Opinieblad Forum 21

Opinieblad vno-ncw Ondernemers, politiek en maatschappij

#21/17.11.11

Jan Kees de Jager

‘Euro redden doen we voor ondernemers’ achtergrond Arbeidsmigratie: waarom zijn we zo streng voor de Roemenen? 42

achtergrond Jeroen van der Veer: ‘Bedrijfsleven is helemaal niet zo machtig’ 28

portret Ineke Dezentjé Hamming (fme): ‘Aanblik van Europoort is fantastisch’ 46

advertentie

advertentie

inhoud #21 Rubrieken

50

6 Opinie vno-ncw • Laten we symboolpolitiek over zorgverlof overslaan • Transactietaks verzwakt financiële sector • Geen potjes maar financiering vanuit één hand graag • Energiebesparing door industrie: geen reden tot zorg • bzw: Dansen op de Titanic

10 De foto Phishing verboden

16 En zoon ‘Mijn broer was sterker’

21 Scheer Zero

33 Vereniging • Teeven: ‘We gaan het aantal autokraken terugdringen’ • Personalia • ‘Vergunningen en passen taxichauffeurs te duur’ • Ondernemers willen Blankenburgtunnel • Wientjes enthousiast over stappenplan • ‘Topsectoren lijden ernstige schade zonder Noordwest-Holland’ • Agenda • Even bellen met Heleen Mosselman, projectdirecteur TenderNed • Uitzenders geschrokken van ­discriminatie • ‘Bedrijven met vrouwen in de top ­presteren beter’ • Herman Wijffels Innovatieprijs 2011 voor gebroeders Schilder • Suiker Unie-gas voor ruim zeshonderd huishoudens

4

26

22 Vreemde ogen ‘Betere balans werk en privé’

23 Podium • Vijf vragen aan Sybilla Dekker, boegbeeld Programma Uitvoering met Ambitie • Uitspraken • Thuis aan de slag?

26 De tegenspraak van Paul de Beer: ‘Bedrijfsleven niet gebaat bij flexwerkers’

32 Binnenland

16

‘Bredere N33 zorgt voor nieuwe ­bedrijvigheid’

41 Groen goed Twee keer verdienen met zuinig Tl-licht

50 Overlevers Koninklijke Sphinx

FORUM #21/17.11.11

18

rubrieksnaam

28

Artikelen 12 Jan Kees de Jager strijdt in de frontlinie Hij kijkt uit naar het einde van de eurocrisis. Maar voorlopig wordt minister Jan Kees de Jager nog door de euro geleefd. ‘Het is in het belang van de hele wereld om de eurocrisis te temmen.’

18 Huismusjes of hoogvliegers?

Gemakzucht, luiheid. Nederlandse studenten kiezen nauwelijks voor een studie in het ­buitenland. Ondanks alle uitwisselingsprogramma’s, faciliteiten en de carrièrekansen die dit biedt. Hoe krijgen we de student in beweging?

28 ‘Macht? Ik heb geen macht’ Ondernemers hoeven niet te klagen over hun invloed op de politiek volgens de Volkskrant: ze zijn oververtegenwoordigd in de Top-200 van meest invloedrijke Nederlanders. Jeroen van der Veer, Alexander Rinnooy Kan en Ad Scheepbouwer over hun rol als spin in het web.

46

42 Razende Roemenen en boze Bulgaren Een officieel bezoek werd last minute afgezegd door de Roemenen. Moet Rutte op de blaren zitten omdat Nederland Bulgarije en Roemenië niet in de Schengenzone wil? Of vooral ondernemers? ‘Er wordt nu anders tegen Nederlanders aangekeken.’

46 Ineke Dezentjé Hamming: ‘Ik ben altijd mezelf’ Ze houdt ervan dingen in de turbostand te zetten. Dat zal ze missen nu ze de politiek ­verlaat. Ineke Dezentjé Hamming (vvd) is voorzitter van brancheorganisatie fme-cwm en gaat het kabinet kritisch volgen. ‘Ik ben niet ingehuurd als klapvee.’

5

FORUM #21/17.11.11

opinie vno-ncw

jeroen poortvliet

Macht En daar sta je dan, met je gezicht in de krant als meest invloedrijke persoon in de top-200 van de Volkskrant. Meteen word je gebombardeerd tot de machtigste man van Nederland. Ik moet zeggen: ik heb een hekel aan het woord macht. Wij, vno-ncw als vereniging bedoel ik dan, hebben geen macht. Wat wij wel hebben is invloed. En dat is best goed voor Nederland, want ik durf te zeggen dat wij daar op een zeer verantwoorde manier mee omgaan.

En zoals voormalig Shell-topman Jeroen van der Veer in deze Forum zegt: ‘Uiteindelijk is de politiek altijd de baas. Die bepaalt dat we voetbal spelen en hoe groot het veld is. Wij van het bedrijfsleven zijn slechts de spelers.’

Veel hebben we daarom ook te danken aan dit kabinet dat bereid is om met ons mee te denken over zaken als een goed ondernemingsklimaat. Ook als het gaat om de euro begrijpt dit kabinet de belangen van het bedrijfsleven. Minister van Financiën Jan Kees de Jager stelt in deze Forum dat Nederland de ferme wil heeft om de eurozone te redden en te behouden voor ondernemers. ‘We doen het voornamelijk voor hen, want zij scheppen welvaart en werkgelegenheid voor de burgers.’

Daarom aarzel ik ook niet om mijn stem te gebruiken om zaken aan de orde te stellen die politiek lastig liggen. Zoals de stap naar een

steviger politiek fundament voor de Europese Unie. Dat is noodzakelijk, alle politieke afleidingsmanoeuvres over herinvoering van de gulden of invoering van een neuro ten spijt. Iedereen weet dat het nodig is als we de eurozone willen behouden. Ik ben daarom voor een federatief Europa. Dat is een besmet woord, ik weet het. Veel politici deinzen ervoor terug. Net als er in het verleden lang teruggedeinsd is voor de aanpak van de wao of het verhogen van de pensioenleeftijd.

Toch moet het gezegd worden: Nederland heeft er belang bij dat er een Europese regering komt en een Europees beleid voor economische en buitenlandse zaken. Dat is nodig voor een Stabiliteitspact met echte tanden, maar ook om in de toekomst niet vermorzeld te raken tussen sterke economische machtsblokken als China, de vs en Zuid-Amerika. Als Europa niet werkelijk als eenheid kan opereren, verliezen we die strijd. En Nederland in z’n eentje al helemaal.

Bernard Wientjes Voorzitter vno-ncw Lees ook het interview met minister Jan Kees de Jager op pagina 12 en verder, en ‘Macht is een vies woord’ op pagina 28 en verder

Geen potjes maar financiering vanuit één hand graag • Groeien en innoveren is enige structurele weg uit de crisis • Samenwerking binnen topsectoren beste garantie • Financiering partnerschappen graag vanuit één hand Investeren, groeien, innoveren: in Europa lijken deze begrippen tegenwoordig een verre echo. Luidkeels overstemd door de discussie over het verdelen van al het financiële ongerief.

Hoe anders was dat nog in Lissabon maart 2000 aan de vooravond van de invoering van de euro. Vol perspectief zag de eu voor zich dat het zijn plek op de internationale ranglijst van sterkst groeiende economieën weer terug kon winnen.

Wat een ambitie toen. En wat een verschil met het pessimisme over de kracht van de eu op dit moment. De eu lijkt nu de black swan van de wereldeconomie. Maar als geheel staat de eu er zelfs beter voor dan menig ander werelddeel.

Het zal nog wel even doormodderen worden met de schuldencrisis.

Wel is duidelijk dat de enige structurele uitweg het weer terug vinden van het pad van economische groei is. Dat geldt ook voor Nederland.

Ons land moet daarom gewoon stug blijven doorwerken aan versterking van de economie. Gelukkig wordt dat volop gedaan met het nieuwe bedrijfslevenbeleid van het huidige kabinet. Het nieuwe bedrijfslevenbeleid richt zich op het scheppen van gunstige voorwaarden voor een innovatief bedrijfsleven en doet dat specifiek voor tien topsectoren. De erken6

FORUM #21/17.11.11

ning dat een sterk innovatief bedrijfsleven, innovatief ondernemerschap, een maatschappelijk belang van de bovenste plank is, is een belangrijke verworvenheid. De lakmoesproef van het nieuwe beleid wordt de totstandkoming van een hechte duurzame samenwerking tussen wetenschap en bedrijfsleven. Die moet leiden tot topconsortia voor kennis en innovatie (tki’s), publiekprivate broedplaatsen waar onderzoekers, bedrijven en studenten elkaar treffen.

Er zijn de afgelopen jaren goede ervaringen opgedaan met deze samenwerking via de Technologische Topinstituten. Voor de financiering daarvan was echter sprake van allerlei potjes vanuit een veelheid aan departementen en instanties, of op ad hoc basis via de gasopbrengsten.

Dat moet anders. Die samenwerking moet duurzaam. Met innovatiecontracten tussen wetenschap en bedrijfsleven voor onbepaalde tijd.

De overheid kan daarbij geweldig helpen door de financiering van deze partnerschappen, waarvoor nu substantiële middelen beschikbaar zijn gesteld, ook vanuit één hand te regisseren. Eén fundingorganisatie met als exclusieve taak om die duurzame samenwerking tussen kennisinstellingen en bedrijfsleven in de topsectoren tot stand te brengen. Het kabinetsvoornemen om bedrijven fiscaal te stimuleren in die samenwerkingsverbanden te participeren, is een goede aanvulling. Commitment van het bedrijfsleven hoort erbij. Noblesse oblige.  www.vno-ncw.nl/topsectoren

Energiebesparing door industrie: geen reden tot zorg

wandelgangen

D66 blijft het proberen. De oppositiepartij wil niet accepteren dat er deze kabinetsperiode niets met het ontslagrecht gebeurt omdat de coalitie dat heeft afgesproken met de gedoogpartner.

Daarom diende D66-Kamerlid Fatma Koser Kaya zelf maar een wetsvoorstel in. Daarin wordt het onderscheid tussen de ontslagroutes via het uwv en via de kantonrechter opgeheven. ‘Dat stelsel leidt tot onuitlegbare verschillen in doorlooptijd, procesgang en ontslagvergoedingen’, aldus Koser Kaya. Zij wil één regime, waarbij de werkgever verplicht is om de werknemer die hij wil ontslaan te horen. Komen zij er niet uit, dan komt de rechter in beeld. Vindt die het ontslag onredelijk, dan moet de werkgever een schadevergoeding betalen of de werknemer in dienst houden.

cda-Kamerlid Eddy van Hijum vindt het een ‘interessant’ voorstel, maar kan er verder niets mee gezien de gemaakte afspraken.

Koser Kaya wil hem dat nog eens horen zeggen en uitleggen in een debat over haar voorstel. Van de andere oppositiepartijen hoeft ze weinig steun te verwachten. De sp ziet er niets in, en PvdA en ChristenUnie hebben moeite met de toetsing door de rechter achteraf.

• Nederlandse industrie volop bezig met energiebesparing • Industrie scoort beter dan het Nederlands gemiddelde • Maar het kan nog beter als overheid barrières slecht

dijkstra

D66 houdt zich niet aan afspraak

Koser Kaya: uithoren

zal de Kamer eind dit jaar over zijn og zoveel n ­gratis wachten- bevindingen informeren.

Van Bemmel liet ondertussen via den voor u

7

Twitter weten dat hij verheugd was dat zijn motie binnen dertig minuten de aandacht van de media te pakken had.

dijkstra

Een Kamermeerderheid is het eens met een pvv-motie om het in de wacht staan bij servicenummers van bedrijven en andere organisaties gratis te maken. De teller moet pas beginnen te lopen als er contact is met een medewerker. pvv-Kamerlid Jhim van Bemmel verwijst naar Duitsland, waar consumenten alleen betalen voor het gesprek, en dan tegen een vooraf genoemd tarief. Hij wil dat minister Verhagen van Economische Zaken de optie bespreekt met de telefoonnetbeheerders.

Verhagen vindt het een ‘sympathiek’ idee, maar wil eerst de ervaringen in Duitsland afwachten. De uitvoering zou namelijk problematisch kunnen zijn. De minister

De Nederlandse industrie sprong in 2010 1,4 procent zuiniger om met energie dan het jaar ervoor. Dankzij maatregelen op het gebied van proces- en ketenefficiency ligt ze op schema waar het gaat om de afspraken op het gebied van energiebesparing. De besparing draagt bij aan de kabinetsdoelstelling van 20 procent co2-vermindering én aan de concurrentiekracht van de bedrijven.

Het positieve resultaat is het resultaat van overeenkomsten tussen overheid, bedrijven en instellingen: de Meerjarenafspraak energieefficiency ets-ondernemingen (mee) en de derde Meerjarenafspraak energie-efficiency (mja3). Beide convenanten zijn gericht op een efficiënter gebruik van energie. Ze dragen bij aan twee Europese doelstellingen: 20 procent minder co2-uitstoot in 2020 en de opwekking van 14 procent duurzame energie. Deelnemers aan de convenanten zijn goed voor ruim 80 procent van het industriële energieverbruik en een kwart van het totale energiegebruik in Nederland.

De grote industriële bedrijven die vallen onder de mee realiseerden een besparing van 1,1 procent. De overige industrie, die valt onder de mja3, ging 2,3 procent zuiniger om met energie. Dat de resultaten van het mee-convenant tot nu toe (relatief) bescheiden ogen, is geen reden tot zorg. De bedrijven hadden een aanloop nodig: 2010 was voor hen het eerste jaar dat ze werkten volgens een nieuwe systematiek, die zich ook richt op ketenefficiency en door de bedrijven die zijn aangesloten bij mja3 al langer wordt gebruikt.

Deze systematiek is in de plaats gekomen van die uit de oude leidraad, het Convenant benchmarking.

Alle reden om aan te nemen dat het wel goed komt met het halen van de doelen. De kritiek van de Algemene Rekenkamer op het kabinetsbeleid lijkt dan ook voorbarig en onterecht. De grote industriële bedrijven willen in de periode tot en met 2012 een tandje bijschakelen. Daardoor moet een energie-efficiency van 4,2 tot 8,2 procent mogelijk zijn. Waar het percentage uiteindelijk op uitkomt, hangt af van de mate waarin de overheid erin slaagt om barrières voor bedrijven te slechten. Bijvoorbeeld waar het gaat om de regels voor het hergebruik van afval.  www.vno-ncw.nl/energie

Van Bemmel: voor niets wachten FORUM #21/17.11.11

bzw

opinie vno-ncw

Transactietaks verzwakt financiële sector • Europese transactietaks leidt tot ontwijkgedrag • Stapeling van maatregelen werkt averechts • Consument betaalt uiteindelijk mee Het kabinet is voorstander van een financiële transactietaks (ftt). De belasting heeft tot doel om de financiële sector te laten meebetalen aan de kosten van het economisch herstel en moet risicovol gedrag ontmoedigen. De ftt moet idealiter wereldwijd worden ingevoerd, maar op last van de Tweede Kamer laat het kabinet nu onderzoeken of een Europese ftt mogelijk is. Duitsland is zelfs voorstander van een taks voor de eurozone.

Het bedrijfsleven zit niet te wachten op zo’n ftt, en zeker niet op een exclusief Europese variant. Die zal namelijk tot ontwijkgedrag leiden. Door de internationalisering van de financiële sector kunnen instellingen uitwijken naar landen waar de taks niet geldt. Zweden heeft daar ervaring mee. Daar verdween tussen 1984 en 1990 de helft van de beurshandel. De Zweedse overheid haalde minder belasting op dan was begroot, en moest ook nog eens andere belastinginkomsten missen die met financiële transacties samenhangen.

Maar ook een wereldwijde ftt werkt negatief uit. Er worden al tal van maatregelen genomen om een nieuwe financiële crisis te voorkomen. Zo worden de kapitaalvereisten aangescherpt en komt er strenger toezicht. Het gevaar van stapeling van maatregelen dreigt. De transactietaks kan de positie van financiële instellingen, waaronder ook de pensioenfondsen, juist verzwakken. Of zij zien zich genoodzaakt om de kosten van de taks door te berekenen aan de consument. En die zit daar ook niet op te wachten in tijden van crisis.  www.vno-ncw.nl/belastingzaken

bzw

Dansen op de Titanic ‘Things are going wrong! What’s gone wrong?’

Met deze leuzen trekt Occupy de wereld rond en roept de burger op tot massaal protest tegen de hebzucht van Wall Street en grote financiële instellingen. De burger laat steeds vaker van zich horen en geeft publiekelijk zijn mening. Als de financiële wereld haar cultuur niet drastisch aanpakt, wordt de afstand met de samenleving onoverbrugbaar.

In de publieke opinie – gevoed door sociale media als Twitter – overheerst onzekerheid op heel veel fronten. Onzekerheid is vaak veel erger dan weten waar je aan toe bent. We rollen van een financiële crisis naar een grondstoffen-, energie- en klimaatcrisis en het lijkt wel of we het maar niet onder controle willen krijgen. Beurskoersen maken dezelfde dansbewegingen als het consumentenvertrouwen. De maatschappij is pessimistisch en gedraagt zich vluchtig met als gevolg dat dagkoersen door sentimenten worden bepaald.

Europese regeerders maken ‘klip en klare’ afspraken voor het behoud van de euro en de economische wederopbouw. Althans zo leek het, want even dreigde de Griekse leider toch nog tussendoor zijn volk te willen raadplegen. En dat terwijl zijn land in lichterlaaie staat! Daar komt nog bij dat het vuur het punt heeft bereikt om zich over de Griekse grenzen te verspreiden.

Ondertussen zitten we met z’n allen op de Titanic en dansen we vrolijk verder…

De kapiteins op het schip – onze politici – moeten stoppen met om de hete brij heen te draaien. Ze moeten het schip op koers brengen en de financiële problemen aanpakken. Je laten leiden door de waan van de dag leidt tot intellectuele verschraling en verlies aan aandacht voor belangrijke economische zaken. Europa schreeuwt om grondige hervormingen en doordachte oplossingen. Bovendien is en blijft Europa van erg groot belang voor een open economie als Nederland. We boeken alleen resultaat door te focussen op de juiste doelstellingen en het nemen van beslissingen.

Wat dat betreft moeten we ons gelukkig prijzen in Brabant en Zeeland. Wij kunnen hier van elkaar op aan en manoeuvreren daarom met het gemak van een speedboot door de economische golfbeweging. Laten we er ook vooral de vaart inhouden! En Europa? Ooit dachten we dat de euro zou staan als een huis, net zoals we dachten dat de Titanic onzinkbaar was.

Niets is minder waar. Dus omwille van het behoud van onze euro, onze export en het aandeel van onze Brabantse industrie daarin, richt ik me tot de kapiteins op de Titanic: stop met dansen, kijk vooruit, zie de ijsberg en doe wat!

Peter Swinkels Voorzitter BZW

8

FORUM #21/17.11.11

Laten we symbool­ politiek over zorgverlof overslaan

wandelgangen Zeker niet nu er geen staatssecretaris op Defensie is benoemd.

