Opinieblad Forum 05

Opinieblad vno-ncw Ondernemers, politiek en maatschappij

#05/08.03.12

Nieuwe muren in Europa Leidt misdaadgolf weer tot grenscontroles? actueel Lege kantoren: hoe een nieuwe crisis te voorkomen 16

achtergrond Doe-het-zelf-zorg: er kan veel, maar praktijk blijft achter 28

interview Aad Veenman: ‘Man haalt buit ­binnen, vrouw let op continuïteit’ 22

inhoud #05 Rubrieken

33

4 Opinie vno-ncw • Anti-piraterijverdrag gaat over meer dan downloaden • coen-enquête: ondernemers nog op zoek naar weg omhoog • Interne markt betalingsverkeer vraagt om snelle actie • vno-ncw Noord:Gezocht: visionairs (m/v)

8 De foto Big Brother

13 Scheer Zuinig

14 En zoon ‘Het valt niet altijd mee naast mij te werken’

33 Vereniging • Ronald de Boer leidt metaalbedrijven in Qatar • Chemie: ‘Milieuwinst kan groter’ • Personalia • ‘Zoutconsumptie moet verder omlaag’ • Bedrijfsleven helpt overheid met ­duurzaam inkopen • Kamp wil goede ondernemer van de kwade scheiden • Binnenvaart verlost van registratieergernis • Agenda • Even bellen met Jaap Uenk, Cumela Nederland • Defensie opent bemiddelingsbureau • Eerste stap opwaardering Twentekanaal in zicht • Samen naar China • Groen Nederland centraal in toerismepromotie

2

46

21 Vreemde ogen ‘Genieten van het moment’

25 Podium • Failliet of niet?

• Vijf vragen aan Bert Kemmeren, ­champignonteler van kemko in Rijsbergen • Uitspraken

40 Binnenland ‘Lochem verdient zijn rondweg’

41 Groen goed Warmen met rookgas

21

46 Buitenland Terug naar made in America?

47 Overlevers Koninklijke saan

47 Colofon

FORUM #05/08.03.12

22 16

Artikelen 10 Grens op slot, economie kapot?

Sinds de uitbreiding van de Europese Unie met landen als Litouwen en Polen is de ­criminaliteit daar gedaald en hier gestegen. Bendes roven winkels en vrachtwagens leeg.

Muur om Nederland en grenzen dicht dan maar?

16 Vastgoed staat op los zand Miljoenen vierkante meters kantoorruimte staan er leeg en verlaten bij. En het ziet er niet naar uit dat dit snel zal veranderen. ‘Uiteindelijk lost de markt het op, al zal dat een ­lang­durig en bloederig proces zijn.’ Overleven we de vastgoedcrisis?

22 Aad Veenman wil meer vrouwen Een man passeren om een vrouw te benoemen? Daar moeten mannen maar tegen kunnen, vindt oud ns-topman Aad Veenman, voorzitter van de Commissie Monitoring talent naar de top. En anders vertrekken ze maar. ‘Kwestie van gewenning.’

28 Doe-het-zelven in de gezondheidszorg?

Boeken bestellen via internet vinden we heel gewoon. Maar via een videoverbinding praten met een huisarts? Zelf je zorg organiseren met hulp van slimme ict-toepassingen levert veel op, maar is nog nauwelijks ingeburgerd. Wanneer gaan we allemaal zelf aan de slag?

42 Wouter Kolk ontregelt Hij houdt er wel van om een beetje te ontregelen. Wouter Kolk, ceo van we Fashion, heeft het nodig zichzelf uit comfortabele posities te halen. Om verder te komen. ‘Ik heb me altijd moeten bewijzen. Dat is me gelukt en ik heb het helemaal zelf gedaan.’

3

FORUM #05/08.03.12

28

opinie vno-ncw

‘Laten we het niet overdramatiseren’, stelde Herman van Rompuy deze week in Buitenhof. ‘Met 1,5 procent bezuinigen maak je geen economie kapot.’

De voorzitter van de Europese Raad heeft een punt, vind ik. De zaak op zijn beloop laten en het huishoudboekje niet op orde brengen, is geen goed plan. We moeten toe naar een sterke economie, die kan groeien en bloeien zonder dat de overheid daarvoor structureel te veel moet uitgeven.

Dat is overigens iets anders dan rücksichtslos het mes zetten in onze economie. Want fikse schade veroorzaken aan de economie kán wel degelijk. Lastenverhogingen voor burgers en bedrijven, bijvoorbeeld in de vorm van een hogere btw, zijn daarom een slecht idee.

Niemand zit te wachten op een algehele kopersstaking die tot een verdere krimp van de economie zal leiden.

Het beste wat het kabinet kan doen is met stevige hervormingen en flinke bezuinigingen – een nullijn voor zowel de overheid als de marktsector kan daar op korte termijn een belangrijke bijdrage aan leveren – toewerken naar een begrotingsevenwicht. Daar is immers uiteindelijk iedereen bij gebaat. Of daarmee meteen in 2013 een begrotingstekort van 3 procent haalbaar is, weet ik niet. Misschien dat we daar nog wat tienden van procenten boven zullen zitten.

Persoonlijk lijkt me dat niet van het allergrootste belang.

jeroen poortvliet

Kapot

Veel belangrijker is of het kabinet komt tot geloofwaardige hervormingen die structureel resultaat opleveren. Dan heb ik het over fundamentele aanpassingen van de woningmarkt, de arbeidsmarkt en de zorg. Maatregelen die echt zoden aan de dijk zetten en ervoor zorgen dat het Europese sociale model, zoals Van Rompuy dat noemt, niet ten onder gaat aan de Europese schuldenproblematiek.

Eén ding hoop ik van harte: dat de coalitiepartijen vvd en cda en gedoogpartner pvv de komende weken tijdens de moeilijke onderhandelingen voor ogen houden dat het uiteindelijk allemaal gaat om groei. Als de economie weer draait – de vooruitzichten voor volgend jaar zijn wat dat betreft gelukkig hoopgevend – en de consument er weer vertrouwen in heeft, is er veel gewonnen. Ook voor de politiek.

Bernard Wientjes Voorzitter vno-ncw

Barroso mag ook zelf tandje bijzetten bij verminderen regeldruk • Lidstaten moeten Europese regels slimmer implementeren • Dat scheelt bedrijven heel veel regeldruk • Maar Europese Commissie moet ook naar zichzelf kijken De regeldruk voor bedrijven in Europa kan sterk omlaag. Dat beloofde José Manuel Barroso, voorzitter van de Europese Commissie. Uit onderzoek dat de Europese Commissie heeft laten uitvoeren, blijkt dat de regeldruk vanuit Europa met een derde minder kan als lidstaten de regels slimmer en zonder nationale toevoegingen implementeren.

Een groep deskundigen, onder leiding van Edmund Stoiber, stelde vast dat inefficiënte nationale implementatie van eu-regelgeving een derde van de administratieve lasten veroorzaakt. Een goed voorbeeld is dat een gemiddelde aanbestedingsprocedure in de lidstaten varieert van 77 tot wel 294 dagen.

Het is goed dat Barroso dit onderzoek heeft laten uitvoeren. Het rapport Europe can do more levert onder meer 74 goede voorbeelden op van lidstaten om regeldruk te verminderen of slim te implementeren.

Daarin wordt ook het Bewijs van Goede Dienst genoemd van vnoncw en mkb-Nederland. Gemeenten kunnen daarmee hun dienstverlening aan bedrijven normeren aan de hand van tien criteria.

4

FORUM #05/08.03.12

Ook pleit Stoiber voor het uitwisselen van best practices tussen de lidstaten, het gebruik van de checklist voor goede implementatie, meer digitale oplossingen, een risicogestuurde benadering en geen nationale ‘koppen’.

Dit alles mag echter niet de aandacht afleiden van wat de Europese Commissie zelf moet oppakken. Het regeldrukprogramma van Barroso loopt halverwege dit jaar af en moet worden opgevolgd door een veel ambitieuzer programma. Daarvoor pleitten premier Rutte en elf andere eu-leiders onlangs in een brief aan Barroso en Van Rompuy, voorzitter van de Europese Raad. Europa is namelijk zelf nog steeds de grootste veroorzaker van regeldruk. Het bedrijfsleven, de economie en de concurrentiekracht van Europa zijn er bij gebaat dat dit verbetert.  www.vno-ncw.nl/regeldruk

Anti-piraterij-verdrag gaat over meer dan downloaden

wandelgangen erkent niet naar de Aanbestedings­ sp voelt zich gepakt door nma wet te hebben gekeken, maar

amp blikt k terug op terug­storting Met tegenzin geeft minister Kamp van Sociale Zaken gehoor aan het dringende verzoek van de Tweede Kamer om nu eens uit te zoeken hoe het zit met de pensioenpremiekortingen en de terugstorting van premiegelden in het verleden.

Daar had de Kamer vorig jaar al om gevraagd, maar Kamp hield tot dusver de boot af. Het zou ingewikkeld zijn om het pensioenbeleid van dertig jaar geleden te onderzoeken. Bovendien waren de kortingen en terugstortingen niet verboden en werden zij zelfs gestimuleerd door de politiek. Bedrijven in de problemen zijn op deze manier geholpen door het eigen pensioenfonds, aldus Kamp.

De Tweede Kamer, waaronder cda’er Pieter Omtzigt, wil echter weten hoeveel er in die jaren is 5

stelt dat het bij aanbieders van medische apparatuur om grote bedrijven gaat en het mkb geen rol speelt. Gesthuizen is het daar weer niet mee eens: 80 procent van de aanbieders valt onder het mkb.

Zij wil nu dat de ministers hun licht over de materie laten schijnen.

Want de nma mag dan wel een zelfstandig overheidsorgaan zijn, het valt nog altijd onder het ministerie van Verhagen. dijkstra

• Internetgebruikers maken zich grote zorgen over acta • Maar verdrag gaat over meer dan gratis muziek en films • Intellectueel eigendomsrecht geeft bedrijfsleven kans om onderzoek terug te verdienen

Gesthuizen: clusterbom

teruggestort. Omtzigt: ‘Zeker de fondsen die nu te weinig geld in kas hebben om aan hun verplichtingen te voldoen, hebben de morele verplichting snel inzicht te verschaffen.’

Kamp laat het verleden van vijf pensioenfondsen bij wijze van proef onderzoeken.

dijkstra

sp-Kamerlid Sharon Gesthuizen wil dat de ministers Verhagen van Economische Zaken en Schippers van Volksgezondheid de Nederlandse Mededingingsautoriteit (nma) op het matje roepen. Die presteerde het namelijk om een dag na de stemming over de nieuwe Aanbestedingswet ziekenhuizen op te roepen om inkoopcombinaties te vormen. Die zouden tot kostenbesparing kunnen leiden. In de (aangenomen) Aanbestedingswet is juist op initiatief van de sp en D66 een clusterverbod opgenomen, bedoeld om het midden- en kleinbedrijf een eerlijke kans te geven bij aanbestedingen door ziekenhuizen.

Gesthuizen vindt dat de oproep van de nma haaks staat op het clusterverbod. De nma is het daar niet mee eens. De toezichthouder

Omtzigt: moraal FORUM #05/08.03.12

Wie niet beter weet, zou denken dat de acta, de concept-handelsovereenkomst tegen namaak, alleen maar gaat over internet. Geen groep zo actief als de internetgemeenschap om dit verdrag tegen te houden. Maar het gaat om meer dan het illegaal aanbieden van muziek en films via bittorentsites als The Pirate Bay. Het gaat ook om de bescherming van patenten, ontwerpen en andere vormen van intellectuele eigendom. Offline en online.

Hoe groot de schade is door illegale kopieën van pillen, tassen en muziek is moeilijk in cijfers te vatten. De International Chamber of Commerce berekende dat schendingen van intellectuele eigendom elk jaar wereldwijd 2,5 miljoen banen kosten. Tussen 2006 en 2009 verdrievoudigde de hoeveelheid illegaal geproduceerde medicijnen, die aan de eu-grenzen in beslag werd genomen naar 7,5 miljoen stuks. Merkenpiraterij profiteert van onderzoek en ontwikkeling zonder daar zelf aan bij te dragen.

De zorgen die er zijn over de bescherming van privacy, moeten serieus genomen worden. Om tegemoet te komen aan de kritiek op de totstandkoming van het akkoord (zonder consumentenorganisaties) en op privacy-kwesties, heeft de Europese Commissie een verstandige stap gezet door het acta-verdrag te laten toetsen door het Europese Hof van Justitie. Daarmee wordt het ontwerpverdrag getoetst aan het juridisch speelveld in de eu.

In de tussentijd moeten nationale en Europese politici open blijven staan voor debat. Wie het hardste roept (of blogt) heeft niet per se gelijk. Het wordt nog wel eens vergeten, vooral door de internetgebruikers, maar voor niets gaat alleen de zon op. Intellectueel eigendomsrecht is voor het bedrijfsleven belangrijk om de kosten van onderzoek, ontwikkeling en creatieve inspanning bij het maken van film of muziek terug te verdienen. Wie zijn voorsprong al voor de start kwijt is, verliest zeker.  www.vno-ncw.nl/eu

opinie vno-ncw

• Ondernemers somber gestemd over eerste kwartaal • Groothandel verwacht nog wel groei • Gelukkig trekt wereldhandel weer aan Voor het eerste kwartaal van 2012 verwachten ondernemers een omzetdaling. Dat bleek vorige week uit de Conjunctuurenquête Nederland. Deze coen-enquête is het gezamenlijke conjunctuuronderzoek van de Kamers van Koophandel, vno-ncw, mkb-Nederland, het Centraal Bureau voor de Statistiek en het Economisch Instituut voor de Bouw. Dit onderzoek brengt vier keer per jaar de belangrijkste ontwikkelingen en verwachtingen van het Nederlandse bedrijfsleven in kaart, uitgesplitst naar regio en bedrijfstak.

Een positieve uitzondering vormt de groothandel, die nog een omzetstijging verwacht. De omzet van het bedrijfsleven nam in het vierde kwartaal van 2011 licht toe, hoewel de toename kleiner was dan een kwartaal eerder werd verwacht.

De werkgelegenheid in het bedrijfsleven nam in het vierde kwartaal af. De verwachting is dat deze daling zich in het eerste kwartaal doorzet.

De bouw blijft de sector met de meest negatieve omzet­ verwachtingen. Maar ook in de horeca en overige dienstverlening (reparatie, persoonlijke dienstverlening) zijn de verwachtingen negatief. Positieve uitzondering zijn de groothandelsbedrijven waar men een omzetstijging voorziet. De groothandelssector is de enige sector waar ondernemers een toename van de werkgelegenheid verwachten.

Ook het sentiment over de orderinstroom is verslechterd.

Voor het eerste kwartaal zijn de ondernemers die een krimp van de orderportefeuille voorzien in de meerderheid. Ook de winstgevendheid is in het vierde kwartaal verder verslechterd. Deze verslechtering doet zich over de volle breedte van het bedrijfsleven voor: in alle sectoren en in alle regio’s.

Een lichtpuntje is dat volgens de laatste cijfers van het Centraal Planbureau de wereldhandel volgend jaar weer flink aantrekt. Ook draait de Duitse economie nog altijd goed. Het Nederlandse bedrijfsleven zal daar zeker van kunnen mee profiteren. 

vno-ncw Noord jeroen poortvliet

coen-enquête: ondernemers nog op zoek naar weg omhoog

Gezocht: visionairs (m/v) Ruim vier decennia geleden is er in Noord-Nederland een visie ontwikkeld om de start- en landingsbaan van Groningen Airport Eelde te verlengen.

De opluchting was dan ook groot toen de Raad van State hier afgelopen maand toestemming voor gaf. Na een jarenlang proces krijgt het Noorden eindelijk een volwaardige luchthaven die de regio aantrekkelijker maakt voor nieuwe, maar ook voor gevestigde bedrijven die opereren in een internationale context.

De baanverlenging getuigt van een duidelijke visie op de versterking van onze infrastructuur. Uiteraard geldt: beter laat dan nooit, maar het heeft wel veel te lang geduurd. Dat een kleine groep mensen het proces zo lang heeft kunnen ophouden, toont aan dat we in dit land te ver zijn doorgeschoten met onze regelgeving. Zorgvuldigheid is een groot goed, maar het mag niet zo zijn dat noodzakelijke en democratisch besloten projecten eindeloos gefrustreerd kunnen worden. In dat opzicht blijft de baanverlenging van Eelde het schoolvoorbeeld van de dreigende stilstand in Nederland.

Dergelijke procedures leiden tot een bestuurlijke verkramping, waardoor we niet meer visionair naar onze infrastructuur durven te kijken. Een goede infrastructuur reikt verder dan alleen het capaciteitsvraagstuk. Ontwikkel nadrukkelijk een visie op ruimtelijk-economische structuurontwikkeling.

