencorps. Het begon met een arti­ kel in Intermediair over autodelen. ‘Dat ging toen nog met sleutelkast­ jes. Bij een transportbedrijf zag ik dat ze met boordcomputers werkten.

Zo is het idee begonnen om dat systeem ook bij deelauto’s toe te passen.’

Met drie geleasde Peugots gingen ze van start. In het begin deden ze alles met z’n tweeën. En omdat ze 24/7-service beloofden, betekende dat ook buiten kantoortijd telefoondienst. ‘Dan zaten we vrijdagavond in de kroeg met vrienden, en dan ging die telefoon weer.’

De klant moest het idee krijgen dat er een hele organisatie achter Greenwheels zat. Die tactiek pasten ze ook toe toen de ns in 1997 als eerste grote partij langskwam om een deal te sluiten. Omdat het toen­ malige kantoor, net als het huidige, niet bepaald geschikt was voor een ontvangst op stand, werd het kantoor van de buren voor een dag geleend, en deden ze alsof het callcenter daarnaast ook bij Greenwheels hoorde. De deal met de ns kwam rond. Tegenwoordig zullen ze zo’n geintje niet meer uithalen. Al is het maar omdat ze een langetermijn­ relatie met zakenpartners nastreven.

Twee directeuren: wie is er nu eigenlijk de baas?

‘Dat zijn we samen. Jan is meer strategisch, ik meer creatief. Hij is de bedachtzame denker, ik de extraverte doener die als een olifant door een porseleinkast kan gaan als iets niet goed gaat. Soms duurde het jaren voordat we in een stad gereserveerde parkeerplaatsen toege­wezen kregen. Of neem elektrische auto’s, waarvan we er zo’n 25 hebben (op een totaal van zestienhonderd auto’s; red.). Dat zouden er meer mogen zijn, ware het niet dat elke oplaadpaal geldt als één aansluiting, waar­ door je hoge vaste lasten hebt. Als dat soort dingen lang duren, heb ik het af en toe echt gehad, terwijl Jan daar meer geduld voor heeft. We 48

FORUM #22/29.11.12

strijden op een gezonde manier met elkaar, met als gezamenlijke inzet om het bedrijf een stap verder te helpen.’

Met ict heeft hij een haat-liefdeverhouding. In de beginjaren van het bedrijf werd gretig ingehaakt op de laatste technische snufjes, maar tegenwoordig wordt niet meer overal achteraan gehold. Op kantoor is interne email en cc-en zelfs verboden. ‘Medewerkers zijn zoveel mogelijk zelf verantwoordelijk. It’s your baby, is hier het uitgangs­ punt. Zelf heb ik niet eens email op mijn mobiel, want ik bepaal zelf wel wanneer ik mijn mail bekijk.’

Het is ook een manier om niet nog steeds 24/7 met het bedrijf bezig te zijn. Nu brengt hij ‘s ochtends zijn kinderen (dochter van 13, zoon van 11) naar school, die handig in de buurt van het bedrijf staat, en eet hij meestal ‘s avonds thuis met het gezin. Ondertussen gaat het denken over het bedrijf wel door, ook ‘s avonds en in het weekend. ‘Mijn vrouw zegt daarover: laat hem maar lekker zijn gang gaan, tegenhouden heeft geen zin, want zo is Gijs.’

Wat is uw drijfveer?

‘Als ik zie dat iets beter of anders kan, dan wil ik daarmee aan de slag.

Dat kan van alles zijn. Op de middelbare school was ik bijvoorbeeld klassenvertegenwoordiger en zag ik mogelijkheden om het lesroos­ ter te verbeteren. Ik vind het jammer om daar dan geen gebruik van te maken. En dan ga ik er ook echt voor. Het is een droom die ik voor me zie. Zo heb ik ook op mijn 18de – ik was eigenlijk te jong volgens de organisatie – mijn eerste van drie Elfstedentochten gereden.’

bescheiden Hij had kinderarts willen worden, net als zijn vader en opa. Maar toen hij in de vierde van de middelbare school bleef zitten op natuur- en scheikunde, besloot hij die ambitie op te geven. Geen probleem, want

ondernemen had ook zijn belangstelling. Hij hielp gratis mee in de juwelierszaak van een oma van een vriendje, en interesseerde zich al vroeg voor de aandelenmarkt. Thuis werd niet moeilijk gedaan over zijn carrièreswitch. ‘Mijn vader was eigenlijk ook een ondernemer, want hij had een eigen praktijk. Ze gaven me het vertrouwen om er alleen op uit te gaan en zelfstandig te worden. Mijn ouders hebben me gefaciliteerd om me verder te ontwikkelen.’

