Opinieblad Forum 16

Opinieblad vno-ncw Ondernemers, politiek en maatschappij

#16/06.09.12

Verkiezingsenquête

Ondernemers: Rutte terug als premier Samsom:

Roemer:

‘Ontslagrecht helemaal niet zo’n probleem’

‘Belastingtarieven nog steeds aan de lage kant’

actueel Rinnooy Kan: ‘Het zijn lastige jaren geweest’ 30

actueel Ondernemers op de bres: kies voor de euro! 28

portret Ruben Wegman (Nedap) wil geen manager zijn 42

inhoud #16 Rubrieken

41

4 Opinie VNO-NCW • Pensioenfondsen moeten banken helpen • Geen lastenverzwaring meer voor bedrijfsleven • coen-enquête: buitenland klein lichtpuntje • Regionaal overleg kan werkloosheid na mbo-studie voorkomen • Minister van Buitenlandse Handel zet groeiagenda pas echt op de kaart

8 De foto Redding uit het Oosten?

13 Scheer Liegen

14 En zoon

24

‘M’n vader is mijn beste vriend’

24 BuitenBeeld André Rouvoet

25 Uitspraken 26 Belrondje Bang voor kabinet-Roemer?

27 Vijf vragen aan Joost van Doesburg, evo

33 Vereniging

33

41 Mohikanen ‘Eén viltje is nog leuk’

42 Portret Ruben Wegman, Nedap

46 Overlevers Royal Agio Cigars

46 Colofon

2

FORUM #16/06.09.12

28

30

rubrieksnaam

Artikelen 10

Forum-peiling: wat kiest de ondernemer?

vvd-lijsttrekker Mark Rutte doet het nog steeds uitstekend onder werkgevers. Maar wie wordt de tweede ondernemerspartij? Gaan ondernemers voor de Kunduz-coalitie of toch voor Paars-plus? En hoe kijken ze terug op het kabinet-Rutte-Verhagen?

16

Roemer wil eerlijk delen

Die miljardenboetes uit Brussel, die komen er niet. En dat de financiële markten ons zullen afrekenen op een te hoog begrotingstekort, daar gelooft sp-leider Emile Roemer ook al niet in. ‘De regels zijn er voor ons, wij zijn er niet voor de regels.’

42

18

Verkiezingsweetjes

Waarom stemmen we eigenlijk met een rood potlood? Welke woorden gebruiken partijen het meest in hun verkiezingsprogramma’s? Hoeveel kandidaat-Kamerleden hebben ooit als ondernemer of kleine zelfstandige hun eigen broek opgehouden?

22

Samsom: ‘Geen willekeurig ontslag’

Niet teveel snijden, want dan breek je de fragiele economie in de knop, stelt PvdA-leider Diederik Samsom. Ook laat hij de ontslagbescherming liever ongemoeid. ‘Een werkgever kan echt wel af van een werknemer als het niet meer gaat.’

28

Op de bres voor boksbal Europa

De laatste weken voeren ondernemers een unieke campagne voor Europa. Met een televisiespot, een website en een sociale media-campagne. Het is een oproep aan alle Nederlanders: ‘Kijk alsjeblieft naar de feiten’.

30 Rinnooy Kan ziet kansen Vermoeid na zes moeilijke jaren als ser-voorzitter of niet, Alexander Rinnooy Kan weigert de handdoek in de ring te gooien als het gaat om het overleg tussen werkgevers- en werknemersorganisaties. ‘Gun de vakbeweging tijd’.

3

FORUM #16/06.09.12

opinie vno-ncw

Ondernemers zijn eigenlijk heel saaie mensen. Ze willen namelijk altijd maar één ding: stabiliteit. Het is namelijk al uitdagend genoeg om in deze woelige tijden je bedrijf de juiste kant op te sturen. En dan is het best fijn als de euro gewoon de euro blijft, de Europese Unie de Europese Unie en een kabinet een kabinet (en dan het liefst voor een jaar of vier).

Het verbaast mij dan ook niets dat de ondernemers die meededen aan de Forum-verkiezingsenquête in overgrote meerderheid graag Mark Rutte terugzien als premier en dan het liefst in een coalitie die zich laat omschrijven als een breed middenkabinet. ‘Als het maar zonder de pvv en de sp is’, zoals de hartenkreet was van een ondernemer.

Ook uit de prioriteiten die ondernemers mee zouden willen geven aan het nieuwe kabinet, blijkt die behoefte. Een economie die draait, een stabiele euro, een overheidsbegroting die op orde is; het zijn geen wereldschokkende antwoorden, maar simpelweg de uitgangswaarden voor een goed ondernemersklimaat.

Voor echte stabiliteit heb je nog wat meer nodig, zou ik willen toevoegen. Die bereik je in Nederland als je ook stabiliteit met de sociale partners hebt. Belangrijke hervormingen kunnen namelijk alleen gerealiseerd worden met z’n drieën: de vakbonden, werkgevers en de overheid. Dat geldt voor alle grote ontwikkelingen in Nederland in de afgelopen 30 à 40 jaar.

De analyse die scheidend ser-voorzitter Alexander Rinnooy Kan maakt in deze Forum, kan ik daarom goed volgen. Zolang werkgevers en werknemers er het voordeel van zien, stelt hij, om gezamenlijk tot

jeroen poortvliet

Stabiel

een visie over fatsoenlijke hervormingen te komen en zolang de politiek behoefte heeft aan draagvlak, blijven de ingrediënten voor het overlegmodel aanwezig.

Dat de vakbeweging op dit moment niet thuis geeft en nog altijd worstelt met de naweeën van de discussie over het verhogen van de pensioenleeftijd is daarom te betreuren. Temeer daar een belangrijke aanstichter hiervan, de sp, inmiddels ook de draai heeft gemaakt en een verhoging van de pensioenleeftijd heeft opgenomen in het her­ vormingspakket. Net als Alexander Rinnooy Kan gun ik de vakbeweging de tijd om orde op zaken te stellen. Maar kunnen we daarna weer snel aan de slag?

Bernard Wientjes Voorzitter vno-ncw Lees alles over het Forum-verkiezingsonderzoek op pag. 10 en verder.

Het interview met Alexander Rinnooy Kan is te vinden op pag. 30 en verder.

Pensioenfondsen moeten banken helpen • Nederlandse banken zitten financieel klem • Pensioenfondsen moeten hypotheekportefeuille van banken kopen • Banken zetten op hun beurt weer de kredietkraan open De banken zitten financieel klem. Nieuwe boekhoudkundige eisen zorgen ervoor dat de vermogens van de banken versterkt moeten worden, terwijl de ‘stroppenpot’ door de crisis eveneens aangevuld moet worden. Dat kost geld. Resultaat: de banken doen het momen­ teel zuinig aan met het verstrekken van leningen. Dat is natuurlijk niet goed voor de economie. Een bank is het smeermiddel van een goed­ lopende economie. Bestond het fenomeen bank niet dan zou het zo weer uitgevonden worden.

Deze onmisbare economische schakel hapert. Sinds het uitbreken van de kredietcrisis in 2007 staat de kredietkraan half open, of zoals sommige ondernemers het zien, half dicht. Lastig voor het bedrijfs­ leven dat wil investeren. Lastig voor de consument die een huis wil kopen. Lastig voor de aannemerswereld die helemaal in de hoek zit waar de klappen vallen.

Nederland heeft gelukkig nog een andere, zeer sterke financiële sector.

Dat zijn de Nederlandse pensioenfondsen die tot de financiële reuzen 4

FORUM #16/06.09.12

van de wereld behoren. Het zijn nationale kampioenen, opgebouwd met zuinigheid en vlijt. Ze beheren onze ingelegde pensioenpremies.

Dat geld wordt weer gebruikt voor investeringen in aandelen en obli­ gaties, waarmee later de pensioenen uitbetaald worden.

Die pensioenpotten van vele honderden miljarden kunnen ingezet worden om de Nederlandse economie een flinke duw in de rug te geven. De pensioenfondsen moeten de hypotheekportefeuilles van de Nederlandse banken overnemen. Sommige Nederlandse pensioen­ fondsen investeren al een deel van hun vermogen in buitenlandse hypotheken, dus waarom zouden ze een deel van hun geld niet in Nederlandse vastgoedleningen mogen stoppen?

Het mes om geld te steken in Nederlandse hypotheken snijdt aan twee kanten. De pensioenfondsen krijgen goed renderende leningen in handen die een beter rendement opleveren dan de riskantere ZuidEuropese obligaties. Hogere opbrengsten versterken op hun beurt de pensioenpot. De banken kunnen met hun opgeschoonde en extra gevulde balans meer kredieten verlenen, waardoor ze hun traditionele rol van leningverstrekker weer vervullen. Op die manier krijgt onze nationale economie de belangrijke oppepper die het verdient.  www.vno-ncw.nl/pensioenen

wandelgangen

D66 doet vlak voor de verkiezingen nog een gooi naar de gunst van ondernemers. ‘D66 is de nieuwe ondernemerspartij’, zegt Kamerlid Kees Verhoeven. Hij heeft deze week uitgeroepen tot Onder­ nemersweek. Dagelijks komt hij op zijn website met een voorstel (bijvoorbeeld over regeldruk, krediet­verlening, vestigings­ klimaat), waarop ondernemend Nederland via twitter of e-mail kan reageren. Dat is extra munitie voor de komende kabinetsperiode.

Volgens Verhoeven ‘lijkt de politiek de afgelopen twee jaar vergeten hoe belangrijk het bedrijfsleven

Geen lastenverzwaring meer voor bedrijfsleven

voor Nederland is. Ondernemers en bedrijven zorgen voor 99 procent van het nationale inkomen.’

De vvd en het cda hebben het naar zijn mening laten liggen, en bij de sp en de PvdA ziet hij groei en banen verloren gaan.

dijkstra

D66 jaagt op ondernemer

Verhoeven: niet vergeten

De overdracht van het eerste Nederlandse testtoestel gaat deze maand gewoon door. In Een meerderheid van de Tweede het voorjaar van 2013 zou een Kamer wil dat het kabinet uit tweede testtoestel moeten het jsf-project stapt. Het kabinet houdt de motie van PvdA-Kamerlid worden opgeleverd. Maar daar gaat het nieuwe kabinet over.

Angelien Eijsink om afscheid te nemen van de jsf in beraad, maar ondertussen laat het ministerie van Economische Zaken wel uitzoeken wat het de industrie aan omzet en werkgelegenheid kost als Nederland zich terugtrekt uit de ontwikkelingsfase van de straaljager. Ook het ministerie van Defensie laat uitzoeken wat de kosten zijn van het schrappen van de jsf-deelname.

Eijsink: weg ermee

voorrang geven aan innovatieve Voorrang voor Nederlandse bus Nederlandse bedrijven. Vooral ook PvdA-Kamerleden Martijn van Dam en Jacques Monasch willen dat minister Verhagen van Economische Zaken de aanschaf van Chinese elektrische bussen door de provincie Friesland terugdraait.

Eigen waar eerst, vinden zij. Er staat nota bene een busfabriek in Heerenveen. Verhagen moet 5

omdat hier sprake is van oneerlijke concurrentie: het Chinese bedrijf dat uit de aanbesteding is gerold, zou staatssteun ontvangen.

De PvdA’ers willen dat Verhagen de provincie aanspoort en zo nodig dwingt het aanbestedingsproces opnieuw uit te voeren, met uitsluiting van de Chinese concurrent.

FORUM #16/06.09.12

dijkstra

Schrappen jsf kost ook geld

• Lenteakkoord was hoogtepunt qua lastenverzwaring • Sommige partijen wentelen financiële problemen nog een keer af op bedrijfsleven • Invoering vlaktaks goed voor economie, werkgelegenheid en bedrijfsleven Wie als ondernemer de cpb-doorberekening van de partij­ programma’s heeft gelezen, zal beslist beteuterd naar de kleurrijke grafiek op pagina 23 hebben gekeken. Beteuterd? Misschien zelfs wel geschokt. Het gemak waarmee sommige partijen de financiële problemen van de staat afwentelen op het bedrijfsleven is beslist schokkend te noemen. sp en GroenLinks zijn dé kampioenen lastenverzwaring met plussen van ongeveer zeven miljard euro die het bedrijfsleven mag ophoesten. Onthullende cijfers. Beide partijen claimden kampioen mkb te zijn, maar die mededelingen moet je na het lezen van de cpb-berekening met kilo’s zout nemen.

De meeste andere partijen doen het wat rustiger aan wat betreft de lastenverzwaringen, maar ook daar staan de cijfers vaak in het rood. Het zijn toch extra kosten die ondernemers in crisistijd op moeten brengen. Een niet zo leuke boodschap voor een bedrijfs­ gemeenschap waar vele miljoenen Nederlanders werken.

Dat de lasten omhoog gaan door het Lenteakkoord is een politiek feit. Met één aantekening: dat het woon-werkverkeer wordt belast is een ongelukkige maatregel waarvoor snel een alternatieve dekking moet worden gevonden. Zorgelijker is de tendens om de lasten in de periode ná 2013 verder te verhogen met vele miljar­ den euro’s, zelfs na het terugsluizen van de btw-verhoging en hogere milieulasten.

Dat is onaanvaardbaar, zeker in deze tijd. De lasten moeten gestabili­ seerd worden; de bakens moeten worden verzet. Een stabilisatie van de lasten versterkt onze economische kracht. Het vertrouwen onder burgers en ondernemers groeit daardoor. De werkenden in de samenleving verdienen het geld waardoor de samenleving kan functioneren. Die groep moet je koesteren. Ze doen elke dag hun uiterste best. Alle anderen zijn afhankelijk van het resultaat van hun inspanningen.

Met de invoering van de vlaktaks voor bedrijven en burgers zou de lastendruk opgevangen kunnen worden. Per saldo zouden de lasten na 2013 niet stijgen. Met tarieven van rond de 35 procent worden burgers en ondernemers beloond voor hard werken. De economie groeit daardoor, waardoor ook de staat op termijn meer geld binnen­ krijgt. Door de invoering van een attractief belastingstelsel komt er een eind aan een decennium lastenverzwaringen dat in 2013 zijn absolute hoogtepunt heeft beleefd met het Lenteakkoord.  www.vno-ncw.nl/verkiezingen

opinie vno-ncw

coen-enquête: buitenland klein lichtpuntje • Ondernemers zien geen herstel in derde kwartaal • Buitenland is een lichtpuntje • Bouwsector blijft negatief gestemd Ondernemend Nederland heeft het nog steeds niet makkelijk. Er wordt geen herstel verwacht in het derde kwartaal van dit jaar. Een lichtpuntje is het buitenland. De ondernemers zijn per saldo iets posi­ tiever over de buitenlandse omzetverwachtingen. Dat kan verklaard worden uit een op peil blijvende wederuitvoer (doorvoer). Dat blijkt uit de Conjunctuurenquête Nederland (coen). coen is het conjunctuuronderzoek van de Kamers van Koophandel, vno-ncw, mkb Nederland, cbs en Economisch Instituut voor de Bouw. Vier keer per jaar worden de ontwikkelingen en verwachtin­ gen van het bedrijfsleven gemeten. De wat sombere toon in het onderzoek is geen verrassing. Al meerdere kwartalen laten de coenenquêtes een niet al te best beeld zien.

De verwachtingen in de bouwsector zijn aanhoudend negatief. De meeste ondernemers voorspellen een omzetdaling. Bijna de helft van de ondernemers in de bouw verwacht een lagere omzet te halen in het

derde kwartaal van 2012 ten opzichte van het tweede kwartaal. Dat heeft consequenties voor het personeelsbestand. Ruim een derde van de bouwers denkt dat de personeelssterkte zal dalen. In het tweede kwartaal liep de werkgelegenheid ook al terug.

In de detailhandel, zakelijke dienstverlening, vervoer, informatie en communicatie en de industrie zagen meer ondernemers de omzet in het tweede kwartaal van 2012 toenemen dan afnemen. Voor het derde kwartaal van 2012 verwacht het merendeel van de ondervraagden dat de omzet gelijk zal blijven ten opzichte van het tweede kwartaal.

Circa 28 procent van de ondernemers voorspelt een omzetdaling, 15 procent daarentegen denkt aan een stijging.

De winstgevendheid van het bedrijfsleven stond in het tweede kwar­ taal onder druk. Een op de drie bedrijven meldde een achteruitgang van de winstgevendheid. Deze verslechtering deed zich voor in de volle breedte van het bedrijfsleven. Álle sectoren en álle provincies werden getroffen. Zoveel is duidelijk: de komende maanden worden er niet makkelijker op.  www.vno-ncw.nl/conjunctuur

Minister van Buitenlandse Handel zet groeiagenda pas echt op de kaart • Nederland is een exportkampioen, maar erg gericht op Europa • Minister voor Buitenlandse handel moet groei naar andere gebieden impuls geven Nederland is een exportkampioen. Een feit waar dit land trots op mag zijn. De hardwerkende ondernemers en werknemers hebben dat toch maar mooi voor elkaar gekregen. Nederland is wel extreem gericht op Europa. Het merendeel van onze export gaat naar Europa, een wereld­ deel dat de komende tijd niet zo sterk meer zal groeien. De redenen zijn inmiddels welbekend.

De aansluiting op de groeimarkten van de toekomst, in onder meer Azië, Latijns-Amerika en Afrika, daarentegen is nog onderontwik­ keld. Jammer, want die markten groeien wel hard. De middenklasse wordt omvangrijker, waardoor de vraag naar goederen en diensten eveneens sterk zal stijgen. Alleen al het voormalige ontwikkelings­ land India telt inmiddels een middenklasse van enkele honderden miljoenen mensen.

