Opinieblad Forum 22

Opinieblad vno-ncw Ondernemers, politiek en maatschappij

#22/01.12.11

Hogedrukspuit versus raketwerper

De ongelijke strijd tegen piraterij actueel Toezichthouder Chris Fonteijn: ‘Hand uitsteken én uithalen’ 16

tegenspraak Annemarie Jorritsma (vng): ‘ozb-lasten zijn peanuts’ 34

actueel Menno Snel (imf): ‘Europa moet ons wel om hulp vragen’ 26

inhoud #22 Rubrieken

37

4 Opinie vno-ncw • Welstandstoets betuttelend en overbodig • Europees octrooi moet goedkoper, niet duurder • Kabinet kiest voor verstandige benadering co2-beleid • Snel om tafel met de Duitsers • lwv: Weet u wat arm is?

8 De foto Te gast

14 En zoon ‘We willen geen Winkel van Sinkel zijn’

20 Buitenland Wie trekt Spanje uit het slop?

37 Vereniging • Balkenende: ‘We gaan naar duurzame productieketens’ • Personalia • Twentse politie en beveiligers werken op proef samen • knv blij met Nederlands-Duitse afspraken • Agenda • Verhofstadt wil geen zachte heelmeesters • Even bellen met Bas Janssen, plaatsvervangend directeur Deltalinqs • Bedrijven en milieuclubs samen tegen co2 • Afscheid Kamminga van fme-cwm • Exportmanager Award 2011 voor Jan Wijgerse van Priva • Onderzoek: Zorgverzekeraars scoren iets beter • Aan de slag met ondernemersideeën

34

29 Scheer Inburgeren

30 Podium • Vijf vragen aan Han ten Broeke, Tweede Kamerlid voor de vvd • Uitspraken • Wat merken we van de eurocrisis?

33 Groen goed Computers op kraanwater

36 Vreemde ogen ‘Goed dat hiërarchie hier ontbreekt’

20

34 De tegenspraak van Annemarie Jorritsma, voorzitter vng: ‘Ik hoor ondernemers nooit over de ozb klagen’

45 Binnenland ‘Rotterdam moet alles uit de kast halen’

54 Overlevers Lucas Bols

54 Colofon

2

FORUM #22/01.12.11

46

50

rubrieksnaam

Artikelen 10 Hogedrukspuit versus raketwerper Zeewaardige moederschepen, snelle aanvalsboten, raketwerpers. De tijd dat piraten in de Golf van Aden amateuristische gelukszoekers waren, ligt ver achter ons. Maar terugvechten mogen Nederlandse reders niet. ‘Ik wil mijn mensen hier niet aan blootstellen.’

16 Chris Fonteijn wil geen softie zijn Eén hand uitsteken en de andere klaar om uit te halen. ‘Want je moet ook geen softie zijn.’

Chris Fonteijn is vanaf 2013 de topman van de nieuwe Autoriteit Consument en Markt. Nu al is hij de baas van opta en NMa. ‘Natuurlijk willen wij graag onze reputatie vestigen.’

22 Koude rillingen van techniek?

22

Liever naar havo, vwo of vmbo-t dan een technische opleiding. Leerlingen lijken de koude rillingen te krijgen van techniek. Het aantal leerlingen daalt de laatste jaren spectaculair, scholen en ondernemers zitten met de handen in het haar. Welkom in technofobia.

26 Onze man in Washington Neuro, zeuro, terug naar de gulden. Menno Snel doet niet mee aan speculaties. Sinds oktober is hij de Nederlandse bewindvoerder bij het Internationaal Monetair Fonds. En houdt hij zich bezig met de aanpak van de eurocrisis. ‘We dringen ons niet op.’

46 Verdwijnen in het zwarte gat?

Is er nog hoop voor de Nederlandse ruimtevaartsector nu het kabinet wil bezuinigen op de bijdrage aan de European Space Agency? De sector ziet het somber in. Three two one ignition om straks te verdwijnen in het zwarte gat?

50 Paul van Gelder: ‘Op weg naar een beter ik’ Hij was marinier, maar sinds een jaar staat hij aan het roer van Gasunie. Paul van Gelder noemt zichzelf een authentiek leider: niet geforceerd en bereid om in de spotlights te staan. En als het even niet lukt? ‘Dan geef ik mezelf een schop onder mijn kont.’

3

FORUM #22/01.12.11

opinie vno-ncw

jeroen poortvliet

Technofobisch Het is een verzuchting die zo oud is als de weg naar Rome. Maar toch kon ik hem afgelopen week niet onderdrukken. Want wat is dat toch met die jeugd van tegenwoordig? En nee, ik stoor me niet aan al dat twitteren, pingen en facebooken. Waar ik me wel aan erger is dat het aantal jongeren dat kiest voor een technische vmbo-opleiding in zeven jaar tijd met maar liefst 30 procent is gekelderd. Veel scholen zitten met de handen in het haar omdat ze hun dure vakopleidingen installatietechniek of metaalbewerking voor die paar leerlingen nauwelijks nog in de lucht kunnen houden. Met als gevolg dat de jongens en meisjes die nog wél kiezen voor techniek straks niet eens meer in hun omgeving naar school kunnen.

Ik vind dat we dat niet mogen laten gebeuren. Nederland kent prachtige opleidingen in de techniek, zowel op het vmbo als op het mbo.

Het bedrijfsleven maakt zich hier al decennia hard voor en draagt er ook op allerlei manieren aan bij. Met stages, met vakdocenten, met apparatuur en excursies. Dat doen ze natuurlijk niet voor niets. Het tekort aan goed opgeleide vakmensen is al jaren een probleem en zal op de korte termijn alleen maar groter worden.

De keerzijde van deze medaille is natuurlijk dat iedere schoolverlater met een technische vmbo- danwel mbo-opleiding door het bedrijfsleven met open armen ontvangen wordt. Plus dat er goedbelegde boterhammen te verdienen zijn. Het is niet voor niets dat bij veel technische vervolgopleidingen tegenwoordig een salaris plus baanga-

rantie inbegrepen is.

Hoe kan het dan dat kinderen, maar vooral ook hun ouders en docenten, blijkbaar nog altijd het idee hebben dat je de techniek maar beter kunt mijden? Dat het zwaar en vies is? Dat er geen carrièremogelijkheden zouden zijn?

Misschien dat het te maken heeft met wat Jürgen van Aalst van Kaak Group in deze Forum zegt: ‘Het is makkelijk om je een voorstelling te maken van wat het is om in een winkel te werken of in een kapsalon, maar hoe moet je nu weten wat een verspaner doet of een technisch constructeur? Onbekend maakt onbemind, dus bedrijven moeten hun deuren openzetten.’

Eén ding is zeker, het bedrijfsleven gaat er de komende tijd alles aan doen om het tij te keren. In het manifest Toekomst voor Techniek van vno-ncw en mkb-Nederland staat wat er allemaal moet gebeuren.

Laten we geen seconde meer verliezen.

Bernard Wientjes Voorzitter vno-ncw Lees ook het artikel ‘Welkom in technofobia’ op pagina 22 en verder.

Het manifest Toekomst voor Techniek is te vinden op

www.vno-ncw.nl/onderwijs

Kabinet kiest voor verstandig co2-beleid • Klimaatdoelen Atsma zijn ambitieus en realistisch • Hardere doelen hebben enkel zin als anderen ook meedoen • Nederland hoeft niet stil te zitten als anderen niks doen De Europese Unie moet in 2030 40 procent minder co2 uitstoten. Dat staat in de klimaatplannen die staatssecretaris Atsma van Milieu eind november heeft gepubliceerd. De staatssecretaris voegt daar wel aan toe dat harde afspraken hierover alleen zin hebben als Europa dat niet op eigen houtje doet. Andere wereldspelers, zoals de Verenigde Staten, China en de overige bric-landen, zullen zich daar ook aan moeten verbinden.

Met deze opstelling kiest Atsma voor een benadering die zowel ambitieus als realistisch is. Realistisch omdat ze de Europese bedrijven niet in een achterstandspositie zet ten opzichte van concurrenten in landen waar co2-reductie minder hoog op de politieke agenda staat. Ambitieus omdat ze een forse extra inspanning vereisen bovenop wat Europa nu al doet om de eerder afgesproken reductie van 20 procent in 2020 te halen. Bovendien biedt het tijdspad van Atsma nog volop mogelijkheden voor het halen van het langetermijndoel dat de eu zich gesteld heeft: 80 tot 95 procent minder uitstoot halverwege deze eeuw.

Die afspraken op internationaal niveau zullen overigens niet eenvou4

FORUM #22/01.12.11

dig zijn. Het Kyoto-akkoord loopt af en de deze week begonnen onderhandelingen in het Zuid-Afrikaanse Durban bieden vooralsnog weinig zicht op een nieuw internationaal klimaatverdrag. Dus zal de eu moeten inzetten op andere vormen van internationale samenwerking.

Dat kan bijvoorbeeld door internationale sectorale afspraken of uitbreiding van de co2-emissiehandel naar nog meer landen, bijvoorbeeld de opkomende economieën.

De noodzaak van internationaal bindende afspraken wil overigens niet zeggen dat de Nederlandse overheid op dit terrein niks extra's kan doen. Via de biobased economy en het inzetten van ict is een verdere verduurzaming mogelijk. Nederland kan ook nog veel bereiken via het isoleren van woningen en bedrijven. Voor relatief lage kosten is zo nog veel energiebesparing mogelijk en dat draagt ook weer bij aan minder uitstoot van co2.  www.vno-ncw.nl/klimaat

wandelgangen

imago van nederland (niet) ter discussie D66-fractievoorzitter Alexander Pechtold wil dat het imago van Nederland in het buitenland wordt onderzocht. Bijna de hele oppositie is het met hem eens.

Pechtold diende een motie in tijdens het begrotingsoverleg met minister Rosenthal van Buitenlandse Zaken. Die is volgens de oppositie te veel bezig met de economische belangen van Nederland en te weinig met bijvoorbeeld de mensenrechten in de wereld. Nederland zou zich daarmee naar binnen keren in de ogen van de wereld.

Rosenthal was het daar niet mee eens. Volgens hem is er niks mis met het opkomen voor je eigen belangen. Hij voegde daaraan toe dat ‘we niet meer aan het opgeheven vingertje doen’. Ten aanzien van China wordt bijvoorbeeld 5

• Besluit Donner is stap in de goede richting • Gemeenten moeten besparingen inzetten voor lagere bouwleges • Leges voor bouwvergunning vertonen enorme verschillen

dijkstra

Het is niet allemaal kommer en kwel met de klantenservice in de telecom- en de energiesector, schrijft minister Verhagen van Economische Zaken aan de Tweede Kamer. Hij heeft een onderzoeksbureau consumenten laten interviewen en mystery calls laten plegen. Daar komt uit dat de energiesector een 7,5 krijgt voor klanttevredenheid en de telecomsector een 7. De laatste sector laat klanten twee keer langer (4,3 minuten) aan de lijn hangen voordat deze een echte persoon te spreken krijgen. De belkosten liggen daar dan ook hoger.

Welstandstoets betuttelend en overbodig

Volgens de onderzoekers wordt de klanttevredenheid vooral bepaald door de wachttijd en de algehele bejegening. Het daadwerkelijk oplossen van een probleem of goed beantwoorden van een vraag speelt minder mee. Verhagen laat het onderzoek in het voorjaar van 2012 herhalen.

Verhagen: beltegoed

de receptorbenadering gekozen: wel beginnen over het mensenrechtenbeleid als China bij ons op bezoek is, maar niet als wij daar op bezoek zijn. Dat zou namelijk contraproductief werken.

Het voorstel van een imago-onderzoek wees hij af. Volgens hem wordt dat al genoeg onderzocht, onder meer door het Bureau voor Toerisme.

dijkstra

langer in de wacht bij telecom

Pechtold: belangenverstrengeling FORUM #22/01.12.11

Het verplichte advies van de welstandscommissie over bouwplannen gaat van tafel. Minister Donner van Binnenlandse Zaken heeft vorige week besloten dat gemeenten niet langer het oordeel hoeven te vragen van een afzonderlijke commissie over de architectonische waarde van een pand en de vraag of het wel binnen een stadsgezicht past. De welstandstoets blijft, maar kan voortaan ook gewoon door ambtenaren worden uitgevoerd. Voor ondernemers is dat goed nieuws. De welstandscommissies zorgen regelmatig voor de nodige frustraties. Niet alleen doordat ze soms met onbegrijpelijke oordelen komen die er voor zorgen dat bouwprojecten zodanig moeten worden aangepast dat ze stukken duurder uitvallen. Ook zijn ze soms verantwoordelijk voor flinke vertragingen. In de welstandscommissie zitten mensen die slechts eens in de zoveel tijd bij elkaar komen. Veel commissies hebben weliswaar hun voorzitter of een van de leden het mandaat gegeven om spoedeisende zaken zelfstandig af te handelen, toch kunnen ambtenaren veel sneller tot een oordeel komen omdat ze in principe gewoon elke dag op het gemeentehuis aanwezig zijn. De nieuwe aanpak kent meer voordelen.

Doordat de ambtenaren onder de politieke verantwoordelijkheid van hun wethouder werken, is er meer democratische controle mogelijk. Persoonlijke smaak zal bij hen waarschijnlijk een minder grote rol spelen dan bij de deskundigen die nu in de commissies zitten. De afschaffing van het verplichte advies kan ook een kostenbesparing opleveren. Vergaderkosten en vacatiegelden zijn straks niet meer nodig. Het is wel zaak dat de gemeente dat geld niet in eigen zak steekt, maar doorsluist naar burgers en bedrijven. Die betalen immers nu via de leges voor de kosten van die commissies. Gemeenten zouden het eind van de verplichte welstandscommissie moeten aangrijpen om nog eens goed naar de hoogte van hun bouwleges te kijken. Die moeten in principe kostendekkend zijn, maar het is de vraag of sommige gemeenten ze niet stiekem toch gebruiken om extra inkomsten binnen te halen. Uit een onderzoek dat het Bedrijfschap Horeca en Catering vorige maand publiceerde, bleek dat de leges nu enorm uiteenlopen en dat gaat om flinke bedragen. Voor een verbouwing van vijf ton vraagt de gemeente Buren maar liefst zeven keer zo veel als het nabijgelegen Zaltbommel, waar een ondernemer 30.000 euro goedkoper uit is. Met het afschaffen van de verplichte welstandscommissie is de rijksoverheid overigens nog niet klaar. vno-ncw pleit er al langer voor om de hele welstandstoets af te schaffen omdat het een betuttelend en overbodig fenomeen is.

Ondernemers willen echt niet in een pand zitten waarmee ze niet voor de dag kunnen komen. En ze hebben al helemaal niet de gemeente nodig om hen daar nog eens op te wijzen.  www.vno-ncw.nl/administratievelasten

lwv

opinie vno-ncw

Europees octrooi moet goedkoper, niet duurder • Knelpunten bij octrooien zetten rem op innovatie • Europese bedrijven door uitblijven oplossingen op achterstand • Europa moet stappen zetten, maar Nederland ook Ruim zeshonderdduizend hits levert een zoekopdracht via Google met het zoekwoord ‘octrooien’ op. Het thema leeft. Niet gek, want als het aankomt op bescherming van intellectuele eigendom lopen bedrijven nog vaak tegen problemen aan. Problemen die eigenlijk allang opgelost hadden moeten zijn. Want zonder bescherming door een octrooi geen ruimte voor innovatie.

Al sinds de jaren zeventig wordt gepraat over een Europees octrooi.

Zolang dat er niet is, kost het ondernemers veel geld om een octrooi rechtsgeldig te krijgen. Want het epo-octrooi zoals dat wordt verleend door het European Patent Office (Europees Octrooibureau), moet worden geregistreerd in alle landen waar het moet gaan gelden. En daarvoor is het vaak nodig dat het octrooi wordt vertaald in de lokale taal.

Maar die verplichte vertaling is niet de enige kostenpost. Als je als ondernemer een juridisch geschil over een Europees verleend octrooi hebt, ben je ook de klos. Zo’n zaak moet nu apart worden uitgevochten voor de nationale rechters van de landen waar het conflict speelt.

Waardoor het veel meer geld kost om in de Europese Unie een vinding te beschermen dan in de Verenigde Staten. Je kunt op je vingers natellen waar het ‘comfortabeler’ innoveren is.

Dik drie decennia om de hete brij heen draaien is wel genoeg geweest.

Het Europese octrooi en in het verlengde daarvan de gemeenschappelijke octrooirechtspraak moeten er nu maar eens komen. Voor de Europese kenniseconomie is dat van groot belang. De voorstellen van de Europese Commissie over de talenregeling en de rechtspraakregeling tussen lidstaten onderling lijken de goede kant op te gaan. Die Europese rechtspraak moet echter wel een echte verbetering betekenen.

Het is niet gewenst dat straks het Europese Hof van Justitie ook nog eens om de hoek komt kijken. Ervaring leert dat dit enorm tijdrovende procedures oplevert. Het is bovendien de vraag of de kwaliteit van de besluitvorming er beter door zou worden.

Ook de Nederlandse overheid kan z’n steentje bijdragen. Al was het maar door het plan te schrappen om de behandeling van geschillen over octrooien duurder te maken. Want het mag duidelijk zijn: ook dat is niet in het belang van innovatieve bedrijven. En dus is het slecht voor onze concurrentiepositie.  De actuele stand van zaken rond octrooien is te vinden in de brochure Het abc van Octrooien, een uitgave van vno-ncw en mkb-Nederland:

lwv

Weet u wat arm is?

Onder het motto ‘de wetenschap ten dienste van het bedrijfsleven’ is Cambridge University in de jaren zestig begonnen met het aangaan van samenwerkingsverbanden met het bedrijfsleven.

Met een delegatie van bestuurders en ondernemers hebben we tijdens een lwv-studiereis in het kader van Brainport 2020 de verbluffende resultaten gezien van wat nu bekend staat als the Cambridge Phenomenon. De afgelopen vijftig jaar is de Cambridge campus namelijk uitgegroeid tot een universiteit met circa duizend kennisbedrijven en vierhonderd bedrijven met afgeleide werkgelegenheid in de directe omgeving.

Nadat in de jaren zeventig en tachtig jonge bedrijven en start ups op het gebied van cad, home computers en biotechnologie ontstonden, waren de jaren negentig de periode van seed capital en sectoren als semiconductors en software, waardoor ook grote bedrijven als Philips, Toshiba en Microsoft zich rond de campus vestigden. De laatste twintig jaar is de focus verschoven naar bewustwording van ondernemerschap bij wetenschappelijk personeel en studenten. Immers, kennis is ‘arm’ als deze niet wordt omgezet in creativiteit en business.

De belangrijkste les die uit het bezoek kan worden getrokken, is dat het systematisch en structureel bevorderen van entrepreneurschap vanuit de universiteit een essentiële rol speelt. Daarnaast is het tijdig inspelen op nieuwe ontwikkelingen op het gebied van marketing en innovatie van essentieel belang. Het instituut Cambridge Enterprise helpt jonge, startende ondernemers met kennis op het gebied van onder meer fiscaliteit, juridische zaken, financiën en marketing. Nu weet u nog niet wat arm is.

De lwv-delegatie voor haar bezoek evenmin! arm is een bedrijf in chiptechnologie, in 1990 ontstaan als spin-off van Acorn computers. Intussen heeft arm tweeduizend medewerkers in en rond Cambridge en in vele marktsegmenten marktaandelen van dik 90 procent. arm steekt een bedrijf als Intel naar de kroon, zonder ooit zelf één chip te hebben geproduceerd. De core business is namelijk het ontwerp van processen op chips en het verkopen van intellectuele eigendom aan klanten via licenties en royalties. arm is een van de paradepaardjes van the Cambridge Phenomenon.

De door minister Verhagen van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie bepleite kennisvalorisatie is in Cambridge sterk voelbaar en zichtbaar, maar doet je tegelijk beseffen dat de Gouden Driehoek meer is dan de optelsom van bedrijfsleven, overheid en kennisinstellingen. Het is vooral een zaak van focus, durven, samenwerken, maar daarna vooral ook doen. Wij zijn van het bezoek (niet) armer geworden!

www.vno-ncw.nl/publicaties/brochures

Jan Zuidam Voorzitter lwv

6

FORUM #22/01.12.11

wandelgangen

De Eerste Kamer laat zich niet zomaar schofferen. Dat heeft staatssecretaris Weekers van Financiën ervaren tijdens zijn aanvaring met de Kamer over een ‘afwijzingsbriefje van vijftig woorden’. Daarin schreef hij de Kamer dat hij geen gehoor zou geven aan het verzoek om een commissie in te stellen die onderzoek moet doen naar aanpassing van het systeem van hypotheekrenteaftrek.

