Opinieblad Forum 18

Opinieblad vno-ncw Ondernemers, politiek en maatschappij

#18/04.10.12

Al 43.000 banen weg

Hoeveel langer laten we de bouw nog lijden? achtergrond Nationale politie: zegen of vloek voor bedrijfsleven? 18

interview Bussemaker (ser): ‘Patiënt en arts weten niet hoe duur zorg is’ 22

achtergrond Mbo: eindelijk meer oog voor de arbeidsmarkt 28

inhoud #18 Rubrieken

16

4 Opinie vno-ncw • Weigergemeenten terecht aangepakt • Overheid kan beter ontregelen • Pensioenen nog niet gered met pensioenpakket van kabinet • Verdeling zorgkosten moet gepast zijn • lwv: Oudere werknemers: last of lust?

8 De foto Snoep

15 Scheer Bedrijfsrisico

16 En zoon ‘De werkbank is niet mijn plek’

25 Mohikanen ‘Ze zijn door het oog van de naald gegaan’

26 Belrondje

25

Geweld gebruiken mag?

26 Vijf vragen aan Paul Beck, directeur van de Floriade

32

32 Buiten beeld Frits Korthals Altes

33 Vereniging 46 Uitspraken 47 Overlevers Van Melle (nu: Perfetti Van Melle)

47 Colofon

2

FORUM #18/04.10.12

28

22

rubrieksnaam

Artikelen 10 ‘We zijn door een hel gegaan’ Eén op de zes faillissementen was er één van een bouwbedrijf. Drieënveertigduizend mensen verloren tot nu toe hun baan. En nog eens dertigduizend staan op de tocht.

De bouw heeft het zwaar, loodzwaar. Vier ondernemers vertellen hun verhaal.

18 Bang voor de nationale politie?

Bijna 60 procent minder lading gestolen en 75 procent minder wagens opengesneden.

De transportsector was net zo blij. Dankzij de speciale aandacht van de politie was de criminaliteit fors teruggedrongen. Heeft de nationale politie die aandacht straks ook?

22 Jet Bussemaker zet het mes in de zorg De stijging van de zorgkosten moet een halt worden toegeroepen, vindt oud-staats­ secretaris Jet Bussemaker. Zij zat de ser-commissie voor die hierover onlangs een advies uitbracht aan de informateurs. ‘We hanteren niet de botte bijl.’

42

28 Revolutie in het mbo?

Het beroepsonderwijs biedt alleen pretstudies aan en houdt geen rekening met de wensen van ondernemers. Tot voor kort was dat het beeld over het mbo. Die tijd is voorbij nu onderwijs en sociale partners gaan overleggen. ‘Dit is niet de zoveelste praatclub.’

42 Rob Zandbergen, geen koude saneerder ‘Ik kan me geen periode herinneren waarin je twee keer in drie jaar tijd een crisis hebt gehad.’ Rob Zandbergen, bestuursvoorzitter van usg-People, moest twee keer flink saneren.

Makkelijk heeft hij dat nooit gevonden. ‘Zat er tegenover je iemand die je vader kon zijn.’

3

FORUM #18/04.10.12

opinie vno-ncw

Opposites attract, zeggen ze. Tegenpolen voelen zich als van nature tot elkaar aangetrokken. Biologisch valt daar wel een verklaring voor te verzinnen. Immers: hoe meer genetische variatie, hoe sterker en gezonder het nageslacht.

Het valt te hopen dat deze regel ook opgaat voor de formatiebesprekingen tussen vvd en PvdA. Uit de lichaamstaal van Mark Rutte en Diederik Samsom bij de presentatie van het deelakkoord over de begroting van 2013 valt op te maken dat het met de chemie tussen de heren wel goed zit. Of dat ook echt tot een goed eindresultaat gaat leiden, is nog even afwachten. Het deelakkoord bevat wat dat betreft iets teveel valse noten.

Uiteraard is het positief dat de forensentaks geschrapt gaat worden.

Wel ben ik kritisch dat de dekking wordt gezocht in de vorm van een hogere assurantiebelasting. Hiermee komt de rekening opnieuw bij burgers en bedrijven te liggen. Daar bovenop wordt ook een bedrag van 649 miljoen euro lastenverlichting voor bedrijven geschrapt, dat was bedoeld als compensatie voor de hogere zorgpremie. En dat terwijl het overheidstekort ruimte biedt om deze lastenverzwaringen achterwege te laten in 2013 en de overheidsuitgaven in latere jaren op orde te brengen door bezuinigingen op de overheidsuitgaven.

Alleen maar lasten verzwaren als manier om de tegenstellingen te overbruggen, is niet de weg die de onderhandelaars zouden moeten kiezen. Laten ze een voorbeeld nemen aan de overeenstemming die werkgevers en werknemers onlangs binnen de ser bereikten over de aanpak van de stijgende zorgkosten. Zeker geen gemakkelijk onderwerp: de gezondheidszorg, dus des te belangrijker dat er nu een breed draagvlak is voor een forse en effectieve hervorming van de awbz.

Dat geldt ook voor de overeenstemming die is bereikt op het gebied

jeroen poortvliet

Valse noten

van de pensioenen. Daar kunnen de onderhandelaars in Den Haag alvast hun voordeel mee doen.

Ook een goed voorbeeld van een vruchtbare samenwerking die écht iets oplevert, vindt plaats in het mbo. In de Stichting Beroepsonderwijs Bedrijfsleven maken onderwijsinstellingen en bedrijven sinds kort duidelijke afspraken over het aanbod, de inhoud en de kwaliteit van opleidingen en stages. ‘Wij laten zien hoe het poldermodel nog steeds kan werken’, zo zegt Michael van Straalen, voorzitter van de Metaalunie, daarover in deze Forum. En ook dát maakt het leven van een kabinet-in-wording bij voorbaat al een stukje makkelijker.

Of het genoeg is om de formatiebesprekingen op het goede spoor te houden? Dat zullen de komende weken moeten uitwijzen. Wij kunnen niet meer doen, dan we altijd al doen. Draagvlak leveren voor een stabiel kabinet.

Bernard Wientjes Voorzitter vno-ncw Lees ook het interview met Jet Bussemaker op pagina 22 en verder en Blokken voor een baan op pagina 28 en verder

Weigergemeenten terecht aangepakt • Gebrekkige deskundigheid bij gemeenten breekt ondernemers op • Met start Regionale Uitvoeringsdiensten komt hierin verandering • Goed dat gemeenten die niet willen meedoen, worden gedwongen Provincies, waterschappen, gemeenten. Waar het gaat om toezicht op en handhaving van milieuregels heb je als ondernemer te maken met flink wat instanties. Vaak blijkt bij de ambtenaren de benodigde deskundigheid ver te zoeken. Decennialang lang werd gepraat over een alternatieve aanpak om dit probleem te ondervangen. Maar resultaat bleef uit. Bleef, want in 2008 werd een eerste echte stap in de goede richting gezet.

Een commissie onder leiding van Jan Mans, oud-burgemeester van Enschede, pleitte in dat jaar voor de instelling van zogenoemde omgevingsdiensten die de milieuwetgeving zouden moeten handhaven.

Later werd daar de vergunningverlening aan toegevoegd.

Mans’ inspanningen hebben hun resultaat niet gemist. Er komt een landelijk netwerk van 28 Regionale Uitvoeringsdiensten (rud’s), waarin kennis en kunde worden gebundeld. Dat is een goede zaak, 4

FORUM #18/04.10.12

omdat daarmee de vergunningverlening, het toezicht en de handhaving meer uniform en kwalitatief beter zullen worden uitgevoerd.

Afgesproken was dat gemeenten vergunningverlening, toezicht en handhaving uiterlijk begin 2013 zouden onderbrengen bij een Regionale Uitvoeringsdienst (rud). Bijna alle gemeenten zijn voortvarend aan de slag gegaan om dit ook echt voor elkaar te krijgen. Maar zes gemeenten weigeren dit te doen.

Joop Atsma, demissionair staatssecretaris van Infrastructuur en Milieu, laat het er niet bij zitten. De bewindsman heeft aangekondigd dat hij de zes gemeenten in kwestie zal aanpakken als zij volharden in hun weigering. Terecht. Atsma legt de regie tijdelijk bij de provincies.

Zij krijgen de taak ervoor te zorgen dat de ‘weigergemeenten’ hun bevoegdheden dan alsnog onderbrengen bij een rud. De kosten die hiervoor moeten worden gemaakt, komen wel voor rekening van de betreffende gemeenten. Ook dat is terecht.  www.vno-ncw.nl/omgevingsdiensten

Overheid kan beter ontregelen

wandelgangen

actal blijft beetje vooraf toetsen Actal, het Adviescollege toetsing regeldruk, zou de toetsing op nieuwe wet- en regelgeving op regeldruk voortaan overlaten aan de ministeries zelf. In overleg met die ministeries zou Actal hooguit nog grote dossiers vooraf doorlichten, of op basis van klachten uit het bedrijfsleven een oogje in het zeil houden. Maar daar komt het college toch een beetje op terug. Niet alle nieuwe wet- en regelgeving wordt vooraf getoetst, maar Actal maakt wel een selectie, en kijkt daarbij naar de thema’s die het zelf heeft bepaald, zoals de decentrali-

cda in de maag met kipspies cda-Kamerlid Jaco Geurts heeft moeite met vleesvervangers. Het stoort hem dat spiesen van soja als kipspiesen in de winkel liggen.

‘Een groot compliment voor zo’n spies, maar feitelijk misleiding van de consument en een onderwaar5

• Nieuw kabinet kan regelwarboel stroomlijnen • Nog voor 1,3 miljard euro aan mogelijkheden • Meer transparantie levert betere motivatie op

dijkstra

Minister De Jager van Financiën gaat onderzoeken of hij de bankiers­eed kan uitbreiden met een sanctiebeleid. Voor hem hoeft dat niet zo. Financiële instellingen kunnen zelf bepalen of zij een medewerker ontslaan als deze de eed niet wil afleggen of zich er niet aan houdt. Bovendien verwacht hij dat er van het afleggen van de eed een zekere ‘impact’ uitgaat.

De Tweede Kamer vindt dat niet voldoende. cda en PvdA willen dat de minister kijkt of er sancties mogelijk zijn, of de instelling van een tuchtcollege. De Jager gaat daarover in overleg met de financi-

ële sector en collega-minister Opstelten van Veiligheid en Justitie. vvd-Kamerlid Matthijs Huizing maakte nog wel een punt van de administratieve lasten die gepaard kunnen gaan met een opgetuigde bankierseed. Daarmee zou Nederland zich uit de internationale markt prijzen.

Huizing: overlast

satie van overheidstaken en het verruimen van de mogelijkheden voor innovatie. De heroverweging volgt na kritiek van de Tweede Kamer over de koerswijziging van Actal. Zo vond D66-Kamerlid Gerard Schouw dat het college zo meer adviseur dan waakhond zou worden. dijkstra

bankierseed moet wel wat voorstellen

De formatie voor een nieuw kabinet is in volle gang. Er zit druk achter, want er moeten belangrijke besluiten genomen worden over de economie. De crisis wacht niet. Het bedrijfsleven heeft een belangrijke rol in het overkomen van die crisis. Het is daarom van het grootste belang dat ondernemers hun werk kunnen doen. Dat betekent dat ze niet gevangen moeten worden in een net van regels. Het nieuwe kabinet kan daar veel aan doen.

Het huidige, demissionaire kabinet heeft nog voor 1,2 miljard euro aan reductiemaatregelen op de plank liggen die nog niet zijn doorgevoerd. Maar die lossen niet alle knelpunten op. Er is de mogelijkheid om voor nog eens 1,3 miljard aan regeldrukvermindering door te voeren. Dat kan door verdere digitalisering van overheidsdienstverlening, risicogericht toezicht, het invoeren van de Omgevingswet en een vereenvoudiging van het bouwbesluit. Daarnaast kan ook veel bereikt worden door de zorgsector te dereguleren.

Daarnaast is het belangrijk om het proces transparanter te maken.

Bij nieuw beleid wordt met een ‘integraal afwegingskader’ wel onderzocht wat de gevolgen zijn voor de regeldruk, maar de afwegingen die worden gemaakt, zijn niet openbaar. Het is dus nooit te achterhalen welke afwegingen zijn gemaakt en of die op de juiste gronden zijn gemaakt. Dat maakt het wel heel makkelijk om half werk te leveren. Wat dat betreft kan de Nederlandse regering een voorbeeld nemen aan de eu, waar dergelijke assessments openbaar zijn.

Er kan nog veel gedaan worden om onnodige regeldruk terug te brengen. Meestal is het gewoon een kwestie van harmoniseren, nationale koppen op Europese regels afschaffen en nadenken of het wel zo verschrikkelijk nodig is dat er formulieren ingevuld moeten worden.  www.vno-ncw.nl/regeldruk

Schouw: terug in hok

dering van plantaardige vleesvervangers.’ Het stoort hem nog meer dat de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit geen prioriteit geeft aan de vervolging van dit soort praktijken. Moeten de productschappen het dan maar weer doen?, vraagt hij aan staatssecretaris Bleker van Landbouw.

FORUM #18/04.10.12

opinie vno-ncw

• Gunstig dat op korte termijn minder gekort hoeft te worden op de pensioenen • Maar voor de lange termijn is er meer nodig • Nieuwe afspraken moeten leiden tot premiestabilisatie De kortingen op de pensioenen zullen volgend jaar minder fors uitpakken dan gevreesd. Dat is het gevolg van het pakket aan maatregelen dat staatssecretaris van Sociale Zaken De Krom vorige week presenteerde. De belangrijkste maatregel is dat De Nederlandsche Bank de rekenrente voor pensioenfondsen aanpast. Voor het bepalen van de lange rente – waarmee de pensioenverplichtingen over twintig tot zestig jaar worden vastgesteld – geldt sinds deze week een aangepaste methode die de rente minder gevoelig maakt voor schommelingen op de financiële markten. Daarnaast krijgen pensioenfondsen als ze aan een aantal voorwaarden voldoen, de mogelijkheid om noodzakelijke verlagingen van pensioenen over meerdere jaren te spreiden en mogen ze die beperken tot maximaal 7 procent per jaar. Pensioenfondsen met een dekkingstekort krijgen in 2013 de mogelijkheid om eenmalig af te wijken van de eis dat de pensioenpremie moet bijdragen aan herstel.

Werknemers- en werkgeversorganisaties hebben al laten weten blij te zijn dat er op de korte termijn minder fors gekort hoeft te worden op de pensioenen. Dat is goed voor de economie en de koopkracht in het moeilijke jaar 2013. Op de lange termijn is er echter meer nodig om de aanvullende pensioenen in veilig vaarwater te brengen. Stabilisatie van de pensioenpremies en een evenwichtige verdeling van de lasten en de opbrengsten voor jong en oud zijn daarbij essentieel. Daarvoor zijn goede afspraken nodig met de nieuwe Kamer en het nieuwe kabinet. Daarbij gaat het onder andere over de regels van De Nederlandsche Bank die pensioenfondsen nu alsnog kunnen dwingen om de premies te verhogen. Zoals eerder afgesproken in het Pensioenakkoord van de sociale partners is de rek eruit en zullen de pensioenpremies gestabiliseerd moeten worden. Ook zal de tussentijdse aanpassing van de lange rente opgevolgd moeten worden door een definitieve rekenrente voor de lange termijn die beter inspeelt op de Europese besluitvorming en op het nieuwe pensioenstelsel vanaf 2014.  www.vno-ncw.nl/pensioenen

6

FORUM #18/04.10.12

jeroen poortvliet

lwv

Pensioenen nog niet gered met pensioenpakket

Oudere werknemers: last of lust?

Oudere werknemers zijn te vaak ziek en weinig productief. Het zijn veelgehoorde argumenten om vooral geen ouderen in dienst te hoeven nemen.

Maar zijn die argumenten wel terecht?

Recent was er in het lwv-bestuur een discussie over de inzetbaarheid van oudere werknemers. Bij die gelegenheid werd nog maar weer eens pijnlijk duidelijk dat vooringenomenheid en een gebrek aan feitenkennis nog te vaak leiden tot verkeerde conclusies en vooroordelen.

Het is verbazingwekkend dat het vaak juist de ouderen onder ons zijn (óók hr-managers), die ervan overtuigd zijn dat ouderen geen meerwaarde meer kunnen opleveren voor een onderneming. Het riedeltje dat zij bijna zonder uitzondering opdissen om dit standpunt te onderbouwen, is heel voorspelbaar: ouderen zouden te duur zijn, te vaak ziek en te weinig productief.

Ik deel de mening van deze groep niet. Mijn ervaring met ouderen die opnieuw aan de slag gaan, is totaal anders. Deze groep toont een bovengemiddeld grote loyaliteit naar het bedrijf en levert een prima productiviteit.

Het onderzoek dat één van de leden van de lwv heeft gehouden naar de kosten van ziekteverzuim binnen zijn bedrijf, is alleen maar een bevestiging van mijn ervaring.

Bij het onderzoek is gekeken naar de kosten van ziekteverzuim en dat dan gerelateerd aan leeftijd. En wat blijkt? Het zijn helemaal niet de 45-plussers die de hoogste ziektekosten (frequentie maal duur maal kosten per uur) veroorzaken. Nee, het is juist de categorie medewerkers daar onder – in de leeftijd tussen 35 en 45 jaar – die koploper blijkt te zijn als het gaat om verzuimkosten.

We kunnen nu al met zijn allen voorzien dat er de komende jaren grote tekorten op de arbeidsmarkt ontstaan, vooral in de techniek en de zorg.

Daarnaast ontstaat het besef dat we langer zullen moeten doorwerken om ons pensioenstelsel overeind te houden. Redenen genoeg om de bij velen van ons ingesleten vooroordelen nu snel en vooral definitief van ons af te schudden.