We profiteren vanwege deze zwakke aansluiting met die buitenEuropese groeimarkten nog onvoldoende van nieuwe ontwikkelin­ gen. Dat moet veranderen. Nederland moet de topsectoren van ons land in het buitenland meer promoten. Dat zou een echte minister van Buitenlandse Handel moeten doen op het ministerie van Econo­ mische Zaken & Innovatie. Die voert voortaan regie over handelsrela­ 6

FORUM #16/06.09.12

ties, missies en exportpromotie van bv Nederland. De minister houdt zich tevens bezig met een nieuwe vorm van exportfinanciering.

Onze positie op de groeimarkten kan verder versterkt worden met de modernisering van de ontwikkelingssamenwerking. Ons nationale bedrijfsleven moet een veel grotere rol krijgen bij de bevordering van economische zelfstandigheid van ontwikkelingslanden. Dat gaat helaas nog wel eens mis. In Afrika wordt ons bedrijfsleven soms genegeerd bij de hulp aan het continent. Dat is jammer want partijen kunnen profiteren van elkaar.

Sluit bij het moderniseren van een nieuw samenwerkingsbeleid ove­ rigens niet de ambassades in de snel groeiende landen, maar oogst de jarenlang opgebouwde ontwikkelingsrelatie. Zet deze om in bedrijfs­ relaties tot wederzijds voordeel.

Daarmee kan Nederland een echte exportkampioen blijven. Onze export moeten we koesteren. Dat is goed voor hardwerkend Neder­ land, onze welvaart én de hele samenleving.  www.vno-ncw.nl/buitenlandsehandel

wandelgangen

oorzichtig V boren in Noord­pool­ gebied Minister Verhagen van Economische Zaken wil dat er internationale regels komen voor het boren naar olie en gas in het Noordpoolgebied. Hij is niet tegen exploitatie, maar dan moet wel duidelijk zijn wat de gevolgen zijn van een olielek in het gebied, en of zo’n lek snel kan worden verholpen.

‘We moeten realistisch zijn en vermijden om te veel te vertrouwen op zelfregulering door de olie- en gasindustrie’, zei Verhagen op een internationale conferentie.

Hij benadrukte dat het Noordpoolgebied niet alleen van belang is als natuurgebied en als onderdeel van het mondiale

7

• Bepaalde mbo-studies leiden op voor werkloosheid • Invoering landelijke instroombeperking is een te radicale stap • Regionaal overleg mbo’s en bedrijfsleven biedt betere oplossing

dijkstra

De pvv-fractie wilde weten hoe minister Leers van Immigratie, Integratie en Asiel aankijkt tegen de ‘dramatisch’ stijgende werkloosheid onder allochtone jongeren. Leers benadrukt in zijn antwoord dat allochtone jongeren vaak werkzaam zijn in conjunctuur­ gevoelige sectoren, een flexibel arbeidscontract hebben en een laag opleidingsniveau hebben.

Vandaar dus. Hij herkent zich niet in het beeld dat de pvv schetst van een ‘aanhoudende massale toestroom van ongeschoolde immigranten’ die het probleem alleen maar erger maken. Ook is hij niet bereid om mee te gaan met het voorstel van de pvv om de verblijfsvergunning van werkloze niet-westerse allochtonen die de

Regionaal overleg kan werkloosheid na mbo-studie voorkomen

Nederlandse nationaliteit niet hebben en nog geen tien jaar in Nederland zijn, in te trekken.

Leers: ‘Het kabinet behandelt niet-westerse allochtonen niet anders dan westerse allochtonen.’

Leers: niet in actie

systeem van watermanagement.

‘De ontwikkeling van het Noordpoolgebied laat ons ook zien of het mondiale klimaatbeleid enig effect heeft.’

dijkstra

Voor werkloos­ heid maakt afkomst niet uit

Verhagen: glad ijs

FORUM #16/06.09.12

Het zijn op zich schokkende conclusies. Wie bepaalde populaire mbo-studies volgt zoals pedagogisch werker kinderopvang of Helpende Zorg & Welzijn ‘niveau 2’ (verzorger van kleine kinderen of mensen met een handicap red.) maakt een grote kans om werk­ loos te worden. De Zorg- en welzijnopleiding bijvoorbeeld, met achtduizend nieuwe leerlingen vorig jaar dé populairste mbo-opleiding, biedt nauwelijks kans op een baan. Het percentage leerlingen dat wel een baan vindt, schommelt rond een teleurstel­ lende 40 procent.

Reden voor jongerenvakbond fnv Jong om te pleiten voor een landelijke beperking (numerus fixus) van het aantal leerlingen bij opleidingen die nauwelijks een kans bieden op de arbeidsmarkt.

Sommige scholen zijn volgens fnv Jong nog te veel gericht op het binnenhalen van leerlingen. Bij een beperking van de instroom worden de kansen om een baan te vinden groter. Ook moeten de scholen volgens fnv Jong meer aan voorlichting doen over de beroepskansen. Jongeren kunnen kiezen uit liefst 1.800 beroeps­ studies, waardoor ze makkelijk het overzicht verliezen en een verkeerde keuze maken.

Dat er te veel mbo’ers opgeleid worden voor beroepen waar weinig vraag naar is, klopt. Maar om nu naar het drastische middel van een landelijke numerus fixus te grijpen, gaat te ver. De oplossing zou moeten komen van overleg tussen de onderwijsinstellingen en het bedrijfsleven in de regio. Die partijen weten het best hoe de lokale arbeidsmarkt eruit ziet. Dan kan er tijdens het overleg worden ge­keken of er misschien een regionale numerus fixus nodig is, of dat bepaalde opleidingen moeten worden samengevoegd. De onder­ handelaars kunnen daarover bindende afspraken maken. Mocht dat lukken, dan hoeft het ministerie van Onderwijs geen licentie­ systeem in te voeren voor kleine opleidingen of voor zogenoemde pretstudies.

De sbb (Stichting samenwerking Beroepsonderwijs Bedrijfsleven) is voor het maken van goede afspraken hét aangewezen overlegor­ gaan. Binnen deze stichting, waarin overigens ook fnv Jong zitting heeft, wordt al overleg gevoerd tussen de Mbo-raad en de sociale partners over de verbetering van de inhoud van het mbo, examine­ ring en aan welke opleidingen de arbeidsmarkt behoefte heeft.  www.vno-ncw.nl/onderwijs

de foto rubrieksnaam

8

FORUM #16/06.09.12

rubrieksnaam

Redding uit het Oosten?

Beijing, China, 30 augustus – Het ziet er wat surrealistisch uit. Het gigantische schilderij van besneeuwde Chinese bergtoppen lijkt een decor voor een toneelstuk. Maar in de Grote Hal van het Volk wordt over serieuze zaken gesproken. De Chinees-Duitse verhoudingen en Europa. Daarvoor was de Duitse bondskanselier Angela Merkel ook naar China afgereisd samen met haar minister van Buitenlandse Zaken Guido Westerwelle, enkele andere ministers en Duitse ondernemers.

De gesprekken met de Chinese vicepresident Xi Jinping en de Chinese minister van Buitenlandse Zaken Yang Jiechi en dezelfde dag ook met de Chinese premier Wen Jiabao leveren ook wat op behalve een bevestiging dat de machtsverhoudingen in de wereld zijn verschoven. Jiabao zegt toe meer Europese staatsobligaties te kopen als de risico’s op die investeringen te overzien zijn.

En er is een order geplaatst voor 2,8 miljard euro bij de Europese vliegtuigbouwer Airbus.

Tekst: Jiska Vijselaar, foto: Oliver Lang/ANP

9

FORUM #16/06.09.12

actueel

De verkiezingsstrijd is ongemeen spannend. De voorkeur van ondernemers lijdt echter geen twijfel. De vvd is nog bijna net zo populair als aan de vooravond van de verkiezingen van 2010. D66 vestigt zich als tweede ondernemerspartij.

Tekst: Karin Bojorge, Miran de Groot | Foto: hh/Peter Hilz

VerkiezingsenquĂŞte Forum stuurde ruim negenduizend leden van de vijf regionale ondernemersverenigingen die zijn aangesloten bij vno-ncw een e-mail met het verzoek om mee te doen aan een internet-enquĂŞte. Van hen namen 1.050 de moeite om mee te doen aan deze peiling (een respons van 11 procent).

De deelnemers aan het onderzoek hebben een gemiddelde leeftijd van 52 jaar; de man-vrouw-verdeling is 88/12. Minder dan een kwart van de deelnemers is lid van een politieke partij (dat was zes jaar geleden nog 30 procent), meestal van de vvd (44 procent) of het cda (27 procent). Het onderzoek vond plaats tussen 22 en 29 augustus.

10

FORUM #16/06.09.12

forum-verkiezingsonderzoek:

‘Rutte, wie anders?’ kunduz Minder eenduidig zijn ondernemers over welke coalitie ze graag zouden willen zien na de verkiezingen. De grootste groep (35 pro­ cent) hoopt dat de vijf partijen van het Lenteakkoord elkaar na de verkiezingen weer zullen vinden. Vooral de vvd-stemmers (41 procent

van hen) en de cda-stemmers (39 procent) hebben hier hun hoop op gevestigd. Of dat überhaupt een optie wordt, is nog maar de vraag. In de landelijke peilingen halen deze vijf Kunduzpartijen vooralsnog niet de beno­ digde meerderheid in de Tweede Kamer.

Ondernemers die van plan zijn om op D66 te stemmen hebben duidelijk andere voorkeu­ ren: 68 procent van hen haalt liever de Partij van de Arbeid erbij en ziet daarom graag een vvd-cda-D66-PvdA-kabinet (35 procent) ontstaan of anders een Paars-Plus-kabinet (33 procent). Van deze twee varianten heeft alleen de eerste een stevige meerderheid van

op wie gaan ondernemers stemmen op 12 september?

59%

grijs = vorige verkiezingen kleur = komende verkiezingen

58%

17% 14% 10%

10%

7% 5%

3%

4% 2%

0%

0%

1%

1%

1% 1%

1% 1%

1%

-W T

IE N

G

O N T

D

M TE

ES

T G

EE

IE

N

P SG

CU

GL

6 D6

SP

A CD

V PV

dA

Pv

11

worden. Een vijfde van hun nieuwe aanwas komt van ondernemers die vorige keer nog vvd stemden, de rest wordt weggesnoept bij PvdA, GroenLinks en cda. Daarmee neemt D66 de plaats in van het cda als tweede ondernemerspartij.

D VV

Twee jaar geleden voor de verkiezingen stond de vvd al weken voor in de peilingen. En al hadden de liberalen er aanvankelijk nauwe­ lijks op durven hopen, de partij werd inder­ daad – op het nippertje – de grootste van Nederland. Niet in de laatste plaats met dank aan ondernemers die massaal (59 procent) hun stem uitbrachten op de lijst-Rutte.

Dat gedoogpartner Wilders na 558 dagen de stekker uit het kabinet-Rutte-Verhagen trok, wordt de vvd niet aangerekend. Ook nu is 58 procent van de ondernemers weer van plan op de liberalen te gaan stemmen. Meer averij heeft het cda opgelopen, dat van 14 procent van de ondernemersstemmen in 2010 weg­ zakt naar 10 procent. Opvallend is dat het merendeel van de verloren kiezers overstapt naar de vvd, toch ook deelgenoot van het gedoogkabinet. Ook is een relatief groot deel van de voormalige cda-stemmers nog zwe­ vende.

Ook de pvv, toch al nooit populair onder ondernemers (2 procent in 2010), zal niet blij zijn. De partij wordt zelfs compleet wegge­ vaagd in deze Forum-verkiezingspeiling. ‘De pvv mag nooit meer betrokken zijn bij rege­ ren. Zij hebben bewezen onbetrouwbaar te zijn’, stelt een ondernemer. Daarmee lijken ondernemers een nog grotere afkeer te heb­ ben van de pvv dan van de sp, die nog een magere 1 procent van de ondernemers weet te bekoren. Dezelfde ondernemer stelt echter zijn hart vast te houden als de sp in de rege­ ring komt: ‘Dat is voor Nederland niet goed.

Wij leven niet op een eiland.’

De partij die het meest profiteert van het ver­ lies van andere partijen is D66. Waar in 2010 nog 10 procent van de ondernemers op deze partij stemde, belooft dat nu 17 procent te

FORUM #16/06.09.12

actueel

blonde handrem Gezien de afkeer onder ondernemers van de politiek van Geert Wilders, valt het oordeel over het beleid van het gedoogkabinet RutteVerhagen mee. Bijna 40 procent is er enigs­ zins tevreden over, 5 procent zelfs zeer tevre­

den. Toch meldt ook 22 procent van de ondernemers er zeer ontevreden over te zijn.

‘Ik ben wel tevreden over de coalitie vvd en cda, maar niet over de betrokkenheid en afhankelijkheid van de pvv’, licht een onder­ nemer toe. ‘Rutte verdient een tweede kans omdat hij ondanks de blonde handrem toch nog redelijk wat heeft weten te bereiken’, stelt een ander.

Die tweede kans wordt hem ook door heel veel andere ondernemers gegund. Op de open vraag ‘welke persoon vindt u het meest geschikt om de komende vier jaar ministerpresident te zijn’ is de steun voor Mark Rutte van bijna Noord-Koreaanse proporties. Maar liefst 75 procent ziet in hem de gewenste pre­ mier. Dat is een enorme stijging in vergelij­ king met twee jaar geleden toen de twijfel groot was en nog maar 20 procent hem die functie toevertrouwde. Van de nek-aan-nekrace van toen met Balkenende, Cohen, Kroes en Opstelten is niets meer over. Op grote afstand volgt dit keer Alexander Pechtold met 7 procent van de stemmen. Op nog grotere afstand staan Herman Wijffels, Jan Kees de Jager en Hans Wijers (ieder 2 procent). Opval­ lend is dat zelfs D66- en cda-stemmers Rutte meer zien zitten dan de eigen lijsttrekkers Pechtold en Buma.

crisis In de Forum-enquête werd ook aan onderne­ mers gevraagd over de verkiezingen heen te kijken en aan te geven ‘aan welk onderwerp

het nieuwe kabinet absoluut voorrang moet geven’. Ook hier weinig twijfel. ‘It’s the economy, stupid’, zou Bill Clinton zeggen. Eerst de economie maar weer eens laten draaien, is de absolute prioriteit volgens ondernemers.

‘Als ondernemers mogen we toch werkelijk hopen dat ons een ongewisse linkse regering bespaard blijft. Het zal de crisis alleen maar langer en wellicht ook dieper maken.’

Ook de situatie op de woningmarkt en in de bouw wordt als zeer problematisch gezien.

Het is een onderwerp dat twee jaar geleden de top-10 nog niet haalde. Hetzelfde geldt voor Europa en de euro, nu nummer 3 op de lijst van ondernemers. Een waarschuwing voor de liberalen is hierbij op zijn plaats, vindt een ondernemer: ‘De vvd ontpopt zich in toene­ mende mate als een Europa-onvriendelijke partij. Dat is kortzichtig en dus dom. Daarmee vervreemdt de vvd zich van de werkgevers.’

Wel een oude bekende in de top-10 is de wens van een gezonde overheidsbegroting. ‘Het is belachelijk dat we zoveel verwijten hebben aan Griekenland of Spanje als we zelf niet eens een paar procent kunnen bezuinigen’, zegt de een. Een andere ondernemer stelt streng: ‘Elk bedrijf is in staat 5 tot 10 procent te besparen op de kosten. Ik weiger in te zien dat de overheid daartoe niet in staat zou zijn’.

En ondernemers zien ook graag een beetje tempo: ‘Snelheid van formatie liefst 130 km per uur.’ 

wat is de favoriete coalitie?

VVD-CDA-D66-CU-GL 35 procent

12

VVD-CDA-D66-PvdA 29 procent

FORUM #16/06.09.12

VVD-PvdA-D66-GL 12 procent

fotobronnen: website vvd, cda ,PvdA, groen links, christenunie, wikipedia

84 zetels volgens de laatste stand van de Poli­ tieke Barometer. Ook een derde van de vvdstemmers en een kwart van de cda-stem­ mers zien zo’n vvd-cda-D66-PvdA-coalitie overigens als beste optie. Opvallend is dat een vijfde van de cda-stemmers D66 in dit rijtje liever inruilt voor de ChristenUnie. Bij de overige ondernemers is de animo hiervoor gering.

Nog minder animo is er onder ondernemers voor een nieuwe samenwerking met de partij van Geert Wilders. Voor 97 procent is dit niet de favoriete coalitie. Ook coalities waarin de sp deelneemt zijn hoogst ongewenst bij ondernemers, zelfs indien ook vvd en cda daarin zouden aanschuiven. ‘Alle combinaties indien mogelijk’, stelt een ondernemer, ‘maar zónder sp of pvv!’ Enig wishful thinking is ondernemers niet vreemd: ‘vvd en D66 zul­ len straks zo groot zijn dat zij een meerder­ heid kunnen vormen’. Anderen houden het op een coalitie van vvd, cda en D66: ‘En nu maar hopen op een goede uitslag’. Ook is er de roep om een kiesdrempel: ‘Vijf regeringen in de afgelopen tien jaar neigt naar Italiaanse toestanden. Met maximaal vijf partijen wordt het land beter bestuurbaar’.

wie moet er premier worden volgens ondernemers?

75% Rutte Rutte (vvd) (VVD)

Balkenende (cda)

Cohen (PvdA)

Kroes (vvd) Opstelten (vvd)

7% Pechtold (D66)

2%

2%

2%

Wijffels (CDA)

De Jager (CDA)

Wijers (D66)

absolute prioriteit voor nieuwe kabinet: de top-10 (aantal keer genoemd)

Ondernemerschap (20)

Onderwijs en innovatie (104)

woningmarkt en de bouw

Economie

(146)

(314)

Europa en de euro

(130)

Arbeidsmarkt en ontslagrecht (121) Zorg (75)

jeroen poortvliet

website vvd, cda, wikipedia, hh

column scheer

Duurzame economie

(19)

Overheidsbegroting (91) Regelgeving en lastendruk (53)

Liegen Er was een tijd waarin liegen in de politiek een doodzonde was.