Volgens Weekers is er al genoeg onderzocht en zou het kabinet zijn standpunt toch niet veranderen (deze kabinetsperiode niets doen met de hypotheekrenteaftrek).

Tijdens het overleg met de Kamer heeft hij echter beloofd alle beschikbare informatie nog eens op een rij te zetten en op basis daarvan een notitie te schrijven.

Die kan vervolgens in de Eerste

kamer gaat niet over staatsbezoek Minister Rosenthal van Buitenlandse Zaken is niet van plan om elk kabinetsvoornemen voor een staatsbezoek aan landen waar het onrustig is voor te leggen aan de Tweede Kamer. Dat zei hij in reactie op kritiek op het voornemen om in januari een staatsbezoek te brengen aan Oman. Dat stond dit jaar in maart al op de agenda, samen met een handelsmissie, maar ging toen niet door in verband met de onrust van de Arabische lente.

De PvdA wilde dat Rosenthal dat voortaan vooraf met de Kamer bespreekt, maar die ziet dat niet zitten. ‘Vastleggen dat we vooraf van alles en nog wat aan de Kamer 7

Snel om tafel met de Duitsers

Kamer worden besproken.

Indiener van het voorstel Roel Kuiper van de ChristenUnie neemt daar genoegen mee, en met hem de Kamer. Geen commissie, wel discussie. Zijn partij vindt dat het huidige systeem aanzet tot maximaal lenen en minimaal aflossen.

Hij wil starters meer toegang bieden en de schatkist minder belasten.

Weekers verwacht dat de notitie volgend voorjaar klaar is. Er zal geen andere kabinetsvisie in staan, beloofde hij alvast.

• Voorstel voor Nederlands-Duitse top prima idee • Dat moet wel werkconferentie worden, geen onderonsje van politici • Regelmatig contact goed voor grensoverschrijdende problematiek

dijkstra

geen commissie, wel notitie hypotheekrenteaftrek

Kuiper: zand erover

gaan mededelen, lijkt mij niet gepast’, zei hij. De minister wees er bovendien op dat Oman in de tussentijd hervormingen heeft doorgevoerd.

Mit, nach, bei, seit, von … Het wordt steeds minder waarschijnlijk dat Nederlanders het ‘derde naamval-ezelsbruggetje’ voor Duits op de automatische piloot kunnen afmaken. Het is illustratief voor de nonchalance waarmee de relatie met de oosterburen wordt onderhouden. Goed idee dus van vvd-Kamerlid Han ten Broeke om regelmatig een Nederlands-Duitse top te organiseren. Gek genoeg worden die bilateraaltjes nooit gehouden, terwijl de Duitsers dat met andere buurlanden wel doen.

Er is wel al veertig jaar een Nederlands-Duitse conferentie voor ondernemers, waar vno-ncw-voorzitter Bernard Wientjes covoorzitter van is. De ervaring daarvan leert dat een bilaterale top op het hoogste niveau goed werkt. Combineer die nu eens met een werkconferentie over economische activiteiten met topondernemers en ministers uit beide landen. Aan de top kan ook een dag voor Nederlandse en Duitse studenten worden gekoppeld zodat zij aan elkaars opleidingen en arbeidsmarkt kunnen snuffelen.

Duitsland is de grootste klant van Nederland en wij zijn de op één na grootste klant van Duitsland. Beide landen hebben met 132 miljard euro één van de grootste handelsrelaties ter wereld.

Alle reden voor politici, ondernemers en academici om elkaar regelmatig te treffen op een top. Zo had het Duitse besluit om te stoppen met kernenergie en de Nederlandse vrees voor het opdrijvend effect van de stroomprijs voorbesproken kunnen worden. Het overleg kan ook een goed platform zijn om grensoverschrijdende projecten, zoals de Betuwelijn, te stroomlijnen.

Vanuit Duitsland is nog geen officiële reactie gekomen, maar het voorstel is al welwillend doorgespeeld naar Berlijn door de Duitse staatssecretaris Peter Altmaier. Nu alleen nog een plekje vinden en een afspraak maken.  Lees ook het interview met Han ten Broeke op pagina 30

Rosenthal: handelsvrijheid FORUM #22/01.12.11

de foto rubrieksnaam

Te gast Haarlem, 21 november – Minister Jan Kees de Jager loopt door de gang van het Mendelcollege in Haarlem waar hij een gastcollege geeft over de overheidsfinanciën en de schuldencrisis aan leerlingen van 4 vwo. Wie kan immers het ontstaan en de gevolgen van de financiële crisis beter uitleggen dan de minister van Financiën?, aldus leerlingen Jim van Nood en Darren Pauwels.

‘Als iedereen zich aan de regels had gehouden, hadden we nu niet in de crisis gezeten’, stelde De Jager. ‘Griekenland heeft de kluit belazerd toen het bij de euro kwam. En daarna, door tien jaar te zwijgen. Dat is echt heel fout.’

De drukbezette minister maakt met enige regelmaat ruimte in zijn agenda om leerlingen en studenten bij te praten over financiële ontwikkelingen en het huishoudboekje van het kabinet. Zo sprak hij een week eerder met honderd havo- en vwo-leerlingen van de Katholieke Scholengemeenschap in Etten-Leur.

Tekst: Karin Bojorge | Foto: anp/Robin van Lonkhuijsen

8

FORUM #22/01.12.11

rubrieksnaam

9

FORUM #22/01.12.11

omslag

Meer aanvallen van piraten en steeds gewelddadiger, maar terugvechten mag niet. Reders zijn ten einde raad. ‘Je moet toch wat doen om je medewerkers te beschermen?’

Tekst: Frank den Hoed Foto: Roberto Schmidt /anp

‘ik wil mijn mensen hier Het is alweer een jaar geleden dat piraten in de Golf van Aden een van zijn schepen aanvielen. Op een haar na was het een van die gewapende criminelen gelukt om aan dek te komen, vertelt Coco Vroon, directeur van Vroon Shipping uit Breskens. Maar toen de man over de prikkeldraadrollen heen probeerde te klimmen, wist een van de bemanningsleden hem met een welgemikte worp van een stalen sluiting overboord te werken.

Waarop de piraten de aftocht bliezen.

‘Mijn mensen zijn daar echt door het oog van de naald gekropen’, zegt Vroon. ‘En weet je wat de Nederlandse pers me na afloop vroeg?

Hoe het met die arme man was afgelopen! Ik was daar écht sprakeloos van. Want dat is wel mijn laatste zorg. Een jaar geleden hadden bemanningen nog wel eens de neiging om te denken: ik geef me over, dan ben ik over een 10

FORUM #22/01.12.11

paar maanden wel weer vrij. Maar nu worden ze gemarteld en verkracht en kan het thuisfront via het afgepakte mobieltje meegenieten. Je begrijpt dat ik mijn mensen niet aan dit soort toestanden mag blootstellen.’

professionele piraten Zeewaardige moederschepen met moderne communicatieapparatuur, snelle aanvalsboten en wapens van het kaliber raketwerper.

De tijd dat piraten in de Golf van Aden amateuristische gelukszoekers waren die zich met krakkemikkige bootjes op zee waagden, ligt ver achter ons. Professionals zijn het geworden, met bijpassende uitrusting. En hun werkgebied beperkt zich allang niet meer tot de beruchte zeestraat. Inmiddels slaan ze hun slag in een groot deel van de Indische Oceaan, zelfs tot vlak voor de kust van India.

niet aan blootstellen’ Maar helaas, de beveiliging van de koopvaardijvloot is niet bepaald meegegroeid met de ontwikkeling van de piraterij. De opvarenden van koopvaardijschepen moeten zich behelpen met weinig imponerende strijdmiddelen als hogedrukspuiten, prikkeldraad en – als écht niets meer helpt – safe rooms. Kan een bemanning zich in elk geval nog ergens terugtrekken als piraten er tóch in slagen hun schip te enteren.

Wie naar de harde cijfers kijkt, kan maar een ding constateren: het aantal piratenacties stijgt en snel ook. En daarmee ook het aantal gijzelingen van scheepsbemanningen. Ondanks de marine-escortes van de afgelopen jaren. Vorig jaar waren er 242 incidenten in de Golf van Aden en de Indische Oceaan. Het jaar ervoor 228 en in 2008 ‘slechts’ 141.

Dus dat de koopvaardij al jaren roept om een 11

betere beveiliging is niet zo gek. Al twee jaar geleden stelde Tineke Netelenbos, voorzitter van redersvereniging kvnr, vast dat er meer gedaan moest worden en de inzet van gewapende mensen op koopvaardijschepen onontkoombaar was. Toen nog had zij de hoop dat de zeeschepen het met gewapende marinemensen aan boord wel zouden redden. Maar Eimert van Middelkoop, destijds minister van Defensie, wees dat idee resoluut van de hand.

Hij was bang dat de militairen in geval van een escalatie te veel risico liepen. En de bemanning van de koopvaardijschepen dan?

moeilijk te stoppen Nu besloot defensieminister Hans Hillen dit voorjaar wél mariniers mee te sturen, maar de kritiek uit de sector is er niet door verstomd.

Het aanbod is veel te beperkt: er zijn op dit FORUM #22/01.12.11

omslag Omvaren geen optie Een serieus alternatief voor de route door de Golf van Aden is er niet. Meest voor de hand liggend is de route via Kaap de Goede Hoop. Maar deze vergt wel twee tot drie weken vaartijd. Met de bijbehorende extra kosten en milieubelasting. Bijkomend probleem is dat op deze route nauwelijks locaties zijn waar goede brandstof kan worden getankt.

Voor kleinere schepen of schepen met een delicate lading is de gang rond de zuidpunt van Zuid-Afrika geen optie vanwege de ruwe zee ter plaatse.

Bovendien: omvaren is geen serieuze optie meer, omdat het westelijk deel van de Indische Oceaan inmiddels eveneens tot het werkgebied van de piraten hoort.

Wie kan er straks nog rekenen op bescherming van de Nederlandse marine?

moment maar twintig Vessel Protection Detachements (vpd’s), toewijzingen dus voor een veilige doorvaart, beschikbaar. Dat klinkt leuk, maar wat heb je aan de ruimte om twintig schepen te beschermen als er op jaarbasis zeker 250 Nederlandse schepen door het gebied varen? Hillen heeft aangekondigd dat er binnenkort nog dertig vpd’s bij komen.

Maar ook dat is niet voldoende, vrezen de reders. Als er straks al echt vijftig vpd’s zijn.

De minister liet zich onlangs nog ontvallen dat het daadwerkelijke aantal wel afhankelijk is van andere missies.

En zelfs als die ruimte om vijftig schepen te beschermen er wél komt, wie heeft dan het voorrecht gewapende mariniers aan boord te krijgen? Volgens Arnold van der Heul (Jumbo Shipping), zou de reder moeten bepalen of een schip moet worden beveiligd. Maar in de praktijk heeft Defensie het laatste woord.

‘Alleen kwetsbare en zeer kwetsbare schepen komen in aanmerking voor beveiliging. Als je vraagt welke criteria er dan worden gehanteerd, hult het departement zich in stilzwijgen. Die informatie zou geheim zijn, heet het dan.’

Redersvereniging kvnr dacht de gewenste helderheid te krijgen door een onafhankelijke commissie te laten kijken naar de toewijzing van vpd’s: zonder resultaat. Minister Hillen wees een verzoek resoluut af.

En dan is er nog iets wat de inzet van de mariniers bemoeilijkt: de stroperigheid van het 12

FORUM #22/01.12.11

aanvraagproces. Wat moet je met het aanbod van het Rijk als je vier weken van tevoren een aanvraag moet indienen? Van der Heul (Jumbo Shipping): ‘Als een schip na een vaart door het risicogebied is gelost en de kapitein instructies krijgt direct terug te varen richting Rotterdam, zit hij binnen vier dagen wéér in gevaarlijk gebied. Zonder beveiliging. Hij moet dan maar hopen op een goede afloop.’

met te weinig man Het zou al helpen als Defensie binnen een week beslist op een voorlopige aanvraag, vinden de reders. En de ‘levering’ van een marineteam zou ook best binnen een week na het definitief worden van een reis moeten kunnen. Maar zelfs als minister Hillen deze suggesties overneemt, redden de reders het niet met de overheidsassistentie. Het aantal beschermde doorvaarten is en blijft te klein.

Dus kan wat de reders betreft de inzet van gewapende particuliere beveiligers niet lang meer uitblijven.

Ze kijken met een schuin oog naar de collega’s uit landen als Denemarken, Duitsland, Noorwegen, de Verenigde Staten en Spanje. Daar is de inzet van particuliere beveiligers wél toegestaan. De kans is groot dat het in Engeland en Cyprus binnenkort ook mag. Daar hoeven de parlementen alleen nog maar ‘ja’ te zeggen tegen een wetsvoorstel dat de inzet van particuliere beveiligers regelt.

En niks zeeslag op de Indische Oceaan, zoals

pierre verdy/anp

sp-Kamerlid Jasper van Dijk onlangs nog zei te vrezen. De beveiliging van de schepen gebeurt gewoon volgens de normen van de overheid. Prettige bijkomstigheid is dat het aanzienlijk goedkoper is. De rekensom is snel gemaakt, zegt Van der Heul (Jumbo Shipping). ‘Neem het traject van Suez tot Singapore. Een beetje afhankelijk van het type schip vergt dat grofweg twee weken vaartijd.

Als je daarvoor een vpd ‘inhuurt’, kost het 200.000 euro. Particuliere beveiligers doen het voor 40 procent van die prijs. Zeker voor een rederij die veel schepen in het risicogebied heeft, loopt het verschil zo hard op.’

burgerlijk ongehoorzaam?

Maar als inzet van gewapende particuliere beveiligers reders helpt hun personeel te beschermen én het ook nog eens geld scheelt: waarom gebeurt het dan niet? Simpel: de Kamer wil het niet en de minister ook niet. De problemen van de reders lijken ze niet te begrijpen. Van der Heul (Jumbo Shipping): ‘We mogen onze mensen nu niet de bescherming bieden waarvan we vinden dat we dat moeten. Volgens de wet heeft iedere Nederlander recht op een veilige werkplek. Dat geldt ook voor de mensen aan boord van onze schepen. Ik wil daar ook graag voor zorgen. Maar door de halsstarrige houding van de Nederlandse overheid wordt me dat onmogelijk gemaakt.’

Sommigen van hen willen de ontwikkelingen 13

Opstelten moet snel aan de slag Gewapende privébeveiligers aan boord van zeeschepen is snel en eenvoudig juridisch te regelen, concludeert redersvereniging kvnr op basis van onderzoek van strafrechtgeleerde Geert-Jan Knoops. Het solas-verdrag, een internationaal verdrag voor de beveiliging van mensenlevens op zee, is er duidelijk over: de kapitein is verantwoordelijk voor alle voorvallen aan boord van zijn schip. Ook de inzet van gewapende particuliere beveiligers valt onder de regels van het verdrag. Maar wat zijn de rechten (en plichten) van een kapitein als hij dergelijke mensen aan boord neemt? Volgens Knoops is de verantwoordelijkheid van de kapitein gemakkelijk en ook snel af te bakenen. Dat kan via een circulaire van het college van procureurs-generaal aan de hoofdofficieren van Justitie. Houdt de kapitein zich aan de voorschriften uit de circulaire, dan vrijwaart dat hem van vervolging door het Openbaar Ministerie. Maar er is nog een mogelijkheid: de minister van Veiligheid en Justitie kan ook een algemene maatregel van bestuur uitvaardigen. Ook dat kan volgens Knoops relatief snel worden geregeld. Voor het aan boord hebben van wapens zijn maar beperkte ingrepen nodig. In principe volstaat een aanpassing van de huidige circulaire Wet wapens en munitie.

niet langer afwachten. Zoals Mark Jansen, directeur van de Groningse rederij Seatrade.

Hij meldde onlangs in Nieuwsblad Transport dat hij serieus nadenkt over het uitvlaggen van schepen naar landen die de inzet van particuliere beveiligers wél toestaan. ‘Onze klanten zijn internationale bedrijven die de keuze hebben tussen schepen die wel en niet beveiligd zijn. Die vragen zich af wanneer wij er ook eens mee beginnen.’

Vroon (Vroon Shipping) prijst zich gelukkig dat veel van zijn schepen al onder buitenlandse vlag varen. Die kunnen dus gewoon worden beveiligd. Dat komt goed uit. Want sinds het incident van vorig jaar gaat er geen schip meer op reis zonder beveiliging, hoe groot, snel of hoog het ook is. Het betekent niet dat hij helemaal niet met de Nederlandse voorschriften wordt geconfronteerd. Voor februari staat er een nieuwe uitdaging op de rol. Dan moet er een schip onder Nederlandse vlag door de Golf van Aden. Dat mag dus niet worden beschermd door particuliere beveiligers. ‘We zullen zien of we een vpd toegewezen krijgen. Als die überhaupt mee kan. Het is maar een klein bootje. Ik hoop dat er tegen die tijd een serieuze oplossing ligt. Want zo kan het niet langer.’ 

FORUM #22/01.12.11

‘Nu worden ze gemarteld en verkracht en kan het thuisfront via het afgepakte mobieltje meegenieten’

& zoon Ondernemen zit in de genen. In deze serie vertellen ouders, kinderen, broers en zussen die samen of ieder een eigen bedrijf hebben over hun overeenkomsten en verschillen.

naam activiteit

opgericht

vestigingsplaats medewerkers directeur/eigenaar commercieel manager

14

FORUM #22/01.12.11

Lesli In- en verkoop vuurwerk, tuinmeubelen, elektrische auto’s 1938 (aanvankelijk groothandel in huishoudelijke artikelen) Lichtenvoorde 48 Leo Groeneveld Jasper Groeneveld

‘We willen geen Winkel van Sinkel zijn’ Mensenkennis en gevoel. Op basis daarvan leidde Leo Groeneveld jarenlang zijn groothandel in vuurwerk en tuinmeubelen. Zoon Jasper is meer van duidelijkheid en structuur. ‘Een goede inkoper moet ook op zijn gevoel kunnen kopen.’

Tekst: Jan Buevink | Foto: Jeroen Poortvliet, Leo en Jasper Groeneveld

Leo Groeneveld (59)

Jasper Groeneveld (32)

‘Mensenkennis en gevoel. Op basis daarvan heb ik dit bedrijf altijd geleid. Maar als je groter wordt, heb je structuren nodig: taakverdeling, overlegstructuren. Jasper is daar beter in dan ik. Dat zal hij bij zijn opleiding hebben meegekregen, maar het zit ook in zijn karakter. Hij zal nooit weggaan als er nog een stapeltje werk op zijn bureau ligt, is heel geordend. Die duidelijkheid wil hij ook onze klanten bieden. Hij heeft meer structuur in de collectie aangebracht. Hij kijkt of iets binnen onze lijn past, of het iets is voor onze klantengroep. Dat moedig ik aan. Importeurs die alles aanbieden, worden toch ook een beetje als rommelimporteurs gezien.’

‘Als kind was Jasper al gefascineerd door vuurwerk. Hij ging mee hiernaartoe en moest alles weten. Toch wilde hij na zijn vwo wat anders.

Hij besloot tandarts te worden. Fantastisch vond ik dat. Het is goed als mensen verschillende werelden kennen. Ik was als jongen vooral geïnteresseerd in Duitse geschiedenis. Ik ben leraar Duits geworden en in de avonduren heb ik de lerarenopleiding geschiedenis gedaan. In de tien jaar dat ik les gaf, merkte ik hoe mijn wereldbeeld bepaald werd door mijn collega’s in de lerarenkamer. Die hadden bijvoorbeeld geen benul van geld. Ze wisten hoeveel ze verdienden en hoeveel ze over 25 jaar zouden gaan verdienen, maar daarmee hield het wel zo’n beetje op. Tegelijkertijd hadden ze te maken met gezinsproblematiek, leerproblemen, leuke kinderen, vervelende kinderen. Dat zijn zaken die ik hier nauwelijks tegenkom. Ik heb er wel ervaring mee en dat maakt me tot wie ik ben.’