Kijk hoe de infrastructuur de regio kan versterken en beoordeel projecten niet alleen op de vraag of ze kostendekkend zijn. Dit gaat op voor Groningen Airport Eelde, maar ook voor bijvoorbeeld de spoorlijn GroningenHeerenveen, die uiteindelijk een betere verbinding van het Noorden met de Randstad en met Duitsland mogelijk maakt. Een project dat van groot belang is voor de ontsluiting en economische ontwikkeling van de regio, maar enkel beoordeeld dreigt te worden op rendement en betaalbaarheid.

Naast de baanverlenging van Eelde is ook de Eemshaven een goed voorbeeld van een sterke visie op ruimtelijk-economische structuurontwikkeling en een vooruitziende blik. Bijna veertig jaar geleden speelde de regio hiermee in op de industriële ontwikkelingen die ons land doormaakte.

Waren er in het begin misschien twijfels over nut, noodzaak en rendement, inmiddels is de Eemshaven uitgegroeid tot de grootste bouwput van Europa en kan zij dankzij de visionaire blik Noord-Nederland op de kaart zetten als dé energieregio van Noordwest-Europa.

Kortom: geef visionairs de ruimte!

www.vno-ncw.nl/conjunctuur

Bert van der Haar voorzitter vno-ncw Noord

6

FORUM #05/08.03.12

Interne markt betalingsverkeer vraagt om snelle actie

wandelgangen

s tudent niet voor geld naar buitenland PvdA-Kamerlid Tanja Jadnanansing maakt zich zorgen over Nederlandse studenten die naar het buitenland vertrekken omdat het daar veel goedkoper studeren is.

Aanleiding is een artikel daarover in De Pers. Is hier geen sprake van een braindrain, wil zij van staatssecretaris Zijlstra van Onderwijs weten. Nee, zegt deze, daar is ‘feitelijk geen enkele sprake van’. Hij wijst erop dat meer buitenlandse studenten in Nederland studeren dan Nederlandse studenten elders, en wil dat juist meer gelijktrekken.

Studeren in het buitenland is namelijk een goede voorbereiding op de internationale arbeidsmarkt.

7

• Single Euro Payments Area gaat 1 februari 2014 in • Op termijn levert dit kostenbesparingen op • Maar bedrijven moeten er wel op tijd mee aan de slag

dijkstra

Het kabinet wil het internationale acta-verdrag (Anti-Counterfeiting Trade Agreement ) ondertekenen, maar nu nog even niet. Het geeft daarmee gehoor aan een motie van GroenLinks-Kamerlid Arjen El Fassed. Die wil het verdrag tegen internetpiraterij eerst laten toetsen door het Europese Hof van Justitie op eventuele aantasting van grondrechten als de vrijheid van meningsuiting en informatie. Minister Verhagen van Economische Zaken en staatssecretaris Teeven van Justitie staan nog steeds op het standpunt dat het verdrag voldoet aan de Nederlandse en Europese regelgeving, maar zijn bereid tot uitstel.

Ondertussen heeft de Europese Commissie, die het verdrag al heeft ondertekend, aangegeven dat zij de zaak zelf voorlegt aan het Hof van Justitie. Verhagen en Teeven leggen de zaak daarom maar voor aan de eigen Raad van State. Uiteindelijk moeten het Europees Parlement en de 27 nationale regeringen akkoord gaan.

El Fassed: onrecht

Uit onderzoek zou blijken dat een buitenlandse studie om vier redenen wordt aangevangen.

In volgorde van belangrijkheid: persoonlijke ontwikkeling, sociale integratie, taalverbetering en onderwijskwaliteit. Dus voor het geld doen ze het niet, aldus Zijlstra.

dijkstra

i nternetpiraat mag nog even gang gaan

Het overmaken of incasseren van geld van en naar andere Europese landen moet vanaf 1 februari 2014 gemakkelijker worden. Vanaf dan komt er één Europese betaalmarkt, de Single Euro Payments Area (sepa), die barrières en verschillen bij het betalingsverkeer tussen landen wegneemt.

Het sepa-project komt niet uit de lucht vallen. Begin 2008 ging het van start met de introductie van de Europese overschrijving. De nieuwe betaalzone moet op termijn leiden tot een aanzienlijke kostenbesparing. Het betalingsverkeer over de grenzen heen wordt immers net zo makkelijk als het nationale betalingsverkeer en dure nationale betalingscircuits in Europese landen verdwijnen.

Kostenbesparingen zijn mooi, maar op de korte termijn zal er nog wel het een en ander moeten gebeuren. Ondernemingen zullen zich tijdig aan moeten passen aan de nieuwe situatie van langere bankrekeningnummers en andere Europese standaarden voor overschrijvingen en automatische incasso’s. Zulke misschien zo op het oog kleine wijzigingen werken in veel zaken in de administraties en processen van ondernemingen door. En 1 februari 2014 is niet zo ver weg meer.

Een belangrijk onderdeel van de migratie naar sepa is iban, het rekeningnummer dat nu al kan worden gebruikt voor buitenlandse betalingen. Zowel bedrijven als consumenten krijgen hiermee te maken. Daarnaast komen er gewijzigde standaarden voor overschrijvingen en incasso’s. Deze wijzigingen betekenen dat er aanpassingen moeten komen om de administratie en bedrijfsvoering iban-proof te maken. Er kunnen bijvoorbeeld gevolgen zijn voor de software. Ook moeten klanten en leveranciers tijdig worden ingelicht en het het nummer moet worden overgenomen op alle financiële correspondentie.  www.vno-ncw.nl/sepa

Jadnanansing: kenniskloof

FORUM #05/08.03.12

de foto rubrieksnaam

Big Brother Den Haag, 5 maart – Alsof ze zo dadelijk hun intrede zullen doen in het Big Brother-huis presenteren de onderhandelaars in de tussenformatie zich op de stoep voor het Catshuis aan de pers.

Deze week startten de onderhandelingen tussen de coalitiepartijen vvd en cda en gedoogpartner pvv over nieuwe bezuinigingen oplopend tot 16 miljard euro. Minister-president Mark Rutte en minister Maxime Verhagen hebben hiervoor Stef Blok en Sybrand van Haersma Buma als secondanten meegenomen. Geert Wilders laat zich bijstaan door partijgenoot Fleur Agema. Het volk laten meekijken is echter niet de bedoeling. Alle aanwezigen hebben beloofd een totale mediastilte in acht te nemen tot ze eruit zijn.

Tekst: Karin Bojorge | Foto: Bart Maat/wfa

8

FORUM #05/08.03.12

rubrieksnaam

9

FORUM #05/08.03.12

omslag

10

FORUM #05/08.03.12

Wieder Ausweis bitte?

‘We exporteren niet alleen goederen, maar ook onze misdaad.’

Dat is de conclusie van een onderzoeker van de Poolse politie.

Nu grensoverschrijdende criminaliteit toeneemt, gaan steeds meer stemmen op de grenzen te sluiten.

Tekst: Frank den Hoed | Foto: anp

Het zal je maar gebeuren: ligt een chauffeur van je bedrijf op een parkeerplaats langs de snelweg een uiltje te knappen, wordt tijdens zijn wettelijk verplichte rust de laadruimte van zijn auto leeggehaald.

Opleggers met een inbraakbestendige opbouw, professioneel hangen sluitwerk of alarmsystemen: je kunt ze geen moment onbewaakt achterlaten. Want hoeveel voorzorgsmaatregelen je ook neemt, ladingdiefstallen zijn aan de orde van de dag. En ook voor het verdonkeremanen van combinaties compleet met vracht draaien criminelen hun hand niet meer om. Naast dure consumentenelektronica doen ze bij voorkeur een greep in vrachtauto’s geladen met parfumerieproducten en kleding.

Lading weg is één ding, criminelen gebruiken ook steeds vaker excessief geweld. ‘Als iemand een gat in een zeil snijdt om lading te stelen is dat niet leuk. Maar als iemand een zijruit uit de cabine van een vrachtauto slaat en de chauffeur een pistool tegen het hoofd zet, ben je wel uitgepraat.’ Hanno Reeser, business unit manager Eastern 11

FORUM #05/08.03.12

Europe bij logistiek dienstverlener H. Essers is het helemaal zat.

Transportcriminaliteit leidde in Nederland vorig jaar tot ongeveer 350 miljoen euro schade. Uit cijfers van het korps landelijke politiediensten blijkt dat rondtrekkende bendes uit Oost- en Midden-Europa daar een steeds groter aandeel in hebben. Zeker sinds de uitbreiding van de Europese Unie met landen als Estland, Letland, Litouwen, Hongarije en Polen (in 2004) trekken zij ongehinderd naar het welvarender Westen. En er zit een patroon in hun manier van werken: vaak plegen ze in korte tijd een reeks vergrijpen, om vervolgens de aftocht te blazen richting thuisland. Daardoor is de pakkans klein.

Ook de detailhandel heeft last van de ‘snelle shoppers’ uit Middenen Oost-Europa. Diefstal met geprepareerde tassen, ram- en plofkraken, inbraken, roofovervallen, niets lijkt ze te gek. En ook hier bestaat de buit vaak uit gemakkelijk verhandelbare spullen als consumentenelektronica, parfumerieproducten en kleding. Brancheorganisatie Detailhandel Nederland schat de schade voor Nederlandse winke-

omslag Criminelen uit het land gezet

De Schengenruimte

Grensoverschrijdende criminaliteit zorgt al jaren voor hoofdbrekens. Een jaar nadat landen als Estland, Letland, Litouwen, Hongarije en Polen tot de Europese Unie en Schengen werden toegelaten, werden de eerste Kamervragen er al over gesteld.

Toenmalig minister van Justitie Ernst Hirsch Ballin stelde dat bestijding van grensoverschrijdende criminaliteit vooral moet plaatsvinden via een goede samenwerking tussen politie en justitie van de verschillende lidstaten.

Inmiddels worden ook steeds meer eu-burgers in Nederland ongewenst verklaard. In 2010 bepaalde de Immigratie- en Naturalisatiedienst (ind) voor 150 personen uit een ander Europees land, dat ze niet langer in Nederland mogen blijven.

Vorig jaar waren dat er al 230, onder wie veel Polen, Roemenen en Litouwers. Het gaat om bescheiden aantallen, maar duidelijk is wel dat de ind strenger optreedt tegen eu-burgers die zich misdragen. Uit een bescheiden proef van de ind in Amsterdam en Den Haag bleek dat het mogelijk is naast zware criminelen ook veelplegers, zoals winkeldieven of zakkenrollers, het land uit te zetten. Volgens een woordvoerder van ind is dit in de praktijk een effectief middel.

Alweer dik een kwart eeuw geleden (in 1985) ondertekenden de regeringsleiders van Nederland, België, Luxemburg, Duitsland en Frankrijk in het Luxemburgse Schengen het verdrag met dezelfde naam. De vijf landen legden in dat verdrag vast dat ze de personencontroles aan hun gemeenschappelijke grenzen (de binnengrenzen) zouden afschaffen. De zogenoemde Schengenruimte is geleidelijk uitgebreid tot zijn huidige omvang van 25 landen.

Een uitzonderingspositie is er voor Ierland en het Verenigd Koninkrijk.

liers op zo’n 250 miljoen euro op jaarbasis. Daarmee zijn de rondtrekkende criminelen goed voor een derde van de totale schade door ­winkeldiefstallen.

desastreus ‘We exporteren niet alleen goederen, maar ook onze misdaad’, zei Agata Tonder-Nowak december vorig jaar op een congres over grensoverschrijdende criminaliteit aan de Universiteit van Utrecht. Zij is hoofdonderzoekster georganiseerde misdaad van de landelijke politie in Warschau. ‘In West-Europese landen zijn meer luxegoederen te halen, de winsten zijn groter, de pakkans is klein en jullie straffen laag.’

Op dit moment staan de controles aan de Europese binnengrenzen dankzij Schengen (zie kader De Schengenruimte) op een laag pitje.

Maar er wordt steeds vaker hardop over nagedacht of die controles toch niet wat strenger zouden moeten. Om rondtrekkende criminelen buiten het land te houden en zo een einde te maken aan de golf van diefstallen door bendes uit Midden- en Oost-Europa. In Nederland voert de marechaussee incidenteel controles uit op een steenworp afstand van de grens. Inmiddels is ook het besluit gevallen dat de grenzen met camera’s bewaakt gaan worden. In Duitsland wordt gepraat over hernieuwde grenscontroles. In dit geval vanwege grootschalige smokkel- en diefstalpraktijken in het Duits-Poolse en DuitsTsjechische grensgebied.

Maar is het sluiten van de grens wel de oplossing? Niet volgens Eurocommissaris Cecilia Malmström van Interne Zaken. Zij bemoeit zich namens Europa met de binnengrenzen. Tijdens een conferentie over 12

FORUM #05/08.03.12

de toekomst van Schengen begin februari toonde ze zich bezorgd over het gemak waarmee nu naar de open binnengrenzen wordt gewezen als oorzaak van de problemen. De voordelen van die fel bevochten openheid moeten worden gekoesterd als het aan haar ligt. En als dit niet gebeurt? Dan wordt de klok in het verenigd Europa in één klap een kwart eeuw wordt teruggezet, klonk in haar boodschap door.

Het is inderdaad de vraag of het opnieuw opwerpen van grensbarrières – zeker voor een land als Nederland – niet heel nadelig zou uitpakken. We moeten het als transportland toch juist hebben van open grenzen? Ondernemer Reeser (H. Essers) hoopt dat het zover niet komt. Hij heeft het beeld van de strenge grenscontroles uit het verleden nog op zijn netvlies staan. ‘Chauffeurs waren bij de grenzen van landen als Polen en Hongarije al gauw een uur of acht tot tien kwijt om hun documenten af te handelen. Je moet er niet aan denken dat dit weer gemeengoed wordt. Een dag stilstand kost per vrachtauto al gauw tussen de 400 en 500 euro. Dat is een kostenpost waarvoor de verladers niet zullen willen opdraaien.’

intensiever Bedrijven uit transport en detailhandel zoeken de oplossing liever in een andere richting. Dat is terug te zien in het convenant dat het ministerie van Veiligheid en Justitie en Detailhandel Nederland vorige week sloten. Die overeenkomst omvat zeven acties. Het sluiten van de Europese binnengrenzen zit daar niet bij. Al was het alleen maar omdat de detaillisten realiteitszin genoeg in huis hebben om in te zien dat je het daar niet mee redt. Los van het feit dat dichte grenzen kostenverho-

jeroen poortvliet

flip franssen/hh

column scheer

Zuinig

gend werken. In het convenant staat wél de afspraak dat bedrijven op grote schaal camerabeelden en andere informatie gaan doorspelen aan politie en Justitie. En ook dat werk gemaakt gaat worden van gerichte opsporing. Verder is het de bedoeling dat er nog dit jaar een gemeenschappelijk informatiepunt komt waar winkeliers terecht kunnen voor waarschuwingsberichten over bendeactiviteiten.

In het eerder tot stand gekomen convenant Aanpak criminaliteit transportsector wordt gekozen voor grensoverschrijdende acties, zoals het op een hoger plan brengen van de samenwerking tussen de landen van de Europese Unie. Er was al een uitwisseling van gegevens met de internationale politieorganisatie Europol, maar de convenantpartners vinden dat die intensiever moet.

Inmiddels lijkt ook de Europese Commissie ervan overtuigd dat de grensoverschrijdende samenwerking op een hoger plan moet worden gebracht. Op 8 maart zijn de Europese ministers van Binnenlandse Zaken in Brussel bijeen voor overleg over de aanpak van de grensoverschrijdende criminaliteit. Wat er ook in Europees verband wordt besloten, ondernemer Reeser (H. Essers) hoopt dat de landen binnen het Schengengebied nog eens goed zullen nadenken over het idee van hernieuwde grenscontroles. ‘Als zoiets op grotere schaal gebeurt, hebben we echt een probleem.’ 

Als de ploeg van Mark Rutte niet uit het kiezen van grote ­bezuinigingsposten komt, kan die misschien inspiratie opdoen bij de clubs in de Eerste Divisie. Die moeten ook op de kleintjes letten. De Volkskrant maakte een rondje langs de velden, wat een vermakelijke staalkaart opleverde.

Bij Almere City krijgen de spelers geen leaseauto meer, en moet een aantal van hen voortaan met het openbaar vervoer naar de club. Met het oog op de reiskostenvergoeding wordt alleen nog maar in de omgeving gescout. In Tilburg, bij Willem II, rijden de spelers allemaal in een zuinige Polo Bluemotion. Dat heeft als bijkomend voordeel dat er minder onderlinge statusverschillen zijn.

Kleding is een populair bezuinigingsobject. In Dordrecht zijn de clubkostuums afgeschaft bij gebrek aan een sponsor. De ­spelers van mvv moeten het voortaan met één shirt per wedstrijd doen; een nat of vies shirt wisselen in de rust is er niet meer bij. In ­Emmen worden er zelfs geen namen meer achterop de shirts gedrukt. Dan kan het shirt worden hergebruikt als een speler vertrekt. Stukje duurzaamheid.