Minister Hillen van Defensie zei in reactie wel te willen kijken naar deze optie, maar wees erop dat ook de ministeries van Economische Zaken en Buitenlandse Zaken hierin een rol spelen.

vvd-Kamerlid Han ten Broeke wil twee vliegen in één klap slaan. Hij wil snijden in het aantal generaals en hij wil dat een generaal zich volledig gaat inzetten voor de exportbevordering van defensiematerieel. ‘Dit is een generaal die zichzelf terugbetaalt’, aldus Ten Broeke. Eigenlijk wil hij een admiraal voor de handel, want dat klinkt beter, maar daar hebben we er maar één van, terwijl er zo’n 120 generaals zijn.

De handelsgeneraal moet deuren openen voor defensiegerelateerde bedrijven. Defensie is een krimpmarkt bij ons, maar een groeimarkt elders. De handelsgeneraal zou zich onder meer kunnen inzetten voor de verkoop van overtollig defensiematerieel. Hij moet doen wat ministers en staatssecretarissen doen op handelsmissie, alleen zijn die niet altijd beschikbaar.

Ten Broeke: march(and)eren

• Onderzoek bevestigt wat ondernemers al jaren zeggen • Zorgverlof wordt weinig gevraagd en geregeld op werkvloer • Wetgeving voor iets dat werkt is symboolpolitiek

dijkstra

vechten voor handel

lle hens a aan dek tegen ­piraterij

9

FORUM #21/17.11.11

www.vno-ncw.nl/verlofregelingen_en_levensloop

dijkstra

inzet van particuliere beveiligers wel toestaan. Als de reders hun plannen doorzetten, dan begaan De strijd tegen de piraterij lijkt zich zij een strafbaar feit, liet minister te verharden. Enkele reders willen Opstelten in de Tweede Kamer gewapende particuliere beveiligers weten. ‘Met een hoge straf kan die worden gevorderd.’ inzetten in de strijd tegen Somalische kapers. De ministers Hillen (Defensie), Opstelten (Veiligheid) en Rosenthal (Buitenlandse Zaken) wijzen die optie tot dusver af. Zij willen eerst kijken of een grotere inzet van teams van mariniers op vrachtschepen soelaas biedt. De Tweede Kamer is het met de ministers eens. ‘Geen privéoorlogjes op zee’, aldus vvd-Kamerlid Han ten Broeke.

De betrokken reders willen daar echter niet op wachten.

Zij vrezen bovendien dat kapers hun oog steeds meer op Nederlandse schepen zullen laten vallen, aangezien andere landen de Opstelten: wapentuig

Het Sociaal en Cultureel Planbureau (scp) heeft bevestigd wat ondernemers al jaren weten: werknemers maken nauwelijks gebruik van zorgverlof. En als ze het doen, doen ze het op de manier die het beste uitkomt binnen het bedrijf.

Werkgevers pleiten al jaren voor minder en eenvoudiger verlofregelingen. De Kamerleden Eddy van Hijum (cda) en Ineke van Gent (GroenLinks) dienden onlangs juist een initiatiefwet in met meer verplichtingen. In tegenstelling tot de gegevens die het scp ziet, denken zij blijkbaar dat werkgevers en werknemers het niet eens kunnen worden over zorgverlof zonder dat de overheid zich ermee bemoeit.

Uit het rapport Verlof vragen van het Sociaal en Cultureel Planbureau (scp) blijkt dat maar 1 procent van alle werknemers in 2009 verlof opnam voor de zorg van een langdurig zieke of hulpbehoevende. Iets meer dan één op de acht maakte daarvoor gebruik van langdurend zorgverlof en evenveel maakten gebruik van een voorziening voor bijzonder verlof. Ruim een derde nam kortdurend verlof op en één op de vijf een vrije dag.

Met deze cijfers in het achterhoofd is het verwonderlijk dat politici blijven aandringen op meer wettelijke regels die alleen maar leiden tot minder overzicht. Een wet maken voor zorgverlof voor één op de honderd werknemers, die daar gewoon uitkomen met hun werkgevers is niet meer dan symboolpolitiek. Laten we dat maar gewoon overslaan. 

de foto rubrieksnaam

Phishing verboden Amsterdam, 14 november – In diverse drukke straten in de hoofdstad zijn ze te zien: verkeersborden met een vreemde opdruk. De driehoekige, roodomrande waarschuwingsborden horen bij de campagne Veilig bankieren. De Nederlandse Vereniging van Banken (nvb) probeert daarmee consumenten te wijzen op de gevaren van phishing, een werkwijze waarbij criminelen via nepmails bankgegevens en inlogcodes van internetbankierende consumenten proberen te achterhalen. Fraude bij internetbankieren wint snel aan populariteit. Bleef de schade voor Nederlandse banken vorig jaar nog ‘beperkt’ tot 9,8 miljoen euro, in de eerste helft van dit jaar was de schade al opgelopen tot 11,2 miljoen euro. Banken en opsporingsautoriteiten werken inmiddels samen in een bankenteam, de Electronic Crimes Taskforce. En de politie maakt binnenkort extra capaciteit vrij voor opsporing en vervolging van fraudeurs.

Tekst: Frank den Hoed | Foto: Maarten Brante

10

FORUM #21/17.11.11

rubrieksnaam

11

FORUM #21/17.11.11

omslag

12

FORUM #21/17.11.11

‘Ik bepaal niet wat er in Italië gebeurt’ Jan Kees de Jager wordt al maanden geleefd door de euro. Er lijkt geen einde te komen aan de crisis. Toch blijft hij hameren op het behoud van de munt en de eurozone voor ondernemend Nederland.

Met wat hem betreft een grotere rol van het imf. ‘Het is in het belang van de hele wereld om de eurocrisis te temmen.’

Tekst: Paul Scheer | Foto: Robin Utrecht/anp

De minister van Financiën oogt ziek en moe.

Het is de ochtend nadat de rente op Italiaanse staatsleningen tot boven de gevreesde 7 procent is gestegen. Een nieuwe aflevering in de soap van de eurocrisis. Even leek een wat rustiger periode aangebroken met een wisseling van de politieke wacht in Griekenland en Italië. Maar de financiële markten trekken zich daar niets van aan.

En dan is de minister van Financiën ook nog eens geveld door de griep. De tol van maandenlang vergaderen en onderhandelen over de euro, en weinig nachtrust. Boven een muntthee met honing doet hij zijn verhaal, want hij moet door.

Wat bent u op dit moment liever: ondernemer of minister van Financiën?

‘Ik ben tot dusver langer ondernemer geweest dan minister, maar dit is toch wel speciaal.

Het is een zware tijd, maar mooi om te doen.

Er staan enorme belangen op het spel, voor 13

bedrijven en burgers, en ik mag daar in de frontlinie voor strijden.’

Wat is uw advies aan ondernemers die zakendoen met Italië?

‘Specifieke adviezen mag ik niet geven. Ik wil wel benadrukken dat Nederland bij uitstek afhankelijk is van internationale handel, en dat ondernemers daar mee door moeten blijven gaan.’

Zullen ze niet juist de kat uit de boom kijken?

‘Een financiële crisis slaat via het vertrouwens­ effect door op de reële economie, dat klopt.

Ondernemers zullen minder investeringsbereid zijn. Die afweging moet iedere ondernemer voor zichzelf maken. Maar na regen komt zonneschijn. Ondernemers moeten zich daarop voorbereiden, en zich dus niet te veel laten afschrikken door het huidige beeld.’

FORUM #21/17.11.11

Maar die regen houdt wel erg lang aan.

‘Ik geef toe: het is een verschrikkelijk moeilijke tijd. Die Nederland overigens niet heeft veroorzaakt. Het is echt een crisis die zijn oorsprong vindt in de overheidsschulden in Zuid-Europa en de bankencrisis die is overgeslagen. Wij zijn van 45 naar 65 procent staatsschuld gegaan, de rest zat al hoger.’

Sommige ondernemers zeggen: doe dan de gulden maar weer.

‘Die geluiden hoor ik met name uit kringen van burgers. Ondernemers, vooral de exporterende, kunnen zich de tijd van de devaluaties nog herinneren. Vraag het maar aan Bernard Wientjes. Toen hij ondernemer was, wist hij nooit hoeveel geld hij uit Italië terugkreeg, omdat de lire weer eens was gedevalueerd. Dat was steeds een klap voor de Nederlandse exportmotor.’

‘De euro zorgt ook voor prijsstabiliteit. De afgelopen tien jaar was de inflatie gemiddeld

omslag

2 procent per jaar. Dat is in het guldentijdperk nooit gelukt.’

‘Het is wat anders met de Noord-Europese landen die zelf een stabiele munt hebben, zoals de Scandinavische landen en Engeland.

Daar kon en kun je goed zaken mee doen. Als Italië terugkeert naar de lire, krijgen we weer dezelfde problemen. Terwijl Nederland meer naar Italië exporteert dan naar de vs, China en India samen.’

Komt het nog goed met Italië?

‘Ik vind het lastig om op dagkoersen te reageren. Het is belangrijk dat Italië een geloofwaardige regering vormt en concrete hervormingen en bezuinigingen doorvoert. Dat hadden ze beter een jaar geleden kunnen doen. Dat ziet de markt ook.’

Frankrijk en Duitsland denken aan een kleinere eurozone. Wat vindt u daarvan?

‘Ik weet niet of dit verhaal klopt. Nederland heeft in elk geval de ferme wil om de eurozone te redden en te behouden voor ondernemers. We doen het voornamelijk voor hen, want zij scheppen welvaart en werkgelegenheid voor de burgers.’

‘De individuele landen moeten het werk doen. Het had nooit zover mogen komen. Dat begon al met de toetreding van Griekenland op basis van valse cijfers. Daarna is de hand14

having van het Groei- en Stabiliteitspact totaal tekortgeschoten. Italië is bijvoorbeeld nooit onder de 103 procent schuld geweest (afspraak was 60 procent; red.).’

‘Nederland is een van de weinige landen die een consequente koers hebben gevaren. Dat zeg ik niet om ons op de borst te kloppen, want dat past niet in zo’n crisis. Maar we hebben nooit gepleit voor versoepeling van de regels, en ons bezuinigingspakket gaat verder dan de Europese eisen. In de meeste landen is dat juist andersom.’

Zegt u dat ook tegen Frankrijk en Duitsland, die in 2003 het slechte ­voorbeeld hebben gegeven?

‘Ik heb het één keer op vriendelijke wijze gezegd. Maar vergeet niet dat Duitsland onze grote bondgenoot is, die moeten we erbij houden. En 2003, dat was toch onder een andere regering. Het is belangrijker om naar de toekomst te kijken en te zorgen dat de handhaving van de regels meer automatisch wordt.’

De Jager doelt op het zogenoemde six pack aan maatregelen dat onlangs door het Europees Parlement is aangenomen. Tot die maatregelen behoort strenger toezicht op de macro-economische onevenwichtigheden van lidstaten. In het geval van Nederland kan dan worden gedacht aan het handelsoverschot FORUM #21/17.11.11

en aan de schuldenlast die met de hypotheekrenteaftrek samenhangt. Er zouden zelfs sancties kunnen volgen. De Jager is daar niet bang voor: ‘In het geval van het handelsoverschot hebben we dat juist met de Duitsers kunnen nuanceren. Er volgt geen sanctie als het overschot te danken is aan de concurrentiepositie van een land, zoals bij ons het geval is.’

‘De hypotheekrenteaftrek zie ik ook niet als een fundamenteel probleem. Tegenover de hypotheekschuld staan aflossingsbedragen die zijn verwerkt in kapitaalverzekeringen en spaarregelingen. Die bedragen moet je ervan afhalen. Afgezien nog van de waarde van de onroerende zaken.’

Dat dnb-president Klaas Knot en zelfs het Weten­schappelijk Bureau van zijn eigen cda de hypotheekrenteaftrek recentelijk ter discussie hebben gesteld, kan hem niet vermurwen. ‘In het regeerakkoord hebben we afgesproken dat de hypotheekrenteaftrek onge­­­ moeid blijft. Dat hebben we aan de kiezer beloofd. Het onderwerp is nog steeds controversieel. Bovendien zou het schrappen van de aftrek neerkomen op een belastingverhoging die vooral neerslaat bij werkenden.’

Voor de bestrijding van de huidige crisis hebben de landen van de eurozone eind oktober afspraken gemaakt over de Griekse schuldsanering, het noodfonds en de bankensector.

Vindt De Jager dat akkoord niet te mager? ‘Er

phil nijhuis/anp

‘Als dit een puur Nederlandse crisis was, zou ik het als ondernemer aanpakken met snelle, daadkrachtige beslissingen’

moet nog veel worden uitgewerkt. En het akkoord gaat ervan uit dat individuele landen hun verantwoordelijkheid nemen. De tijd van politieke spelletjes is voorbij.’

Voor het noodfonds wordt ook gekeken naar China en Rusland. Is dat geen risico?

‘Het is in het belang van de hele wereld om de eurocrisis te temmen. Voor het functioneren van de wereldhandel is het essentieel om de Italiaanse economie te redden. Dan is het wel logisch als andere grote economieën ook een steentje bijdragen. Zeker als de Europese landen niet veel extra meer kunnen bijdragen.’

U kunt niet weer naar de Tweede Kamer.

‘Nou, ik kan me voorstellen dat er nog wel voldoende steun is, maar dan op voorwaarde dat de andere eurolanden ook meedoen. En dat kunnen ze niet allemaal meer.’

Het akkoord moet nog worden uitgewerkt.

Maar ondernemers willen actie zien.

‘Daar ben ik het helemaal mee eens. Als dit een puur Nederlandse crisis was, zou ik het als ondernemer aanpakken met snelle, daadkrachtige beslissingen. Maar ik kan niet bepalen wat er in Griekenland en Italië gebeurt. De dynamiek moet daar zelf op gang komen.’

‘Het is een ingewikkelde crisis, met zeventien soevereine landen die allemaal iets anders 15

willen. Tegelijkertijd constateer ik dat de gemiddelde schuld van die landen lager is dan die van andere economieën. Dus het systeem werkt, maar niet als landen er een potje van maken.’

Moet het imf het dan maar overnemen?

‘Dat heeft nu bij lange na niet genoeg geld in kas. Het Europese noodfonds is groter. Als het Internationaal Monetair Fonds meer geld krijgt, zou ik een grote rol zeker toejuichen.

Daar ben ik altijd voor geweest. Vorig jaar heb ik als enige een veto uitgesproken tegen een Europees noodfonds zonder een rol voor het imf. Ik denk dat meer collega-ministers mij nu steunen.’

‘De puristen in Europa, Frankrijk en de Europese Commissie voorop, hebben zich altijd verzet tegen een grotere rol van het imf. Hun houding was: het is onze achtertuin en die brengen we zelf wel op orde. Ik dacht toen al dat Europa niet de ervaring en het geld daarvoor had.’

Komt u nog aan andere dingen toe?

‘Ik moet ondertussen leiding geven aan het doorvoeren van een historische bezuiniging van 18 miljard euro. Daarnaast komt er meer wetgeving dan ooit af op de financiële sector.

Ik heb net acht wetten door de Kamer gekregen en weer drie nieuwe ingediend.’

FORUM #21/17.11.11

Krijgen de banken niet te veel voor de kiezen, zeker met de eurocrisis?

‘Het vertrouwen in de banken is essentieel, dat hebben we in 2008 gezien. Daarom versterken we dat vertrouwen met onder meer een bankbelasting, die neerkomt op het beprijzen van het risico, en versterking van de balanspositie. Die maatregelen kunnen in eerste instantie een – beperkte – negatieve invloed hebben op de reële economie, bijvoorbeeld in de vorm van minder kredietverlening, maar die invloed zal veel minder zijn dan die van een nieuwe bankencrisis.’

Kijkt u al uit naar het einde van uw ambtstermijn?

‘Nee, wel naar het einde van de eurocrisis.

Daar kijk ik zeker naar uit.’

Is het daarna mooi geweest als politicus?

‘Het is een prachtige functie, maar je moet het niet te lang doen. Ik wil ook wel een keer terug naar het bedrijfsleven.’

En het premierschap?

‘Nee, dat is niet aan de orde. Ik wil echt het bedrijfsleven in.’  www.vno-ncw.nl/eurocrisis

& broer Ondernemen zit in de genen. In deze serie vertellen ouders, kinderen, broers en zussen die samen of ieder een eigen bedrijf hebben over hun overeenkomsten en verschillen.

naam vestigingsplaats aantal medewerkers opgericht eigenaren

16

FORUM #21/17.11.11

rothers Horeca Groep (zes restaurants, B discotheek, evenementen) Bunnik, Utrecht, Amsterdam Zeventig vast, tweehonderd parttime 1997 Marco (links op de grote foto) en Rob Peek

‘Mijn broer was sterker’ Veertien jaar geleden startten ze met een discotheek. Inmiddels is hun zaak uitgegroeid tot een partycentrum en zes restaurants. De broers Marco en Rob Peek runnen samen Brothers. ‘Als ik iets roep, pakt Rob het op.’

Tekst: Jan Buevink | Foto’s: Jeroen Poortvliet, de heer en mevrouw Peek

Marco Peek (42)

Rob Peek (41)

‘Als jullie zaterdagochtend lekker op het veld staan, moet ik altijd schoonmaken. Dat zei mijn vader als hij ons van voetbal afhaalde toen we een jaar of 12, 13 waren. Onze ouders hebben dertig jaar een partycentrum gehad waar we als kinderen al meewerkten. Dat vonden we helemaal niet erg. Vriendjes met ouders die een eigen bedrijf hadden, moesten thuis ook meehelpen. Ik weet niet meer of we er toen al voor betaald kregen maar soms leverde het wel wat op.’

‘Rob is meer een echte horecaman. Hij is altijd bezig om het anderen naar hun zin te maken. Dat zit in hem en zo is hij ook met het personeel. Op vrijdag komt hij met koeken aanzetten en dan is het: nu allemaal koffie drinken! Hij vindt het belangrijk om een goede sfeer te maken.’

‘Eigenlijk wilde ik het vastgoed in, maar toen ik bijna klaar was met mijn makelaarsopleiding konden we op onze huidige locatie een discotheek beginnen. Mijn ouders moesten van hun oude plek weg en dit leek een mooie kans om iets nieuws te beginnen. Ik heb mijn opleiding maar in de hoek gegooid. Aanvankelijk wilden we onze discotheek Broers noemen. Maar er bleek al een grand café te bestaan met die naam. Toen hebben we voor Brothers gekozen. Daarin zat ook wel de klank van kameraadschap, welkom en samenzijn. De eerste jaren waren we alleen op zaterdag open, daarna ook op vrijdag. Later begonnen we met thema-avonden voor Aziaten, tieners, classics en in 2003 hadden we ons eerste restaurant.’

‘Vrijwel vanzelf is er tussen ons een taakverdeling gegroeid. Hij het personeel, de inkoop en de restaurants, ik de events en de financiën. Ik ben meer van de cijfers, de regeltjes, de administratie. Ik vind het leuk om dingen uit te zoeken. Ik denk dat ik wat creatiever ben en Rob meer uitvoerend. Als ik iets roep, pakt hij dat op. Wij hebben altijd bewust bij elkaar op een kamer gezeten. Je kunt niet alles met elkaar overleggen en zo blijf je toch op de hoogte. Als Rob met iemand belt, hoor ik dat met een oor ook.’