Jan Zuidam Voorzitter lwv

wandelgangen

ChristenUnie-Kamerlid Carola Schouten vindt dat toezichthouders te veel kijken naar economie en te weinig naar ecologie en duurzaamheid. Zij werkt aan een initiatiefnota met aanbevelingen om oneerlijke concurrentie door de schending van mensen- of milieurechten aan te pakken. Schouten stelt bijvoorbeeld dat aan geïmporteerde producten lagere eisen worden gesteld dan aan Nederlandse producten. Tegelijkertijd wordt het maken van afspraken om te komen tot een ‘eerlijke’ prijs voor cacaoboeren door toezichthouders uitgelegd als kartelvorming.

Volgens Schouten is de Neder-

Verdeling zorgkosten moet gepast zijn

landse Mededingingsautoriteit alleen geïnteresseerd in een zo laag mogelijke prijs voor de consument.

Initiatieven die leiden tot een hogere prijs (omdat duurzaam nu eenmaal duurder is), krijgen om die reden weinig kans.

• Zorgconsument moet de regie krijgen • Marktwerking voortzetten, maar productieprikkel aanpakken • Maximum aan werkgeversbijdrage

dijkstra

christenunie pakt schending van duurzaamheid aan

Schouten: kostprijs

Strafrechtelijk onderzoek wordt sp wil meer pas ingesteld als er concrete actie tegen valse doorstart signalen zijn van mogelijk strafbaar

7

handelen. Verder vindt Opstelten dat er de laatste tijd genoeg initiatieven zijn ontplooid om faillissementsfraude aan te pakken. Voor een gesprek met de stichting en de vakbonden, zoals voorgesteld door Gesthuizen, ziet hij dan ook ‘geen aanleiding’.

www.vno-ncw.nl/gezondheidszorg

dijkstra

sp-Kamerlid Sharon Gesthuizen wil van minister Opstelten van Veiligheid en Justitie weten wat deze doet aan de bestrijding van faillissementsfraude. Aanleiding is een onderzoek van de Stichting Malafide Doorstarten. Daarin wordt gesteld dat in meer dan 40 procent van de faillissementen in de transport- en bouwsector gefraudeerd wordt. Vijftien fraudeurs in de transportsector zouden er een praktijk van maken failliet te gaan en dan weer door te starten.

Wordt er niet te vaak aangestuurd op een doorstart?, vraagt Gesthuizen de minister. Die wijst erop dat een doorstart beschouwd moet worden als een poging van de curator om een onderneming (lees: verplichtingen en werkgelegenheid) in elk geval gedeeltelijk te behouden.

Opstelten: al gestart

FORUM #18/04.10.12

De oplopende zorgkosten zijn een blok aan het been. Niet alleen – via de verplichte werkgeversbijdrage – voor het bedrijfsleven, maar ook voor de overheid. Het is daarom goed om nu, in het komende regeerakkoord, afspraken te maken over de aanpak van die kostenstijging. Met het oog daarop heeft de Sociaal-Economische Raad vervroegd advies uitgebracht. De ser vindt dat de zorgconsument de regie moet krijgen. Hij moet weten welke zorg mogelijk is en hoe duur die zorg is. Artsen moeten ‘gepaste’ zorg bieden, zorg dus die is afgestemd op de aandoening, zonder kosten te maken voor zorg die niet nodig is.

Om te beginnen wordt de awbz, de collectieve verzekering voor langdurige zorg, beperkt tot de echte zorg. Kosten voor wonen, verblijf, welzijn en voeding moeten zoveel mogelijk door mensen zelf worden gedragen. Zij kunnen dan zelf kiezen welk levenspatroon bij hun oude dag hoort.

Zowel de werkgevers- als de werknemersorganisaties in de ser vinden dat het systeem van gereguleerde marktwerking kan worden voortgezet. Wel moet de productieprikkel, die artsen ertoe aanzet om zoveel mogelijk behandelingen te verrichten, worden aangepakt. Hoe, dat moet in een vervolgadvies aan de orde komen.

Dat laatste geldt ook voor de verplichte werkgeversbijdrage.

Werkgevers willen niet automatisch voor de helft van de stijging van de zorgkosten worden aangeslagen. De vakbonden willen niet dat de rekening meer bij werknemers komt te liggen. Maar als de zorgconsument de regie moet krijgen, zal dat niet anders kunnen. 

de foto rubrieksnaam

Snoep Den Haag, 1 oktober – Een bezoekje aan het Binnenhof brengen en dan meteen Mark Rutte en Diederik Samsom tegen het lijf lopen. De kinderen van groep 8 van de Willem de Zwijgerschool uit Scheveningen vielen maandag met hun neus in de boter. De partijleiders van vvd en PvdA arriveerden er ’s ochtends voor een nieuwe week van onderhandelingen en maakten graag even tijd voor de leerlingen. De goede stemming werd ’s middags voortgezet tijdens een persconferentie waar een deelakkoord werd gepresenteerd over de begroting van 2013. Rutte en Samsom kondigden aan dat de forensentaks en de langstudeerboete definitief van de baan zijn. De financiële dekking voor het schrappen van de forensentaks zoeken zij in het afschaffen van het vitaliteitsparen. Ook gaat de assurantiënbelasting omhoog.

Na afloop van de persconferentie wilden Rutte en Samsom verder niets zeggen over de onderhandelingen. Samsom: ‘Enige dat ik kwijt wil is dat Rutte veel snoep eet.’ Rutte: ‘Daarom moet het ook niet te lang duren’.

Tekst: Karin Bojorge | Foto: Evert-Jan Daniels/anp

8

FORUM #18/04.10.12

rubrieksnaam

9

FORUM #18/04.10.12

omslag

‘Twintig miljoen omzet was binnen een paar maanden verdwenen’ 10

FORUM #18/04.10.12

Een uitvoerder van Hurks Groep kijkt of alles wel goed wordt afgewerkt op het Bossche industrieterrein De Brandt. Daar bouwt Hurks een kantoor voor eigen gebruik

Dat het met de bouw niet goed gaat is bekend. Maar je zult maar in die vechtmarkt moeten werken. Hoe doe je dat? Is er een succesformule? Geef je op als je failliet gaat? En kan de overheid nog wat doen? Vier ondernemers vertellen hun verhaal.

Tekst: Walter Devenijns, foto’s: Ton Poortvliet

‘We zijn door een hel gegaan.’ Dennis Huiskes (26) uit het Twentse Tubbergen weet waarover hij praat. Het familiebedrijf Bouwbedrijf Huiskes ging net voor de bouwvak failliet. De opdrachten bleven uit. ‘In het begin van het jaar dachten we er nog goed voor te staan. Een half jaar later was de situatie helemaal anders. Ons bouwbedrijf kreeg minder werk, onze dakelementenfabriek kreeg geen opdrachten meer. Je ziet het wegglippen. Mijn vader heeft toen het faillissement aangevraagd na vele slapeloze nachten,’ vertelt Huiskes.

11

Bouwbedrijf Huiskes was een typische regionale aannemer. In 1977 werd de onderneming opgericht door zijn vader en diens broers. De familie maakte het bouwbedrijf groot. Het kantoor werd uitgebreid, de dakelementenfabriek kreeg er in 2006 nog vele vierkante meters bij. De banken financierden de expansie mee.

Zijn kantoor op het industrieterrein van Tubbergen oogt nu verlaten. Hier en daar brandt een tl-buis. Stemmen klinken er niet, geen telefoon rinkelt. Het geluid van een passerende auto breekt even de stilte. Aan de muur hangen FORUM #18/04.10.12

foto’s van woningen die door de onderneming gebouwd zijn. Stoere huizen zijn het, gebouwd in de populaire jaren dertig-stijl. Ooit werkten er honderd mensen voor Huiskes. Dat waren de gouden jaren in de bouw. ‘Tussen 1996 en 2005 schoot echt alles als een komeet omhoog’, zegt Huiskes zacht.

gouden jaren De gouden jaren. ‘Het was de tijd van de internethype, de tijd van de zeepbel. Ik ging er vrolijk in mee.’ Architect Hans Kuiper (61) van

omslag

het Haagse architectenbureau kow speelde mee in de top. kow, dat was pas een naam. kow behoorde bij de top-3 van Nederland. Bijna tweehonderd mensen bevolkten het kantoor in de omgebouwde fabriekshal aan het Esperantoplein.

Trendy zitplekjes, olijfbomen in de hal. Het kon niet op. Kuiper: ‘Het was de tijd van ambitie. Ik vond het leuk om te ondernemen. De opdrachten bleven binnenstromen. Dat geld investeerden we allemaal in nieuwe expansie. Ons kantoor had een vestiging in Shanghai. We bouwden in Qatar, dachten aan een kantoor in Istanbul. De banken smeten geld naar je toe om projecten uit te voeren.’

Staat de dode olijfboom in de fabriekshal symbool voor de neergang van één van Nederlands belangrijkste architectenbureaus? Het lijkt erop.

Kuipers onderneming werd vorig jaar failliet verklaard. ‘Ik had nog nooit van insolventie-advocaten gehoord. Nu ken ik dat woord wel. Je leert heel wat bij in een dergelijke periode’, zegt hij half grappend. Terugblikkend kan Kuiper de periode nog aanwijzen waarin het mis ging. In 2007 draagt hij de dagelijkse leiding van kow over aan een jong directieteam. Op de crisis die kort erna opduikt, reageert het nieuwe team traag. Ja, er wordt gesaneerd, medewerkers moeten vertrekken. Maar het ging niet snel genoeg, constateert Kuiper achteraf. De kosten bleven daardoor te hoog in een markt die compleet wegzakte. ‘In 2009 hadden we nog voor jaren werk. Er stond een berg opdrachten uit met een waarde van 20 miljoen. Toen viel één project stil, daarna nog één. En nog één. En nog eentje. Echt, die omzet was binnen een paar maanden verdwenen’, vertelt hij. Na vier ontslagrondes staat de personeels­ teller op vijftig, en nog is het personeelsbestand te groot. Er heerst paniek. Kuiper grijpt in. De directie moet vertrekken. Samen met de nieuwe partner Tom Weghorst (47) probeert Kuiper het bijna failliete kantoor te redden. De schuldeisers werken niet mee. Het faillissement is een feit.

paniek Heerst er bij iedereen die betrokken is bij de bouwwereld paniek? Sinds 2008 zijn er al 43 duizend banen in de bouw verdwenen. Zo’n dertigduizend staan er op de tocht, waarschuwde een groep van vijftien branche- en werkgeversorganisaties on­langs (zie kader De bouw heeft hulp nodig). Het Rijk moet de geldstroom binnen de sector weer op gang brengen, anders gaat het mis.

12

Op de vijfde verdieping van het Eindhovens hoofdkantoor van aannemer Hurks Groep blaast een stormachtige wind golfjes in de vijver van het dakterras. De platanen voor het kantoor laten massaal de blaadjes los. Geert Hurks, de vierde generatie van de familie Hurks en bestuursvoorzitter van het gelijknamige bedrijf, merkt in zijn kantoor niets van de wind. ‘Stormt het buiten?

Dat heb je hier in mijn kantoor niet in de gaten’, zegt hij en kijkt even naar buiten. Hij meent het echt. Je hoort de wind niet in zijn kamer. De bomen zijn nauwelijks zichtbaar. De 48-jarige zit er ontspannen bij. Wie het jaarverslag van zijn bouwconcern doorbladert, ziet waarom. De cijfers spreken boekdelen. In de laatste vijf jaar laat het concern dat bij de grotere bouwers van Nederland hoort, behoorlijke winstcijfers zien.

Ten opzichte van het recordjaar in 2008 is de nettowinst in 2011 weliswaar gedaald, maar met een nettoplus van 9,3 miljoen op een omzet van 272 miljoen is het resultaat toch nog sterk. De solvabiliteit (de financiële buffer op de balans) is met bijna 50 procent zondermeer stevig te noemen.

Rubber wordt in de waterkering aangebracht (Industrieterrein De Brandt, Den Bosch)

les uit het verleden De familie Hurks heeft geleerd van het verleden, zo blijkt. Tijdens de vorige, zeer grote bouwcrisis in de jaren zeventig (na de eerste oliecrisis) ging het mis met de aannemersgroep. Geert Hurks kan zich nog de zware gesprekken ‘aan de keukenktafel’ herinneren. Hurks: ‘Toen was Hurks al een groot bedrijf. We zijn niet failliet gegaan, maar het heeft er wel om gespannen.’ Sinds die crisis zit het risicomanagement bij Hurks er in gebakken. Die erfenis zorgde ervoor dat het bedrijf geen grote misstappen maakte in de gouden jaren. O ja, Hurks kan zich ook nog goed zijn concurrent-collega’s herinneren die hem vertelden dat hij niet ondernemend genoeg was. Eigenlijk was hij een sukkel, want geld moest rollen.

Waarom leende Hurks geen geld bij de bank, vroegen ze nog aan hem. Maak gebruik van je leverage. De familie Hurks hield, en houdt, de banken op afstand. ‘Ik wil niet afhankelijk van een bank zijn’, vertelt de ondernemer. Daarnaast ging het familiebedrijf zuinig om met zijn centjes. De winst werd grotendeels teruggeploegd in het bedrijf. ‘Dankzij de goede tijden vulden we onze financiële buffer flink aan. Dan zit je er vandaag de dag in tegenstelling tot veel collega’s vrij relaxed bij’, zegt hij glimlachend.

Natuurlijk, ook Hurks heeft problemen. De firma FORUM #18/04.10.12

Dennis Huiskes (Bouwgroep Huiskes) ‘In het begin van het jaar dachten we er goed voor te staan. Een half jaar later was de situatie helemaal anders’

Met een beetje kit wordt een hamer gerepareerd bij de werkplaats in Tilburg-Noord. Daar bouwt Hurks Groep sociale woningen

‘we zijn door een hel gegaan’ Rechts Hans Kuiper (kow) ‘Toen viel één project stil, daarna nog één. En nog één. En nog eentje’ Links naast hem: Tom Weghorst

wil groeien in onder meer China vanwege het gebrek aan opdrachten in Nederland bij de prefab-dochter. Projecten blijven lang in de la liggen bij opdrachtgevers. Ook zijn bedrijf heeft last van de moordende concurrentie. Maar mede door de sterke buffer kan Hurks het zich permitteren om na te denken over de tijd ná de crisis.

Dat heeft ervoor gezorgd dat Hurks de Zwolse aannemer Moes onlangs na een faillissement overnam, inclusief 73 mensen. Moes – ooit werkten er duizend mensen – bezit een goed relatienetwerk in de Randstad. Een van de overgenomen kantoren van Moes staat in Almere. ‘In de Randstad gaat het op bouwgebied gebeuren, zeker als je naar de demografische ontwikkelingen kijkt. We willen landelijk gaan werken, dus 13

zeker in de Randstad. Vanuit Eindhoven kun je die regio moeilijk bereiken. Vanuit Almere wel. De Zwolse Moes-vestiging heeft daarnaast een goede verbinding met Utrecht.’

Denken aan de lange termijn, want ooit is ook deze crisis verdwenen, weet hij: ‘Ik heb Moes niet gekocht voor vandaag, en ook niet voor volgend jaar. Op een dag trekt de markt aan. Dan worden woningen weer betaalbaar. Dat herstel zal in de Randstad aanzienlijk sterker zijn dan in de provincie.’

Hurks profiteerde dus van het faillissement van Moes. Een doorstart was bij Moes niet meer mogelijk. Daarvoor waren de verliezen bij de projectontwikkeling te hoog opgelopen. Maar soms lukt een doorstart wel. Dennis Huiskes wilde FORUM #18/04.10.12

graag verder. Zijn familie, inclusief zijn vader en broers van zijn vader, ondersteunde hem daarbij.

Hij en een neef leiden nu de doorstart onder de naam Bouwgroep Huiskes. ‘Onze intentie was om door te gaan met een nieuw bedrijf. Ik heb er voor gestudeerd om op termijn ooit deze onderneming te leiden. Dat is na het faillissement sneller gegaan dan gedacht.’

De start is bescheiden. Uit de boedel werden vier nog niet afgebouwde woningen gekocht. Die worden nu afgebouwd. Tot aan de winter is de firma financieel onder de pannen. ‘Je kunt klanten niet in de steek laten’, vindt Huiskes. Nieuwe opdrachtgevers zijn in zicht. Een nieuwe website gaat binnenkort in de lucht. De kosten, hoe kan het ook anders, zijn radicaal verlaagd. Een fami-

omslag

De bouw heeft hulp nodig Vijftien partijen uit de bouw- en woningmarktsector hebben een pakket noodmaatre­ gelen voorgelegd aan Den Haag. Met dat hulppakket moet een eind gemaakt worden aan de malaise in de bouwwereld. Volgens Neprom, ivbn, Vastgoedpro, Vastgoed­ management Nederland, VvE Belang, nvb, bna, Aannemersfederatie Nederland, Bouwend Nederland, nlingenieurs, Fosag-Noa, Hibin, nvtb, cnv Vakmensen en fnv Bouw zijn de maatregelen hard nodig. Drieënveertigduizend mensen verloren hun baan al in de bouw. Eén op de zes bedrijven die failliet gingen, was een bouwbedrijf. Op korte termijn zouden nog eens dertigduizend banen verloren kunnen gaan.