‘Een paar weken geleden was ik op een grote beurs in Guangzhou waar je letterlijk alles kunt kopen: van vogelzaad tot vliegtuigen. Ik kwam terug met 45 aanbiedingen van Chinese leveranciers. Als we dat soort dingen bespreken in ons collectieteam zijn we het meestal wel snel eens. Soms duw ik iets door, omdat ik er voor honderd procent in geloof. Een goede inkoper moet ook dingen op zijn gevoel kunnen kopen. Dat natuurlijke gevoel voor handel heeft Jasper iets minder dan ik en dat probeer ik hem nog wel te leren.’

‘Mijn vader gaat altijd uit van het goede in de mens. Hij heeft mij geleerd om me te verplaatsen in de positie van onze klanten, leveranciers en personeel. Hij zegt altijd: ‘Luister eerst wat ze te vertellen hebben en kom dan pas met je oordeel.’ Dat doe ik nu aanmerkelijk meer dan een paar jaar terug. Toen dacht ik al snel: ‘Stel je niet aan’. Soms gaat hij wel wat te ver. Ooit heeft hij gezegd dat hij nooit iemand wil ontslaan, omdat we altijd wel werk hebben dat bij iemand past. Dat klinkt nobel, maar is volgens mij niet rationeel. Ook vindt hij dat elke medewerker echt hart voor de zaak moet hebben, terwijl ik denk dat je dat niet van iedereen kunt verwachten.’

‘Toen ik de eerste keer uitgeloot werd voor tandheelkunde, besloot ik beleidswetenschappen te gaan doen. Mijn beleid bestond er vooral uit dat ik veel in de kroeg zat. Ik vond die opleiding te zwevend, te theoretisch en ben na een half jaar gestopt. Ik had juist tandheelkunde gekozen omdat dat zo’n duidelijk beroepsperspectief heeft. Ik wilde geen opleiding waarmee ik alles zou kunnen worden. Vervolgens ben ik langzaam dit bedrijf ingerold. Mijn vader liet me dingen doen die ik leuk vond: nadenken over labels, folders maken. Nadat ik voor de tweede keer werd uitgeloot, begreep ik dat ik het beter in dit bedrijf kon zoeken. Ik ben toen commerciële economie gaan doen.

‘Ik probeer hier de boel wat te trechteren, want we willen geen Winkel van Sinkel zijn. Een paar jaar geleden hebben we dan ook de afspraak gemaakt om ons assortiment met zo’n 20 procent te verkleinen zodat er meer lijn in kwam. Niet lang daarna ging mijn vader naar een beurs.

Kwam hij toch weer terug met meer dan honderd verschillende nieuwe artikelen.’

‘Nog steeds heeft hij af en toe de neiging om de trechters weer open te breken. Ik zeg dan: ‘Ho, ho, zo hebben we dat niet afgesproken’. Zijn standaardreactie is: ‘Handel is handel’. Achteraf heeft hij dan trouwens wel vaak gelijk. Dan blijken het dingen die we heel goed kunnen verkopen.’ 

15

FORUM #22/01.12.11

actueel

16

FORUM #22/01.12.11

‘je moet geen softie zijn’ De nieuwe supertoezichthouder moet hij worden. Vanaf 2013 is Chris Fonteijn, nu al baas van opta en nma, de topman van de nieuwe Autoriteit Consument en Markt.

Is hij van het goede gesprek of van de harde klap?

Tekst: Karin Bojorge | Foto’s: Wiebe Kiestra/hh

Halleluja, u gaat fuseren. Eindelijk weer eens minder toezichthouders in plaats van meer.

‘Zelfrijzend bakmeel is de term die in de politiek gebezigd wordt. Alsof we zelf altijd maar uit zijn op uitbreiding.’

Vindt u het samengaan van Opta, nma en de Consumentenautoriteit geen goed idee?

‘Het is goed om zo efficiënt mogelijk te werken. Maar je moet wel kijken wát je kunt combineren. De keuze om mededinging en consumenten bij elkaar te stoppen, is een politieke keuze. In het begin had ik daar een beetje aarzeling bij, maar ik word steeds enthousiaster. Ik merk dat men vanuit de verschillende clubs veel van elkaar kan leren, bijvoorbeeld over de techniek van het reguleren en over manieren om consumenten te beschermen. Dus als ik nu op de zeepkist sta 17

om deze fusie uit te leggen, kan ik dat vanuit mijn hart doen.’

In 2013 wordt u de baas van de Autoriteit Consument en Markt. Wat voor vlees hebben ondernemers in de kuip met deze supertoezichthouder?

‘Ik kan goed en snel beslissen. Ik ben heel nieuwsgierig naar wat mensen drijft. Ik ben toegankelijk: als er iets is, kan men mij altijd te spreken krijgen. En ik verdiep me ook echt in dingen. Dat ben ik ook gewend vanuit mijn verleden als advocaat. Ik wil weten en begrijpen wat er leeft.’

U hebt een juridische achtergrond, bent 25 jaar advocaat geweest. Begrijpt u de wereld van ondernemers wel?

‘Als partner in een groot advocatenkantoor ben je zelf ook een ondernemer. Ik hield me bezig met organiseren, werven en het ontFORUM #22/01.12.11

wikkelen van de praktijk. Dat lag mij ook echt. Ik heb bovendien niets anders gedaan dan voor ondernemers werken. Het antwoord is dus ja. Dat betekent overigens niet dat ik het altijd met ze eens ben.’

Nieuwe toezichthouders hebben de behoefte om hun reputatie te vestigen.

Door wat al te enthousiast bedrijven aan de schandpaal te nagelen bijvoorbeeld.

Kunnen ondernemers hun borst nat maken?

‘Natuurlijk willen wij graag onze reputatie vestigen. Daar denken we ook wel over na.

Maar ik geloof dat je best een autoriteit kunt zijn zonder de hele tijd te straffen. Eén hand uitsteken en de andere klaar om uit te halen.

Want je moet ook geen softie zijn.’

‘Ook richting de politiek moet je mondig en assertief zijn, zelfs als je daar kritiek op krijgt.

Zoals bij de marktscan naar het spoor die wij

actueel

‘De leider moet groot genoeg zijn om te zeggen: dat doen we dus niet’

onlangs hebben gedaan, waarin wij concludeerden dat de afhankelijkheid van de ns regionale vervoerders belemmert. Wij gaan niet over het beleid, maar ik vind wel dat we een rol hebben om dingen aan de orde te stellen.’

U kunt nu uw stempel zetten. Wat gaat u anders aanpakken als toezichthouder?

‘We willen echt kijken wat er speelt. Dus niet klassiek: wat zijn de regels en van daaruit handhaven en boetes uitdelen. Nee, probleemgestuurd werken. Het gesprek aangaan met ondernemers over waar de problemen zitten.

Ik ben erg van de verschillende middelen. Dus de harde klap, maar ook in overleg treden, rondetafels, compliance-modellen. Laten we wel wezen: ondernemers en branches hebben er vaak ook belang bij dat de consument happy is, dus die willen daar best over meedenken.’

Het Financieel Dagblad berekende vorig jaar dat het toezicht in tien jaar is v ­ erdrievoudigd.

‘Nou, verdrievoudigd. Ik geloof dat de laatste jaren de lucht al behoorlijk uit de organisaties is gehaald. Bij opta heb ik daar ook zelf op gestuurd. Je moet niet vergeten dat er ook taken zijn bijgekomen, zoals de Warmtewet.

18

En het bedrijfsleven heeft er belang bij dat we slimme, goede mensen in dienst hebben. Ja, er zijn in Europa ook landen die het met 25 man doen, maar dan heb je dus geen goed toezicht.’

Maar wat heeft het voor de Nederlandse economie nu echt opgeleverd?

‘Daar zijn studies naar gedaan en dan kom je op gigantische bedragen. Het is voor economische groei en innovatie goed dat er toetreders zijn. En dat er geen machtsconcentraties zijn. Kansen en keuze zeg maar.’

Dus hoe meer toezicht hoe beter? Waar zit het omslagpunt?

‘Wij zitten hier niet zelf uit te maken wat we doen! We hebben wetten, ook vanuit Europa, en die voeren wij uit. Wij hebben daarin een zekere ruimte, dus we moeten verstandig zijn. Ondernemers niet lastig vallen met muizenissen, niet honderd keer met dezelfde vragenlijst komen, geen onnodige admini­ stratieve lasten.’

In Nederland hebben we nu toevallig precies genoeg toezicht?

‘Ik denk dat wij hier een fatsoenlijke, goede balans hebben gevonden. Maar het is geen staFORUM #22/01.12.11

tisch gegeven: in de telecom kun je bijvoorbeeld gas terugnemen op het moment dat de concurrentie toeneemt.’

Organisaties hebben nooit zo de neiging om gas terug te nemen. Die houden ­liever vast wat ze hebben.

‘Ja, maar de leiding moet groot genoeg zijn om te zeggen: dat doen we dus niet. En ik ben groot genoeg. De vraag of er dingen zijn die je niet meer zou moeten doen, stel ik overigens ook aan de minister. Die komt met de regels die wij geacht worden uit te voeren. Bijvoorbeeld op het gebied van telemarketing heeft de politiek in het begin heel heftig gereageerd.

Maar in de loop der jaren pikt de sector zelf steeds meer op. Dan is het goed om af en toe de peilstok te hanteren. Maar een regel afschaffen blijkt helaas moeilijker dan hem invoeren.’

Ook voor dit kabinet?

‘Je zou denken bij dit kabinet dat het minder is, maar er komen niet voor niets twee wetsvoorstellen voor de instelling van de Autoriteit Consument en Markt. De eerste voor de instelling van de nieuwe toezichthouder en de tweede voor het stroomlijnen van de regels en de bevoegdheden van de drie organisaties.

Maar die tweede, de echte schoonmaakoperatie, is zeker niet op 1 januari 2013 klaar.’

Dat lijkt me zorgelijk, want u moet wel 7,5 miljoen bezuinigen voor die tijd.

‘Niet zorgelijk, wel moeilijk. Je wilt kruisbestuiving binnen zo’n nieuwe organisatie.

Maar mensen uitwisselen is best lastig als de regels niet eenduidig zijn. Dat is dus een beetje tricky.’

Wie is Chris Fonteijn?

Eén supertoezichthouder

Chris Fonteijn (56), studeerde rechten in Leiden. Vanaf 1980 was hij werkzaam als advocaat bij het Rotterdamse kantoor NautaDutilh, waar hij in 1988 partner werd. Hij specialiseerde zich in ondernemings- en energierecht en werkte een aantal jaren voor NautaDutilh in het Midden-Oosten. In 2005 werd hij voorzitter van het college van opta, de Onafhankelijke Post- en Telecommunicatie Autoriteit. Sinds juli 2011 is hij ook voorzitter van de raad van bestuur van de Nederlandse Mededingingsautoriteit (nma), als opvolger van Pieter Kalbfleisch. Fonteijn is hiermee ook beoogd voorzitter van de nieuwe Autoriteit Consument en Markt (acm). Daarnaast is hij dit jaar voorzitter van berec, de Europese opta.

Op 1 januari 2013 worden de Consumen­ ten­­autoriteit, de Onafhankelijke Post- en Tele­communicatie Autoriteit (opta) en de Neder­landse Mededingings­autoriteit (nma) samengevoegd tot één nieuwe toezichthouder. Doel van de fusie is een kleinere en slagvaardige overheid. Er moet een einde komen aan de overlap van taken. De Autoriteit Consument en Markt (acm) gaat zich richten op drie ­pijlers: consumentenbescherming, ­sector specifiek markttoezicht en ­mededingingstoezicht.

meer invloed op besluiten van individuele toezichthouders. Als we onszelf niet bewijzen, dan zijn we binnen drie jaar één Europese toezichthouder.’

houdt. Dat betekent niet dat men soms noties uit de wet niet zoveel mogelijk probeert op te rekken. Bijvoorbeeld over wat toegang tot de markt is, of wat een redelijk tarief genoemd kan worden, en wanneer je kunt spreken over transparante voorlichting aan een klant. Dat snap ik wel, het draait toch om winst. Je hoeft ook niet Roomser te zijn dan de paus. Ik vind wel dat als een bedrijf twijfels heeft, het de toezichthouder moet opzoeken om te kijken hoe die daar over denkt. Dus niet gewoon maar kijken waar het schip strandt.’

De huidige schuldencrisis is ook een handhavingscrisis. Doen uw Europese collega’s hun werk wel goed?

‘Er zijn zeker verschillen tussen lidstaten. Bijvoorbeeld als het gaat om onafhankelijkheid en capaciteit. Onafhankelijkheid is absoluut cruciaal en in Nederland gelukkig goed geregeld. In sommige landen is dat minder, daar zit men veel dichter tegen de politiek aan. En als je dan bovendien maar met tien man bent…’

Loopt u als toezichthouder niet a­ chter de feiten aan? Kijk naar de snelle ­ontwikkelingen in de telecom.

‘Dat is een enorme struggle. Ik was vorige week nog bij Google, juist om te begrijpen hoe de wereld er over een paar jaar uitziet.

Databescherming, privacy: dat worden de issues. Wat mag een bedrijf wel met gegevens doen, wat niet? Dat is lastig en je zit als toezichthouder per definitie niet in de voorhoede. Maar als je meer naar de eindgebruiker kijkt, is het soms veel makkelijker om oplossingen te vinden. Makkelijker dan als je je heel erg gaat bemoeien met ondernemers. En ook prettiger voor hen. Dat is weer dat probleemgestuurde denken.’

Waarom niet één sterke Europese telecom­autoriteit?

‘Dat is nogal een controverse geweest. We werken wel samen op Europees niveau en door een nieuw Europees reguleringskader is er sinds kort voor berec, de Europese opta,

Bent u eigenlijk een beetje te spreken over de Nederlandse ondernemer?

Houdt die zich netjes aan alle regeltjes?

‘Over het algemeen leven we hier in een beschaafd land waar men zich als verantwoordelijke ondernemers en burgers aan de wet

19

FORUM #22/01.12.11

Best brave jongens en meisjes dus, de Nederlandse ondernemers.

‘Ach, je hebt natuurlijk overal de opzettelijke overtreders. Maar voor het overige hoeven we op dit moment niet te klagen. Neem de bouw. Daar hebben we jaren geleden enorme toestanden gehad over prijsafspraken. Dat heeft een enorme impact gehad en ook een enorme zuiverende werking. Je ziet dat grote bedrijven heel erg bezig zijn met hoe ze het goed kunnen doen. Dat is ook het nut van de toezichthouder: soms is het moeilijk voor een sector om daar zelf een begin mee te maken. Dan zitten ze allemaal naar elkaar te kijken.’ 

buitenland

De toekomstig premier van Spanje, Mariano Rajoy, laat nog altijd weinig los over zijn plannen

Wie trekt Spanje uit het slop?

Exit Zapatero, welkom Mariano Rajoy. Na de verkiezingen eind november staat de Partido Popular van Rajoy nu aan het roer. Die partij moet Spanje van de ondergang redden. Durft hij dat aan?

Tekst: Maaike Homan | Foto: Dominique Faget/anp Er zou een golf van opluchting moeten gaan onder ondernemers in Spanje. Bij de landelijke verkiezingen eind november werden de socialisten keihard afgestraft. Die worden verantwoordelijk gehouden voor de economische crisis in het land. De conservatieve volkspartij Partido Popular van Mariano Rajoy won met een absolute meerderheid.

Rajoy belooft belastingvoordelen voor het midden- en kleinbedrijf, minder regels, minder bureaucratie en vooral het vertrouwen in de economie te herstellen. Toch reageren ondernemers afwachtend. Het geld is op, banken verstrekken amper kredieten en vertrouwen herstellen kost tijd. En tijd krijgt de nieuwe regering, die pas 19 of 20 december officieel aantreedt niet van de financiële markten. De rente die Spanje moet betalen voor tienjarige staatsobligaties blijft gevaarlijk dicht bij de 7 procent, dat als kritische grens wordt beschouwd.

20

Werkgeversorganisatie ceoe dringt al maanden aan op drastische maatregelen die onmiddellijk genomen moeten worden. ‘We staan aan de rand van de afgrond’, zei Arturo Fernández onlangs op een persconferentie.

Hij is vicepresident van de Spaanse werkgeversorganisatie Confederación Española de Organizaciones Empresariales (ceoe).

Fernández zag de winnaar van de verkiezingen het liefst de volgende dag met een pakket maatregelen naar Brussel, Parijs en Berlijn vliegen.

Werkgevers in Spanje snakken met name naar een flexibele arbeidsmarkt. De arbeidsmarkt­ hervorming van de socialisten heeft amper effect gehad. Het aantal mensen zonder werk is alleen maar toegekomen en bedraagt bijna vijf miljoen. Een bedrijf in crisis kan werknemers amper ontslaan vanwege de hoge kosten voor de ontslagvergoeding.

FORUM #22/01.12.11

Ook Jesús Terciad, voorzitter van de organisatie voor het midden- en kleinbedrijf Cepyme, is dat een doorn in het oog. ‘Bedrijven vragen al jaren om nieuwe contractvormen. Wij zijn het zat.’ Of Rajoy zich hier aan zal wagen is niet bekend. Nog altijd laat hij weinig los over zijn plannen.

Wel zal hij vrijwel direct de collectieve arbeids­overeenkomsten aanpakken. Die zijn in Spanje vaak op sectoraal of regionaal niveau afgesproken in plaats van op bedrijfsniveau.

Gevolg is dat een bedrijf dat zwaar getroffen is door de economische crisis toch lonen 3 procent moet verhogen en geen arbeidstijdsverkorting kan invoeren.

Fernando Vallespín Oña, hoogleraar politieke wetenschappen aan de Universidad Autónoma in Madrid, heeft wel vertrouwen in Rajoy. ‘Hij durft de problemen aan te pakken en zal zich minder aantrekken van de vakbonden.’

Toch is het niet alleen de overheid die aan het werk moet, vindt ondernemer David Esteban Martínez. Hij is technisch directeur van Diseprosa, een ingenieursbureau dat zich toelegt op de olie- en gasindustrie. ‘Er is een mentaliteitsverandering nodig. We moeten productiever worden. Als we echt bij Europa willen horen hebben we een meer Noord-Europese mentaliteit nodig.’ 

advertentie ING

achtergrond

Met het manifest Toekomst voor Techniek luidden ondernemingsorganisaties vno-ncw en mkb-Nederland vorige week de noodklok. Er dreigt een kaalslag te ontstaan binnen de technische opleidingen van het vmbo. Het zou zomaar kunnen dat een vmbo-leerling straks in de wijde omtrek niet meer terecht kan voor bijvoorbeeld werktuigbouwkunde of installatietechniek. Voor een directeur van een vmbo-school is de rekensom immers snel gemaakt: dalende leerlingaantallen plus dure werkplaatsen en apparatuur, is afschaffen.

Een bijkomend probleem is de dalende instroom van studenten voor de technische lerarenopleidingen. Willem Kaauw, directeur van de Pedagogisch Technische Hogeschool Windesheim, noemt de situatie buitengewoon zorgelijk. Zijn inschatting is dat er in heel Nederland in totaal nog maar duizend studenten parttime of fulltime een technische lerarenopleiding volgen. Vooral de dagopleidingen ziet hij in rap tempo verdwijnen.

22

FORUM #22/01.12.11

welkom in

Technofobia Koude rillingen lijken ouders en leerlingen ervan te

krijgen: de combinatie van vmbo en techniek. Het aantal leerlingen in de techniek is de laatste jaren spectaculair gedaald. Veel scholen zitten met de handen in het haar: complete technische afdelingen lijken te gaan verdwijnen.

Tekst: Karin Bojorge | Foto: iStockphoto

Of de aanwas van nieuwe leraren nog voldoende is, is niet onderzocht.

Maar: ‘Als ik aan eerstejaarsstudenten vraag wie er al in het onderwijs zit, steekt de helft zijn vinger op. Nou, dat zegt wel iets. Scholen nemen blijkbaar onbevoegden aan en sturen ze dan alsnog naar onze lerarenopleiding.’ Kaauw hoopt binnen zijn school de trend te gaan keren met negen nieuwe 2-jarige associate degree-lerarenopleidingen. ‘Vooral voor mensen die vanuit het bedrijfsleven komen is dat beter te overzien. Daarna kun je dan alsnog in twee jaar een bachelor halen.’