Bij Helmond Sport is het ontbijt op de club afgeschaft. Veendam gaat nog een stap verder: de maaltijd in een hotel op weg naar een uitwedstrijd is ingeruild voor een snelle (eigen) hap langs de snelweg. Spelers spreken geringschattend van een ‘campingclub’, het bestuur denkt dat picknicken goed is voor de teambuilding.

Het jaarverslag van Telstar had de laatste keer het formaat van – toepasselijk – een creditcard. Er werd wel een vergrootglas bijgeleverd om het geheel nog enigszins leesbaar te maken. Met de actie is slechts een paar honderd euro bespaard, maar die was dan ook vooral ludiek bedoeld. Telstar staat er namelijk relatief goed voor.

Financieel gezien dan.

Van het team van rcsv Zestienhoven waarvan ik deel uitmaak, moeten Rutte cum suis het niet hebben. Kleding, vervoer en ­proviand regelen we zelf. De oranje trainingshesjes worden bij toerbeurt zelf gewassen. Dat kunnen we hooguit minder vaak of zonder wasverzachter doen. En we zouden, om de economie te steunen, meer bier kunnen drinken na afloop.

Paul Scheer

www.vno-ncw.nl/criminaliteitsbeheersing

13

FORUM #05/08.03.12

& zoon Ondernemen zit in de genen. In deze serie vertellen ouders, kinderen, broers en zussen die samen of ieder een eigen bedrijf hebben over hun overeenkomsten en verschillen.

naam vestigingsplaats aantal medewerkers oprichter/eigenaar beoogd opvolger

14

FORUM #05/08.03.12

Slagerij-Eeterij Piet Scholten Leidschendam Zeven Piet Scholten Jean Scholten

‘Het valt niet altijd mee naast mij te werken’ Na een korte wielercarrière koos Jean Scholten toch voor de slagerij van zijn vader.

Piet is blij met de overstap van zijn zoon. ‘We kunnen uren bomen over ons vak.’

Tekst: Frank den Hoed | Foto’s: Jeroen Poortvliet/familie Scholten

Piet Scholten (57)

Jean Scholten (23)

‘Jean heeft talent, gevoel voor eten. Toen hij jong was, hielp hij al in de zaak. Het begon met een kroketje draaien en dat soort dingen. Hij heeft zich altijd betrokken gevoeld bij de zaak, hoewel hij in het begin wel zijn eigen weg is gegaan. Ik heb ’m nooit hoeven te stimuleren de slagerij in te gaan. Het is helemaal zijn eigen keuze.’

‘Ik wil graag dat hij bij andere bedrijven in de keuken kijkt. Daarom heeft hij vorig jaar nog gewerkt bij een slager in Zwitserland. Zo’n ervaring geeft hem de mogelijkheid om anders naar onze eigen zaak te kijken. Het moet ’m ook helpen bij de keuze of hij de zaak wil overnemen. Ik wil hem niet pushen. Het maakt me niet uit wat hij doet, als hij het maar met honderd procent overtuiging doet.’

‘Jean inspireert me enorm. Hij zorgt ervoor dat ik anders naar mijn vak kijk. Hij communiceert anders met klanten. En hij denkt ook na over nieuwe dingen zoals twitter. Daar was ik zelf nooit aan begonnen. We werken ook aan een eigen website. Maar we hebben het zo druk dat ik me afvraag of het daarvoor nu wel de tijd is.’

‘Ik ben zijn vader, maar ook zijn werkgever. En ik ben perfectionist.

Het valt niet altijd mee om naast mij te werken. Ik ben toch van een andere generatie. Iemand die niet omkijkt, altijd maar doorgaat, zich niet laat beïnvloeden. Wat ik begin, maak ik af. En ik leg de lat hoog. Bij jongeren is dat toch vaak anders. Maar ik vind dat hij het erg goed doet.’

‘We kunnen uren bomen over ons vak. Over zoiets als een nieuwe soort worst. We zijn nu bezig met een nieuw project: een Italiaans koeienras. Die dieren laten we biologisch afmesten. Twee weken geleden zijn we op een zondag naar de boer gegaan. Lekker kletsen, onderhandelen, in de stal kijken. Op zo’n moment heb ik echt het gevoel dat we een verlengstuk van elkaar zijn.’

‘Ik werk al gauw 80 uur in een week. Maar ik kijk niet naar tijd; ik doe lekker mijn ding. Ik neem ook niet zo snel een vrije dag. Want wat moet ik daarmee? Ik ben liever lekker bezig. Jean lijkt wat dat betreft ook wel op mij. Hij neemt bijna nooit vrij. Hij heeft een groot verantwoordelijkheidsgevoel.’

‘Ik ben begonnen als wielrenner. Reed in een opleidingsgroep onder leiding van oud-profwielrenner Jelle Nijdam. Maar dat was het toch niet. Je bent te afhankelijk van anderen. En daar houd ik niet van.’

‘Ik had het wielrennen altijd al gecombineerd met werk in de slagerij.

Om toch een beetje afleiding te hebben naast het sporten. De stap naar de slagerij was dus niet zo groot. Het werk bevalt me prima. Je kunt er zoveel creativiteit in kwijt. Ik heb een bakkersopleiding en een koksopleiding gevolgd. Ik ben dus altijd al met eten bezig geweest.’

‘We zijn aardig aan elkaar gewaagd, gaan alleen voor het beste. Piet staat gelukkig open voor kritiek. Natuurlijk komt het weleens voor dat ik iets verzin waar hij weinig in ziet. Maar dat maakt het ook wel weer leuk. Een beetje wrijving is nooit verkeerd. Het brengt je wel weer naar een ander niveau. Het triggert je.’

‘Het is de zaak van m’n vader. Als ik het voor het zeggen had zou ik sommige dingen wel anders aanpakken. Zoals het personeelsbeleid.

We doen veel moeite om ons verhaal aan de man te brengen. Maar af en toe heb ik het gevoel dat ons personeel niet de kennis in huis heeft om ons product op dezelfde manier te verkopen.’

‘Piet is een echte ambachtsman. Hij investeert heel veel in het product.

Dat is belangrijk. Maar ik denk dat de communicatie met de klant nog belangrijker is. We moeten meer laten zien waarmee we bezig zijn.

Hoe speciaal dat is. Door actief gebruik te maken van social media zullen meer mensen ons weten te vinden.’

‘Hij wil nu nog graag overal zijn vinger achter hebben. Logisch, hij heeft er keihard voor gewerkt om het bedrijf te maken tot wat het nu is.

Over een jaar of drie, vier zou ik het wel willen overnemen. Het lijkt me leuk als hij dan nog wat in de zaak zou doen. Maar ik wil dan niet afhankelijk van hem zijn.’

‘Het is nu nog even buffelen. Ik maak lange werkweken, werk graag alleen. Maar er komt natuurlijk een moment dat dit niet meer gaat. Dat het verstandig is om er voor een paar dagen per week een chef of slager bij te nemen. Want dat heb ik bij m’n vader wel ervaren: een onder­ nemer krijgt geen vrij, die kóópt vrij.’ 

15

FORUM #05/08.03.12

goed fout actueel

met vastgoed?

16

FORUM #05/08.03.12

De Nederlandsche Bank waarschuwt voor een nieuwe financiële crisis. Oorzaak: de uit de hand gelopen vastgoedmarkt. Er is niet gebouwd voor de toekomst, maar voor de leegstand. Hoe bang moeten we zijn voor spookkantoren?

Tekst: Paul Scheer | Foto: Xinhua/hh

In Utrecht verbouwen studenten een leegstaand kantoor zelfstandig om tot studentenflat. De aannemer levert materiaal en verzorgt de elektra en het loodgieterwerk. Als de studenten 48 uur klussen (vooral gipswandjes plaatsen), krijgen zij 10 procent korting op de huur.

Het is een wat ludieke oplossing voor een serieus, nijpend probleem: de leegstand van kantoorruimte. Momenteel staat bijna 15 procent van de kantorenvoorraad leeg, terwijl de ‘normale’ leegstand, die juist goed is voor de markt, rond de 5 procent ligt. En het ziet er niet uit dat de huidige leegstand snel zal verdwijnen als de economie aantrekt.

Want de beroepsbevolking krimpt en werken kun je tegenwoordig overal. Dat betekent dat er wat moet gebeuren met die miljoenen vierkante meters ongebruikte kantoorruimte: er een andere bestemming aan geven, slopen of goedkoper in de markt zetten. Dat houdt dus wel een waardevermindering – van miljarden euro’s – in voor de eigenaren van die panden, of een extra investering in het ombouwen tot woonruimte of een hotel.

Jan Sijbrand, directeur toezicht van De Nederlandsche Bank, waarschuwde onlangs voor een derde financiële crisis, na de krediet- en de eurocrisis. De afwaardering zal financiële gevolgen hebben voor 17

FORUM #05/08.03.12

actueel

BRON: NVM

Van de kantoorvoorraad staat op dit moment zo'n 15 procent leeg...

50 miljoen m2 7,5 miljoen m2

...op dat oppervlak hadden zo'n 650 duizend werknemers kunnen zitten...

650.000

e­ igenaren, beleggers en banken die zelf hebben belegd in vastgoed of leningen hebben verstrekt. Als het vertrouwen in de financiële markt daardoor wegsijpelt, zou een derde grote crisis wel eens op de loer kunnen liggen. Rabo-topman Piet Moerland gaf bij de presentatie van de jaarcijfers vorige week toe dat dnb terecht alarm sloeg over de ­risico’s. ‘We hebben die waarschuwing ter harte genomen en zijn nog eens goed naar de vastgoedportfeuille gaan kijken.’

paniek zaaien De kantorencrisis vergelijken met de krediet- en de eurocrisis is overdreven, vindt Dirk Brounen, hoogleraar vastgoedeconomie aan de universiteit van Tilburg. Nederlandse banken hebben volgens hem al waarde afgeboekt en zullen niet in zulke grote problemen komen dat weer staatssteun nodig is. Ook de gevolgen voor de pensioenfondsen vallen wel mee. ‘Grote fondsen als abp en pggm hebben weinig vastgoed in hun portefeuille.’ Bovendien hebben banken en pensioenfondsen vooral belangen in vastgoed dat nog wel goed loopt. Het ‘zwakkere’ vastgoed moet het meer hebben van particuliere beleggers en buitenlandse (Duitse) partijen.

18

FORUM #05/08.03.12

...als de trend van de laatste jaren doorzet, wordt dat leegstandpercentage nog hoger 15 % 11 % 6% 4% 1995

2000

2005

2012

Paniek zaaien over de leegstand helpt niet, stelt de hoogleraar. Maar er is wel iets van een centrale regie nodig om het probleem aan te pakken.

Sinds de eeuwwisseling is er flink doorgebouwd. Projectontwikkelaars wisten banken en andere beleggers te verleiden te participeren in nieuwe projecten. Huurders werden met kortingen overgehaald om zich voor langere tijd te verbinden aan nieuwe kantoorpanden. Dat gaf beleggers weer voldoende vertrouwen. Gemeenten hoorden de kassa rinkelen en gaven met plezier grond uit voor nieuwbouw, zonder zich de vraag te stellen of al die nieuwe kantoren wel nodig waren.

Met de kredietcrisis van 2008 kwam de klad in de kantorenmarkt.

Bedrijven maakten een pas op de plaats met nieuwbouwplannen. Er werd echter nog wel stevig doorgebouwd, want een eenmaal begonnen project, waarmee jaren zijn gemoeid, leg je niet zomaar stil.

Bovendien leefde nog lang het idee dat op voorraad, voor de toekomst werd gebouwd.

Bouwen op voorraad werd echter steeds meer bouwen voor de leegstand. Daar kwam nog iets bij. Hoogleraar Brounen: ‘Er is een verduurzamingslag gaande. Huurders willen een modern kantoor met een groen label. Ze zijn bereid om nog relatief jonge panden te verrui-

BRON: EIB

Berekend op basis van de rijksnorm van 11,7 m2 per werknemer

TE KOOP

TE HUU

R

VER

KOC

HT

BRO

N: N

VM

VE

RD RHUU

...terwijl er 355.000 m2 aan nieuwe kantoorruimte werd opgeleverd...

BRON: NVM

Vorig jaar stond 7 miljoen m2 te koop of te huur...

...en werd 1 miljoen m2 ook daadwerkelijk verhuurd of verkocht...

len voor nieuwbouw. De levensduur van kantoren wordt daarmee korter, wat juist níet duurzaam is.’

Het gaat dus niet alleen om verouderde kantoren die eigenaren niet meer aan de straatstenen kwijt kunnen raken, maar ook om panden die nog goed functioneren en met een opknapbeurt nog jaren mee kunnen. Vaak is de locatie minder aantrekkelijk geworden. Tien jaar geleden werden kantoorparken aan de rand van steden langs de snelwegen aangelegd. Goed bereikbaar met de auto, was het devies. Tegenwoordig is dat niet meer voldoende. Je moet als bedrijf ook goed bereikbaar zijn met het openbaar vervoer, en dan met name met de trein.

Big is ook niet langer beautiful. Het nieuwe werken schrijft voor dat werknemers overal kunnen en willen werken: op kantoor, thuis en onderweg. Ze vliegen de hele dag in en uit. Dat betekent dat het bedrijf met veel minder vierkante meters uitkan – niet iedereen heeft elke dag een eigen kamer nodig – en dat een locatie met parkeerplekken én een station in de buurt de heeft.

De economische crisis zorgt de komende tijd voor minder nieuwbouw, maar daarmee verdwijnt de leegstaande oudbouw niet. Brounen: ‘De vastgoedmarkt helemaal vrijlaten werkt niet. De partijen die op die 19

FORUM #05/08.03.12

...en 135.000 m2 werd gesloopt of herbestemd

markt actief zijn kunnen niet over hun eigen schaduw heen stappen.

Ze hebben de afgelopen jaren goed gegeten van de groei van de kantorenvoorraad, maar willen de rekening niet in hun eentje betalen.’

De overheid werkt met de betrokken marktpartijen aan een nationaal convenant om de leegstand aan te pakken. Daarin zouden maatregelen moeten zitten om herbestemming en sloop makkelijker en goedkoper te maken. Herbestemming is nu nog vaak een kostbare zaak, en zelfs duurder dan nieuwbouw. Een belegger laat het pand dan liever langer leeg staan.

In de discussie over te nemen maatregelen wordt ook het principe van ‘ruimte voor ruimte’ genoemd: nieuwbouw mag alleen als een leegstaand pand van dezelfde afmeting uit de markt wordt genomen. ‘Dat is lastig één op één te doen’, zegt Jan Fokkema, directeur van de Neprom, de Vereniging van Nederlandse Project Ontwikkeling Maatschappijen. ‘Eigenaren van bestaande panden gaan dan achteroverleunen en projectontwikkelaars komen in een afhankelijke relatie terecht.

Het zou wel kunnen werken op landelijke schaal.’

Ook andere partijen in de vastgoedsector hebben moeite met zo’n strakke ruimte voor ruimte-norm. Die zou geen recht doen aan de

actueel

Verhuizen voor bereikbaarheid

Quotum voor nieuwbouw

In de discussie over leegstand wordt regelmatig verwezen naar het voorbeeld van Capgemini. Het advies- en ict-bureau verhuist volgend jaar het hoofdkantoor binnen Utrecht, van industrieterrein Papendorp naar Leidsche Rijn. De eigenaar van het bestaande pand, cbre Global Investors, vindt dat hierbij sprake is van oneerlijke concurrentie, omdat de gemeente de grond van de nieuwbouw met korting heeft verkocht. Capgemini zou gekozen hebben voor het geld en laat een relatief nieuw pand leeg achter.

Volgens Hans Scholten, directeur transition management bij Capgemini, ligt het toch iets anders. ‘Nieuwbouw was nooit het plan. Verhuizen doe je ook niet even als bedrijf. Maar we wilden terug in omvang vanwege het nieuwe werken. Van 42.000 m2 gaan we naar 21.000 m2, de helft dus. We hadden best in een kleiner deel van het bestaande pand willen blijven, maar vonden de huurprijs niet marktconform.’

Het bedrijf bestudeerde vervolgens veertig leegstaande panden, maar die konden niet tippen aan de voordelen van nieuwbouw op een plek met de snelweg én een treinstation in de buurt.

Scholten: ‘Gezien de discussie zou het voor ons wel goed zijn als voor het huidige pand snel een nieuwe huurder wordt gevonden.

Het is een duurzaam gebouw en voelt nog als nieuw aan, dus dat was het probleem niet. Zonder nieuwe huurder is het straks het mooiste leegstaande kantoor van Nederland.’