De bedenkers van het Nationaal Stimuleringspakket Woningmarkt, zoals het plan heet, willen onder meer dat kopers van energiezuinige nieuwbouwwoningen een premie krijgen. Verder moeten starters financieel tegemoetgekomen worden. De besluiten uit het begrotingsakkoord die het verstrekken van hypotheken belemmeren, moeten verdwijnen. De informateurs Bos en Kamp ontvingen vorige week ook een brief van Bouwend Nederland, waarin voorzitter Elco Brinkman het nieuwe kabinet een aantal aanbevelingen geeft om de bouwmarkt vlot te trekken. ‘De bouwsector heeft de afgelopen jaren harde klappen gekregen en zet nu een rem op het herstel van

Na het werk is het omkleden geblazen

de economie. Om die rem er af te halen en de bouw weer de motor van de economie

(werkplaats Tilburg-Noord)

te laten zijn, is het nodig dat investeringen in nieuwbouw, onderhoud en verduurzaming van woningen en andere gebouwen weer op gang komen,’ aldus Brinkman.

Bouwend Nederland stelt daarom een aantal maatregelen voor. Waaronder: • Zorg dat starters een woning kunnen kopen. Geef banken daarvoor meer ruimte.

Laat het Rijk een bijdrage leveren aan startersleningen. De overdrachtsbelasting voor deze groep moet geschrapt worden.

• Stimuleer en beloon het aflossen van hypotheekschuld door banken de boetes bij (vervroegde ) aflossing te laten schrappen. Geef een rentekorting als de hypotheekschuld kleiner wordt.

lielid neemt op kantoor de telefoon op. Huiskes doet zelf de boekhouding. ‘Er zijn kansen nu. Je weet hoe je het bedrijf moet inrichten met de ervaringen uit de laatste twee jaar. Zo’n faillissement zal me niet snel nog een keer overkomen.

Je moet hard werken om er weer bovenop te komen. Geen excuses meer, gewoon er keihard tegenaan.’ Dat doet de jonge directeur dan ook: hij werkt zes dagen in de week.

acquireren Hard werken doen ook architect Hans Kuiper en zijn financiële man, Tom Weghorst. Ook zij gingen voor een doorstart. Zevenentwintig medewerkers overleefden de malaise, 14 procent van het oorspronkelijke personeelsbestand. kow is ondanks de radicale sanering nog steeds een van de grotere architectenbureaus van Nederland.

14

Maar de overhead is verdwenen. ‘Kijk, hier hadden we vroeger een koffiemeisje voor’, grapt Kuiper als hij koffie gaat halen. Nieuwe afzetmarkten willen ze aanboren zoals projectmanagement voor hele wijken of complexen. kow zoekt financiers voor projecten. Weghorst: ‘kow zoekt naar projecten die vastgelopen zijn. Met mijn achtergrond als ontwikkelaar en belegger heb ik een financieel netwerk in de niet-bankensector. We gaan op zoek naar investeerders die een goed stedenbouwkundig ontwerp vlot willen trekken onder onze leiding.’ ‘Makkelijk is het niet’, zegt Kuiper: ‘We acquireren ons suf, gelukkig komt er af en toe wat binnen.’

Hoe de toekomst er voor de bouw uit zal zien, weten Huiskes, Hurks, Kuiper en Weghorst niet.

Ooit zal de toekomst beter zijn, maar wanneer is totaal onduidelijk. Of zoals Kuiper het zegt: ‘De FORUM #18/04.10.12

grote sport binnen de branche is momenteel het ontdekken van de eerste zwaluw die de lente aankondigt. Soms denk ik, ik heb die zwaluw gezien omdat we een bepaald soort opdracht krijgen. Soms.’

Hurks, die pas herstel ziet opduiken na ‘zware’ jaren in 2013 en 2014, snapt heel goed dat deze overheid geen miljarden tevoorschijn zal toveren. Hurks: ‘Als ze een paar miljard extra zouden investeren, dan zou ik ze knuffelen hoor. Maar dat gaat niet gebeuren. Wat wel moet gebeuren is duidelijkheid bieden op gebied van de hypotheekrenteaftrek. Een verkeerde keuze is altijd nog beter dan geen keuze.’ Ook Kuiper en Weghorst pleiten voor meer duidelijkheid op de hypotheekmarkt. Huiskes hoopt bovendien dat de overheid starters op de woningmarkt extra wil helpen. Dat brengt de woningmarkt in bewe-

Bedrijfsrisico Van Mark Rutte mochten burgers en ondernemers al een ‘ferme tik’ uitdelen aan overvallers en inbrekers zonder daar meteen voor de bak in te draaien. Staatssecretaris Fred Teeven van Veiligheid en Justitie voegde daar onlangs aan toe dat inbrekers zelf het risico lopen op klappen. Hij zei dit naar aanleiding van fatale klappen bij een inbraak.

Geert Hurks (Hurks Groep) ‘Dankzij de goede tijden vulden we onze financiële buffer flink aan. Dan zit je er vandaag de dag vrij relaxed bij’

Je zou kunnen zeggen dat inbrekers en overvallers een relatief groot risico lopen. Hun tegenstanders zijn namelijk vaak brave burgers en winkeliers die er niet dagelijks op los slaan. Het zijn geen ervaringsdeskundigen die precies weten hoe hard ze moeten slaan om iemand uit te schakelen maar niet te doden.

Ik ben zelf ook zo’n brave burger. Als student heb ik ooit op de gang van mijn studentenhuis tegenover een inbreker gestaan. Ik had een lege wijnfles in mijn hand, maar heb die niet gebruikt. De inbreker maakte zich dankbaar uit de voeten.

Naast mijn bed ligt tegenwoordig een honkbalknuppel. Nou ja, honkbalknuppel, het is een tafelpoot die daarvoor door kan gaan.

Zo’n stuk hout dat je als kind gebruikte bij slagbal. Tot dusver heb ik de knuppel niet hoeven gebruiken, maar het voelt wel goed om hem bij de hand te hebben. Naar het schijnt probeerden brave burgers in Haren het Facebook-tuig van zich af te houden met een hockeystick. Misschien niet ongewoon voor een villawijk, maar die maakt toch minder indruk.

ging. Een pleidooi voor flexibele arbeidsvoorwaarden wordt gevoerd op het ingekrompen kantoor van kow. Hun medewerkers een baan voor onbepaalde tijd aanbieden, durven Kuiper en Weghorst niet. Daarvoor is de situatie te onzeker.

Kuiper: ‘De arbeidscontracten lopen midden volgend jaar voor de derde keer af. Dan moet je ze volgens de wet een vast arbeidscontract geven.

Maar de onzekerheid is nog te groot. kow zou ze eigenlijk een vierde jaarcontract willen geven. Het zou mooi zijn als het nieuwe kabinet een vierde termijn mogelijk maakt, hoewel we weten dat onze medewerkers ook een huis willen kopen.

Eigenlijk willen we een keuze tussen vast of tijdelijk helemaal niet maken, maar we moeten wel.’ 

Tijdens een vakantie in een afgelegen huis in Frankrijk had ik een steeksleutel onder het bed liggen. Die had ik meegenomen voor het geval ik iets aan de auto moest versleutelen. Zo’n ding wordt ook wel een bahco genoemd. Niet te verwarren met een baco, de in de voetbalwereld populaire mix van bacardi en cola.

Misschien is dat niet eens zo’n gek idee, om een inbreker met een baco in plaats van een bahco te ontvangen. Het verrassingseffect zou er wel eens toe kunnen leiden dat de ongewenste bezoeker denkt: ach, waar ben ik ook mee bezig? Proost, en dan ga ik maar weer eens.

Voor de zekerheid zou ik toch een bahco of een knuppel achter de hand houden.

Paul Scheer

15

FORUM #18/04.10.12

jeroen poortvliet

column scheer

& zoon Ondernemen zit in de genen. In deze serie vertellen ouders, kinderen, broers en zussen die samen of ieder een eigen bedrijf hebben over hun overeenkomsten en verschillen.

naam vestigingsplaats aantal medewerkers eigenaar

16

FORUM #18/04.10.12

Reuyl Juweliers, Vonk Juweliers Dronten, Oldemarkt 22 respectievelijk 1 Jeroen Vonk (Dronten), Henk Vonk (Oldemarkt)

‘De werkbank is niet mijn plek’ Ze zitten beiden in het juweliersvak. Toch is er een verschil. Henk Vonk houdt het liever kleinschalig. Zoon Jeroen niet. Hij heeft inmiddels twee zaken. ‘Ik weet niet of ik de rust heb om zo lang te wachten.’

Tekst: Frank den Hoed | Foto’s: Ton Poortvliet, familie Vonk

Henk Vonk (57)

Jeroen Vonk (28)

‘Ik heb altijd gezegd: als je hier wilt komen werken, moet je eerst ergens anders stage lopen. Eigenlijk heb ik daar mijn eigen graf mee gegraven. Maar ik ben er niet rouwig om. Het is hier te klein voor ons beiden. Dat zou maar irritatie geven. Jeroen moet de ruimte hebben.

Jaren geleden ging hij al naar vakbeurzen in Hongkong, Shanghai. Terwijl ik dacht: ‘Waarom ga je niet gewoon naar Utrecht?’ Daar is toch óók een vakbeurs?’

‘Ik heb wat met de techniek. Ben graag bezig met reparaties. Ik vind het heerlijk als ik een klok of horloge weer aan het lopen krijg. Jeroen is meer een manager. Hij heeft veel meer met een mooi product dat hij kan verkopen. Hij heeft ook grotere zaken. Ik zou hier niet eens kwijt kunnen wat hij daar heeft staan. Ik heb weleens overwogen om de zaak uit te breiden. Maar uiteindelijk heb ik het toch maar niet gedaan.’

‘Jeroen neemt veel hooi op zijn vork. Zo doet hij er ook nog bestuurswerk bij. Dat zou ik niet kunnen. Ik wil ’s avonds even op de racefiets kunnen stappen. Ik kan ook rustig weg. Dan doet mijn vrouw de winkel en maak ik een ommetje. Jeroen heeft daar geen tijd voor. Hij werkt vaak lang door. Ik ben ook weleens tot elf uur bezig met een reparatie.

Maar ik woon bij het bedrijf; dus dat is ook gemakkelijker.’

‘Ik ben veel terughoudender. Dat merkte ik weer toen Jeroen zijn eerste zaak kocht. Ik had zoiets van: werk nou eerst maar eens een paar jaar, doe ervaring op, zorg dat je wat meer verdient. Maar hij kan dat niet. Hij zegt weleens: ‘Als ik op jou had moeten wachten, was ik nu nóg niet voor mezelf begonnen.’ En daar heeft hij wel gelijk in. We praten overigens wél veel over het werk, kloppen regelmatig bij elkaar aan voor advies.’

‘Hij heeft het best zwaar. Kijk alleen maar naar de huur van zijn panden. Ik zit hier al dertig jaar, die kostenpost heb ik niet meer. Dus is het voor mij veel gemakkelijker te doen. Daarom bereken ik hem ook niet te veel voor de reparaties die ik voor hem uitvoer. Dan heeft hij daar nog wat extra marge op. Ik doe het met plezier; ik vind het hartstikke leuk dat hij in het vak zit.’

‘Ik heb nog even gedacht dat het leger het voor mij helemaal zou zijn.

Ik weet niet hoe ik dat ooit heb kunnen bedenken; ik vrees dat ik er veel te eigenwijs voor ben. Pas rond mijn 14de had ik echt het idee dat ik het juweliersvak in wilde. De vakopleiding in Schoonhoven voelde daarna als thuiskomen.’

‘Ik heb er nooit serieus over gedacht om de zaak van mijn vader over te nemen. Tijdens mijn opleiding heb ik bij diverse andere bedrijven gewerkt. Ik was er al snel achter dat er zoveel meer was dan ik thuis had gezien. De werkbank is mijn vaders favoriete plek. Ik heb daar niet zo veel mee. Ik vind de commerciële kant van het vak veel leuker. En daarvoor moet je wél een grotere winkel hebben. Het was me snel duidelijk dat wat ik voor ogen had, niet ging lukken in Oldemarkt.’

‘Kort na mijn opleiding kon ik als bedrijfsleider aan de slag bij een juwelierszaak in Dronten. Voor mij een mooie kans om te ontdekken wat er bij komt kijken om een eigen zaak te runnen. Twee jaar later had ik het idee dat ik klaar was voor m’n eigen bedrijf. Ik had al een winkel op het oog, toen mijn werkgever mij vroeg of ik niet liever zijn zaak wilde overnemen.’

‘Ik heb niet het idee dat mijn vader het jammer vindt dat ik voor een eigen bedrijf heb gekozen. Hij vond de stap wel groot. Ik begrijp dat wel. Hij is al tevreden als hij wakker wordt. Maar ik heb het gevoel dat ik dan de wedstrijd nog moet spelen. Ik wil elke dag een stapje verder komen. Zo is ook die tweede winkel er gekomen. Het zat in mijn hoofd. En dan nog een jaar of langer wachten? Nee, dat is echt geen optie. Het gaat ‘m misschien allemaal veel te snel, maar hij heeft er wél bewondering voor.’

‘Ik heb dit jaar met opzet gekozen voor een bestuursfunctie bij Jong Management. Ik hoopte dat ik dan even afgeleid zou zijn van de waan van alledag. Maar met nog drie weken te gaan in deze functie, merk ik dat ik alweer onrustig word. Ik zou graag zeggen dat ik de komende twee jaar even niks extra ga doen. Puur economisch gezien, zou dat ook goed zijn. Maar ik vrees dat ik niet zo lang kan wachten.’ 

17

FORUM #18/04.10.12

achtergrond

18

FORUM #18/04.10.12

Wie is er bang voor de nationale politie?

Ondernemers hebben het net een beetje voor elkaar: de politie heeft meer aandacht voor de aanpak van criminaliteit gericht tegen het bedrijfsleven. Worden die initiatieven nu met één pennenstreek weggeveegd als Nederland een nationale politie heeft?

Frank den Hoed | Foto: Peter Hilz/hh

19

FORUM #18/04.10.12

Zesduizend euro schade aan z’n zeilgesloten opleggers. En daar bleef het ‘gelukkig’ bij, omdat ze toevallig leeg op z’n bedrijfsterrein stonden. De transportondernemer die in de zomer van 2009 in Forum zijn verhaal deed, was not amused toen bleek dat zeilensnijders het weer op zijn wagenpark hadden gemunt. En zeker niet toen hij hoorde dat Justitie rond hetzelfde moment vrolijk rondbazuinde dat het de goede kant op ging met de criminaliteit in de transportsector. Terwijl het echt niet goed ging op dat moment.

Sinds de zomer van 2009 is er veel veranderd. Er kwam een projectteam ladingdiefstallen. Ook werd een officier van justitie benoemd die zich volledig kon richten op transportcriminaliteit. Nee, de transportsector had niet te klagen over het effect van haar lobby. En de extra inzet was niet voor niets: er werden mooie resultaten geboekt.

Het ladingdiefstalteam ontmantelde drie bendes die hun dagelijks brood verdienden met ladingdiefstal. Meer dan vijftig verdachten werden aangehouden; een deel van hen verdween voor langere tijd achter de tralies. En alleen al afgelopen jaar daalde het aantal ladingdiefstallen met 60 procent (zie kader Diefstal daalt). Dat werd onder meer bereikt met projecten als Secure Lane, gericht op de realisatie van voldoende beveiligde vrachtautoparkeerplaatsen langs de belangrijke Nederlandse transportaders. Een opsteker voor de branche dus. Maar tijd om tevreden achterover te leunen, is er niet.

achtergrond Eén nationale politie op komst

Diefstal daalt (maar niet altijd)

Eén januari komt zij uit de startblokken: de nationale politie. Voor de vorming van het landelijke korps wordt twee jaar uitgetrokken.

De nieuwe politieorganisatie bestaat uit tien regionale eenheden. Aan het hoofd van zo’n eenheid staat een politiechef. Eén korpschef krijgt de leiding over het landelijke korps. Er komen één of meer landelijke eenheden (zoals een landelijke rechercheeenheid) en een landelijke dienst voor de bedrijfsvoeringstaken, het Politiedienstencentrum.

Gedachte achter de vorming van één nationale politie is dat de politie meer als eenheid gaat werken als iedereen valt onder één nationale korpschef. Verwacht wordt dat de verschillende onderdelen van de politie beter en sneller kunnen samenwerken (vooral qua automatisering). Agenten zouden meer tijd hebben voor straatwerk en recherchewerk, omdat ze minder tijd kwijt zijn aan papierwerk. Er komt minder bureaucratie, bijvoorbeeld door het vereenvoudigen van het doen van aangifte. Ict, huisvesting, inkoop en personeel en organisatie kunnen centraal worden geregeld en ingekocht. Dit moet leiden tot kostenbesparingen.

Het aantal ladingdiefstallen is sterk gedaald. Dat blijkt uit cijfers van het Korps landelijke politiediensten (klpd). Werden in het eerste halfjaar van 2011 nog 431 ladingdiefstallen geregistreerd, in het eerste halfjaar van 2012 waren het er 176. Dat betekent een daling van 59 procent. De winst bij het zeilen snijden is nog groter. Daar werd een daling genoteerd van 75 procent. Ondanks een lichte toename van het aantal diefstallen van voertuigen en containers (+7 procent), nam het totale aantal diefstallen in het wegtransport (lading, voertuigen en containers samen) af met bijna 40 procent. De Stichting Aanpak Voertuigcriminaliteit schrijft de positieve ontwikkeling vooral toe aan de inspanningen van het projectteam ladingdiefstallen van de Bovenregionale Recherche Zuid-Nederland.

Ook in sectoren goud en zilver zijn vorderingen geboekt. Zo nam het aantal overvallen op juweliers af van 58 in het eerste halfjaar van 2011 tot 28 in de eerste helft van dit jaar. De toegenomen bereidheid van het publiek om met tips over de brug te komen, is volgens Ron Looie, woordvoerder van de Raad van Korpschefs, een verklaring voor deze ontwikkeling. Mensen melden zich gemakkelijker: niet alleen via Meld Misdaad Anoniem, maar ook via het reguliere alarmnummer 112. Wat ook meespeelt, is dat er in de media de laatste tijd meer aandacht is voor (gepleegde) overvallen (zoals naar aanleiding van de moord op een juwelier in Den Haag).