‘In het partycenter van mijn ouders schoven we in het weekend de tafels aan de kant en dan kwam de drive-in show erin. Soms kregen we dan op een avond wel duizend man binnen. Dat discotheekwerk vond Marco leuk. Mensen kwamen er eigenlijk vanzelf op af. Bruiloften zijn een andere tak van sport. Als mensen gaan trouwen, komen ze eerst de locatie bekijken, dan willen ze een offerte en vervolgens willen ze alles weer anders. Daar moet je mee kunnen omgaan. Dat deel zag hij niet zitten, misschien is hij daarom ook eerst die makelaarsopleiding gaan doen.’

‘Cijfermatig is Marco beter dan ik. Uit overzichten kan hij meer informatie halen. Natuurlijk bespreken we elke maand onze resultaten met de restaurantmanagers en de bedrijfsleiders, maar vervolgens is het natuurlijk zaak dat ze daar wat mee doen. Daarvoor maakt Marco dan weer nieuwe schema’s, grafieken, tabellen met kleurtjes.’

‘Ik ben iets gevoeliger en zorgzamer. Ik zal niet zeggen dat Marco dat niet is, maar hij stapt minder snel op iemand af. Als ik merk dat een medewerker niet lekker in zijn vel zit, vraag ik al snel of we een kopje koffie zullen drinken. Op andere terreinen is Marco weer toegankelijker. Hij is beter met de media en bij presentaties. Ook is hij beter in het zakelijke netwerken. Gesprekken met de gemeente over vergunningen en zo doet hij ook. Soms ben ik wel eens iets te direct en zeg ik gewoon wat ik denk. Hij kan beter zijn mond houden als dat nodig is.’

‘Marco was vroeger sterker, maar ik kon harder rennen. Als kind was ik echt zo mager als een lat. We deden veel samen, hadden ook altijd dezelfde vrienden. We zijn hier in Bunnik geboren en nog steeds gaan we elk jaar skiën met een vriendenclubje dat nog uit onze lagere schooltijd stamt. Ik heb altijd tegen mijn vrouw gezegd dat ik ook graag kinderen wilde die dicht na elkaar kwamen. Mijn oudste en middelste dochter schelen net zoveel als Marco en ik. Daar zie je hetzelfde als vroeger bij ons thuis. Dat is fantastisch: die zijn ook echt vriendinnen geworden.’ 

17

FORUM #21/17.11.11

achtergrond

kom van die bank

18

FORUM #21/17.11.11

af!

Studeren in het buitenland? Nederlandse studenten komen nauwelijks over de grens. Uit gemakzucht, luiheid. Wat de oorzaak ook is: hoe krijgen we de student uit zijn stoel?

Tekst: Remko Ebbers | Foto: Jeroen van Kooten/hh

Alexander van Loon, student public administration, liet vorig jaar zijn plan om in buitenland te studeren voor wat het was. Hij schreef er over op zijn weblog. Duitstalige landen, Frankrijk en Zuid-Europa vielen af, omdat hij geen geschikte Engelstalige studie kon vinden. Hij was ook wat laat begonnen met zoeken. Dan waren er secundaire ‘arbeidsvoorwaarden’. ‘Het probleem van Zweden is dat het wel veel mooie blonde vrouwen heeft, maar dat het klimaat iets minder aantrekkelijk is dan in Nederland en vooral dat het prijspeil ook vergelijkbaar is met Nederland. Ik dacht, als ik toch naar het buitenland ga, dan kan het toch maar beter ergens zijn waar het goedkoop is en bij voorkeur met een beter klimaat.’ Hongarije (universiteit in Pécs) werd te ingewikkeld, ‘ongemerkt’ verliep de Zweedse inschrijvingstermijn en na twee jaar hbo en vier jaar universiteit was hij ook wel ‘studiemoe’.

zesjescultuur Alexander van Loon is niet de enige student, die wel een wat halfslachtige poging onderneemt een deel van zijn studie in het buitenland te volgen, maar daar uiteindelijk niet in slaagt. Het aantal Nederlandse studenten dat onderwijs volgt in het buitenland groeit maar heel langzaam. In 2008 studeerden dertienduizend Nederlanders over de grens.

Vijf jaar eerder waren dat er net iets minder dan dertienduizend. Dat lijkt best een aardig aantal; je zult al die jongens en meisjes maar op de koffie krijgen. Maar op de volledige studentenpopulatie is dat een stijging van 2,4 naar 2,7 procent. En dat terwijl er allerlei organisaties zijn die studies of stages in het buitenland promoten en elke universiteit wel een uitwisselingsprogramma heeft. Bovendien de Nederlandse studiebeurs is ook geldig bij een studie over de grens. Waarom komen al die studenten niet in beweging? Zeker met het oog op de banen, die ze na hun studie willen bemachtigen. Het Nederlandse bedrijfsleven staat te springen om mensen die overweg kunnen met verschillende handelsculturen. Dus een beetje studie of stage in het buitenland kan dan geen kwaad.

19

FORUM #21/17.11.11

achtergrond Toppertjes

Waar komen onze importstudenten vandaan?*

Twaalf Nederlandse universiteiten staan in de top-200 van de internationale ranglijst van het Britse magazine Times Higher Education.

Volgens die World University Rankings 2011 scoren alleen de vs en Groot-Brittannië beter. Al is een beetje nuancering wel op zijn plaats: Nederland scoort goed omdat het heel veel universiteiten heeft, die het gemiddeld genomen best goed doen. Echte uitblinkers, topuniversiteiten, zoals Harvard en Stanford in de Verenigde Staten, kennen we hier niet. De beste universiteit volgens de ranking is overigens het California Institute of Technology. De Universiteit van Utrecht is de hoogst geplaatste Nederlandse instelling op plaats 68.

Geen wonder in elk geval dat buitenlandse studenten met ambitie graag naar Nederland komen voor een opleiding. Jaarlijks zijn dat er zo’n tachtigduizend. Dat kost natuurlijk geld, zo’n 200 miljoen euro.

Hoewel er ook geld wordt bespaard doordat Nederlandse studenten in het buitenland studeren (ongeveer 100 miljoen euro). sp en pvv vroegen het kabinet in september wat de gevolgen daarvan zijn en de regering beloofde om in november met een analyse te komen. Die zou overigens wel eens positiever uit kunnen pakken dan sp en pvv denken. Tegenover de kosten staan namelijk ook baten. Er worden internationale contacten gelegd, die zich later weer kunnen vertalen in handelscontacten. Waar begint een Chinees die in Rotterdam studeerde als hij een handelsnetwerk voor Europa moet opzetten? Waarschijnlijk bij zijn Alma Mater.

De top-5

En was het ook niet zo dat er weer gestreefd wordt naar excellentie in het onderwijs? Uitblinkers moesten toch gestimuleerd worden om Nederland naar de Top-5 van meest innovatieve economieën ter wereld te brengen? Zo heeft minister van Onderwijs Marja van Bijsterveldt aangekondigd niet alleen geld te besteden aan het opkrikken van de achterblijvers, maar ook goede studenten mogelijkheden te geven boven het maaiveld uit te steken. Je zou denken dat een tijdje ervaring opdoen over de grens dé manier is voor een student om te ontsnappen aan de zesjescultuur waarop zo wordt afgegeven.

gemakzucht Dat Nederlandse jongeren niet meer in het buitenland studeren, heeft voor een groot deel te maken met gemak, zegt Han van der Horst. Hij is medewerker van Nuffic, een door de overheid gesteunde organisatie die internationale onderwijsprogramma’s beheert en stimuleert. ‘Het ontbreekt aan pushfactoren’, legt Van der Horst uit. ‘Je kunt hier veel en goed onderwijs krijgen. En als je een vriendinnetje hebt in dezelfde stad en je bent al niet zo avontuurlijk aangelegd, dan is het makkelijk om maar gewoon voor een studie in Nederland te kiezen.’

Als het onderwijs in Nederland goed is en je vindt altijd wel iets dat je leuk vindt, who cares? Nou, bedrijven die internationaal zaken doen bijvoorbeeld. Zij willen graag mensen die hebben bewezen dat ze met andere culturen kunnen omgaan, in vreemde keukens hebben gekeken en hun talen beter spreken dan het ‘du pain, du vin, du boursin-­ niveau’. Een buitenlandse studie is snel van een cv af te lezen als je naar die extra kwaliteiten zoekt. Met iemand die in Zwolle is geboren en in Groningen heeft gestudeerd, heb je die associatie niet zo snel.

Bij Unilever willen ze nog net niet zeggen dat je zonder internationale studie-ervaring geen schijn van kans maakt om in hun managementprogramma te komen, maar veel scheelt het niet. Jaarlijks gaan tussen 20

FORUM #21/17.11.11

25.000

Frankrijk

Spanje

5.000

België

10.000

China

15.000

Duitsland

20.000

0 *Gegevens 2010/2011

Waar gaan onze eigen studenten naar toe?* De top-5

1.000

Spanje

2.000

��

3.000

Duitsland

4.000

België

5.000

Groot Brittannië

6.000

0 * Gegevens van studiejaar 2007/2008

de dertig en veertig management trainees een tweejarig programma in bij de multinational. Het zijn, volgens Iris van der Hoek, talent specialist Benelux bij Unilever, de toekomstige leiders. Het bedrijf verwacht dat ze in acht tot tien jaar op seniormanagement niveau werken.

geen schijn van kans ‘Het is zeker geen absolute must, maar wie buitenlandervaring heeft, heeft bij een cv-screening zeker een groot voordeel’, zegt Van der Hoek. ‘Wij denken dat het iets zegt over de proactiviteit van een student. Hij of zij kan zelf dingen regelen. Het is ook goed voor de persoonlijke ontwikkeling, want je leert jezelf op een andere manier kennen in het buitenland. Bij Unilever moet veel op internationaal niveau worden samengewerkt. Als je in het buitenland hebt gestudeerd, kun je beter cultuurverschillen managen. Het maakt natuurlijk ook uit of je een trimester in Duitsland hebt gestudeerd of een jaar in Sjanghai. Dat laatste vergt veel meer van je aanpassingsvermogen.’

Dat geldt niet alleen voor grote wereldomspannende multinationals.

Tomtom is in omvang niet te vergelijken met Unilever, maar het bedrijf is zeker internationaal georiënteerd. Ook hier hebben internationale studenten een voordeeltje, zonder dat het nu zwart op wit in het aannamebeleid staat. ‘Bij ons werken veel buitenlandse studenten die in Nederland zijn blijven hangen’, zegt Nienke Theunissen, global graduate recruiter bij Tomtom. ‘Zij hebben vaak in hun eigen land een bachelor gehaald en zijn in Nederland gekomen voor een master. Ze komen uit de hele wereld, de eu, Amerika, Oost-Europa, Iran. We hebben net iemand uit Vietnam aangenomen.’

‘Binnen Tomtom wordt alleen Engels gesproken. De Nederlanders die hier werken, spreken ook vloeiend Engels. Dat is een voordeel als iemand in het buitenland heeft gestudeerd; goede beheersing van het Engels is vaak het resultaat. En ik denk een studie in het buitenland

dik nicolai

column scheer Zesjes In totaal studeren er 81.700 buitenlandse studenten aan Nederlandse universiteiten en hogescholen afkomstig uit 61 verschillende landen. Naast de top-5 is Nederland de laatste jaren ook erg in trek bij studenten uit Bulgarije, Turkije, Griekenland en Polen.

Totale studentenpopulatie in Nederland (universiteiten en hogescholen) is 656.359.

Tegenover tachtigduizend importstudenten, gaan er maar veertigduizend Nederlandse naar het buitenland. Dat blijkt uit de jaarlijkse analyse van de Nuffic, dat internationale onderwijsprogramma’s beheert en stimuleert.

Nederlandse studenten klagen nog niet over verdringing door buitenlandse concurrenten, maar als er steeds meer internationale studenten komen, kan dat veranderen. Dat geldt vooral voor studies met een beperkt aantal plaatsen zoals geneeskunde of psychologie. Goede studenten uit het buitenland krijgen soms een plek ten koste van Nederlandse studenten met lagere cijfers. Pascal ten Have van de studentenvakbond lsvb begrijpt het wel als universiteiten gemotiveerde studenten met hoge cijfers uit het buitenland meer kans geven dan Nederlandse studenten met een zesje, zei hij tegen Radio Wereldomroep.

Bron: Nuffic

ook iets zegt over de zelfredzaamheid van een student. Dat zijn dingen die hier belangrijk zijn.’

als huismus trekvogel wordt Er valt dus heel wat voor te zeggen om Nederlandse studenten te stimuleren om over de grens te studeren. Ze doen er kennis en contacten op waar ze later gebruik van kunnen maken. Het bedrijfsleven krijgt zo medewerkers die mee kunnen doen in de steeds internationaler wordende economische wereld. Die gemakkelijker contact leggen in het buitenland. Iets waar Nederland het als exportland wel van moet hebben. Maar ook om het Topsectorenbeleid van dit kabinet succesvol te laten zijn, is dat geen overbodige luxe.

Alleen, hoe maken we gewaardeerde trekvogels van onze huismusjes?

De overheid lijkt zich te concentreren op bezuinigen en onderwijs binnen de grenzen. Han van der Horst van de Nuffic vindt dat er de afgelopen jaren wel stimulansen zijn gekomen: ‘Het master/bachelorsysteem heeft veel losgemaakt. Nederlandse studies sluiten beter aan op buitenlandse. Misschien dat we een reactie zien nu de volle mep betaald moet worden voor een tweede masterstudie. Het kan zijn dat studenten een Nederlandse studie financieel gaan vergelijken met een studie over de grens.’ Stimuleren door Verelendung, noemt hij dat. En het bedrijfsleven kan ook wat doen, vindt Van der Horst: ‘Bedrijven zouden studiebeurzen beschikbaar kunnen stellen, speciaal voor studies in het buitenland. En ruchtbaarheid blijven geven aan hun belang bij studenten met internationale ervaring. Studenten realiseren zich niet welke kansen er voor hen in het buitenland liggen.’ Uiteindelijk moeten de studenten zelf aan de slag. Nienke Theunissen van Tomtom: ‘Volgens mij zijn er geen hoge drempels om in het buitenland te studeren. Ik heb een half jaar psychologie gestudeerd in Engeland, dat werd goed gefaciliteerd.

Als je dat niet kunt regelen, ben je echt heel weinig gemotiveerd.’  21

FORUM #21/17.11.11

Zero ‘Houdt het dan nooit op?’, roept Carice van Houten vertwijfeld uit in de film Zwartboek. Ze heeft het dan over de Tweede Wereldoorlog (en niet over de eindeloze stroom films over die oorlog).

Bij mij thuis mogen we die uitroep graag lenen voor allerhande situaties: van het opruimen van de rotzooi die de kinderen achterlaten tot de blauwe envelop op de deurmat. De euro hoort er inmiddels ook bij.

Niet dat ik wil dat de euro zelf ophoudt, maar de eurocrisis mag er zo langzamerhand wel een einde aan breien. Dat zit er voorlopig niet in. Net als ik denk dat het even wat rustiger wordt met het aftreden van Papandreou in Griekenland en het voornemen te vertrekken van Berlusconi in Italië, zeggen de financiële markten het vertrouwen in Italiaanse staatsleningen op en worden alle worst case scenario’s weer van stal gehaald.

Een dag later duikt het bericht op dat Franse en Duitse ambtenaren op hoog niveau de mogelijkheid bespreken van een kleinere eurozone. Dat bericht wordt snel naar het rijk der fabelen verwezen, want alles wat de euro kan verzwakken moet fel worden bestreden, maar het kwaad is dan al geschied.

De discussie die vervolgens ontstond, bracht de neuro en de zeuro terug op de agenda. Enkele maanden geleden waren die op de achtergrond geraakt, ondergesneeuwd door weer nieuwe ontwikkelingen. Ik zat niet op het duo te wachten. Niet om inhoudelijke redenen, want je kunt er best serieus over nadenken en praten met elkaar. Maar ik heb moeite met de terminologie.

Ik ben van mening dat dingen, systemen, processen en dergelijke nooit wat kunnen voorstellen als de naam niet deugt. Neuro en zeuro. Dat klinkt als neurotisch en zeuren. Toegespitst op de Europese situatie: de noordelijke eurolanden worden neurotisch van het gezeur om geld van de zuidelijke eurolanden. Zeuro komt bovendien in de buurt van zero, en dat heeft alleen in combinatie met frisdrank een positieve klank.

Daar zou je tegenin kunnen brengen dat in andere Europese landen dit taalverband niet zo wordt gelegd. Daar wordt gesproken over de neuro en seuro. Maar dat klinkt nog steeds niet echt lekker.

Als je deze lijn doortrekt, klinkt gulden wel aanlokkelijk. Gulden klinkt naar gouden. De oudere benaming, florijn, klinkt naar ­floreren en florissant. Laat de pvv het maar niet horen.

Paul Scheer

vreemde ogen

‘Betere balans werk en privé’

Jennifer Smiley (35) Nationaliteit: vs Functie: six sigma master black belt ­candidate bij Momentive Specialty Chemical Hier sinds: 2011

‘Nederlanders zijn niet de warmste mensen.

Waarschijnlijk heeft dat te maken met hun klimaat. Ze zijn eerlijk en direct omdat ze geen bergen hebben om zich achter te verstoppen.’

‘Dat is het beeld dat ik vooraf had, gebaseerd op de cultuur- en taallessen die ik volgde ter voorbereiding op mijn verblijf. Het klopt dat Nederlanders niet overdreven emotioneel zijn, maar ik vind ze wel erg aardig en open.

Nederland is voor mij een makkelijke plek om te settelen. Het klimaat is perfect voor iemand die van hardlopen houdt, als je het vergelijkt met New Orleans, waar ik de afgelopen dertien jaar heb gewerkt en gewoond. In Nederland wordt al over een hittegolf gesproken als het 25 graden is.’

‘Aanvankelijk zou ik hier een week blijven voor een project in het kader van de six sigma­methode. Dat is een manier om organisaties efficiënter te maken met behulp van statistieken.

Toen ik langer kon blijven, heb ik meteen toe22

gehapt. Ik ben hier voor twee jaar en hoop nu al op verlenging. Mijn vriend is meegekomen en studeert hier via internet. Los van dat het ons hier bevalt, is Nederland ook een goede uitvalsbasis voor de rest van Europa.’

‘In New Orleans staat Nederland bekend om zijn watermanagement. Dat was al lang voor Katrina het geval. New Orleans heeft zelfs geld gedoneerd in 1953. Ik vind het fantastisch om te zien dat in Rotterdam een metro rijdt; in New Orleans wordt altijd gezegd dat een metro­ stelsel onder water zou lopen. Wat me wel verbaasd heeft, is dat het land op slot gaat als er een klein beetje sneeuw valt.’

‘Nu ik vanuit het buitenland naar de vs kijk, zie ik pas hoeveel Amerikanen met zichzelf bezig zijn.

Ze spreken geen tweede taal en hebben geen besef van de rest van de wereld. Ze gaan hooguit op vakantie naar Mexico. Amerika is natuurlijk ook een groot land waar veel te vinden is.’

‘Wat ik mis is het eten van New Orleans. De FORUM #21/17.11.11

Nederlandse cuisine is simpel; op zich houd ik daar wel van. Wat mij verder opvalt aan Nederlanders is dat zij bereid zijn om anderhalf uur te rijden voor een uitverkoop.’