Zijn dubbele achternaam doet een adellijke achtergrond vermoeden, maar die suggestie wuift hij weg. ‘Ik kom gewoon uit een nette familie, waarin bescheidenheid en beleefdheid wordt meegegeven.’

Zijn ouders lieten hem met een gerust hart van Zwolle, waar hij is opgegroeid, naar het ‘wilde westen’ van Rotterdam gaan. Want daar moest je zijn als je economie wilde studeren. Bedrijfskunde was aan­ vankelijk de bedoeling, maar daarvoor werd hij uitgeloot. Maakte niet veel uit, want in het studentenleven ontwikkelde hij zich verder als handelaar. ‘Toen de hockeyclub overging op kunstgras, kon je bij mij kunstgrasschoenen kopen. Ik was manager van de jazzband van het corps. Die wist ik overal te boeken, van bruiloften tot jachthavens in Zuid-Frankrijk, waar Nederlanders met hun boot lagen.’

Hij gaat er vrij ver in. Als hij na een wintersportvakantie nog een tegoed op zijn skipas heeft staan, is hij in staat om dat tegoed te verzilveren.

Niet om het geld, maar om de goede deal die hij ziet, ‘om het spel’.

Volgens zijn vrouw weet hij van een straatsteen nog handel te maken.

‘Op de dag van mijn afstuderen heb ik in samenwerking met de universi­ teit een congres georganiseerd over het onderwerp van mijn scriptie, de management buy-in. Verdiende ik 10.000 gulden mee.’

Toch begon hij niet meteen een eigen bedrijf na zijn studie. Hij koos voor de accountancy, en stapte daarmee alsnog in de voetsporen van zijn voorvaderen; zijn andere opa was accountant. ‘De accountancy was een goede voorbereiding op het ondernemerschap. Ik deed erva­ ring op met verschillende soorten bedrijven en met het gehele bedrijfs­ proces. Een belangrijke les was: cash is king. Zorg altijd dat je voldoende geld achter de hand hebt voor als er problemen ontstaan.’

Wordt het na zeventien jaar Greenwheels niet tijd voor iets anders?

‘Nee, want we hebben nog veel ambities. Met Pon als aandeelhouder ontstaan allerlei nieuwe mogelijkheden. De zakelijke markt bijvoor­ beeld. Onze auto’s zouden tijdens kantooruren door bedrijven gebruikt kunnen worden, en daarbuiten door anderen. Met het nieuwe werken heb je immers niet meer een leaseauto voor elke medewerker nodig.’

Ja, hij heeft wel eens naar privéklinieken gekeken als ondernemers­ optie, of naar internet. Privé belegt hij in het Nederlandse and, dat digitale kaarten levert. Maar zijn focus blijft voorlopig gericht op Greenwheels. En ondertussen houdt hij zijn ogen open voor handel­ tjes. Want als hij op Koninginnedag op een partij boeken stuit, zal hij niet aarzelen om die aan te schaffen en met een leuke winst weer door te verkopen. 

49

FORUM #22/29.11.12

Drie stellingen Het kabinet zit de rit uit ‘Ik heb me er nog te weinig in verdiept.

Rutte en Samsom zijn jonge mensen met verschillende karakters. Dat levert een gezond samenspel op.’

De maximum snelheid moet overal 130 zijn ‘Nee, het maximum moet afhankelijk zijn van de situatie, waarbij geluid, milieu en veiligheid een rol spelen. Als het druk op de weg is, heeft het weinig zin om 130 te rijden. Je verzuipt ook veel brandstof.’

Nederland is niet ondernemend genoeg ‘Nederlanders ondernemen wel, maar ze lopen vast in de beperkingen die de overheid oplegt. Ik denk dan aan het ontslagrecht en de vergunningen die je nodig hebt als starter. Als je een werknemer aanneemt, ben je meteen gebonden aan allerlei wet- en regelgeving. Dat wordt overigens wel minder.’

gijs van lookeren campagne

1967 Geboren in Groningen 1986 Studie bedrijfseconomie in Rotterdam 1992 Assistent accountant bij Arthur Andersen 1995 Begint met Jan Borghuis Greenwheels 2004 Greenwheels neemt Duitse Stattauto Carsharing over 2011 Greenwheels betreedt Britse markt 2012 Pon neemt belang in Greenwheels

overlevers Overlevers, doorzetters, bedrijven die na jaren nog steeds bestaan. Nederland telt er vele.