Minder mooi is de score in de detailhandel. Het aantal overvallen waarbij geweld werd gebruikt, kwam in 2011 uit op 910, tegen 855 in het jaar ervoor. Wie de scores van de laatste jaren op een rij zet, komt tot een schokkende ontdekking. Afgezet tegen 2007, toen nog 320 gevallen van gewelddadige winkeldiefstal werden genoteerd, is sprake van een verdrievoudiging.

Met de komst van de nationale politie (zie kader Een nationale politie op komst), begin volgend jaar, zou de positieve ontwikkeling van dit moment weleens hardhandig tot stilstand kunnen worden gebracht, vreest Helene Minderman, secretaris beleid en deelmarkten bij Transport en Logistiek Nederland (tln). Minderman is binnen de brancheorganisatie onder meer verantwoordelijk voor het beleid op het gebied van criminaliteit. Ze is bang dat de sector door de komst van de nationale politie minder aandacht zal krijgen.

Het probleem zit ‘m in de nieuwe structuur die is uitgedacht. Simpel gezegd wordt Nederland verdeeld in vier geografische units. Die units gaan zich bezighouden met onderwerpen als mensenhandel, drugs­ smokkel en hennepteelt. Het is de bedoeling dat ze ook transport­ criminaliteit in hun portefeuille krijgen. En daarin schuilt volgens Minderman het gevaar. ‘Je kunt op je vingers natellen dat trans­ portcriminaliteit als het er op aankomt straks niet bovenaan de prioriteitenlijst komt. Dat kan niet zonder gevolgen blijven.’

Jaap Stalenburg, woordvoerder van transportverzekeraar tvm, gaat nog een stap verder in zijn kritiek. Hij stelde in De Telegraaf dat transporteurs en chauffeurs met de komst van de nationale politie straks weer terug bij af zijn. ‘Er mogen nu een paar dadergroepen vast zitten, over een half jaar zijn die weer vrij. En dan hebben we het niet eens

over het Europese banditisme, waarbij bendes over de grenzen heen dit soort criminaliteit plegen. Er is sprake van een wapenwedloop met die groepen. En die gaan we zo straks echt verliezen.’ tln hoopt dat in elk geval een gespecialiseerd ladingdiefstalteam in stand kan worden gehouden. Al was het maar om te voorkomen dat de nu opgebouwde expertise als sneeuw voor de zon verdwijnt. Dat team zou dan kunnen gaan werken voor de vier regionale politie-units. Maar ook dit is een compromis, benadrukt Minderman. ‘Het zou natuurlijk het mooiste zijn als aan elke unit zo’n team voor ladingdiefstallen zou worden toegevoegd. Maar het is niet echt realistisch om te verwachten dat het daar ooit van komt.’ De transportsector houdt dus de adem in.

20

FORUM #18/04.10.12

kommer en kwel Is de komst van een nationale politie dan alleen maar slecht nieuws?

Nee, denken branches als de detailhandel. Eén nationale politie zou wel eens effectiever kunnen optreden tegen winkeldiefstallen en -overvallen dan plaatselijke of regionale korpsen nu doen. En dat is hard nodig, vinden winkeliers. Vorig jaar werden iets meer dan 42 duizend verdachten van winkeldiefstal opgepakt. In de meeste gevallen ging het om gevalletjes proletarisch winkelen zonder geweld. Maar het aantal dieven dat wél geweld gebruikt of ermee dreigt, is de afgelopen

c. barton flymen/hh

jaren flink gestegen: ten opzichte van 2007 is zelfs sprake van een verdrievoudiging. Vaak gaat het om dieven die tijdens hun ‘werk’ zijn gesnapt en zich verzetten in een poging te ontkomen aan aanhouding.

Natuurlijk, of de nationale politie daadwerkelijk effectiever zal kunnen optreden, moet nog blijken. Maar Sander van Golberdinge, secretaris winkelcriminaliteit bij Detailhandel Nederland, denkt zeker dat de landelijke aanpak positief kan uitpakken. Neem alleen al het doen van aangifte, zegt hij. Volgens Forum-onderzoek uit 2003 was dat toen al een van de grootste ergernissen van ondernemers. In al die jaren daarna is het nooit gelukt om daarvoor een uniform systeem te ontwikkelen. Een systeem dat het voor ondernemers mogelijk maakt 24 uur per dag op elke willekeurige locatie volgens een vaste systematiek aangifte te doen. Van Golberdinge: ‘Het zal ook nu niet met één pennenstreek zijn geregeld, maar dat ene systeem is nu ineens wél een stuk dichterbij.’

Ook Paul Alfring, beleidsadviseur bij Thuiswinkel.org, de brancheorganisatie van internetwinkels, ziet vooral voordelen. Fraude kost de sector jaarlijks zeker 1 procent van de 5 miljard euro die alle branchegenoten samen jaarlijks omzetten. En die 50 miljoen euro is volgens Alfring nog maar een voorzichtige schatting: het zou net zo gemakkelijk het dubbele kunnen zijn. Omdat er veel verborgen schade is, legt hij uit. ‘Het is als winkelier natuurlijk nooit leuk om te moeten erkennen dat je flink bent opgelicht.’

Een centraal punt om aangifte te doen, zorgt ervoor dat webwinkeliers in elk geval weten waar ze zich moeten melden. En dan gaat Alfring er gemakshalve vanuit dat op die plek ook capabele mensen zitten. ‘Als winkeliers nu een melding willen doen van fraude, worden ze over het algemeen vriendelijk te woord gestaan. Maar vaak ontbreekt het aan specialistische kennis. En de politie reageert vaak zo traag dat een fraudeur allang zijn malafide website weer uit de lucht heeft gehaald.’

erg kwetsbaar De expertise van de politie zou wel eens kunnen toenemen, verwacht Theo Vermeulen, secretaris bij de Federatie Goud en Zilver. Hij is blij dat het aantal overvallen op juweliers fors is verminderd. Dánkzij alle aandacht voor de problemen van zijn sector die er nu is. Want waren er in het eerste halfjaar van 2011 nog 58 overvallen, in de eerste helft van dit jaar waren het er nog ‘maar’ 28.

Een mooie score, die vooral is bereikt dankzij een landelijke aanpak.

De vroegere aanpak met één overvallenteam ondergebracht bij het korps Noordoost-Gelderland, was in zijn ogen erg kwetsbaar. ‘Het team bouwde in korte tijd veel expertise op. Begon het net lekker warm te draaien, meldde de korpschef doodleuk: ‘Het is mooi geweest, maar we stoppen ermee.’ Omdat er in de regio ineens een andere prioriteit is. Resultaat: de opgebouwde expertise was in één klap weg.

Voor mij het bewijs dat je dit soort zaken van nationaal belang niet regionaal moet willen regelen.’

Alfring (Thuiswinkel.org) kan zich voorstellen dat ook de nationale politie het niet alleen af kan. En dat de dienst kennis van andere par21

FORUM #18/04.10.12

tijen nodig heeft om zijn werk (straks) goed te doen. ‘Wij zouden daar als branche uiteraard graag bij helpen. We hebben daarvoor ook de expertise in huis. Belangrijkste is dat cybercrime eerst wordt benoemd tot prioriteit van de nationale politie.’

te veel ruimte De komst van de nationale politie moet het ook gemakkelijker maken om criminaliteit gericht aan te pakken. Van Golberdinge (Detailhandel Nederland) heeft het bijna liefkozend over ‘het einde van de 25 koninkrijkjes’. Hij doelt daarmee op de lang niet altijd vlekkeloze samenwerking van de huidige 25 regiokorpsen. ‘Als het goed is, ben je door het schrappen van die korpsen straks van heel veel discussies af. Waar je nu formeel nog tegen regiogrenzen oploopt, zou je daar dan eenvoudig doorheen moeten kunnen breken.’ Dat sluit goed aan bij de praktijk.

Want criminelen stoppen ook niet bij regiogrenzen. Recent nog hoorde hij van een zaak die dat goed illustreert. ‘Een politie-eenheid in het noorden van het land controleerde onlangs een auto. Er bleken gestolen goederen in te liggen. Voldoende aanleiding voor nader onderzoek. Het spoor leidde naar een heler in Utrecht. Van daaruit was het spoor terug te herleiden naar de zwarte markt in Beverwijk; een ander spoor kwam uit bij een asielzoekerscentrum in Frankrijk, waar een Aziatische bende hoofdkwartier hield om van daaruit georganiseerde winkeldiefstallen te plegen.’

Ook Alfring (Thuiswinkel.org) verwacht veel van de regio-overschrijdende aanpak. ‘Omdat er nu zoveel regio’s zijn, wordt veel te weinig informatie gedeeld. Dat speelt fraudeurs enorm in de kaart. Zij zijn nu eenmaal niet gebonden aan de grenzen van een postcodegebied.’  www.vno-ncw.nl/criminaliteitsbeheersing

actueel

‘Zorg is geen pot pindakaas’

De stijging van de zorgkosten moet een halt worden toegeroepen, stelt de Sociaal-Economische Raad in een advies aan de formateurs. Vooral de langdurige zorg wordt aangepakt. Maar de verplichte werkgeversbijdrage niet.

‘Dat ligt complex’, zegt ser-kroonlid Jet Bussemaker.

Tekst: Paul Scheer | Foto’s: Christiaan Krouwels

22

FORUM #18/04.10.12

Wie is Jet Bussemaker?

Na een studie politicologie in Amsterdam bleef Jet Bussemaker (51) actief in de wetenschap als onderzoeker en docent. In 1998 werd zij Tweede Kamerlid voor de PvdA. In 2007 volgde de benoeming tot staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Na een korte periode als zelfstandig adviseur en voorzitter van de Maatschappelijk Ondernemers Groep is zij sinds vorig jaar rector van de Hogeschool van Amsterdam en lid van het College van Bestuur van de Universiteit van Amsterdam. Kroonlid van de ser is zij sinds 2010.

‘We hanteren niet de botte bijl’, zegt Jet Bussemaker over het ser-advies van de commissie die zij voorzat. De commissie dacht lekker de tijd – oplevering voorjaar 2013 – te hebben voor een advies over de zorg. Maar de val van het kabinet gooide roet in het eten. Om de onderhandelaars in de formatie toch iets mee te geven, is snel een tussenadvies opgesteld.

Want als je iets wilt veranderen in het zorgstelsel, moet je dat in het regeerakkoord geregeld zien te krijgen. Later komt het er vaak niet meer van.

Het meest concreet is de ser over de awbz, die de langdurige zorg regelt en een flinke kostenpost is. De awbz wordt uitgekleed.

Alles wat niet met de directe zorg voor ouderen heeft te maken, zoals wonen, verblijf in een verzorgingshuis, welzijn en voeding, 23

moeten ouderen voortaan zelf gaan betalen.

Tenzij ze dat niet kunnen; voor die groep zal er een financieel vangnet moeten zijn. Bussemaker: ‘Het gaat om een ander perspectief op de ouderenzorg. Er komt een generatie ouderen aan die gewend is om zelf de regie te nemen in het leven. Ze hebben een bepaald leefpatroon en willen dat het liefst voortzetten als ze naar een verzorgingshuis gaan.

Want waarom zou je iedereen in een kamer van dezelfde omvang onderbrengen? Variatie is prima, maar daar moeten ze in beginsel dan wel zelf voor betalen.’

En dat scheelt de overheid aan zorgkosten.

‘Het gaat niet alleen over geld, maar dat klopt wel, ja. Sinds 1968 zijn er alleen maar uitgavenposten aan de awbz toegevoegd. Vorig FORUM #18/04.10.12

jaar is er 25 miljard euro aan de awbz uitgegeven. Dat is niet meer houdbaar, zeker met het oog op de vergrijzing.’

Werkgevers hadden graag gezien dat er ook iets aan de financiering van de Zorgverzekeringswet wordt gedaan.

‘Dat ligt een stuk complexer. Daar zijn we nog niet aan toegekomen.’

Dus ook niet aan de verplichte werkgeversbijdrage aan de premie van werknemers?

‘Dat is ook omdat de sociale partners in de commissie hierover van mening verschillen.

De werkgevers willen een maximering van hun bijdrage en willen die bijdrage onderdeel laten zijn van het cao-overleg. De vakbonden

actueel Advies aan de formateurs • De patiënt moet zelf de regie krijgen over zijn zorg, en daar dus goed inzicht in (kunnen) hebben.

• Zowel zorgaanbieders als zorgontvangers moeten zich meer bewust worden van de kosten van zorg.

• De zorg moet zoveel mogelijk in de eigen omgeving worden verleend. De eerste lijn (huisarts) krijgt een grotere rol.

• De prikkel voor ziekenhuizen om zoveel mogelijk te behandelen moet worden aangepakt.

• De awbz (Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten) wordt beperkt tot de echte zorgkosten. Kosten van wonen, verblijf, welzijn en voeding worden zoveel mogelijk door mensen zelf gedragen.

willen dat juist niet omdat het cao-overleg dan over andere dingen kan gaan. Maar het thema zal terugkomen in een vervolgadvies’ Werkgevers dragen 12 miljard bij aan de stijgende zorgkosten, maar kunnen daar geen invloed op uitoefenen. Dat is toch raar?

‘Nou, zij kunnen wel invloed uitoefenen met preventieve maatregelen en zo het ziekteverzuim van hun werknemers terugdringen.

Maar ik snap de zorg van werkgevers. Ik snap echter ook de zorg van de vakbonden die niet willen dat de rekening volledig bij de werknemer komt te liggen. In een vervolgadvies gaan we daar verder op in. Dan wegen we de verplichte bijdrage ook af tegen andere opties om de zorgkosten omlaag te krijgen. Ik kan er dus nu niets over zeggen.’

Centraal in het advies staat dat de zorg ‘gepast’ moet zijn. Wat bedoelt u daarmee?

‘Artsen schrijven vaak medicijnen en behandelingen voor zonder dat ze weten wat die precies kosten. Of ziekenhuizen behandelen eenzelfde aandoening op verschillende manieren.

Het ene ziekenhuis schrijft een echo voor, het andere doet daar nog een scan bovenop. Veel artsen hebben de neiging om voor de zekerheid eerder te veel dan te weinig te doen. Dat leidt tot onnodige zorgkosten. Dus moeten er standaardbehandelingen komen.’

Gaat dat niet ten koste van de concurrentie tussen ziekenhuizen?

‘Nee, want die moeten de concurrentie meer 24

zoeken in het bieden van gezondheidswinst voor patiënten en de kwaliteit van de zorg. Of ze kunnen zich specialiseren in bepaalde behandelingen, zoals knieoperaties.’

U bent wel voor marktwerking in de zorg?

‘Het is maar wat je daar onder verstaat. Die hele discussie is gepolitiseerd. Tegenstanders wijten alles wat slecht gaat in de zorg aan marktwerking, voorstanders alles wat goed gaat. In mijn optiek kun je de zorg niet vergelijken met het verkopen van een pot pindakaas. Er zitten publieke en private elementen in. Er is nog altijd sprake van budgettering in de zorg. En marktwerking heeft wel een positief effect op de productiviteit en de innovatie, maar heeft ook bijgedragen aan de volumegroei. Ziekenhuizen worden geprikkeld om zoveel mogelijk te behandelen.’

Die productieprikkel moet eruit. Hoe? ‘Dat is een technisch, ingewikkeld verhaal.

Als ser laten we dat over aan de politiek. Je kunt kijken hoe andere landen dat doen. In Engeland wordt het realiseren van een jaar gezondheidswinst bijvoorbeeld als voorwaarde gesteld voor de financiering.’

‘We moeten wel oppassen dat we de sector niet belasten met wéér een nieuw stelsel. Het huidige bestaat nu zes jaar en moet de kans krijgen om zich te ontwikkelen. Dat betekent overigens wel dat zorgverzekeraars nu hun rol in het stelsel moeten gaan waarmaken en echt selectief moeten gaan inkopen bij zorgaanbieders. Zo worden die scherp gehouden.’

FORUM #18/04.10.12

Wat gaat de politiek met dit advies doen?

‘Als we uitgaan van de huidige formatie, dan zitten er elementen in voor zowel de PvdA als de vvd. Ik denk wel dat ze hiermee kunnen leven.’

De PvdA, uw partij, wil anders de marktwerking in de zorg terugdraaien.

‘En de vvd wil met vrije prijsvorming juist verder gaan dan ons advies. Gaan ze voor de absolute winst of voor een gedeeld resultaat?

Formeren is altijd een kwestie van geven en nemen. De onderhandelaars moeten daarbij wel beseffen dat ons advies een breed draagvlak heeft. En niets doen is geen optie, want dan stijgen de zorgkosten alleen maar verder.’

Is de uiteindelijke keuze: wie wordt wel en wie wordt niet behandeld?

‘Tijdens de hoorzittingen die de commissie heeft gehouden, is daar veel over gesproken.

Ik ga niet zeggen hoe duur een behandeling mag zijn. Het is nooit een kwestie van alleen geld. Maar je kunt je wel afvragen of een oudere patiënt een nieuwe heup nodig heeft die veertig jaar meegaat, als er ook een goedkopere is die 25 jaar meegaat. En bij het behandelen van kanker moeten artsen zich afvragen hoelang het zinvol is om daarmee door te gaan. Zij willen mensen zolang mogelijk en met alle middelen in leven houden, maar misschien is het wel beter voor iemand om de laatste fase van zijn leven thuis bij de familie door te brengen.’  www.vno-ncw.nl/gezondheidszorg

mohikanen

‘Ze gaan door het oog van de naald’

‘Nog maar

beroep: caravantechnicus Nederland telt volgens Bovag vijfhonderdduizend caravans, 150 duizend vouwwagens en zestigduizend campers. Je gaat je afvragen hoe veilig die zijn als je bedenkt dat er jaarlijks twee, misschien drie gediplomeerde caravantechnici worden afgeleverd. ‘De laatste jaren is er veel luxe 25

bijgekomen. Airco’s, movers, dat soort dingen’, zegt gediplomeerd caravantechnicus Marcel van den Heuvel uit het Brabantse Liessel.