‘Jullie hebben een betere balans tussen werk en privéleven. Een vakantie is hier ook echt vakantie. In de vs moet je het met twee weken per jaar doen, en dan ben je nog steeds bereikbaar.

Wat ik dan wel fascinerend vind, is dat het hier zo gewoon is om een burn-out te hebben. Ik weet niet of dat goed of slecht is.’  Tekst: Paul Scheer Foto: Erik van der Burgt

podium belrondje

Thuis aan de slag?

Als een vijfde van de werknemers twee dagen per week thuis werkt, levert dat bijna 3 miljard euro op. Dankzij minder files, een lagere co2-uitstoot en een hogere productiviteit . Dat blijkt uit onderzoek van PriceWaterhouseCoopers in opdracht van Natuur & Milieu.

Werken uw werknemers al twee dagen thuis?

Tekst: Frank den Hoed | Foto’s: fmax, Christiaan Krouwels

Jeroen Vonk | Reuyl Juweliers | Dronten

‘Efficiënter’ ‘Ik denk dat het nieuwe werken heel belangrijk gaat worden. Als je leest hoeveel geld ermee kan worden bespaard, is het echt de moeite waard ermee aan de slag te gaan. Ik vind het ook helemaal van deze tijd. Je kunt tegenwoordig overal inloggen op een bedrijfsnetwerk.

Dat maakt het voor veel mensen gemakkelijk om op bepaalde dagen van de week op afstand te werken.’

‘Bij mijn eigen bedrijf ligt het helaas wat lastiger. Ik heb

Piet Zeeuw | Autohaag Zeeuw | Delft

‘Minder reistijd’ ‘De mogelijkheden van het nieuwe werken zijn binnen mijn onderneming beperkt. Dat heeft niet zozeer te maken met het idee, maar met de praktische invulling ervan. Ik heb een aantal automobielbedrijven. Dat betekent dat we dienstverlenend bezig zijn. We voeren reparaties uit, doen onderhoud en verkopen auto’s. En daarvoor moet je dicht bij de klant zijn. Voor dat werk zie ik, in elk geval op dit moment, geen mogelijkheden voor thuis werken.’

‘Maar op administratief gebied wél. Daar doen we het sinds kort ook. Ik heb twee mensen die wat verder weg wonen. Zij werken nu één dag per week thuis. Vooralsnog bevalt dat goed. Het scheelt alleen al veel reistijd. Er moet natuurlijk wel gelegenheid zijn om thuis rustig te kunnen werken. En dat is bij deze mensen het geval. Het zal trouwens altijd om een deel van de werkweek gaan.

Want mensen moeten wel contact houden met het bedrijf, met collega’s. Bijvoorbeeld voor werkoverleg.’

Arian Khamooshian | Greenmotion Technologies | Delft

‘Hoop regelwerk’ ‘Wij werken aan innovatieve projecten op het gebied van energie. Ik zie binnen mijn bedrijf zeker mogelijkheden voor het nieuwe werken. Sterker nog: we passen het al toe. Een van de wetenschappers uit ons team werkt normaal gesproken een tot twee dagen per week thuis.

En de afgelopen weken heeft hij zelfs een dag of tien achtereen thuis gewerkt aan een project. Dat gaat probleemloos.’

23

twee juwelierszaken. M’n verkopers kunnen moeilijk twee dagen per week vanuit huis gaan werken. Zij moeten er gewoon zijn om de klanten te verwelkomen. En ook mijn eigen mogelijkheden zijn beperkt. Neemt niet weg dat ik op mijn kantoordagen zoveel mogelijk vanuit huis probeer te werken. Het scheelt me veel reistijd. Tijd die ik beter kan gebruiken als werktijd. Ik heb ook het idee dat ik mijn uren thuis efficiënter kan indelen. En dat is goed voor de productiviteit.’

FORUM #21/17.11.11

‘Maar de meesten werken nu toch gewoon op het bedrijf.

Eenvoudig omdat in ons werk thuiswerken niet altijd mogelijk is. Ik doe soms wel dingen thuis. Als ik een rapport moet schrijven of een businessplan, kan ik vooruit met m’n laptop en dan hoef ik niet speciaal naar kantoor. En dat geldt voor m’n collega’s ook. Maar voor veel werkzaamheden zijn we aangewezen op de laboratoriaplekken waar we werken. Of op pc’s met grote schermen. En het vraagt ook een hoop regelwerk.’

podium vijf vragen aan

sybilla dekker Eén, vier, vijf. Sinds ‘ChemiePack’ is er volop discussie over de vraag hoeveel toezichthouders er moeten komen om bedrijven in de gaten te houden die met gevaarlijke stoffen werken. Als het aan de Tweede Kamer ligt, komt er maar één.

Sybilla Dekker, boegbeeld Programma Uitvoering met Ambitie: ‘Ik ga ervan uit dat staatssecretaris Atsma verstandiger is.’

Tekst: Jiska Vijselaar | Foto: Marco de Swart

‘Atsma moet niet kiezen voor één dienst’ Eén of vijf toezichthouders? Moet de vraag niet zijn: wie had de brand in Moerdijk kunnen voorkomen?

‘Incidenten zijn nooit helemaal te voorkomen. Maar wat wel nodig is, is verbetering van de vergunningverlening aan bedrijven, beter toezicht en betere handhaving. Ook voor de bedrijven die risico’s lopen op zware ongevallen. De discussie over verbetering van vergunningverlening, toezicht en handhaving loopt al vanaf 2009. Als onafhankelijk boegbeeld van het Programma Uitvoering met Ambitie heb ik dat proces aangejaagd.

Met succes, want vanaf 1 januari 2013 zijn er ongeveer dertig regionale uitvoeringsdiensten operationeel. Daarin is regionaal kennis en expertise gebundeld van alle gemeentelijke diensten, die zich hiermee bezig houden.’

Wat betekent dat voor bedrijven die risico’s lopen op zware ongevallen?

‘Als het aan gemeenten, provincies en het bedrijfsleven ligt, worden er vanaf 2013 van de dertig regionale uitvoeringsdiensten vier of vijf aangewezen die zich bezighouden met dit soort bedrijven. Ik ben daar zelf ook een groot voorstander van. De deskundigheid wordt zo enorm verbeterd. Veel kleine 24

gemeenten hebben niet voldoende kennis in huis om vergunningverlening, toezicht en handhaving goed te regelen. Terwijl ook binnen hun gemeentegrenzen bedrijven zijn gevestigd in de categorie ‘risico zware ongevallen’. Dat is ongewenst.’

De Tweede Kamer wil één supertoezicht­ houder in Den Haag. Is dat een goed plan?

‘Absoluut niet. Kijk nu gewoon eens naar de kaart van Nederland. Dan kun je een aantal gebieden aanwijzen waar bedrijven zitten met risico op grote ongevallen. Het is verstandig in die regio’s regionale uitvoeringsdiensten op te zetten, die de deskundigheid in huis hebben om goed met dit soort bedrijven om te gaan. Dat regel je niet ver weg vanuit Den Haag, maar op locatie. Daar zit de deskundigheid, zowel bij de overheid als de bedrijven zelf. Zie je het al voor je: ambtenaren vanuit Den Haag naar het Noorden sturen, die geen idee hebben hoe de regio en de bedrijven daar in elkaar zitten? Dat is pure verspilling.’

Maar vergunningverlening, toezicht en handhaving in één hand is toch niet wenselijk?

‘Dat is ook niet de consequentie. Natuurlijk FORUM #21/17.11.11

zullen die taken bij elke regionale uitvoeringsdienst gescheiden worden. Maar goed toezicht bijvoorbeeld is alleen mogelijk als je weet hoe de vergunningverlening tot stand is gekomen. In één regionale uitvoeringsdienst wordt die kennis gemakkelijk, zonder extra bestuurlijke drukte gedeeld. Dat is goed voor de overheid en dat is goed voor het bedrijfsleven.’

Dus staatssecretaris Atsma moet zich niet laten leiden door de Kamer?

‘Ik ga ervan uit dat de staatssecretaris verstandig is en niet zal kiezen voor centralisatie van toezicht en handhaving in één dienst. Hij heeft tijdens het overleg in de Kamer laten weten dat hij veel voelt voor vier of vijf regionale uitvoeringsdiensten. Het kan toch ook niet zo zijn dat er alweer een koerswijziging komt. Gemeenten en provincies zijn ondanks de bezuinigingen keihard bezig om de regionale uitvoeringsdiensten uit de grond te stampen. Er is nu duidelijkheid nodig en niet weer onzekerheid. Daar zitten provinciale en gemeentelijke bestuurders niet op te wachten en het bedrijfsleven ook niet.’  www.vno-ncw.nl/omgevingsdiensten

podium uitspraken

‘Ik had gehoopt dat deze generatie zich 50 procent Nederlander en 50 procent Europeaan zou voelen. Helaas.’ ser-voorzitter Alexander Rinnooy Kan, Het Financieele Dagblad van 14 november

‘Ik heb er een handje van dat als mensen niet zeggen dat ik het goed doe, ik het dan maar zelf zeg.’

Tv-maker en theaterman Ivo Niehe, de Volkskrant van 14 november

‘De revolutie eet zijn kinderen op, maar de revolutie blijft.’

Oud-politicus en schrijver Jan Terlouw, nrc Handelsblad van 12 november

‘Regels werken middelmatigheid in de hand.’

Psycholoog Barry Schwartz, Management Team van 4 november

‘Als het bij je begrafenis alleen maar over je werk gaat, heb je een armoedig leven gehad.’

Zanger en acteur Bastiaan Ragas, Intermediair van 4 november

‘Een veel groter probleem dan immigratie is geen immigratie.’

D66-voorman Alexander Pechtold, Trouw van 7 november

‘Van binnen ben ik nog steeds een roker.’

Minister Edith Schippers van Volksgezondheid, Vrij Nederland van 5 november

‘Als je niet oplet, is de ene helft van Nederland de andere aan het adviseren. En omgekeerd. Daar schiet je niets mee op, er moet ook wat geproduceerd worden.’

Jan Kamminga (oud-voorzitter fme-cwm), De Telegraaf van 5 november

‘Als je denkt dat co2-uitstoot helemáál geen probleem is, moet je pvv stemmen.’ vvd-Kamerlid René Leegte, Vrij Nederland van 12 november

‘Ik ben opeens geen Griek, maar een pig, een varken.’

Stavros Lambrinidis, Grieks minister van Buitenlandse Zaken, nrc Handelsblad van 10 november

‘Ik ben optimistisch. Ik zie het niet alleen, ik voel het ook.

Het barst van de plannen en ideeën.’

Hans Biesheuvel, voorzitter mkb-Nederland, De Telegraaf van 11 november 25

FORUM #21/17.11.11

tegenspraak

de tegenspraak van arbeidseconoom paul de beer

‘Bedrijfsleven niet gebaat bij flexwerkers’ Het bedrijfsleven heeft geen baat bij een grote flexibele schil. En werknemers al helemaal niet, stelt Paul de Beer, Amsterdams hoogleraar arbeidsverhoudingen, op basis van recent onderzoek in opdracht van het Wetenschappelijk Bureau voor de Vak­ beweging. Maar volgens werkgevers had de Nederlandse economie er zonder die flexibele schil nu een stuk slechter voor gestaan.

Tekst: Michèle de Waard | Foto’s: Cor Salverius/Dijkstra

26

FORUM #21/17.11.11

Mijnheer De Beer, bedrijven hebben flexwerkers hard nodig om te overleven.

‘Op korte termijn zijn er voor de individuele werkgever zeker voordelen aan de flexibele inzet van arbeid. Hij kan snel reageren op veranderde economische omstandigheden. Dat is zonder meer belangrijk. In een crisis kan een flexibele schil de levenskansen van een bedrijf zeker vergroten. Maar op lange termijn is het effect twijfelachtig.’

De toenemende concurrentie op de wereldmarkt dwingt bedrijven zich voortdurend aan te passen.

‘Dat zou betekenen dat bedrijven de concurrentie uitsluitend voeren op basis van beperking van loonkosten. Dat is niet het sterke punt van de Nederlandse economie. Nederland moet vooral op kwaliteit en productiviteit concurreren. Het gevaar is dat een te grote hoeveelheid flexwerkers juist ten koste gaat van kwaliteit en productiviteit. Als een bedrijf veel flexibel personeel in dienst heeft, zal de neiging van beide kanten om te investeren in de relatie niet groot zijn.’

U onderschat ondernemers: zij zijn er juist vanwege de con­cur­ rentie helemaal op gefocust de goede kennis in huis te hebben.

‘Ja, maar bedrijven zoeken heel specifieke kennis. Die ontbreekt bij de meeste flexwerkers omdat zij ook weer elders inzetbaar moeten zijn.’

Ondernemers zorgen er zelf voor dat het personeel die kennis krijgt en ook de groep hoog opgeleide zzp’ers groeit.

‘Deze zzp’ers zullen zeker proberen hun kennis op peil te houden.

Maar ook voor hen zal gelden dat ze vooral investeren in kennis die ze eveneens in andere bedrijven kunnen verzilveren. Ook zij zullen weinig investeren in bedrijfsspecifieke kennis. En juist in een kenniseconomie zit het concurrentievoordeel vooral in het menselijk kapitaal.’

Tijdens de crisis heeft de flexibele schil de Nederlandse economie geen windeieren gelegd. Bovendien, een grote meerderheid van de zzp’ers kiest zelf voor dit bestaan.

‘Er moet wel een onderscheid gemaakt worden tussen vormen van flexibiliteit en verschillende soorten werknemers. Uit onderzoek blijkt dat de meerderheid van de mensen met een flexibel dienstverband – dus geen zzp’ers – het liefst een vaste baan wil hebben. Bij scholieren en studenten is dat anders. Maar mensen voor wie een tijdelijk contract het hoofdinkomen is – uitzendwerkers en oproepkrachten in de horeca, detailhandel of schoonmaak – zijn niet zo blij met hun werk.

Ook in de zakelijke dienstverlening en in de industrie worden steeds vaker flexkrachten ingeschakeld, omdat ondernemers zich willen in­dekken tegen sterke schommelingen van de conjunctuur.’

Flexwerkers hebben zelf ook baat bij een winstgevend bedrijfsleven dat de crisis overleeft.

‘Binnen bedrijven kan ook veel winst behaald worden door interne flexibilisering op het gebied van functies, lonen, arbeidstijden. Deeltijd-ww was daar een voorbeeld van tijdens de vorige crisis. Er werden minder uren gewerkt en dus daalden de loonkosten. Een permanente regeling van arbeidstijdverkorting zoals in Duitsland zou wenselijk zijn.’

En wie gaat dat betalen?

‘Er kan ook meer flexibiliteit in de lonen worden aangebracht. Een deel van de lonen zou automatisch kunnen meeademen met de omzet van een bedrijf.’

27

FORUM #21/17.11.11

Voor jongeren is een tijdelijke baan ook een opstap naar vast werk. Daardoor is de jeugdwerkloosheid in Nederland zo laag.

‘Als het zo werkt, is het prima. Maar de praktijk is weerbarstig. Uit het onderzoek van Ronald Dekker van de Universiteit van Tilburg en ook van het cbs blijkt dat de doorstroom van flexwerk naar vast werk stagneert. Er stromen minder mensen door naar een vast contract dan krap tien jaar geleden. Vorig jaar was dat iets meer dan 20 procent; in 2001 was dat nog ruim 30 procent. In de nabije toekomst zal een groeiend deel van de flexwerkers voortdurend in onzekerheid verkeren over hun baan en hun inkomen.’

Vorig jaar zijn er tijdens het herstel vooral flexibele banen bijgekomen.

‘Je kunt ook zeggen, anders waren het vaste banen geweest.’

Beter een tijdelijke baan dan geen baan. De economische on­zekerheid had er eerder toe geleid dat niemand was aan­ genomen. Minister Verhagen wil terecht de Flexwet oprekken.

‘De wet Flex en Zekerheid biedt meer mogelijkheden voor afwijkingen dan verondersteld wordt. Maar de discussie rond de Flexwet kun je niet los zien van ontslagrecht. Ik vind twee ontslagroutes, via de uwv en de kantonrechter, ongelukkig. De ontslagvergoedingen zijn kostbaar en dragen op geen enkele manier bij aan het vinden van een nieuwe baan.’

Aanpakken dus, dat ontslagrecht.

‘Er zit een weeffout in het systeem. Het geld van de ontslagvergoeding kan beter worden benut voor extra scholing zodat iemand na ontslag weer snel elders aan de slag kan gaan. Werkloosheid brengt altijd voor iedereen kosten met zich mee. Beter is als bedrijven overtollige mensen vasthouden totdat zij een nieuwe baan hebben gevonden. ‘Van werk naar werk’ is de beste manier om de arbeidsmarkt flexibel en dynamisch te maken.’  www.vno-ncw.nl/arbeidsmarkt

actueel

macht

‘

is een vies woord’­

Wie trekt er aan de touwtjes? Volgens de Volkskrant hoeven ondernemers niet te klagen over hun invloed op de politiek. Hoe kijken zij zelf aan tegen hun rol als spin in het web?

Tekst: Karin Bojorge, Jiska Vijselaar

Top-10 van de Volkskrant 1. Bernard Wientjes (voorzitter vno-ncw) 2. H ans Wijers (scheidend bestuursvoorzitter Akzo Nobel) 3. A lexander Rinnooy Kan (voorzitter Sociaal-Economische Raad) 4. Jeroen van der Veer (oud-bestuursvoorzitter Shell) 5. Jan Hommen (bestuursvoorzitter ing)

Deze week kwam de Volkskrant weer met haar top-200 van meest invloedrijke personen.

Opvallend: ondernemers en belangenorganisaties van ondernemers zijn buitengewoon goed in dit lijstje vertegenwoordigd. Op nummer 1 dit jaar wederom vno-ncw-voorzitter ­Bernard Wientjes. In de Volkskrant zei hij hierover: ‘Macht is een vies woord, wij hebben invloed. Dat is best goed voor Nederland, want ik durf te zeggen dat wij daar op een zeer verantwoorde manier mee omgaan.’

Bescheidenheid is op zijn plaats, voegt hij daar aan toe: ‘Wentel je nooit in je kracht van dit moment. Hierna komen weer andere tijden, met een ander soort kabinet.’ Wat zeggen de drie kopstukken uit de top-10 van 2010 Alexander Rinnooy Kan, Ad Scheep­bouwer en Jeroen van der Veer? En waarvoor gebruiken zij hun invloed? ‘Uiteindelijk is de politiek de baas.’

28

FORUM #21/17.11.11

6. Piet Moerland (bestuursvoorzitter Rabobank) 7. Niek Jan van Kesteren (directeur vno-ncw en mkb-Nederland) 8. Paul Schnabel (directeur Sociaal en Cultureel Planbureau) 9. Ruud Lubbers (minister van Staat)

10. Klaas Knot (president van De Nederlandsche Bank)

arenda oomen

­

jeroen van der veer Nummer 4 in de Volkskrant 200 (nummer 6 in 2010) • (President-)commissaris bij Unilever, ing, Philips • Non-executive director bij Shell • Voorzitter Platform Bèta Techniek

‘Wij zijn slechts de spelers’ ‘Machtig: dat woord spreekt mij niet zo aan. Ik vind mezelf ook niet zo bijzonder. Ik probeer gewoon dingen goed te doen. En ik wil graag helpen. Praktisch, de handen uit de mouwen. Ik ben betrokken bij het Concertgebouworkest, het Nationale Toneel en het Openluchtmuseum.’