Het imago van techniek blijft een structureel probleem. Als het even kan, sturen ouders hun kind liever naar het algemeen voortgezet onderwijs, zoals havo, vwo of vmbo-t. Ondanks het feit dat een technische opleiding meestal een garantie is voor een baan met doorgroeimogelijkheden en een goede boterham. De vmbo-opleidingen techniek zijn bovendien belangrijke leveranciers voor de aansluitende technische mbo-opleidingen.

23

FORUM #22/01.12.11

Technische branches vragen zich ondertussen af hoe ze de groeiende vraag naar goed opgeleid en deskundig technisch personeel moeten opvangen. De komende jaren zullen grote aantallen vaklui in bijvoorbeeld de metaalsector met pensioen gaan. Als we de maakindustrie in Nederland niet willen sluiten, zal er dus wat moeten gebeuren. Betere voorlichting aan ouders en docenten op basisscholen is een begin. Ook zou er een meldpunt moeten komen waar scholen dreigende sluitingen van vmbo-opleidingen kunnen melden, zodat op tijd een oplossing kan worden gevonden. Betere samenwerking tussen de vijf hogescholen die nu nog technische lerarenopleidingen aanbieden, zou ook helpen. Kaauw: ‘Het is buitengewoon slecht dat dit tot nu toe nog niet van de grond is gekomen. We gaan nog een ultieme poging doen.

Bedrijven en branches vragen ook om landelijke afstemming.’

Het manifest Toekomst voor techniek is te vinden op www.vno-ncw.nl/onderwijs

achtergrond

bron: duo

Nog maar dertigduizend leerlingen doen een technische vmbo-opleiding zoals autotechniek, metalektro of bouwnijverheid. Zeven jaar geleden lag dat aantal nog 30 procent hoger.

41.591

32.242

29.566

schooljaar 2009-2010

schooljaar 2010-2011

Vooral in Drenthe, Limburg en Overijssel is het aantal vmbo’ers techniek tussen 2004 en 2010 schrikbarend gedaald.

-16% -26% -39% -30% -29% -36% -29%

bron: otib

schooljaar 2004-2005

Technische schoolverlaters zijn hard nodig, maar zijn straks steeds moeilijker te vinden. Vanaf 2016 is nog maar de helft van het aantal benodigde schoolverlaters beschikbaar, berekende de technische installatiebranche, waarin ongeveer 155 duizend mensen werkzaam zijn. De uitstroom uit de sector loopt mede door de vergrijzing op tot jaarlijks twintigduizend werknemers.

In 2016 zijn er 2.720 schoolverlaters nodig. Maar er zijn er dan maar 1.350 beschikbaar. Kortom: we komen er 1.370 tekort

Tanende belangstelling is doodzonde, want in technische functies is een goede boterham te verdienen. Hrm-manager Jürgen van Aalst: ‘Het basissalaris van een monteur is 2.600 euro. Maar jongens die veel uren maken gaan bij ons met 3.000 tot 3.500 euro netto naar huis. Nou, dat is echt veel meer dan je in de middenstand of op kantoor verdient.’

-25%

-27% bron: duo

-31%

-15%

-37%

Stukadoor

Pijpfitter

Tegelzetter

IJzervlechter

€ 3.080

€ 2.981

€ 2.893

€ 2.842

Grondwerker wegenbouw

€ 2.746

Loodgieter

€ 2.677

Tekorten laten zich al snel voelen. Techniek Talent, een samenwerkingsverband van bedrijfsleven, opleidingsfondsen, koepelorganisaties en scholen, heeft berekend dat er in 2014 al een tekort is aan 38.400 technische vmbo’ers en 23.100 technische mbo’ers.

Onderwijsassistent

Groepsleider kinderdagverblijf

€ 2.470

€ 2.457

bron: www.loonwijzer.nl

Ter vergelijking

HotelProductiemeReisbureau Fastfood receptionist dewerker vlees- medewerker medewerker

verwerking

€ 2.440

€ 2.123

€ 2.030

€ 1.828

Salaris op basis van: man, vmbo-opleiding, tien jaar ervaring, geen leidinggevende functie, bedrijf < honderd mensen, 40-urige werkweek 24

FORUM #22/01.12.11

..

Jurgen van Aalst (Kaak Group) ‘Terug naar de jaren zestig?’

Jürgen van Aalst is hrm-manager bij Kaak Group, een bedrijf dat productielijnen maakt voor industriële bakkerijen. Van de vierhonderd mensen die op de vestiging in Terborg werkzaam zijn, heeft 95 procent een technische achtergrond.

Goede vaklui binnenhalen wordt een steeds groter probleem. ‘Ik zit in het bestuur van een aantal scholen en daar zie je per jaar al een halve tot hele klas aan leerlingen verdwijnen. En dan kiest ook nog maar een heel klein gedeelte voor techniek. Die klap komt bij een bedrijf als het onze dus dubbel zo hard aan.’

Kaak Group doet er daarom van alles aan om techniek te promoten: ‘We halen alle leerlingen van vmbo-scholen uit de omgeving het bedrijf in. Zo kunnen ze zien dat techniek helemaal niet vies en zwaar is. Ook vertel ik ze dat een monteur hier 60.000 euro per jaar kan verdienen. Maar dat zegt jongeren van die leeftijd vaak nog niet zoveel.’

Van Aalst noemt het niet verwonderlijk dat mensen geen goed beeld hebben van de techniek. ‘Het is makkelijk om je een voorstelling te maken van wat het is om in een winkel te werken of in een kapsalon, maar hoe moet je nu weten wat een verspaner doet of een technisch constructeur? Onbekend maakt onbemind, dus bedrijven moeten hun deuren openzetten.’

Ondertussen wordt de krapte op de arbeidsmarkt een steeds groter probleem. ‘Als mijn verkoopdirecteur 10 procent omzetgroei wil en dus 10 procent meer personeel, zal ik hem nee moeten verkopen. Veertig nieuwe monteurs in dienst nemen krijg ik nu en in de toekomst niet meer voor elkaar. Dat betekent dat we misschien weer in de situatie van de jaren zestig terechtkomen. Dat we mensen uit Spanje of Italië deze kant op moeten halen.

Of we moeten de productie naar Oost-Europa verplaatsen. Dat willen we liever niet natuurlijk, maar ja, je kunt ook je klanten niet zomaar nee verkopen.’

Jos Smits (fontys lerarenopleiding) ‘Techniek wordt ondergeschoffeld’ Ook op het algemeen voortgezet onderwijs (vmbo-t, havo, vwo) verkeert het vak techniek in zwaar weer. Jos Smits, opleidingscoördinator Natuurkunde en Techniek aan de Fontys Lerarenopleiding in Sittard, wijt dat vooral aan de zeer globale kerndoelen die tegenwoordig van kracht zijn in de onderbouw van het voortgezet onderwijs. ‘In feite is er nog slechts 1 kerndoel waarin expliciet naar techniek wordt verwezen. Dat betekent dat scholen veel ruimte hebben om zelf inhoud en vorm van hun onderwijs te bepalen.’

Smits ziet dat in Limburg scholen steeds meer van elkaar gaan verschillen: bij sommige scholen is het vak techniek afgeschaft, bij andere scholen is het samengevoegd met natuur- en scheikunde, waarbij techniek soms helemaal ‘ondergeschoffeld’ wordt.

Op de lerarenopleiding in Sittard houdt de belangstelling voor het vak techniek inmiddels ook niet over: jaarlijks 1 voltijdstudent en circa 7 deeltijdstudenten. ‘Heel erg weinig’, stelt Smits die graag zou zien dat de aandacht voor techniek in de onderbouw van het voortgezet onderwijs een flinke impuls krijgt.  www.vno-ncw.nl/onderwijs

25

FORUM #22/01.12.11

actueel

menno snel

‘Tijd nemen om eurocrisis goed op te lossen’ Hij is onze man bij het imf in Washington. Daar houdt Menno Snel zich uitvoerig bezig met de aanpak van de eurocrisis. Het imf kan daarin een grotere rol spelen, vindt hij. ‘Maar dan moet

Europa het wel vragen. We dringen ons niet op.’

Tekst: Paul Scheer | Foto: Joost van Daal

‘De neuro en de zeuro? Dat klinkt mij in de oren als een sketch van Van Kooten en De Bie. Het opbreken van de euro is niet aan de orde en de verkeerde discussie. Net als het voorstel om terug te keren naar de gulden. Leuk hoor, straatinterviews met mensen die de gulden terug willen, maar daarmee ga je totaal voorbij aan de financiële problemen die er nu zijn en de oplossing die we nodig hebben.’

Het Internationaal Monetair Fonds doet niet mee speculaties over neuro, zeuro en gulden, wil Menno Snel maar gezegd hebben. Hij is sinds oktober de nieuwe Nederlandse bewindvoerder bij het imf in Washington. Dat houdt in dat hij één van de 24 zetels in het imf-bestuur bezet. Snel voert daar het woord namens Nederland en een groep van twaalf andere landen.

26

FORUM #22/01.12.11

De aandacht van het imf werd de afgelopen maanden grotendeels in beslag genomen door de eurocrisis. ‘Vanwege het gevaar van de crisis voor de financiële stabiliteit in de hele wereld’, zegt Snel.

Het imf heeft met het oog op de eurocrisis onlangs een nieuw hulpinstrument geïntroduceerd voor zogenoemde innocent bystanders. Dat zijn landen die niet de bron van het probleem zijn, maar wel geraakt kunnen worden door hun nauwe economische banden met bijvoorbeeld Griekenland. Te denken valt aan landen in Oost-Europa en Centraal-Azië.

Niet aan Nederland?

‘Ik denk niet dat het met Nederland ooit zover zal komen. Nederland heeft nog nooit een lening van het imf nodig gehad. Terwijl meer dan 75 procent

van de leden al een keer heeft moeten aankloppen bij het imf. En niet de minste. Het eerste land was Frankrijk in 1947.’

Het imf zou een grotere rol in de bestrijding van de eurocrisis moeten krijgen, zei minister van Financiën Jan Kees de Jager in het vorige nummer van Forum. Vorige week opperde hij dat het imf 500 miljard zou kunnen bijdragen aan het Europese noodfonds. Snel is het eens met een grotere rol voor het imf. ‘Nu zie je hoe ontzettend verstandig het van de eurozone was om vorig jaar het imf binnenboord te halen. We zijn succesvol met de hulpprogramma’s voor Ierland, IJsland en Portugal.

Griekenland is een ander verhaal. Daar is geen simpele oplossing voor.’

‘De rol van het imf is om een goede, onafhankelijke en eerlijke analyse te geven van de economi27

FORUM #22/01.12.11

sche problemen in een land. Dat doen we zonder al te veel politiek gevoel, op basis van feiten en analysekracht. Het imf is een crisisorganisatie met zestig jaar ervaring, ook al zijn we niet altijd succesvol geweest.’

De kritiek is: het imf saneert te hard.

‘Die kritiek heeft vooral betrekking op het verleden. Maar landen komen niet voor niets in de problemen. Wij houden ze voor dat ze hun huishoudboekje op orde moeten brengen. Dan gaat het niet alleen om bezuinigen, maar ook om flexibilisering van de economie en van de arbeidsmarkt, en het vinden van groeimogelijkheden. Het vervelendste vinden die landen natuurlijk de bezuinigingen, dus daar krijg je dan kritiek op.’

actueel

De imf-aanpak Het Internationaal Monetair Fonds is in 1944 opgericht en bestaat inmiddels uit 188 leden. Zij betalen lidgeld dat onder meer is gebaseerd op het bnp en het financiële beleid. Hoe hoger het lidgeld, hoe groter het stemrecht. Het bestuur van het imf bestaat uit 24 ‘bewindvoerders’, die vaak een aantal landen vertegenwoordigen. De kiesgroep die Nederland vertegenwoordigt, bestaat verder uit Armenië, Bosnië, Bulgarije, Kroatië, Cyprus, Georgië, Israel, Macedonië, Moldavië, Montenegro, Roemenië en Oekraïne. Tezamen vormen zij 4 procent van de stemmen in het imf-bestuur. Het imf verstrekt leningen aan landen met economische problemen. In ruil daarvoor moeten zij een programma van economische hervormingen doorvoeren. Die bestaan voornamelijk uit belastingverhoging, verlaging van de overheidsuitgaven, privatisering en deregulering. Het imf kan ook worden ingeschakeld zonder lening, zoals in het geval van Italië.

De Jager vindt dat het imf nu te weinig geld heeft.

‘We kunnen niet ongevraagd tegen een land zeggen: voer dit programma door’

‘We hebben genoeg oorlogsmiddelen in kas (bijna 300 miljard euro; red.) om onze programma’s uit te voeren. Stel dat een paar grote eurolanden ons om steun vragen, dan zouden onze middelen tekort kunnen schieten. Dat kun je verhelpen door de bijdrage van leden te verhogen. Daar waren we overigens al mee bezig, los van de eurocrisis.’

‘Wat sneller werkt, is het benaderen van individuele leden, zoals de overschotlanden China, Rusland en Brazilië. Die kunnen hun valutareserves gebruiken voor een extra lening aan het imf.’

In ruil voor een grotere stem?

‘China en Rusland hebben al elk een zetel in het bestuur, en meer kun je niet krijgen bij het imf. Ik denk dat het belangrijker voor die landen is om aan de wereld te laten zien dat zij zich medeverantwoordelijk voelen voor het redden van de financiële stabiliteit in de wereld. Dat levert ze veel meer punten op.’

Wie is nu aan zet, Europa of het imf?

‘Het is geen potje schaak. Het is iets dat je samen doet. Maar Europa moet wel bij ons aankloppen.

Het imf dringt zich niet op. We kunnen niet onge28

FORUM #22/01.12.11

vraagd tegen een land zeggen: voer dit programma door. Dan weet je dat het niet werkt.’

De eurozone probeert zelf ook de opkomende landen in de wereld te interesseren in deelname aan het Europese noodfonds. Dat loopt nog niet storm. Als alternatief voor het noodfonds en de imf-kas wordt wel geopperd om de Europese Centrale Bank geld bij te laten drukken. Zoals in de Verenigde Staten vaker gebeurt. Wat vindt Snel van die optie? ‘De meeste economen bij het imf vinden monetaire creatie geen goed idee voor landen met een schuldenlast. Dat zit diep in onze roots. Het imf is na de Tweede Wereldoorlog opgericht, toen landen elkaar beconcurreerden met devaluaties van hun munt. Voor een land zelf is dat wel even prettig, maar voor de stabiliteit en de koopkracht in de wereld is het slecht.’

‘Dat neemt niet weg dat we open moeten staan voor uitzonderlijke maatregelen, en de randen van ons mandaat moeten opzoeken. Bij de ecb kun je dan denken aan het opkopen van staatsobligaties, wat omstreden is. Bij het imf gaat het om de bereidheid om meer naar de spill overeffecten van een crisis te kijken. Toegespitst op de eurocrisis: je kunt wel één land helpen, maar als de besmetting doorgaat heeft dat weinig zin.

Dan moet je een meer overkoepelend pakket

dik nicolai

column scheer

Inburgeren

Wie is Menno Snel?

Ik heb mij laatst eens in de inburgeringstoets verdiept. Aanleiding was het nieuwsbericht dat slechts 38 procent van al langer in Nederland verblijvende buitenlanders voor de zogenoemde vrijstellingstoets slaagt. Leggen ze die toets met succes af, dan kunnen ze een Nederlands paspoort krijgen zonder de hele inburgeringscursus te hoeven volgen.

Na een studie economie in Groningen werkte Menno Snel (40) veertien jaar op het ministerie van Financiën. Zijn laatste functie was die van plaatsvervangend directeurgeneraal fiscale zaken. In 2009 werd hij directeur strategie bij pensioenuitvoerder apg. Sinds oktober van dit jaar is hij de Nederlandse vertegenwoordiger bij het imf.

Voor de gewone inburgeringstoets slaagt 75 procent. Een deel van die toets bestaat uit kennisvragen die je op internet kunt oefenen. Vragen over democratie, vrouwenrechten, homorechten, schoolsysteem en gastvrijheid op zijn Nederlands (ga niet onaangekondigd op bezoek).

Er zitten makkelijke bij, zoals de vraag of het in Nederland vaak nat of droog is, waarbij een beregend raam wordt getoond. Maar ook minder makkelijke vragen. Bij een foto van een landweg met aan weerszijden een sloot wordt gevraagd wat dit is. Het antwoord is een dijk. Die had ik er niet in gezien. Andere vraag: volgen middelbare scholieren hetzelfde onderwijssysteem of zijn er twee richtingen? Twee richtingen? Welke dan?

De verwarring neemt toe. Bij de vraag ‘Wie helpt u in Nederland?’ (antwoord: de partner) staat voor de oplettende kijker een foto van Jan (Smit) en Yolanthe (inmiddels Sneijder Cabau) afgebeeld. Die zijn allang uit elkaar. Bij een foto van Ivo Opstelten met ambtsketting luidt de vraag wat deze man doet. Antwoord: is burgemeester. Maar Opstelten is inmiddels minister. Dat zul je maar weten als enthousiaste inburgeraar. De vraag of vrouwen meer of dezelfde rechten hebben, wordt verluchtigd met een foto van filmactrice Uma Thurman. Die verdient wat mij betreft méér rechten.

aan maatregelen verzinnen. Helaas liep de eurocrisis daarop vooruit.’

Moeten de financiële markten niet aan banden worden gelegd?

‘Kapitaalstromen doen wat ze moeten doen: onevenwichtigheden oplossen. In die werking mag je de markt niet te veel belemmeren. Dat mag ook niet de oplossing zijn voor iets dat in essentie een begrotingsprobleem van Europa is.’

‘Los daarvan moeten we nog wel eens goed met elkaar nadenken over de organisatie van financiële markten. Want je ziet nu kapitaalstromen het ene moment enorm in omvang groeien en het andere moment ineens opdrogen.’

De vragen van de vrijstellingstoets schijnen nog een stuk lastiger te zijn. Bijvoorbeeld: wat doet u als uw buren op de stoep vechten? Ertussen springen, met andere buren ingrijpen of de politie bellen? Nou, zeg het maar. Ik mis nog de optie ‘pak je mobiel en film het’. Dus zo schokkend is het lage slagingspercentage voor deze toets niet.

Hoeveel tijd heeft Europa nog?

‘Ik vind het begrijpelijk maar ook gemakkelijk om te roepen dat Europa snel besluiten moeten nemen. Bedenk wel dat Europa nog niet eerder met een probleem van zo’n omvang en heftigheid te maken heeft gehad. Er bestaat geen gemakkelijke oplossing. Voor echt belangrijke beslissingen moet je eerst je analyse afhebben. Een ondernemer zal zijn strategie ook niet van de ene op de andere dag omgooien zonder dat hij weet waarom hij het doet.’ 

Als we nieuwkomers aan deze vragen onderwerpen, is het wellicht een idee om ook volbloed Nederlanders de vrijstellingstoets te laten maken. Want goed burgerschap begint bij jezelf. De vraag is dan wel wat we met de mensen doen die zakken. We hebben geen koloniën meer, dus daar kunnen we ze niet voor straf naartoe sturen. Misschien zouden ze als asielzoeker in andere landen terecht kunnen.

Paul Scheer

www.vno-ncw.nl/eurocrisis 29

FORUM #22/01.12.11

podium vijf vragen aan

han ten broeke Nederland moet meer aandacht besteden aan haar belangrijkste handelspartner Duitsland, vindt vvdKamerlid Han ten Broeke. Want beter een goede buur dan een verre vriend.

‘Duitsland is té belangrijk voor ons.’

Tekst: Jiska Vijselaar | Foto: Dijkstra

‘We mogen Duitsland niet verwaarlozen’ Gaat Nederland niet goed om met de handelsbelangen?

‘Dat kan altijd beter, maar dat is niet het punt dat ik wilde maken met mijn oproep om een jaarlijkse top te organiseren tussen Nederland en Duitsland. We hebben vaak niet door hoe belangrijk de relatie met een land als Duitsland is. We nemen die relatie for granted. Dat is niet goed. Duitsland is onze grootste klant en andersom zijn wij de op een na grootste klant van Duitsland. Maar we lijken meer aandacht te hebben voor opkomende economieën als China en India dan voor onze Europese handelspartners.’

Juist in Azië liggen voor ondernemers toch nieuwe kansen?

‘Natuurlijk moeten we ook goede relaties hebben met opkomende economieën. Maar Duitsland mogen we niet verwaarlozen.