Een minister die in de Tweede Kamer op een leugen was betrapt, kon zijn biezen pakken. Maar in verkiezingstijd, of tijdens een Kamerreces, gelden blijkbaar andere regels.

Lijsttrekkers beschuldigen elkaar dagelijks van het uiten van leugens. In de vele verkiezingsdebatten op tv is het inmiddels gemeengoed geworden. Jammer dat zo’n moment niet door de presentatoren wordt aangegrepen om de vermeende leugen meteen uit de wereld te helpen. Hup, verkiezingsprogramma erbij en met de billen bloot. Maar dat past niet in het format van één-opééndebatjes van een paar minuten.

Soms komt de volgende dag een soort verontschuldiging: ‘Inderdaad, het klopte niet helemaal wat ik zei.’ Maar geen lijsttrekker die vervolgens zegt dat hij terugtreedt. Zand erover en op naar het volgende debat.

Nu is liegen een grijs gebied. Als kinderen het doen, heet het jokken. Dat is wat onschuldiger, want kinderen zijn nu eenmaal geneigd de waarheid te presenteren zoals zij die graag zouden willen zien. Volwassenen behoren het verschil tussen waarheid en leugen te kennen. Zij kunnen nog wel kiezen tussen glashard een onwaarheid verkopen en niet het volledige verhaal vertellen.

Voor dat laatste valt iets te zeggen in de politiek. Waarom zou je als politicus op campagne vertellen wat er fout is aan je eigen verkiezingsprogramma, en wat er goed is aan het programma van je tegenstander? Dus beperk je je tot het goede van jezelf en het foute van de ander.

Het Centraal Planbureau biedt daarvoor genoeg aanknopingspunten met zijn doorberekening van de verkiezingsprogramma’s. Je kunt er alle kanten mee op. Wat goed is voor de korte termijn, is slecht op de lange termijn, en omgekeerd. En als je een bepaald programmapunt niet wilt laten uitrekenen, geef je dat gewoon niet op aan het cpb. Dat gaat echt niet alle verkiezingsprogramma’s lezen.

Eerlijkheid duurt het langst, luidt het gezegde. Al is de leugen nog zo snel, de waarheid achterhaalt hem wel. Als dat langer duurt dan vier jaar, dan kom je met leugens een heel eind in de politiek. Of niet, maar dan komt er wel weer een nieuwe verkiezingscampagne.

Paul Scheer

13

FORUM #16/06.09.12

& zoon Ondernemen zit in de genen. In deze serie vertellen ouders, kinderen, broers en zussen die samen of ieder een eigen bedrijf hebben over hun overeenkomsten en verschillen.

naam activiteit vestigingsplaats aantal medewerkers opgericht eigenaar

14

FORUM #16/06.09.12

the Gallery Inkoop en verkoop klassieke auto’s Brummen 22 1977 Nico Aaldering

‘M’n vader is m’n beste vriend’ Vader leerde het autovak in de praktijk, zoon ging eerst voor de theorie. Inmiddels runnen Nico en Nick Aaldering samen the Gallery, een klassiekerhandel met de uitstraling van een museum. ‘Ik kan verliefd zijn op een mooie auto.’

Tekst: Frank den Hoed | Foto’s: Ton Poortvliet, familie Aaldering

Nico Aaldering (59)

Nick Aaldering (32)

‘Als ik een mooie auto heb ingekocht, kan ik helemaal verliefd zijn.

Dan ben ik in staat om tegen een klant te zeggen: ‘Meneer, ga weg, die auto verkoop ik niet.’ Het kan zijn dat het bezitterige gevoel er na een aantal dagen van af is. Maar dan moet de koper wél aardig zijn. Anders laat ik ‘m alsnog gaan. Zakelijk gezien misschien niet zo handig, maar het geeft wel voldoening. Nick staat er anders in. Denkt: als ik de deal maar kan maken.’

‘Ik heb dit bedrijf vanuit niets opgebouwd. Mijn ouders hadden een hotel. Het was stevig aanpoten: bedden afhalen, afwassen. Na de basis­ school had ik de keuze tussen de priesteropleiding op het seminarie of de hbs. Ik ging voor het seminarie; ik gokte dat ik dan niet zo hard hoefde te werken. Maar na een paar jaar dreigde alsnog het hotel. En daar had ik echt geen zin in. Ik zag thuis de gasten met van die prach­ tige auto’s af en aan rijden. Het was me duidelijk: dáár wilde ik iets in doen.’

‘Nick had eerst niet zo veel met auto’s. Maar na verloop van tijd veran­ derde dat. Zijn interesse in het vak kwam precies op tijd. Het bedrijf was snel gegroeid. Eigenlijk moest ik op zoek naar een manager om mij bij te staan. Maar diep in m’n hart voelde ik daar niets voor. Met zijn komst was dat probleem in één keer de wereld uit.’

‘Het idee voor the Gallery is eigenlijk ontstaan door de dames. Ik werkte vanuit zo’n standaard bedrijfspand met showroom. Foeilelijk.

Klanten kwamen bijna altijd alleen naar binnen. De partners bleven achter in de auto. Dat vond ik zó raar! Ik wilde graag iets neerzetten waarmee ik de drempelvrees van de dames kon wegnemen. Want zij hadden vaak wel de beslissende stem, zeker toen nog.’

‘Het ontwerp van dit pand heb ik zelf bedacht. Ik wilde het een neo­ classisistisch tintje geven, een industriële uitstraling die een beetje bij de auto’s paste. Met van die grote ronde ramen. Toen ik hier twaalf jaar geleden begon, heb ik wel even met dichtgeknepen billen rondgelo­ pen. Ik hoopte dat ik de omzet van dat moment zou kunnen vasthou­ den. Maar we draaien nog elk jaar beter. Anderen gaan op mijn leeftijd golfen. Maar ik werk liever door. Omdat ik er nog steeds veel plezier aan beleef. En ik denk dat Nick dat heel fijn vindt.’

‘M’n vader wordt volgend jaar zestig. Stiekem werkt hij al wel wat minder. Dat gun ik hem. Hij heeft de kar lang genoeg alleen getrokken.

Hij zal nog minder gaan werken, maar hij stapt nooit uit het vak. Ik neem het bedrijf van hem over. Maar ik hoop nog lang met hem samen te werken. We draaien hartstikke goed. En ik trek er extra hard aan omdat ik mijn vader graag nog wil laten meegenieten van het succes.’

‘Ik heb nooit het idee gehad om bij mijn vader te gaan werken. Ik zag hem altijd zwoegen en ik had ook niet zoveel met auto’s. Bovendien had ik het gevoel dat het lastig zou zijn met twee kapiteins op één schip. Mijn vader is een flamboyante man, met veel energie. Hij is een echte autoliefhebber. Soms zo enthousiast dat hij overweldigend kan zijn. Ik ben van huis uit wat zakelijker, bedrijfsmatiger ingesteld.’

‘Ik ben hier gewoon van onderaf aan begonnen. Mijn vader maakte me duidelijk dat ik vooral niet te veel babbels moest hebben. Ik moest eerst maar eens kijken hoe alles reilde en zeilde. Ik had daar moeite mee, wilde al snel meer. Zei hij: kom maar met goede ideeën als je zo’n grote mond hebt. Als het echt wat is, doen we er wat mee. En hij heeft zich aan zijn woord gehouden.’

‘De wereld is zo groot, wat doen we eigenlijk in Nederland?, was het eerste wat ik ‘m vroeg toen ik in het bedrijf kwam werken. Hij was het helemaal met me eens. Vervolgens hebben we al onze pijlen gericht op internet en buitenlandse bladen. Ik wilde dat je the Gallery overal kon vinden, of je nu in een kiosk in Dubai staat of op een Belgisch treinsta­ tion. Die keuze is goed uitgepakt: we verkopen nu echt veel in het bui­ tenland.’

‘We zijn vader en zoon, maar ook zakenpartners. En hij is ook m’n beste vriend. Als ik mijn verjaardag met mijn vrienden vier, is hij er bij. En ik praat met hem net als met mijn andere vrienden. Onze rela­ tie kan alleen maar bestaan doordat wij heel open zijn. We kunnen vreselijk boos op elkaar zijn, elkaar de wacht aanzeggen. Maar we kun­ nen er ook weer snel een streep onder zetten. En dan is het ook klaar.

Ik heb aan mijn vader een sparringpartner die ik blindelings vertrouw.

Ik sta ook open voor zijn kritiek. Zijn ervaring is onbetaalbaar.’ 

15

FORUM #16/06.09.12

omslag

emile roemer:

‘Je moet de boel eerlijk delen’ SP-lijsttrekker Emile Roemer presenteert zich als kampioen van het mkb. Maar voor bedrijven die meer dan 2 ton winst maken, gaat de Vpb als het aan hem ligt met 5 procentpunten omhoog. ‘Wij vragen geen rare dingen. Onze tarieven zijn nog steeds aan de lage kant.’

Tekst: Walter Devenijns | Foto: Hilz & Verhoeff/hh

16

FORUM #16/06.09.12

Kent de sp-leider uit het Brabantse kerkdorpje Sambeek nog andere teksten dan ‘Over my dead body’? Het antwoord is ja, zo blijkt na een verkiezingsinterview met hem. Het mkb wil hij extra onder de armen grijpen. Roemer is vóór samenwerking binnen Europa, maar tegen extra bevoegdheden naar Brussel.

In uw verkiezingsprogramma schrijft u dat we geen geld meer moeten steken in Griekenland.

‘Ik zie dat er alleen maar foute beslissingen worden genomen. Geen enkele maatregel heeft een zichtbaar effect gehad. Dan houdt het een keer op.’

Geen geld. Dan valt dat land om.

‘Zou kunnen, maar dat ligt niet aan mij.’

Dan worden Italië en Spanje onder vuur genomen. Geen steun van het permanente noodfonds esm want de sp is tegen de creatie van het steunfonds.

‘Het hele esm is en blijft een klapperpistooltje.’

Spanje heeft geen geld meer, dan héb je de steun van een esm nodig.

‘Nee, daar heb je geen esm voor nodig. Daar heb je de ecb voor nodig om de hoge rentes te drukken plus een serie maatregelen die het land moet nemen. Iedereen weet dat de ecb in theorie groot en sterk genoeg is om de obligaties van die landen op te kopen om de rente te drukken.’

Uw idee dat de Grieken in plaats van extra steun hun schulden niet meer volledig terugbetalen, kost Nederland toch ook geld?

‘Iedere oplossing gaat ons geld kosten. We hebben alle kansen laten liggen om eerder in te grijpen. Dat mag je mij niet verwijten.’

Mocht u premier worden van dit land, dan zegt u toch niet tegen Brussel: bekijk het maar met je begrotingsregels?

‘Rutte heeft steeds voor die begrotingsregels gepleit. En als Rutte er straks niet meer zou zitten dan zit er een nieuwe regering, zoals Frankrijk nu ook een nieuwe regering heeft. Zo werkt een democratie.

De kiezer heeft het mandaat om de koers van een land te wijzigen.

Daar mogen we blij om zijn.’

Dan krijgt u een miljardenboete van Brussel als u de 3-procentsnorm pas in 2015 haalt.

‘Die krijgen we niet.’

Die krijgen we niet?

‘Die krijgen we niet. Omdat al 13 van de 17 eurozone-landen een groter tekort dan 3 procent hebben en er moet een gekwalificeerde meerder­ heid zijn voor het uitdelen van de boete. En het moet allemaal nog blijken of wij boven de 3 procent zitten in 2013. Het gaat mij om het principe: de regels zijn er voor ons, wij zijn er niet voor de regels.’

17

FORUM #16/06.09.12

De financiële markten zullen er weinig fiducie in hebben en een hogere rentevergoeding vragen. Dan wordt lenen duurder voor staat en bedrijven.

‘Omdat we 3 miljard extra investeren in 2013? Als er daardoor meer mensen aan het werk gaan, de werkloosheid daalt, de economie weer groeit en het vertrouwen onder de ondernemers en de consumenten stijgt? Nee!’ In uw verkiezingsprogramma schrijft u dat de winstbelasting voor kleine bedrijven laag wordt gehouden. Grotere bedrijven betalen daarentegen een extra bijdrage.

‘Bij de kleine bedrijven blijft de winstbelasting op 20 procent staan. Bij de grotere bedrijven gaat de vennootschapsbelasting omhoog van 25 naar 30 procent.’

Wat zijn ‘grotere bedrijven’?

‘Bedrijven die meer winst maken dan twee ton.’

Dan heb je het wel over een heel grote groep.

‘Dat is niet het mkb. We vragen geen rare dingen. De tarieven van Nederland zijn in vergelijking met die van Europa nog steeds aan de lage kant. In Frankrijk en België betalen ondernemers een belastingta­ rief van 35 procent. In Duitsland staat het belastingtarief op 30 procent. ’ Met de ene hand stimuleer je de economie, met de andere hand haal je de miljarden weer binnen?

‘Als we de mensen die toch al niet zo veel meer hebben nog meer vragen dan geven ze minder uit. Dan kopen ze niets meer. Je moet de boel eerlijk delen. De sp wil de samenleving op orde houden. Als ik zie dat de armste 10 procent van de Nederlanders de schuldenlast met 10 miljard heeft zien oplopen en de rijkste 10 procent Nederlanders er 30 miljard meer vermogen heeft bijgekregen…’

U treft hardwerkende ondernemers.

‘De sp heeft een enorm, heel positief programma voor het mkb. We halen veel ellende voor ze weg. De sp en het cda hebben met het indienen van een wetsvoorstel de rechtsbescherming van de winkelier versterkt. Dat werkgevers het loon van zieke werknemers moeten doorbetalen is een zware last. Die last gaan we fors reduceren. De sp komt met 30 concrete voorstellen voor het mkb. Wij snappen dat het mkb de kurk is waarop onze economie drijft.’

Maar uw partij wil dat de banken hun financiële buffers extra versterken. Wordt de kredietverstrekking aan het bedrijfsleven nog moeilijker.

‘Onze partij wil ook dat er een Nationale Investeringsbank (Nib) komt voor bedrijven met een gezond verhaal maar die niet konden lenen bij de commerciële banken om wat voor een reden ook. De staat stort 200 miljoen in het startkapitaal van Nib, waardoor de bank op eigen kracht geld kan lenen op de kapitaalmarkt. Dáár zit ondernemend Nederland op te wachten. ’ 

achtergrond

Turven, tellen en tekenen Wat springt eruit in de partijprogramma’s van de politieke partijen? Hoeveel ondernemers staan op de kieslijst voor de Tweede Kamer? En: wat weten we van het rode potlood? Niet te missen verkiezingstrivia.

Tekst: Walter Devenijns, Miran de Groot

Woordwolkjes Welke woorden komen vaak terug in de inleiding van een partijprogramma? Bijna alle partijen hebben het over Nederland, bijna alle politieke partijen laten weten dat ze begaan zijn met mensen waarbij ze kijken naar de toekomst. Maar de verschillen worden ook duidelijk zichtbaar. Wie heeft het er in zijn inleiding vaak over de euro? D66! Wie schrijft er vooral over een tweedeling? sp. GroenLinks vindt duurzaamheid zo belangrijk dat wordcloud het woord twee keer laat zien. Delen blijkt een typisch Groenlinks-begrip te zijn, terwijl cda en ChristenUnie samen prominent in beeld brengen.

18

FORUM #16/06.09.12

Hoera voor de ondernemer. Of niet?

Hoe beoordeel je een partijprogramma van tientallen pagina’s?

Een snelle scan op bepaalde trefwoorden levert een aardig beeld op. De vvd is dé ondernemerspartij, blijkt uit de scan op het woord ondernemer. Dat woord komt in het programma van de liberale partij liefst 50 keer voor. Maar de ChristenUnie kan er ook wat van. Het naamwoord ondernemer komt er 46 keer in voor, terwijl het begrip mkb er nog vaker geteld wordt dan bij de vvd. GroenLinks, volgens eigen zeggen de mkb-kampioen, heeft het woord mkb niet één keer opgenomen in haar programma.

Zegt dat alles? Nee. GroenLinks heeft een voorkeur voor het verzamelbegrip bedrijven of bedrijfjes.

Zijn de linkse partijen de traditionele verdedigers van de werknemer? Het lijkt erop. De Pvda meldt de werknemer 56 keer, terwijl de sp het begrip 26 keer turft. Opvallend: de ChristenUnie vermeldt het woord werknemer nog vaker dan de sp. Daarnaast heeft die christelijke partij bijna een monopolie op het woord God. Vraagje: wie is nu dé groenste partij als je alleen de woorden groen telt. Juist…

VVD

CDA

D66

GroenLinks

ChristenUnie

PvdA

SP

Ondernemer

50

17

22

10

46

22

6

Mkb

7

10

13

0

28

15

4

Lastenverlichting

3

5

0

0

0

0

0

Euro/Europa*

87

60

136

125

149

174

101

Groen

5

7

20

55

34

23

11

Werknemer

7

12

19

20

37

56

26

God*

0

4

2

1

31

1

0

*Of afgeleide woorden

Groen Links

VVD

19

FORUM #16/06.09.12

achtergrond

PvdA CDA

ChristenUnie

SP

Hoeveel ondernemers op de lijst?

De zakenman verdwijnt uit de Tweede Kamer, kopte onlangs een krant. Op de kandidaatslijsten staan nog maar zes ondernemers, een halvering ten opzichte van de periode ervoor.