‘Ongeacht de kleur van de regering zal er de komende jaren flink bezuinigd worden. Dus help ik om sponsors binnen te halen en denk mee over samenwerking binnen de sector.’

‘Het bedrijfsleven is ook helemaal niet zo machtig. Uiteindelijk is de politiek altijd de baas. Die bepaalt dat we voetbal spelen en hoe groot het veld is. Wij van het bedrijfsleven zijn slechts de spelers. Ik ben ook niet van het eindeloze lobbyen. Ik maak liever in een kort gesprek mijn standpunt duidelijk. Goed luisteren en zoeken naar win-win-situaties, dat is de basis. Ik houd niet van het verbinden van dossiers: als jij dit doet, doe ik dat.’

29

‘Daar komt bij dat het vertrouwen binnen de driehoek publiek, politiek en bedrijfsleven onder druk staat. Er is op elke as een vertrouwensbreuk. En als men elkaar niet meer vertrouwt, is het lastig om tot een gemeenschappelijke agenda te komen. Bijvoorbeeld over de aanpak van de economische crisis. De overheid vecht hard voor de euro, dat is een goede zaak. Maar als je de hoeveelheid regels ziet die op de financiële sector afkomt, of de inmenging op het beloningsdossier…’

‘Maar terugkijken heeft geen zin. Je bent waar je bent, je kunt beter kijken wat je eraan kunt doen. De neiging bestaat om dan naar de ander te wijzen. Want je vindt van jezelf meestal dat je goed bezig bent. Daar moet je mee oppassen. Ik kijk liever naar wat wij zelf kunnen doen om dat vertrouwen te herstellen.’

‘Bedrijven moeten zich dicht bij de klant opstellen, zichtbaar maken wat ze doen aan in-

FORUM #21/17.11.11

novaties, research, verantwoord omgaan met afslankingen. Niet in je schulp kruipen, maar ook niet de arrogantie hebben van ‘wij zijn geweldig’.’

‘En er kan wel degelijk iets. Als voorzitter van het topteam Energie heb ik – samen met anderen – enorm gesjouwd voor het idee van de Research Development Aftrek, de rda+. Die regeling is er nu. Er kán dus wel degelijk snel gehandeld worden in Nederland. We mogen er best trots op zijn dat we dat voor elkaar hebben gekregen in deze tijd.’

henriëtte guest

actueel

alexander rinnooy kan Nummer 3 in de Volkskrant 200 (nummer 2 in 2010) • Voorzitter van de Sociaal-Economische Raad • Voorzitter van de Raad van Commissarissen Het Nederlands Concertgebouw • Voorzitter van de Raad van de Toezicht van onder andere amc, Stichting Lezen & Schrijven, Prins Bernard Cultuurfonds

‘Anderen beslissen’ ‘Macht? Ik heb geen macht. Macht betekent dat je mensen iets laat doen dat ze eigenlijk niet willen. Gelukkig zijn er maar weinigen in Nederland die dat kunnen. Het gaat om invloed. Die heb ik wel. Dat heeft alles te maken met de positie die ik heb als voorzitter van de Sociaal-Economische Raad. Het is geen persoonlijke verdienste.’

‘Eerlijk gezegd vind ik het ongemakkelijk om te praten over de invloed die ik heb. Ik zeg dat niet graag over mezelf, ga er ook niet prat op.

Misschien past dat in onze Nederlandse cultuur. Maar daar voel ik me wel goed bij.’

‘Of ik anders behandeld word omdat ik een invloedrijke positie bekleed, kan ik niet objectief beoordelen. In elk geval probeer ik daar geen beroep op te doen. Als voorzitter van de ser en in de andere functies die ik heb, gebruik ik mijn invloed wel. Met de ser hebben we in de loop van de zestig jaar die we bestaan, bereikt

30

dat het in Nederland heel normaal gevonden wordt dat werkgevers en werknemers samen een perspectief ontwikkelen op de toekomst van ons land. Daar ben ik trots op. Mijn grootste opgave is dan om dat gezamenlijke perspectief te vinden. Als dat eenmaal bestaat, is het belangrijkste werk voor mij gedaan.’

‘Het lijdt geen enkele twijfel dat het georganiseerde bedrijfsleven invloed heeft. Hoeveel verschilt per kabinet. Dit kabinet is in elk geval bereid veel aandacht te besteden aan ondernemers. Hoe dat in de toekomst zal zijn, is onduidelijk. We hebben allemaal kunnen waarnemen dat de kiezer steeds minder voorspelbaar is. Niet automatisch meer kiest voor de grote middenpartijen. Dus hoeveel ruimte er blijft om invloed uit te oefenen, is niet te voorzien. Maar dat het bedrijfsleven invloed probeert uit te oefenen, is volstrekt logisch. De politiek drukt een belangrijke stempel op onze economie.’

FORUM #21/17.11.11

‘Van doorslaggevende beïnvloeding is geen sprake. Uiteindelijk wordt de beslissing genomen door anderen, de politiek. Dat geeft dus ook de grens aan van de invloed die je hebt als bedrijfsleven of die ik heb als voorzitter van de ser. Daar komt het wat onzekere politieke klimaat nog bij. Het wordt lastiger de politieke koers te voorspellen. Het vertrouwen van het publiek in de politiek is de laatste tijd weer gestegen, blijkt uit onderzoek. Dat lijkt me wel de verdienste van dit kabinet.’ 

marcel bakker/hh

ad scheepbouwer Nummer 30 in de Volkskrant 200 (nummer 3 in 2010) • Commissaris Oyens & Van Eeghen, rfs Holland Holding (Wehkamp) • Voorzitter Raad van Toezicht Maasstad Ziekenhuis Rotterdam • Lid Raad van Advies NIBC Merchant Banking

‘Ik heb niet veel met macht’ ‘Ik heb het liever over invloed dan over macht.

Macht heeft zo’n negatieve bijklank. Het riekt al snel naar misbruik, naar het gebruiken van je spierballen, dingen doordrukken. Eerlijk gezegd, vind ik dat nogal goedkoop. Als ik niet kan uitleggen waarom ik iets wil, doe ik iets verkeerd. Om invloed uit te oefenen heb ik geen spierballen nodig, maar feiten. En geen uitspraken als ‘omdat ik het wil’. Of het inspelen op emoties.’

‘Dat laatste gebeurt veel teveel, vind ik. Ik stoorde me daar al aan toen ik ceo was bij KPN en ontslagen aankondigde. Vakbonden spelen dan meteen op de emotie. Dat is misschien wel een manier om dingen voor elkaar te krijgen, omdat mensen er gevoelig voor zijn. Maar het vertroebelt de discussie. Dat gebeurt nu ook met de financiële sector. Ik verbaas me erover hoe de politiek meegaat in het negatieve sentiment. Zelfs minister De Jager huilt mee met

31

de wolven in het bos. Hij zou juist voor die sector moeten staan en haar niet telkens op het hoofd slaan.’

‘Dat er protesten zijn, snap ik wel, hoewel ik niet geloof dat die duiden op een echte maatschappelijke omwenteling. De onzekerheid over de euro, de pensioenen en hoe goed of slecht de banken ervoor staan, betekent nogal wat. Maar om nou te zeggen dat we op een breuklijn leven...’

‘Het bedrijfsleven is niet heel erg machtig, denk ik. Uiteindelijk bepaalt de politiek de speelruimte, maar die verandert ongeacht de kleur van het kabinet niet zo erg. Ook dit kabinet heeft geen structurele maatregelen genomen die het bedrijfsleven echt vooruit helpen. Ik denk ook niet dat dat erin zit. De coalitievorming in Nederland zorgt er telkens voor dat er zoveel compromissen worden gesloten, dat grote verschuivingen niet mogelijk zijn. Dat kan anders worden als

FORUM #21/17.11.11

het in Europa verkeerd afloopt. Dat zou ook de Nederlandse verhoudingen op scherp zetten.’

‘Zelf heb ik niet zoveel met macht. Anderen maken er meer ophef over dan ikzelf. Het is relatief. Ja, ik ken veel mensen. Maar in Nederland is dat ook niet zo erg moeilijk: het is een klein land en als je 25 jaar meeloopt als ceo in allerlei circuits dan ken je automatisch wel zo’n beetje iedereen. Ik zie het als een accessoire van de functies die ik heb of heb gehad. Niet als een persoonlijke verworvenheid.

Je moet vooral goed in de gaten blijven houden dat mensen aardig tegen je zijn, omdat je de baas bent. Zodra je dat niet meer door hebt, wordt het gevaarlijk. Dan ga je nog denken dat het om jou gaat.’ 

binnenland

Cor Zijderveld: ‘Zo kan het niet langer’

‘Bredere N33 zorgt voor nieuwe bedrijvigheid’ De ontwikkelingen in de Groninger Eemsdelta gaan snel. Maar het zou nog sneller kunnen als de N33, de belangrijkste toegangsweg tot het gebied, volledig wordt verdubbeld.

Tekst: Frank den Hoed | Foto: Elmer Spaargaren Een willekeurige doordeweekse dag in november. Een lange rij auto’s wurmt zich een weg door het wijdse Groningse polderlandschap. Op weg naar de Eemsdelta, een van de provinciale hotspots. De N33 is na al die jaren nog steeds tweebaans. Je ziet dat dit nu al problemen oplevert. En het wordt nog erger, vreest Cor Zijderveld, voormalig directeur van AkzoNobel Delfzijl en nu voorzitter van bedrijvenvereniging sbe.

De chemische industrie heeft veel geïnvesteerd in het gebied, de afgelopen tien jaar alleen al ongeveer anderhalf miljard euro. Er wordt nu een miljard of 5 geïnvesteerd in energiecentrales. En er staat nog veel meer te gebeuren, want dit is een van de weinige terreinen in Nederland waar nog volop ruimte is. Dat het gebied zo in trek is, verbaast Zijderveld niet. ‘Er zijn twee havens, er is een 32

prima aansluiting voor de binnenvaart. En er is dankzij de A31 een mooie filevrije verbinding met het Duitse achterland. Via die weg ben je binnen twee uur in het Ruhrgebied.’

Maar ja, die belabberde verbinding met de rest van Nederland….

De beslissing over de verdubbeling van het deel van de N33 tot de A7 bij Zuidbroek is inmiddels genomen. ‘Als we dan toch bezig zijn, laten we het dan gelijk goed doen en ook het laatste deel vierbaans maken. Niet alleen om het verkeer dat nu over de weg moet meer ruimte te geven, maar ook om een verdere groei van de economische activiteit in het gebied te stimuleren. Want zo werkt het ook: goede verbindingen trekken nieuwe bedrijvigheid aan. Internetbedrijf Google heeft inmiddels z’n Europese datacenter in de Eemsdelta ondergebracht, andere datacenters zitten op FORUM #21/17.11.11

het vinkentouw. Het zou mooi zijn als ook zij de stap maken.’

Minister Schultz van Infrastructuur en Milieu herhaalde tijdens het Prinsjesdagdiner van vno-ncw Noord in september nog maar een keer dat ze geen geld heeft om de verdubbeling van het noordelijke deel van de N33 te financieren. Maar ook het bedrijfsleven heeft de miljoenen niet op de plank liggen. Publiekprivate samenwerking (pps) zou een mogelijkheid kunnen zijn om de klus versneld te klaren. Voorfinanciering door het bedrijfsleven uit de regio gaat nog een stap verder.

Deze oplossing, die tijdens het Prinsjesdagdiner in stemming werd gebracht, kon rekenen op de steun van het overgrote deel van de aanwezige ondernemers.

Hoe de uiteindelijke oplossing er uit gaat zien is nog onduidelijk. Maar voor Zijderveld staat vast dat de opwaardering van het noordelijke deel van de N33 niet te lang meer op zich moet laten wachten. ‘Een betere bereikbaarheid van de Eemsdelta is niet alleen goed voor de ontwikkeling van de bedrijvigheid in het gebied. Het is ook goed voor de werk­ gelegenheid en helpt de krimp in de regio tegengaan.’  www.sb-eemsdelta.nl | www.vno-ncwnoord.nl

rubrieksnaam

verbond van verzekeraars

Teeven: ‘We gaan het aantal autokraken terugdringen’

Staatssecretaris Teeven neemt de sleutels van de lokauto’s, een ‘cadeautje’ van de verzekeraars, in ontvangst

Op 8 november is een landelijke campagne tegen autokraken van start gegaan.

De verzekeraars boden staatssecretaris Teeven van Veiligheid en Justitie bij die gelegenheid tien lokauto’s aan.

Teeven wil samen met de verzekeraars het aantal autokraken fors terugdringen. En de lokauto’s kunnen daarbij behulpzaam zijn. De politie gaat de geprepareerde auto’s met verborgen camera’s gebruiken om dieven op heterdaad te betrappen. De inzet van lokauto’s was in de veiligheidsregio Utrecht al succesvol. Diverse daders werden zo opgepakt.

En het aantal autokraken in de regio daalde met 40 procent. Teeven wil dat de andere veiligheidsregio’s het goede voorbeeld volgen. Als het even kan met eenzelfde resultaat.

De inzet van lokauto’s met verborgen camera’s is een van de acties die op de rol staan.

Verder komt er bij de politie een landelijke coördinator. En het ministerie van Veiligheid en Justitie kijkt naar de mogelijkheden van schadeverhaal van verzekeraars op de daders.

Nu nog wordt jaarlijks een op de vijftien automobilisten geconfronteerd met een auto­ kraak. De schade bedraagt ruim 438 miljoen euro. www.verzekeraars.org

33

FORUM #21/17.11.11

tln wil realistischer rij- en rusttijden­ regeling Het manipuleren van de digitale tachograaf komt in het wegvervoer veelvuldig voor, stelt de Inspectie Verkeer en Waterstaat (ivw).

Transport en Logistiek Nederland (tln) wil dat daar wat aan wordt gedaan, maar pleit tegelijkertijd voor een realistischer rij- en rusttijdenregeling.

De controles van de ivw concentreerden zich op het internationale koelvervoer. Grofweg 30 procent van de vervoerders, Nederlanders én buitenlanders, bleek bewust de digitale tachograaf te hebben gemanipuleerd. Wel sprongen de Nederlanders er met 26 procent overtreders iets gunstiger uit. tln is geschrokken van de uitkomsten van controles. De organisatie vindt dat vervoerders die de digitale tachograaf manipuleren om zo concurrentievoordeel te halen, moeten worden aangepakt. Daarom ondersteunt zij ook het plan van de inspectie om tijdens wegcontroles voortaan standaard op manipulatie te controleren.

De uitkomsten van de controles zijn voor tln een bevestiging dat vervoerders moeite hebben met de praktische toepassing van de rij- en rusttijdenregeling. De knellende regelgeving en willekeur tussen eu-lidstaten in handhaving leidt tot onwerkbare situaties en verhoogt het risico op manipulatie, aldus de organisatie. www.tln.nl

vereniging rubrieksnaam

personalia tal van leidinggevende posities bekleed in de diverse olie-, gasen industriële sectoren, waarin het ingenieurs- en adviesbureau wereldwijd opereert.

John Franke volgt Paul Tijs tijdelijk op als managing director van cateringbedrijf Compass Group Nederland. Franke werkt sinds 2005 voor Compass Group in uiteenlopende internationale managementfuncties. compass group

dhv

Bestuursvoorzitter Bertrand van Ee van advies- en ingenieursbureau dhv is benoemd tot voorzitter van de Netherlands Academy of Technology and Innovation AcTI. Met Van Ees benoeming wil dit forum zijn focus op innovatie, technologie en innovatief ondernemerschap benadrukken.

Bertrand van Ee

Koninklijke bam Groep heeft Jack Overkamp per 1 november benoemd tot directeur van Tebodin Consultants & Engineers.

Overkamp is momenteel regiodirecteur Tebodin Middle East en India. Sinds zijn indiensttreding bij Tebodin in 1987 heeft Overkamp

John Franke

Algemeen directeur Jaap van Loon legt eind 2011 zijn werkzaamheden neer bij ThiemeMeulenhoff educatieve uitgeverij, nu de

integratie met ndc|vbk is voltooid.

Van Loon geeft sinds 2004 leiding aan de educatieve uitgeverij. In de afgelopen jaren is onder zijn leiding de integratie van de educatieve uitgeefactiviteiten van ndc|vbk vormgegeven. Per 1 november heeft Van Loon de operationele ­leiding overdragen aan het managementteam. In zijn opvolging zal binnen afzienbare termijn worden voorzien.

Maus van Loon en Jan van der Zouw zijn toegetreden als commissaris bij bouwbedrijf Van Wijnen Holding. Van Loon was algemeen directeur van Electrabel Nederland Holding en werkte eerder bij Samenwerkende ElektriciteitsProductiebedrijven (Sep). Van der Zouw trad in 1999 aan als algemeen directeur van Eriks, industriële dienstverlener.

Daarvoor werkte hij bij Transmark Industrial, Econosto en Stork.

Het Rijksmuseum heeft Bernard Wientjes benoemd tot bestuurslid van Het Rijksmuseum Fonds. Wientjes is sinds 2005 voorzitter van de ondernemingsorganisatie vno-ncw en in die hoedanigheid vicevoorzitter van de Sociaal-Economische Raad.

Russell Shorto is toegetreden tot de raad van toezicht van het Rijksmuseum. Shorto is sinds 2008 directeur van het John Adams Institute in Amsterdam.

Jerry Boezel is benoemd tot managing director van T-Systems in Nederland, een dochter van Deutsche Telekom. Zijn voorganger Ton van den Berg verlaat het bedrijf om persoonlijke redenen. Boezel komt van Siemens Enterprise Communications in Nederland, waar hij bijna drie jaar heeft gewerkt.

‘Vergunningen en passen taxichauffeurs te duur’

Ondernemers willen Blankenburgtunnel

De tarieven voor vergunningen en chauffeurskaarten zijn in Nederland buitensporig hoog, vindt Koninklijk Nederlands Vervoer (knv). De organisatie wil via de Nederlandse Mededingingsautoriteit (nma) duidelijkheid krijgen over de tariefopbouw.

De Blankenburgtunnel is een betere keuze voor de bereikbaarheid in de Zuidvleugel van de Randstad dan de Oranjetunnel, stelt vno-ncw West.

De tarieven voor de wettelijk verplichte vergunningen, passen voor taxichauffeurs en digitachkaarten (kaarten voor digitale tachografen) zijn op 1 juli al met 16,5 tot 19,5 procent verhoogd. En nu stelt kiwa alweer nieuwe verhogingen voor. knv zegt dat een digitachkaart in Nederland daardoor 120 euro gaat kosten, terwijl er in andere eulanden ongeveer 50 euro voor in rekening wordt gebracht.