Amsterdam is en blijft een van de populairste kantorenlocaties van Nederland, maar dat betekent niet dat daar niets leegstaat.

Sterker: Amsterdam heeft te kampen met een leegstand van 20 procent (1,3 miljoen m2). Vorig jaar is een Kantorenstrategie opgesteld om dat percentage naar beneden te brengen. Niet kwantiteit en het aanbod moeten leidend zijn, maar kwaliteit en vraag. Als eerste gemeente heeft Amsterdam een leegstandsverordening ingesteld: na zes maanden leegstand moet de eigenaar van een pand zich melden bij de gemeente. Gezamenlijk wordt dan gezocht naar een nieuwe huurder. Als de eigenaar weigert om mee te werken, dan wijst de gemeente een nieuwe huurder aan en kan een boete worden opgelegd.

De stad is onderverdeeld in vier deelgebieden voor kantoren: krimp, balans, beperkte groei en groei. Als quotum voor nieuwbouw is 40.000 m2 per jaar vastgesteld. De nieuwbouw moet duurzaam en alternatief bruikbaar zijn. Van het gebouw is 70 procent voorverhuurd en de grondprijs is marktconform.

Amsterdam heeft ook een ‘kantorenloods’ aangesteld. Die helpt eigenaren bij de transformatie van panden, matcht vraag en aanbod, en loodst partijen door de gemeentelijke organisatie, procedures en regels.

regionale verschillen. Tweederde van de leegstand is verdeeld over twintig gemeenten, en die bevinden zich vooral in de Randstad.

We moeten ook weer niet doorschieten in de aanpak van de leegstand, waarschuwt fgh Bank, de vastgoedpoot van de Rabobank, in het Vastgoedbericht 2012. De bank erkent dat de ‘waarde-explosie van de afgelopen twintig jaar heeft geresulteerd in een volstrekt ongezonde situatie. Dat die nu wordt gecorrigeerd is zuur voor iedereen, maar het heeft ook een helende werking. Vastgoed is geen snelle geldmachine.’

Maar de ‘orkaan van negativisme en de collectieve zelfkastijding’ waarvan nu sprake lijkt, is ook weer niet nodig, aldus fgh. ‘Wij verwachten geen permanente ijstijd voor het vastgoed.’

Alles wordt nu over één kam geschoren, beaamt Jan Fokkema van de Neprom. ‘Uiteindelijk lost de markt het zelf op, al zal dat een langdurig en bloederig proces zijn. Maar alles is beter dan een nieuwbouwstop, want dat is het paard achter de wagen spannen.’

Bedrijven zullen altijd behoefte hebben aan nieuwbouw, want de omstandigheden kunnen altijd veranderen. Of het nu groei, krimp, fusie of het nieuwe werken is. Wat er aan bestaande kantoorruimte voorhanden is, of wáár dat is, kan niet altijd aan de nieuwe eisen voldoen. Het kan alleen geen kwaad om eerst goed uit te zoeken of dat echt zo is, alvorens de eerste paal de grond in te slaan. 

bouwstop Wat volgens de sector wél nodig is, is een grotere rol voor de provincies. Nu komt het voor dat naburige gemeenten elkaar de loef proberen af te steken met het binnenhalen van bouwprojecten. De verwachte opbrengst van de verkoop van grond is niet zelden de basis waarop gemeenten hun begroting hebben vastgesteld. En die opbrengst valt nu tegen. De provincie staat letterlijk boven de gemeentelijke deelbelangen en kan het regionale belang vooropstellen. Als twee gemeenten vechten om een been, kan de provincie als scheidsrechter optreden.

Het is de vraag of de rijksoverheid ook zo’n sterk sturende rol moet krijgen op een markt die het uiteindelijk toch van vraag en aanbod moet hebben. De rijksoverheid kan wel faciliteren met regelgeving die een snelle aanpassing van bestemmingsplannen mogelijk maakt, en belastingmaatregelen om herbestemming en sloop te vergemakkelijken. Te denken valt aan het afzien van overdrachtsbelasting bij herbestemming van panden, of het aftrekbaar maken van herbestemmingskosten.

20

FORUM #05/08.03.12

vreemde ogen

‘Genieten van het moment’

Maryte Klizs (31) Nationaliteit: Canadese Functie: projectmanager Uxus Design Hier sinds: 2011

‘Mijn eerste kennismaking met Nederland was in 2007. Ik had een overstap in Amsterdam en besloot een paar dagen te blijven. Het was precies met Koninginnedag, een overweldigende ervaring. Ik heb de Nederlanders toen leren kennen als enthousiast, gek en warm.

Dat soort publieke feesten heb je niet in Canada. Daar zijn ze overigens wel wat netter, als je kijkt naar de rotzooi die achterblijft na zo’n feest.’

‘Toen ik solliciteerde op deze functie, woonde ik in Valencia. Daar werkte mijn man, een Belg.

Na een stressvolle loopbaan in Canada had ik besloten in Spanje een sabbatical te nemen.

Maar ik ben ambitieus en kreeg al snel het gevoel dat ik geen bijdrage leverde aan de maatschappij. Het probleem was alleen dat je in Spanje zonder Spaans niet aan het werk komt, en dat de economie in het slop zat. Via internet kwam ik min of meer toevallig bij Uxus terecht. Ik heb toen vrij impulsief besloten naar 21

Nederland te gaan. Mijn man is meegekomen en zet hier nu een eigen bedrijf op.’

‘De verschillen met Spanje zijn groter dan de verschillen met Canada. In eerste instantie het weer. De kou van een paar weken geleden deed me juist sterk aan Canada denken. Een ander verschil zijn de openingstijden van winkels. Die gaan veel vroeger dicht dan in Spanje en Canada. Bovendien kun je maar in relatief weinig winkels met je creditcard betalen. Dan het eten, zeker in vergelijking met Spanje. Ik ben niet zo’n vlees- en aardappeltype. De restaurants zijn duur gezien de kwaliteit, en de service is belabberd: langzaam, onhandig en onvriendelijk.’

‘Wat me wel bevalt, is dat mensen hier lang zijn, net als ik. Eindelijk krijg ik eens geen commentaar, alsof ik een freak of nature ben. Ik ben hier met mijn collega-reuzen. Verder spreekt het dorpse van Amsterdam me aan.

Iedereen doet hier alles op de fiets, terwijl je in FORUM #05/08.03.12

Canada de auto pakt. De grachten worden ook volop gebruikt: in de zomer met bootjes en in de winter met schaatsen. Dan zie je weer die gekte van Nederlanders, het genieten van het moment. En het ondernemerschap, met het verkopen van glühwein op de gracht.’

‘We hebben het hier nu goed naar ons zin, maar op een gegeven moment zullen we verder trekken. Scandinavië fascineert mij wel, terwijl mijn man meer van een warm klimaat houdt. Nee, niet terug naar Canada. Een prima land om op te groeien, maar ik ben toch wel kritisch op Noord-Amerika, bijvoorbeeld op het consumptiepatroon. En ik ben gewoon te nieuwsgierig om terug te gaan naar het bekende.’  Tekst: Paul Scheer Foto: Sam Rentmeester

actueel

‘Je zult maar slachtoffer worden van quota’ Het gaat langzamer dan hij dacht: meer vrouwen naar de top.

Maar ‘het net versneld ophalen’ door quota is geen oplossing.

Aad Veenman, voorzitter van de commissie monitoring talent naar de top, denkt nog tien jaar nodig te hebben.

Tekst: Karin Bojorge | Foto’s: Christiaan Krouwels

Nederland stond onlangs weer flink in zijn hemd. Uit onderzoek van Mercer onder 41 landen in Europa, het Midden-Oosten en Afrika, blijkt dat Nederland hekkensluiter is als het gaat om het percentage topposities dat bekleed wordt door vrouwen. We laten – met 19 procent – nog net landen als Egypte en de Verenigde Arabische Emiraten achter ons.

Waarom doet Nederland het zo slecht?

‘Historisch kende Nederland maar weinig werkende vrouwen. Inmiddels scoort Nederland hoog op de arbeidsparticipatie van vrouwen, maar nog steeds heel laag in het aantal fulltime banen. En aan de top zijn het toch eerder voltijdbanen.’

Bedrijven hebben de neiging om vrouwen qua carrière af te schrijven als ze ervoor kiezen parttime te werken. Is dat terecht?

‘Absoluut niet. Het idee dat zo iemand dan niet serieus met zijn werk bezig is, is een 22

grove belediging voor die persoon. Hoeveel mannen zijn er niet die voltijds werken maar ernaast ook nog allerlei parttime functies vervullen? Maar dan geldt dat ineens níet als deeltijd. Er zijn bovendien steeds meer mannen met een zogenoemde papadag. Dat is dus ook gewoon deeltijd. ’ ‘Bedrijven moeten functies op een andere manier met elkaar verbinden en deeltijd gestructureerd inzetten. Ik verwacht dat het nieuwe werken daarbij zal helpen.’

Hebt u zelf wel eens een vrouw gevraagd meer uren te gaan werken voor een ­promotie?

‘Jazeker. En sommigen zeiden: ‘Het komt me nu in deze fase van mijn leven even niet uit.’

Anderen zeiden: ‘Ja graag.’ Als mensen eenmaal door dat spitsuur van een jong gezin heen zijn, hebben ze daar grote interesse in.

Zeker als ze ook daarvoor al serieus zijn genomen.’

FORUM #05/08.03.12

‘Maar het grote verschil zit hem niet eens in dat aantal uren. Dat zit hem in iets heel anders. Als een man wordt gevraagd voor een promotie, ben je nog niet eens uitgesproken of hij heeft al ‘ja’ gezegd. Maar een vrouw voelt zich veel meer betrokken bij haar huidige functie. Die denkt: ‘Ik ben nu verantwoordelijk voor dit team, moet ik dat zomaar loslaten?’ En: ‘Kán ik het wel?’ Mannen zijn sneller geneigd te springen en dan zien ze wel. Dat kan dus soms ook hartstikke fout gaan. Vrouwen zijn veel behoedzamer, willen eerst afwegen. Terwijl in zo’n masculiene organisatie het vaak gaat van: ‘Dit is het voorstel, maar ik moet het wel morgenochtend weten’. Als een vrouw daar wat langer voor nodig heeft, wordt dat geïnterpreteerd als dat ze geen ambitie heeft. Of er wordt gedacht: zou ze het soms écht niet kunnen?’

En dus vragen ze de volgende keer liever iemand die wat meer op henzelf lijkt…

‘Ja, maar met een divers samengesteld bestuur

kom je tot betere besluiten. Dan moet je dus niet alleen mikken op mannen boven de 55.

Bovendien: als er bij de selectiecommissie geen vrouw zit, maak je het jezelf ook wel erg lastig. Laat op zijn minst een vrouw meekijken bij het beoordelen van potentie. Die snapt de redenering, kan de vertaalslag maken. Het is als met de hunters en de farmers. Mannen halen de buit binnen en dan op naar de volgende. Vrouwen zijn meer bezig met de continuïteit. Denken alvast na over het volgende seizoen, gaan anders om met risico. Daarom moet je ook een combinatie maken voor betere besluitvorming.’

Wordt die enkele vrouw die het bestuur haalt niet simpelweg overruled door de mannen?

‘De invloed van vrouwen in zo’n team is groter dan vrouwen altijd denken. Als er in een bestuur vier mannen en één vrouw zitten, zal ze gemiddeld meer gewicht in de schaal leg23

gen dan die één vijfde. Omdat ze andere dingen naar voren brengt en de rest kan helpen om het te snappen.’

Dat is natuurlijk leuk, maar als er net een crisis speelt of een zware overname voor de deur staat, speelt zo’n bestuur liever op safe met de benoeming van een man.

‘Dat zal best zo werken, maar als je allemaal op elkaar lijkt, dan bereik je dus niet het beste voor je onderneming. Bovendien: als je kijkt naar de besluitvorming die ten grondslag ligt aan de crisis, dan moet er toch een belletje gaan rinkelen. Ik zeg niet dat er geen crisis zou zijn geweest als er meer vrouwen in de top hadden gezeten, maar hij was ongetwijfeld wel minder diep gegaan.’

Maar in ons bedrijf kán het gewoon niet, hoor je ook vaak.

‘Een bouwbedrijf, dat ook bij het charter is aangesloten, laat zien dat dat dus een mythe FORUM #05/08.03.12

Wie is Aad Veenman?

Aad Veenman was tot 2009 president-­directeur van de ns en daarvoor bestuurs­voorzitter van Stork.

Momenteel is hij commissaris bij onder andere Achmea, TenneT en Draka. Als voorzitter van de Commissie Monitoring Talent naar de Top houdt hij toezicht op na­leving van het Charter Talent naar de Top. Bij het Charter zijn inmiddels meer dan tweehonderd werkgevers aan­gesloten die samen meer dan zevenhonderdduizend werknemers in dienst hebben. Bedrijven die het Charter ondertekenen committeren zich aan meetbare diversiteitdoelstellingen en laten zich elk jaar monitoren op de behaalde resultaten.

actueel Krijgt Nederland quota?

Nederlandse bedrijven groter dan 250 werknemers hebben tot 2016 de tijd om te zorgen voor minimaal 30 procent vrouwen in raden van bestuur en raden van commissarissen. Wie niet aan dit streefcijfer voldoet, krijgt geen sanctie opgelegd, maar moet het wel uitleggen in het jaarverslag. Als bedrijven niet aan 30 procent komen, dreigt wetgeving.

Ook vanuit Brussel komt de roep om quota. Het Europees parlement deed daartoe eind februari een oproep. Ook eurocommissaris Viviane Reding stelde deze week dat er te weinig vooruitgang wordt geboekt door bedrijven.

is. Dat je ook daar tot diversiteit binnen de organisatie kunt komen.’

Hoeveel vrouwen hebt u benoemd in uw tijd bij Stork?

‘Stork was heel erg een mannelijke organisatie. Iets minder bij onderdelen als textieldruk en service. In die tijd heb ik er niet zoveel mee gedaan, dat is meer gekomen toen ik bij ns kwam. Maar bij Stork zag ik al wel dat het uitstekend ging met de vrouwen op de proces­ afdeling. Dat heeft me toen wel aan het denken gezet.’

‘Bij de spoorwegen is 50 procent van de klanten vrouw. Toen heb ik gezegd: dan kan het toch niet waar zijn dat de organisatie heel anders is samengesteld? Gelukkig werkten er al veel vrouwen bij de ns, maar we hebben behoorlijke stappen gezet. Zelfs bij de machinisten, toch een machoberoep. En toen ik wegging is er een vrouw bijgekomen in de raad van bestuur.’

Ging dat makkelijk of hebt u daarvoor ook wel eens benoemingen moeten opleggen?

‘Er zijn maar weinig dingen die van een leien dakje gaan, maar ik heb nooit benoemingen geblokkeerd of doorgedrukt. Wél wilde ik weten: wie gaan er over de selectie en staat daar een vrouw bij? En waarom staan er niet voldoende vrouwen op de eerste lijst? Dus ik stuurde er wel op.’

24

Meer vrouwen benoemen, betekent meer mannen passeren.

‘Ik ben nooit zo gevoelig voor anciënniteit.

Het gaat erom hoe mensen zich verder kunnen ontwikkelen. Ik denk ook niet dat het makkelijker is om een vrouw te passeren dan een man. En als een man daar niet tegen kan, dan gaat hij toch? Daar moet je niet gevoelig in zijn.’

Hebt u dat wel eens meegemaakt?

‘Nee, maar dat is misschien omdat ik daar heel helder in ben. Ik heb overigens wel mensen meegemaakt – ook vrouwen – die eraan moesten wennen. In mijn vroege Stork-tijd was ik eens een keer van plan om een vrouw hoofd te maken van een bureau. Eén van die mannen zei toen: ‘Ik vind alles best, maar ik ga niet onder een vrouw werken.’ Ik zei: ‘Prima, maar het gaat wel door.’ En natuurlijk is hij gebleven, dat is puur een kwestie van gewenning.’

Doet het iets met de status van een functie als een vrouw hem bekleedt?

‘Nee! De samenstelling van het takenpakket bepaalt de functie, dus het zou heel onterecht zijn als de status af zou hangen van of iemand een man of een vrouw is.’

Maar dat betekent niet dat het niet gebeurt.

‘Ik sluit niet uit dat mannen in de omgeving die perceptie hebben. Maar als management FORUM #05/08.03.12

moet je dan zeggen: ‘Daar is geen sprake van!’

Daarom ben ik ook zo benauwd voor quota.

Dan kun je in een situatie komen dat je water bij de wijn gaat doen bij de eisen die je stelt.

Dan ben je zelf bezig met functie-inflatie.’

Toch lijken quota onafwendbaar. Of denkt u dat we het streefcijfer van 30 p ­ ro­cent vrouwen in de top in 2016 nog gaan halen?