Onze telling komt op een hoger aantal, maar dat heeft te maken met een soepelere definitie. Wie hebben er ooit zelfstandig geld verdiend? Dan heb je als toekomstig parlementslid ondernemerservaring, ook als je adviseur, freelance journalist of makelaar bent geweest. Je weet wat het is om zelfstandig je eigen broek op te houden.*

*Dit overzicht heeft niet de pretentie volledig te zijn. Van sommige kandidaten konden de gegevens niet via internet achterhaald worden. Er is uitgegaan van het gemiddelde aantal zetels dat een partij zal krijgen volgens de laatste peilingen.

20

FORUM #16/06.09.12

Waar komt het rode stempotlood vandaan?

Op 12 september stemt Nederland weer massaal met een rood potlood. In dit digitale tijdperk is stemmen met een potlood voor de één vertrouwd en nostalgisch, voor de ander is het oubollig. Toch lijkt het rode potlood voor iedereen vanzelfsprekend. Dat is het overigens niet. In de kieswet staat alleen dat de kiezer zijn stem uitbrengt door (in het stemhokje) een wit stipje, geplaatst voor de kandidaat van zijn keuze, rood te maken. Stemmen kan dus ook gewoon met lippenstift, viltstift, balpen of een ander zelf meegebracht middel. Als het maar het rood is.

Nadeel van de genoemde alternatieven is dat deze bij het vouwen van het stembiljet kunnen vlekken. Hierdoor bestaat de kans dat het biljet, en dus de stem, ongeldig wordt verklaard. Zonde. Potlood vlekt daarentegen niet en heeft zijn betrouwbare waarde al decennia lang bewezen. Al in de negentiende eeuw werd er met potlood gestemd. Maar toentertijd was de kleur nog zwart.

We stemmen met rood sinds de verkiezingen van 1922. Dat was noodzakelijk om praktische redenen. Begin twintigste eeuw ontstonden er namelijk door de afschaffing van het districtenstelsel meer partijen. Bovendien waren er meer stemgerechtigden sinds vrouwen in 1919 ook actief kiesrecht kregen. En omdat de partijlijsten langer werden, ontstond het praktische probleem dat het een steeds tijdrovender klus werd om het gemarkeerde vakje – dat ging

D66

21

FORUM #16/06.09.12

toen ook al op de manier zoals wij het nu kennen – te ontdekken.

Drie dagen na de verkiezingen van 1918 stelde de liberaal Aernout de Beaufort in een ingezonden brief in de nrc voor het zwarte potlood te vervangen door een rood exemplaar. Hij was voorzitter van vele stembureaus geweest en had aan den lijve ondervonden hoe moeizaam de tellingen waren verlopen. De Beaufort was door de verkiezingscampagne van de sociaal-democraten op het idee van een rood potlood gekomen. De sdap voerde destijds campagne met de leuze ‘Stem rood door Troelstra zwart te maken’. De Beaufort gaf ook de opties oranje, groen en paars mee. Als het maar een goed zichtbare, felle kleur was. Echter, zonder discussie over de kleur ging de Tweede Kamer akkoord met een wijziging van de kieswet. Dit beschrijft Jasper Loots in zijn proefschrift ‘Voor het volk, van het volk’.

Gemeenten zijn verantwoordelijk voor de stembureaus. Of de potloden worden hergebruikt? Waar ze anders worden opgeslagen? En of ze van Nederlandse bodem komen? Dat is allemaal afhankelijk van de gemeente.

Hoewel het rode potlood voorlopig nog niet voor zijn bestaan hoeft te vrezen, is er wellicht toekomst voor de sticker. Misschien wordt stemmen dan leuker en verhoogt het de kiezersopkomst. Want als er één volk ter wereld gek is van ouderwets ‘zegeltjes plakken’, dan zijn het wel de Nederlanders. 

omslag

diederik samsom:

‘Economie niet in knop breken’ Het bedrijfsleven moet Nederland uit de crisis halen, stelt PvdA-lijsttrekker Diederik Samsom. Hoe meer economische groei, hoe minder er bezuinigd hoeft te worden. Ondertussen moet het bedrijfsleven wel helemaal overstappen op duurzame energie, en blijft de ontslagbescherming intact. ‘Ondernemers vertellen mij dat het ontslagrecht helemaal niet zo’n probleem is.’

Tekst: Paul Scheer | Foto: Hilz & Verhoeff/hh

22

FORUM #16/06.09.12

‘De verkiezingen zijn voor mij geen strijd tegen de sp maar een strijd om de kiezer. Die moet bepalen welke partij Nederland het best uit de crisis weet te halen’, zegt Diederik Samsom. Toch kan hij niet om Emile Roemer en de zijnen heen. Bijna 40 procent van de PvdAkiezers overweegt dit keer op de sp te stemmen, meldde Maurice de Hond enkele weken geleden. Samsom: ‘Dat is niet helemaal nieuw voor ons. De PvdA-achterban twijfelt wel eens over zijn keuze. Maar ik denk dat het een deel is dat zich nog graag laat overtuigen. De grootste partij in de peilingen is overigens de Partij van Weet Nog Niet, die heeft vijftig zetels.’

Wat is uw grootste bezwaar tegen Roemer?

‘Zijn oplossing voor het probleem Europa vind ik onverstandig. Zeker ondernemers weten in al hun vezels dat Nederland zich alleen uit de recessie kan redden als Europa zich uit de recessie redt. Dat we nu nog op een haar groeien, heeft er alleen maar mee te maken dat Duitsland, onze belangrijkste handelspartner, het nog goed doet. Maar die economie staat ook onder druk. We moeten gezamenlijk optrekken in Europa. Dan heb ik dus moeite met de ieder-voor-zichbenadering van de sp.’

Maar ook u wilt zich niet houden aan de Europese begrotingsdoelstelling van 3 procent.

‘Nee, want dan moet je zoveel snijden in één jaar tijd, dat je een fragiele economie in de knop breekt. Bovendien is het mogelijk dat de hele eurozone in een recessie belandt. Dat is een ontbindende voorwaarde voor het halen van die 3 procent. In die zin zit het Groeien Stabiliteitspact helemaal niet zo dom in elkaar.’

Krijgen bedrijven te maken met hogere lasten, als het aan de PvdA ligt?

‘Voor gezinnen moeten de maatregelen lastenneutraal zijn. Voor het bedrijfsleven is dat ook onze inzet, behalve voor de bankensector.

Daar moet schoon schip worden gemaakt. De bankenbelasting wordt verhoogd tot 1 miljard euro. Een sector met een balanstotaal van vier keer de Nederlandse economie draagt dan 0,16 procent bij, dat is toch een reële bijdrage.’

En daarnaast ook nog een financiële transactietaks.

‘Ik ben de eerste om toe te geven dat er veel op de banken afkomt.

Maar die maatregelen lijken me ook nodig. De banken zijn te ver afgedreven van waar ze voor op zijn gericht: kredieten verlenen, spaartegoeden beheren en geldverkeer mogelijk maken.’

Komt de kredietverlening juist niet in het gedrang door uw plannen?

‘Dat willen we juist voorkomen door kredietverlening rendabeler te maken voor banken ten opzichte van andere activiteiten. Daarnaast hebben we nu één bank in overheidshanden, één coöperatieve bank en één bank op de beurs. Dat lijkt me een mooie eigendomsverdeling voor een divers bankenlandschap, waarbij de staat erop kan toezien 23

FORUM #16/06.09.12

dat kredieten verleend zullen blijven.’

‘We sturen abn Amro dus niet naar de beurs. De bank moet zeker voor de helft in handen van de staat blijven. Voor de andere helft worden ‘geduldige’ investeerders gezocht, zoals pensioenfondsen en andere grote beleggers, die meer op het langetermijnbelang zijn gericht.’

Wat heeft u ondernemers te bieden?

‘De investeringsmogelijkheden voor het midden- en kleinbedrijf moeten worden vergroot. Het gebruik van eigen kapitaal moet bijvoorbeeld fiscaal aantrekkelijker worden. Daarnaast moet het mkb meer vertegenwoordigd zijn in de export. Dat is nu meer het feestje van de grote jongens.’

Dat is toch hun verdienste?

‘Ja ja, dank daarvoor. Maar het mkb moet de mogelijkheid krijgen om daarbij aan te haken. Een bedrijf als Shell kan het natuurlijk zelf.

Begrijp me goed, ik heb niets tegen het grootbedrijf, maar het mkb dreigt nu stil te vallen als motor van de economie. Kijk naar de bouw, dat is toch een drama wat daar gebeurt. Daarom komen we ook met maatregelen voor het weer in beweging krijgen van de woningmarkt.’

Gaat u iets aan het ontslagrecht doen?

‘De ontslagbescherming laten we ongemoeid. De vergoeding pakken we aan door die op 75.000 euro te maximeren. Ik ken het argument van werkgevers dat zij minder snel vast personeel aannemen onder het huidige ontslagrecht, maar ik vind het belangrijker dat werknemers beschermd zijn tegen willekeurig ontslag. Een werkgever kan echt wel af van een werknemer als het niet meer gaat, als hij het maar zorgvuldig aanpakt. En ik spreek ook ondernemers die juist alleen maar met vast personeel willen werken omdat wederzijdse loyaliteit goed is voor het bedrijf.’

U wilt dat in 2050 alle energie duurzaam is. Ongeacht wat het buitenland doet op dit gebied?

‘Nee, juist omdat het buitenland vergelijkbare ambities heeft. Neem de Energiewende in Duitsland. Moet je eens zien wat daar gebeurt, dat is jaloersmakend. Ik begrijp niet dat vno-ncw op dit punt zolang aan de rem heeft getrokken. Grijp die kans op banen, groei en innovatie.

Ik geloof niet dat zo’n keuze slecht is voor de concurrentiepositie van Nederlandse bedrijven. Duitsland is er alleen maar sterker door geworden. Bovendien: als je in 2050 nog steeds voor 80 procent afhankelijk bent van olie, dan ben je voor 100 procent afhankelijk van Saoedische sjeiks. Over concurrentienadeel gesproken.’

Als voormalig Greenpeace-actievoerder ziet u zeker geen rol weggelegd voor kernenergie?

‘Nee, het zou hooguit een brug naar duurzaamheid kunnen zijn, maar die stap kunnen duurzame energiebronnen inmiddels zelf beter maken. Alleen als we het nog tien jaar verkloten op het gebied van duurzame energie hebben we misschien kernenergie nodig.’ 

buiten beeld

‘Niet badinerend over politiek’

André Rouvoet (50) Was: fractievoorzitter ChristenUnie, minister voor Jeugd en Gezin Is: voorzitter Zorgverzekeraars Nederland

‘Ik vind het heerlijk om van een afstand de verkiezingscampagne te volgen. Misschien dat ik nog een partijavond bijwoon, maar ik koester de luwte. Politiek is toch ook een aan­ slag op je privéleven.’

‘Na de verkiezingen in 2010 was ik gemoti­ veerd om nog vier jaar in de Kamer door te brengen. Een halfjaar later besloot ik toch de politiek te verlaten. Naar aanleiding van een evaluatierapport over het zetelverlies bij de recente verkiezingen moest de partij in dis­ cussie over de koers voor de toekomst. Ik wilde daar als boegbeeld van de afgelopen acht jaar niet tussen staan. Er was iemand nodig die er in de nieuwe fase tweehonderd procent voor zou gaan. Het is jammer dat daarvan in de media werd gemaakt dat ik het

24

heilige vuur voor de politiek niet meer zou voelen.’

‘Ik had hier helemaal zelf voor gekozen, maar het viel wel goed binnen het gezin. De vraag was alleen: wat nu, want daar had ik nog niet over nagedacht. En we hadden net een huis gekocht. Algauw stroomden de aanbiedingen binnen, van headhunters, uitgevers en raden van toezicht. Ik heb daar de tijd voor geno­ men. Toen kwam Zorgverzekeraars Neder­ land langs. De domeinen van zorg, onderwijs en veiligheid hebben me altijd geboeid, met als invalshoek het publieke belang. Het mooie van deze functie is dat die zich beweegt op het grensvlak tussen publiek en privaat.

Zorgverzekeraars zijn ondernemers binnen een publiek kader.’

‘Van een echte luwte is geen sprake, want ik geef nu misschien wel meer interviews dan ik als minister deed. Ik probeer uit te leggen waartoe zorgverzekeraars op aarde zijn. Het zijn de noodzakelijke neezeggers in het sys­ teem, die keuzes moeten maken in de zorg die vergoed wordt op basis van besluiten in Den Haag.’

‘Met het oog op de verkiezingen spreek ik

FORUM #16/06.09.12

ook veel met de verschillende partijen. Ik zit letterlijk aan de andere kant van de tafel, maar dat went snel. Het gaat toch om de inhoud.

De sp en de PvdA willen terug naar af, naar een overheidsgestuurd zorgstelsel. Dat is een garantie voor wachtlijsten en een rem op innovatie.’

‘Ik waak ervoor om vanuit deze positie kri­ tiek te uiten op ‘de politiek’. Natuurlijk constateer ik dat elke partij zich op basis van de cpb-doorberekening kampioen waant, maar dan wel op één bepaald punt. Daar doe ik niet badinerend over, want zo werkt het politieke spel. Wel ben ik sceptisch over het vluchtige niveau van het debat in de Tweede Kamer, maar dat was ik al toen ik er nog lid van was.’  Tekst: Paul Scheer | Foto: Sam Rentmeester

uitspraken

‘We gaan echt geen kleine kinderen dwingen hun moeder te verschonen. Maar een kind van zeven kan af en toe best de tafel afruimen.’

Edith Schippers, minister van Volksgezondheid, over thuiszorg, ad van 23 augustus

‘In de bankensector blijft het woord ‘zelf’ wel hangen, maar wordt ‘regulering’ vergeten.’ cda-lijsttrekker Sybrand Buma, Het Financieele Dagblad van 16 augustus

‘Al is een paard bijna een kadaver, ik zal er altijd aan blijven trekken.’ dpk-voorman Hero Brinkman, De Telegraaf van 15 augustus

‘Als onze kinderen uit school komen, vragen we of ze het ‘leuk’ hebben gehad, terwijl we allereerst zouden moeten vragen of ze wat geleerd hebben die dag.’

PvdA-Kamerlid Ronald Plasterk, HP/De Tijd van september

‘Ome Emile lijkt een gezellige man die op verjaardagen moppen vertelt, maar hij is een geharde multiculturalist die niet zal rusten voordat wij een minderheid zijn.’

Geert Wilders, verkiezingsafstrap op 24 augustus

‘Er zullen vast ook mensen zijn die denken: eindelijk.

Ein-de-lijk zijn we van die vrouw af.’

Maartje van Weegen gaat met pensioen, De Volkskrant van 29 augustus

‘Het spaargeld van de Chinezen is een soort boterberg.

Die werk je niet zomaar weg.’

Econome Heleen Mees, De Volkskrant van 23 augustus

25

FORUM #16/06.09.12

belrondje

Bang voor kabinet-Roemer?

Klimt sp-partijleider Emile Roemer weer terug naar de eerste positie in de peilingen? Dat Den Haag straks geleid wordt door het kabinet-Roemer is een reële mogelijkheid. Is ondernemend Nederland bang voor de rode Brabander?

‘We zullen het wel weer overleven.’

Tekst: Walter Devenijns | Foto’s: fmax

Bas Kuyers/Kuijpers Installaties/Helmond

’Explosief kabinet’ ‘Persoonlijk ben ik er niet bang voor. We moeten nog maar zien of zijn partij een flinke meerderheid krijgt. Er wordt nog een verkiezingscampagne gevoerd, dus het kan nog alle kanten uit. Dus eerst zien en dan geloven.

Daarnaast zullen we waarschijnlijk een lappendekencoalitie krijgen, waardoor de scherpe kantjes eraf worden gevijld. Zwak is wel dat Roemer de Europese begrotingsregels niet respecteert. We kennen allemaal de ellende

Steven de Lira/SilkBricks/Den Haag

’Pamperen maar’ ‘Bang? Ach, we zullen het wel weer overleven. Een kabinet-Roemer is in mijn ogen een minder positieve ontwikkeling. Ze hangen zo aan die oude socialistische gedachte van vroeger, van handje vasthouden en pamperen maar.

De sociale gedachte ondersteun ik hoor, maar mensen moeten hun eigen verantwoordelijkheid dragen. Dat is een feit. Iedereen moet een bijdrage leveren aan de maatschappij. Mijn angst is dat er straks te veel mensen

gepamperd worden. Graag zou ik zien dat de maatschappij een andere koers ging varen op economisch gebied.

Nu geven we te veel uit, geld dat we eigenlijk niet hebben. Met die extreem sociale koers wordt er straks nog meer geld uitgegeven. Ik ben ondernemer. Als ik het niet voor elkaar krijg, dan heb ik een probleem. Dat geldt voor een heel grote groep mensen dan niet? De lasten zullen wel weer stijgen, daar ben ik wel bang voor. Ik denk dat de rek bij de gemiddelde ondernemer er wel een beetje uit is. Ook bij mij.’

Anne Wassink/ Wassink Installatie/WinterswijkDoetinchem

’In het verdomhoekje’ ‘Bang is een groot woord. Ik vrees wel dat Roemer weinig goeds zal brengen voor het bedrijfsleven. Ik ben een sociaalliberaal, maar verwacht wel dat iedereen zijn eigen verantwoordelijkheid neemt. De ondernemers komen in het verdomhoekje terecht. Ik verwacht dat het bedrijfsleven straks meer gaat afdragen om uitgaven op het sociale vlak te bekostigen. Ons installatiebedrijf is gelieerd aan

26

die hoge schulden aanrichten. Zijn voorstel om de Europese regels opzij te zetten, getuigt niet van kracht. Het is verstandig je huishoudboekje op orde te hebben. Ik kan me niet voorstellen dat bij Roemer thuis ook begonnen wordt met een negatief saldo. Komt zijn kabinet er, dan wordt het voor ondernemend Nederland een uitdagende tijd. Ik verwacht hogere lasten; de rekening moet toch ergens van betaald worden. Dit wordt met al die partijen een explosief kabinet. Ons land zou vooral grotere partijen moeten hebben, waardoor standpunten gewoon uitgevoerd kunnen worden.’