De organisatie hekelt het gebrek aan transparantie bij de kostprijsberekening en de tariefstijgingen. Het verzoek om het contract van kiwa-register en ivw openbaar te maken heeft niet tot resultaat geleid. Daarom doet ze nu een beroep op de nma. ‘Bij de uitvoering van publieke taken hoort transparantie. Een monopolie zonder marktwerking en zonder inzicht in de tariefopbouw bij een onderneming met winstoogmerk leidt tot wantoestanden’, aldus knv-directeur Ad Toet in een toelichting. www.knv.nl 34

FORUM #21/17.11.11

De regionale vereniging komt tot die conclusie na overleg met alle partijen in de regio en op basis van onderzoek van het ministerie van Infrastructuur en Milieu. De Blankenburgtunnel zal de doorstroming in de Beneluxtunnel aanzienlijk verbeteren en de bereikbaarheid van de haven en de greenport vergroten.

De tunnel is bovendien goedkoper. vno-ncw West hoopt dat minister Schultz van Infrastructuur en Milieu op korte termijn met haar voorkeursalternatief naar buiten komt. www.vno-ncwwest.nl

rubrieksnaam

Wientjes enthousiast over stappenplan

stilstand Kop

modebranche

vhg

De omzetontwikkeling in de modebranche stond het afgelopen kwartaal stil, bericht cbw-mitex.

Tekst Een nieuwe domper na een tegenvallend eerste url halfjaar. Over de eerste negen maanden van 2011 werd 6,1 procent minder omgezet dan in dezelfde periode het jaar ervoor. De overvloedige regenval in de zomer en het warme weer bij de start van het herfst- en winterseizoen drukten de bezoekersstromen sterk. Ook de onzekere economische omstandigheden zetten een rem op de kooplust van de consument. www.cbw-mitex.nl

banden openbaar Er komt een onafhankelijk en openbaar register om de financiële banden tussen medici en farmaceutische bedrijven in beeld te brengen. Dit heeft zelfreguleringsinstituut cgr bekendgemaakt. Het register, waaraan onder meer artsenkoepel knmg en de brancheorganisatie van fabrikanten van innovatieve geneesmiddelen Nefarma hun medewerking verlenen, sluit aan bij de gedragscode openbaarmaking financiële relaties. Doel is een groter vertrouwen in de zorg waarbij medicijnen worden ingezet. In de overeenkomsten die zij met elkaar afsluiten, bepalen ze wie de verantwoordelijkheid voor openbaarmaking op zich neemt. Aan het register kunnen ook andere financiële relaties van medici worden toegevoegd, bijvoorbeeld met zorgverzekeraars. Het register moet in de loop van volgend jaar operationeel zijn. www.nefarma.nl

Bernard Wientjes (vno-ncw) neemt het stappenplan in ontvangst van Connie Ettema (vhg)

Wat kunnen ondernemers in de groenvoorziening betekenen voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt?

Die vraag stond centraal tijdens het symposium Zorgondernemer in het groen, op 8 november in Huis ter Heide. Tijdens de bijeenkomst werd een stappenplan gepresenteerd.

beste bakker Edwin Veneman van ’t Pannekoekhuis in Hoenderloo is de eerste Nederlands Kampioen Pannenkoeken bakken. Tijdens het nk, een initiatief van onder meer de Vereniging Erkende Pannenkoekenrestaurants en Koninklijke Horeca Nederland, streden twintig pannenkoekenbakkers tegen elkaar. De jury oordeelde over zaken als de bereidingstechniek, hygiëne, presentatie, originaliteit, textuur, smaak en verhouding pannenkoekbeleg. Veneman ging naar huis met een trofee in de vorm van een ‘gouden’ pan en een prijzenpakket ter waarde van 1.000 euro. www.khn.nl

35

Ruim tachtig ondernemers lieten zich informeren over de mogelijkheden van het werken met mensen met een arbeidsbeperking en het bieden van dagbesteding.

Het stappenplan Zorgondernemer in het groen kan daarbij een hulpmiddel zijn. Het document geeft ondernemers in de groenvoorziening duidelijkheid of het aanbieden van een dagbesteding past binnen de bedrijfsvoering. In eerste instantie gaat het om mensen van wie geen arbeidsprestatie mag worden verwacht. Daarnaast wordt

FORUM #21/17.11.11

een landelijk netwerk opgebouwd van ondernemers die plaats bieden aan één of meerdere medewerkers met een afstand tot de arbeidsmarkt.

De vhg loopt met het stappenplan vooruit op het kabinetsbeleid. Het kabinet treft de komende jaren stimuleringsmaatregelen om ondernemers ertoe aan te zetten om mensen met een arbeidsbeperking of mensen die voor dagbesteding in aanmerking komen, binnen het reguliere bedrijfsleven te laten werken.

‘Het is geweldig hoe de branche dit heeft uitgewerkt. Het stappenplan is goed opgezet en vooral ook heel praktisch, zodat de ondernemer weet wat hij moet doen’, zei vno-ncw-voorzitter Bernard Wientjes bij de overhandiging van het eerste exemplaar van de beslishulp. www.vhg.org

vereniging rubrieksnaam

‘Topsectoren lijden ernstige schade zonder Noordwest-Holland’ annemarie van oorschot

meer auto’s verkocht In oktober zijn in Nederland 44.052 personenauto’s verkocht, een bescheiden 1,1 procent meer dan in dezelfde periode het jaar ervoor.

Dit melden bovag en rai Vereniging. Bestsellers waren ook nu weer zonder uitzondering auto’s uit de compacte klasse. Tot en met oktober zijn er in totaal 497.940 nieuwe personenauto’s geregistreerd. Ten opzichte van dezelfde periode het jaar ervoor betekent dat een stijging van 14,7 procent. www.raivereniging.nl | www.bovag.nl

webwinkels in beeld

Een delegatie van vno-ncw Noordwest Holland onderweg naar het Binnenhof

Noordwest-Holland levert een belangrijke bijdrage aan het topsectorenbeleid. Maar het kabinet lijkt dit niet goed voor ogen te hebben.

Reden genoeg voor vno-ncw Noordwest Holland om hiervoor op 8 november nog maar eens aandacht te vragen.

De Tweede Kamer behandelt deze maand de structuurvisie Infrastructuur en Ruimte van minister Schultz. In deze visie maakt de bewindsvrouw duidelijk waar zij wil investeren om de Nederlandse economie en de tien topsectoren te versterken. Maar het gebied boven het Noordzeekanaal in Noord-Holland is zij daarin vergeten.

Volgens vno-ncw Noordwest Holland staat het gebied als witte vlek op de kaart, terwijl het wél van grote toegevoegde waarde is voor vijf van de tien topsectoren in Nederland.

In het pamflet dat aan de Kamer­ commissie is aangeboden, staat precies waar in Noordwest-Holland een bijdrage wordt geleverd aan de ontwikkeling van de topsectoren. Het bedrijfsleven roept de Tweede Kamer op om de rol van de regio bij het topsectorenbeleid te erkennen.

Zonder Noordwest-Holland lijden de topsectoren ernstige schade, aldus vno-ncw Noordwest Holland. www.vno-ncwwest.nl

Nederlandse bollen welkom in India Nederlandse bloembollen mogen binnen afzienbare tijd India in. Dat heeft staatssecretaris Bleker van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie afgesproken met zijn Indiase collega.

Bloembollen uit ons land kunnen nu India nog niet in vanwege strenge importeisen die dat land stelt voor de behandeling van deze bollen tegen ziektes en schimmels. Maar Nederlandse bollen zijn ziektevrij en hebben deze behandeling niet nodig. Nederlandse certificaten bij de bloembollen moeten zorgen voor onbelemmerde toegang tot de Indiase markt. De verwachting is dat er voor tientallen miljoenen euro’s aan bloembollen naar India kan gaan. Als eerste worden bloembollen geleverd aan de presidentiële tuin ter gelegenheid van Republic Day. www.kavb.nl 36

FORUM #21/17.11.11

China heeft belangstelling voor de expertise op het gebied van webwinkels. Vertegenwoordigers van de Nederlandse en Chinese overheid tekenden op 3 november een overeenkomst waarin de kennisoverdracht op dit terrein wordt geregeld.

Dat gebeurde na een kennismakingsronde met vertegenwoordigers van het Nederlandse bedrijfsleven, waaronder vno-ncw. Er komt een werkgroep waarin overheid en bedrijfsleven van beide landen kennis en ervaring uitwisselen. Verwacht wordt dat deze samenwerking leidt tot opdrachten voor Nederlandse bedrijven. www.thuiswinkel.org

tln en evo slikken toegangseisen tln en evo hikten aan tegen het oude verkeersbesluit, met strenge eisen die ook nog eens snel zouden worden doorgevoerd. Zij vreesden ernstige kapitaalvernietiging, omdat bedrijven onvoldoende tijd zouden hebben om hun vrachtauto’s te vervangen door schonere exemplaren.

Het nieuwe verkeersbesluit biedt die ruimte wel.

Volgens de nieuwe toegangseisen die vanaf 2014 gelden, moeten vrachtauto’s met dieselmotor met een kenteken afgegeven vanaf 2013 een motor hebben die voldoet aan de strenge Euro 6-emissienorm. Vrachtauto’s die voor 2013 op kenteken zijn gezet, mogen niet ouder zijn dan zeven jaar. www.tln.nl | www.evo.nl

rubrieksnaam

agenda vno-ncw West

Donderdag 8 december

Donderdag 8 december

Dinsdag 29 november

Donderdag 17 november

Regio RijnGouwe

Regio Rivierenland

Regio Breda

Regio Drechtsteden

BouwPower

Nieuwe leden lunch

Presentatie

Broodje it

Vrijdag 9 december

Maandag 12 december

Woensdag 30 november

Vrijdag 18 november

Regio Amsterdam

Regio Stedendriehoek

Regio’s Eindhoven en Helmond

Regio Amsterdam

kpn Bedrijven Ploegenachtervolging

Bedrijfsbezoek Wegener Nieuwsdruk

Bijeenkomst

Symposium Globalisering

Dinsdag 13 december

te Apeldoorn

Donderdag 1 december

Maandag 21 november

Regio Westland-Delfland

Kijk voor meer informatie op

Regio’s ‘s-Hertogenbosch Oost

Regio Rotterdam

Eindejaarsbijeenkomst

www.vno-ncwmidden.nl

hrm bijeenkomst

Bijeenkomst Horizontaal toezicht en

Donderdag 15 december

masterclass choreografie

Regio Oostland

vno-ncw Noord

Donderdag 24 november

Eindejaarsbijeenkomst

Donderdag 17 november

Lunchbijeenkomst

vno-ncw West

Kijk voor meer informatie op

jno

Donderdag 8 december

Algemene Ledenvergadering

www.vno-ncwwest.nl

Leidinggeven volgens Rob Snel

bzw

Dinsdag 22 november

Symposium

Bedrijfsbezoek basf te Heerenveen

Woensdag 14 december

Regio Drechtsteden

Woensdag 7 december Regio Midden-Brabant

vno-ncw Midden

Dinsdag 29 november

Donderdag 17 november

Woensdag 23 november

Regio Helmond

Regio Noordwest-Holland

Regio Rivierenland

Business Plus Beurs

Lunchbijeenkomst

Bedrijfsbezoek aan knooppunt

Lunchbijeenkomst

Dinsdag 6 december

Regio Eindhoven

N241/242 Verlaat

Woensdag 23 november

Business Lunch

Kerstbijeenkomst

Regio RijnGouwe

Regio IJsseldelta

Donderdag 8 december

Dinsdag 20 december

Bedrijfsbezoek Hoogeveen Plants te

Bedrijfsbezoek Windesheim te Zwolle

Bedrijfsbezoek Bollegraaf Recycling

Regio Oosterhout

Hazerswoude

Donderdag 24 november

Machinery te Appingendam

Eindejaarsborrel

Donderdag 1 december

Regio Noordoost-Overijssel

Dinsdag 13 december

Kijk voor meer informatie op

Regio Drechtsteden

Masterclass Familiebedrijven

Nieuwe Ledenbijeenkomst

www.bzw.nl

Bijeenkomst

Regio’s Twente en Achterhoek

Woensdag 14 december

Dinsdag 6 december

Themabijeenkomst

Eindejaarsreceptie

lwv

Regio Rotterdam

Valleiregio

Kijk voor meer informatie op

Dinsdag 22 november

Bijeenkomst en voorzitterswisseling

Bedrijfsbezoek The Alwaysbemobile

www.vno-ncwnoord.nl

lwv-Jaarcongres

Spreker is Ahmed Aboutaleb,

Company te Veenendaal

­burgemeester van Rotterdam

Maandag 28 november

bzw

Regio’s Noordoost-Overijssel en IJs-

Vrijdag 18 november

seldelta,

Regio Roosendaal

Themabijeenkomst

Jaardiner

Woensdag 7 december

Donderdag 24 november

Regio Eemland

Regio Moerdijk

Winterborrel

Themabijeenkomst

Regio Achterhoek

Maandag 28 november

Bijeenkomst

bzw

marc nolte/ gemeente rotterdam

Industriedag

Ahmed Aboutaleb Woensdag 7 december

Entrepreneurial Lectures

Regio Drechtsteden Ontbijtseminar

37

FORUM #21/17.11.11

Kijk voor meer informatie op www.lwv.nl

vereniging rubrieksnaam

even bellen met…

eline hensen

Heleen Mosselman, projectdirecteur TenderNed Minister Verhagen opende woensdag 9 november de eerste fase van TenderNed. Het elektronisch aanbestedingssysteem moet ondernemers meer duidelijkheid en minder administratieve rompslomp geven bij overheidsopdrachten. ‘Ondernemers hoeven geen enkele overheidsaanbesteding te missen’, zegt projectdirecteur Heleen Mosselman.

De voorbereidingen voor TenderNed zijn al jaren bezig. Bent u nu opgelucht?

‘Ik ben vooral blij met de lancering van de eerste fase. We zijn lang bezig geweest met diverse pilots, waar ook ondernemers bij betrokken waren.

Met de nieuwbouw van het systeem is in 2009 begonnen en sindsdien zitten we goed op schema. Dat wil ik graag zo houden.’

Wat is het grootste verschil met de oude methode?

‘Er was een lappendeken van plekken met stukjes informatie. De aanbesteding, de gunning, ondernemers moesten allerlei websites af om de informatie bijeen te sprokkelen. Nu komt alle informatie over alle openbare overheidsaanbestedingen samen op één plek. Verder is er een e-gids in het systeem geïntegreerd. Een kennisbank met achtergrondinformatie over aanbesteding en toelichtingen op gebruikte begrippen.’

Ondernemers kunnen zich nog niet inschrijven. Wat hebben ze er dan aan?

‘Er is een attenderingssysteem dat ondernemers wijst op voor hen

mogelijk interessante aanbestedingen. Ze kunnen er op rekenen dat ze niets missen. Wij hebben ons wel afgevraagd of het nuttig is om deze module los aan te bieden. Dat hebben we voorgelegd aan de ondernemers in ons klantenpanel en zij zeiden dat ze dat wel fijn zouden vinden.

Nu hoeven ze tenminste niet meer allerlei sites af. Medio 2012 komt ook de inschrijfmodule beschikbaar en dan kunnen ondernemers via TenderNed aanbieden.’

Ondernemers moeten in die bedrijvenmodule allerlei gegevens invullen. Wie kunnen daar bij?

‘In principe alleen de ondernemers zelf. Zij kunnen bepalen wie binnen hun bedrijf welke informatie mag zien of wijzigen. Anderen kunnen niet grasduinen in de gegevens, tenzij de ondernemer dat toestaat. Vanaf volgend jaar is het systeem gekoppeld aan de basisadministratie van de Kamer van Koophandel, zodat bedrijven die gegevens niet apart hoeven in te vullen. Het is de bedoeling om TenderNed te koppelen aan zoveel mogelijk basisregistraties. Ondernemers moeten zo min mogelijk dubbel werk doen.’

Zijn ondernemers nu ook af van ongewenste clustering en ridicule verschillen in eisen bij aanbestedingen?

‘Dat niet. TenderNed ondersteunt het aanbestedingsproces alleen. De inhoudelijke eisen worden bepaald door de aanbesteders. In TenderNed komt wel een databank met kennis over en ervaring met aanbestedingen. Als aanbesteders daar kijken naar succesvolle voorbeelden en modelbestekken voordat ze zelf iets verzinnen, kan de frustratie misschien worden beperkt.’ www.tenderned.nl

Kroonprins Willem-Alexander opende op 8 november de biomassavergister van Suiker Unie in Dinteloord door met een shovel een lading biomassa in de vergister te deponeren.

De gloednieuwe installatie kan honderdduizend ton plantaardig restmateriaal, zoals resten van bietenpuntjes en -blad dat geen andere nuttige toepassing meer heeft, omzetten in zo’n tien miljoen kubieke meter groen gas per jaar. Dat is genoeg voor ongeveer 625 huishoudens. Cosun, het moederbedrijf van Suiker Unie, wil agrarische grondstoffen optimaal benutten 38

door er getrapt componenten uit te halen, van hoogwaardig (bijvoorbeeld suiker) tot laagwaardig (groen gas). vno-ncw-voorzitter Bernard Wientjes prees Suiker Unie als een bedrijf dat als koploper intenties omzet in daden en het goede voorbeeld geeft door samen met tuinders en anderen concrete stappen te zetten naar een duurzame economie. ‘De overheid moet bedrijven zoals Suiker Unie die willen verduurzamen, de ruimte geven’, zei de werkgeversvoorman. ‘Dat betekent dat er een stabiel investeringsklimaat moet zijn, waarbij de regels niet continu veranderen.’

FORUM #21/17.11.11

peter roek

Suiker Unie-gas voor ruim zeshonderd huishoudens

Albert Markusse, algemeen directeur Suiker Unie, spreekt het gezelschap toe bij de opening van de biomassavergister in Dinteloord. Tweede van rechts op de eerste rij (in pak) is kroonprins Willem Alexander die de opening verrichte. Vierde van rechts is Bernard Wientjes

rubrieksnaam

Uitzenders geschrokken van discriminatie

Kop horeca kritisch

Uit het grootschalige onderzoek uitgevoerd in opdracht van het Bedrijfschap Horeca en Catering blijkt Tekst dat een groot aantal drankverstrekkende bedrijven is gebonden aan brouwerijen. Van de url cafés zelfs 75 procent. Hoe groter de binding met brouwers, hoe lager de nettowinst van de horecaondernemers. ‘Er is geen concurrentie, de consument wordt er niet beter van en de markt is buitengewoon statisch’, reageert Lodewijk van der Grinten, directeur van Koninklijke Horeca Nederland, op het rapport. Hij pleit voor een transparante en concurrerende markt, waarbinnen de brouwers zich vooral richten op het produceren en leveren van bier, waarbij ‘alle partijen duurzaam maatschappelijk ondernemen en tegelijk een redelijk rendement kunnen behalen.’ www.khn.nl

Uitzendbureaus gaan vaak in op discriminerende zoekopdrachten van klanten. Dit blijkt uit onderzoek van studenten van de Vrije Universiteit Amsterdam. Uitzendkoepel abu reageert geschrokken en kondigt maatregelen aan.