Daarvoor zijn de oosterburen te belangrijk voor ons. Alleen al de waarde van onze export naar de Duitse deelstaat Noordrijn-Westfalen is ruim vijf keer hoger dan die naar China.’

‘Onze economieën zijn enorm vervlochten.

Politiek en economisch werken we goed samen. Kijk maar naar de aanpak van de eurocrisis. Daarin zijn we twee handen op een 30

buik met Duitsland. Maar ook onze andere belangen, onze handelsbelangen, moeten we meer bundelen. En vergeet ook niet dat er nog steeds problemen zijn die het handelsverkeer met Duitsland hinderen. Zoals lange rijen vrachtwagens voor de Duitse grens omdat er daar op zondag niet gereden mag worden.

Ook over dit soort praktische zaken moeten we betere afspraken maken.’

Wordt het dan geen tijd voor een minister van Handel?

‘Daar heeft dit kabinet niet voor gekozen. Alle ministers en staatssecretarissen hebben de opdracht op de Nederlandse handelsbelangen te letten. Het zit in ieders bewustzijn en dat is ook goed. Hoewel het soms ook wel werkt het wél in een persoon te bundelen. Bijvoorbeeld op het gebied van Defensie. Zowel de verkoopbelangen van Defensie zelf als die van bedrijven als Thales worden beter gediend als er één generaal is die dat voor zijn rekening neemt.’

Is een focus op alleen Duitsland niet te mager?

‘Het grootste deel van onze export gaat naar Europese lidstaten. Dus ook toppen met FORUM #22/01.12.11

andere Europese handelspartners liggen voor de hand. Maar laten we nou eerst maar eens met Duitsland beginnen. Ik ben ervan overtuigd dat dit belangrijk is. En ik weet dat er op hoog niveau ook over wordt nagedacht. Wat ik heb willen doen, is dat proces een duwtje geven.’

En, is er al een datum vastgesteld voor de eerste Nederlands-Duitse top?

‘Een concrete datum is er nog niet, maar een top in de aanloop naar de Europese top in mei is een goede optie. Die Europese top gaat over de economie. Waarom zou je in de aanloop daar naartoe niet eerst samen om tafel gaan zitten? Zonder fanfares en rode lopers: het moet een werktop worden. Praktisch en in de grensstreek. Met ondernemers, de bondskanselier, de premier, vakministers en academici.

Waarop de vraag centraal staat: hoe komt de groei terug in Europa? Te beginnen met Duitsland en Nederland. Daar moeten we concrete afspraken over maken met elkaar.’  www.vno-ncw.nl/buitenlandsehandel

podium uitspraken

‘Soms richten dieren schade aan. Dan mag een jager daar best iets aan doen. Daarbij is wild vlees hartstikke lekker.’

Staatssecretaris Henk Bleker van Landbouw, Trouw van 19 november

‘Ik zit hier niet om de stoel warm te houden, want dat kan een ander ook.’

Edith Schippers, minister van Volksgezondheid, de Volkskrant van 22 november

‘Aan Napoleon hebben we veel te danken. Hij was een visionair; democraat wanneer het kon en dictator als het nodig was.’

Acteur Huub Stapel, hp/De Tijd van 18 november

‘Doorwerken is helemaal geen straf, het is een voorrecht.’

Eurocommissaris Neelie Kroes, De Telegraaf van 12 november

‘Elk streven naar een betere samenleving lijkt te zijn vervangen door juridische regels.’

Oud-politicus Willem Aantjes, De Groene Amsterdammer van 17 november

‘Ik heb thuis echt geen Mariabeeld van Rutte waar ik elke dag voor kniel.’ vvd-Kamerlid Ton Elias, de Volkskrant van 26 november

‘Als je alleen maar langs de kant wilt staan om te zeggen hoe het ideaal is, moet je de politiek niet ingaan, maar opiniestukken in de krant schrijven.’ vvd-fractievoorzitter Stef Blok, nrc Handelsblad van 25 november

‘Rotterdam heeft de fysieke Maasvlakte, Den Haag de intellectuele.’

Haags burgemeester Jozias van Aartsen, Het Financieele Dagblad van 28 november

‘Ik vind het vreselijk als mensen de helft van een stuk vlees of vis op hun bord laten liggen. Dan is dat beest voor jan lul dood.’

Kok Hans van Wolde (Beluga) in de Volkskrant van 23 november

31

FORUM #22/01.12.11

podium belrondje

Wat merken we van de eurocrisis?

Kranten staan er vol mee en het is niet van de tv te branden: de eurocrisis heeft Europa in zijn greep. Elke dag volgen nieuwe berichten over landen die wegzakken in het schuldenmoeras en hun kredietwaardigheid dreigen te verliezen. Wat merken Nederlandse ondernemers daar eigenlijk van?

Tekst: Jan Buevink | Foto’s: Christiaan Krouwels/fmax

Henry Haaijer / Higher & Company (hr Advies) / Zwolle

‘Doorloopsnelheid is vertraagd’ ‘Toen deze crisis drie jaar geleden begon, hadden we twintig man in dienst, nu dertig. We zijn tegen de conjunctuur in gegroeid. Ik heb de indruk dat het in veel bedrijven ook helemaal niet zo slecht gaat. De crisis zit voor een deel tussen de oren. Die wordt ons ook aangepraat door politici en media die het soms wel fijn lijken te vinden om te kunnen melden dat de beurs weer eens onder de 300 punten is gezakt. Posi-

Rafke Severens / Kracht van Contact (communicatie­ advies) / Leiden

‘Ik merk er nog niks van’ ‘Begin dit jaar heb ik mijn vaste baan opgezegd omdat ik meer flexibiliteit wilde. Er was niemand die me dat afraadde vanwege de onzekere economische tijden. Eerlijk gezegd, merk ik ook nog niks van de eurocrisis. Vanaf het moment dat ik als zzp’er ben begonnen, heb ik precies het aantal declarabele uren gemaakt dat ik voor ogen had. Ik werk vooral voor de overheid en semioverheid. Ik merk wel dat die

strak op hun budget zitten maar dat vind ik alleen maar goed; het is toch gemeenschapsgeld. Ik maak me geen zorgen over bezuinigingen in die sectoren. Vervanging van zwangeren en zieken, wat een belangrijk deel van mijn werk is, blijft toch nodig. Van andere zzp’ers hoor ik wel dat ze vroeger makkelijker aan nieuwe opdrachten kwamen en nu meer moeten zoeken. Ook die zijn niet pessimistisch. De meesten zijn gespecialiseerd in online communicatie en social media. Dat blijven groeimarkten. Je merkt nog altijd dat bedrijven daar mensen tekort komen.’

Wim van Blijswijk / Mastermate (groothandel ijzer­ waren) / Den Haag

‘Betalingen steeds later’ ‘We merken het vooral aan het betalingsgedrag van onze klanten. Waar in het verleden een factuur binnen dertig dagen betaald werd, zijn dat er nu al snel zestig. Dat is niet echt iets van de laatste weken, meer iets van het laatste jaar.

Veel klanten werken in de bouw waar het nog altijd slecht gaat. Die worden zelf ook steeds later betaald. Het enige wat wij eraan kunnen doen, is er korter bovenop zitten: meer

32

tieve verhalen passen niet in het beeld. In mijn eigen bedrijf merk ik wel dat de doorloopsnelheid van projecten is vertraagd. Van het eerste gesprek tot het tekenen van de deal waren we altijd twee tot drie maanden bezig. Nu zijn dat er zes tot zeven. Verder vraag ik me af of de Europese regeringsleiders wel voldoende inzicht hebben om de crisis op te lossen. Daar ben ik minder optimistisch over. Dat we het reddingsfonds steeds verder moeten optuigen, geeft wel aan dat we niet in control zijn.’

FORUM #22/01.12.11

mankracht op de debiteurenadministratie, meer bellen, meer aanmaningen. Of dat veel oplevert? Niks doen is altijd slechter. Soms word je er wel somber van. Licht aan het einde van de tunnel zie ik nog niet en ik vermoed dat de Europese Centrale Bank er niet aan ontkomt om geld bij te drukken.

Daardoor zal de inflatie wel toenemen maar als die beperkt blijft tot 5 of 6 procent valt daar wel mee te dealen. Natuurlijk zou het beter zijn als alle eurolanden hun begroting op orde gaan brengen, maar dat zie ik niet gebeuren.’

groen goed

Computers op kraanwater bedrijf: statiq cooling innovatie: waterkoeling ‘Met het systeem van Air at Work koelen we serverparken met buitenlucht, ventilatoren en kraanwater’, zegt Coen Binnerts, directeur van Statiq Cooling, één van de bedrijven achter Air at Work. ‘Het innovatieve is dat we bestaande methoden voor klimaatbeheersing in kantoorgebouwen en verdeling van lucht, combineren met onze Statiq Cooling-techniek.’

‘Vroeger werden datacentra gebouwd als bunkers en droog en erg koud gehouden om computers te beschermen tegen invloeden van buiten. Omdat die bunkers vrijwel hermetisch gesloten zijn, recyclet het klimaatsysteem binnenlucht van soms wel 60 graden Celsius. Als je naar onder de 10 graden wilt koelen, kost dat enorm veel energie.’

‘Servers hoeven niet zo heel koud te blijven. De temperatuur in de ruimte mag rond de 24 graden liggen. Ons systeem zuigt buitenlucht aan, koelt die bij met kraanwater en verspreidt de koele lucht gericht naar de servers. Het koelelement Statiq Cooling werkt gewoon met leidingwater en is aangesloten op de kraan. De warme lucht gaat met de waterdamp door ventilatieroosters in het dak naar buiten. We boren gewoon gaten in de muren en het dak als dat nodig is. Dit is het enige systeem dat zo werkt, gewoonweg omdat de andere fabrikanten nog vast zitten in de oude denkwijze.’

‘Uiteindelijk is deze manier vijf keer efficiënter dan gewone systemen en het bespaart ongeveer 80 procent op koelkosten. Koeling is ongeveer een derde van de bedrijfskosten van een datacentrum. De co2 uitstootequivalent daalt ook met ongeveer 80 procent. En er worden geen chemische koudemiddelen gebruikt zoals in een conventionele airco, dus die milieubelasting is er ook niet.’

Tekst: Remko Ebbers | Beeld: iStockphoto

33

FORUM #22/01.12.11

tegenspraak

de tegenspraak van annemarie jorritsma, voorzitter vng

‘Ik hoor ondernemers nooit over de ozb klagen’ De onroerendezaakbelasting schiet in sommige gemeenten letterlijk omhoog, zo bleek uit onderzoek dat Forum vorige maand publiceerde. Volgens voorzitter Jorritsma van gemeentevereniging vng houden de meeste gemeenten zich juist in en zijn de grote stijgers niet meer dan uitzonderingen.

‘Die zullen daar dan ook wel een goede reden voor hebben.’

Tekst: Jan Buevink | Foto’s Christiaan Krouwels

34

FORUM #22/01.12.11

Toen Venlo aankondigde de tarieven voor ondernemers met bijna 30 procent te verhogen en Lingewaal met meer dan 50 heb ik u niet horen protesteren.

‘Dat klopt, daar zijn wij ook niet voor. Wij zijn een belangenvereniging van gemeenten naar het Rijk toe.’

Als u ziet dat sommige van uw leden zo over de schreef gaan, moet u daar toch achteraan.

‘Volgens mij benaderen jullie dit verkeerd. Jullie kijken naar wat de tarieven doen, terwijl je moet kijken naar de opbrengst. Die wordt bepaald door het tarief maal de waarde van een pand. Gemeenten kijken vooraf naar de opbrengst die ze willen binnenhalen.’

De tarieven stijgen vooral, hoe de waarde van onroerend goed zich ook ontwikkelt.

‘Stijgt de waarde van panden, dan kan het tarief omlaag. Daalt de waarde, dan moet het tarief omhoog. In de meeste gemeenten zie je op dit moment een waardedaling. Daardoor kan het zijn dat ondanks hogere tarieven het totale bedrag dat een ondernemer moet betalen gelijk blijft. Of zelfs daalt.’

Nou, niet in Venlo. Daar stijgt het onroerend goed nog steeds in waarde, dus die ondernemers moeten straks fors meer betalen.

‘Dan neem ik aan dat Venlo hier goede redenen voor heeft maar daar ga ik me niet mee bemoeien. Misschien is dit ook wel iets wat ondernemers zelf willen, dat weet ik niet. Als dat niet zo is, moeten ze in de Venlose gemeenteraad aan de bel trekken. Daar worden de besluiten hierover genomen. Zo werkt onze democratie.’

Door dit soort uitschieters verdwijnt wel het draagvlak voor de ozb bij ondernemers.

‘Dat vind ik echt onzin. Forum en de Vereniging Eigen Huis komen elk jaar met dit soort onderzoeken en tussen de 418 gemeenten kunnen jullie er altijd wel een of twee vinden waar de ozb extreem omhoog gaat. Vervolgens verheffen jullie zo’n incident tot iets wat overal zou spelen. Als je naar alle gemeenten kijkt, krijg je een heel ander plaatje.

Dan blijft de stijging op het niveau van de inflatie zitten of iets erboven en dat vind ik een hele prestatie. Vergeet niet dat gemeenten voor 80 procent van hun inkomsten afhankelijk zijn van het Rijk dat op dit moment enorm aan het bezuinigen is.’

Premier Rutte heeft vorig jaar gezegd dat gemeenten die bezuinigingen niet mogen terughalen bij burgers en bedrijven.

‘Dat doen wij ook niet. De meeste gemeenten bezuinigen ook fors, zelfs op hun kerntaken. Het onderhoud van groen en wegen is al flink omlaag gegaan maar daar zit natuurlijk wel een grens aan. Gemeenten verwachten dit jaar al een tekort van 600 miljoen op hun uitgaven voor de bijstand. Als de rijksoverheid doorgaat om bij het decentraliseren van taken ook stevig te bezuinigen, kunnen wij gedwongen worden om de ozb wel flink te verhogen.’

En dat moeten ondernemers weer betalen.

‘Weet u dat ik nog nooit een individuele ondernemer ben tegengekomen die klaagde over de hoogte van de ozb. Het zijn altijd weer de 35

FORUM #22/01.12.11

koepels die daar over beginnen. En laten we wel wezen: het gaat natuurlijk ook niet om geweldige bedragen. Op de totale uitgaven van bedrijven zijn ozb-lasten peanuts.’

Ondernemers moeten elke betaalde euro weer zien terug te verdienen. Dan helpt het niet als de indruk bestaat dat gemeenten maar wat goochelen met hun belastingen en leges.

‘De ozb zit anders in elkaar dan de inkomstenbelasting en de winstbelasting maar als je het snapt, is het een normaal en helder systeem. De leges voor vergunningen zijn weer een ander verhaal. Die mogen hooguit kostendekkend zijn, daarop kunnen gemeenten niks verdienen.’

Een onderzoek van het Bedrijfschap Horeca liet vorige maand nog zien dat sommige gemeente 46 keer meer vragen voor een drank- en horecavergunning dan andere.

‘In zijn algemeenheid kunnen er natuurlijk best redenen zijn waarom de kostprijs van een vergunning niet overal dezelfde is. In bepaalde gemeenten moet je hem jaarlijks aanvragen, in andere geldt hij voor onbepaalde tijd. De ene gemeente regelt er meer in dan een andere, waardoor je andere vergunningen soms weer niet nodig hebt. Gemeenten die veel dezelfde vergunningen verstrekken, kunnen natuurlijk ook goedkoper werken.’

Alleen 46 keer zo duur…

‘Dat is veel, maar ook daarvoor moeten ondernemers weer bij hun eigen gemeente zijn. Ik vind dat die de plicht hebben hun kosten transparant te maken. Als een ondernemer moet betalen, heeft hij ook het recht om aan zijn gemeente te vragen: waar besteed je dat geld eigenlijk aan? Volgens mij doen ze dat nog nauwelijks. Laat ze dat maar meer doen. Dan krijg je politieke discussie en die is alleen maar goed.’  Het ozb-onderzoek staat in Forum nummer 20 van 3 november www.vno-ncw.nl/lokalelasten

vreemde ogen

‘Goed dat hiërarchie ontbreekt’

Alejandro Otero (28) Nationaliteit: Venezuela Functie: sbd (shopper based design) manager bij Procter & Gamble Hier sinds: 2010

‘Eigenlijk is Mexico mijn referentiekader, want daar heb ik gestudeerd en gewerkt voordat ik naar Nederland kwam. In Venezuela ben ik al elf jaar niet geweest, afgezien van één keer per jaar op vakantie. Ik wil ooit wel terug, maar het land maakt nu niet zijn beste tijden door en ik wil zelf nog persoonlijk en professioneel groeien. Ik houd van reizen, van steeds opnieuw beginnen. Dat is eng en spannend tegelijk.’

‘Ik kende alleen de bekende beelden van Nederland: Amsterdam, grachten, klompen.

Nee, ik wist ook niet dat president Chavez ruzie heeft gemaakt met de Nederlandse regering over de Antillen. Maar Chavez komt wel vaker in de problemen.’

‘Toen ik met de trein in Rotterdam arriveerde, leek het wel een spookstad. Het regende en je zag bijna geen mensen tussen al die hoge gebouwen. Later kwam ik erachter dat het met Pasen te maken had.’

36

‘Het weer hier blijft bijzonder, nu weer met die mist die de hele dag blijft hangen. Als mijn familie hierheen komt, doen we dat in de zomer.

Anders zouden ze het niet overleven, want in Venezuela is het in de winter nog altijd zo’n 18 graden.’

‘Bij Procter & Gamble werk ik als consultant voor winkels. Daarbij richt ik me niet alleen op producten van p&g. Dat zouden winkeliers als verkooppraatje zien. Maar uiteindelijk profiteren onze producten natuurlijk wel van adviezen om de verkoop te stimuleren. Wat mij opvalt aan de Nederlandse consument is dat hij slim zijn geld uitgeeft. Nederlanders zijn minder merktrouw: ze zijn praktisch en stappen makkelijk over naar een goedkoper product.’

‘Op de werkvloer vind ik Nederlanders erg efficiënt. Ze weten tijd voor alles te maken: koffie drinken, sigaret roken. Vergaderingen zijn to the point: ze beginnen en eindigen op tijd en er FORUM #22/01.12.11

is altijd een resultaat. In Mexico komt het meer neer op veel praten en aan het einde merken dat er geen resultaat is.’

‘Het spreekt me ook aan dat er geen hiërarchie is. Je hoeft niet bang te zijn voor een ruzie met je baas als je de discussie met hem aangaat. In Mexico ging ik discussie om die reden juist uit de weg.’

‘Waar ik nog steeds aan moet wennen is het eten. Niet zozeer de Hollandse keuken, want de Latijns-Amerikaanse keuken mag dan pittiger en meer gekruid zijn, ik lust ook haring, stamppot en bitterballen. Maar het gaat om de lunch op kantoor. Ik ben gewend warm te eten tussen de middag. Hier komt dat neer op soep of een vleessnack. Ik word door collega’s ook wel de meatguy genoemd.’  Tekst: Paul Scheer Foto: Erik van der Burgt

rubrieksnaam

Balkenende: ‘We gaan naar Studenten willen duurzame productieketens’ ondernemer voor jeroen poortvliet

de klas

Ruim 80 procent van de mbo-, hbo- en wostudenten wil graag een ondernemer voor de klas. Hun kennis en ervaring is van groot belang voor het slagen van het bedrijf dat zij opzetten. Dit stellen deelnemers aan het project Studentenbedrijf van Jong Ondernemen.

Over een decennium begint een nieuwe duurzaamheidfase, voorspelde oud-premier Jan Peter Balkenende

Duurzaam ondernemen is geen nieuwtje meer, de ontwikkeling is aan zijn tweede fase bezig. Dat verklaarde oud-minister-president Jan Peter Balkenende op 16 november tijdens een bijeenkomst bij vno-ncw in Den Haag.