FORUM #16/06.09.12

de bouwsector. Deze zal zich nog niet snel herstellen. De druk op de marges is hoog, dan mag een lastenverzwaring niet aan de orde zijn. Zwak is dat Roemer de Europese begrotingsregels niet respecteert. Je kan niet, als het je als land uitkomt, het beste jongetje van de klas zijn, en als het je niet uitkomt weer duiken. Je moet als mogelijk toekomstig premier ervoor waken dat je door de Europese Unie niet meer serieus wordt genomen. Nederland wordt er niet beter van als we voortdurend van kabinet wisselen.

Er moet stabiliteit en duidelijkheid komen. Ik verwacht niet dat een kabinet-Roemer dat zal waarmaken.’

vijf vragen aan

joost van doesburg

‘Angst over Arabische Lente wegnemen’ Tunesië, Egypte en Libië bieden, één jaar na de Arabische lente, kansen.

Verladersorganisatie evo pleit voor een handelsmissie. ‘Nederland moet die handschoen oppakken’, vindt evobeleidsmedewerker Joost van Doesburg U schreef een opiniestuk in de krant over de kansen voor exporteurs na de Arabische Lente. Waarom?

‘Een jaar geleden kreeg het evo veel telefoon­ tjes binnen van verladers over de toen heer­ sende onrust in de Arabische wereld. Ze bel­ den ons over alternatieve aanvoerroutes of adviezen. Eén jaar na de Arabische Lente wil­ den we wel eens weten hoe Tunesië, Egypte en Libië zich hebben ontwikkeld. Zijn de havens en wegen nog steeds zwaar bescha­ digd? Hebben de Nederlandse bedrijven er schade geleden? Of valt het allemaal wel mee?

Het bleek mee te vallen. Onze conclusie is, en dat wilden we de wereld laten weten, dat Nederlandse exporteurs kunnen profiteren van de stabielere situatie daar.’

Wat trof u aan in die landen?

‘Het opvallendste was dat volgens de cijfers van de Wereldbank de logistieke zaken in Tunesië en Egypte ná de omwenteling zich verbeterd hebben. De Wereldbank heeft daar­ 27

bij gekeken naar de harde infrastructuur, naar het beheer van de havens en de douane. Wat zijn de wachttijden in de havens? Wat is er gebeurd met de corruptie? Ik vond het zeer opmerkelijk om te zien dat de faciliteiten gewoon intact zijn gebleven. Zeker bij Tune­ sië en Egypte. In Libië is de kwaliteit van de logistiek wel iets gedaald.’

In Libië was de strijd zeer fel en dus de schade hoog?

‘Er is een tweedeling. Aan de ene kant staan Tunesië en Egypte. Aan de andere zijde bevindt zich Libië. Dat land heeft het een stuk zwaarder gehad. Daar was een felle strijd om de macht gaande. Ze zijn nog volop bezig met de overdracht van de macht. Je ziet dat de handel met Libië fors is gedaald met 18 pro­ cent. Ik zou bedrijven willen adviseren: houd dat land in de gaten en probeer in te stappen wanneer dat mogelijk is.’

Heeft de EVO al contact gehad met die landen?

‘We hebben contact gehad met de Neder­ landse ambassades in die Arabische landen.

De gesprekken met de landelijke werkgevers­ organisaties daar verlopen moeizaam. Het duurt soms erg lang voordat de goederen door de douane worden vrijgegeven. Nederlandse bedrijven houden wel rekening met een zekere vertraging, maar het is toch vervelend FORUM #16/06.09.12

als je container enkele weken in de haven blijft staan, terwijl je schappen leeg zijn. Het niet vrijgeven van de goederen kan ermee te maken hebben dat je niet wilt betalen aan een douanier. Het grappige is dat met het nieuwe regime in Egypte de douaneprestaties verbe­ terd zijn. Dat zou te maken kunnen hebben met de afname van corruptie. Het kan zijn dat het land door het democratiseringsproces een hele positieve vibe heeft gekregen, waardoor bepaalde slechte gewoontes niet meer uitge­ voerd worden.’

De overheid moet volgens u snel een handelsmissie naar de landen sturen?

‘In deze landen zijn de kansen groot. Buiten Europa heeft onze export nog behoorlijke groeikansen. Veel bedrijven zijn angstig geworden door de onrust daar. Ik hoop dat wij als evo die angst weg kunnen nemen. Het zijn landen met een groot potentieel. Het zou mooi zijn als de overheid er snel met een ­handelsmissie heengaat. Die landen willen groeien in de waterbouw en waterzuivering, infrastructuur en agrarische biotechnologie.

Dat zijn gebieden waar Nederland sterk is.

Nederland moet die handschoen oppakken.’  Tekst: Walter Devenijns | Foto: Jeroen Poortvliet

achtergrond

campagne voor

40.000

800.000

De campagnesite is de eerste drie dagen bezocht door 40.000 mensen die samen bijna 50.000 pagina’s bekeken. In 34 procent van de gevallen kwamen mensen er terecht via social media.

94.000

In de aanloop naar de tv-uitzending zijn ongeveer 1.000 tweets verstuurd over #Europafeiten. De tweets hebben 400.000 mensen bereikt, met in totaal 800.000 vertoningen.

Het is makkelijk om kritiek te hebben op de eu. Té makkelijk vinden veel ondernemers; de eu en de euro leveren de Nederlandse economie ook veel op. Met de verkiezingen voor de deur roepen werkgeversorganisaties op om ook de positieve kant in het oog te houden. Die is veel groter dan de negatieve, zeggen ze.

Tekst: Remko Ebbers, foto’s: Annemarie de Bruyn

Brrrr, de eu is een monsterlijk ding. Afhanke­ lijk van de partij, moet de Unie kleiner, getemd, afgeschaft, verlaten of op zijn minst goed in de gaten gehouden worden. Op de pvv na hebben alle politieke partijen op papier het beste voor met de eu en de euro.

Maar in het openbaar praten politici in ter­ men van regelzucht, het failliet van Europa en het standvastig hoofd bieden aan de zuidelijke landen om te voorkomen dat die al ons geld 28

afpakken. Er is een veelvraat om ons heen.

Dat is raar, vinden veel ondernemers. De eu levert veel voordeel op als je naar de cijfers kijkt. Grenzen zijn weg, dat scheelt een hoop gemodder met documenten. Goederen gaan nu veel makkelijker de grens over dan voor­ heen. De wisselkoers is weg, dat geeft meer zekerheid. ‘Wij moesten vroeger voor werk in Italië offreren in lires’, vertelt Jan Lamkin van metaalbedrijf sbe. ‘Als we enkele maanden FORUM #16/06.09.12

Humberto Tan (@HumbertoTan) heeft ruim 94.000 volgers. Hij zit daarmee in de top van de retweeters van #europafeiten. Tan twitterde: ‘Sterk! 180 miljard euro verdienen we per jaar aan Europa, 1,5 miljoen banen zijn aan Europa gerelateerd’

later betaald werden, kregen we vaak heel wat minder lires voor onze gulden dan waarop we hadden gerekend.’

Regels zijn geharmoniseerd. Oneerlijke con­ currentie en bevoordeling van eigen bedrij­ ven door lokale wetgeving wordt steeds moeilijker. En er is vrij verkeer van mensen en goederen. ‘Ik denk dat ik een extra mannetje in dienst zou moeten nemen als we alle papierwerk van voor de eenwording weer zouden moeten doen’, zegt Etienne Genefaas van metaalbedrijf Tebunus. ‘En dat zet de kostprijs van onze producten onder druk.’

verontrustende toon Het is simpel om van de eu een boksbal te maken. In Brussel zit een tamelijk anonieme instelling die voor veel mensen ver weg zit.

De toon waarop op dit moment in de politiek over Europa wordt gepraat, verontrust onder­ nemers zo dat koepelorganisaties mkbNederland en lto met vno-ncw een media­ campagne zijn begonnen. Niet alleen de problemen, vooral ook de voordelen van de eu en de euro moeten actiever worden uitge­ dragen, vinden de drie organisaties. De Nederlandse economie hangt er van af.

een boksbal

28.527

1,5 tot 3,6 miljoen

De spot is voor uitzending op televisie online totaal 28.527 keer bekeken. Opvallend is dat de Engelstalige versie bijna 3.000 keer is bekeken.

Meer dan de helft van de deze kijkers kwam via verwijzende sites.

De oproep om vooral feitelijk en minder met emotie en makkelijke oneliners over Europa te praten, is uitgebreid aangepakt met film­ pjes op de publieke omroep en de regionale televisiezenders, een website en een twitter­ campagne. Een stabiel Europa heeft volgens vno-ncw de allerhoogste prioriteit. Wien­ tjes: ‘Alle andere dingen zijn peanuts.’

Nog voor de campagnefilm te zien was op televisie (dat was vorige week woensdag), waren de steunbetuigingen op twitter niet meer bij te houden. Het leek wel alsof er op was gewacht. Op de radio en in diverse dag­ bladen werd uitgebreid aandacht besteed aan het ‘andere’ geluid. Misschien wel omdat het ook even niet om grote nauwelijks te bevatten miljarden bedragen ging, maar over de prak­ tijk, zegt Bernard Wientjes, voorzitter van vno-ncw: ‘Wat betekent het wegvallen van Europa voor de groentekweker in het West­ land, die iedere dag een trailer naar Italië exporteert? En wat doe je als ondernemer als een klant in moeilijkheden is? Op dat moment maak je vaak een koele analyse: wat kost het me als ik die klant kwijtraak en wat kost het me als ik hem door de problemen help? Dat laatste blijkt vrijwel altijd verstan­ 29

Voorafgaand aan de vertoning keken in totaal 2,5 miljoen mensen naar Nederland 1, 2 en 3.

Het bereik van de tv-spot werd vooraf geschat op tussen 1,5 en 3,6 miljoen kijkers.

diger en dat is precies wat Brussel nu met Zuid-Europa doet.’

rekensom Uiteindelijk telt voor de meeste ondernemers de rekensom: Wat geven we uit en wat krij­ gen we terug? Nederland spendeert jaarlijks zo’n 2,5 miljard euro netto aan ‘contributie’.

Daarnaast staan we eenmalig garant – we zijn het geld nog niet kwijt, het staat apart – voor ongeveer 70 miljard euro in het financieel reddingsfonds dat bedoeld is om de zuidelijke landen overeind te houden. Zet dat af tegen de 180 miljard euro per jaar die Nederland aan de eu-landen verdient. Alleen al Oost-Europa is goed voor 24 miljard.

Het is moeilijk, maar we moeten door de zure appel heen bijten. ‘Als je vandaag niet in Grie­ kenland en Spanje investeert, kan ik daar morgen mijn producten niet kwijt’, zegt melkveehouder Kees Romijn. En er dreigt een ander gevaar als de zuidelijke landen buiten de eu verder gaan: een valutastrijd. ‘Op dit moment kunnen we in heel Europa concurre­ ren met de producten die we in de Benelux maken’, zegt Kees de Waard, algemeen direc­ teur van snoepfabrikant Perfetti Van Melle FORUM #16/06.09.12

22 Er deden 22 ondernemers mee aan de totstand-koming van de tv-spot. Onder hen Ben Woldring, Kommer Damen, Hans Rijnierse, Jacqueline Zuidweg en Jos Sloot.

Benelux. ‘Stappen de zuidelijke landen uit het europroject, dan bepalen die weer hun eigen koers. Je kunt er van op aan dat de waarde van hun valuta zal dalen. Dat gaat exporterende bedrijven in die landen een voordeel en ons een groot nadeel opleveren. Onze concurren­ ten worden een stuk goedkoper. Is Nederland dan nog wel de beste plek voor ons om te pro­ duceren?’

Aan nationalistische sentimenten hebben ondernemers niet veel. ‘De gulden was een munteenheid van weinig internationale waarde’, zegt De Waard terugkijkend. ‘We konden moeilijk onze afnemers verplichten om in guldens te betalen, dat was niet vol te houden.’ Dan is de euro toch echt een beter alternatief, vindt Marco Zeekaf van kunststof­ bedrijf Meldon plastics. ‘Wij kunnen ons de risico’s van valutaschommelingen niet per­ mitteren en rekenen overal ter wereld af in euro’s. Dat kan omdat de euro wereldwijd als een sterke munt wordt gezien. Alleen daarom al zou een terugkeer naar de gulden nadelig zijn.’  www.europaendefeiten.nl; www.vno-ncw.nl

actueel

‘Gun de

30

FORUM #16/06.09.12

Alexander Rinnooy Kan

vakbeweging tijd’ Het is een onmogelijke tijd. Met een vakbeweging op zoek naar zichzelf en een uittocht uit het politieke midden die maar niet tot stilstand komt. Ziet Alexander Rinnooy Kan, die deze week afscheid nam als voorzitter van de Sociaal-Economische Raad, nog wel toekomst voor het overlegmodel?

Tekst: Karin Bojorge | Foto: ser

Het is de laatste, lange werkdag geweest voor scheidend ser-voorzitter Alexander Rinnooy Kan. In de lege boekenkasten prijkt nog slechts één achtergelaten beeldje. Een wit, zit­ tend figuurtje, vermoeid, de handen in het haar.

Is dat wat u achterlaat?

‘Ha, zo had ik er nog niet naar gekeken. Het lijkt symbolisch inderdaad. En de naam van het kunstwerk is ‘de opvolger’. Nee hoor, dat is natuurlijk niet waar.’

Rinnooy Kan, de man die optimisme een ‘morele plicht’ noemt, toont zich aimabel en geïnteresseerd als altijd, alhoewel hij zicht­ baar vermoeid is. Tot en met zijn laatste echte werkdag, gevuld met gesprekken en inter­ views, zijn het intensieve jaren geweest.

Aan het begin van uw voorzitterschap zei u in een interview met de Volkskrant: ‘Nu gaat het economisch nog goed. Laten we maar niet speculeren wat er gebeurt als dat anders wordt.’

‘De erfenis van Fortuyn lag er nog steeds. De 31

argwaan en de ontevredenheid in de samenle­ ving, het gevoel dat de leiding van het land in verkeerde handen was beland. Ik was er niet gerust op.’

Wat was uw angst?

‘Zo ongeveer wat er nu gebeurd is. Het zijn heel lastige jaren geweest: de financiële crisis die zich ontwikkelde tot een publieke schul­ dencrisis. Het feit dat Europa nu zó contro­ versieel is geworden. En de uittocht uit het politieke midden, die in 2006 al geconsta­ teerd kon worden, is zeker niet kleiner gewor­ den. De partijen op de flanken zijn versterkt, het midden verzwakt. Het midden zal nooit verdwijnen, maar de volatiliteit van de kiezer wordt wel een gegeven in Nederland. Als politicus moet je tegenwoordig enorm op je woorden passen. Je bent je kiezers zo weer kwijt.’

‘De wereld om ons heen is echt veranderd. De oplossing ligt in iedereen erbij te betrekken’, zei u zes jaar geleden.

‘Dat heb ik ook gedaan. Ik heb geprobeerd om de werkgevers- en werknemersorganisaties FORUM #16/06.09.12

hun traditionele rol te laten spelen, en niet helemaal zonder succes. Dat is belangrijk, want zeker onder de vakbeweging is de groep bezorgde Nederlanders breed vertegen­ woordigd.’ vno-ncw-voorzitter Bernard Wientjes nodigde de fnv vorige week uit voor een Najaarsoverleg. Als reactie liet fnvvoorzitter Ton Heerts weten dat het een misverstand is om te denken ‘dat wij er als vakbeweging nog zijn’. Wat laat dat over van het ser-overleg?

‘De problemen binnen de vakbeweging zijn in alle openbaarheid te constateren. Ik stel vast dat Ton Heerts nadrukkelijk vraagt om tijd. Die moeten we hem gunnen. We hebben ook niet veel keus. We kunnen betreuren dat we niet aan de slag kunnen, onze vingers jeu­ ken, maar het is heel belangrijk dat de fnv weer opnieuw die sterke vakbeweging wordt.’

Die hoop wordt gedeeld door ondernemingsorganisaties, maar welke aanwijzingen heeft u dat de vakbeweging die rol ooit weer kan of wil vervullen?

actueel

‘als politicus moet je tegenwoordig enorm op je woorden passen’

‘Mijn constatering is dat de vakbeweging op zich helemaal niet in de gevarenzone zit als het gaat om het cao-overleg. Wat betreft het landelijke overleg zou de vakbeweging de conclusie moeten trekken dat er ook op dat niveau kansen liggen om iets nuttigs te berei­ ken voor de achterban.’

Dat klinkt niet als een garantie op succes…

‘Garanties krijg je van niks of niemand. Maar het is een royale kans.’

En ondertussen moet men bij de ser op de handen zitten?

‘Het is al een paar jaar een lastige tijd, maar desalniettemin is er nog heel veel tot stand gekomen. Neem onze adviezen over globali­ sering, ontwikkelingssamenwerking, duur­ zaamheid, zzp’ers, de awbz. Stuk voor stuk heel goede adviezen. Wat wel jammer is, is dat we niet verder zijn gekomen in de flex- en zekerheidsdiscussie. En ook hebben we maar heel beperkt kunnen spreken over Europa.’

Zou u zes jaar geleden voor dit pakket hebben getekend?

‘Ik heb hier met ontzettend veel plezier geze­ ten, dus wat dat betreft had ik zo kunnen tekenen. Ik ben trots op de Nederlandse over­ legtraditie die hier in de ser wordt gesymbo­ liseerd en die Nederland aantoonbaar veel heeft opgeleverd, ook de afgelopen jaren nog.