De Nederlandse groentesector heeft z’n top­ positie bij de export van verse groenten vastgehouden, meldt Frugiventa. Uit een analyse van het Productschap Tuinbouw blijkt dat de sector vorig jaar 4,6 miljard kilo groenten exporteerde, 7 procent meer dan het jaar ervoor. Dat was voldoende voor de handhaving van het marktleiderschap. De export, inclusief doorvoer, vertegenwoordigde een waarde van 4,2 miljard euro, 20 procent meer dan het jaar ervoor. Ook bij de export van vers fruit gooit Nederland hoge ogen: de 2,5 miljard kilo die vorig jaar de grens over ging, was voldoende voor een top-10-positie. www.frugiventa.nl

ICC in oranje jas icc/anton van der riet

wereldtopper

Voor het onderzoek deden de twee studenten zich voor als eigenaren van een fictief callcenterbedrijf. Ze belden 187 uitzendbureaus en vroegen hen of zij extra werknemers konden leveren voor een grote opdracht. Daarbij was hun verzoek om liever geen Marokkanen, Turken of Surinamers in te huren. Ruim drie kwart van de uitzendbureaus gaf aan de opdracht aan te nemen. abu-adjunct-directeur Jurriën Koops prijst zich gelukkig dat de bij zijn organisatie aangesloten ondernemingen met een score van ruim 63 procent iets beter uit de verf komen. Dat betekent niet dat hij blij is.

‘Wij zijn erg geschrokken van de aantallen uitzendbureaus die meewerken aan een discriminatoir verzoek van een opdrachtgever.

Wij zijn een grote bemiddelaar van allochtonen. Het onderzoek toont aan dat wij nog meer moeten doen om onze leden duidelijk te maken wat te doen bij zo’n verzoek.’

Door dit onderzoek weten we nu dat alleen regels niet voldoende zijn, maar dat het aankomt op de naleving daarvan, aldus Koops. ‘We gaan de abu-gedragsregels ter voorkoming van discriminatie hernieuwd onder de aandacht brengen en gaan speciale workshops organiseren, waarin we onze leden leren hoe ze discriminatie kunnen herkennen en hoe ze daarmee om kunnen gaan. Verder gaan we nog meer aandacht geven aan dit probleem in de opleidingsprogramma’s en het examen dat intercedenten moeten doen.’ www.abu.nl

duurzamer ingekocht nbvt-leden kopen veel meer duurzaam geproduceerd hout in. Dat concludeert de Nederlandse Bond van Timmerfabrikanten (nbvt) op basis van een monitoring Bewust met Hout. De eerste peiling onder de leden dateert van het eerste halfjaar van 2010, de tweede is over het tweede halfjaar.

Volgens de nbvt heeft de tweede monitoring voldoende informatie opgeleverd om gericht te werken aan een verdere vergroting van de toepassing van duurzaam geproduceerd hout in de timmerindustrie. www.nbvt.nl

Deelnemers aan de najaarsbijeenkomst van de International Chamber of Commerce (icc) trekken een vlamvertragende jas aan om met helm en veiligheidsbril een rondleiding te krijgen over het Tata Steelterrein in IJmuiden. De rondleiding is de afsluiting van een programma rond de najaarsvergadering van de Nederlandse afdeling van icc. De icc, met het hoofdkantoor in Parijs, streeft op mondiaal niveau naar uniforme handelsregels. Dit jaar kreeg de Nederlandse tak zowel een nieuwe voorzitter, Henk Broeders (Capgemini) als een nieuwe secretaris, Marijke Wolfs. Onder hun leiding wordt de komende maanden gekeken of er mogelijkheden zijn om de Nederlandse stem in het internationale gremium te versterken. Speciale gast op de najaarsbijeenkomst was Constantijn van Oranje die sprak over de digitale agenda van de eu.

www.icc.nl 39

FORUM #21/17.11.11

vereniging rubrieksnaam

de prijs Herman Wijffels Innovatieprijs 2011

‘Bedrijven met vrouwen in de top presteren beter’ Cherie Blair, topadvocate en voormalig First Lady van het Verenigd Koninkrijk, vindt dat bedrijven meer moeten doen om vrouwen in de top van de leiding te benoemen. Dat zei ze op het jaarlijks congres van Stichting Talent naar de Top op 8 november.

Winnaar… …De gebroeders Schilder uit Volendam.

Beloond met… …De tiende Herman Wijffels Innovatieprijs 2011. De prijs is door Piet Moerland, bestuursvoorzitter Rabobank Nederland en oud-bestuursvoorzitter Herman Wijffels uitgereikt. Met de innovatieprijs van 50.000 euro wil de Rabobank ondernemers helpen hun duurzame innovaties te verwezenlijken. Bij de beoordeling ligt de nadruk op de impact van de vinding op de samenleving, het innovatieve karakter en de bijdrage van de ondernemer bij de ontwikkeling van de innovatie.

Uitgereikt tijdens… …De feestelijke jubileumbijeenkomst in het Auditorium van Rabobank Nederland in Utrecht op 3 november. Bij de uitreiking waren vijfhonderd gasten aanwezig, waaronder prominenten uit de wereld van duurzame innovaties. Er werden in totaal vijf prijzen uitgereikt met een totaal aan prijzengeld van iets meer dan 125.000 euro.

40

Reden… …De drie Volendamse broers ontwikkelden een overlevingsbak waarmee ondermaatse vis of vis die niet aangevoerd mag worden – de bijvangst – voor 99 procent weer levend in zee kan worden teruggezet. Normaal overleeft slechts 13 procent.

Met deze innovatie leveren de broers, die zelf ook vissers zijn, een belangrijke bijdrage aan de verduurzaming van de visserij.

Juryoordeel… …‘Het sterke punt van het vissorteersysteem en de overlevingsbak is dat deze is bedacht vanuit de praktijk. Voor de broers Schilder, die zelf visser zijn, een hele uitdaging die zij met veel inspanning hebben volbracht. Zien is geloven bij dit systeem en dat is ook wat de jury heeft gedaan. Zij heeft alle vertrouwen in het succes van dit systeem. De impact is enorm, niet alleen in Nederland maar hopelijk straks ook op wereldwijde schaal. De Nederlandse visserij kan in elk geval nu een voorsprong opbouwen en de vangst verduurzamen.’

FORUM #21/17.11.11

stichting talent naar de top

V.l.n.r. Herman Wijffels, Patrick, Jack en Ger Schilder, Piet Moerland

Hoewel het aantal vrouwen in de top van Nederlandse bedrijven de afgelopen jaren is toegenomen, stijgt dit volgens keynote spreker Blair niet hard genoeg: ‘Onderzoeken tonen aan dat bedrijven met meer vrouwen in de top beter presteren. Mijn inziens is er dus een ijzersterke businesscase.

Bij deze roep ik alle ceo’s in Nederland op om dezelfde moed, de moed om te veranderen, te laten zien.’

Tijdens het congres ondertekenden vijf werkgevers het Charter Talent naar de Top onder toeziend oog van Cherie Blair. De organisaties committeren zich met de ondertekening aan een vrijwillig, maar niet vrijblijvend beleid voor de doorstroom en behoud van vrouwelijk talent in topfuncties.

Esther Raats-Coster, directeur van de stichting Talent naar de Top, is erg gelukkig dat zich nieuwe ondernemingen blijven melden. ‘Diversiteit zorgt voor meer rendement. Juist in deze tijd van economische neergang is diversiteit essentieel. Ik ben ervan overtuigd dat wij samen met onze ondertekenaars het verschil kunnen maken.’

Met de toevoeging van Accorhotels Nederland, het Amsterdamse Slotervaartziekenhuis, Medisch Spectrum Twente, ZuidOostZorg en Confius Executive Search komt het totaal aantal ondertekenaars van het Charter Talent naar de Top op 193. Zij vertegenwoordigen 676.644 werknemers, ofwel ruim 9 procent van het totaal aantal werknemers in Nederland. www.talentnaardetop.nl

‘Met vrouwen in de top van het bedrijf, presteert de onderneming gewoon beter’, hield Cherie Blair, topadvocate en echtgenote van de voormalige Engelse premier, haar gehoor voor

groen goed

Twee keer verdienen met zuinig Tl-licht

bedrijf: Green Fox innovatie: Tl-ombouw ‘Wij bouwen de meest gebruikte verlichting, Tl, om naar de meest energiezuinige variant. Die verbruikt daarna 40 procent minder energie met dezelfde lichtopbrengst.

De ombouw kost ongeveer 50 euro, een nieuw armatuur van die energieklasse ongeveer drie keer zoveel. Dat is twee keer geld verdienen.’ Renzo Deurlo, oprichter en medeaandeelhouder van Green Fox weet hoe hij zijn waar moet verkopen.

Zo zeker als hij is over het resultaat, zo nuchter is hij over de uniekheid. ‘Wij zijn de enige die dit doen. Hoe dat komt? Tja, iemand moet het een keer verzinnen en toevallig was mijn collega Henk Klip dat. Onze werkwijze is geaccrediteerd en gepatenteerd. Er zullen op termijn wel concurrenten komen. Dat is niet erg, zo hoort dat te gaan.’

‘We nemen de bestaande armatuur, knippen daar een spoel uit en sluiten op onze manier een nieuw voorschakelelement van Osram aan. De armatuur wordt opnieuw gecertificeerd, waardoor het een Green Foxarmatuur wordt met vijf jaar fabrieksgarantie van Osram. Daarna plaatsen we hem weer terug met een nieuwe energiezuinige Tl-buis. Wij zorgen voor de logistiek en recycling van het afval.’

Het bedrijf laat de ombouw doen in vijftien sociale werkplaatsen. ‘Dat is goedkoop, maar er zijn goedkopere manieren. Wij doen dit ook om mensen te helpen. We scholen ze, zodat ze de ombouw technisch kunnen doen. Daarnaast begeleiden we ze ook in werkethiek. Het zijn mensen die weinig werkervaring hebben, die moet je er op wijzen dat ze zich voorstellen als ze de lichtarmaturen weghalen. En uitleggen hoe ze mensen daarbij niet teveel hinderen. Ze pikken het snel op en zijn trots op hun werk.’

Er zijn situaties dat een ombouw niet zinnig is, zegt Deurlo. ‘Bij oude afgetakelde armaturen, die bijvoorbeeld jaren buiten hebben gehangen, moet je het niet doen. Of goedkope plastic dingen. Die kun je beter helemaal vervangen. Maar we hebben armaturen uit 1965 in de Amsterdam rai omgebouwd en daar zit gewoon vijf jaar garantie op.’

Tekst: Remko Ebbers | Foto: PhotoAlto/hh

41

FORUM #20/17.11.11

achtergrond

de blaren Razende Roemenen en boze Bulgaren.

We staan er niet best op als Nederland exportland. Dankzij de halsstarrige weigering Roemenië en Bulgarije toe te laten tot de Schengenzone.

De buitenlandse gevolgen van binnenlandse politiek.

Tekst: Frank den Hoed | Foto’s: Martijn Beekman/hh

Een Roemeense president die zijn bankrekening bij ing opzegt, problemen voor Nederlandse bloementransporteurs bij de Roemeense grens vanwege lading met vermeende schadelijke bacteriën en een officieel bezoek van premier Rutte dat last minute wordt afgezegd wegens agendaproblemen. De hoofdstukken in de soap rond Roemenië (en in mindere mate Bulgarije) volgen elkaar de laatste tijd in sneltreinvaart op.

Nederlandse ondernemers zien het allemaal tandenknarsend aan. Ze schrijven de problemen met de Roemenen en Bulgaren van de afgelopen tijd toe aan de bekoelde verhoudingen tussen Nederland en die landen.

Het kabinet stelt zich in de ogen van de ondernemers veel te halsstarrig op. Met alle gevolgen van dien.

Aanleiding was de discussie over de toetreding tot de zogenoemde Schengenruimte (zie kader Wat regelt Schengen?). De beide OostEuropese landen zouden daar volgens de Nederlandse regering nog niet rijp voor zijn. Omdat de corruptie nog niet hard genoeg zou zijn aangepakt en omdat ze de controles aan de buitengrenzen nog niet (goed) voor elkaar zouden hebben. Maar in hoeverre is dat niet puur symboolpoli42

FORUM #21/17.11.11

tiek? Roemenen en Bulgaren hebben nu ook al geen visum nodig als ze naar Nederland willen. Dus komen doen ze toch wel. Schengen of niet.

macht Zo’n 160.000 euro heeft de douaneblokkade ’m gekost. Sjaak te Baerts, directeur van Te Baerts Internationale Expeditie & Transporten uit Horst, kan er nog boos over worden als hij terugdenkt aan die week dat zijn vrachtauto’s bij de Roemeense grens werden vastgehouden. De lading – bloemen met bestemming Roemenië – zou gevaarlijke bacteriën bevatten. ‘Een buitenstaander ziet alleen de auto’s die bij de grensovergang staan. Maar er was op dat moment veel meer aan de hand. Lading werd geannuleerd, retourvracht kon niet worden uitgevoerd omdat auto’s niet mochten worden gelost.’

Te Baerts pendelde samen met de directeur van de Roemeense vestiging van zijn bedrijf een week lang van grenspost naar grenspost om te kijken of hij de auto’s los kon krijgen. ‘M’n auto’s mochten uiteindelijk onder begeleiding van een fytosanitair controleur naar de klanten door. Maar overladen mocht niet. Dat betekende dat alle afleveradressen achter elkaar moesten worden aangedaan. Je kunt op je vingers natellen wat dat betekent.’

Alom wordt aangenomen dat de douaneblokkade een doelgerichte reactie van Roemeense douaniers op het Schengenverhaal is geweest. De Roemenen zijn een temperamentvol volk, verklaart Kees Kuijken, directeur van logistiek dienstverlener klg Europe uit Venlo, de actie. Maar ook het feit dat ze gebukt gaan onder een dijk van een minderwaardigheidsgevoel kan zeker een rol hebben gespeeld. ‘Op deze manier konden ze een keer laten zien dat ze ook een bepaalde macht hebben.’

De gevolgen van de blokkade zijn nóg merkbaar, zegt Te Baerts. Hij bespeurt een veranderde houding bij de Roemenen. Ze kopen duidelijk minder Nederlandse bloemen en planten. En hij verwacht dat dit ook niet zomaar voorbij is. ‘Je moet je voorstellen wat er gebeurt als er op een dag krantenartikelen verschijnen met foto’s van kinderen in een veld met bloemen die waarschijnlijk onder de besmettelijke bacteriën zitten. Nou, ik kan je vertellen dat het dan een hele tijd duurt voordat mensen geloven dat er geen bacterie in het spel was en weer aan het kopen slaan.’

van rutte

43

FORUM #21/17.11.11

achtergrond

storm Het is niet de enige manier waarop de Roemenen van zich hebben laten spreken. Ook in de zakelijke contacten is de veranderde kijk op de Nederlanders merkbaar, stelt Te Baerts vast. Wij verzorgen ook transporten vanuit Roemenië en Bulgarije naar Nederland. Diverse klanten hebben me al toevertrouwd dat die Nederlanders toch een beetje arrogante kerels zijn.

Ze hebben het gevoel dat wij ons boven de Roemenen verheven voelen.

Nou, dat is geen goede basis om zaken te doen. We zijn gelijkwaardig.’

Te Baerts prijst zich gelukkig dat zijn bedrijf in Roemenië een Roemeens bedrijf is, met lokaal management. ‘Maar ze weten toch wel dat er een Hollander achter zit. En dat betekent dat ik heel vaak moet uitleggen hoe ik over de Schengenkwestie denk. Ik heb niet het gevoel dat ik me moet verdedigen. Integendeel, ik zie het meer als poging om ze te motiveren. Zo van: kom op, jongens, schouders eronder. We moeten de klus samen klaren.’

Kuijken (klg Europe) heeft van collega’s gehoord dat opdrachten zijn afgeblazen. Zo ver is het bij hem gelukkig nog niet gekomen. Wat niet

betekent dat de storm volledig aan de Roemeense vestiging van het bedrijf is voorbijgegaan. ‘Het Roemeense management van dat bedrijf heeft meer dan eens te horen gekregen: ‘Die Nederlanders waren toch zo open, zo liberaal. Nou, diezelfde liberalen zijn nu bezig ons buiten Schengen te houden.’

terug in de tijd Kuijken is de laatste om te beweren dat corruptie in Roemenië en Bulgarije niet meer voorkomt. Maar hij vindt dat nu ook eens moet worden gekeken naar de vooruitgang die er de afgelopen jaren op dat vlak is geboekt. ‘Ik vind dat ze grote stappen hebben gemaakt. Je kon al goed zakendoen, maar voorheen waren er veel meer barrières. Er wordt nu een actief beleid gevoerd om corruptie tegen te gaan, het ondernemersklimaat te verbeteren.

Hij is er ook van overtuigd dat de Roemenen de bewaking van de buitengrenzen serieus nemen. ‘Als er al sprake is van lekken, gaat het om goederen en niet om personen. Onafhankelijk onderzoek heeft dat uit-

bulgarije, roemenië niet links laten liggen Grote markt

Lage lonen

Buitenlandse investeringen

Met zijn 21,2 miljoen inwoners is Roemenië een interessante markt voor ondernemers. Dat geldt ook voor Bulgarije waar zo’n 7,5 miljoen mensen wonen. De koopkracht is nog niet zo groot. Roemenië is bijvoorbeeld weliswaar de tweede grootste economie van de tien Oost-Europese landen die in 2004 en 2007 tot de eu zijn toegetreden.

Maar gemeten naar bruto binnenlands product (bbp) per hoofd van de bevolking blijft het land achter bij de overige negen.

En ongeveer 1,6 miljoen Roemenen (7,4 procent van de bevolking) leefde in 2009 onder de armoedegrens.

Het minimumloon is er in elk geval vrij laag. Dat maakt beide landen aantrekkelijk om er te ondernemen. In Roemenië is dat vastgesteld op 157,89 euro per maand. Bulgaren moeten het met nog minder doen: zij ontvangen 122,71 euro per maand. Daarmee vergeleken is het Nederlandse minimumloon van 1.435,20 euro per maand riant.

Nederland was in 2009 de op een na grootste investeerder in Roemenië, met een aandeel van 17,9 procent in het totaal.

Daarmee kwam ons land na Oostenrijk, maar voor Duitsland. Ook in Bulgarije is Nederland de nummer 2 investeerder.

In Roemenië wordt vooral geïnvesteerd in de staal- en oliesector. Buitenlandse investeringen in Bulgarije (inclusief de Nederlandse) zijn er vooral in vastgoed, transport en groothandel en detailhandel.

44

Concurrentiekracht Roemenië (77) en Bulgarije (74) staan lager genoteerd dan Nederland (7) op de Global Competitiveness Index van dit jaar. Maar ze staan allebei nog altijd wel veel hoger op de lijst dan een land als bijvoorbeeld Griekenland (90) dat wel tot de Schengenruimte is toegelaten.

FORUM #21/17.11.11

gewezen. En de Roemenen zijn nota bene via de Europese douanemacht cvm betrokken bij de bewaking van de Europese buitengrenzen. Zoiets doen ze niet als ze hun verantwoordelijkheid niet willen nemen.’

Ook Te Baerts vindt dat eens wat meer naar de positieve ontwikkelingen moet worden gekeken. Hij kan zich goed voorstellen dat de Roemenen en Bulgaren zich buitengesloten voelen. ‘Ik vergelijk het maar met de lagere school. Moest er bij gymnastiek een volleybalteam worden samengesteld, bleven altijd dezelfde twee mensen op het bankje zitten. En zo voelt dat op dit moment bij de Roemenen en Bulgaren precies hetzelfde. Zij hebben zoiets van: waarom mogen wij niet meespelen?’