De afgelopen tien jaar lag de aandacht op het creëren van een duurzaam bedrijf met labels en keurmerken. Het leek volgens Balkenende een schoonheidswedstrijd. Nu is de fase aangebroken waarbij elk product duurzaam geproduceerd moet worden. Er wordt daadwerkelijk gelet op de co2-uitstoot per item. Balkenende, nu in dienst van Ernst & Young, voorspelde dat rond 2020 de fase begint waarbij de hele productieketen van een bedrijf duurzaam moet zijn. Daarvoor moeten radicale veranderingen worden doorgevoerd in het productieproces, zoals het toepassen van gesloten (kringloop)systemen en het toepassen van nieuwe materialen. De verandering wordt aangewakkerd door vier factoren die zijn veranderd ten opzichte van de laatste decennia van de vorige eeuw, zei de oud-premier. De maatschappij is veranderd en er ontstaan nieuwe allianties van bedrijven en organisaties die daarvoor tegenover elkaar stonden. De overheid focust zich meer op het aangaan van gerichte samenwerking met het bedrijfsleven en minder op verbieden en verplichten. Het bedrijfsleven zelf is meer gericht op de maatschappij en de internationale tendensen.

En tot slot is een ander soort topmensen aan de macht gekomen met een duurzaamheidmissie, zoals Paul Polman (Unilever) en Feike Sijbesma (dsm). Zij zorgen er mede voor dat duurzaamheid niet alleen een ethische norm wordt, maar ook een businessmodel, aldus Balkenende.

37

FORUM #22/01.12.11

De deelnemers zijn enthousiast over het project Studentenbedrijf. Ruim tweederde zegt er positiever door te zijn gaan denken over ondernemerschap. Meer dan de helft denkt er serieus over om in de (nabije) toekomst een eigen bedrijf te starten. Het overgrote deel van de begeleiders, veelal afkomstig uit het midden- en kleinbedrijf, geeft aan graag te coachen en hun kennis over te dragen aan de ondernemers van de toekomst.

Deze uitkomsten sluiten aan bij de uitkomsten van eim-onderzoek onder tweeduizend mkb’ers, waaruit blijkt dat onderwijs ondernemen moet bevorderen.

Uit een eerdere publicatie van Jong Ondernemen blijkt dat op vroege leeftijd leren ondernemen in grote mate bijdraagt aan de ontwikkeling van belangrijke vaardigheden zoals doorzettingsvermogen, initiatief tonen en het nemen van verantwoordelijkheid. Eigenschappen die tijdens het latere leven van groot belang zijn. Jaarlijks zijn zo’n 24 duizend jongeren betrokken bij de programma’s van Jong Ondernemen. www.jongondernemen.nl

vereniging rubrieksnaam

personalia

Paul Boomkamp is benoemd tot lid van de raad van bestuur van het Catharina Ziekenhuis in Eindhoven. Met voorzitter Piet Batenburg vormt Boomkamp vanaf februari de raad van bestuur.

Boomkamp is sinds 2007 directeur aegon Nederland in Leeuwarden.

In die functie is hij verantwoordelijk voor levensverzekeringen en hypotheken.

Op 6 december wordt Diederik van Dommelen benoemd tot voorzitter van vno-ncw Rotterdam. Hij volgt Con Schoenmakers op, die deze functie zes jaar heeft vervuld. Van Dommelen is partner bij belastingadvies- en accountantsbureau PwC. Hij is al enkele jaren lid van de door de gemeente ingestelde

38

Gert-Jan Bruijnooge

Technologiebedrijf tkh Group draagt per 14 december Rokus van Iperen voor als lid van de raad van commissarissen. Hij volgt Aad van der Velden op. Van Iperen is bestuursvoorzitter van Océ en vervult daarnaast diverse nevenfuncties bij ondermeer de tu in Eindhoven en het Academisch Ziekenhuis te Maastricht.

In goed overleg zal Rik van Terwisga terugtreden als voorzitter van de directie van drinkwaterbedrijf Vitens. Van Terwisga heeft de afgelopen periode leiding gegeven aan de ontwikkeling van een nieuwe strategische koers en het ontwerp van de toekomstige organisatie van Vitens. Er is echter een nieuwe fase aangebroken. De raad van commissarissen heeft zijn voorzitter, Aad van der Velden, aangesteld als gedelegeerd commissaris bij Vitens. Vice-voorzitter Marie-Louise van Kleef neemt in die periode het voorzitterschap van de raad van commissarissen over.

Nathalie de Muynck is per 1 november Claude Gueguen opge-

FORUM #22/01.12.11

Advies- en ingenieursbureau Grontmij heeft Annemieke Nijhof benoemd tot lid raad van bestuur van Grontmij. Ze zal verantwoordelijk worden voor het segment Water & Energie, de regio’s Groot-Brittannië, Midden- en Oost-Europa en Duurzaamheid.

Nijhof was hiervoor directeurgeneraal Water bij het ministerie van Infrastructuur en Milieu. Ook is zij raadsadviseur geweest van de toenmalige minister-president Balkenende. Zij gaf advies op de terreinen ruimtelijke ontwikkeling, duurzaamheid en milieu. De benoeming is voor een periode van vier jaar.

31 december zijn veertigjarige loopvaan bij bam afronden wegens het bereiken van de pensioengerechtigde leeftijd. De laatste vijf jaar was hij voorzitter van de directie van Heilijgers binnen bam. bg Pharma, de bond van Groot­ handelaren in het farmaceutische bedrijf, heeft Arvid Manneke benoemd als nieuwe voorzitter.

Manneke volgt Roger Sorel op die, na meer dan twintig jaar, zijn werkzaamheden voor het bestuur van bg Pharma heeft beëindigd.

Manneke is managing director van Alliance Healthcare Nederland en maakt ook al meerdere jaren deel uit van het bestuur van bg Pharma.

Nieuw bestuurslid vno-ncw Met ingang van 14 november is Ineke Dezentjé Hamming, voorzitter van Vereniging fme-cwm, lid van het dagelijks en algemeen bestuur van vnoncw. Zij volgt in deze functie Jan Kamminga op. fme-cwm

Peter Fraanje

Private bank Staalbankiers heeft per 15 november Gert-Jan Bruijnooge benoemd tot cfo.

Bruijnooge was daarvoor werkzaam bij kpmg als Senior Manager Audit.

volgd als algemeen directeur van Zeeland Refinery. Gueguen stond ruim vier jaar aan het hoofd van de raffinaderij, die een joint venture is van Total en Lukoil. De Muynck is evenals Gueguen afkomstig uit de Total-organisatie. Zij werkt ruim twintig jaar bij de Total-groep en begon haar carrière bij Total Raffinaderij Antwerpen. Daarnaast heeft zij diverse technische en economische functies bekleed in de raffinaderij in Duitsland en op het hoofdkantoor van Total in Parijs.

grontmij

nvtb

Per 1 januari wordt Peter Fraanje de nieuwe directeur van het Nederlands Verbond Toelevering Bouw. Fraanje is momenteel werkzaam bij Bouwend Nederland als senior beleidsmedewerker Duurzaamheid en secretaris van de sectie BouwMiddelGroot.

Economic Development Board Rotterdam en actief in het bestuur van Scapino Ballet Rotterdam.

staalbankiers

Els Unger is met ingang van 1 december voorzitter van osr Juridische Opleidingen. Unger is advocaat sinds 1986 en partner/ oprichter van Unger Hielkema Advocaten. Ze volgt Fred van de Winkel op (president van de rechtbank Almelo) die tot december 2010 de functie van voorzitter bekleedde.

Ineke Dezentjé Hamming

Annemieke Nijhof

De raad van bestuur van bouw- en vastgoedconcern Koninklijke bam Groep heeft Rob Jansen per 1 januari benoemd tot directievoorzitter van Heilijgers. Hij is nu nog directeur van bam Utiliteitsbouw regio Oost. Jansen volgt HendrikJan Oskamp op. Oskamp zal per

rubrieksnaam

etikettentaal Kop

Wat vertelt het etiket over een cosmeticaproduct? De Nederlandse Cosmetica Vereniging (ncv) Tekst heeft het antwoord verpakt in een folder.

In urlde folder staat informatie die de consument op weg helpt om termen en symbolen op het etiket te verklaren. De folder sluit aan bij de nieuwe cosmeticawetgeving – die overigens pas halverwege 2013 ingaat – en de daarmee samenhangende wijziging van de etiketteringseisen. www.ncv-cosmetica.nl

op zicht De Federatie Nederlandse Levensmiddelen Industrie (fnli) heeft de vierde online editie van het zogenoemde fnli Zichtboek uitgebracht. De publicatie geeft een update van de initiatieven van levensmiddelenfabrikanten om producten te verbeteren en consumenten beter te informeren over een gezonde levensstijl. Om productverbetering nog meer te stimuleren heeft de fnli dit jaar samen met het Centraal Bureau Levensmiddelenhandel (cbl) het Platform Productsamenstelling ingesteld. Fabrikanten en retailers werken hierin gezamenlijk aan een aanpassing van de samenstelling van producten. www.fnli.nl

weinig huidklachten De Nederlandse Cosmetica Vereniging (ncv) is erg gelukkig met de uitkomsten van het cesesonderzoek van het rivm. Daarbij konden consumenten huidklachten melden op de website cosmeticaklachten.nl. Ook werden klachten verzameld via dermatologen. De nieuwe Voedsel en Waren Autoriteit (vwa) is de opdrachtgever van cosmeticaklachten.nl dat in ruim twee jaar zeventienhonderd klachten binnenkreeg. Dat bevestigt de cijfers die de ncv jaarlijks verzamelt in haar Veiligheidsmonitor. Het aantal klachten is zeer klein ten opzichte van de vijfhonderd miljoen verkochte producten per jaar. Volgens eigen onderzoek van de ncv worden per miljoen verkochte verpakkingen veertien gezondheidsklachten gerapporteerd. Van dit aantal is één klacht zeer waarschijnlijk door het gebruik van cosmetica veroorzaakt. www.ncv.nl

39

Twentse politie en beveiligers werken op proef samen Een vergroting van de pakkans en verhoging van de kans op ‘heterdaadjes’ in Twente.

Dat is het doel van Samen Alert 24/7. Korpschef Sitalsing van de politie Twente en drie beveiligingsbedrijven beklonken de samenwerking met de ondertekening van een convenant. Dat gebeurde op 10 november in Enschede.

De drie beveiligers en de politie gaan in dit project informatie delen. Laetitia Griffith, voorzitter van de Nederlandse Veiligheidsbranche, zei tijdens de bijeenkomst dat dit initiatief volledig aansluit bij de visie en ambitie van de sector om te komen tot samenwerking met andere partners in de veiligheidsketen. ‘Hierdoor wordt de bestaande capaciteit effectiever en efficiënter benut en de maatschappelijke veiligheid vergroot.’

Dankzij de samenwerking heeft de politie een grotere surveillancecapaciteit. En door gebruik te maken van de circa twintig auto’s van de beveiligingsbedrijven kan sneller worden gereageerd op meldingen. De beveiligers kunnen gebruik maken van faciliteiten die ook politieagenten ten dienste staan, zoals een directe telefoonlijn met de meldkamer en een 24-uurs lijntje met de infodesk van de politie.

De initiatiefnemers noemen het project uniek in Nederland, vanwege het tweerichtingsverkeer tussen politie en beveiligingsbedrijven. Beveiligers profiteren van politie-informatie over kentekens en signalementen en de politie versterkt haar positie door gebruik te maken van de informatie afkomstig van de beveiligingsbedrijven.

De samenwerking in Twente betreft een proef. Maar Laetitia Griffith zei te hopen dat deze een voorbode is van een landelijke aanpak. www.veiligheidsbranche.nl

zn: ‘ Zorg over financiële problemen onterecht’ Er moet een landelijke regeling komen voor het verstrekken van voorschotten aan ziekenhuizen. Zonder zo’n regeling dreigen de ziekenhuizen in de problemen te komen, stelt PricewaterhouseCoopers (PwC). Zorgverzekeraars Nederland (zn) denkt dat het zo’n vaart niet loopt.

PwC deed onderzoek naar de liquiditeit van ziekenhuizen. Daaruit bleek dat een aantal ziekenhuizen door de overgang naar een andere manier van bekostiging in financiële moeilijkheden komt. Een landelijke regeling voor het verstrekken van voorschotten door de overheid of de zorgverzekeraars zou de oplossing zijn. zn erkent dat zich problemen kunnen voordoen. Maar de organisatie wijst er op dat er een ‘hoofdlijnenakkoord’ ligt waarin afspraken zijn gemaakt over voorschotten. Concrete afspraken over voorschotten zijn een zaak van individuele ziekenhuizen en zorgverzekeraars.

De gesprekken hierover zijn gepland of al gestart, aldus zn. www.zn.nl

FORUM #22/01.12.11

vereniging rubrieksnaam

knv blij met NederlandsDuitse afspraken Verkeersminister Schultz en haar Duitse collega Ramsauer hebben afspraken gemaakt over de aansluiting van de Betuweroute op het Duitse spoornet en de invoering van stille goederenwagons. Volgens Ad Toet, directeur van Koninklijk Nederlands Vervoer (knv), krijgt het spoorvervoer daardoor de ruimte.

Dankzij de overeenstemming die er nu is over de financiering, komt de noodzakelijke uitbreiding van de spoorcapaciteit weer een stap dichterbij. Toet gaat er, net als de Europese Commissie, van uit dat het derde, extra spoor tussen de grens en Oberhausen er in 2017 ligt. ‘Voor duurzame economische groei zal steeds meer vervoer van goederen over de lange afstand per spoor moeten plaatsvinden. De afspraken van de ministers geven het spoorvervoer de ruimte om te groeien.’

De ministers Ramsauer en Schultz pleitten eerder dit jaar voor een Europese regeling om de investering in stille goederenwagons te stimuleren. Maar daarvoor was te weinig animo. knv is verheugd dat de ministers nu hebben afgesproken een bilaterale regeling op te stellen. De regeling maakt het mogelijk om wagons met kunststof remblokken uit te rusten.

Daardoor kan het geluid met ongeveer de helft worden gereduceerd. www.knv.nl

Handhaven hypotheekgarantie valt goed De bovengrens van de Nationale Hypotheek Garantie (nhg) blijft tot 1 juli gehandhaafd op 350.000 euro. Daarna wordt deze afgebouwd, heeft minister Donner van Binnenlandse Zaken laten weten. Bouwend Nederland en vbo Makelaar reageren tevreden. Officieel zou de regeling eind dit jaar aflopen.

Vanwege de economische crisis verhoogde het vorige kabinet in 2009 de nhg-grens tijdelijk. De maatregel moest huizenkopers een steun in de rug geven. Samen met de verlaagde overdrachtsbelasting en stimulering van starters kan de verlenging van de hypotheekgarantie weer meer verhuizingen en woningbouw mogelijk maken.

Hans van der Ploeg, directeur van vbo Makelaar, is blij dat het kabinet heeft gekozen voor een geleidelijke afbouw van het maximaal te lenen bedrag met nhg en duidelijke communicatie daarover. Dat de premie die huizenkopers voor de hypotheekgarantie gaan betalen omhoog gaat, beschouwt hij als wisselgeld. ‘Onder de streep is dit toch een gunstige ontwikkeling voor starters en potentiële kopers met een lager inkomen.’

De hogere nhg kan er voor zorgen dat kijkers daadwerkelijk kopers worden, ook van huizen tussen 265.000 en 350.000 euro, zegt Joep Rats, directeur economische zaken bij Bouwend Nederland. Hij benadrukt het belang van de hogere nhg-grens voor de bouw.

‘Vaak dragen de duurdere woningen de financiering van woningbouwprojecten. Als de verkoop van de huizen in het segment tussen 250.000 en 350.000 euro tot stilstand komt, kunnen vaak ook de goedkopere huizen niet meer worden gebouwd.’

Voor de sociale woningbouw is het effect nog groter, stelt Rats. ‘Het verlies dat wordt gemaakt op sociale woningen, wordt meestal gefinancierd door de verkoop van duurdere huizen. Als die duurdere woningen niet van de hand gaan, komt er ook weinig terecht van sociale woningbouw.’ www.bouwendnederland.nl | www.vbo.nl 40

FORUM #22/01.12.11

gericht recyclen Gerecycled bouw- en sloopafval levert meer milieuvoordeel op als het wordt gebruikt in de wegenbouw dan als vervanger van grind in beton.

Dit blijkt uit onderzoek in opdracht van Cascade.

De vereniging van zand- en grindproducenten pleit ervoor gerecycled materiaal dáár in te zetten waar de meeste milieuwinst kan worden geboekt.

En dat is in de toepassing als wegfundering.

Dankzij de stevige fundering is dan namelijk tot 25 procent minder milieubelastend asfalt nodig. www.cascade-zandgrind.nl

tuinbouw wint De campagne It’s Alive van de Nederlandse tuinbouw heeft de Gouden Magneet 2011 gewonnen.

De campagne om jongeren kennis te laten maken met de wereld van de tuinbouw en de carrièremogelijkheden in de sector is volgens de jury de beste geïntegreerde arbeidsmarktcampagne van 2011. Er waren in totaal 88 inzendingen. It’s Alive moest het opnemen tegen onder meer de Koninklijke Landmacht, het umc Utrecht en de rijksoverheid. De Magneet is de prijs voor de beste arbeidsmarktcampagne, die jaarlijks uitgereikt wordt door de Stichting Jaarprijzen Personeelscommunicatie. www.frugiventa.nl

willem I-prijs De organisatie van de Koning Willem I-prijs voor duurzaam ondernemerschap heeft de inschrijftermijn voor aanmeldingen met een maand verlengd. De uiterste inzenddatum is nu 2 januari 2012. De Koning Willem I Plaquette voor Duurzaam Ondernemerschap is de opvolger van het Ei van Columbus en beloont duurzame innovaties van kleine en grote organisaties. Eens in de twee jaar wordt de prijs uitgereikt. Inschrijven kan in één van de vier categorieën: duurzaam product of dienst, duurzaam produceren, duurzaam management en duurzame internationale samenwerking. In 2010 won de geluidsimulator Sensibel van Royal Haskoning de overall prijs. www.kw1prijs.nl

rubrieksnaam

agenda vno-ncw Midden

vno-ncw Noord

Woensdag 14 december

Donderdag 1 december

Woensdag 7 december

Dinsdag 6 december

Regio Helmond

Regio Drechtsteden

Regio Eemland

Business Lunch

Lunchbijeenkomst

Bijeenkomst

Winterborrel

Donderdag 8 december

Regio Eindhoven

Dinsdag 6 december

Regio Achterhoek

Bedrijfsbezoek Bollegraaf Recycling

Eindejaarsbijeenkomst

Regio Rotterdam

Bijeenkomst

Machinery te Appingendam

Spreker is Elphi Nelissen van

Bijeenkomst en voorzitterswisseling

Donderdag 8 december

Dinsdag 13 december

Nelissen Ingenieursbureau

Woensdag 7 december

Regio Rivierenland

Nieuwe Ledenbijeenkomst

Regio Drechtsteden

Nieuwe leden lunch

Woensdag 14 december

Ontbijtseminar

Maandag 12 december

Eindejaarsreceptie

Donderdag 8 december

Regio Stedendriehoek

Donderdag 12 januari

Regio RijnGouwe

Bedrijfsbezoek Wegener Nieuwsdruk te

Business Breakfast

BouwPower

Apeldoorn

Kijk voor meer informatie op

Vrijdag 9 december

Woensdag 4 januari

www.vno-ncwnoord.nl

Regio Amsterdam

Regio Stedendriehoek

kpn Bedrijven Ploegenachtervolging en

Nieuwjaarsbijeenkomst

bzw

Netwerkbijeenkomst

Donderdag 5 januari

Donderdag 1 december

Dinsdag 20 december

Dinsdag 13 december

Regio’s IJsseldelta en Noordoost-

Regio’s ‘s-Hertogenbosch en Oost

Regio Oosterhout

Regio Westland-Delfland

Overijssel

hrm bijeenkomst

Eindejaarsborrel

Eindejaarsbijeenkomst

Gezamenlijke nieuwjaarsbijeenkomst

Woensdag 7 december

Kijk voor meer informatie op

Regio Drechtsteden

Regio Noord-Veluwe

Regio Midden-Brabant

www.bzw.nl

Algemene Ledenvergadering

Nieuwjaarsreceptie

Lunchbijeenkomst

Donderdag 15 december

Dinsdag 10 januari

Donderdag 8 december

lwv

Regio Oostland

Regio Utrecht

bzw

Maandag 9 januari

Eindejaarsbijeenkomst

Nieuwjaarsbijeenkomst

Symposium

Nieuwjaarsreceptie

Kijk voor meer informatie op

Donderdag 12 januari

Woensdag 1 februari

www.vno-ncwwest.nl

Regio Achterhoek

LWV Roermond

Nieuwjaarsbijeenkomst

Kennismakingsbijeenkomst

Kijk voor meer informatie op

Kijk voor meer informatie op

www.vno-ncwmidden.nl

www.lwv.nl

bzw

vno-ncw West

Elphi Nelissen

lwv

Verhofstadt wil geen zachte heelmeesters Met een grote pleister op het hoofd, het gevolg van een confrontatie met een glazen deur, pleitte Europarlementariër Guy Verhofstadt tijdens de jaarvergadering van de Limburgse Werkgevers Vereniging (LWV) voor meer Europa. De macht om landen te straffen voor een slecht huishoudboekje moet weg van de politici en in handen komen van een strenge Eurocommissaris. Want exportnatie Nederland is niet gebaat bij afschaffing van de euro en een daaropvolgende devaluatie van Zuid-Europese valuta, aldus de voormalige Belgische premier

41

FORUM #22/01.12.11

vereniging rubrieksnaam

even bellen met…

deltalinqs

Bas Janssen, plaatsvervangend directeur Deltalinqs Hoe lek is de Rotterdamse haven?