Deze rubriek blikt terug in de geschiedenis van Nederlandse bedrijven.

Duinrell

opgericht in 1935 wat Attractie- en vakantie­ park

Vijftien cent entree. Zoveel kost het in 1935 om naar Duinrell te gaan. Om fiscale redenen stelt eigenaar graaf van Zuylen van Nijevelt

Colofon Forum is het tweewekelijkse opinieblad van ondernemingsorganisatie vno-ncw. vno-ncw vertegenwoordigt samen met de aangesloten 160 brancheorganisaties en vijf regionale verenigingen in totaal 115.000 ondernemingen. vno-ncw wordt in de regio vertegenwoordigd door: vno-ncw Noord, vno-ncw Midden, vno-ncw West, de Brabants-Zeeuwse Werkgeversvereniging (bzw) en de Limburgse Werkgevers Vereniging (lwv). Voor managers tot veertig jaar is er Jong Management.

Redactieadres Bezuidenhoutseweg 12, 2594 AV Den Haag, Postbus 93002, 2509 AA Den Haag, telefoon: 070 - 3490 165, e-mail: forum@vno-ncw.nl Forum op internet www.vno-ncw.nl Redactie Karin Bojorge (hoofdredacteur), Jiska Vijselaar (eindredacteur), Marcia Timmermans (bureauredacteur), Walter Devenijns, Remko Ebbers, Miran de Groot, Frank den Hoed, Paul Scheer

50

zijn landgoed open. Zo kan hij in het onder­ houd voorzien. Zeker na de crisis van de jaren dertig geen overbodige luxe.

Genieten van natuurschoon, 111 hectare wan­ del- en wildpark. Nog geen grote attracties.

Wél een speeltuin, speelweide, theetuin en uitkijktoren. De Schaapskooi wordt ingericht als uitspanning. Een in de wand gezaagd gat wordt het loket. Meer hebben de kinderen op Correspondenten Jeroen Ansink (Verenigde Staten), Henk Hirs (Hongarije), Maaike Homan (Spanje), Maurits Kuypers (Duitsland), Miriam Mannak (Zuid-Afrika), Joost van Mierlo (Verenigd Koninkrijk), Hans Moleman (België), Frank Renout (Frankrijk), Petra Sjouwerman (Denemarken), Judith Stalpers (Japan), Edwin Timmer (Mexico), Maarten Veeger (Italië) Aan dit nummer werkten mee: Tineke Bakker-van Ingen, Joke van den Bandt, Guusje Dolsma, Ap Fraterman, Nicole Mallens, David de Nood, Sigrid Verweij Abonnementen en adreswijzigingen Sander Kok, telefoon: 070 - 3490 336, e-mail: kok@vno-ncw.nl, issn 1384 - 2102.

Forum wordt gericht – kosteloos – toegezonden aan een groot aantal Nederlandse ondernemingen, organisaties en particulieren. Betaalde abonnementen kosten € 45 per jaar exclusief btw. Opzegging van een kosteloos abonnement kan per direct, van een betaald abonnement per 1 januari.

Hiervoor geldt geen opzeggingstermijn.

Informatie over het lidmaatschap van vno-ncw Informatie bij Rita ter Steeg, telefoon: 070 - 3490 351, e-mail: steeg@ vno-ncw.nl. Opzegging van het lidmaatschap van vno-ncw

FORUM #22/29.11.12

de foto niet nodig. Ze zullen vast met de hele groep aan zijn komen rennen. De glijbaan is zeker favoriet: veel meer kunnen er niet bij.

De vrouw rechts op de schommel kan zich niet inhouden en is ook weer even kind.  Tekst: Marcia Timmermans Foto: Duinrell, jaren vijftig

moet vóór 1 september van een jaar worden gedaan. Het lidmaatschap eindigt dan per 31 december van datzelfde jaar. De schriftelijke opzegging kan worden gericht aan Rita ter Steeg, coördinator lidmaatschapszaken vno-ncw, Postbus 93002, 2509 AA Den Haag.

Vormgeving Concept, basisontwerp en vormgeving: Link Design, Amsterdam Cover Foto: Nils van Houts/anp Drukwerk Em. de Jong bv, Visweg 8, Postbus 8, 5110 AA Baarle-Nassau Advertentieverkoop Van Vliet Bureau voor Media Advies, Frank Oudman, telefoon 023 5714745, e-mail: f.oudman@bureauvanvliet.com, Postbus 20, 2040 AA Zandvoort