Het duurzaamheidsbeleid is voor een deel in dit gebouw ontstaan. En de gezondheidszorg is toch ook geen klein thema. Overigens is de politieke hervormingsagenda ook betrekke­

32

lijk dun geweest. En van de Wet Werken naar vermogen, waarvoor de politiek geen tijd had voor een advies van de ser, kunnen we alleen maar vaststellen dat hij twee jaar later nog steeds niet rond is.’

Die ingrediënten zijn op het moment wel schaars.

‘Maar de analyse blijft correct. En ik zou niet weten waarom de partijen dat anders zouden gaan zien.’

Het ontslagrecht stond zes jaar geleden op de agenda en nu nog steeds.

‘Dat is toen vastgelopen, maar ik hoop dat er de komende maanden weer gesproken gaat worden als onderdeel van de brede flex- en zekerheidsdiscussie. De uitnodiging ligt er.’

Komt het einde niet in zicht voor de ser?

‘Natuurlijk, als werkgevers en werknemers ermee op zouden willen houden, houdt het op voor de ser. Het is hún adviesorgaan. Maar ik zie daar de tekenen nog absoluut niet van.

Dit model heeft Nederland enorm veel opge­ leverd, dat zou zo moeten blijven.’ 

Maar de vakbeweging heeft de deur dichtgegooid. Sterker nog, er is geen deur meer.

‘Nu misschien niet, maar gun hen even de ruimte.’

Tegen die tijd is het misschien allang in de politiek geregeld.

‘Misschien, misschien ook niet. Nederland heeft juist dankzij ons overlegmodel een goed trackrecord van fatsoenlijke hervormingen, waarbij rekening wordt gehouden met even­ tuele slachtoffers daarvan. Ik ben er toch maar het liefst optimistisch over dat we daarmee doorgaan.’

Maar is de wereld niet teveel veranderd?

‘De wereld is wel vaker veranderd. Zolang het voor werkgevers en werknemers interessant blijft een gezamenlijke visie op een sociaaleconomisch vraagstuk te ontwikkelen en zolang de politiek behoefte heeft aan adviezen met zo’n breed draagvlak, zolang zijn de ingrediënten aanwezig.’

FORUM #16/06.09.12

Wie is Alexander Rinnooy Kan? Alexander Rinnooy Kan (1949) studeerde wiskunde in Leiden en econometrie in Amsterdam. In 1977 ging hij aan de slag bij de Erasmus Universiteit Rotterdam, waar hij in 1986 rector magnificus werd. In 1991 werd hij voorzitter van het vno en vanaf 1995 van vno-ncw. In 1996 trad hij toe tot de raad van bestuur van ing. In 2006 werd hij benoemd tot voorzitter van de Sociaal-Economische Raad, waar hij op 1 september 2012 het stokje overdroeg aan zijn opvolger Wiebe Draijer. Sinds deze week is Rinnooy Kan hoogleraar Economie en Bedrijfskunde aan de Universiteit van Amsterdam.

vereniging ‘Voor één keer ons eigen boodschappenlijstje’

34 mens • Personalia • In memoriam Wisse Dekker

35 duurzaam

• Gft-recycling kan nog veel beter • Kritische metalen uit E-waste • Blij met ruimere laad- en lostijden

36 branche

Vlnr. Cees Oudshoorn, directeur beleid van vno-ncw, Sander van der Laan, coo Ahold Europe & ceo Albert Heijn, Dick Boer, bestuursvoorzitter Ahold, Bernard Wientjes, voorzitter vno-ncw en Niek Jan van Kesteren, algemeen directeur van vno-ncw

De meeste mensen nemen een boodschappenlijstje mee als ze naar één van de Ahold-winkels gaan. Een vno-ncw-delegatie kwam vorige week vrijdag terug van het Ahold-hoofdkantoor met een lijstje.

Het was maar een kort boodschappenbriefje dat Dick Boer, voorzitter van de Raad van bestuur van Ahold, overhandigde. Boer had drie punten van aandacht waarvan hij hoopt dat ze in het regeerakkoord van het komende kabinet worden verwerkt: Koopkrachtbehoud, verruiming van openingstijden en stimuleren van jongeren op de arbeidsmarkt. Volgens Ahold moet economische groei komen uit de binnenlandse bestedingen. Daarvoor is koopkrachtbehoud belangrijk, gekoppeld aan consumentenvertrouwen.

Een speciaal punt is voor Ahold de beschikbaarheid van jonge arbeidskrachten. Trots zegt het dat ongeveer 20 procent van de Nederlanders zijn eerste werkervaring heeft opgedaan bij Ahold. Het bedrijf ziet steeds vaker grote groepen mensen wegzakken die goed in het bedrijf zouden kunnen passen. Hierbij is wel de hulp nodig van de overheid. Er dient beter te worden samengewerkt tussen verschillende instanties en bemiddeling en begeleiding zijn hierbij cruciaal.

Ook het onderwijs schiet in de ogen van Ahold tekort. Er zou veel forser moeten worden geïnvesteerd in het gericht opleiden naar functies op het instapniveau bij bedrijven. De detailhandel is goed in staat om veel jongeren aan de eerste werkervaring te helpen, als ze zijn toegerust met basale vaardigheden. Deze ontbreken bij een steeds groter wordende groep en daarom zou hierop veel zwaarder moeten worden ingezet, vindt Ahold.

33

FORUM #16/06.09.12

• Politici hebben eigen kijk op levensmiddelen • Modebranches in mineur • Gratis water zaak voor ondernemers • Even bellen met Korrie Louwes, havenengel • Hoog bezoek voor Brabants bedrijf • Ict-mkb krijgt moeilijk krediet • Techniek in de schijnwerpers • bovag wil einde aan tachofraude • Rats: ‘Nederland kiest voor verkeerde weg’ • tln wil einde aan Duitse tank-soap • Spoorvervoerders mijden duur Nederland

vereniging mens

personalia Per 1 oktober wordt René Oudejans financieel directeur bij gasdistributiebedrijf Gasunie. Hij wordt daarmee ook lid van de raad van bestuur. Oudejans is nu nog cfo en lid van de raad van bestuur van netwerkbeheerder Enexis. Hij volgt Henk Chin-Sue op die een dienstverband van bijna 30 jaar Gasunie heeft verlaten.

Opslagbedrijf APM Terminals heeft per 1 augustus Pieter Hartog benoemd tot managing director APM Terminals Rotterdam. Hij volgt Hans van Kerkhof op, die zijn carrière voortzet bij een APM joint venture in Brazilië, waar hij directeur Project Implementatie is geworden. Hiervoor was Hartog

managing director bij Rockwool Benelux, producent van brandveilige isolatiematerialen.

volgt Jan Ruis op als cfo. Ruis gaat na een veertigjarig dienstverband eind dit jaar met pensioen.

Koninklijke BAM Groep heeft Thessa Menssen per 1 oktober benoemd als lid van de raad van bestuur. Op dit moment is zij coo en lid van de raad van bestuur van Havenbedrijf Rotterdam. Menssen

Herna Verhagen

Teus de Wit

Per 28 juni is Teus de Wit, directeur van Versluysgroep, toegetreden tot het algemeen bestuur van vno-ncw. Hij volgt Adri Voogt op namens Bouwend Nederland.

bp

versluysgroep

Herna Verhagen, ceo en voorzitter raad van bestuur van PostNL, is per 1 augustus lid van het dagelijks en algemeen bestuur van vno-ncw namens PostNL. Ze volgt Harry Koorstra op.

ton poortvliet/hh

postnl

nieuwe bestuursleden vno-ncw

Hendrik Muilerman

In Memoriam Wisse Dekker

‘Inspirerend leider’ Zaterdag 25 augustus is oud-Philips topman Wisse Dekker overleden. De huidige bestuursvoorzitter van Philips, Frans van Houten, noemt Dekker een inspirerend leider met een warm hart voor een ieder binnen en buiten Philips.

Dekker, die zijn hele carrière werkzaam was bij het elektronicaconcern, begon zijn loopbaan in 1948 als werknemer van de Hoofdlandengroep Zuidoost-Azië.

Van 1982 tot 1986 was hij president en voorzitter van de raad van bestuur waarna hij van 1986 tot 1994 voorzitter van de raad van commissarissen was.

34

Hendrik Muilerman, algemeen directeur BP Europe SE – BP Nederland, is per 1 augustus toegetreden tot het algemeen bestuur van vno-ncw.

Hij volgt Gerrit Ruitinga op namens de Vereniging Nederlandse Petroleum Industrie.

FORUM #16/06.09.12

Hij verwierf ook naam als voorzitter van de commissie-Dekker die op verzoek van het tweede kabinet-Lubbers een rapport uitbracht over de structuur en financiering van de gezondheidszorg.

Van Houten noemt zijn voorganger ‘een scherp denker en snelle analyticus die met grote visie en vaardigheid leiding heeft gegeven aan de onderneming’.

Dekker was volgens hem de drijvende kracht achter de expansie van Philips naar het Verre Oosten en de Verenigde Staten.

Wisse Dekker is 88 jaar oud geworden.

vereniging duurzaam

vereniging afvalbedrijven

Gft-recycling kan nog veel beter

Stientje van Veldhoven, nummer twee op de

Kritische metalen uit E-waste Elektronisch afval wordt steeds belangrijker als bron van kritische grondstoffen.

Dit zei Jan Kamminga, voorzitter van de NVMP, de vereniging die zich namens de producenten inzet voor de verwerking van elektrische en elektronische apparaten en energiezuinige lampen.

Steeds meer afgedankte elektrische apparaten en energiezuinige lampen worden gescheiden ingezameld. En recyclingbedrijven kunnen uit deze zogenoemde e-waste steeds meer grondstoffen halen. Volgens Kamminga wint Nederland binnen tien jaar de bulk van de grondstoffen terug uit de ‘afdankertjes’. De NVMP-voorzitter stelt dat Nederland binnen Europa voorop kan lopen in het ontwikkelen van urban mining, zoals het herwinnen van grondstoffen uit afval wordt genoemd. Ook kan ons land een belangrijke rol spelen in recycling, handel en distributie van de kritische grondstoffen.

Nu nog verdwijnt in Nederland 11 procent van het elektronisch afval in de vuilnisbak.

Dat komt neer op 38 miljoen kilo e-waste per jaar. Een nieuwe Europese richtlijn eist dat tegen 2021 van alle vrijkomende e-waste 85 procent op een geregistreerde en verantwoorde manier wordt verwerkt. Volgens Kamminga is dat haalbaar als alle partijen in de keten zich hiervoor inzetten. Een belangrijke stap zit in het herwinnen van kritische grondstoffen waaronder zeldzame aardmetalen. Die worden vaak in kleine hoeveelheden en in complexe samenstellingen gebruikt in elektronica en lampen en gaan in de huidige recyclingprocessen nog vaak verloren. De recyclingindustrie werkt aan nieuwe technieken waarmee de kritische metalen alsnog kunnen worden herwonnen. www.nvmp.nl

Blij met ruimere laad- en lostijden

jaar, nam op 16 augustus het eerste exemplaar van ‘Meer waarde uit gft-afval’ in ontvangst. Ze kreeg het jaarverslag van de gft-sector overhandigd door Ger de Jong, voorzitter van de Afdeling Bioconversie van de Vereniging Afvalbedrijven.

Van Veldhoven is een logische ontvanger van het eerste exemplaar van het jaarverslag, zei De Jong bij de

tln

kandidatenlijst van D66 en groenste politicus van het

De gemeente Amsterdam heeft de venstertijden in de binnenstad verruimd. Vervoerders en verladers verenigd in TLN en EVO hopen dat andere gemeenten het goede voorbeeld volgen en ook de laad- en lostijden voor vrachtverkeer verruimen.

overhandiging. ‘Ze heeft Nederland geattendeerd op de mogelijkheden die ons land als grondstoffenrotonde heeft. Ze begrijpt als geen ander hoe belangrijk het is dat grondstoffen, zoals gft-afval, in de kringloop blijven.’

Het jaarverslag laat zien dat nagenoeg alle Nederlandse gemeenten gft-afval inzamelen. Jaarlijks wordt op 24 locaties in het land bijna 1,3 miljoen ton van dit afval verwerkt tot compost, elektriciteit, brandstof en andere nuttige producten. In 2011 nam de hoeveelheid ingezameld gft-afval, na een jarenlange daling, licht toe. Toch is de piek uit 1997 nog niet in zicht. De gft-sector hoopt hierin verandering te brengen door een verbetering van de inzameling.

www.verenigingafvalbedrijven.nl 35

De verruiming van de venstertijden is op 1 september ingegaan. Het besluit tot verruiming volgt op een uitgebreide proef. Daaruit bleek dat ruimere laad- en lostijden leiden tot minder vrachtautokilometers. En dat zonder extra overlast voor het openbaar vervoer en het winkelpubliek.

TLN en EVO pleiten al langer voor ruimere en uniforme venstertijden.

Het zorgt ervoor dat vervoerders en verladers niet meer tijdens de drukke ochtendspits de stad in hoeven en hun vrachtauto’s efficiënter kunnen beladen.

FORUM #16/06.09.12

Ruimere venstertijden maken stadsdistributie praktischer en economischer De organisaties hopen dat meer gemeenten stappen zullen zetten. De eerste signalen zijn hoopgevend. Zo beginnen dit najaar proeven met verruimde venstertijden in onder meer Alkmaar en omstreken en in de regio West-Friesland. www.tln.nl, www.evo.nl

vereniging branche

Politici hebben eigen kijk op levensmiddelen bart van vliet

transport blijft in dip

V.l.n.r. René Leegte (vvd), Liesbeth van Tongeren (GroenLinks), Hanke Bruins Slot (cda), Lea Bouwmeester (PvdA), Kees Verhoeven (D66) en Sharon Gesthuizen (sp)

Politieke partijen hechten veel waarde aan een sterke Nederlandse levensmiddelenindustrie. Maar ze denken verschillend over hoe deze moet worden gereguleerd en ondersteund. Dat bleek tijdens een verkiezingsdebat van de Federatie Nederlandse Levensmiddelen Industrie (fnli), op 16 augustus in Den Haag.

Zes Kamerleden discussieerden over de toekomst van de levensmiddelenindustrie en de rol die de overheid daarbij zou moeten spelen. Zoals op het terrein van voeding en gezondheid. Lea Bouwmeester (PvdA) en Hanke Bruins Slot (cda) legden de eerste verantwoordelijkheid voor een gezond voedingspatroon bij consumenten. Aan de industrie de taak om zoveel mogelijk gezonde producten aan te bieden en hierover de juiste informatie te geven. Overheidsingrijpen is een laatste redmiddel.

In de discussie over Europa zei Sharon Gesthuizen (sp) in te zien dat de interne markt veel voordelen heeft voor bedrijven. ‘Een thema als nanotechnologie is zeer belangrijk voor de levensmiddelenindustrie, dat is bij uitstek iets dat we goed op Europees niveau zouden kunnen oppakken.’ Kees Verhoeven (D66) zei Europa vooral te zien als grote kans. ‘Niet alles wat Europa doet is goed, maar we verdienen ons geld er wel, dus moeten we de Europese samenwerking blijven verbeteren.’

Liesbeth van Tongeren (GroenLinks) stelde dat de milieuproblemen te groot en te urgent zijn om deze alleen door bedrijven te laten oplossen.’ Totdat ‘planeetverwoestende’ producten uit het schap zijn verdwenen, moet er één herkenbaar keurmerk zijn voor duurzame producten. De industrie heeft zelf alle reden en kennis om te verduurzamen. Daarom gebeurt dit ook op grote schaal, zei René Leegte (vvd). Maar, zo benadrukte hij, het is geen simpele route naar een bepaald eindpunt. ‘Daarom kan de overheid ook niet bepalen wat duurzaam is en wat niet.’ www.fnli.nl 36

FORUM #16/06.09.12

De Nederlandse transportsector zag in het tweede kwartaal van 2012 nauwelijks verbetering ten opzichte van het kwartaal ervoor. Dat blijkt uit de conjunctuurenquête van Transport en Logistiek Nederland (tln). Bedrijfsresultaat, transportvolume en winst pakten voor veel transportondernemers slecht uit. De helft van alle ondernemers maakt verlies of speelt quitte. In de pogingen om de sector uit het dal te helpen, ziet tln een belangrijke rol weggelegd voor het nieuwe kabinet. Dat moet maatregelen nemen die het consumentenvertrouwen in de economie helpen herstellen. www.tln.nl

verplicht meerijden De Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid (swov) gaat voor Transport en Logistiek Nederland (tln) de mogelijkheden en effecten van een rijles van automobilisten in vrachtauto’s onderzoeken. Vorig jaar presenteerde de brancheorganisatie samen met de bovag het plan om iedere automobilist in opleiding minimaal een uur verplicht mee te laten rijden op een vrachtauto. Dit zou moeten leiden tot meer onderling begrip tussen de diverse weggebruikers en daardoor een grotere verkeersveiligheid. De resultaten van het onderzoek worden nog dit jaar verwacht.

Bedoeling is dat er een proef op volgt. www.tln.nl

vereniging branche

Modebranches in mineur

Korrie Louwes,

De onzekere consument bezorgt de detailhandel hoofdpijn, verzucht cbw-mitex.

Mode-, schoenen- en woonwinkels hadden in de eerste helft van dit jaar veel last van het extreem lage consumentenvertrouwen.

Daardoor bleven de omzetten achter.

havenengel (en wethouder Rotterdam)

cbw-mitex vindt dat herstel van het consumentenvertrouwen een speerpunt moet worden van het kabinet dat na 12 september aantreedt. Alleen zo kan de rem er bij de consument van af. ‘Duidelijkheid is nodig over thema’s als pensioenen, hypotheken en bijvoorbeeld zorg- en opvangkosten. Met helderheid hierover ontzorg je de consument al heel veel.