‘Dan zouden er nu wel heel grote sprongen gemaakt moeten worden. Dat kan alleen door het net versneld op te halen. Dan vis je in een keer de hele kweekvijver leeg en heb je daarna een probleem. Daar moet je erg voor oppassen.’

‘Tellingen aan de top zijn interessant, maar de bewegingen eronder zijn interessanter. Het ongeduld van de politiek die alles binnen haar eigen regeerperiode geregeld wil zien, is daar niet echt behulpzaam bij. Daarnaast wil je als vrouw natuurlijk ook niet op excuusposities terecht komen. Je zult maar slachtoffer worden van quota.’

Wat is dan wel realistisch?

‘Bij de toezichthoudende functies gaat het snel. Zij het dat de wetgeving die het aantal commissariaten maximeert, behoorlijk wat roet in het eten gooit. Voor de raden van bestuur denk ik dat tien jaar genoeg moet zijn. En ja, dat kan zonder quota.’  www.vno-ncw.nl/vrouwen

belrondje

Failliet of niet?

Ruim zesduizend bedrijven moesten in 2011 de tent sluiten, volgens de laatste cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek. Dat aantal kan in 2012 wel eens oplopen tot elfduizend met een totale schade van 3 miljard, meldde Graydon vorige week. Wat kunnen ondernemers doen om faillissement te voorkomen?

Tekst: Karin Bojorge | Foto’s: Christiaan Krouwels, Sam Rentmeester en Nout Steenkamp

Kees Hoendervangers / Mandev Benelux (trainingsbureau, verkoop trainingen) / Zeist

‘Heldere strategie ontbreekt’ ‘Veel kleine ondernemers gaan niet failliet door hun slechte product. Het heeft vaak meer te maken met gebrek aan kapitaal. Sinds de crisis hebben we in Nederland een slechte betaalmentaliteit. Vooral grote bedrijven hebben hun betaaltermijn opgeschroefd. Die betalen pas na drie of vier maanden. Kleine ondernemers kunnen dat niet trekken.’

René Doors / Crystal Group / Bergen (no cure-no pay adviesnetwerk voor bedrijfsondersteuning)

‘Helft onnodig failliet’ ‘Als je kijkt naar de economie zal het aantal faillissementen alleen maar stijgen. Veel bedrijven, bijvoorbeeld in de bouw, hebben hun vermogen opgegeten. En die markt wordt slechter. Toch wachten ondernemers vaak te lang met ingrijpen, is mijn ervaring. Ze zien het probleem te laat, of ze wíllen het niet zien. Soms schamen ze zich. Zo’n ondernemer voelt zich verdomd alleen en krijgt zelfs privéproblemen.’

‘Er zijn vaak ook stevige maatregelen nodig. Er moeten bijvoorbeeld mensen ontslagen worden. Dat is pijnlijk als je met die mensen je bedrijf hebt opgebouwd. Dan is het beter om er iemand van buiten bij te halen.’

‘Niet elk bedrijf is te redden. De crisis is ook de tijd dat het kaf van het koren wordt gescheiden. Maar minimaal de helft van de bedrijven zou niet om hoeven vallen. Je kunt als ondernemer niet overal goed in zijn. Daarom moet je op tijd de juiste mensen met de juiste expertise inschakelen.’

Annelies Batelaan / Batelaan kunststoffen / Warmond

‘Schandalig betalingsgedrag’ ‘In het begin van de crisis werd het kaf van het koren gescheiden. Maar de zwakkere bedrijven zijn inmiddels weg. Wat ondernemers nu parten speelt, is het slechte betalingsgedrag. Ik heb een grote klant met een betalingstermijn van negentig dagen. Dan moet ik maanden voor­ financieren. Dat is schandalig. Want ik kan niet tegen mijn leveranciers zeggen dat ze zolang op hun geld moeten wachten.’

25

‘Daarnaast gaan kleine ondernemers ook failliet omdat ze geen duidelijke strategie hebben. Ze hebben wel een aanbod van producten, maar vragen zich niet genoeg af: wie ben ik en welke markt bedien ik? Het probleem is niet dat ze teveel kosten maken, dat valt vaak wel mee, maar hoe ze acquireren. In goede tijden blijft dat een beetje verdekt: er wordt toch wel afgenomen. Maar nu wordt er heel goed overwogen. En wordt alleen afgenomen bij diegenen die heel helder hebben wat ze bieden. Je moet tegenwoordig meer leveren op het gebied van kwaliteit en service. Als je nog net zo verkoopt als twee jaar geleden, dan ga je failliet.’

FORUM #05/08.03.12

‘Ik kan daar heel boos om worden, want als je een product levert, moet je toch gewoon betaald krijgen? Iedereen moet boter bij de vis leveren. Niet pas na drie maanden.

Dit kan je als ondernemer echt de kop kosten. Want als je leveranciers gaan morren, krijg je op een gegeven moment je spullen niet meer.’

‘Ik vind dat grote bedrijven misbruik maken van hun machtspositie. De oplossing is simpel: laten we allemaal binnen dertig dagen betalen. Dat heb ik ook altijd gedaan.

Maar nu kan ik het niet meer. Ik vind het vreselijk om dat tegen mijn leveranciers te moeten zeggen.’

vijf vragen aan

bert kemmeren

‘Boetes maken geen indruk’ Minister Kamp gaat hard optreden tegen misstanden in de champignonsector.

Onderbetaalde Bulgaren, Roemenen en Polen de oogst laten plukken, wordt niet langer getolereerd. Eindelijk, zegt champignonkweker Bert Kemmeren uit Rijsbergen. ‘Hoe hoger de straf, hoe beter.’

Is er zoveel mis in de champignonsector?

‘Er wordt op grote schaal oneerlijk geconcurreerd door kwekers die Bulgaarse, Roemeense of Poolse bedrijven inhuren om de oogst te plukken. Die buitenlandse bedrijven betalen hun medewerkers veel minder dan ik omdat zij zich niet aan de Nederlandse wet houden.

Daar valt natuurlijk niet tegenop te concurreren als je je als kweker wel probeert netjes te gedragen. De gevolgen zie ik om me heen: kwekers vallen bij bosjes om.’

Wat merkt u er zelf van?

‘Ik heb een innovatie doorgevoerd op mijn bedrijf waarmee ik 60 tot 70 procent op mijn gaskosten bespaar. Normaal doe je zo’n investering om onder de streep meer over te houden. Om je winst te verbeteren. Ik heb die besparing nodig om gaten te vullen. Dat is toch triest. Ik werk volgens de regels. Dat zou 26

toch normaal moeten zijn. Deze week kreeg ik als een van de eersten een zogenoemd Fair Produce-keurmerk uitgereikt van minister Kamp. Dat houdt in dat ik me aan de regels houd, mijn medewerkers niet uitbuit en naar Nederlandse maatstaven betaal. Eigenlijk is het van de zotten dat ik daarvoor een keurmerk krijg. Dan ben je als branche wel erg ziek. Als automobilist krijg je toch ook geen keurmerk als je je netjes aan de snelheidregels houdt?’

U bent er wel gelukkig mee dat minister Kamp hard gaat optreden?

‘Zeker. En hij kan me niet hard genoeg optreden. De boetes die de Arbeidsinspectie uitdeelt, zijn allang ingecalculeerd door collega’s die zich niet aan de regels houden. Daar zijn ze echt niet van onder de indruk. Sluiting na drie overtredingen, waarmee de minister nu dreigt, dat zou pas echt helpen. Ik vraag me alleen af of overtredingen uit het verleden dan ook meetellen. Als er met een schone lei wordt begonnen en pas na de invoering van de nieuwe regels geteld wordt, duurt het nog wel heel lang voordat de sector weer gezond is.’

Had de branche niet zelf iets moeten doen dan?

‘De problemen zijn lang gebagatelliseerd.

‘Ach, dat valt wel mee’, werd er dan gezegd.

Maar in een paar jaar tijd is het enorm uit de FORUM #05/08.03.12

hand gelopen. En zijn er veel bedrijven die probeerden op een eerlijke manier te produceren kapot gegaan. Ik ben in elk geval blij met initiatieven als Fair Produce. Maar het zou ook enorm helpen als supermarkten, retailers dit ondersteunen door alleen nog eerlijk geproduceerde champignons af te nemen en een eerlijke prijs te betalen.’

Komt het nog goed met de champignons?

‘Ik hoop het wel. Nu zou ik mijn eigen zoon niet eens aanraden ook champignons te gaan telen. Treurig, want we hebben jongeren juist hard nodig voor vernieuwing, frisse ideeën.

Ik schiet zelf niets op met deze publiciteit, maar ik hoop wel er ogen mee te openen. In de politiek, maar ook in andere sectoren. In de aardbeienteelt of waar ook, zou het precies zo kunnen gaan. Als ik dat kan voorkomen, dan heb ik tenminste iets bereikt. En via een omweg profiteren wij daar misschien ook van. Als in de hele keten eerlijk gehandeld wordt, wordt oneerlijke concurrentie ook bij ons uitgebannen.’  Tekst: Jiska Vijselaar | Foto: Piet den Blanken

uitspraken

‘Ik lieg nooit. Ik jok nooit. En ik lek ook nooit.’ afm-topman Ronald Gerritse, Management Team van 23 februari

‘Als je het openbaar bestuur aan de zwijnen overlaat, kom je al snel in de buurt van het afhakken van handen of de doodstraf.’

Econoom Rick van der Ploeg in het Financieele Dagblad van 25 februari

‘We moeten linksom uit de crisis komen.’

PvdA-voorzitter Hans Spekman, Elsevier van 25 februari

‘Deze crisis is intellectueel ijsschotsen lopen voor economen.’

Econoom Bas Jacobs in de Volkskrant van 3 maart

‘Liever een aangekleed Europa van de vaderlanden dan een doorgedraaid creatuur van naïeve dromers en gigamarktspelers.’

Alfons Dölle, bijzonder hoogleraar rug en voormalig lid Eerste Kamer cda, nrc Handelsblad van 24 februari

‘Mijn partij mag nooit illusies verkopen.’

PvdA-coryfee Frans Timmermans, Elsevier van 25 februari

‘Tussen ons en de sp’ers staat één ding in de weg: hun programma.’ vno-ncw-directeur Niek Jan van Kesteren, Vrij Nederland van 3 maart

‘Democratie is te belangrijk om er een spelletje van te maken.’

Haags cda-wethouder Karsten Klein, Trouw van 23 februari

‘Ik zou veel liever in een jurk lopen dan in een broek. Dat geknél om je ballen!’

Adriaan van Dis in de Volkskrant van 3 maart

27

FORUM #05/08.03.12

achtergrond

28

FORUM #05/08.03.12

PatiĂŤnt kan zelf aan de bak in de gezondheidszorg

De gezondheidszorg staat aan de vooravond van een digitale revolutie. PatiĂŤnten die via internet of slimme ict-toepassingen hun eigen zorg organiseren: er kan al veel en er komt nog veel meer aan. Ruim baan voor e-health?

Tekst: Sang-Ah Yoo | Foto: iStockphoto, beeldbewerking Link Design

Internetbankieren, boeken bestellen via internet, inmiddels vinden we dat allemaal heel gewoon. Maar via een videoverbinding praten met een huisarts of met een gezondheidsapp zien aan welke huidaandoening je lijdt?

Zorgverlening op afstand, oftewel e-health, is nog nauwelijks ingeburgerd.

Toch kan het veel opleveren. Gemak en geldbesparing bijvoorbeeld. Stel een werknemer heeft trombose. Normaal gesproken gaat hij om de twee weken naar een prikpost om de stollingstijd van zijn bloed te laten onderzoeken.

Maar met een handig meetapparaatje kan diezelfde werknemer zelf zijn bloed prikken, gewoon op de werkvloer, en de bloedwaarden doormailen naar de arts. Die geeft vervolgens de dosis van de te gebruiken medicijnen door. En werknemers kunnen ook op een digitaal spreekuur komen, of online recepten aanvragen.

De voordelen hiervan laten zich raden. Bij een goed georganiseerd aanbod van e-health hoeven werknemers onder werktijd minder vaak naar huisarts, ziekenhuis of geestelijke gezondheidszorg. Dat levert een productiviteits29

FORUM #05/08.03.12

achtergrond

winst op van 1 miljard euro, rekenden onderzoeksbureau ape en de Erasmus Universiteit Rotterdam onlangs uit. En dat staat weer gelijk aan een winst van minstens drie arbeidsuren per werknemer.

Dat niet alleen: e-health kan een oplossing zijn voor ernstige maatschappelijke kwalen.

Met dank aan de vergrijzing hebben over zo’n ­twintig jaar 1,6 miljoen mensen zorg nodig in plaats van de huidige 1,2 miljoen.

Nu al is duidelijk dat we daar bij lange na niet voldoende hulpverleners voor hebben.

Personeelstekorten in de zorg zijn er al en die groeien alleen maar verder naar zo’n 450 duizend in 2025. Ook de kosten dreigen te exploderen. Arbeidsbesparende technologieën, zoals e-health, kunnen dan een oplossing bieden. Het scheelt niet alleen mensen, maar ook geld. Digitale zorgverlening bij chronische ziektes als astma, diabetes, hartfalen en depressie levert de zorg nog eens een besparing

Wat is e-health?

E-Health is het gebruik van informatie- ­en communicatietechnologie (ict) ter ondersteuning of verbetering van de gezondheid en de gezondheidszorg. Denk aan videocontact met thuiszorgmedewerkers, domotica of telemonitoring van patiënten met chronische aandoeningen.

30

op van circa 110 miljoen euro, rekenden ape en de Erasmus Universiteit voor.

big business Technisch is er al van alles mogelijk. Zo zijn er zelfdiagnostische tests voor het vaststellen van een blaasontsteking, het meten van bloeddruk, het ijzergehalte in het bloed of glucose.

Naar de prikdienst of het ziekenhuis gaan, is dan niet meer nodig. Ook zijn er slimme medicijndoosjes op de markt, die op afstand kunnen bijhouden of medicijnen trouw geslikt worden.

Hightechbedrijven, ict-ondernemers in de zorg, allemaal kijken ze reikhalzend uit naar de dag dat zorgverleners massaal digitaal gaan. De topsector Life Sciences en Health kondigde onlangs al aan dat private partijen maar liefst 202 miljoen euro gaan investeren in technologische innovaties onder meer gericht op e-health.

De vraag vanuit patiënten – de klant dus – naar dit soort toepassingen groeit ook, vol-

gens de Nederlandse Patiënten Consumenten Federatie. Want een groot voordeel is dat een patiënt dankzij e-health toepassingen meer regie krijgt over zijn eigen zorg, en meer verantwoordelijkheid voor zijn gezondheid. Vooral jongere en hoogopgeleide patiënten vinden dat prettig, zegt de patiëntenfederatie.

weerstand Jammer genoeg zijn veel zorgaanbieders en hun patiënten nog onvoldoende op de hoogte van wat er allemaal mogelijk is op het gebied van e-health, zegt Daan Dohmen, directeur van Focus Cura Zorginnovatie. Een project- en installatiebureau voor technologie in de zorg en naar eigen zeggen marktleider. De technologische ontwikkelingen zijn nauwelijks bij te benen voor veel zorgondernemers. En wat ook niet helpt, volgens Dohmen, is dat technologiebedrijven weliswaar geweldige dingen maken, maar dat die niet altijd aansluiten bij de vraag

Doe-het-zelf in de gezondheidszorg

1

Met zelftests

Niet meer naar een laboratorium of ­ziekenhuis voor bloedafname? Er bestaan al allerlei tests die thuis zijn uit te voeren. Daarmee is vast te stellen of leefstijl en medicatie zo zijn dat een aandoening niet wordt verergerd. Zo zijn er zelf­diagnostische tests voor het vaststellen van een blaasontsteking, het meten van bloeddruk, het ijzergehalte in het bloed, glucose en het meten van bloedwaarden voor mensen die stolsels hebben gehad.

FORUM #05/08.03.12

2

Met slimme ­medicijndoosjes

Slimme medicijndoosjes kunnen bij­ houden of je wel trouw je medicijnen slikt. Zo’n doosje is gekoppeld aan een website, waarop netjes wordt geregistreerd of je je medicijnen wel inneemt.

En vergeet je je medicatie, dan krijg je vanzelf een reminder.

Zowel aanbieders als cliënten moeten er vertrouwen in hebben dat het systeem veilig werkt. Maar die zekerheid is er niet zolang standaarden en kwaliteitseisen rondom e-health niet verder ontwikkeld zijn. Is een videonetwerk in de zorg in strijd met privacy regels? Wie is er verantwoordelijk als het systeem het laat afweten en iemand daardoor overlijdt? Dat is nu nog nergens vastgelegd.

van de patiënt. ‘Die zou veel eerder bij het proces betrokken moeten worden.’ Dat zorgt nu nog wel voor weerstand bij patiënten.