Of beter gezegd, hoe bewust gaan havenwerknemers op sociale media om met bedrijfsinformatie. Daar wordt nu onderzoek naar gedaan.

‘Ik vind het belangrijk dat we sociale media niet negatief benaderen’, zegt Bas Janssen, plaatsvervangend directeur van Deltalinqs.

Waarom doet u onderzoek naar de digitale communicatiegewoontes van mensen?

‘Wij doen dat niet, dat doet een onderzoeksbureau. Het is hún onderzoek bij onze achterban, ze mogen onze naam gebruiken. Het bureau onderzocht eerder landelijk – samen met de Universiteit Tilburg – hoe mensen via sociale media gevoelige informatie geven over hun bedrijf.

Nu wilden ze dat concentreren op de haven. Ik vond het wel een goed idee om daar aan mee te werken, mits duidelijk werd gemaakt dat sociale media zoals Facebook en LinkedIn niet alleen een bedreiging zijn, maar ook een kans.’

Worden er zoveel bedrijfsgeheimen gelekt dan?

‘Geen idee. Ik heb de indruk dat onze achterban geen trendsetter is op het gebied van sociale media, maar hun werknemers zitten natuurlijk wel op Facebook en Twitter. Daar praten ze ook over hun werk. Mijn

eigen kinderen zijn in staat om een week tevoren op Facebook aan te kondigen dat we op vakantie gaan. Dan kun je natuurlijk meteen ook de pincode van het alarm wel geven. Veel mensen zijn zich er niet van bewust dat ze gevoelige bedrijfsinformatie delen.’

Moet over het werk praten via Facebook of Twitter niet gewoon ontmoedigd worden?

‘Welnee. Sociale media bieden ook veel kansen. Als ik weer mijn kinderen als voorbeeld neem; zij hebben een heel goed sociaal leven en weten wel heel veel van hun vrienden. Dat is natuurlijk ook wat wij als ondernemers willen: veel weten van elkaar en onze klanten.’

Welke uitkomst verwacht u van het onderzoek?

‘Ik hoop dat het onderzoek meer awareness oplevert bij onze achterban over de aspecten van sociale media. Misschien geeft het ons ook een beeld van onze achterban en hoe hun gedrag afwijkt van het landelijke gemiddelde. Op basis daarvan zouden we zelf een actie kunnen organiseren rond het gebruik van sociale media.’

Hoe actief bent u eigenlijk zelf met sociale media?

‘Tamelijk passief. Als ik iemand ontmoet die er heel druk mee is, denk ik al gauw: ‘die heeft een baan nodig.’ Aan de andere kan: dit is wél de toekomst. Wij moeten er wel iets mee, dat leg ik mijzelf wel op.’ www.deltalinqs.nl

natuur- en milieufederaties

Bedrijven en milieuclubs samen tegen co2 Bedrijven gaan in het project co2-ambitie samen met de Natuur- en Milieufederaties werken aan co2-reductie. Bij de start van het project op 21 november werd bekend­gemaakt dat de reductiedoelstelling 210.000 ton is. Dat is evenveel als de co2-uitstoot van een file van Utrecht naar Berlijn.

Bernard ter Haar, afgevaardigde van staatssecretaris Atsma van Infrastructuur en Milieu, toonde zich enthousiast over de samenwerking tussen bedrijfsleven en de Natuur- en Milieufederaties. ‘Om de Europese reductiedoelstelling van 20 procent co2 in 2020 te halen zijn nieuwe vormen van samenwerking nodig tussen overheden, bedrijven, kennisinstellingen en maatschappelijke organisaties. Het project co2-ambitie is een prima voorbeeld dat navolging verdient’, aldus de directeur-generaal.

In het project co2-ambitie hebben tien bedrijven samen met de Natuuren Milieu­fede­raties bekeken welke maatregelen mogelijk zijn om de co2uitstoot te verminderen. De inventarisatie heeft heel diverse maatregelen opgeleverd. Van maatregelen die snel veel winst opleveren tot hele 42

FORUM #22/01.12.11

Bernard Wientjes (vno-ncw) en Bernard ter Haar (ministerie van i&m) showen de gezamenlijke ambitie

innovatieve. Met elk bedrijf is een individuele overeenkomst gesloten waarmee het zich verbindt aan de uitvoering van de maatregelen.

rubrieksnaam

Lange vrachtauto’s (lzv’s of ecocombi’s) uit Nederland mogen geen bloemen en planten vervoeren naar de bloemenveiling in Herongen, vlak over de Duitse grens bij Venlo. Dat heeft de deelstaat Nordrhein Westfalen bekend gemaakt.

Transport en Logistiek Nederland (tln) en verladersorganisatie evo zijn verbijsterd. Het stukje transport in Duitsland is hemelsbreed nog geen kilometer. Door dit besluit moeten vervoerders het hele traject in Nederland en Duitsland met kleinere vrachtauto’s doen. Zowel het milieu als het verkeer in Nederland worden hierdoor onnodig extra belast. Deze deelstaatregering die veel belang hecht aan het milieu, mist hier een schot voor open doel, vinden tln en evo. www.tln.nl | www.evo.nl

Afscheid Kamminga van fme-cwm fme-cwm

lang bloemtransport

tuinbouwbuffer Tuinbouwondernemers moeten de winst uit hun bedrijf niet direct investeren in uitbreiding van de onderneming, maar eerst voldoende financiële buffers kweken. Dat is noodzakelijk om prijsschommelingen van hun producten op te kunnen vangen. Ook moeten zij de stap maken naar meer professioneel ondernemerschap. Dat schrijft de beroepsorganisatie van accountants nba in een Publieke Management Letter voor de sector glastuinbouw. De glastuinbouw opereert in een onzekere markt met een kwetsbaar product en grillige prijsvorming. De recente problemen met de ehec-bacterie in Duitsland spreken in dat opzicht boekdelen, aldus de nba. www.nba.nl

onder water Ook onderwatersportondernemers kunnen nu lid worden van de hiswa Vereniging. Volgens de brancheorganisatie van watersportbedrijven is dit een logische stap; watersport en onderwatersport kennen veel gemeenschappelijke onderwerpen.

Ondernemers uit de sector hadden eerder al pogingen gedaan om te komen tot een professionele brancheorganisatie, maar die waren op niets uitgelopen. www.hiswa.nl

43

Jan Kamminga kreeg tijdens het fme Jaarcongres van fme-vicevoorzitter Ton de Bruine het eerste exemplaar van de zijn eigen ego-blad JKa aangeboden.

Na zeven jaar en twee maanden stopte Jan Kamminga als voorzitter van fme-cwm.

Zijn afscheid tijdens het jaarcongres van de metaalwerkgevers werd opgeluisterd door speeches van minister Henk Kamp en vno-ncw-voorzitter Bernard Wientjes.

Minister Kamp keek terug op de jaren dat Kamminga aan het roer stond bij de werkgeversvereniging. ‘De dag dat hij begon, stond de aex op 348 punten en was de werkloosheid 6,5 procent’, vertelde Kamp het publiek. ‘Nu hij afscheid neemt, schommelt de aex rond de 300 punten en is de werkloosheid 5,6 procent. Dat lijken geen al te grote veranderingen, maar we weten allemaal hoe turbulent die zeven jaar zijn geweest. Jan is de voorzitter van de ondernemers die met elkaar de harde kern van de Nederlandse welvaart vormen. Jan Kamminga is top, altijd positief, altijd optimistisch en, vraag niet hoe het kan, altijd jong.’

De ‘immer jeugdige’ Kamminga gaf zijn voormalige achterban mee dat ze best wat meer de eigen loftrompet mogen steken. ‘Nederland mag trots zijn op zoveel inventiviteit en ondernemerschap als in onze technologische industrie wordt tentoongespreid’, vond hij.

‘Nou ja, tentoongespreid? Dat gebeurt te weinig. Gelukkig kreeg ik de gelegenheid in het programma Tegenlicht van de vpro dat nog eens te laten zien. Ik ben trouwens geschrokken van de reacties op die uitzending. Zo veel mensen hebben laten weten nooit te hebben geweten, dat onze industrie zo veel inhoudt, zo innovatief is en van zulk hoog technologisch niveau.’

Kamminga wordt opgevolgd door Ineke Dezentjé Hamming. Volgens minister Kamp een goede keuze voor werkgevers bij wie onderwijs hoog op de agenda moet staan om een gebrek aan vakkrachten te voorkomen. ‘Ze kent de onderwijs- en opleidingenwereld’, aldus de minster van Sociale Zaken. ‘Voor haar staan de deuren in Den Haag open.’ www.fme-cwm.nl

FORUM #22/01.12.11

rubrieksnaam vereniging

de prijs fenedex/nicholas burrough

Exportmanager Award 2011

Exportmanager van 2011 Jan Wijgerse: ‘Ik wil mijn collega’s bij Priva van harte bedanken voor hun steun maar ook juist voor het stellen van kritische vragen deze afgelopen jaren’

Winnaar… …Jan Wijgerse exportmanager van Priva. Het bedrijf is marktleider in klimaat- en procesbeheer in de tuinbouw en de gebouwenmarkt.

Beloond met… …De Exportmanager Award 2011 van de brancheverenging voor exporterende bedrijven Fenedex. De prijs is dit jaar voor de vijfde keer uitgereikt aan de beste exportmanager van Nederland. De Award is een sculptuur met als titel:‘Wervelende vooruitgang is vaak het gevolg van dynamisch optreden’. Daarnaast ontving de winnaar uit handen van hoofdsponsor ing een cheque van 2.500 euro.

Uitgereikt tijdens… … De finaledag in het ing House aan de Zuidas in Amsterdam.

Tijdens de bijeenkomst kregen de finalisten nog een laatste

44

kans zich te presenteren aan jury en publiek.

Reden… …De introductie van het innovatieve ‘stepping stone model’ van Priva is volgens de jury een prachtig voorbeeld van internationale samenwerking, waarbij de voordelen voor partners en klanten overduidelijk zijn. De jury prees Jan Wijgerse voor de manier waarop hij Priva heeft geholpen zich te ontwikkelen tot internationale topspeler en de passie waarmee hij dit doet.

Juryoordeel… … ‘Zijn presentatie was helder en getuigde van veel enthousiasme. Met zijn beleid heeft hij structuur en richting gegeven aan de export van Priva. Jan weet daarbij de organisatie mee te krijgen; hij is een echte teamplayer en een exportmanager om trots op te zijn.’

FORUM #22/01.12.11

Onderzoek: Zorgverzekeraars scoren iets beter Klanten zijn dit jaar iets positiever over de dienstverlening door zorgverzekeraars dan in 2010. Dit blijkt uit het jaarlijkse klanttevredenheidsonderzoek van het Verbond van Verzekeraars.

De waardering voor de zorgverzekeraars steeg uitgedrukt in een rapportcijfer van 7,62 naar 7,74. Ruim 80 procent van de verzekerden voelt zich klantvriendelijk behandeld en is tevreden over de wijze waarop zijn verzekeraar zijn declaratie heeft afgehandeld. Wel geven consumenten aan dat zij niet altijd goed op de hoogte zijn gehouden over de voortgang van een declaratie. Uit het onderzoek blijkt dat 87 procent van de verzekerden de brieven van hun zorgverzekeraar begrijpelijk vindt. Ook over het telefonische contact zijn consumenten positief: 83 procent stelt snel iemand aan de lijn te krijgen, 80 procent voelt zich gewaardeerd als klant. De noodzaak om een vast contactpersoon te hebben, is voor de klanten niet erg hoog: 28 procent zou graag weer door dezelfde persoon geholpen willen worden. Volgens Verbondsdirecteur Richard Weurding tonen de onderzoeksresultaten aan dat de inspanningen van zorgverzekeraars om hun dienstverlening te verbeteren, vruchten afwerpen. ‘Deze jaarlijkse onderzoeken houden verzekeraars scherp: iedereen wil natuurlijk het beste scoren.’ www.verzekeraars.org

Aan de slag met ondernemersideeën Beter op ondernemers afgestemde verzekeringen én informatie daarover. Het waren maar enkele van de suggesties van ondernemers tijdens een rondetafelbijeenkomst van het Verbond van Verzekeraars, op 15 november in Hilversum.

De verzekeraars wilden van zzp’ers en mkb’ers horen welke risico’s en onzekerheden het ondernemerschap belemmeren en welke diensten en ondersteuning het ondernemen beter mogelijk maken. De gesprekken met zo’n dertig ondernemers en twintig directieleden van verzekeraars leverden een uitgebreide lijst met ervaringen en ideeën op waarmee de verzekeraars direct aan de slag kunnen.

‘Het was interessant om te horen wat de toekomstdromen van de ondernemers zijn’, zei Richard Weurding, directeur van het Verbond van Verzekeraars, na afloop van de bijeenkomst. ‘Het is nu aan ons om hen te helpen die mogelijk te maken. Het Verbond en de verzekeringsmaatschappijen kunnen aan de slag om hun diensten en producten beter te laten aansluiten op de behoeften van ondernemers.’ www.verzekeraars.nl

binnenland

Diederik van Dommelen: ‘Ook ondernemers moeten een actieve rol durven spelen’

‘Rotterdam moet alles uit de kast halen’ Rotterdam mag havenstad nummer 1 zijn, het kost de stad moeite om bedrijven en mensen aan zich te binden. Hoe komen groei en nieuwe banen dan van de grond? Diederik van Dommelen: ‘De gemeente moet blijven investeren.’

Tekst: Frank den Hoed | Foto: Jeroen Poortvliet Rotterdam heeft een probleem. Of een forse uitdaging, zoals Diederik van Dommelen het liever noemt. Hij is partner bij belastingadvies- en accountantsbureau PwC, actief in het Economic Development Board van Rotterdam en binnenkort voorzitter van vno-ncw Rotterdam. Hij constateert dat het de Maasstad niet zo goed lukt om bedrijven, maar ook mensen aan zich te binden. De stad heeft last van z’n imago, zegt Van Dommelen. ‘Veel hoger opgeleiden zien de Rotterdamse regio niet als de meest ideale plek om te wonen.

Onterecht.’

De haven is traditioneel hét visitekaartje van Rotterdam. Maar de stad wil op meer fronten een voortrekkersrol spelen. Zoals in de medische sector en de creatieve sector. Maar ook in de zakelijke dienstverlening. Met de haven gaat het ondanks de crisis nog niet zo verkeerd.

45

Maar in de medische sector lijkt de fut er een beetje uit.

Rotterdam mist wat veel andere steden wél hebben. Zoals een gezellige binnenstad.

Omdat dit hét visitekaartje van de stad is, vindt Van Dommelen dat de gemeente zich daarvoor voluit moet inzetten. Dat vraagt onder meer stevige investeringen in woningbouw. ‘Ooit heeft men geroepen dat er dertigduizend nieuwe binnenstadbewoners bij moeten komen. Maar als het er de laatste jaren een paar duizend zijn geweest, is het veel.’

Ook de kwaliteit van de buitenruimte kan nog wel een impuls gebruiken. Hij verwijst naar de ontwikkelingen rond de Meent, hartje stad.

‘Er is daar leuke horeca gekomen, gevarieerde detailhandel.’ De invoering van de Rotterdamse Stijl, een ‘uniforme’ aanpak voor de inrichting en uitvoering van straten, pleinen FORUM #22/01.12.11

en parken, ziet hij als een andere positieve ontwikkeling. ‘Daar moet de gemeente zeker mee doorgaan. Net zo goed als ze moet blijven investeren in de creatieve en culturele sector.

Alles om ervoor te zorgen dat ondernemers en werknemers zich er prettig voelen.’

Ondernemers moeten in het hele verhaal een actieve rol durven spelen, zegt Van Dommelen. En ze moeten daarvoor ook de ruimte krijgen, vindt hij.

Gemeente, onderwijs en bedrijfsleven doen er dus goed aan hun samenwerking te intensiveren. Zoals binnen de Economic Development Board Rotterdam, een adviesorgaan van de gemeente. ‘We bekijken bijvoorbeeld of het bedrijfsleven en de gemeente zaken als gebiedsontwikkeling gezamenlijk kunnen aanpakken. En we bekijken wat voor rol het bedrijfsleven kan spelen bij het binnenhalen van internationale bedrijven.’

Het is wel zaak dat het bedrijfsleven zijn verantwoordelijkheid neemt. ‘Ik hoorde laatst over een project dat gemeente en bedrijfsleven gezamenlijk hadden opgepakt. Kwamen de bedrijven op het moment dat het economisch wat minder ging met hangende pootjes terug bij de gemeente. Dat kan natuurlijk niet de bedoeling zijn.’  www.vno-ncwwest.nl

achtergrond

Is er nog hoop voor de ruimtevaartsectorâ&#x20AC;Ś

46

FORUM #22/01.12.11

De Nederlandse ruimtevaartsector ziet het somber in.

Het kabinet wil minder bijdragen aan de European Space Agency. Verdwijnt de hele sector in een zwart gat?

Tekst: Remko Ebbers | Foto’s: esa

47

FORUM #22/01.12.11

vaartdeskundigen naar Nederland voor onderzoek en congressen.

Mede daardoor is esa één van de grootste klanten van klm en staat Noordwijk in de Top-3 van conferentiegemeenten.

Nu ja, dan vraag je subsidie aan voor bijvoorbeeld vijf jaar en dat noem je lidmaatschap. What’s in a name? Vrij veel, denkt Edwin Vermeulen, director engineering and marketing bij Aerospace Propulsion Products. ‘Subsidie is vrijblijvender dan lid zijn. En vijf jaar is in onze branche kortetermijndenken. Ik maak standaard een bedrijfsplan voor vijftien jaar. Wat wij in deze sector doen, is verschrikkelijk gespecialiseerd werk. Als je paar jaar overslaat of geen opdrachten verwerft, loop je achter en heeft een bedrijf uit een ander esa-land jouw positie overgenomen.’

Wie betaalt wat aan de European Space Agency? esa kent verplichte programma’s en optionele programma’s. Alleen leden die investeren, mogen mee doen aan optionele programma’s.

De verplichte lidmaatschapsbijdrage van Nederland bedraagt bijna 5 procent van het budget. De deelname aan de optionele programma’s (zoals het International Space Station iss, de Ariane-5 draag­ raket en het aardobservatieprogramma) is ongeveer 2 procent.

164

96 84

202 265

1338

380

714

751

Bijdragen in miljoenen euro’s

EU en Canada Frankrijk Duitsland Italië Engeland Spanje België Nederland Zwitserland

bron: esa budget 2011

De Nederlandse regering begrijpt het niet. Het belang van de Europese ruimtevaartorganisatie esa niet en het systeem van lidmaatschap ook niet. Dat is tenminste de conclusie van de ruimtevaartbranche. Nederland is al sinds de jaren zeventig lid van de esa en betaalt netjes de contributie. Een heel bewuste keuze, want Europese ruimtevaartprogramma’s zijn alleen te ontwikkelen als er wordt samengewerkt. Maar nu ineens rangschikt het ministerie van el&i de esa-bijdrage onder subsidies. Dus moet de ruimtevaartbranche voortaan een subsidieaanvraag indienen voor projecten van de Europese instelling. Het is alsof vader Verhagen tegen zijn kinderen zegt, jullie mogen wel op voetbal, maar dan moet je tevoren aangeven wanneer je wordt opgesteld en welke goals je denkt te maken. ‘Zo werkt lidmaatschap van een Europese organisatie gewoon niet’, zegt Bart Reijnen, voorzitter van brancheorganisatie SpaceNed en directeur van Dutch Space dat met tweehonderd werknemers het grootse bedrijf in de sector is. ‘Lidmaatschap uithollen is risicovol. En je bent lid of niet. Ben je lid, mag je bieden op projecten, anders niet. En Néderland is lid, de bedrijven niet.’