Heb je daar nu echt een speciaal diploma voor nodig? ‘Hoe kun je kwaliteit leveren als je niet weet wat je moet doen? Ik krijg regelmatig caravans die elders zijn gerepareerd, maar toch weer problemen geven. Mensen onderschatten het FORUM #18/04.10.12

50

in Nederland’

belang van onderhoud omdat ze de caravan maar een week of zes per jaar gebruiken. Ik zie bijna verpulverde banden of gasleidingen en daar zijn ze dan mee naar Zuid-Frankrijk gegaan. Soms gaan ze door het oog van de naald.’  Tekst: Remko Ebbers | Foto: Ilya van Marle

belrondje

Geweld gebruiken mag?

Een 37-jarige inbreker sterft aan zijn verwondingen nadat hij op heterdaad is betrapt in een woning. Staatsecretaris Fred Teeven van Justitie zegt daarop in de media dat het sterfgeval treurig is, maar een risico van het inbrekersvak.

Wat doen ondernemers als zij een inbreker tegenkomen?

Tekst: Remko Ebbers, Frank den Hoed Foto’s: Hans Stakelbeek, Sam Rentmeester

Peter van Rijn / Interseco / Den Haag

‘Gepaste klap’ ‘Dat je lijf en goed mag verdedigen, mits proportioneel, daar ben ik het mee eens. Dat mensen overlijden is een heel ander verhaal. Teeven loopt in dit geval misschien wat op de zaken vooruit. De rechter moet zich hierover uitspreken. Maar ik begrijp dat hij het zegt.’

‘Ik heb zelf nog nooit een inbreker op heterdaad betrapt.

Maar als ik bedreigd word, zou ik wel een gepaste klap uitdelen. Dat mag iedere burger doen. Als een inbreker

Piet Zeeuw / Autobedrijf Haag Zeeuw/ Delft

‘Paar tikken’ ‘In principe heeft Teeven honderd procent gelijk. Wat mij steekt is dat het door de journalistiek helemaal uit zijn verband wordt gerukt. Hij heeft niet gezegd dat je iemand dood mag slaan. Wat ik als simpele burger niet snap, is wat hij wil bereiken met die uitspraak. Er is zoveel aan de hand, iedereen doet maar. Kijk nu wat er in Haren is gebeurd.’

‘Ik heb zestien bedrijven, daar wordt maandelijks gesto-

len. Op klaarlichte dag worden airbags uit auto’s gehaald.

Ze stelen banden, wielen en ze rijden desnoods met de auto’s door de pui. De politie komt wel in actie, maar de daders worden niet gevonden.’

‘Het was zo dat inbrekers erg beschermd werden. Als ze werden opgesloten, hadden ze het waarschijnlijk nog steeds beter dan thuis in Hongarije of Roemenië. Dat schrikt helemaal niet af. Ik zou het verschrikkelijk vinden als iemand zou overlijden. Maar het lucht ontzettend op als je een paar tikken kunt uitdelen.’

Peter de Bruijn / De Bruijn & Partners (assurantie­ kantoor) / ’s Gravenzande

‘Uitgang blokkeren’ ‘Ik heb na een alarmmelding een keer in een reflex met mijn auto de deur van mijn bedrijf geblokkeerd. Zo zou de aftocht wat moeilijker worden. En als ze dan toch over de auto wisten te klimmen, zou het voor mij gemakkelijker zijn ze tegen de straat te werken. Waarop de politie zei: maar meneer, dat mag niet.’

‘Je hebt van andermans spullen af te blijven en ik ben het

26

zich overgeeft en rustig op een stoel gaat zitten, is het een andere zaak. Dan moet je gewoon de deur op slot doen en de politie bellen.’

‘Onder dit kabinet is het beeld gaan kantelen dat inbrekers beschermd worden en je als slachtoffer niets mag doen. Dat je niet meteen het etiket ‘verdachte’ op je hoofd krijgt als je een tik uitdeelt, vind ik wel goed. Maar het moet wel in proportie blijven. Nederland moet geen vrijstaat worden.’

FORUM #18/04.10.12

met Teeven eens dat het een risico van het vak is als er dan per ongeluk gewonden vallen. Gevaar is dat het net als in Amerika wordt toegestaan om je spullen ten koste van alles te verdedigen.’

‘Niet in elk bedrijf is iets voorhanden om je mee te verdedigen. Dus moet je je bewapenen. En dat vind ik beangstigend. Inbrekers gaan zich dan ook beter bewapenen.

Het heeft wel iets weg van een wapenwedloop. En ik kan je nu al vertellen dat je die nooit gaat winnen.’

vijf vragen aan

paul beck

‘Veel hoog bezoek op Floriade’ Na 186 dagen gaan op 7 oktober de poorten weer dicht bij de Floriade in Venlo. Paul Beck, directeur van de Floriade, heeft in de tussentijd heel wat hoogwaardigheidsbekleders zien langstrekken. ‘Daarvan gaat Nederland nog jaren profiteren.’

Het zit er bijna op voor de Floriade, zijn de verwachtingen een beetje uitgekomen?

‘Absoluut, het is een heel mooi instrument geweest. De hele regio stond in the picture, ondernemers zijn heel enthousiast en veel exposanten hadden graag gezien dat we nog wat langer open zouden blijven. Maar ja, we zijn een wereldtentoonstelling en dan is die 186 dagen het maximum. We hebben een enquête gehouden onder zestienduizend bezoekers en die gaven ons gemiddeld een 8,9. En de Amerikaanse zenders cnn en abc noemden ons als één van de tien meest interessante attracties van 2012. We hebben dus ook veel Amerikanen op bezoek gehad. Ook de congressen en vergaderingen liepen erg goed. We waren bijna elke dag bezet.’

27

De hamvraag is natuurlijk: heeft u ook die twee miljoen bezoekers gehaald waar u vorig jaar op hoopte?

‘Het exacte aantal houd ik nog even voor me, maar zo ongeveer twee miljoen dat gaan we wel halen, denk ik. Met zoals verwacht ook heel veel bezoekers uit het buitenland. Ook hoog bezoek, zoals de Turkse president. En verder veel ambassadeurs, ministers en handelsdelegaties uit landen als Turkije, Italië, Spanje, Kenia, Vietnam, Rusland, Bolivia, Indonesië noemt u maar op. Met bedrijven uit de tuinbouw, dienstverlening en dergelijke.’

Wat heeft het Nederlandse bedrijven opgeleverd?

‘Heel concreet: Scelta, een champignonverwerker, heeft hier nieuwe producten geïntroduceerd. Net zoals het bedrijf Fleuren uit de regio Venlo dat met een nieuwe soort kleine fruitbomen kwam. Dat is voor veel landen interessant dus worden er contacten gelegd en ook direct zaken gedaan. En tno heeft laten zien wat we zoal in huis hebben aan nieuwe tuinbouwmethodes: hoe je zelfs in gebouwen zonder licht groenten kunt kweken. Of algen, ook een ontwikkeling waarin veel landen geïnteresseerd zijn.’

FORUM #18/04.10.12

De sector moet nu weer tien jaar wachten op de volgende Floriade in Almere. Is dat niet te lang?

‘Dat duurt inderdaad nog even, maar ik denk dat deze Floriade genoeg heeft opgeleverd om voorlopig mee vooruit te kunnen. De spin-off zal zeker nog vier tot acht jaar doorlopen. Veel ontwikkelingen zullen nu wereldwijd uitgeprobeerd gaan worden.’

Gaat hier volgende week nu in één klap het licht uit?

‘Voor de Floriade wel. En dus ook voor de meer dan zeshonderd mensen die hier aan het werk zijn geweest. Een verschrikkelijk goed team trouwens, zonder hen was het niet zo’n succes geworden. Wel zijn er twee gebouwen die blijven staan. En het idee is om van een deel van het park een bedrijvenpark te maken; dat zal in deze tijd van crisis nog behoorlijk wat energie gaan kosten.’  Tekst: Karin Bojorge | Foto: Floriade

actueel

blokken voor Na jaren van klagen over elkaar gaan het middelbaar beroepsonderwijs en het bedrijfsleven samen proberen om onderwijs en arbeidsmarkt beter op elkaar af te stemmen. De eerste ervaringen zijn veelbelovend. Maar werkgevers moeten niet verwachten dat zij een op maat gesneden werknemer kunnen bestellen.

Tekst: Paul Scheer | Foto: Apelรถga/hh

28

FORUM #18/04.10.12

een baan Het beroepsonderwijs biedt alleen maar pretstudies aan, en houdt geen rekening met de wensen van het bedrijfsleven. Bedrijven denken dat het mbo jongeren opleidt voor vacatures die ze hebben, en komen zelf niet door met stages en leerplekken. Dat waren tot voor kort de heersende gedachten aan de kant van het regionale bedrijfsleven enerzijds en het middelbaar beroepsonderwijs anderzijds. Er vond wel overleg plaats, maar dat was meer tegenover elkaar dan met elkaar.

Die tijd is voorbij, als we de dit jaar gestarte Stichting Beroepsonderwijs Bedrijfsleven (sbb) moeten geloven. Daarin overleggen het onderwijsveld en de sociale partners over het aanbod, de inhoud en kwaliteit van opleidingen en stages.

Revolutionair, een doorbraak, wordt die aanpak genoemd. ‘Dit is niet de zoveelste praatclub’, bezweert Jan van Zijl, voorzitter van de mbo Raad en sbb. ‘We laten zien hoe het poldermodel nog steeds kan werken’, zegt Michael van Straalen, voorzitter van de Metaalunie en vicevoorzitter van sbb. De afspraken die onderwijs en bedrijfsleven centraal maken, worden door de

29

FORUM #18/04.10.12

actueel

zogenoemde kenniscentra die per sector zijn georganiseerd, nader uitgewerkt. Die kenniscentra bestonden al langer, maar werden niet altijd voldoende serieus genomen. Dat gebeurt nu wel. Moet ook, want als de polder er niet zelf uitkomt, grijpt de minister van Onderwijs in. sbb buigt zich onder meer over het aantal opleidingen, in het bijzonder het aantal opleidingen voor beroepen die niet bepaald arbeidsmarktrelevant zijn. Het is een doorn in het oog van het bedrijfsleven dat roc’s (regionale opleidingscentra) leerlingen trekken met opleidingen met hippe namen waarnaar geen vraag is op de arbeidsmarkt, terwijl bedrijven wel schreeuwen om technici die er niet zijn. Van Zijl vindt dat het bedrijfsleven overdrijft. ‘Alsof we alleen populaire opleidingen aanbieden. Daarnaast leven we niet in China; jongeren kiezen zelf hun opleiding. We zeggen niet tegen een tweejarige: ga jij maar naar het Staatscircus.’ Hij wijst er daarnaast op dat de arbeidsmarkt grillig is. De arbeidsmarkt van nu is niet die van morgen. Kijk maar naar de bouwsector die op zijn gat ligt. Wie had dat vier jaar geleden kunnen voorspellen?

arbitrage Maar dat betekent niet dat het mbo helemaal niet nadenkt over het onderwijsaanbod en de vraag op de arbeidsmarkt. Het is de bedoeling dat elke opleiding een ‘bijsluiter’ krijgt met informatie over de kansen op een baan na het examen. Ook wordt elke jongere die zich aanmeldt voor een opleiding aan de tand gevoeld over zijn keuze.

Volgend jaar wordt een arbitragecommissie ingesteld die zich gaat bui-

Instroombeperking roc van Twente • Juridische opleidingen (120 plaatsen) • Sport en Bewegen (228) • Artiest (48) • Doktersassistent (40) • Tandartsassistent (45) • Kinderopvang (240) • Defensie (50)

30

gen over conflicten rond opleidingen. Als een roc bijvoorbeeld de zoveelste opleiding design wil starten, kan een naburig roc dat al zo’n opleiding heeft bij de commissie aankloppen. Of als een roc een dure opleiding uit bezuinigingsoverwegingen wil schrappen, terwijl het regionale bedrijfsleven wel hecht aan die opleiding, kan de commissie zich daar over buigen.

Het bedrijfsleven zal echter ook over zijn schaduw heen moeten stappen, zegt Van Straalen. ‘Het aantal opleidingen moet omlaag, want het zijn er gewoon te veel. Bedrijven moeten accepteren dat de roc’s jongeren niet opleiden voor die ene specifieke vacature die zij zelf hebben.

De roc’s leiden op voor de arbeidsmarkt, niet voor een functie.’ Bedrijven die dat willen, kunnen beter een bedrijfsschool beginnen. Dat gaat overigens vaak in samenwerking met een roc. ‘Bedrijfsscholen zijn een aanvulling op het mbo, die bijten elkaar niet.’

De term numerus fixus wordt weliswaar niet gehanteerd in het mbo – dat is meer iets van de universiteiten – maar op hun manier doen de roc’s wel iets aan de instroombeperking voor populaire opleidingen.

Richtsnoer is vaak het aantal beschikbare stageplaatsen. Want zonder stage kunnen leerlingen hun opleiding niet afmaken. roc van Twente hanteert om die reden een instroombeperking voor de opleidingen tot dokters- of tandartsassistente. Dat is opvallend, aangezien er wel voldoende vraag is op de arbeidsmarkt. Het probleem is echter dat dokters- en tandartspraktijken een beperkte omvang en daardoor geen stagemogelijkheden hebben. roc van Twente beperkt de instroom ook als opleidingen weinig perspectief bieden. ‘Daar zijn we mee

Oplopend tekort Per oktober heeft het mbo 27 duizend stage- en leerplaatsen minder te bieden dan een jaar eerder. Er zijn twaalfduizend leerbanen minder, een daling van 8 procent, en vijftienduizend stageplaatsen minder (4 procent). In totaal heeft het mbo behoefte aan 345 duizend stageplaatsen en 148 duizend leerbanen. De tekorten doen zich vooral voor in de bouw, zorg en welzijn, transport en logistiek, de carrosserie en bij bakkers, slagers en de overheid.

FORUM #18/04.10.12

begonnen toen het een hype was om kapster te worden’, zegt hoofd communicatie Els van Riel. ‘Om teleurstelling te voorkomen raden we jongeren aan eens te gaan kijken bij de rest van onze 220 opleidingen.’

In december worden de opleidingen met een instroombeperking bekendgemaakt, zodat middelbare scholieren en hun decanen genoeg tijd hebben om daarop in te spelen.

teleurstelling

www.vno-ncw.nl/onderwijs

peter hilz/hh

Voor zover Van Riel weet is roc van Twente tot dusver de enige mboinstelling die zo met instroombeperking werkt. ‘Andere roc’s vragen ons wel eens of het een marketingtool is. Maar dat hebben wij niet nodig, want we zijn het enige roc hier. We willen de student op de juiste plek krijgen. Ik kan me voorstellen dat je anders met instroombeperking omgaat als je concurreert met een ander roc.’

Het roc Amsterdam zegt geen officieel beleid van instroombeperking te hebben, maar past het in de praktijk wel toe. ‘Voor opleidingen als grime, musical, sport en bewegen, en de defensieopleidingen is een beperkt aantal plaatsen’, zegt beleidsmedewerker Johan de Jong. ‘Je krijgt dan wel te maken met teleurstelling. Jongeren hebben een bepaalde ambitie, een verlangen, en begrijpen niet waarom ze niet op een opleiding terechtkunnen. Een andere opleiding kiezen is makkelijker gezegd dan gedaan. Dat is niet een kwestie van een knop omzetten.

Ze moeten toch gemotiveerd zijn.’

In crisistijd begint het tekort aan stageplekken steeds meer op te spelen.

Volgens Van Straalen en Van Zijl wordt dat het bedrijfsleven niet nage-

dragen door het onderwijs. ‘Docenten erkennen dat het nu moeilijk is voor bedrijven om stages aan te bieden. Er moeten eerder mensen uit dan dat er bij kunnen’, zegt Van Straalen. ‘Dat speelt ook op moreel vlak mee: je kunt het als ondernemer bijna niet maken om je vaste personeel noodgedwongen te ontslaan en vervolgens een stagiair binnen te halen.’

Er zit volgens hem weinig anders op dan het bedrijfsleven regelmatig op te roepen om bestaande stage- en leerplekken voort te zetten en als het even kan nieuwe aan te bieden. Hij kent regio’s waar lijsten met naam en toenaam van stagiairs rondgaan: wie heeft nog plek? Volgens Van Zijl zouden bedrijven die plek bieden belastingvoordeel moeten krijgen.

Het afstemmen van het onderwijsaanbod op de vraag van het bedrijfsleven zou ook kunnen worden afgedwongen door de overheidsfinanciering anders in te richten. Arbeidsmarktrelevante opleidingen krijgen dan meer geld dan opleidingen die verder van de arbeidsmarkt staan. Beide partijen zijn daar geen voorstander van. Van Straalen: ‘Dat moet je niet vanuit Den Haag doen, maar neerleggen in de regio. Daar weten ze het best aan welke opleidingen behoefte is.’ Van Zijl ziet ook geen noodzaak voor een andere vorm van financiering. ‘Van het mbo kan het hbo nog wat leren. Daar willen ze wel eens vergeten waar die ‘b’ voor staat.’ 