Ook bij zorgaanbieders leven de nodige reserves. Niek Brandenburg, huisarts bij huisartsenpraktijk De Esdoorn in Dordrecht, is blij dat zijn cliënten afspraken maken via internet en dat hij als arts online consult kan geven, maar hij is ook sceptisch. ‘Ik kan niet luisteren naar organen, niet voelen. E-health zal nooit de activiteiten van de huisarts vervangen’, waarschuwt hij. Daarnaast: ‘Iedereen kan zorg aanbieden via internet. Vooral als arts en patiënt elkaar niet persoonlijk kennen, bestaat het gevaar dat de kwaliteit niet wordt bewaakt. Daar moet je op blijven letten.’

Zaken rond veiligheid en privacy moeten daarom goed worden vastgelegd. Als dat niet geregeld is, weerhoudt dat veel zorgverleners ook om met e-health in zee te gaan, aldus de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen.

3

M et een ­digi-psycholoog

Als je psychische problemen hebt, kun je naar een psycholoog gaan.

Maar er ­bestaan ook e-mental health ­programma’s speciaal voor mensen met ­psychische klachten of aandoeningen.

Die zijn gericht op het stellen van een diagnose, het bepalen van een behandelplan en helpen vaardigheden te ontwikkelen om klachten te verhelpen en nieuwe te voorkomen.

31

financiering Ook de financiering speelt ambitieuze zorgondernemers parten. Die is in de zorg immers zeer complex. Zorgaanbieders krijgen voor hun zorg en diensten betaald via de Zorgverzekeringswet (uitgevoerd door de zorgverzekeraars), de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (uitgevoerd door regionale zorgkantoren) en de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (uitgevoerd door gemeenten). ‘De patiënt past vaak niet in de hokjes, waarin de financiering

4

Met e-lotgenoten en de e-diëtist

Thuis chatten met lotgenoten? Kan allemaal via social community sites.

Daar kan contact gelegd worden met lotgenoten, kunnen ervaringen over aandoeningen worden uitgewisseld en informatie bijeengesprokkeld worden.

PatientsLikeMe.com (allerlei aandoeningen) of Proud2BeMe.nl (anorexia) zijn daar voorbeelden van. Op deze sites kun je chatten met lotgenoten, maar ook met hulpverleners zoals een psycholoog of diëtist.

FORUM #05/08.03.12

is onderverdeeld’, legt Dohmen (Focus Cura Zorginnovatie) uit. Een voorbeeld: een patiënt thuis verzorgen in plaats van in het ziekenhuis, kan de zorg een enorme besparing opleveren.

Maar het kost het ziekenhuis geld omdat een ziekenhuis wordt afgerekend per behandeling.

Dohmen: ‘Dat stimuleert de ontwikkeling van e-health natuurlijk niet, want degene die de investering doet in de techniek, heeft er niet per se de revenuen van.’

En dan speelt er nog iets, zegt Dohmen. ‘Soms wordt een behandeling alleen vergoed als een patiënt fysiek bij de dokter aanwezig is. Als diezelfde patiënt in een community (een speciale website; red.) zijn arts raadpleegt, krijgt hij die vergoeding niet. Dan is de lol er snel af.’

‘E-Health is bijvoorbeeld een mooi middel als het gaat om het bevorderen van zelfmanagement bij de patiënt. Maar de toegevoegde waarde van e-health moet wel eerst bewezen worden voordat we het vergoeden’, zegt

achtergrond

Pieter van Haren, manager Zorgvernieuwing bij Coöperatie vgz. Dat ‘testen’ van e-health toepassingen neemt veel tijd in beslag en dat houdt een snelle uitrol tegen. Maar volgens Van Haren kan het niet anders. ‘Er zijn veel cowboys binnen de digitale zorgverlening. Bestaande kwaliteitsstandaarden moeten ook voor e-health gelden.’

samenwerken Er moet dus nog behoorlijk wat gebeuren wil e-health in Nederland goed van de grond komen. Het zou in elk geval al helpen als zorg­ instellingen en ict-leveranciers om de tafel gaan zitten om vraag en aanbod beter op elkaar af te stemmen, vindt Edith van der Bent van ActiZ. ActiZ is de organisatie van zorgondernemers in onder meer verpleeg- en verzorgingshuizen.

‘En brancheorganisaties kunnen hun leden ook informeren over wat er allemaal mogelijk is op het gebied van e-health. Toolkits ontwikkelen voor professionals over het gebruik van digitale

toepassingen in de zorg. Partijen moeten veel meer met elkaar samenwerken.’

Maar het uitbouwen van ict-voorzieningen moet binnen zorgorganisaties ook hoger op de agenda worden gezet, vindt Jan de Boer, partner bij kpmg. Hij deed onderzoek naar de succes- en faalfactoren van e-health. ‘Zorg blijft in Nederland hetzelfde, ook al is de technologie inmiddels met stappen vooruit gegaan. Alsof je nog cassettebandjes gebruikt, terwijl iedereen al is overgestapt op mp3-spelers.’ Dat betekent volgens De Boer ook dat er meer geïnvesteerd moet worden in ict. Nog niet de helft van de leden van de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen is actief bezig met het ontwikkelen van nieuwe e-health oplossingen.

Daar zal zeker verandering in komen, verwacht Daan Dohmen (Focus Cura Zorginnovatie), als zorgverleners meer bereid zijn samen te werken om nieuwe technieken te ontwikkelen in plaats van elkaar alleen als concurrent te zien.

Betere hulp door het wereldwijde web?

Behalve websites voor patiënten, zijn er ook e-healthtoepassingen bedacht die juist artsen beter laten samenwerken door de doctor-to-doctor relatie te verbeteren.

ParkinsonNet is een voorbeeld van een in Nederland ­ontwikkeld professioneel netwerk op internet voor ­patiënten met Parkinson. Binnen het netwerk werken ­zorgverleners die Parkinsonpatiënten behandelen nauw samen. Neurologen, fysiotherapeuten, ergotherapeuten, logopedisten, oefentherapeuten, diëtisten, verpleeg­ kundigen, huisartsen en mensen uit de thuiszorg doen mee aan het netwerk. Zo kunnen behandelingen beter op elkaar worden afgestemd. Uit onderzoek blijkt dat die afstemming tot een kostenbesparing leidt. Bijvoorbeeld doordat patiënten minder vaak in ziekenhuizen opgenomen hoeven worden. De totale kostenbesparing bij de ­behandeling van Parkinsonpatiënten wordt geschat op 15 tot 20 miljoen euro per jaar als artsen en andere zorg­ verleners samenwerken in ParkinsonNet.

32

FORUM #05/08.03.12

‘Banken hebben ook gezamenlijk platforms ontwikkeld waarmee ze zaken doen, terwijl ze ook nog steeds concurreren. Waarom zou dat in de zorg niet kunnen?’ En het zou ook helpen, zegt hij, als er meer geïnvesteerd wordt in het op grote schaal uitrollen van nieuwe succesvolle concepten. ‘Nu hollen we nog veel te veel van de ene leuke innovatie naar de andere.

Dat is weggegooid geld als innovaties niet ook op grote schaal worden ingevoerd.’ Tot slot is er een taak voor de politiek, meent Dohmen.

‘Waarom zou een zorgondernemer nu een ehealthoplossing promoten bij patiënten als hij daardoor geld misloopt? Want geen behandeling betekent nu: geen geld. Minister Schippers van Volksgezondheid is al bezig het zorgstelsel om te bouwen, maar zoiets kost tijd. Ook patiënten, zorgverleners en zorgverzekeraars kost het tijd die omslag te maken.’  www.vno-ncw.nl/gezondheidszorg

rubrieksnaam

Ronald de Boer leidt metaalbedrijven in Qatar klaas jan van der weij/hh

Chemie: ‘Milieuwinst kan groter’

Wordt Ronald de Boer fme’s man van 200 miljoen? De brancheorganisatie hoopt van wel. Zij heeft de oud-voetballer aangetrokken als smeermiddel bij het verwerven van opdrachten rond het Wereldkampioenschap voetbal in Qatar in 2022.

De Boer is van 25 tot en met 28 leider van een handelsmissie van fme. De brancheorganisatie voor de metaalsector koos voor De Boer omdat hij van 2005 tot 2008 onder contract stond van Qatarese clubs en daardoor de weg weet in de voetbalwereld van dat land om het Nederlands bedrijfsleven daar te Ronald de Boer (links) en zijn broer Frank in Qatar. De introduceren. De oud-international oud-international hielp de Golfstaat ook bij het winnen hielp de golfstaat bij het winnen van van het WK-bid het wk-bid.

Qatar wil van wk 2022 een groots evenement maken. Dit betekent dat de sportfaciliteiten enorm moeten worden uitgebreid. Zo moeten er negen nieuwe stadions worden gebouwd, worden drie bestaande stadions gerenoveerd en zal de capaciteit worden vergroot. Naast het wk wil Qatar ook de Olympische Spelen in 2020 naar de Golfregio halen. Het organiseren van dergelijke grootschalige evenementen vergt de komende tien jaar grote investeringen in de infrastructuur, bouw, en beveiligingssector.

Voor de toelevering aan het ek 2012 in Polen en Oekraïne bracht fme ook een bedrijvencluster bijeen. Naar schatting heeft dit ek de Nederlandse industrie zo’n 200 miljoen euro aan opdrachten opgeleverd. Door nauwe samenwerking zal Nederland zich de komende jaren stevig profileren in Qatar, als adviseur rondom sport en evenementen en als partner in de ontwikkeling van infrastructuur. Nederland heeft een uitstekende reputatie op het gebied van sport. Nederlandse technologieën worden al jaren toegepast in de Golfregio voor onder ander energie, luchthavens en watertechnologie.

De Vereniging fme-cwm organiseert de handelsmissie in samenwerking met de Nederlandse ambassade in Doha, en wordt hierbij ondersteund door abn Amro, die een belangrijke rol speelde bij het aantrekken van De Boer, Orange Sports Forum en de knvb. www.fme.nl/missieqatar 33

FORUM #05/08.03.12

Grote chemiebedrijven dreigen door nieuwe milieuregels straks veel geld kwijt te zijn aan maatregelen die relatief weinig uithalen. De vnci wil dat bedrijven de ruimte krijgen om het geld effectiever in te zetten.

Aanleiding voor het pleidooi van de branchevereniging van de chemische industrie is het plan om bedrijven met een grote impact op het milieu te laten vallen onder de algemene regels voor bedrijven die vallen onder de Wet milieubeheer.

Gevolg daarvan is onder meer dat kleine stookinstallaties van deze bedrijven minder stikstof (nox) mogen uitstoten, terwijl hun bijdrage aan de totale emissie van die bedrijven klein is. Het is voor bedrijven niet aantrekkelijk om de stookinstallaties te optimaliseren, omdat voor hetzelfde geld elders grotere emissiereducties mogelijk zijn.

De vnci verwacht veel van een aanpak volgens het zogenoemde bubble-concept. Daarbij kijken controleurs niet naar de uitstoot per schoorsteen, maar naar de totale uitstoot van een fabriek. Die uitstoot wordt dan gemeten op één punt. De emissie-eis geldt dan alleen daarvoor. Volgens de organisatie geeft deze aanpak bedrijven de ruimte te investeren in maatregelen die de grootste ­milieuwinst opleveren. www.vnci.nl

vereniging rubrieksnaam

personalia

Boele Staal

‘Zoutconsumptie moet verder omlaag’ De zoutconsumptie van Nederlanders moet nog verder omlaag. De Federatie Nederlandse Levensmiddelen Industrie (fnli) sluit zich aan bij die conclusie in een rivm-rapport dat op 22 februari verscheen.

Het rapport Zoutconsumptie van kinderen en volwassenen in Nederland laat volgens de fnli eens temeer zien dat er verder moet worden gewerkt aan het verlagen van de gemiddeld te hoge zoutconsumptie van de Nederlandse consument. De organisatie stelt dat de levensmiddelenindustrie hard bezig is met het verlagen van het zoutpercentage in producten.

De fnli zegt met haar Actieplan zout een volgende stap in zoutverlaging te hebben gezet. In fase 2 van dat plan noemen individuele levensmiddelenproducenten en een aantal ­brancheorganisaties voor hun eigen ­productassortiment doelstellingen op het gebied van zoutreductie. www.fnli.nl

Robbert van den Broek, directeur Glasindustrie Ben Evers, ­versterkt per 9 februari het algemeen bestuur van vno-ncw. Hij doet dit ­namens de Glas Branche Organisatie als opvolger van Bonnie Heeren.

Robbert van den Broek

Autobranche tegen nóg strengere geluidseisen De Nederlandse overheid vindt het voorstel van de Europese Commissie over het geluidsniveau van motorvoertuigen niet ambitieus genoeg en pleit voor strengere toekomstige geluidseisen. De rai Vereniging is daar niet blij mee.

De Commissie bracht haar voorstel begin december uit; in maart wordt het behandeld.

Het voorstel is gericht op een reductie van het

omgevingsgeluid. Die moet worden bereikt door een nieuwe testmethode voor het meten van geluid, lagere geluidsgrenswaarden en aanvullende bepalingen over geluid in de typegoedkeuringsprocedure. Daarnaast omvat het voorstel van de Commissie minimumgeluidvoorschriften voor elektrische en hybride elektrische voertuigen. De eisen uit het voorstel zullen ervoor zorgen dat het verkeer 2 tot 3 dB stiller wordt. www.raivereniging.nl

Zorgverzekeraars voor prestatie­bekostiging ggz Minister Schippers van Volksgezondheid wil in de geestelijke gezondheidszorg (ggz) prestatiebekostiging invoeren.

Zorgverzekeraars Nederland (zn) ziet wel wat in dat plan, maar vindt het tempo waarin dat moet gebeuren wel ambitieus.

Schippers wil de zorgverzekeraars ook in de geestelijke gezondheidszorg meer risico laten nemen. Dat kan, vindt zn, maar dan moet die

34

Nieuw lid algemeen bestuur vno-ncw

glasindustrie ben evers

Boele Staal is de nieuwe voorzitter van de raad van toezicht van het St. Antonius Ziekenhuis. De voormalige commissaris

van de Koningin van Utrecht volgt Hans Adriaansens op die recent afscheid nam.

Staal is naast zijn werkzaamheden voor het Antonius Ziekenhuis ook actief als voorzitter van de Nederlandse Vereniging van Banken en als commissaris bij zorgverzekeraar onvz. Staal is daarnaast plaatsvervangend ondernemerslid van de ser, waar hij vno-ncw vertegenwoordigt. hermien lam

Harrie Noy wordt commissaris bij de Koninklijke Bam Groep. Na een dienstverband van 37 jaar zal hij in mei zijn huidige werkgever arcadis verlaten. Noy heeft achttien jaar deel uitgemaakt van de raad van bestuur, waarvan twaalf jaar als ceo en voorzitter. Hij wordt opgevolgd door Neil McArthur, die vorig jaar is benoemd tot lid van de raad van bestuur. De huidige directeur Europa Stephanie Hottenhuis, wordt op de komende aandeelhoudersvergadering voorgedragen voor benoeming als lid van de raad van bestuur.

FORUM #05/08.03.12

ontwikkeling wel gelijk op moet gaan met het vergroten van de voorspelbaarheid van de zorgkosten en sturingsmogelijkheden voor de verzekeraars. Verder zou de bewindsvrouw voldoende geld beschikbaar moeten stellen, zodat de verzekeraars kunnen voldoen aan hun zorgplicht. Verzekerden moeten altijd kunnen rekenen op voldoende goede en betaalbare zorg, aldus de organisatie. www.zn.nl

rubrieksnaam

Een schrikkeldag levert een extra dag op. Maar: ook 24 uur extra kans om bijvoorbeeld auto-, inbraakTekst of brandschade op te lopen. Het Centrum voor url Verzekeringsstatistiek heeft berekend dat een schrikkeldag verzekeraars zo’n 21 miljoen euro kost. Dat is het gemiddelde schadebedrag per dag voor de meest voorkomende verzekeringen.

Verzekeraars schieten er door die extra dag niet bij in. Ze hebben er – zo benadrukken ze zelf – in de premieberekening al rekening gehouden: de jaarpremie wordt op basis van 365¼ dagen berekend. www.verzekeraars.org

Bedrijfsleven helpt overheid met duurzaam inkopen mvo nederland

schrikkelschade Kop

veel belangstelling Een kwart van de Nederlanders die nog geen motor rijdt, zou dat wel willen. Dit meldt de bovag op basis van onderzoek van de Koninklijke Nederlandse Motorrijders Vereniging. De organisatie benadrukt het belang voor jongeren om nog dit jaar hun motorrijbewijs te halen. Vanaf 2013 gelden nieuwe regels. Die houden (onder meer) in dat pas na drie examens en op 22-jarige leeftijd met de zwaarste motoren mag worden gereden.