Samen met prikkels om de werkgelegenheid te stimuleren, werk je dan aan de randvoorwaarden voor het juiste bestedingsklimaat’, aldus cbw-mitex-directeur Jan Dirk van der Zee. www.cbw-mitex.nl

Vrouwen willen in de haven werken, havenbedrijven willen vrouwen aannemen en toch zijn de meeste havenwerkers man. Daar moeten we iets aan doen, dachten acht vrouwen, onder wie de Rotterdamse wethouder Korrie Louwes. Ze noemen zich Port Angels. ‘Havenengelen bekt niet,’ zegt Louwes.

Gratis water zaak ondernemers GroenLinks wil dat consumenten altijd gratis kraanwater kunnen krijgen in de horeca.

Een slecht idee, vindt Koninklijke Horeca Nederland (khn). De organisatie vindt dat ondernemers daar zelf over moeten kunnen beslissen.

GroenLinks vindt dat een restaurant of café moet worden verplicht desgevraagd gratis kraanwater te leveren bij een bestelling. Dat is volgens khn een standpunt dat niet past bij een branche als de horeca. Een branche die - zo stelt de organisatie diplomatiek - is gebaseerd op diversiteit, en om de wens van de gasten te vervullen. Die diversiteit vraagt om een vrijheid van ondernemen, die past bij het horecaconcept. Dat betekent soms een glaasje gratis water en soms een flesje water. De politiek zou zich daar niet mee willen en moeten bemoeien, aldus khn. www.khn.nl 37

gemeente rotterdam

even bellen met…

Wat zijn Port Angels?

‘Het is begonnen toen ik met acht vrouwen uit de havenwereld bij een diner was dat gegeven werd door topbedrijven in de haven voor studenten die misschien bij die bedrijven wilden werken. Het viel ons op dat de vrouwelijke studenten steeds vroegen naar het ‘mannenbolwerk’ en of ze daar wel zitten te wachten op vrouwen. Het antwoord kwam steeds van oudere mannen, die we, laat ik het aardig zeggen, af en toe een beetje op weg moesten helpen. Wij besloten toen om te kijken of we zelf iets aan promotie konden doen.’

Maar waarom Port Angels?

‘Om een beetje makkelijk contact te hebben is een LinkedIn-groep gemaakt en die moest een naam hebben. Port Angels bekt beter dan Havenengelen.’

Kun je niet veel beter werven met een stoere sexy havenarbeider?

‘Wat verschrikkelijk biased. En wie zegt dat wij niet stoer zijn?’

FORUM #16/06.09.12

Een LinkedIn-groep klinkt niet zo spannend.

‘We willen het dichtbij houden, met ons eigen netwerk. Wij doen onszelf in de aanbieding, we denken mee met mensen die daar behoefte aan hebben.

Dat kan een HR-manager zijn, maar we krijgen ook cv’s gestuurd. Je kunt ons gewoon bellen, kost niets. Het is een persoonlijk initiatief, ik zit er niet als wethouder in met een projectje.’

En wat doet u dan?

‘Volgens mij kun je vrouwen het best over de streep trekken door het verhaal te laten vertellen door vrouwen die zelf in de haven werken. Een heel praktisch simpel voorbeeld: Ik was laatst bij een bedrijf in de haven en toen ging het over de voorlichting die zij doen aan schoolklassen. Het bleek dat die werd gegeven door een oudere man die daar toevallig lol in heeft. En dan zijn ze verbaasd dat meisjes niet erg geïnteresseerd zijn. Ik heb voorgesteld om er eens een jonge vrouwelijke medewerker bij te zetten. De respons: Daar zeg je wat. Ze hadden daar gewoon nooit aan gedacht.’

Waarom wilt u zo graag vrouwen de haven in hebben?

‘De bedrijven hebben hard technisch personeel nodig. Van mij mógen meiden loodgieter of timmerman worden, ik zeg niet dat ze de haven in móeten. Maar in Rotterdam ga je al gauw de haven is, daar kom je niet onderuit.’

vereniging branche

fme

Hoog bezoek voor Brabants bedrijf bart van vliet

Techniek in de schijnwerpers ‘De Techniek Achter Nederland’ is de titel van een televisieserie op rtl-z én een boek.

Initiatiefnemer uneto-vni lanceert bovendien een speciale website en vraagt ook via social media aandacht voor de innovatiekracht van de branche.

In de tv-serie, waarvan de eerste aflevering vorige week werd uitgezonden op rtl-z, komt elke week één thema aan de orde. Aan de hand van projecten van Nederlandse installatiebedrijven wordt in beeld gebracht dat hoogwaardige kennis en innovatie essentieel zijn voor een leefbare toekomst.

Details over de projecten die in tv-serie en boek voorbij komen, zijn ook te vinden op een speciale campagnewebsite van uneto-vni. www.uneto-vni.nl

Jacques Roosenbrand, manager van het customers’experience center van Marel, geeft uitleg aan FME-voorzitter Ineke Dezentjé Hamming en Chris Buijink, secretaris-generaal van het ministerie van Economische Zaken, Landbouw & Innovatie.

De uitleg was onderdeel van een bezoek van Dezentjé Hamming en Buijink aan de Boxmeerse

bovag wil

producent van apparatuur en systemen voor de voedselverwerkende industrie. De twee spraken met Marel-directielid Theo Bruinsma onder meer over het belang van clustervorming en open innovatie

einde aan tachofraude

in de voedselketen. ‘Het is goed om te zien hoe een bedrijf als Marel samenwerking zoekt met

Fraude met de tachograaf van vrachtauto’s betekent een gevaar voor de verkeersveiligheid, stelt de bovag. De organisatie wil afspraken met transporteurs, garagebedrijven en politie om een einde te maken aan deze dubieuze praktijk.

www.fme.nl

Volgens de bovag blijkt bij inspecties langs de weg keer op keer dat een derde van de vrachtautochauffeurs het digitale registratiesysteem op een slinkse manier uitschakelt. Dat is niet alleen illegaal, maar levert ook gevaar op voor de verkeersveiligheid. Niet alleen omdat een vermoeide chauffeur zo langer kan doorrijden, maar ook omdat zo allerlei cruciale veiligheidssystemen worden beïnvloed of uitgeschakeld.

Bovendien worden zo kilometers gereden die niet worden geregistreerd, waardoor langer wordt doorgereden dan het onderhoudscontract voorschrijft. Waardoor, zo stelt de bovag, ook de garage die het onderhoud verzorgt wordt gedupeerd. www.bovag.nl 38

andere marktpartijen en kennisinstellingen in de keten om te werken aan verdere verduurzaming’, stelde Dezentjé Hamming vast. ‘Deze manier van werken sluit goed aan bij de filosofie van het topsectorenbeleid en zal de concurrentiekracht en koploperspositie van de voedselindustrie als geheel versterken.’

Ict-mkb krijgt moeilijker krediet Ict-bedrijven krijgen minder gemakkelijk krediet dan voor de crisis.

Dat blijkt uit de ICT~Kwartaalmonitor die ICT-Office op 15 augustus uitbracht. Voor ict-bedrijven met minder dan 200 medewerkers geldt zelfs dat bijna twee op de drie moeilijkheden ondervindt bij het verkrijgen van krediet.

De organisatie voor economische samenwerking en ontwikkeling OESO stelt dat de groei van de kredietverstrekking in Nederland in de nabije toekomst niet bij banken vandaan zal komen. Er moet daarom worden gezocht naar alternatieven.

Op de vraag welke opties kansrijk zijn FORUM #16/06.09.12

voor de ict-sector, noemt ruim de helft van de bedrijven het inbrengen van eigen geld en het aanboren van durfkapitaal als kansrijke opties. Een derde noemt zogenoemde angel investors die met eigen geld in een bedrijf investeren.

Crowdfunding, via internet een grote groep mensen benaderen voor een financiële bijdrage, is één van de nieuwste trends. Ruim de helft van de ict-bedrijven zegt daar wel brood in te zien. www.ict-office.nl

vereniging branche

vna-vloot groeit licht Het wagenpark van leasemaatschappijen aangesloten bij de Vereniging van Nederlandse Autoleasemaatschappijen (VNA) is in de eerste helft van dit jaar gegroeid met 1,68 procent ten opzichte van eind vorig jaar. Het wagenpark telt nu in totaal 634.398 auto’s. Het grootste deel, 509.259 stuks, betreft personenauto’s.

De leden van de VNA zijn volgens de organisatie goed voor meer dan 90 procent van de Nederlandse autoleasevloot. www.vna-lease.nl

maritieme promotie Van 8 tot en met 17 november vindt de tweede editie van de Maritime Week plaats. Het evenement ter promotie van de maritieme sector gaat van start met het Maritime Awards Gala in de Rotterdamse Cruiseterminal. Voor jongeren, maritieme bedrijven, politiek en het grote publiek zijn er tijdens de Maritime Week diverse activiteiten. Zo doet de sector een poging om een recordaantal maritieme gastlessen te verzorgen. Doel hiervan is het bij elkaar brengen van geïnteresseerden met mensen die al in de sector werken. www.kvnr.nl, www.scheepsbouw.nl

vóór motorkeuring

Rats: ‘Nederland kiest voor verkeerde weg’ Waar heel Europa geld steekt in infrastructuur, houdt Nederland de hand op de knip. ‘Nederland bezuinigt zich zo verder de crisis in’, vindt Joep Rats, directeur economische zaken bij Bouwend Nederland.

Nederland investeert als enige land structureel minder in onderhoud en aanleg van wegen, spoorwegen en energie- en ict-netwerken, blijkt uit een inventarisatie van Bouwend Nederland.

Koploper is Groot-Brittannië, dat in 2014 zelfs ruim de helft méér wil investeren dan het in 2009 deed.

Ook in de verkiezingsprogramma’s is volgens Rats veel te weinig aandacht voor infrastructuur en de mate waarin deze bijdraagt aan een groei van de economie. ‘Een goede infrastructuur is bepalend voor de aantrekkelijkheid van Nederland als vestigingsland en daardoor voor behoud en creatie van banen.

Wat op landelijk niveau geldt, geldt ook op gemeentelijk niveau. Het op orde brengen en houden van de openbare ruimte is bepalend voor de aantrekke-

Kies voor je baan miran de groot

Eurocommissaris Kallas van Vervoer heeft zijn plannen voor de invoering van een APK voor motoren en brom- en snorfietsen gepresenteerd. De RAI Vereniging reageert gematigd positief. De organisatie betitelt de APK als effectief middel om de technische staat van voertuigen te handhaven. Voorwaarde is dat deze op Europees niveau wordt ingevoerd. Ook moet er een verschil worden gemaakt tussen brom- en snorfietsen en motoren.

Verder zou de APK-plicht voor motoren moeten worden gekoppeld aan het aantal gereden kilometers. www.raivereniging.nl

39

lijkheid voor mensen om ergens te wonen. En daarmee bepaalt het mede de waarde van huizen, winkels en kantoren.

En waardebehoud van onroerend goed levert de gemeenten weer geld op via de onroerendezaakbelasting.’

Proactief onderhoud maakt helaas steeds meer plaats voor reactieve maatregelen, stelt Rats vast. ‘In plaats van ons te richten op waardebehoud en mogelijk groei, gaan we de problemen te lijf met lapmiddeltjes. De economische bedrijvigheid in het midden- en kleinbedrijf wordt het kind van de rekening.’

Rats wil dat de extra bezuiniging van structureel 200 miljoen euro op rijksinfrastructuur uit het Lenteakkoord wordt teruggedraaid. ‘Wil je groeien, dan moet je juist extra investeren. En dat geld hoeft op korte termijn niet alleen van de overheid te komen. Laat markt en overheid samen optrekken in pps-constructies waardoor de markt via voorfinanciering toch aan de slag kan. In barre tijden heb je elkaar nodig.’ www.bouwendnederland.nl

Bij verkiezingen in crisistijd is het van belang dat politieke partijen ervoor zorgen dat de economie blijft draaien.

Een handel- en transportland als Nederland moet het daarvoor hebben van het buitenland. De meeste handel gaat naar landen in de regio. Het bedrijfsleven is niet alleen gebaat met financieel gezonde afnemers over de grens, maar ook met een gelijk speelveld. Voor VNO-NCW is het dus duidelijk: Kies voor Europa en je baan.

De boodschap hangt goed zichtbaar aan de gevel van het hoofdkantoor over de Maliebaan in Den Haag.

FORUM #16/06.09.12

vereniging branche

Werkgeversvereniging knv Spoorgoederenvervoer zegt dat Nederland te duur is met vervoer over de rails. Dit jaar is het spoorgoederenvervoer in Nederland met ruim 10 procent gekrompen. Een sterkere terugval dan in de rest van het goederenvervoer.

Goederenvervoer per spoor is de meest duurzame wijze van vervoer over lange afstanden, stelt knv. Het spoor is belangrijk voor Nederland als distributieland en voor de succesvolle exploitatie van de nieuwe Tweede Maasvlakte. Maar de belemmeringen voor spoorvervoerders zijn volgens knv zo ernstig geworden dat de vervoerders Nederland mijden. Zo zijn in de afgelopen drie jaar de tarieven voor het gebruik van het spoor met 300 procent gestegen; zijn er aanhoudend problemen met het treinbeveiligingssysteem ertms en moeten vervoerders aan veel en dure, specifiek Nederlandse eisen voldoen met betrekking tot hun materieel en personeel.

Het bestuur van knv Spoorgoederen-vervoer stelt dat er drie maatregelen nodig zijn om het tij te keren. De belangenorganisatie pleit er ten eerste voor dat alle Nederlandse spoorinfrastructuur beheerd wordt door één organisatie, die vervoerders als klanten behandelt.

Verder wil knv een ordentelijke handhaving van regelgeving. Samenwerking tussen de Inspectie van Leefomgeving en Milieu van het ministerie van Infrastructuur en Milieu en ProRail moet worden gestroomlijnd: de één inspecteert en de ander adviseert vervoerders.

Tot slot pleit de belangenorganisatie voor een stop op verdere lastenverzwaring. Geef spoorgoederenvervoer ook in de toekomst het voordeel van een verlaagd accijnstarief voor dieselbrandstof, net zoals de binnenvaart dat heeft. www.knv.nl

40

tln wil einde aan Duitse ­ tank-soap De Duitse soap rond brandstoftanks van Nederlandse vrachtauto’s lijkt maar niet ten einde te komen, stelt Transport en Logistiek Nederland (TLN). De organisatie heeft z’n hoop nu gevestigd op bemiddeling door de Nederlandse ambassadeur.

In mei ging een TLN-delegatie samen met de Nederlandse ambassadeur op bezoek bij staatssecretaris Gatzer van Financiën. Naar aanleiding daarvan heeft de ambassadeur de Duitse bewindsman gevraagd om de douane in zijn land een einde te laten maken aan de voortslepende affaire. Dit in samenspraak met TLN. Al bijna twee jaar hebben Europese vervoerders last van Duitse controles op brandstoftanks. Duitsland hanteert

als enige lidstaat strikt de EU-regels.

Deze stellen dat uitsluitend brandstof in door de fabriek gemonteerde tanks is vrijgesteld van accijnsheffing. In de praktijk echter kiezen veel vervoerders er voor om de brandstoftank achteraf door een gespecialiseerd bedrijf te laten monteren, om daarmee beter aan hun eigen wensen tegemoet te komen.

Duitsland weigert tot nu toe om dit type brandstoftanks vrij te stellen van accijnsnaheffing.

De gevolgen zijn groot. Alleen al de 43 ondernemers die reageerden op een TLN-enquête over de tankmisere hebben 188 aanslagen ontvangen.

Gezamenlijk hebben ze bijna 40.000 euro dubbele belasting betaald. www.tln.nl

Onfrisse klassen isabel nabuurs /hh

‘Spoorvervoerders mijden duur Nederland’

FORUM #16/06.09.12

De installatiesector vindt dat de overheid meer aandacht en geld moet uittrekken om een einde te maken aan de dramatische luchtkwaliteit in de Nederlandse klaslokalen. Daarom gaat het FrisseScholenTeam van branchevereniging UNETO-VNI vanaf januari op tal van scholen metingen verrichten. Onderzoek van TNO heeft aangetoond dat een gebrek aan ventilatie concentratieverlies en hoofdpijn veroorzaakt en dus een negatief effect heeft op de leerprestaties. Ook het werk van docenten lijdt eronder. In 80 procent van de klaslokalen in Nederland is de CO2-concentratie veel te hoog. Volgens TNO leidt elke verdubbeling van de toevoer van frisse lucht tot circa 15 procent betere leerprestaties. http://www.uneto-vni.nl

mohikanen

‘Eén viltje is nog leuk’

‘Nog

600

in Nederland’

beroep: Pianotechnicus ‘Als ik een piano na een renovatie weer ga intoneren, trek ik daar een hele dag voor uit.’ Pianotechnicus is een vak waarvoor je geduld moet hebben, maakt Ronald de Jong duidelijk. ‘Eén viltje vervangen is leuk, maar het moet voor alle 88 toetsen op precies dezelfde manier. Het 41

duurde even voordat ik de mentale toestand had om dat niet vervelend te vinden.’

Een pianotechnicus is géén pianostemmer, al stemt hij wel piano’s. Een pianotechnicus heeft verstand van het hele binnenwerk van een piano.

Er zijn er in Nederland zeshonderd van, maar over tien jaar is 30 procent met pensioen. En over twintig jaar nog eens 40 procent. Dan zijn FORUM #16/06.09.12

er nog 180 over.