De Roemenen en Bulgaren hebben in zijn ogen alles gedaan om er bij te kunnen horen. Hij is dan ook niet blij met de harde lijn van het kabinet.

‘Nederlandse bedrijven zijn de grootste investeerder in Roemenië. Maar de regering maakt het voor hen steeds moeilijker om die mooie positie vast te houden. Het voelt alsof we een paar passen in de tijd worden teruggezet.’ 

Wat regelt Schengen?

Het verdrag van Schengen (1985) regelt het vrij verkeer van personen. De regeringsleiders die het verdrag ondertekenden, spraken af om de paspoortcontrole aan hun gemeenschappelijke grenzen af te schaffen. Ter compensatie beloofden zij ‘doeltreffende’ controles aan hun buitengrenzen te gaan invoeren. Frankrijk, Duitsland en de Beneluxlanden (België, Nederland en Luxemburg) waren de eersten die tekenden. Het gebied zonder binnengrenzen, ook wel de Schengenruimte genoemd, omvat een kwart eeuw later 24 landen, plus Noorwegen, IJsland en Zwitserland. Roemenië en Bulgarije staan nog in de wacht. Dit jaar werd besloten in het verdrag een uitzonderingsconstructie op te nemen. Die biedt de mogelijkheid om in geval van een kritieke situatie tijdelijk opnieuw grenscontroles in te stellen.

Export- en importpartner

Corruptie nog een probleem

Bureaucratie ook

De invoer vanuit Roemenië naar Nederland – vooral machines en vervoermaterieel – nam in 2009 met 5 procent toe tot bijna 1 miljard euro. In hetzelfde jaar daalde de invoer uit de hele eu met 18 procent. De uitvoer naar Roemenië viel sterk terug (-25 procent).

De handel met Bulgarije staat in de schaduw van die met Roemenië. De invoer vanuit het land – vooral vruchten en oliehoudende zaden – kwam in 2009 uit op 187 miljoen euro (+15 procent); de uitvoer viel 25 procent lager uit en bleef steken op 413 miljoen euro.

Transparency International maakte zich in 2009 nog wel zorgen over de aanpak van corruptie, georganiseerde misdaad en misbruik van Europese gelden in Roemenië en Bulgarije. Volgens de organisatie moet er meer gedaan worden aan de bestrijding daarvan. In beide landen zouden nauwelijks concrete maatregelen zijn genomen om die ontwikkelingen een halt toe te roepen. Ook op de lijstjes met aandachtsgebieden voor beide landen van het World Economic Forum staat corruptiebestrijding. Bij Bulgarije is het nummer 1 op de lijst van verbeterpunten, maar in Roemenië staat dat op nummer 6. Ter vergelijking: bij Griekenland staat dit punt op nummer 3.

Aan de inefficiënte overheidsbureaucratie mogen beide landen ook nog wel wat doen, vindt het World Economic Forum, de toegang tot financiering en de infrastructuur. Maar ook voor Schengenland Griekenland worden deze verbeterpunten genoemd.

45

FORUM #21/17.11.11

Bronnen: cbs, Agentschap nl, Eurostat, Civitas, wef, Transparency International

portret

ineke dezentjé hamming

‘ik wil dingen in turbostand zetten’ Na ruim acht jaar politiek keert Ineke Dezentjé Hamming (57) terug naar het bedrijfsleven. Als voorzitter van brancheorganisatie fme-cwm gaat ze niet meer over koopkrachtplaatjes, maar over de verdienkracht van Nederland. ‘Kritisch?

Ik ben altijd kritisch geweest.’

Tekst: Paul Scheer | Foto’s: Erik van der Burgt

Ineke Dezentjé Hamming ziet er als altijd goed verzorgd uit. Netjes gekleed, haar in model, make up bijgewerkt. Dat verzorgde kan niet worden gezegd van haar ruime werkkamer op het Binnenhof. Die oogt bijna verlaten, op enkele verhuisdozen en wat leenkunst aan de muren na. Een oorkonde voor Politicus van 2006 voor toerisme en recreatie en een Delfts blauw bord met een schip, een herinnering aan haar Rotterdamse tijd, gaan nog snel een doos in.

Met nog een goede week te gaan als Kamerlid is ze zich aan het voorbereiden op de verhuizing naar Zoetermeer, waar fme-cwm huist, de grootste brancheorganisatie voor de technologische industrie.

Ze is ‘tot de laatste snik’ doorgegaan als Kamerlid. Als laatste officiële daad mocht ze het overleg over het Belastingplan 2012 voorzitten.

‘Genieten van 11 uur ’s ochtends tot 11 uur ’s avonds’ noemt ze dat, zonder spoor van cynisme. ‘Ik zie het als een groot privilege dat ik dit werk ruim acht jaar heb mogen doen dankzij de kiezer en de partij.’

Gaat u de politiek missen?

‘Natuurlijk. Het is een uniek ambt met een eigen dynamiek. Die speelt zich vaak af op de paar vierkante meter van de fractiekamer. Het was een enerverende periode. Ik heb vijf fractievoorzitters ‘versleten’, Wilders meegemaakt, het vertrek van Ayaan, de perikelen rond Verdonk…

We zijn van het dieptepunt van twaalf zetels in de peilingen naar het leveren van de premier als grootste partij gegaan.’

Wat gaat u het meest missen?

‘Dat alles in de vijfde versnelling gaat. Daar houd ik van: dingen in turbo­stand zetten.’

Dat associeer ik niet met politiek.

‘Oh, echt niet? Er zit een wereld achter. Voor een belangrijk debat, vaak een spoeddebat, heb je als Kamerlid maar vier minuten spreektijd. In korte tijd moet je je standpunt bepalen, de fractie overtuigen en medestanders zoeken bij andere partijen. Je werkt in een hogedrukpan.’

Wat gaat u niet missen?

‘De totale onregelmaat. Een agenda stelt niks voor in de Kamer. ’s Morgens weet je niet hoe laat je ’s nachts thuis bent. Het debat over Mauro

46

FORUM #21/17.11.11

47

FORUM #21/17.11.11

portret

zou bijvoorbeeld tot 6 uur ’s avonds duren. Ik was 2 uur ’s nachts thuis in Numansdorp. Of je moet werkbezoeken in het land afzeggen omdat je later die dag misschien moet stemmen.’

Waar bent u trots op?

‘Mijn initiatiefwet voor rechtsbescherming tegen wat ik noem rupsje-nooit-genoeggedrag van de fiscus bij vragen om informatie. Dat heeft vier jaar geduurd. Het is fascinerend om te doen. Wel een enorme berg werk. Soms denk je dat je helemaal in het moeras wegzakt door alle weerstand. Het kabinet zit namelijk niet te wachten op een initiatiefwet. Daar kom je als Kamerlid pas mee als het kabinet het zelf niet wil regelen.’

Wilde u weg uit de politiek?

‘Nee. De baan bij fme-cwm kwam langs. Ik kan mijn ervaring met en liefde voor de industrie samenbrengen in deze functie. De technologische industrie is met innovatie en export gezichtsbepalend voor de groei van de economie.’

Heeft het mislopen van een ministerspost nog meegespeeld?

‘Nee, hoor. Daar was mijn ambitie niet op gericht. Dat zou ook dom zijn, want je kunt er niet op solliciteren. Er wordt een beroep op je gedaan of niet. Ik heb altijd gezegd: ik ben daar waar ik nodig ben. En vergeet niet: volksvertegenwoordigers zijn de baas van Nederland, niet het kabinet. Kamerleden kunnen de minister naar huis sturen, omgekeerd niet.’

Het dualisme heeft ze altijd hoog gehouden. Nog maar net Kamerlid verzette zij zich tegen de afschaffing van het grijs kenteken voor bestelwagens. Dat was tegen de wens van toenmalig minister en partijge48

FORUM #21/17.11.11

noot Gerrit Zalm in. ‘Ik ben de politiek ingegaan om dingen voor elkaar te krijgen. Niet om groots een politieke ideologie neer te zetten.’

Dezentjé Hamming heeft dan ook geen moeite om de overstap te maken van een regerende politieke partij naar een belangenpartij die het kabinet kritisch volgt. ‘Ik ben altijd kritisch geweest. De vvd heeft mij destijds niet ingehuurd als klapvee. Ik ga voor de zaak. Maar ik ben wel blij dat dit kabinet voor ondernemers staat. Zeker nu het economisch tij niet meezit en we het van de verdienkracht van het land moeten hebben. Met mijn achtergrond weet ik op welk moment in de politiek ik er moet zijn om invloed uit te oefenen.’

U gaat terug naar een mannenwereld.

‘Dat hoor ik wel vaker. Ik denk er zelf helemaal niet zo over na. Voor mij is er sprake van gelijkwaardigheid tussen mannen en vrouwen, dus het is geen thema. De havenwereld is mij ook prima bevallen.’

Nooit aangezien voor secretaresse of gevraagd om koffie te gaan halen?

Lachend: ‘Gebeurt dat echt? Ik kan het me niet voorstellen. Ik zorg er ook wel voor dat er niet zo over mij wordt gedacht.’

U bent begonnen in een vrouwenwereld, als stewardess.

‘Nou ja, er lopen hooguit wat meer vrouwen rond. Ik wilde iets van de wereld zien. Mannen gaan dan varen, vrouwen vliegen. Ik had een verlanglijst met bestemmingen en die heb ik in vier jaar tijd afgewerkt. En ik wilde in het buitenland wonen, dus ben ik bij Lufthansa in Frankfurt gaan werken.’

Een beroepentest op haar 17de had uitgewezen dat haar toekomst lag in ambassadewerk of de politiek. Een uitslag die ze toen weglachte,

‘want ik was helemaal niet geïnteresseerd in politiek. Maar achteraf zijn beide uitgekomen, want in Rotterdam was ik ambassadeur voor de haven.’

Na de hbs had haar vader Nijenrode geadviseerd als vervolgopleiding.

Maar los van het feit dat vrouwen daar begin jaren zeventig nog niet werden toegelaten, wilde ze uitvliegen. Hij was zelf autodealer, haar moeder boekhoudster. Ze gaven hun dochter vooral mee dat ze moest zorgen dat ze financieel onafhankelijk was. Een levensles die volgens haar nog altijd geldt. ‘Weinig vrouwen hebben dat tussen de oren.

Vrouwen die parttime werken en daarnaast tijd voor zichzelf willen hebben, denken niet na over hun pensionering en een leven zonder partner.’

Haar ouderlijk gezin omschrijft ze als een ‘ontzettend warm nest. Ik zou hopen dat ieder kind zo’n jeugd heeft. In het weekend gingen we op pad met de auto. En in de zomer naar Spanje, dat was in die tijd vrij uitzonderlijk. Een heel fijne jeugd, die helaas verstoord werd toen mijn moeder ongeneeslijk ziek werd. Toen ze stierf was ze 46.’

‘Ik werkte al als stewardess en heb verlof genomen toen duidelijk werd dat het misging. Het was een ingrijpende periode. Het idee dat je allemaal 80 met elkaar wordt, blijkt niet te kloppen. Ik heb een jaar niet kunnen lachen. Als ik in het vliegtuig een lastige passagier had, dacht ik: jij hebt makkelijk praten.’

De vrouw met wie haar vader hertrouwde, is haar beste vriendin geworden. Dezentjé Hamming leerde haar eigen man kennen in het toenmalige Bombay, waar ze als stewardess gestrand was vanwege een kapot vliegtuig. Hij, eigenaar van een Rotterdams scheepvaartbedrijf, maakte daar een tussenstop van één dag. ‘Een vrij romantisch verhaal’, vindt ze zelf. En passend bij haar instelling om alles eruit te halen wat erin zit.

Haar man had een zoontje van 6 uit een eerder huwelijk. Die groeide op bij zijn moeder en kwam later bij zijn vader in het gezin.

U wilde zelf geen kinderen?

‘Ach, het is er gewoon niet van gekomen. Ik had een ‘kadokind’ en heb verder altijd een ontzettend rijk leven gehad. Ik heb niets gemist.’

Dat rijke leven bestaat naast het werk onder meer uit zeezeilen, een hobby die ze van haar man heeft overgenomen. Op haar 35ste heeft ze erover nagedacht om een jaar de wereld rond te zeilen. ‘Ik was ook een van de weinigen die Laura Dekker steunden. Ik vond het geweldig. Ze kon het, wilde het: doen!’

‘Zeilen is voor mij ’s nachts op zee de wacht houden tijdens een overtocht. Aardedonker, met hooguit het licht van de maan en de sterrenhemel, en verder alleen maar water om je heen. Je hoort niets. Dat is bijna spiritueel. Maar ik hou ook wel van een beetje ruig zijn. Ik kan vloeken als een bootwerker. Voor windkracht acht draai ik mijn hand niet om. Of achterop de Harley, vind ik ook lekker.’

Een beeld dat contrasteert met de goed geklede vrouw die in het openbaar verschijnt. Dat is geen rol, benadrukt ze. ‘Ik ben altijd mezelf. Als je naar je werk gaat, trek je wat nets aan. Maar ik haat winkelen, al zou je dat niet verwachten. Aan de andere kant vind ik de aanblik van Europoort fantastisch, en ga ik helemaal uit mijn dak bij een documentaire over het bergen van de Koersk-onderzeeboot door schepen van Mammoet en Smit. Ik ben wat dat betreft hybride.’  49

FORUM #21/17.11.11

Drie stellingen Het wordt weer niks met Feyenoord ‘Ik heb er een hard hoofd in, maar laat ze niet vallen. Ook in slechte tijden moet je je club steunen. Maar dan moeten ze wel aan de bak, geen woorden maar daden.’

Roemen en Bulgaren zijn welkom ‘Oei. Ik ben daar voorzichtig mee. Het werk moet gedaan. Laten we eerst de kaartenbakken met werkzoekenden mobiliseren. Die vormen een enorme belasting op onze sociale voorzieningen. Tegelijkertijd zou het ook mogelijk moeten zijn om kennismigranten op mbo-niveau binnen te halen, ongeacht hun nationaliteit.’

Er moet een vrouwenquotum komen ‘Nee. Ik zou geen quotumvrouw willen zijn. De weldenkende top in het bedrijfsleven beseft dat een mix van mannen en vrouwen goed is. Nederland loopt nog achter, maar we moeten niet krampachtig doen.’

ineke dezentjé

hamming

1954 1972 1972 1974 1978 1987 1989 1993 2002 2003 2011

Geboren in Amsterdam Hbs alfa Secretaresse Stewardess Lufthansa Hoofd pr ect Avondstudie rechten Hoofd pr Van Leeuwen Buizen directeur Rotterdam Port Promotion Council Lid gemeenteraad Cromstrijen Kamerlid voor de vvd Voorzitter fme-cwm

overlevers Overlevers, doorzetters, bedrijven die na jaren nog steeds bestaan. Nederland telt er vele.

Deze rubriek blikt terug in de geschiedenis van Nederlandse bedrijven.

Koninklijke Sphinx opgericht in 1834 wat Producent van sanitair- en badkamerproducten

Even lijkt het of ze kazen aan het bewerken zijn. Maar al snel valt op dat er aan sommige kazen oren zitten. Het zijn aardewerken schalen en kannen. Op deze afdeling van aardewerkfabrikant Sphinx worden ze voorzien van een laagje glazuur. Daarna worden ze te drogen gelegd op een plank op schragen. Kan bij kan, schaal bij schaal. Een secuur werkje, want er mogen natuurlijk geen vingerafdrukken op komen. Waarom hebben ze eigenlijk geen handschoentjes aan? Tijd om te kletsen is er niet. Er moet flink worden doorgewerkt.

In 1886 produceert Sphinx per maand alleen al zo’n vierhonderdduizend borden. In de grote ton zal glazuur zitten. De vrouw met het witte kapje geeft de schalen aan de man. Hij doopt ze in het glazuur om ze vervolgens weer uit handen te geven. Zullen er weleens haren in het glazuur terecht komen?  Tekst: Marcia Timmermans Foto: Sphinx, tussen 1880 en 1914

Colofon Forum is het tweewekelijkse opinieblad van onder­­ nemingsorganisatie vno-ncw. vno-ncw vertegenwoordigt samen met de aangesloten 160 brancheorganisaties en vijf regionale verenigingen in totaal 115.000 ondernemingen. vno-ncw wordt in de regio vertegenwoordigd door: vnoncw Noord, vno-ncw Midden, vno-ncw West, de BrabantsZeeuwse Werkgeversvereniging (bzw) en de Limburgse Werkgevers Vereniging (lwv). Voor managers tot veertig jaar is er Jong Management.

Redactie-adres Bezuidenhoutseweg 12, 2594 AV Den Haag, Postbus 93002, 2509 AA Den Haag, telefoon: 070 - 3490 165, e-mail: forum@vno-ncw.nl Forum op internet www.vno-ncw.nl Redactie Karin Bojorge (hoofdredacteur), Jiska Vijselaar (eindredacteur), Marcia Timmermans (redactieassistent), Jan Buevink, Remko Ebbers, Miran de Groot, Frank den Hoed, Paul Scheer

50

Correspondenten Jeroen Ansink (Verenigde Staten), Elro van den Burg (Polen), Philip Ebels (België), Henk Hirs (Hongarije), Maaike Homan (Spanje), Maurits Kuypers (Duitsland), Miriam Mannak (Zuid-Afrika), Hans Moleman (China), Maaike Veen (Verenigd Koninkrijk), Frank Renout (Frankrijk), Petra Sjouwerman (Denemarken), Judith Stalpers (Japan), Edwin Timmer (Mexico), Maarten Veeger (Italië) Aan dit nummer werkten mee: Erik te Brake, Jan van den Broek, Alfred van Delft, Guusje Dolsma, ­ Mariet ­Feenstra, David de Nood, Martin Noordzij, Cees ­Oudshoorn, Peter Swinkels

Informatie over het lidmaatschap van vno-ncw Informatie bij Rita ter Steeg, telefoon: 070 - 3490 351, e-mail: steeg@vno-ncw.nl. Opzegging van het lidmaatschap van vno-ncw moet vóór 1 september van een jaar worden gedaan. Het lidmaatschap eindigt dan per 31 december van datzelfde jaar. De schriftelijke opzegging kan worden gericht aan Rita ter Steeg, coördinator lidmaatschapszaken vno-ncw, Postbus 93002, 2509 AA Den Haag.

Vormgeving Concept, basisontwerp en vormgeving: Link Design, Amsterdam Cover Foto: Bart Maat/wfa

Abonnementen en adreswijzigingen Sander Kok, telefoon: 070 - 3490 336, e-mail: kok@vno-ncw.nl, issn 1384 - 2102. Forum wordt gericht – kosteloos – toegezonden aan een groot aantal Nederlandse ondernemingen, organisaties en particulieren.

Betaalde abonnementen kosten € 45 per jaar exclusief btw.

Opzegging van een kosteloos abonnement kan per direct, van een betaald abonnement per 1 januari. Hiervoor geldt geen opzeggingstermijn.

FORUM #21/17.11.11

Drukwerk Em. de Jong bv, Visweg 8, Postbus 8, 5110 AA Baarle-Nassau Advertentieverkoop Van Vliet Bureau voor Media Advies, Frank Oudman, telefoon 023 5714745, e-mail f.oudman@bureauvanvliet.com, Postbus 20, 2040 AA Zandvoort