De Nederlandse ruimtevaartsector bestaat uit ongeveer zeventig bedrijven en onderzoeksinstituten waar ongeveer drieduizend mensen werken. Zij zijn bijna volledig afhankelijk van opdrachten van esa, dus zo vreemd lijkt het niet dat el&i denkt: ‘Het is jullie belang, overtuig ons maar’. Maar bedrijven hebben niet veel te willen, zegt Reijnen (SpaceNed). Zoals een trainer bepaalt wie wordt opgesteld en welke nieuwe aankopen worden gedaan, zo bepaalt esa welke projecten ze gaat doen en aan wie ze opdrachten gunt. Alleen de leden, landen dus, kunnen wat sturen. En hoe fanatieker het lid, hoe meer invloed op de opstelling.

Het zal ook niet voor niets zijn dat de grootste donor, Frankrijk, het hoofdkantoor binnen zijn grenzen heeft. ‘esa garandeert opdrachten aan het donorland ter waarde 90 tot 110 procent van de bijdrage’, zegt Reijnen. ‘Reglementair komt van de jaarlijkse 100 miljoen euro dus tussen de 90 en 110 miljoen terug in opdrachten aan het bedrijfsleven en onderzoeksinstituten. Nederland krijgt zelfs 240 miljoen extra terug omdat hier het wetenschappelijk centrum van de esa is gevestigd. 340 procent rendement, ik zou wel twee keer nadenken voordat ik daar in ga snijden.’ Dankzij het onderzoekscentrum estec in Noordwijk komen bijvoorbeeld veel ruimte-

achtergrond

…of verdwijnt die straks in een zwart gat?

Verlies centrum van 240 miljoen Bijna alle esa projecten – lanceerraketten uitgezonderd – worden geleid vanuit het grootste esa onderzoekscentrum estec, in Noordwijk. Dat levert de Nederlandse economie jaarlijks 240 miljoen euro op, waarvan 110 miljoen direct van esa, en het is een broedplaats voor aan ruimtevaart gelieerde bedrijfjes. Nederland profiteert veel meer van het esa-lidmaatschap dan grotere leden en dat ligt gevoelig. Er is dan ook continu druk om delen van het onderzoekscentrum te verplaatsen. Dit jaar is al besloten om delen naar Duitsland en Italië te verplaatsen. Nieuwe esa-vestigingen in Spanje en het Verenigd Koninkrijk hebben ook hun oog laten vallen op estec. Als Nederland gaat bezuinigen, neemt de druk op esa aanmerkelijk toe om grote delen te verplaatsen.

Einde van hightechbedrijven Het afbouwen van het esa lidmaatschap betekent het einde van de ruimtevaartsector in Nederland. Ruimtevaart is een erg gespecialiseerde sector. Die maakt bijvoorbeeld speciale zonnepanelen – ook voor Amerikaanse satellieten – of ontwikkelt een 11 meter lange robot­ arm voor het internationale ruimtestation. Een bedrijf als Aerospace Propulsion Products (33 hoogopgeleide werknemers, 5 miljoen euro omzet) maakt en ontwikkelt ontstekers voor raketmotoren. Als spin-off maken ze ook installaties die stofexplosies in silo’s onderdrukken.

Stopzetten of verminderen van ruimtevaartopdrachten betekent niet alleen minder productie voor de bedrijven, maar ook de doodsteek voor hun r&d-afdeling.

Afbouw innovatieve opdrachten Als Nederland de indruk wekt dat het niet meer onvoorwaardelijk lid is, zal esa voor langdurige en complexe projecten naar bedrijven uit andere landen kijken. Frankrijk is al een charmeoffensief begonnen door zijn budget op te hogen met 100 miljoen euro en ook Duitsland overweegt meer geld te steken in esa. In juni is verder besloten om tien oostelijke eu-landen die (nog) geen lid zijn op hun verzoek toe te laten als observers.

48

FORUM #22/01.12.11

die straks in Geen invloed Nu kan Nederland meebepalen wat er gemeten wordt vanuit de ruimte. esa-gegevens zijn alleen beschikbaar voor lidstaten. Bedrijven zoals klm of Schiphol maken gebruik van gegevens over het luchtruim om bijvoorbeeld routes te plannen of een aswolk in de gaten te houden. Het is van belang om mee te kunnen blijven bepalen hoe toekomstige Europese air traffic control systemen vanuit de ruimte eruit zien. Deze zogenaamde downstream users vormen een steeds belangrijker doelgroep van esa.

Minder weersverwachting Een korting op de contributie op optionele programma’s heeft grote gevolgen voor de ontwikkeling van de Meteosat satellieten waarvan de beelden elke avond op het nos-journaal te zien zijn. Zij zijn cruciaal voor de weersverwachting. De weersatellieten worden voor 30 procent door esa gefinancierd. Daarnaast zijn er aardobservatieprogramma’s die gericht zijn op klimaat en luchtkwaliteit, die voor een groot deel door esa worden gefinancierd. Een heel groot deel van het onderzoek dat het knmi uitvoert, zal stoppen als de bijdrage aan de esa optionele programma’s stopt.

Weg wetenschappelijk aanzien Nederland heeft een excellente positie als het gaat om ruimtewetenschap. Vooral in sterrenkunde en atmosfeerwaarneming hebben Nederlandse wetenschappers een leidende rol.

Dat is mede te danken aan deelname aan esa-projecten.

49

FORUM #22/01.12.11

portret

paul van gelder

‘altijd je mannetje staan’ Paul van Gelder (42) heeft een turbulent eerste jaar bij Gasunie achter de rug. Door gedoe over de gastarieven weet hij nog altijd niet precies waar hij aan toe is. En dat valt niet mee voor een oud-militair die gewend is de lijnen duidelijk uit te zetten.

Tekst: Paul Scheer | Foto’s: Erik van der Burgt

50

De ferme hand bij binnenkomst verraadt zijn militaire verleden. Paul van Gelder vindt het maar vreemd: sinds hij bij Gasunie werkt, wordt dat verleden uitvergroot. Terwijl hij al sinds 2005 weg is uit het leger en zich naar eigen zeggen volledig heeft aangepast aan de burgermaatschappij.

Voor die wereld heeft hij bewust gekozen. En voor de wereld van Gasunie. Al werd hij in de eerste maand van zijn aanstelling daar, goed een jaar geleden, geconfronteerd met een tegenvaller van 1,1 miljard euro.

Volgens de Nederlandse Mededingingsautoriteit (NMa) was het gastransporttarief dat Gasunie zijn klanten in rekening had gebracht te hoog. Dat geld moest worden terugbetaald.

Als u dat van tevoren had geweten…

‘Het heeft het plaatje volledig veranderd. Maar ik kijk liever vooruit. Ik ben nooit bang geweest voor nieuwe uitdagingen, ook al komen ze op zeer korte termijn en zijn ze heftig. Soms vaar je een rustige koers en soms moet je alle zeilen bijzetten’, zegt de oud-marineman.

De nma heeft de boete inmiddels vastgesteld op 400 miljoen euro. Dat maakt het er niet ineens beter op. Zeker niet nu de belangenvereniging van grote gasgebruikers, vemw, naar de rechter is gestapt omdat ze 400 miljoen te mager vinden. Van Gelder: ‘Naar aanleiding van het eerste bedrag hebben we 900 miljoen euro moeten afwaarderen. Dat gaat je als bedrijf, ook psychologisch gezien, niet in de koude kleren zitten. Na altijd goede resultaten laten we voor de eerste keer in vijftig jaar een verlies zien. Voor de financiering van grote projecten hebben wij behoefte aan zekerheid. Door al het gedoe hebben we anderhalf jaar stilgestaan, terwijl concurrenten in omringende landen gewoon zijn doorgegaan met investeringen.’

Toch heeft hij geen spijt van zijn overstap. Dat geldt met name voor de nieuwe activiteiten in het buitenland en de grote projecten, zoals de terminal voor vloeibaar gas op de Maasvlakte en Nord Stream, de gaspijpleiding die Rusland en Duitsland (en daarmee Nederland) met elkaar verbindt. ‘Magnifieke projecten’, aldus Van Gelder.

Daarnaast spreekt de diversiteit van de functie hem aan. ‘Op maandag kom ik met de raad van bestuur bijeen op het hoofdkantoor in Gronin-

FORUM #22/01.12.11

51

FORUM #22/01.12.11

portret

gen, als ik verplichtingen heb in het buitenland ga ik op dinsdag of woensdag naar projecten in Duitsland of Rusland, en later in de week bezoek ik onze locaties in Nederland of zit ik weer in Groningen. Daar ga ik de dialoog aan met de mannen en vrouwen in het veld. Dat voelt heel gemakkelijk. Als ik bij een compressorstation sta, weet ik precies wat daar gebeurt en wat de mensen bezighoudt. Het is een verrijking van de functie en wordt door de werknemers gewaardeerd. Die denken niet: daar heb je hem weer.’

In het leger had hij dat ook: leidinggeven en tegelijkertijd teamlid, één van de mannen zijn. ‘Ik wil een allrounder zijn. Op alle terreinen een bepaald niveau halen. De commandanten waar ik mee heb gevaren, waren zulke mannen. Zij hadden kennis van techniek, waren uitstekende leiders en konden communiceren en motiveren. Ik geloof sterk in authentiek leiderschap, in mensen die dat uitstralen en in elke situatie hun mannetje staan.’

Wat bedoelt u met authentiek?

‘Dat het niet geforceerd is. Want dat is een van de slechtste vormen van leiderschap voor deze tijd. Je moet het echt willen, en bereid zijn om in de spotlights te staan.’

‘Ik was laatst bij een concert van Sting in St. Petersburg. Daar bezocht ik namens Gasunie het International Economic Forum. Ik zat te kijken en heb me verbaasd over die man. Hij is volledig in control, staat daar ontspannen en beheerst alles. Hij weet hoe hij met het publiek en zijn band om moet gaan, en kan improviseren. Is honderd procent zichzelf.’

U heeft iets met Sting?

‘Vroeger was ik helemaal gek van The Police. Als jongetje van 12 fietste ik regelmatig van Veenendaal naar Bennekom. Over een afstand van 14 52

FORUM #22/01.12.11

kilometer kon ik net een hele elpee luisteren.’

‘Maar ik heb het ook met anderen. Paul Polman van Unilever bijvoorbeeld. Die heeft ook die uitstraling en genereert daarmee waarde voor het bedrijf, de medewerkers, de aandeelhouders en de andere stakeholders.’

Wie vertoont geforceerd leiderschap?

‘Een gevaarlijke vraag, die ik maar niet moet beantwoorden. Laat ik het erop houden dat Nederland overgaat naar een nieuwe generatie ceo’s.

Ze hebben aandacht voor andere aspecten in de bedrijfsvoering, zoals duurzaamheid. Alhoewel die term wel een vergaarbak is geworden van allerlei dingen.’

‘Laat ik een ander voorbeeld geven. Je ziet op de middelbare school leraren die echt zichzelf zijn en plezier hebben in lesgeven. En je ziet leraren die met veel pijn en moeite de klas iets proberen bij te brengen.

Die hadden misschien toch iets anders moeten gaan doen.’

En wat als u merkt dat u kwaliteiten mist?

‘Dan geef ik mezelf een schop onder mijn kont en ga ik daar heel hard aan werken. Daarbij helpt het om even afstand te nemen. Vaak ga ik dan een middagje thuiswerken. Goed nadenken, de boel in perspectief plaatsen. Je moet ervoor waken dat je jezelf verliest in de waan van de dag. Ik stuur ook wel eens mensen een dag naar huis om te werken of rust te nemen.’

Waar heeft u aan gewerkt?

‘Ik ben wel eens ongeduldig met het doorvoeren van veranderingen.

Dan moet je een stap terug nemen en kijken wat er gebeurt. Hoe reageren mensen op mij op zo’n moment? Daar leer je van. Op weg naar een beter ik.’

Het leiderschap zat er al vroeg in bij hem. Niet zo vreemd, want hij stamt uit een militaire familie. Zijn opa was beroepsmilitair, en hij en zijn jongere broer ook. Het gezin was ook nog eens streng gereformeerd. Een jeugd met dubbele discipline. ‘Ja, focus, discipline, teamwork. Daarmee creëer je een eenheid. Dat heb je tegenwoordig niet meer. Zo moest ik vanochtend de kinderen opstarten, want mijn vrouw, die stewardess is, had een vlucht naar New York. Dan zie je die pubers van 14 en 16 tien minuten voor vertrek naar school naar beneden komen. Dat was vroeger ondenkbaar. Tijd was tijd. Maar goed, we leven in een andere wereld.’

Drie stellingen Er wordt te veel bezuinigd op Defensie ‘Nee. Ik vind de bezuinigingen wel jammer, maar in mijn tijd bij de marine vond ik al dat kostenbesparing mogelijk was.

Wij gingen altijd met een volledig bemand schip naar oefeningen. Een deel van de bemanning had dan weinig te doen.’

U was niet tegendraads?

‘Mijn jeugd begon heel streng: op zondag niet sporten, maar binnen zitten in mooie kleertjes en een boek lezen. Gaandeweg zijn mijn ouders onder het juk van het geloof uitgestapt. Ze hebben me redelijk vrijgelaten. Ik ben vaak genoeg tegen ze opgestaan, net als iedere puber.

Maar ik liet ook zien dat ik de vrijheid aankon.’

Niks mis met schaliegas ‘Je moet alle energiebronnen op feiten beoordelen, de emotie erbuiten laten.

Ik weet dat de politiek gevoelig is voor emotie en dat draagvlak belangrijk is.

Dat geldt ook voor schaliegas. Daarom moet je vroeg de interactie zoeken en de lasten en lusten duidelijk maken.’

Een militaire loopbaan lag voor de hand?

‘Ja. Mijn opa was beroepsmilitair en heeft nog gevochten op de Grebbeberg. Mijn vader heeft als dienstplichtig militair mijn moeder ontmoet en mijn broertje is het nog steeds. Na zijn verlengde dienstplicht stapte mijn vader over naar de financiële wereld. Dus het was geen probleem dat ik op een gegeven moment ook de overstap maakte. Ik wilde meer, had een bredere interesse dan alleen het leger.’

‘Al met al kom ik helemaal niet uit zo’n militair gezin. We waren wel trots, en daar hoorde dit bij. Het dienen van het vaderland. Er was ook nooit discussie over belasting betalen. Je hebt rechten en plichten richting de overheid. Dat wordt in de huidige tijd nog wel eens vergeten. Er wordt erg getrokken aan de overheid.’

Ook door het bedrijfsleven.

‘Ja, maar dat vind ik nou sterk van dit kabinet: het legt de bal bij het bedrijfsleven. Een groot bedrijf met miljoenen klanten heeft meer invloed dan een regering van een enkel land. Een bedrijf dat duurzame ontwikkelingen meeneemt in zijn producten is veel krachtiger dan een overheid die elke vier jaar wordt getroffen door verkiezingen en dan weer een bijstelling van beleid nodig heeft.’

Leidt u Gasunie op militaire wijze?

‘Nee, hoor. Wat ik wel toepas, is de leer van situational leadership van Hersey en Blanchard. Toen ik dat boek voor het eerst op mijn 19de las, dacht ik: hier heb ik eens een keer iets aan. Het gaat om je stijl aanpassen aan verschillende omgevingen, in interactie met de mensen om je heen.’

Maar u bent de baas.

‘Uiteindelijk wel ja, maar ik hecht veel waarde aan de inbreng van het team. En ik ben duidelijk. Ik roep niet bij elke beslissing een werkgroep in het leven om die beslissing uit te stellen. Kritiek mag, maar moet opbouwend zijn en oplossingsgericht. Ik heb een broertje dood aan mensen die alleen maar kritiek ergens neerleggen. Daar help je de organisatie totaal niet verder mee.’  53

FORUM #22/01.12.11

Terugkeer naar de gulden moet bespreekbaar zijn ‘Uitgesloten. Zoals Thomas Friedman al zei: The world is flat. Nederland heeft een sterk Europa nodig en Europa een sterk Nederland. In het mondiale economische machtsspel stelt Nederland in z’n eentje niets voor, Europa als economisch machtsblok wel. Alleen een sterk Europa kan concurreren met de Verenigde Staten, Brazilië, India en China.’

paul van gelder

1969 1988

1991 1993

2002

2004

2006

2007 2008 2010

Geboren in Rhenen Koninklijk Instituut voor de Marine Officier Koninklijke marine Studie technische bedrijfskunde in Eindhoven Projectmanager Koninklijke luchtmacht Logistiek directeur Driessen Aerospace Systems Onderhoudsmanager bij bp Nederland Energie Directeur taqa Energy Directeur taqa Europa Bestuursvoorzitter en ceo Nederlandse Gasunie

overlevers

Colofon Forum is het tweewekelijkse opinieblad van ondernemingsorganisatie vno-ncw. vno-ncw vertegenwoordigt samen met de aangesloten 160 brancheorganisaties en vijf regionale verenigingen in totaal 115.000 ondernemingen. vno-ncw wordt in de regio vertegenwoordigd door: vno-ncw Noord, vno-ncw Midden, vno-ncw West, de Brabants-Zeeuwse Werkgeversvereniging (bzw) en de Limburgse Werkgevers Vereniging (lwv). Voor managers tot veertig jaar is er Jong Management.

Redactieadres Bezuidenhoutseweg 12, 2594 AV Den Haag, Postbus 93002, 2509 AA Den Haag, telefoon: 070 - 3490 165, e-mail: forum@vno-ncw.nl Forum op internet www.vno-ncw.nl Redactie Karin Bojorge (hoofdredacteur), Jiska Vijselaar (eindredacteur), Marcia Timmermans (redactieassistent), Jan Buevink, Remko Ebbers, Miran de Groot, Frank den Hoed, Paul Scheer

54

Correspondenten Jeroen Ansink (Verenigde Staten), Elro van den Burg (Polen), Philip Ebels (België), Henk Hirs (Hongarije), Maaike Homan (Spanje), Esther de Jong (Indonesië), Maurits Kuypers (Duitsland), Miriam Mannak (Zuid-Afrika), Hans Moleman (China), Maaike Veen (Verenigd Koninkrijk), Frank Renout (Frankrijk), Petra Sjouwerman (Denemarken), Judith Stalpers (Japan), Edwin Timmer (Mexico), Maarten Veeger (Italië)

Informatie over het lidmaatschap van vno-ncw Informatie bij Rita ter Steeg, telefoon: 070 - 3490 351, e-mail: steeg@vno-ncw.nl. Opzegging van het lidmaatschap van vno-ncw moet vóór 1 september van een jaar worden gedaan. Het lidmaatschap eindigt dan per 31 december van datzelfde jaar. De schriftelijke opzegging kan worden gericht aan Rita ter Steeg, coördinator lidmaatschapszaken vno-ncw, Postbus 93002, 2509 AA Den Haag.

Aan dit nummer werkten mee: Ramona van den Bosch, Erik te Brake, Gertrud van Erp, Thomas Grosfeld, Janny Kamp, David de Nood, Mechteld Oomen, Cees Oudshoorn, Jan Zuidam

Vormgeving Concept, basisontwerp en vormgeving: Link Design, Amsterdam

Abonnementen en adreswijzigingen Sander Kok, telefoon: 070 - 3490 336, e-mail: kok@vno-ncw.nl, issn 1384 - 2102.

Forum wordt gericht – kosteloos – toegezonden aan een groot aantal Nederlandse ondernemingen, organisaties en particulieren. Betaalde abonnementen kosten € 45 per jaar exclusief btw. Opzegging van een kosteloos abonnement kan per direct, van een betaald abonnement per 1 januari.

Hiervoor geldt geen opzeggingstermijn.

Drukwerk Em. de Jong bv, Visweg 8, Postbus 8, 5110 AA Baarle-Nassau

FORUM #22/01.12.11

Cover Foto: Veronique de Viguerie/Getty Images

Advertentieverkoop Van Vliet Bureau voor Media Advies, Frank Oudman, telefoon 023 5714745, e-mail: f.oudman@bureauvanvliet.com, Postbus 20, 2040 AA Zandvoort

Advertentie

55

FORUM #22/01.12.11

Advertentie