Directe toegang tot de categorie ‘onbeperkt’ is dan pas mogelijk vanaf 24 jaar. Nederland telt nu ongeveer 1,4 miljoen mensen met een motorrijbewijs (rijbewijs A). www.bovag.nl

door naar Schiphol Jarenlang is gediscussieerd over het doortrekken van de Noord/Zuidlijn naar Schiphol.

Ondernemersvereniging oram heeft zich altijd hard gemaakt voor deze zogenoemde Schipholvariant. Nu de Stadsregio Amsterdam, de gemeenten Amsterdam en Amstelveen en stadsdeel Zuid 225 miljoen euro investeren, lijkt een einde te komen aan de discussie en geven overheidspartijen de voorkeur aan de Schipholvariant. Ook het Rijk draagt minimaal 75 miljoen euro bij aan het project. oram ziet dit als een uitgelezen kans om het gebied tussen de luchthaven en Amsterdam verder te ontwikkelen en de bereikbaarheid ervan te verbeteren. www.oram.nl

35

Mark Huis in ‘t Veld (mvo Nederland) en Jan Willem van der Meer (nevi) bezegelden met hun handtekeningen het vervolg op een advies aan de overheid over duurzaam inkopen

nevi Netwerk en mvo Nederland tekenden donderdag 23 februari een samenwerkingsovereenkomst om duurzaam inkopen door de overheid te bevorderen.

Vorig jaar adviseerden nevi en mvo Nederland, eigenaar van de mvo Nederland Academie, samen met vno-ncw, mkbNederland en De Groene Zaak de overheid over de professionalisering van haar duurzaam inkoopbeleid. Aansluitend daarop nemen beide partijen nu zelf het initiatief om overheidsinkopers en in- en verkopers uit het bedrijfsleven voldoende bagage te geven voor het nieuwe duurzaam inkopen.

Zij doen dat onder andere door gezamenlijk workshops, trainingen en masterclasses aan te bieden over dit onderwerp.

FORUM #05/08.03.12

De gezamenlijke opleidingen zijn een ­middel om inkopers van overheden en ­inen verkopers uit het bedrijfsleven concrete handvatten te bieden voor duurzaam inkopen. Ook komen overheid en bedrijfsleven zo meer met elkaar in contact, onder andere door middel van informatiesessies en marktontmoetingen. nevi is een netwerk en kennisinstituut van en voor inkoopprofessionals werkzaam in profit en non profit. mvo Nederland is een kennis- en netwerkorganisatie voor bedrijven met mvo-ambitie. De twee organisaties hebben eerder samengewerkt, onder andere bij de ontwikkeling van een online ketenmanagement game. www.mvonederland.nl

vereniging rubrieksnaam

Kamp wil goede ondernemer van de kwade scheiden Minister Kamp van Sociale Zaken en Werkgelegenheid heeft op 27 februari 2012 het eerste Fair Produce certificaat uitgereikt aan champignonteler Bert Kemmeren uit Rijsbergen. De minister riep de sector op om zelf verantwoordelijkheid te nemen om een einde te maken aan misstanden in de sector.

Het certificaat van de Stichting Fair Produce Nederland garandeert dat producten afkomstig zijn van bedrijven waar een sociaal personeelsbeleid wordt gevoerd. Dat wil zeggen uitbetaling van een fair loon volgens Nederlandse maatstaven. Het keurmerk moet de zorg over bijvoorbeeld uitbuiting van (buitenlandse) werknemers wegnemen. De Stichting heeft tot doel eerlijk produceren in de hele food en agrisector te stimuleren en begint in de champignonsector. Het keurmerk wordt gecontroleerd door een onafhankelijk certificeringbureau.

Kamp: ‘Met het keurmerk kunnen de goede ondernemers van de kwade gescheiden worden. Hierdoor moet het vertrouwen in de sector terugkomen.’ De minister van Sociale Zaken reikte de eerste vier certificaten uit als opmaat tot een conferentie over het nut van een certificaat voor sociaal personeelsbeleid. Tot teleurstelling van de champignontelers bleek dat Ahold het keurmerk niet wil onderbrengen in zijn Puur & Eerlijk-label. ‘Voldoen aan wettelijke normen is voor ons niet voldoende om Fair Produce gecertificeerde producten op te nemen in onze lijn duurzame producten die worden verkocht onder het label Puur & Eerlijk’, aldus Simone Hertzberger, hoofd Kwaliteit en productintegriteit bij Ahold.

De stichting Fair Produce Nederland is een samenwerkingsverband tussen partijen in de agri-food sector. Het bestuur wordt gevormd door de Vakgroep Paddenstoelen van lto Nederland, groenten en fruit handelsplatform Frugi Venta, fnv Bondgenoten, cnv Vakmensen en drie onafhankelijke bestuursleden. De sector investeert in het keurmerk Fair Produce NL via heffingen van het Productschap Tuinbouw en is mogelijk dankzij een bijdrage van Colland fonds arbeidsmarktbeleid. www.frugiventa.nl

Binnenvaart verlost van registratie-ergernis Vergunningverlener niwo heeft de criteria voor de verplichte registratie van het vervoer van afvalstoffen versoepeld. Dat moet tot vermindering van administratieve lasten leiden. ‘We hebben een flinke slag gemaakt.’

Na druk van brancheorganisaties cbrb, bbu, evo, tln en de afvalbranche heeft vergunningverlener niwo ingestemd met een versoepeling van de zogenoemde vihb-regeling. Die heeft als belangrijkste doel een vermindering van de administratieve lasten, één van de speerpunten van deze regering.

De versoepeling is tot stand gebracht door 36

onder meer het schrappen van de kredietwaardigheideis en de vakbekwaamheideis voor vervoerders. cbrb-secretaris Nick Lurkin is blij met het resultaat van de lobby. ‘Nationaal gezien hebben we nu een goed resultaat geboekt.

Maar voor het internationaal transport van afvalstoffen is er nog een flinke slag te maken.’ Zo zijn er nog steeds problemen bij de erkenning van documenten bij het vervoer van afvalstoffen. www.cbrb.nl

FORUM #05/08.03.12

voetenwerk Werkenden zouden meer aandacht moeten hebben voor professionele voetverzorging. Dit stelt ProVoet. Uit het onderzoek Voeten en werk, uitgevoerd in opdracht van de brancheorganisatie voor pedicures, blijkt dat veel mensen door hun werk last hebben van hun voeten. Maar vaak doen ze er niets aan. ProVoet ziet mogelijkheden voor pedicures om samen met werkgevers de voetgezondheid van werknemers te verbeteren.

Bijvoorbeeld door de instelling van speciale spreekuren, dienstverlening op locatie en het aanbieden van folders over voetverzorging. www.provoet.nl

minder vertrouwen Het vertrouwen van de consumenten in verzekeraars is aan het begin van 2012 gedaald ten opzichte van de kwartalen daarvoor. Dit blijkt uit onderzoek van het Verbond van Verzekeraars. De verandering van het consumentenvertrouwen in de economie kan worden verklaard uit de veranderingen in de beurskoersen. Bij het vertouwen in verzekeraars ligt dat anders. Daar spelen de media een grote rol. Vooral negatieve berichtgeving blijft hangen, aldus het Verbond, verwijzend naar het effect van de zogenoemde woekerpolisaffaire. www.verzekeraars.org

webwinkel.eu Belangenorganisaties uit zeven verschillende Europese landen, waaronder de Nederlandse Thuiswinkel.org, hebben een nieuwe Europese belangenvereniging opgericht: de E-commerce Association Europe (eae.eu). De nieuwe Europese vereniging bestaat uit belangenorganisaties uit België, Denemarken, Frankrijk, Italië, Noorwegen, Zweden en Nederland. Een belangrijk doel is het bieden van een netwerk voor ondernemingen die actief zijn op de online markt. Zowel op het gebied van wetgeving, logistiek als op het terrein betalingsverkeer valt nog veel werk te verzetten.

Zowel nationale verenigingen als webwinkels kunnen lid worden van de nieuwe koepelorganisatie eae.eu. Voor webwinkels geldt dat zij in meerdere landen actief moeten zijn. www.thuiswinkel.org

rubrieksnaam

agenda vno-ncw

14/3 Stedendriehoek

22/3

lwv

14/3 vno-ncw en mkb-Nederland

Masterclass Monitoren bedrijfs­

Voorlichtingsbijeenkomst

16/3 Noord-Limburg

Bijeenkomst Cloud computing, iets

prestaties deel II

­Werkkostenregeling

Netwerkbijeenkomst Energy for all

voor u?

14/3 Twente

27/3

20/3 Zuid-Limburg

Kijk voor meer informatie op

Bijeenkomst met Jong Management

Bedrijfsbezoek vec Drachten

lwv-Tefaf

www.vno-ncw.nl

15/3

Kijk voor meer informatie op

21/3 Midden-Limburg

Specialisten Industrietafel

www.vno-ncwnoord.nl

lwv-Tefaf

vno-ncw West

21/3

22/3 Noord-Limburg

12/3 RijnGouwe

Voorlichtingsbijeenkomst

bzw

Networking dinner

­Werkkostenregeling

8/3 hrm-groep Midden-Brabant

27/3

12/3 Rotterdam en Drechtsteden

21/3 Flevoland

Bijeenkomst Actualiteiten arbeids-

Voorlichtingsbijeenkomst

Drechtsteden als logistiek knooppunt

Bedrijfsbezoek en netwerken

recht en ontslagrecht

­werkkostenregeling

13/3

22/3 Valleiregio

13/3 Midden-Brabant

Kijk voor meer informatie op

Voorlichtingsbijeenkomst

In debat met werknemers van de

Bijeenkomst Sociaal-economische

www.lwv.nl

­Werkkostenregeling

toekomst

agenda in Nederland voor 2012

15/3 Rijnland en Delft

27/3 Noordoost-Overijssel

14/3 Zeeuws-Vlaanderen

Informeel afscheid Rob de Vree

Nieuwe-Leden-Ontbijt

Bijeenkomst Uitvoering strategisch

20/3 VrouwenNetwerk

28/3 Utrecht

plan kanaalzone Zeeuws-Vlaanderen

Workshop Eigenschappen om als

Bedrijfsbezoek kwr Watercycle

19/3

ondernemer succesvol te zijn

Research Institute

Entrepreneurial lectures

20/3 Oostland

29/3 IJsseldelta

Spreker is prof. dr. Johan Graafland,

Lunchbijeenkomst Succes en geluk

Themabijeenkomst Beveiliging van

hoogleraar aan de Tilburg University

door er écht voor te gaan!

bedrijfsgegevens

26/3 Bouwpower Zuid-Holland

Kijk voor meer informatie op

Denken in kansen en daadkracht

www.vno-ncwmidden.nl

27/3 Noordwest-Holland

bzw

lwv-Tefaf

Bezoek Tweede Coentunnel

vno-ncw Noord

28/3 Rijnland

14/3

Kick-off kleinschalige werkgevers-

Business Lunch

tafels

15/3

Johan Graafland

29/3 Drechtsteden

Ladies Lunch 2012

20/3

Broodje it

Spreker is Agnes Jongerius,

Voorlichtingsbijeenkomst

Kijk voor meer informatie op

voorzitter fnv

­Werkkostenregeling rebke klokke

www.vno-ncwwest.nl

vno-ncw Midden 8/3 Rivierenland

22/3 Moerdijk Bijeenkomst Duurzaamheid in de praktijk 22/3 hrm-groepen

Lunchbijeenkomst Mobiliteit in

Symposium: Dwarsdenken werkt

Rivierenland

28/3 Helmond Lunchbijeenkomst

8/3 Achterhoek Bedrijfsbezoek Staalkat International

Agnes Jongerius

30/3 Roosendaal, Moerdijk en Bergen

13/3 Noord-Veluwe

Nieuwe Ledenbijeenkomst

op Zoom

Bedrijfsbezoek Schuuring

21/3

Theateravond Vertellingen over 1001

14/3

Talent Recruiting Noord

nacht

Voorjaarscollege Toekomst van

21/3 jno

Kijk voor meer informatie op

de ­arbeidsverhoudingen, de

Netwerkdiner

www.bzw.nl

­vak­beweging en de polder

37

FORUM #05/08.03.12

vereniging rubrieksnaam

even bellen met…

dirk hol

Jaap Uenk, Cumela Nederland E r is stront aan de knikker in mestdistributieland. Staatssecretaris ­Bleker van Landbouw praat met boeren over de oplossing van het mestoverschot, maar houdt de mesttransporteurs erbuiten. ‘Wij waren nota bene steeds degenen die de oplossing boden’, zegt Jaap Uenk, voorzitter van de sectie Meststoffendistributie van Cumela Nederland.

Waarom meepraten? Uw leden vervoeren de mest alleen.

‘Onze leden doen veel meer dan dat. Zij zorgen er voor dat de mest van veehouders daar naartoe gaat waar vraag is. Ze brengen vraag en aanbod bij elkaar. Dat kunnen akkerbouwers zijn, mestkorrelfabrieken of buitenlandse bedrijven. Veehouders hebben daar eigenlijk nauwelijks weet van. Zij sluiten een contract met ons en wij zorgen voor de rest.

Van de 20 miljoen ton mest die afgevoerd moet worden, nemen wij 15 miljoen ton voor onze rekening. Onze 450 leden hebben de afgelopen jaren veel geïnvesteerd in machines en opslagcapaciteit. Het is een behoorlijk gespecialiseerde tak geworden. Wij horen bij Bleker aan tafel.’

Teveel mest moet je toch bij de bron aanpakken, bij de veehouders?

‘Het gaat niet om minder mest, maar om vraag en aanbod die op elkaar afgestemd moeten worden. Veehouders hebben aanbod, elders is vraag.

De boeren vinden dat onze leden een beetje een monopoliepositie

hebben, daarom worden wij buiten de deur gehouden. Maar de minister moet in het oog houden dat wij niet de enige belangengroep zijn. Dat zijn de boerenorganisaties net zo goed. Hoe je het ook wendt of keert, tot nu toe hebben wij voor de oplossing gezorgd, de boeren niet. Als je iets wilt doen aan het huidige systeem moet je de hele keten erbij betrekken.’

U bent vooral tegen de voorgenomen mestafzetovereenkomsten?

‘Het is een theoretisch verhaal waarbij boeren tevoren moeten kunnen laten zien aan wie ze hun mest leveren. Dat hebben we van 2001 tot 2004 ook al gedaan en is toen faliekant mislukt. Je moet natuurlijk wel contracten met alle partijen hebben, maar hoe je die uitvoert hangt in de praktijk van veel factoren af waar je geen vat op hebt. Mest kan bijvoorbeeld maar een korte periode van het jaar uitgereden worden op akkerland. En je bent ook nog eens afhankelijk van het weer. Bij slecht weer heb je opslag nodig, bij goed weer moet je meteen genoeg hebben. Ergens tussen producent en afnemer moet gewoon flexibiliteit blijven zitten.’

Wat verwacht u dat er nu gebeurt?

‘Wij hebben zelf een mestbeleid uitgewerkt en nemen aan dat we niet meer moedwillig buiten de deur gehouden worden. Het buitensluiten van een belangrijke marktpartij in een dergelijk overleg zou niet moeten mogen. Het is voor ons een principekwestie. Linksom of rechtsom zijn onze bedrijven nodig om de mest te transporteren. Als ze ons nu consulteren, verbetert dat de verhoudingen voor straks.’ www.cumela.nl

Defensie opent bemiddelingsbureau

Eerste stap opwaardering Twentekanaal in zicht

Een bureau voor Defensiepersoneel dat de dienst verlaat. Die wens van de Brabants-Zeeuwse Werkgeversvereniging (bzw) is gehonoreerd. Op 29 februari is het Job Center geopend.

Het bureau, gevestigd op vliegbasis Gilze-Rijen, brengt de vraag van bedrijven en het aanbod van Defensie bij elkaar.

Er komt een tweede sluiskolk bij de toegang tot het Twentekanaal.

In 2017 moet deze er liggen. Dat heeft verkeersminister Schultz toegezegd. vno-ncw Twente reageert verheugd op het nieuws.

Het Job Center kan bemiddelen voor werkgevers die op zoek zijn naar Defensietalent. Maar ook Defensiemedewerkers die op zoek zijn naar een baan buiten de dienst kunnen er terecht. Onder meer voor loopbaanbegeleiding, hulp bij solliciteren, maar ook bij het leggen van contacten met geïnteresseerde bedrijven. Er is ook een speciale intranetpagina ingericht, waar ze terecht kunnen voor informatie over onder meer bedrijven met vacatures.