‘Als de oude garde met pensioen is, moet er wel opvolging zijn’, zegt Ronald de Jong. ‘Toen ik afstudeerde, waren we met vijf. Van drie weet ik dat ze nog in dit vak zitten.’  Tekst: Remko Ebbers | Foto: Ilya van Marle

portret

ruben wegman

‘Saneren geeft me geen kick’ Hij kijkt met weinig plezier terug op de reorganisatie die hij bij Nedap moest doorvoeren. Maar wat moet, moet, stelt Ruben Wegman. ‘De kwaliteit van een beslissing wordt niet beter door er langer over na te denken.’

Tekst: Frank den Hoed | Foto’s: Jeroen Poortvliet

‘Ik heb echt wel even moeten nadenken of ik hier aan moest meedoen’, zegt hij aan het einde van het interview. ‘Ik wil mijn rol als ceo van Nedap niet groter maken dan deze is. Natuurlijk, iemand moet het bedrijf vertegenwoordigen. Maar je moet er voor uitkijken dat de per­ soon niet belangrijker wordt dan het bedrijf. En laten we eerlijk zijn: wat heb ik tot nu toe nou helemaal laten zien? Het eerste wat er gebeurde toen ik hier in 2009 aantrad als ceo, was dat de omzet in elkaar klapte. Moest ik 56 mensen ontslaan om het bedrijf er weer bovenop te helpen.’

Hij treedt niet graag op de voorgrond. Maar als het nodig is om voor de troepen te staan, stáát hij er. Zo ook toen het personeel moest worden ingelicht over de grootschalige reorganisatie bij het bedrijf. Een bedrijf dat bij het grote publiek bekend werd door z’n stemcomputers, maar z’n geld tegenwoordig haalt uit de ontwikkeling van automatiserings­ systemen voor onder meer de thuiszorg, systemen voor energieopslag en beveiligingssystemen voor retailbedrijven.

‘Het voelde als een spagaat’, blikt hij terug op de reorganisatie. ‘Je weet dat dit het beste is voor het bedrijf. Maar je weet ook hoe rampzalig het kan uitpakken voor individuele medewerkers.’

Nooit badend in het zweet wakker geworden?

‘Nee, ik heb nog nooit ergens wakker van gelegen. Ook niet van die reorganisatie. Maar het heeft me wél geraakt. Mensen in mijn omge­ ving vonden mij in die tijd ineens een stuk minder gezellig. Ik had met veel mensen intensief samengewerkt, die kende ik goed. Vind je dat dan gek? We hebben het goed gedaan: binnen tien weken lag er een sociaal plan en wist iedereen waar hij aan toe was. Maar het is niet een fase die me veel energie heeft opgeleverd. Als het nodig is, zou ik het zo weer doen. Maar het is niet iets waar ik naar uitkijk. Saneren geeft me geen kick.’

Dertien jaar Nedap, daarvoor zeven jaar Shell. U bent honkvast.

‘Eh, ja, ik denk het wel. Ik heb niet iedere keer een nieuwe omgeving nodig om nieuwe prikkels te krijgen. Het leuke van het werk bij Nedap

42

FORUM #16/06.09.12

43

FORUM #16/06.09.12

portret

is dat een aantal dingen bij elkaar komt waar ik mij lekker bij voel. Ik heb veel met technologie. En ik vind het leuk om internationaal bezig te zijn. Het ene moment spreek je over schoon drinkwater in Oeganda, het andere moment over de thuiszorg in Groningen of energiebespa­ ring bij een winkelketen in Canada.’

Komt u als manager nog wel toe aan die praktische kant van het werk?

‘Manager? Ik bén geen manager. Om me heen zie ik veel mensen die veel tijd steken in het sturen van een organisatie. Krampachtig en onnodig.’ Hij trekt de parallel met zweefvliegen – een sport die hij in het verleden heeft beoefend. ‘Zeker in het begin ben je druk bezig om het vliegtuig in de lucht te houden. Je zit maar te trekken aan de stuur­ knuppel. Onzin, want het vliegtuig vliegt 99 procent van de tijd zich­ zelf. Dus laat het maar gaan. Nou, in een organisatie werkt het net zo. Je kunt mensen veel meer ruimte geven dan je denkt. En veel dingen gaan dan als vanzelf goed.’

Nooit de ambitie gehad om een eigen bedrijf te beginnen?

‘Ik heb er wel eens over nagedacht. Maar ik zit hier prima op mijn plek.

Een eigen bedrijf betekent ook nogal wat. Je moet veel dingen regelen.

KvK-zaken, belastingaangiftes, facturering. En je moet de financiering rond zien te krijgen. Heb je nog net een ton nodig om je business een laatste zetje te geven, moet je je ziel en zaligheid verkopen aan venture capitalists. Dat zijn nou niet de dingen waar ik echt blij van word. Ik doe liever dingen waar ik wél enthousiast van kan worden. Ben liever bezig met nieuwe technologie, het veroveren van nieuwe markten. En hier heb ik nog steeds de kans om dat te doen.’

U bent faliekant tegen duurzaamheidrichtlijnen. Bent u zo’n opstandig type?

Fel: ‘Het meetbaar maken van doelen op het gebied van maatschappe­ 44

FORUM #16/06.09.12

lijk verantwoord ondernemen vind ik echt lariekoek. Weet je wat je er mee bereikt? Dat je een hele wereld aan mensen krijgt die er geld mee verdient om indexen te maken, rapportages. Neem de mvo transparancy index. Die zegt niets over hoe goed je bent, maar alleen maar over hoe goed je er over lult. Het is toch volstrekt vanzelfsprekend dat de mensen die hier werken, werk willen doen dat er toe doet? Nie­ mand haalt het toch in zijn hoofd om een product te ontwikkelen dat lekker veel energie verstookt? Nee, ze zijn liever bezig met de ontwik­ keling van een nieuw lichtsysteem waarmee je aantoonbaar veel stroom bespaart.’

Gedreven, zo komt hij over. ‘Ik krijg er een kick van om dingen in beweging te zetten, dingen voor elkaar te krijgen.’ De kiem daarvoor werd gelegd in zijn middelbareschooltijd. ‘Ga je naar een schoolfeest als gast of help je het organiseren? Ik koos voor het laatste. Het bete­ kende de eerste paar jaar niets anders dan kratten sjouwen, tafels heen en weer schuiven en dergelijke.’ In zijn universitaire jaren ging het net zo. In die tijd was hij betrokken bij de oprichting van een studievereni­ ging. ‘Er zijn veel mensen die erover praten, maar er zijn er maar een paar die zeggen: dit is wat we gaan doen. De voldoening die zoiets oplevert is groot. Het smaakt naar meer.’

Maar kunt u ook genieten van het resultaat?

Schiet overeind: ‘Wat bedoelt u met genieten? Ik ben niet het type dat met een borrel in de ene hand en een dikke sigaar in de andere hand achterover kan leunen. Maar ik ben me wel degelijk bewust van de din­ gen die ik doe.’

vlaggetjes Zijn vader was sociaal psycholoog; hij was docent aan de universiteit van Nijmegen. Zijn moeder was huisvrouw. In het gezin met twee zussen stond ondernemerschap zeker niet centraal. Zijn studie infor­

matica wisselde hij af met werk bij een softwarebedrijf. Leuk. En het betaalde beter dan het werk in de horeca dat veel studiegenoten deden.

Van zijn inkomsten bekostigde hij zijn studie. Dat wilde hij zelf. ‘Ik vond mijn zelfstandigheid, mijn onafhankelijkheid belangrijk.’

Zijn eerste echte baan - bij Shell - was commercieel. Hij kon bij de Koninklijke aan de slag als rayonmanager. In die hoedanigheid kreeg hij zestig tankstations onder zijn hoede. ‘Het ene moment onderhan­ delde je over miljoenendeals, het volgende moment was je op pad met een kofferbak vol Shell-vlaggen om ervoor te zorgen dat op alle stati­ ons het nieuwste dundoek van de maatschappij hing. Die afwisseling sprak me aan.’

Nu, na vele jaren Shell en Nedap, valt het hem nog niet gemakkelijk om een keuze te maken tussen informatica en commercie. ‘Het klinkt een beetje als: ‘Van welk kind houd je het meeste?’ Wat ik bij verkoop wél belangrijk vind, is dat ik er een verhaal bij heb. Het verkopen van belminuten trekt me minder dan het aan de man brengen van zoiets als complexe systemen voor slimme elektriciteitsnetten.’

Drie stellingen Nederland is het paradijs op aarde ‘Ik heb geen voorstelling van wat het paradijs is. Maar ik heb veel landen gezien en het valt me iedere keer weer op hoe goed we het hier hebben.’

Burnout is een modeverschijnsel ‘Nee. Het is een resultante van een maatschappij waarin bijna niet meer wordt gekozen. Waarin je en-en-en moet. Waarin alles meteen moet én meteen succesvol moet zijn.’

Burka’s moeten in Nederland verboden worden ‘Daar doe ik even geen uitspraak over.’

perspectief Hij is vol van zijn werk. Maar gevraagd naar het hoogtepunt in zijn leven, noemt hij zonder spoor van twijfel de geboorte van zijn kinde­ ren. ‘Het zet alles weer in perspectief. Het heeft me duidelijk gemaakt dat het niet voldoende is om alleen maar succesvol te zijn in je werk, me geleerd dat je er thuis ook iets van moet maken. Als dat lukt, haal je daar weer veel energie uit. Ik denk dat mijn vrouw blij is dat ik leuk werk heb, iedere keer weer stuiterend thuiskom vanwege al die mooie dingen die ik heb gedaan. Maar ik heb er op mijn werk ook plezier van dat ik het thuis zo naar mijn zin heb.’

Zijn vrouw was hoofd personeelszaken bij een petrochemisch bedrijf.

Maar uiteindelijk koos ze voor het fulltime moederschap. ‘We hadden het idee dat we allebei zouden doorwerken. Maar bij nader inzien had ze daar geen goed gevoel bij. Ze had het idee dat ze werk en moeder­ schap niet goed kon combineren.’ Bijna verontschuldigend: ‘Het klinkt alsof ze zich voor de goede zaak heeft opgeofferd, maar zo is het niet. Maar ik ben wel blij met het effect van haar beslissing. Het bete­ kent dat de kinderen weten dat er altijd iemand thuis is.’

Voor wie doe je het allemaal?

‘Pff… Ik zou eerder vragen: waarom doe je het allemaal? De wereld is zo verschrikkelijk groot. En dan moet ík gaan zeggen waar ik het voor doe? Ik vind dat niet zo relevant. Maar een ding weet ik wel: het is zonde om je tijd te verspillen.’

‘Hoe klein het ook is wat je in je leven doet, je moet er uit halen wat er in zit. Ervoor zorgen dat je geen spijt krijgt van dingen die je niet hebt gedaan. En daarbij kan het gaan om heel lullige dingen. We hebben vier kinderen in de leeftijd van acht tot veertien jaar. Vorig jaar zijn we met ze naar Amerika geweest. Hebben daar rondgetrokken met een camper. Een geweldige ervaring.’

‘Het gaat mij niet gebeuren dat mijn vrouw en ik over tien jaar zeggen: dat hadden we destijds met de kinderen moeten doen. De kwaliteit van een beslissing wordt niet beter door er langer over na te denken. En je leert ook meer en sneller door dingen gewoon te doen.’

45

FORUM #16/06.09.12

ruben wegman 1966 Geboren in Nijmegen 1984 vwo, Nijmegen 1988 Doctoraal Informatica, Katholieke Universiteit Nijmegen 1985 Programmeur/systeemontwikkelaar, Logo Centrum Nederland 1988 In dienst bij Shell 1997 Directeur Nedap ctp 1999 Marktgroepleider Security Control, Nedap 2002 Directeur Nedap 2009 Algemeen directeur Nedap

overlevers Overlevers, doorzetters, bedrijven die na jaren nog steeds bestaan. Nederland telt er vele.

Deze rubriek blikt terug in de geschiedenis van Nederlandse bedrijven.

Royal Agio Cigars

opgericht in 1904 wat Sigarenfabrikant

Zou vader Wintermans er vertrouwen in hebben gehad toen hij zijn zoon Jacques 200 gulden leende voor het opzetten van zijn eigen sigarenfabriekje? Misschien had hij medelijden met hem. Jacques was immers

Colofon Forum is het tweewekelijkse opinieblad van ondernemingsorganisatie vno-ncw. vno-ncw vertegenwoordigt samen met de aangesloten 160 brancheorganisaties en vijf regionale verenigingen in totaal 115.000 ondernemingen. vno-ncw wordt in de regio vertegenwoordigd door: vno-ncw Noord, vno-ncw Midden, vno-ncw West, de Brabants-Zeeuwse Werkgeversvereniging (bzw) en de Limburgse Werkgevers Vereniging (lwv). Voor managers tot veertig jaar is er Jong Management.

Redactieadres Bezuidenhoutseweg 12, 2594 AV Den Haag, Postbus 93002, 2509 AA Den Haag, telefoon: 070 - 3490 165, e-mail: forum@vno-ncw.nl Forum op internet www.vno-ncw.nl Redactie Karin Bojorge (hoofdredacteur), Jiska Vijselaar (eindredacteur), Marcia Timmermans (bureauredacteur), Walter Devenijns, Remko Ebbers, Miran de Groot, Frank den Hoed, Paul Scheer

46

net zijn baan kwijtgeraakt en wilde weer aan de slag. In een schuurtje van de familie startte hij zijn werkzaamheden onder de naam A. Wintermans & Zonen.

Het schuurtje heeft een paar jaar later plaats­ gemaakt voor een fabriek. De mannen en jongens aan de tafels zijn tabak aan het sorte­ ren op kleur, grootte en kwaliteit. Met een kleine machine verwijdert de man rechts de nerf van de bladeren. Jassen en petten zijn Correspondenten Jeroen Ansink (Verenigde Staten), Philip Ebels (België), Henk Hirs (Hongarije), Maaike Homan (Spanje), Maurits Kuypers (Duitsland), Jessica Maas (Turkije), Miriam Mannak (Zuid-Afrika), Hans Moleman (China), Maaike Veen (Verenigd Koninkrijk), Frank Renout (Frankrijk), Petra Sjouwerman (Denemarken), Judith Stalpers (Japan), Edwin Timmer (Mexico), Maarten Veeger (Italië) Aan dit nummer werkten mee: Linda van Beek, Guusje Dolsma, Gertrud van Erp, Ap Fraterman, Paul van Kempen Abonnementen en adreswijzigingen Sander Kok, telefoon: 070 - 3490 336, e-mail: kok@vno-ncw.nl, issn 1384 - 2102.

Forum wordt gericht – kosteloos – toegezonden aan een groot aantal Nederlandse ondernemingen, organisaties en particulieren. Betaalde abonnementen kosten € 45 per jaar exclusief btw. Opzegging van een kosteloos abonnement kan per direct, van een betaald abonnement per 1 januari.

Hiervoor geldt geen opzeggingstermijn.

Informatie over het lidmaatschap van vno-ncw Informatie bij Rita ter Steeg, telefoon: 070 - 3490 351, e-mail: steeg@ vno-ncw.nl. Opzegging van het lidmaatschap van vno-ncw

FORUM #16/06.09.12

keurig aan de kapstok gehangen en er wordt niet gesproken.

Om naamsverwarring te voorkomen met de vestiging van broer Harrie, wordt in 1934 de handelsnaam Agio gekozen, toegevoegde waarde. De 200 gulden zal inmiddels wel zijn terugbetaald.  Tekst: Marcia Timmermans Foto: Agio, ± 1919 moet vóór 1 september van een jaar worden gedaan. Het lidmaatschap eindigt dan per 31 december van datzelfde jaar. De schriftelijke opzegging kan worden gericht aan Rita ter Steeg, coördinator lidmaatschapszaken vno-ncw, Postbus 93002, 2509 AA Den Haag.

Vormgeving Concept, basisontwerp en vormgeving: Link Design, Amsterdam Cover Foto: iStockphoto, Bojan Kontrec Drukwerk Em. de Jong bv, Visweg 8, Postbus 8, 5110 AA Baarle-Nassau Advertentieverkoop Van Vliet Bureau voor Media Advies, Frank Oudman, telefoon 023 5714745, e-mail: f.oudman@bureauvanvliet.com, Postbus 20, 2040 AA Zandvoort

Kies op 12 september voor groei

Nederland moet het weer gaan verdienen Kies voor:

Focus op ondernemen

Solide overheid

Duurzame samenleving Â

Sterk Europa

Vrije wereld

Kijk op www.vno-ncw.nl/verkiezingen2012 Initiatief van:

47

FORUM #16/06.09.12

Wat heeft de politiek in petto voor het bedrijfsleven? Wat zijn de beloftes op belangrijke ondernemersthema’s?

Vijf vragen, twintig antwoorden in vijf korte video-items van VNO-NCW en MKB-Nederland. Volg het vanaf 5 september iedere werkdag via www.vno-ncw.nl of via de speciale verkiezingsnieuwsbrief.

La

D ez o te rg w du o ur rdt H m et o oe nt t s sla oe gr pe ec ler ht

H m et o oe nt t s sla oe gr pe ec ler ht hy A p f m oth trek oe ee t b kr­ lij en ve te n H m et o oe nt t s sla oe gr pe ec ler ht

al te rt e

H m et o oe nt t s sla oe gr pe ec ler ht

W at v H m et o oe nt t s sla oe gr pe ec ler ht

ki ez en ?

H m et o oe nt t s sla oe gr pe ec ler ht

Ve H et rd p e g o er m s is er nt e o m el in e Eu sla e t ee as is te so gr no gr ror g te e e pe ch di ati ro n ler t g e ei H H H H e e e t t t m m m m et o o o o oe nt oe nt oe nt oe nt t s sla t s sla t s sla t s sla oe gr oe gr oe gr oe gr pe ec pe ec pe ec pe ec ler ht ler ht ler ht ler ht

H m et o oe nt t s sla oe gr pe ec ler ht

H m et o oe nt t s sla oe gr pe ec ler ht