‘we zeggen niet: ga jij maar naar het staatscircus’

31

FORUM #18/04.10.12

rubrieksnaam buiten beeld

‘Politiek gaat stuk sneller’

Frits Korthals Altes (82) Was:

Is:

minister van Justitie, informateur Balkenende II voorzitter Adviesraad Internationale Vraagstukken (aiv)

‘Vooropgesteld dat een jongere generatie nu moet beslissen, lijkt het mij goed als de onderhandelaars van vvd en PvdA vooral doelstellingen en grenzen afspreken. Een heel gedetailleerd akkoord heeft geen zin, aangezien je toch niet vier jaar vooruit kunt zien.

De mate van gedetailleerdheid zegt ook iets over het wantrouwen tussen de onderhandelingspartners.’

‘Balkenende II, het kabinet waarbij ik als informateur was betrokken, is na drie jaar gevallen als gevolg van de frictie tussen D66-fractievoorzitter Lousewies van der Laan en vvd-minister Rita Verdonk. Dat was zo’n onvoorziene situatie. De formatie zelf was vrij vlot verlopen. Dat moest ook wel,

32

want de Voorjaarsnota met de bezuinigingen voor het volgend jaar moest al snel worden ingediend. Na het mislukken van de formatiepoging van cda en PvdA wilden de vvd en het cda het met D66 proberen. Er waren enkele zware onderhandelingsmomenten.

D66 wilde investeren in onderwijs en innovatie, wat betekende dat er elders extra moest worden bezuinigd. We hebben een paar avonden met het cpb doorgebracht voordat het lukte om de financiële doelstelling rond te krijgen.’

‘Twee jaar eerder had ik de politiek verlaten als voorzitter van de Eerste Kamer. Die beviel mij beter dan de Tweede Kamer, want die vond ik toch vluchtiger. Na mijn periode als minister heb ik weliswaar anderhalf jaar in de Tweede Kamer gezeten, maar zodra het kon ben ik overgestapt naar de Eerste Kamer. Daar wordt vooral gekeken naar de handhaafbaarheid van wetten, en of ze verenigbaar zijn met de grondwet en internationale verdragen. Ik ben het niet eens met de kritiek dat de Eerste Kamer vertragend werkt. De meeste wetsvoorstellen worden als hamerstuk afgehandeld.’

FORUM #18/04.10.12

‘In de politiek gaat de besluitvorming nu een stuk sneller dan in mijn tijd, met al die moderne hulpmiddelen. Politici sturen constant berichten ter algemene kennisneming.

Ik ben nog wel bij de politiek betrokken via de aiv. Onlangs hebben we een advies uitgebracht aan de formateurs over Defensie. Daar mag niet meer op bezuinigd worden, vinden wij. Nu al komt Defensie te kort bij haar taken in internationaal verband. Denk aan de piraterijbestrijding, de Kunduz-missie, het sturen van F16’s naar Libië. En vergeet niet dat het zorgen voor een veilige wereld ook in het belang is van het exporterende bedrijfsleven.’

‘Kunduz is een belangrijke missie. Afghanistan heeft ons al zoveel offers gekost, die verplichten het ons dat we het afmaken. Ook vanwege onze reputatie. Want vno-ncw maakte zich dan wel druk over de pvv, maar het PvdA-besluit in 2010 om met de Uruzgan-missie te stoppen was zeker zo schadelijk voor onze internationale positie.’  Tekst: Paul Scheer | Foto: Sam Rentmeester

vereniging ns-bestuurder benoemd tot Topvrouw van het jaar stichting topvrouw van het jaar

34 mens

V.l.n.r. Oud Tweede Kamervoorzitter Gerdi Verbeet, topvrouw Merel van Vroonhoven (ns) en de winnares van vorig jaar, Ellen Faber

Merel van Vroonhoven, lid raad van bestuur van de Nederlandse Spoorwegen, is benoemd tot Topvrouw van het jaar 2012. Dat bleek na een spannende finale, op 27 september in Santpoort.

De verkiezing van de Topvrouw van het jaar bestaat sinds 2005. Van Vroonhoven is de achtste deelnemer die deze titel achter haar naam mag zetten. Zij onderstreept met haar uitverkiezing de intenties van de ns: streven naar meer diversiteit in de organisatie. Van Vroonhoven toonde zich erg blij met de titel. In een eerste reactie zei ze te hopen dat de verkiezing vrouwen inspireert om door te zetten naar de bedrijfstop. ‘Je geeft pas een krachtig signaal af als diversiteit vanzelfsprekend wordt binnen organisaties. Tegenwoordig zie ik die vanzelfsprekendheid steeds meer werkelijkheid worden. Ook in onze eigen organisatie.’

Voor de verkiezing Topvrouw van het jaar waren tien topvrouwen genomineerd.

Op basis van de aangeleverde informatie waren Annerie Vreugdenhil, Merel van Vroonhoven en Stephanie Hottenhuis gekozen tot finalisten. Zij moesten de jury onder leiding van oud-Kamervoorzitter Gerdi Verbeet (en met vno-ncw-directeur Niek Jan van Kesteren als een van haar leden) in een persoonlijke presentatie overtuigen waarom zij de titel Topvrouw van het jaar 2012 verdienden. Van Vroonhoven werd door de jury geprezen als lichtend voorbeeld van de vrouwelijke leiderschapsstijl die uitgaat van verbinding. ‘Merel weet als geen ander het beste uit mensen te halen. Zij heeft in haar leven ingrijpende keuzes durven maken die ertoe hebben bijgedragen dat zij de leider is geworden die zij nu is. Daarbij heeft zij de balans gevonden tussen gevoel en verstand en zakelijk en privé’, citeerde Verbeet uit het rapport. www.topvrouwvanhetjaar.nl 33

FORUM #18/04.10.12

• Bijpraten op de Prinsjesdagborrel • Personalia

36 branche • Vervoerders: ‘Contractbreuk groot probleem’ • Online-verkopen stijgen tegen de trend in • Weermannen komen horeca tegemoet • Even bellen met Rob van Gijzel, burgemeester van Eindhoven • ‘Artsen beter af met nascholing farmaceutische bedrijven’ • Huizenprijzen weer gedaald • Zes startups winnen topcoach • Klanten willen duidelijke polis

34 regio • Achterhoekse Innovatieprijs voor krooskweker

34 duurzaam • ‘Vooruitstrevende bedrijven winnaars van de toekomst’ • ‘Tweewielers zijn schoon, stil en zuinig’ • Duurzame Vastgoed 50 nl voor Coen van Oostrom, bestuursvoorzitter van ovg - ‘Innovatie kan niet zonder fundamenteel onderzoek’

vereniging mens

Bijpraten op de Prinsjesdagborrel De regering is demissionair, wat er nog overblijft van de begroting van Rutte I voor 2013 is nog maar de vraag, maar Prinsjesdag ging gewoon door. Net als de Prinsjesdagborrel van vno-ncw in het Haagse Nieuwspoort, naast de Tweede Kamer. De borrel is hét evenement om informeel bij te praten met topmensen van het bedrijfsleven en politici.

Ook de beide onderhandelaars Rutte en Samsom kwamen langs om het nuttige met het aangename te combineren. Wellicht dat beiden ideeën hebben opgedaan voor de volgende formatiedag.

Foto’s: Jeroen Poortvliet

Bernard Wientjes begroet Ronald Plasterk en zijn vrouw Els. De regen heeft

Oude bekenden: Voormalig vvd-minister van volkshuisvesting Sybilla Dekker

duidelijke sporen achtergelaten op de schouders van het PvdA-Kamerlid

(2003-2006, nu onder andere voorzitter van Talent naar de Top) en voormalig cda-minister van Buitenlandse Zaken Jaap de Hoop Scheffer (2002-2003, daarna voorzitter van de Navo)

V.l.n.r. Hans Rijniers, ceo van Sodexo, internetondernemer Ben Woldring en PvdA-

Demissionair premier Rutte begroet zijn partijgenote Annemarie Jorritsma,

fractievoorzitter Diederik Samsom

burgemeester van Almere

34

FORUM #18/04.10.12

vereniging mens

personalia Paul Visschedijk stapt na veertien jaar uit de directie van csk Food Enrichment in Leeuwarden. Hij wordt opgevolgd door Sanne Melles. Melles was tot voor kort algemeen directeur van biotechnologiebedrijf ViaLactia, een dochterbedrijf van het NieuwZeelandse zuivelconcern Fonterra.

Bernard Wientjes bergoet demissionair minister Jan Kees de Jager. Tussen hen in Bert van der Haar, voorzitter van vno-ncw Noord

Na het overlijden van algemeen directeur Ad van Batenburg is Richard Snijders benoemd tot zijn opvolger bij Volvo Cars Nederland. Hij draagt zijn functie van algemeen directeur Volvo Cars China over aan Qiang Fu.

gasterra

Netbeheerder Enexis heeft Maarten Blacquière per 1 december benoemd tot cfo.

Hij volgt René Oudejans op, die per oktober naar aardgasbedrijf Gasunie is vertrokken. Blacquière komt bij GasTerra vandaan, het zelfstandige zusterbedrijf van Gasunie.

Maarten Blacquière

V.l.n.r. Demissionair premier Mark Rutte, vno-ncw-directeur Niek Jan van Kesteren en vno-ncw-voorzitter Bernard Wientjes

35

FORUM #18/04.10.12

Ingenieursbureau Arcadis heeft Paul Souaid aangesteld als managing director.

Hij volgt daar Nicola Simonin op. Souaid gaat ook deel uitmaken van de Arcadis Leadership Council

en het Europese managementteam van het bedrijf.

Per 1 september is Koos Pulleman aangesteld als directeur van het Nederlands Instituut Bedrijfshulpverlening.

Hiervoor werkte Pulleman als marketing manager bij Nsecure, een bedrijf dat zich richt op veiligheidsoplossingen door techniek en software. Hij blijft betrokken bij de Vereniging Zelfbescherming Bedrijven en Instellingen (vzbi) waar hij bestuurslid is.

Telegraaf Media Groep voert een nieuwe organisatie-managementstructuur in.

In de nieuwe structuur vormt de raad van bestuur samen met vijf directieleden van bedrijfsonderdelen het executive committee.

Dit zal bestaan uit ceo Herman van Campenhout, cfo Fred Arp en directeur Rob Eijkelenkamp. Marc de Vries, Philip Alberdingk Thijm, Frank Volmer en Sjors Kroon completeren dit executive committee.

vereniging branche

Transportondernemers worden steeds vaker geconfronteerd met verladers die op contracten terugkomen. Transport en Logistiek Nederland (tln) spreekt van en zorgelijke ontwikkeling. De brancheorganisatie wijst er nog maar eens op dat contracten bindend zijn, óók mondelinge. tln schrijft het eenzijdig openbreken van bestaande contracten toe aan de nog altijd voortdurende economische crisis. Volgens de organisatie worden vervoerders steeds vaker geconfronteerd met verladers die op afspraken terugkomen, vergoedingen naar beneden bijstellen of zelfs een tender uitschrijven tijdens een lopend contract.

Zeker in een tijd dat de marges al sterk onder druk staan en er nog geen zicht is op een economische opleving op de korte termijn, is het volgens tln van belang dat gemaakte afspraken worden nagekomen. Want vervoerders hebben hierop wél hun investeringsbeslissingen en personeelsbestand afgestemd. Nu eenzijdig terugkomen op gemaakte afspraken, betekent een verdere druk op de Nederlandse transportsector. Nog los van de vraag of dit valt onder fatsoenlijk zaken doen. tln benadrukt dat contracten, ook mondelinge, bindend zijn. Eenzijdige aanpassing is niet zomaar mogelijk. En het uitnodigen van de huidige contractpartner bij het uitschrijven van een tender lijkt misschien correct. Maar als het gaat om een lopend contract, kan de tender formeel pas ingaan na afloop van het contract of na verloop van een redelijke opzegtermijn. www.tln.nl

Online-verkopen stijgen tegen trend in Ondanks de crisis is de omzet door internet­ verkoop het eerste halfjaar gestegen naar 4,61 miljard euro. Dit blijkt uit de Thuiswinkel Markt Monitor, uitgevoerd in opdracht van Thuiswinkel.org. sake elzinga/hh

Vervoerders: ‘Contractbreuk groot probleem’

Weermannen komen horeca tegemoet De berichtgeving over de weersverwachting gaat op de schop. Dat hebben de vier belangrijkste meteorologische instituten van Nederland (waaronder knmi en Meteoconsult), horecaondernemers en brancheorganisaties afgesproken tijdens een weerconferentie op 19 september in Huizen.

Aanleiding voor de conferentie was de groeiende onvrede over de weersvoorspellingen onder vooral horecaondernemers. Zij stellen dat zij veel omzet mislopen door de onjuiste berichtgeving.

Volgens de ondernemers is het belang van correcte weersvoorspellingen de afgelopen jaren steeds groter geworden. Dit vanwege de opkomst van smartphones en internet, waardoor de voorspellingen 24 uur per dag beschikbaar zijn. Maar ook door de sterk gestegen populariteit van de langetermijnweersvoorspellingen.

De vertegenwoordigers van de weerinstituten erkennen dat het goed zou zijn als de langetermijnweervoorspelling minder stellig wordt gepresenteerd. Het weer laat zich langer dan vijf dagen vooruit nu eenmaal niet nauwkeurig voorspellen. Ook zijn ze het ermee eens dat meer de nadruk moet worden gelegd op regionale en lokale verschillen. www.khn.nl 36

FORUM #18/04.10.12

‘De online branche laat zien dat innovatief ondernemerschap loont. Online retail is een factor van betekenis geworden’, zei Ed Nijpels, voorzitter van de brancheorganisatie van internetdetailhandel, in een reactie op de omzetstijging (met 9 procent ten opzichte van het jaar ervoor). Consumenten deden de eerste helft van 2012 gemiddeld bijna vijf keer een online aankoop. Dat betekent een stijging met 7 procent ten opzichte van dezelfde periode het jaar ervoor. Het aantal internetbestellingen steeg in het eerste halfjaar zelfs met 15 procent (tot 42 miljoen). Er werden niet alleen stijgingen genoteerd. De gemiddelde waarde van internetbestellingen nam met 5 procent af tot 110 euro. Volgens Thuiswinkel.org is dat onder meer te verklaren door de toename van de online verkoop van apps en downloads. www.thuiswinkel.org

gemeente eindhoven

vereniging branche

even bellen met…

Rob van Gijzel, burgemeester van Eindhoven

Boven de rivieren kennen ze ons niet, verzuchtte Eindhovens burgemeester Rob van Gijzel vorige week tegen de Volkskrant. En dat terwijl ‘zijn’ regio een van de economische motoren van Nederland is. ‘Ondernemers uit deze regio mogen vaker zeggen dat ze de beste zijn.’

Dat klinkt zielig. Voelt u zich miskend?

‘Helemaal niet. Het is vooral zielig voor de Randstad. Die laat kansen lopen omdat ze niet weten wat hier te koop is. Ik ben Kamerlid namens Amsterdam geweest, dus ik weet hoe het daar werkt. Het is een vorm van etnocentrisme. Er zit wel verbetering in; met Amsterdam bouwen we nu goede samenwerkingsprogramma’s. Maar toen wij werden uitgeroepen tot de slimste regio ter wereld, kwam de enige felicitatie van Maxime (Verhagen, minister van el&I; red.).’

Even voor de mensen die het niet weten: waar is uw regio dan goed in?

‘We hebben chipmachinemaker asml, daf met topvrachtwagens, de designacademie, vdl, fei is wereldwijd leidend op het gebied van elektronenmicroscopen en Philips natuurlijk. Het is ook niet voor niets dat Samsung zijn enige r&d-faciliteit buiten Korea hier heeft zitten. Zij zien het voordeel van de open samenwerking tussen bedrijven in deze regio. In de precompetitieve fase kun je enorm profiteren van alle gezamenlijke kennis die hier is.’

Wat kan het u schelen? De bedrijven rondom Eindhoven doen het toch goed.

‘Dat is precies waar het om gaat. Omdat het goed gaat, betekent het niet daar hier geen aandacht naartoe moet. Als je ziet hoeveel moeite wij hier moeten doen om

37

overheidssteun te krijgen. Samen met twee Duitse regio’s heeft deze regio de grootste economische groei van de eu. Dan moet je je niet alleen concentreren op de Rotter­ damse haven en Schiphol als motoren van de economie. Op elke euro wordt hier 59 cent toegevoegde waarde gecreëerd, tegenover 7 cent in de Rotterdamse haven.

Ik weet ook wel dat het Rijk aandeelhouder is in de haven en Schiphol, ik heb ze al gevraagd of ze geen aandeelhouder willen worden in hightech.’

U mist wat Randstedelijke arrogantie, zei u.

‘Arrogantie heeft volgens Van Dale wel zestien betekenissen of zo, maar ik bedoel dat de ondernemers wel wat vaker mogen zeggen dat ze trots zijn. Dat ze het beter doen dan de rest. Dat vind ik het mooie van Amsterdammers. Die zeggen zonder schroom dat ze in de beste stad ter wereld wonen, wat natuurlijk niet zo is. Amsterdam is op sommige gebieden de beste, Rotterdam is op andere dingen de beste en de regio Eindhoven op weer andere gebieden. Met zijn drieën vullen we elkaar heel goed aan.’

Wat loopt u mis door die bescheidenheid?

‘We moeten harder op deuren kloppen. Wij moeten smeken om 20 miljoen steun te krijgen voor de topsector Creatieve Industrie. Als ik zie hoeveel makkelijker andere topsectoren veel meer geld krijgen… Je moet niet alleen kijken naar de sectoren, je moet ook kijken wáár het geld wordt verdiend. Het mag van mij in heel Nederland, dat is heel erg de bedoeling, maar voorlopig zit ’t hier.’

FORUM #18/04.10.12

‘Artsen beter af met nascholing farmaceutische bedrijven’ Farmaceutische bedrijven dragen in belangrijke mate bij aan de nascholing van artsen in Nederland. Zonder die steun zou de nascholing niet het huidige hoge niveau hebben, stelt brancheorganisatie Nefarma.

Nefarma reageert op de naar eigen zeggen weer oplaaiende discussie over de wenselijkheid van bemoeienis van farmaceutische bedrijven met de nascholing van huisartsen en medisch specialisten.

De organisatie vindt dat artsen zelf die wenselijkheid moeten bepalen. Nefarma benadrukt dat er geen enkele verplichting is tot het volgen van door bedrijven ondersteunde nascholing. Maar initiatieven uit het verleden om te komen tot een alternatieve financiering hebben geen succes gehad. Nefarma ziet geen problemen in de betrokkenheid van bedrijven, als maar is voldaan aan één belangrijke voorwaarde: de objectiviteit van de gepresenteerde informatie.

Deze moet zijn gebaseerd op wetenschappelijke inzichten en niet zijn ingegeven door commerciële motieven. Daarnaast moet de voorlichting aansluiten op de informatiebehoefte van de artsen. www.nefarma.nl

Huizenprijzen weer gedaald Bestaande koopwoningen waren bij verkoop in augustus 2012 8 procent goedkoper dan in dezelfde maand het jaar ervoor. Dat heeft het Centraal Bureau voor de Statistiek (cbs) bekendgemaakt.

Ook in juli daalden de huizenprijzen met 8 procent.

Het gaat hier om de grootste prijsdalingen sinds de start in 1995 van de Prijsindex bestaande koopwoningen. De index van het cbs en het Kadaster geeft de prijsontwikkeling weer van geregistreerde bestaande koopwoningen die aan particulieren zijn verkocht. Ten opzichte van augustus 2008, toen de huizenprijzen een piek bereikten, bedraagt de prijsdaling bijna 16 procent. www.bouwendnederland.nl

vereniging branche

ict~office

Zes startups winnen topcoach Jonge, startende ondernemers verbinden met de gevestigde orde in de ict-wereld: dat was het doel van Newbeez On Stage, op 20 september in Den Haag. Tijdens het evenement, georganiseerd door ict-Office met steun van kpn en de gemeente Den Haag, mochten 35 startups hun idee, concept of bedrijf voorleggen aan acht topmensen uit het Nederlandse ict-bedrijfsleven. Hun missie: in persoonlijke gesprekjes van drie minuten de coaches overtuigen van hun idee. Zeven startups slaagden hierin en mochten in de finale hun idee of bedrijf nog eens presenteren voor alle aanwezigen.

De acht coaches mochten hun voorkeur in ware Voice-of-Hollandstijl laten blijken.

Werd er getoeterd, dan wist de presenterende jonge ondernemer dat hij of zij een coach te pakken had.

Startup House of Einstein mag de koffers gaan pakken: Mei Ling Tan won met haar pitch over het toesturen van geselecteerde kleding aan mannen die een hekel hebben aan shoppen een ticket naar Tel Aviv. In het Silicon Valley van Israël mag zij meedoen aan een tiendaagse ict-bootcamp voor startups, aangeboden door de Israëlische ambassade.

www.ict-office.nl

half wetsvoor­stel Plantum, de brancheorganisatie voor plantenveredelaars, is verbaasd over de lacunes in het wetsvoorstel over een beperkte kwekersvrijstelling in de Rijksoctrooiwet.

Daarmee kunnen plantenveredelaars plantmateriaal waar een octrooi op rust gebruiken voor veredeling, maar ze kunnen het nieuwe ras niet verkopen zonder toestemming als het nieuwe ras nog eigenschappen heeft die onder het octrooi vallen. Plantum wil echter een onbeperkte vrijstelling, iets dat volgens diverse juridische analyses ook mogelijk is. Het wetsvoorstel is het gevolg van een jarenlange controverse en volgens de branchevereniging in elk geval wel een stap voorwaarts. www.plantum.nl

groeikansen export Nederlandse exporteurs zien ondanks de economische crisis voldoende kansen voor groei. Zo komt het gemiddelde groeipercentage hoger uit dan begin 2012.

Exporteurs gingen toen nog uit van een gemiddelde groei van 7 procent. Zes maanden later verwachten zij dat hun omzet uit export met maar liefst 10 procent groeit. Bovendien verbreedt bijna 64 procent het blikveld naar landen buiten de Europese Unie. Dat blijkt uit de herfsteditie van Trends in Export, een tussentijdse peiling van Atradius – Nederlands grootste kredietverzekeraar – en exportvereniging Fenedex. www.fenedex.nl

38

FORUM #18/04.10.12

Klanten willen duidelijke polis Consumenten beginnen de vernieuwing in de verzekeringssector op te merken, maar zien nog wel ruimte voor verbeteringen. En dan vooral waar het gaat om de begrijpelijkheid van de polisvoorwaarden. Dat meldt het Verbond van Verzekeraars.

Veel verzekeraars werken aan begrijpelijker teksten in hun polisvoorwaarden. Maar volgens de Consumentenmonitor van het Centrum voor Verzekeringsstatistiek (cvs) merken klanten daar nog onvoldoende van.

Duidelijker polisvoorwaarden staat bij de helft van de consumenten in de wensen top-3. Meer dan de helft van de consumenten geeft aan ‘geen kleine lettertjes’ het belangrijkste te vinden. Het liefst willen consumenten helemaal geen uitsluitingen in de voorwaarden. Maar als die er toch in moeten, dan moeten ze wel duidelijk zijn omschreven.

Verbetering constateren consumenten wél waar het gaat om de looptijd van verzekeringen. Ruim 80 procent ervaart het als ‘positief tot zeer positief’ dat de looptijd van schadeverzekeringen inmiddels is beperkt tot één jaar. Toch denkt 16 procent nog steeds dat deze polissen pas na vijf jaar of langer kunnen worden opgezegd. Consumenten zijn ook positiever over de manier waarop verzekeraars hun diensten verlenen. Daar staat een verminderd vertrouwen tegenover dat verzekeraars bij een claim ook daadwerkelijk uitbetalen. In 2009 dacht 56 procent dat een claim volledig wordt vergoed, in 2012 verwachtte nog 41 procent van de ondervraagde consumenten dit. Ook was 79 procent er in 2009 van overtuigd dat een claim goed werd afgehandeld, tegen 62 procent in 2012. www.verzekeraars.nl

vereniging regio

Baangarantie jongeren

geld voor a58 De Brabant Zeeuwse Werkgeversvereniging bzw is blij dat de Brabantse Provinciale Staten de voorfinanciering van de versnelde verbreding van de A58 verder willen verkennen. Het initiatief om de verkeersproblemen op die weg sneller aan te pakken, kwam van de Stichting A58, opgericht door de bzw, de KvK en Bouwend Nederland. Het Rijk heeft pas geld beschikbaar na 2020 voor deze belangrijke verkeersader die dwars door Brabant en Zeeland loopt. Het bedrijfsleven en de provincie vinden dit onacceptabel en daarom is de provincie bereid om een deel van de kosten – 170 miljoen euro – voor te financieren. Hierdoor zou de weg twee tot vijf jaar eerder verbreed kunnen worden. www.bzw.nl

Honderden jongeren gegarandeerd een baan. Dat is de kern van de deal die de schoolbesturen van drie mbo-instellingen in de regio Rijnmond – het Albeda College, roc Zadkine en de stc-group – en havenbrancheorganisatie Deltalinqs op 28 september hebben gesloten.

De scholen hebben zich er op vastgelegd dat ze binnen een paar jaar jaarlijks tweehonderd gediplomeerde procesoperators en driehonderd gediplomeerde onderhoudstechnici gaan afleveren. Het regionale bedrijfsleven stelt daar voor iedere leerling een zogenoemde carrière-start-garantie tegenover. Die garantie omvat onder meer begeleiding vanaf het eerste jaar door een bedrijfsmentor, een prestatiebeurs voor leerlingen op mbo3- en mbo4niveau en een garantie voor voldoende stageplaatsen. De afspraken richten zich vooral op de procesindustrie. Deltalinqs zet zich al langere tijd in voor een betere match tussen de verwachte vraag naar arbeidskrachten en het aanbod van goed opgeleide mensen in de regio.

Uit onderzoek blijkt dat er 1.100 banen in de pijplijn zitten, waarvan zo’n vijfhonderd voor schoolverlaters.

deltalinqs

www.deltalinqs.nl

Zakaria Boulboul, derdejaars op de opleiding onderhoudsmonteur industrie aan het Albeda College komt in een ‘gespreid bedje’ terecht

boos om brugwachters De voorgenomen nieuwe bedieningstijden van de Zeelandbrug met extra spitssluitingen heeft de verontwaardiging gewekt van Hiswa Vereniging, het Watersportverbond, regio Deltawateren en de anwb. Zij schrijven in een brief aan de provincie Zeeland dat dit besluit het economisch belang van recreatie en toerisme in de provincie schaadt. Daarbij is het volgens de vier organisaties duidelijk dat het besluit ook tegen het eigen provinciaal beleid om een watersportprovincie van allure te worden, indruist. Het voorstel leidt in het vaarseizoen tot langere wachttijden met onveilige situaties.

Te meer omdat goede en veilige wachtvoorzieningen bij de Zeelandbrug ontbreken, zegt Hiswa. www.hiswa.nl

vno-ncw midden

Achterhoekse Innovatieprijs voor krooskweker edv-Consortium, ontwikkelaar en producent van eendenkroos, heeft op 26 september de eerste Achterhoek Innovatieprijs gekregen. De prijs is tijdens een bijzondere bijeenkomst in Ulft uitgereikt. De bijeenkomst stond in het teken van innovatie met voordrachten van vno-ncw-voorzitter Bernard Wientjes en Marian Kingma van het bedrijf Kendrion uit Zeist.

Het edv-Consortium kweekt en oogst eendenkroos als alternatieve bron voor eiwit in veevoeder. Arjan Prinsen van Groot-Zevert in Beltrum, partner in het project, was opgetogen over de publieksprijs: ‘Dit is een enorme stimulans voor ons. Wij streven naar een regionale kringloop van energie uit mest naar veevoeder met een enorme potentie voor de landbouw en de energievoorziening in de Achterhoek. Fantastisch dat dit idee zo aanslaat bij het publiek.’

Tijdens de bijeenkomst prees Bernard Wientjes de kracht van juist het mkb om te innoveren. ‘Onze industriële positie kan alleen maar behouden en versterkt worden door innovatie, door samenwerking tussen bedrijven onderling en door samenwerking met de technische hogescholen en universiteiten. Het is ongelofelijk hoe dat hier in de regio gestalte krijgt. Maar het begint bij ondernemerschap; zonder het lef van ondernemers is er geen innovatie. Juist het mkb is daar sterk in.’

www.vno-ncwmidden.nl 39

FORUM #18/04.10.12

vereniging duurzaam

‘Tweewielers zijn schoon, stil en zuinig’

Oriëntatie op klimaatverandering, voedsel- en grondstofschaarste en armoede legt ook bedrijven zelf geen windeieren. Dat is de een van de conclusies in het boek Duurzaam ondernemen waarmaken, het bedrijfskundig perspectief dat op 28 september in Amersfoort is gepresenteerd.

Annemarie Jorritsma, voorzitter van de Vereniging Nederlandse Gemeenten (vng), ontving op 17 september het pamflet Van 4 naar 2 wielen in de stad.

Die overhandiging vond plaats voorafgaand aan een demonstratieve groepsrit per e-scooter.

Niek Jan van Kesteren krijgt het eerste exemplaar uitgereikt

Voor het eerst is systematisch onderzoek gedaan naar de manier waarop ondernemingen duurzaamheid invoeren in hun bedrijf. Twintig vooraanstaande Nederlandse bedrijven werden in opdracht van Stichting Management Studies onder de loep genomen door een team van vier auteurs van Royal Haskoningdhv en het Partnerships Rescource Centre van de Erasmus Universiteit Rotterdam. Dat heeft geleid tot het boek Duurzaam ondernemen waarmaken, het bedrijfskundig perspectief. Hoe wordt duurzaam ondernemen waargemaakt? Welke routes kan een onderneming nemen om kansrijk te verduurzamen? Naast theorie biedt het boek inzichten en praktische handreikingen aan bestuurders en managers. Duidelijk is in elk geval dat bedrijven ontdekken dat duurzaamheid geen maatschappelijk randverschijnsel is, maar de kern van het ondernemen zelf raakt. Centrale conclusie is dat vooruitstrevende bedrijven zich oriënteren op de grote maatschappelijke vraagstukken van de komende decennia, zoals klimaatverandering, voedsel- en grondstoffenschaarste en armoede. Zij bekijken hoe dit hun toekomstig ondernemingsspeelveld bepalen. Bedrijven die hier goed mee omgaan, zijn de winnaars van de toekomst. Zij herkennen de waarde om in deze vraagstukken een rol te spelen vanuit de overtuiging dat dit ook de onderneming ten goede komt. En dat zonder dat dit tot op de euro becijferd kan worden. www.managementstudies.nl 40

FORUM #18/04.10.12

Met de forensenrit per elektrische scooter van Almere naar Amsterdam vroegen de schrijvers van het pamflet – Natuur & Milieu, de Nederlandse Stichting Geluidshinder en de rai Vereniging – om meer aandacht voor tweewielers in landelijk en lokaal beleid.

Ze willen onder meer bredere fietspaden in steden en meer parkeerruimte voor tweewielers. Ook moet het woon-werkverkeer per tweewieler worden bevorderd.

Volgens de organisaties zijn elektrische scooters en fietsen een aantrekkelijk alternatief voor de auto voor afstanden tot 20 kilometer. Ze nemen weinig ruimte in, zijn zuinig, betaalbaar, stil en schoon. www.raivereniging.nl rai vereniging

dirk hol

‘Vooruitstrevende bedrijven, winnaars van de toekomst’

vereniging duurzaam

de prijs rob serverijnen/photoworkx

Duurzame Vastgoed 50 NL

Links Coen van Oostrom. Naast hem juryvoorzitter Ed Nijpels

Winnaar… …Coen van Oostrom, bestuursvoorzitter van ovg Project­ontwik­ keling. Van Oostrom zegevierde in een veld van 37 mannen en dertien vrouwen. In de top-3 stonden verder Anke van Hal (tu Delft) en Guus Berkhout (Triodos Bank).

Beloond met… …De nummer 1-positie Duurzame Vastgoed 50 nl, een initiatief van de Dutch Green Building Council (dgbc) en kennisplatform Duurzaam Gebouwd. Aan de onderscheiding zit een cheque ter waarde van 5.000 euro vast. Die geldprijs dient in zijn geheel in een goed doel te worden gestoken.

Uitgereikt tijdens… …Een drukbezocht slotfeest van de Dutch Green Building Week 2012, dat plaatsvond in Amsterdam.

Ruim driehonderd mensen waren getuige van de uitreiking.

41

Reden… …De activiteiten van Van Oostrom op het gebied van duurzaamheid in de vastgoedbranche.

Jury-oordeel… …De jury onder leiding van Ed Nijpels betitelde Van Oostrom als dé initiator van duurzaamheid in de vastgoedbranche. ‘Hij boort zijn enorme netwerk aan om zijn visie van een duurzame wereld te laten slagen. Doen wat je zegt en belooft, is een motto dat bij Van Oostrom past. Met 30 tot 40 procent van de breeam-nl-labels in Nederland is ovg koploper. Daarnaast gaat de duurzaamheid van Van Oostrom ook internationaal. Opvallend is ook het initiatief van een eigen Green Deal, die de politiek moet laten nadenken over het oplossen van leegstand door middel van duurzaamheid.’

FORUM #18/04.10.12

‘Innovatie kan niet zonder fundamenteel onderzoek’ De vnci schaart zich achter het pleidooi van diverse organisaties waaronder vno-ncw, om honderden miljoenen euro’s te steken in fundamenteel onderzoek. Dit zegt Colette Alma, directeur van de chemie-brancheorganisatie.

Volgens Alma is het zo helder als wat waarom de chemische industrie zich hard maakt voor fundamenteel onderzoek. ‘Als we voorop willen blijven lopen, zijn er constant nieuwe innovaties, ontdekkingen en andere Eureka-momenten nodig. En die ontstaan het eerst waar je ze niet verwacht: tijdens fundamenteel, ongebonden onderzoek.’ Ze verwijst naar uitspraken van Sweder van Wijnbergen. De topeconoom gaf dit voorjaar tijdens de vnci-jaarvergadering aan dat wie nu stopt met fundamenteel onderzoek, over twintig jaar geen materiaal meer heeft voor praktisch onderzoek. ‘Dan staan we stil, wordt de Nederlandse chemie omvergelopen, en daar is ook bv Nederland de dupe van’, aldus Alma. De vnci-directeur zei elke steun van de overheid om innovaties mogelijk te maken van harte toe te juichen. ‘En als de overheid dat niet doet? Dan plukken we daar in Nederland over twintig jaar de wrange vruchten van.’ www.vnci.nl

groene schilders Rob Veraart, bestuurslid van Fosag, de vereniging voor de schilders- en onderhoudsbranche, zette op 20 september zijn handtekening onder een ‘green deal’ met het ministerie van el&i om duurzame initiatieven te stimuleren. De overheid wil met het energielabel eigenaren van woningen stimuleren om energiebesparende maatregelen te nemen.

De multifunctionele vastgoedonderhoudsbedrijven binnen Fosag willen graag meeliften met deze ontwikkeling en hun kennis op dat gebied uitbreiden. Grote opdrachtgevers, zoals ProRail, vragen hun onderhoudsbedrijven al om co2-reductie te realiseren. www.fosag.nl

portret

rob zandbergen

‘ik ben meer rationeel’ Rob Zandbergen bekeek de ‘vijand’ door een verrekijker, trotseerde de donkere rookwolken van Jakarta en werd ondanks alles toch bestuursvoorzitter van usgPeople.

Tekst: Walter Devenijns, foto’s: Jeroen Poortvliet

Het uitzicht vanuit de werkkamer van usg-People bestuursvoorzitter Rob Zandbergen is fe-no-me-naal. Daar, op de achttiende verdieping van zijn hoofdkantoor in Almere, kan hij kilometers ver kijken. Een echt adelaarsnest voor de voorzitter van een van de grootste hrdienstverleners van de Benelux. ‘Het is vandaag een beetje heiig’, zegt Zandbergen als hij naar het zonovergoten polderland kijkt, ‘Ons uitzicht wordt niet bedorven door andere hoge gebouwen.’

Dat klopt, maar Zandbergens uitkijkpost wordt wel bedreigd. Wie­ler­ fanaten, skigekken en andere bergliefhebbers hebben het stoute plan bedacht om midden in de polder een berg te bouwen van liefst 2.000 meter hoog. Een van de hoofdsponsors is usg Innotiv, een dochtermaatschappij die zo’n zevenhonderd ingenieurs in de kaartenbak heeft zitten. Een projectleider van usg Innotiv is er speciaal voor vrij gemaakt om de haalbaarheidsstudie te leiden.

Ach, zo’n berg. Zandbergen: ‘Ik heb er geen verstand van. Is best een aardig idee. Eeuwige sneeuw zal er niet op liggen. Is een technisch hoogstandje, dus of het er komt? I don’t know.’

indruk Zandbergen werkt, zoals hij het zelf noemt, voor een mensenbedrijf.

Elke dag gaan honderdduizend uitzendkrachten aan het werk. Dat zorgt voor een bepaalde verantwoordelijkheid, vindt de topman. Achter bijna elke werknemer staat immers een gezin. Soms moet er gesaneerd worden, maar gemakkelijk heeft hij dat nooit gevonden.

Tijdens zijn baan als financieel directeur van een kpn-onderdeel moest Zandbergen even aan zijn vader denken. Het geval speelt zich af rond de eeuwwisseling. De ouderwetse telefooncentrales van kpn worden vervangen door digitale centrales. De monteurs van de verouderde centrales komen op straat te staan. Zandbergen moet het slechte nieuws vertellen: ‘Zat er tegenover je iemand die je vader kon zijn. Die man vertelde me dan dat hij zijn kinderen altijd had voorgehouden dat ze altijd hun best moesten doen. Dat ze hard moesten werken. Nu kwam hij thuis om te vertellen dat hij ondanks zijn harde werken toch werkloos werd. Die gesprekken hebben een grote indruk op me gemaakt.’

Ze werden niet ontslagen, omdat ze slecht waren. Dan was zo’n ontslag easy, zegt Zandbergen. Maar ze waren niet meer nodig vanwege de verkeerde technische achtergrond. ‘Dat is wat anders. Ik besefte 42

FORUM #18/04.10.12

43

FORUM #18/04.10.12

portret

toen heel goed dat het leven van de monteur veranderd is als hij thuiskomt.’

boek is. Ik houd van Kuifje, en Blake en Mortiner. De een spaart schilderijen, of heeft een boot. Ik spaar geen schilderijen en heb geen boot.’

U hebt bij uw huidige bedrijf ook flink moeten saneren.

‘Je moet je binnen de uitzendbranche razendsnel aanpassen aan de omstandigheden. Tachtig procent van onze kosten zijn personeelskosten. Ik kan me geen periode herinneren waarin je twee keer in drie jaar tijd een crisis hebt gehad. Dus moesten we in korte tijd meer dan één keer reorganiseren.’

‘Daarnaast moeten we rekening houden met de veranderingen in de maatschappij. Je kunt een parallel trekken met de banksector. Wie gaat er nu nog naar een bankkantoor? Die verdwijnen dus ook. Ons bedrijf past zijn kantorennetwerk ook aan. Vroeger hadden we zeventienhonderd vestigingen. Nu hebben we er 1.150. Over vijf jaar zitten we misschien op de helft.’

Zandbergen heeft een kronkelige weg gevolgd om bestuursvoorzitter van usg-People te worden. Hij was binnen de raad van bestuur de financiële directeur en nam na het vertrek van de toenmalige bestuursvoorzitter Icke tijdelijk diens functie over. De commissarissen gingen op zoek naar een nieuwe voorzitter. Zandbergen werd gepasseerd. De toezichthouders zochten iemand van buiten het bedrijf. De opvolger werd gevonden, en was binnen enkele maanden al weer vertrokken.

Vervolgens nam Zandbergen de bestuurshamer alsnog over.

U hebt geen keus?

‘Aan de crisis kun je weinig doen. Je moet wennen aan het feit dat de groei lager zal zijn dan in de jaren negentig. De komende decennia zullen minder zijn dan de vorige. In Spanje, waar we ook vestigingen hebben, is het nog erger dan bij ons. Daar zit de jeugdwerkloosheid op 50 procent. Een drama dus en een sociale tijdbom.’

Zandbergen komt over als een nuchtere man. Niet als iemand van extreme uitspattingen. Of het moet het verzamelen van stripboeken zijn. Iets dat hij graag doet in zijn vrije tijd. ‘Volgens mijn kinderen is het een gekke hobby, een hobby voor oude mannen. Ik vind het gewoon leuk.’

Wat is uw favoriete strip?

‘Ik heb er duizenden. Ik zou niet weten wat mijn meest favoriete strip44

FORUM #18/04.10.12

U bent toch dé bestuursvoorzitter geworden. Second best?

‘De raad van commissarissen besloot na het weggaan van de eerste bestuursvoorzitter om buiten het bedrijf te kijken naar een nieuwe ceo. Ik zelf wilde wel ceo worden, niet omdat ik erop aasde, maar omdat de opportunity voorbij kwam. Ik had er wel begrip voor dat ze voor iemand gingen die niet uit het bedrijf kwam, voor iemand met commerciële activiteiten. Ik heb een financiële achtergrond, ik ben een financiële tijger van huis uit. Tuurlijk, als je hoort dat ze iemand van buiten willen nemen, is dat altijd een teleurstelling. Was even wennen, want ik had op zakelijk vlak nog nooit teleurstellingen gekend.

Het carrièrepad verliep altijd vrij makkelijk. Ik vind dat wel een louterend proces. Niet dat ik weken van slag was. Dat past niet bij mij.’

Was u niet heel eventjes van slag? Een potje gevloekt thuis?

‘Nee, jaa. Is niet zo’n bewust proces. Ik ben meer rationeel dan emotioneel. Je praat er met je vrouw over die dan meer de emotionele kant inbrengt. Klaar.’

‘Ik was lid van de raad van bestuur en bleef lid van de raad van bestuur.

Mijn functie veranderde niet. Ik was niet actief aan het solliciteren, ik zat

niet in de race. Dus kun je ook niet zeggen, je bent tweede. Van begin aan was het duidelijk dat de raad iemand van buiten wilde hebben. Als er nu argumenten waren die ik niet kon volgen. Maar dat was niet zo. Dat maakt het makkelijker om een bepaald besluit te accepteren.’

Drie stellingen Ik ga uit mijn dak met carnaval ‘Ik woon in Breda. Ik ga minder dan vroeger naar het carnaval, maar we vieren het wel. Ik loop alleen niet vier dagen lang ladderzat als clown verkleed door de stad.’

Zandbergen heeft niet altijd voor het bedrijfsleven gewerkt. Na zijn schooltijd volgt hij een officiersopleiding op de Koninklijke Militaire Academie (kma) in Breda. Zijn liefde voor de cijfers ontdekt hij tijdens zijn economiestudie op de kma.

Waarom wilde u officier worden?

‘Ik wist niet wat ik wilde studeren. Dat van de kma was toeval. Mijn moeder zei: ‘Ga eens naar je schooldecaan, kijk eens of die je kan helpen?’ Ik moest wachten en zag een folder van de kma liggen. Ik bladerde er door heen, het sprak me wel aan. Je doet een studie, maar tegelijkertijd is het er heel sportief. De vijand was toen nog uiterst herkenbaar. Het hoogtepunt van het jaar was dat je naar de Berlijnse muur ging. Je keek naar de overkant met je verrekijker. Daar staat ook een man met verrekijker. Dat was dan de vijand. Dat was overzichtelijk toen. Ik heb uiteindelijk twaalf jaar gewerkt in het leger, voordat ik naar kpn overstapte.’

Hebt u wel eens nagedacht over het feit dat een militair misschien mensen moet doden?

‘Ik ben als militair niet veel verder gekomen dan die verrekijker en de schietbaan. Aan de andere kant: als je pinda’s zou verkopen dan moet je daar de plussen en minnen ook van accepteren. Je wordt ervoor opgeleid in het leger. Je weet dat dat kan gebeuren, maar je weet ook dat in een oorlog tweederde van de militairen nooit schiet. Ik weet niet of ik een held of geen held zou zijn. Sommige omstandigheden zoals stress in een oorlogssituatie doen vreemde dingen met mensen.

Gelukkig heb ik dat niet zelf ervaren. Is wat anders als je ermee te maken hebt. Veel van mijn vrienden zijn wel naar Afghanistan geweest.’

Zijn economische kennis komt van pas na zijn overstap naar het bedrijfsleven. In de Indonesische hoofdstad Jakarta geeft hij mede leiding aan de Aziatische tak van kpn. In 1998 breekt daar na een financiële crisis een opstand uit.

Was u bang?

‘Er ging een hoop mis daar. Vrijdags gingen de kinderen naar school, zaterdag zaten ze al op het vliegtuig. Vanuit mijn kantoor zag je zwarte rookwolken boven de stad, terwijl de tanks door de straten rolden. Ik was niet zozeer van bang voor mezelf, maar meer bang voor mijn familie. Angstig heb ik me nooit gevoeld. Het was wel apart toen we met de bus en onder begeleiding door de wijken reden naar het vliegveld.’

Had dat ontbreken van een angstgevoel met de opleiding op de kma te maken?

‘Weet ik niet. Ik ben niet zo gauw bang of van slag.’ 

45

FORUM #18/04.10.12

Poolse uitzendkrachten zijn altijd dronken ‘Er zullen beslist af en toe dronken Polen zijn. Maar er zullen ook dronken Nederlanders zijn in een ver land.’

Ik ben bezorgd om de euro ‘Wie niet? In het verleden waren de politici er heel druk mee bezig, maar had je als bedrijf er geen last van. Nu is het zo dat je er heel veel last van hebt.’

rob zandbergen 2010 Ceo, usg People 2005 Cfo, usg People 2003 Cfo, Solvus 2001 Cfo, snt 1998 Cfo kpn Telecommerce 1994 Cfo kpn Asia, Djakarta 1991 Corporate Controller kpn International 1983 Nederlandse leger,

managementfuncties

uitspraken

‘Ik ben toch een beetje een politieke randgroepoudere. Ik moet uitkijken dat ik geen kwijlende mastodont word.’

PvdA-coryfee Bram Peper, ad van 29 september

‘Van veel geld verdienen worden je vrouw en kinderen echt niet leuker.’

Zorgondernemer Loek Winter, Elsevier van 29 september

‘De koningin heeft het heel druk, die zit echt niet te wachten op een rol in de formatie.’

Gerdi Verbeet, de Volkskrant van 18 september

‘Als je verslaafd bent aan applaus, moet je geen topambtenaar worden.’

Topambtenaar Ton Annink, de Volkskrant van 28 september

‘Eigenlijk is Europa de grootste economie ter wereld. Alleen weten wij dat heel goed te verbergen.’ dsm-topman Feike Sijbesma, Het Financieele Dagblad van 28 september

‘Dit belooft weinig goeds: ministerie van Immigratie/Asiel verdwijnt en ministerie van Ontwikkelingshulp komt terug.

Afrika kan blij zijn met PvdA-vvd.’

PVV-voorman Geert Wilders, tweet van 27 september

‘Er zijn twee soorten PvdA. Eentje die van doorpakken houdt.

En eentje die voortmodderend tot weinig komt. Geef mij maar die eerste variant.’ anwb-directeur Guido van Woerkom, nrc Handelsblad van 19 september

‘Vroeger dacht ik meer in cliché’s. Ik kan me herinneren dat ik naar mijn kladblok staarde en niets anders kon bedenken dan een cabriolet met blonde vrouwen.’

Reclamemaker Erik Kessels, fd Weekend van 29 september 46

FORUM #18/04.10.12

overlevers Overlevers, doorzetters, bedrijven die na jaren nog steeds bestaan. Nederland telt er vele.

Deze rubriek blikt terug in de geschiedenis van Nederlandse bedrijven.

Van Melle heet nu Perfetti Van Melle opgericht in 1900 wat Snoepgoedfabrikant

Een beetje grappig vinden ze het wel, de vrouwen van snoepfabriek Van Melle. Ze zien er prachtig uit, met hun klokkende rokken en hooggehakte schoentjes. Eigenlijk veel te chique om bij de inpakmachine te werken. Maar wat zijn ze toch aan het doen? Ze maken toffees van Fruittelladeeg. Eerst wordt de lange uitgetrokken sliert in kleine stukjes gesneden.

De rollen naast de hoofden van de vrouwen bevatten de wikkels. Wit voor de binnenwikkel, transparant voor de buitenwikkel. De uiteinden worden mooi gedraaid, zodat er een echte toffe ontstaat.

Mocht er eens een storing zijn, of is een stukje deeg niet zo mooi, dan wordt ie in de emmer die op de grond staat gegooid, klaar voor hergebruik. Of zal er af en toe ook een klein stukje in de monden van deze vrouwen belanden?  Tekst: Marcia Timmermans Foto: Van Melle, 1960

Colofon Forum is het tweewekelijkse opinieblad van ondernemingsorganisatie vno-ncw. vno-ncw vertegenwoordigt samen met de aangesloten 160 brancheorganisaties en vijf regionale verenigingen in totaal 115.000 ondernemingen. vno-ncw wordt in de regio vertegenwoordigd door: vno-ncw Noord, vno-ncw Midden, vno-ncw West, de Brabants-Zeeuwse Werkgeversvereniging (bzw) en de Limburgse Werkgevers Vereniging (lwv). Voor managers tot veertig jaar is er Jong Management.

Redactieadres Bezuidenhoutseweg 12, 2594 AV Den Haag, Postbus 93002, 2509 AA Den Haag, telefoon: 070 - 3490 165, e-mail: forum@vno-ncw.nl Forum op internet www.vno-ncw.nl Redactie Karin Bojorge (hoofdredacteur), Jiska Vijselaar (eindredacteur), Marcia Timmermans (bureauredacteur), Walter Devenijns, Remko Ebbers, Miran de Groot, Frank den Hoed, Paul Scheer

47

Correspondenten Jeroen Ansink (Verenigde Staten), Philip Ebels (België), Henk Hirs (Hongarije), Maaike Homan (Spanje), Maurits Kuypers (Duitsland), Jessica Maas (Turkije), Miriam Mannak (Zuid-Afrika), Hans Moleman (China), Maaike Veen (Verenigd Koninkrijk), Frank Renout (Frankrijk), Petra Sjouwerman (Denemarken), Judith Stalpers (Japan), Edwin Timmer (Mexico), Maarten Veeger (Italië) Aan dit nummer werkten mee: Jan van den Broek, Gertrud van Erp, Guusje Dolsma, Ap Fraterman, Anne Volkers, Jan Zuidam Abonnementen en adreswijzigingen Sander Kok, telefoon: 070 - 3490 336, e-mail: kok@vno-ncw.nl, issn 1384 - 2102.

Forum wordt gericht – kosteloos – toegezonden aan een groot aantal Nederlandse ondernemingen, organisaties en particulieren. Betaalde abonnementen kosten € 45 per jaar exclusief btw. Opzegging van een kosteloos abonnement kan per direct, van een betaald abonnement per 1 januari.

Hiervoor geldt geen opzeggingstermijn.

Informatie over het lidmaatschap van vno-ncw Informatie bij Rita ter Steeg, telefoon: 070 - 3490 351, e-mail: steeg@

FORUM #18/04.10.12

vno-ncw.nl. Opzegging van het lidmaatschap van vnoncw moet vóór 1 september van een jaar worden gedaan.

Het lidmaatschap eindigt dan per 31 december van datzelfde jaar. De schriftelijke opzegging kan worden gericht aan Rita ter Steeg, coördinator lidmaatschapszaken vno-ncw, Postbus 93002, 2509 AA Den Haag.

Vormgeving Concept, basisontwerp en vormgeving: Link Design, Amsterdam Coverfoto Plainpicture/Nataliadintrans/hh Drukwerk Em. de Jong bv, Visweg 8, Postbus 8, 5110 AA Baarle-Nassau Advertentieverkoop Van Vliet Bureau voor Media Advies, Frank Oudman, telefoon 023 5714745, e-mail: f.oudman@bureauvanvliet.com, Postbus 20, 2040 AA Zandvoort

Hij een goed lopende zaak… ...en u nieuwe handelskansen

Bent u op zoek naar een concrete manier om uw MVO-beleid in te vullen? Word dan bedrijfssponsor van PUM. Zo draagt u bij aan de groei van een onderneming in een ontwikkelingsland of opkomende markt, eventueel met de inzet van uw eigen medewerkers.

Meer weten? Neem contact op met Lotte Coosen, telefoon (070) 349 05 15 of kijk op www.pum.nl.

entrep ren eurs fo r en trepreneurs

Hoe werkt het?

U helpt een ondernemer uit uw eigen sector in één van de 70 landen waar PUM actief is Uw medewerkers kunnen hier ook aan bijdragen U ziet commerciële kansen en ontdekt mogelijk een nieuwe markt