De bzw werkt in het Job Center nauw samen met Defensie, onder meer via het Platform Defensie Bedrijfsleven Zuid-Nederland. www.bzw.nl 38

FORUM #05/08.03.12

Alweer dik drie maanden geleden kwam een deur van de sluis bij Eefde naar beneden zetten. De langdurige stremming van het Twentekanaal die daarop volgde, onderstreepte nogmaals de noodzaak van de snelle aanleg van een tweede sluiskolk. De ontsluiting van het achterland over water wordt steeds belangrijker, zeker

gezien de groei van de Rotterdamse haven, meldden ondernemers. vno-ncw Twente benadrukt dat het Twentekanaal niet alleen het containervervoer naar de haven in Hengelo dient. Ook andere bedrijven maken er steeds meer gebruik van. Dat de minister nu heeft ingestemd met de aanleg van een tweede sluiskolk is goed nieuws, maar het volstaat niet, zeggen de ondernemers. Een verdieping en verruiming van het kanaal moeten de ruimte geven aan de steeds grotere binnenvaartschepen. Minister Schultz beslist hierover nog dit najaar. www.vno-ncwmidden.nl

rubrieksnaam

Uitgevers en bibliotheken zijn het eens over de opzet van de uitleen van e-boeken door bibliotheken.

TekstAangezien digitale boeken andere producten zijn url dan leesmateriaal van papier was nog niet duidelijk hoe uitlenen van e-boeken geregeld moet worden. E-boeken hebben meer en andere functionaliteiten, wordt op verschillende apparaten aangeboden, toegang kan op afstand worden geregeld en die kan variëren van permanente toegang tot vele vormen van tijdelijke toegang.

De Stichting Bibliotheek.nl ontwikkelt nu de Nationale Bibliotheekcatalogus waar leden van openbare bibliotheken in Nederland e-boeken kunnen vinden. Uitgevers ontwikkelen samen met de boekhandel een infrastructuur waarmee e-boeken ook aan Bibliotheek.nl kunnen worden geleverd. www.nuv.nl

groeiverwachting Ondernemers in de technologische industrie verwachten dit jaar licht te groeien. Dat blijkt uit de fme-Conjunctuurtest voorjaar 2012 die op 28 februari is gepubliceerd. De sector zet vol in op het Topsectorenbeleid en het masterplan Betatechniek, die de aanjager van die groei moeten worden. Verder dringen de ondervraagde bedrijven aan op een modernisering van de ­arbeidsmarkt. De bedrijven verwachten eerst nog een half jaar zonder enige groei ten opzichte van de laatste twee kwartalen in 2011, voor ze een stijgende lijn zien. De volledige fme-Conjunctuurtest is te downloaden via www.fme.nl/conjunctuurvoorjaar2012

Groen Nederland centraal in toerismepromotie Het Nederlands Bureau voor Toerisme & Congressen (nbtc) grijpt de Floriade in Venlo aan om dit jaar de ‘groene kant van Nederland’ in de schijnwerpers te zetten. Het bureau verwacht dat dit evenementenjaar minimaal twee­ honderdduizend extra buitenlandse toeristen oplevert.

Het nbtc lanceerde op 28 februari het internationale evenementenjaar Holland Naturally... featuring Floriade 2012. Met de Floriade in Venlo als dragend element, zet het de groene aspecten van Nederland in de schijnwerpers. Het gaat daarbij om de nationale parken, nationale landschappen en de belangrijkste watergebieden.

Wereldwijd voert het nbtc dit jaar campagne met websites in het Nederlands, Duits en Engels om meer bekendheid te geven aan het Nederlandse natuuraanbod. Daarnaast

wordt in Nederland, België en Duitsland een marketingcampagne gehouden onder het motto ‘actief genieten in de natuur’.

In 2011 brachten ruim twee miljoen buitenlandse toeristen een bezoek aan een bos of een natuurgebied. Daarnaast recreëerden er vorig jaar bijna 4 miljoen Nederlandse vakantiegangers in de Nederlandse natuur.

Deze binnen- en buitenlandse toeristen leverden zo’n 1,3 miljard euro op voor de economie.

De aftrap van het evenementenjaar is ook de opmaat voor een structurele samenwerking tussen toerisme en ‘natuur’. Met de grootste natuurbeheerorganisaties en toeristisch recreatieve partijen zijn kansen voor de (inter)nationale marketing van de Nederlandse natuur besproken. Op basis hiervan wordt een plan uitgewerkt met speerpunten op de korte termijn. www.nbtc.nl

Samen naar China nbtc

e-bieb Kop

groei Volgens de vpo-Marktmonitor is de omzet in de payrollbranche in 2011 met 4 procent toegenomen ten opzichte van 2010. Dit maakte de Vereniging Payroll Ondernemingen (vpo) op 2 maart bekend. Payrolling is het uitbesteden van administratieve en juridische aspecten van het werkgeverschap. De drie grootste sectoren die in 2011 gebruik maakten van payrolling zijn de horeca, de overheid en het onderwijs. www.vpo.nl

Maarten de Groof (Schiphol Group), Erik Varwijk (klm), Carolien Gehrels (wethouder Economische zaken Amsterdam) en Jos Vranken (nbtc) gaven 20 februari in China het startsein voor een gezamenlijke aanpak om meer Chinese toeristen voor Nederland te interesseren. In de Holland Alliantie werken de vier partijen de komende drie jaar nauw samen. De samenwerking concentreert zich vooral op de regio’s rondom Hangzhou, Chengdu en Xiamen. klm vliegt vanaf Schiphol als enige Europese luchtvaartmaatschappij op deze Chinese steden. Daarnaast richt de Alliantie zich ook actief op Beijing en Sjanghai. Een dergelijk samenwerkingsverband voor Rusland is al enkele jaren succesvol.

In 2011 kwamen er zo’n 160 duizend naar ons land. Dat was een stijging van 30 procent ten opzichte van 2010. Voor dit jaar verwacht het nbtc circa 185 duizend Chinese bezoekers die waarschijnlijk bijna 140 miljoen euro besteden.

39

FORUM #05/08.03.12

binnenland

Hans Willemsen: ‘Roeken zoveelste tegenvaller’

‘Lochem verdient zijn rondweg’ Zeldzame houtwallen, beschermde roeken. Steeds weer duiken nieuwe argumenten op tegen aanleg van de rondweg rond Lochem. Wila-directeur Hans Willemsen wordt er moedeloos van. ‘We kunnen gewoon niet zonder die weg.’

Tekst: Frank den Hoed | Foto: Emile Willems

Ergens in de bomen langs de Lochemse Spoorlaan zitten ze: roeken. Wat ondernemers daarmee te maken hebben? Alles, zegt Willemsen. Want na jarenlange vertragingen om allerlei andere redenen, brengen nu roeken de aanleg van het tweede deel van de rondweg in gevaar. Njet, kreeg de provincie Gelderland van het ministerie van el&i te horen.

Er wordt geen ontheffing verleend, omdat het tracé van de rondweg vlak langs de kolonie lawaaivogels loopt. Die zijn beschermd, dus moet er omzichtig mee worden omgegaan.

Een roekenbeschermingsplan is in de maak, maar ondertussen zitten ondernemers in de gemeente met de gebakken peren. Vracht­ auto’s van en naar Lochem moeten kilo­ 40

meters omrijden om hun doel te bereiken.

Sinds de jaren zestig wordt al over de rondweg gepraat. Het eerste deel van de weg kwam er in de jaren zeventig. Maar daarna werd het stil. Mede dankzij de intensieve lobby van het bedrijfsleven viel twintig jaar later alsnog het besluit over het tweede deel van de rondweg.

Er werd zelfs geld voor opzij gezet. Maar anno 2012 is alles nog bij het oude.

Ondernemer Hans Willemsen van Wila heeft het gevoel dat de afbouw van de weg doelbewust wordt getraineerd. Als voorbeeld noemt hij de gang van zaken rond de wettelijk verplichte Milieu Effect Rapportage (mer).

‘Hoewel iedereen wel wist wat het meest logische tracé is, moesten er toch twee varianFORUM #05/08.03.12

ten worden onderzocht. Anders was er niets om te vergelijken. Dat kostte al gauw anderhalf jaar.’ En kort voordat de mer klaar was, werd ineens gezegd dat er met twee varianten eigenlijk nog wel wat weinig was te kiezen.

Dus kwam er nog een derde variant bij.

Gevolg: weer een jaar vertraging. En dat terwijl iedereen wist dat het tracé van de derde variant dwars door een aantal bedrijven liep.

Uiteindelijk kwam de lange variant, volgens Willemsen ‘de voorkeursvariant van iedereen’, alsnog als beste uit de test. Willemsen: ‘Maar keer op keer doemen er nieuwe obstakels op. Zo bleek ineens dat de weg een houtwal met cultuurhistorische waarde zou doorsnijden. En nu is er dus die kolonie roeken.’

Hij vindt het jammer dat het meedenken van de Lochemse ondernemers niet wordt beloond. ‘We hebben eind jaren negentig een stichting opgericht om de komst van het tweede deel van de rondweg te ondersteunen.

Op ons initiatief is er een plan gekomen voor de uitvoering. We hebben er zelfs een ppsconstructie voor uitgewerkt. De gemeente was enthousiast over het plan, veel belangengroepen ook. Daar is de huidige patstelling dus niet aan toe te schrijven’, stelt Willemsen. Hij hoopt nog maar één ding: dat uitstel nu geen afstel betekent. 

groen goed

Warmen met rookgas bedrijf: Stork Technical Services en Heat Matrix Group innovatie: Kunststof luchtvoor­ warmer voor ketels Aan oude verwarmingsinstallaties valt vaak heel wat te verbeteren. Bij grote bedrijfsinstallaties is 1 procent vermindering van gasverbruik of warmteverlies al een forse vooruitgang. Reden voor Stork Technical Services in Hengelo om te blijven investeren in het efficiënter maken van de 10 megawattketel. Dat zijn ruim driehonderd huishoudelijke cv-ketels.

Het Storkcomplex in Hengelo heeft sinds eind jaren twintig een eigen stoomnet voor verwarming, met aan de basis dus die 10 megawattketel. Daaraan is al heel wat gesleuteld. ‘Wij halen sinds jaar en dag een deel van de warme rook uit de schoorsteen om de lucht naar de brander van de ketel voor te verwarmen’, zegt Storkingenieur Martijn Hinderdael. ‘Op die manier heb je minder gas nodig om stoom te maken, maar dat is niet nieuw.’

‘Wat wel nieuw is, is dat de rook door een condenserende warmtewisselaar gaat die de branderlucht voorwarmt. Grote installaties zoals elektriciteitscentrales hebben al lang luchtvoorwarmers, maar voor kleinere ketels is dat bijzonder. Helemaal omdat onze voorwarmer ook rookgassen kan condenseren. Als het water in de rookgassen condenseert, komt extra warmte vrij en dat maakt de installatie nog efficiënter. Dat is door de zwavel in de rook alleen nogal schadelijk voor de meeste bestaande warmtewisselaars.’

De condensor bespaart Stork ‘een flinke sloot gas’ volgens Hinderdael. ‘Het scheelt zeker 1 procent. Dat lijkt weinig, maar het is drie keer wat mijn eigen ketel thuis het hele jaar op de stand ‘plank gas’ zou verbruiken. Verder is het voor ons ook belangrijk dat de condensor zich in korte tijd – in ongeveer een jaar – terugverdient.’

Tekst: Remko Ebbers | Foto: iStockphoto

41

FORUM #05/08.03.12

rubrieksnaam portret

wouter kolk

‘ik heb vroeg leren knokken’ Vijf jaar geleden werd hij nog weggezet als ‘die kruidenier’. Wat moet die in de mode? Wouter Kolk is ceo van we Fashion.

Hij kwam, zag en overwon. ‘Ik heb die weerstand nodig.’

Tekst: Jiska Vijselaar | Foto’s: Erik van der Burgt

I’m Wouter. Nog voordat er al teveel woorden zijn gewisseld, schuift hij zijn visitekaartje over tafel. Op de achterkant: I’m also ceo. Wouter Kolk (45) is geen man van jasje dasje, maar lekker informeel: spijkerbroek, hippe puntschoenen en een paar armbandjes – type surferboy – om de polsen. Als je de website van we Fashion mag geloven, komt het allemaal uit de winkels van ‘zijn’ bedrijf.

Afspreken op kantoor wil hij niet. Café Winkel moet het worden aan de Noordermarkt in Amsterdam. Het café waar hij in de weekends graag komt als zijn dochters lekker buiten spelen op het plein. Niet thuis, dat gaat hem te ver (‘ja zeg, ik ben niet iemand die maar iedereen over de vloer uitnodigt’), maar net om de hoek en het voelt er genoeg als thuis. Hét café waar hij de andere leden van het management van we stuk voor stuk uitnodigde om kennis te maken toen hij er vijf jaar geleden begon. Bewust daar om ze uit hun normale omgeving te halen.

‘Een beetje ontregelen op zijn tijd is wel goed.’ Hij grinnikt er zelf een beetje om, terwijl hij met een lepel in een glas verse muntthee roert.

Misschien hoopt hij dat ook wel met zijn visitekaartje te bereiken: even kijken hoe iemand reageert.

Wordt u zelf ook graag ontregeld?

‘Ik zoek dat wel op, ja. Dat is spannend. Als me iets overkomt dat ik niet zag aankomen, merk ik tenminste dat ik leef. Ik houd er enorm van om bijna het gevoel te hebben alsof ik iets stouts aan het doen ben.

Om mezelf uit een comfortabele positie te halen.’

Wanneer deed u dat, zo’n comfortabele positie verlaten?

‘Toen ik de overstap maakte van Ahold naar we bijvoorbeeld. Ik had ketens als Gall&Gall en Etos geleid, maar mode… geen idee. In het begin werd ik hier gezien als ‘die kruidenier, die echt geen verstand van mode heeft.’ Dat heeft me wel de nodige scepsis opgeleverd en van die blikken van ‘wat doet die kruidenier hier?’ Dat was moeilijk af en toe. Er zijn wel momenten geweest dat ik dacht: waar ben ik aan begonnen? Waarom doe ik mezelf dit aan? Maar ik heb dat ook nodig.’

42

FORUM #05/08.03.12

43

FORUM #05/08.03.12

portret

Waarvoor dan?

‘Noem het een zucht naar avontuur. Je kunt natuurlijk niet voortdurend in een soort rollercoaster zitten. Dat houd je niet vol. Ik heb een zekere balans nodig, maar ergens zit er ook een soort onrust in me. Ik wil verder komen.’

Wat levert dat op?

‘Opwinding en een enorme kick als het lukt. Ik ben telkens op nul begonnen bij elke nieuwe stap die ik in mijn leven heb gezet. Toen ik op mijn 20ste in mijn eentje naar Londen ging om bij Harrods te werken, kende niemand me. Ik kwam niet binnen als de zoon van, ik heb me altijd moeten bewijzen. Bij Harrods, bij Ahold, bij we. Dat is me gelukt en ik heb het helemaal zelf gedaan. Natuurlijk, er is altijd iemand die je aanneemt omdat hij vertrouwen in je heeft, maar voor de rest moet je het zelf doen. Dat succes creëer je zelf. Dat kan niemand anders voor je doen.’

Een overlevingsdrang, noemt Kolk het ook wel. Die heeft hij sterk. ‘Ik heb al vroeg leren knokken voor mijn positie.’ Om te beginnen op de technische school in Santpoort. Een wat rauwe omgeving, zegt hij nu, met een paar redelijk stevige jongens. ‘Voor je het weet word je in een hoek geduwd. Zeker als je niet zo groot en stevig bent.’

Kolk groeide op in Zandvoort aan Zee in een gezin waar pa een eigen technisch bedrijf had en moeder het huishouden runde. Het gezin telt 44

FORUM #05/08.03.12

verder nog een jongere zoon, Bas. Zeilen, surfen, dat deed de jonge Wouter graag. De zee oefende een magische aantrekkingskracht op hem uit. ‘Ik droomde ervan zeeman te worden. Op avontuur, onbekende plekken ontdekken.’ De zaak van zijn vader overnemen, is nooit echt in beeld geweest, zegt Kolk. Hij ging aanvankelijk wel naar de mts, dus toch de techniek in, maar dat was niks voor hem.‘Misschien dat mijn broer in de zaak had gewild, ik niet. Dat was alleen geen optie meer op het moment dat mijn vader plotseling overleed. Op een avond ging hij tennissen en kwam nooit meer thuis. Mijn oom nam het familiebedrijf toen over.’ Ook vijfentwintig jaar na dato raakt het plotselinge overlijden van zijn vader hem nog zichtbaar. ‘Ik ben minder naïef geworden.

Dit kan je dus gebeuren: je kunt iemand die dichtbij je staat zomaar verliezen en daar kun je niets aan doen. Alleen ermee leren leven.’

Hoe doe je dat, ermee leven?

‘Ja, hoe doe je dat? Ik weet het niet precies. Ik ben in elk geval bewuster geworden van waar ik mee bezig ben. Geniet meer, althans dat probeer ik, want het kan zomaar afgelopen zijn.’

Daar werd Kolk vorig jaar nog eens heftig mee geconfronteerd. Helen, zijn partner, kreeg borstkanker. Hun hele leven werd op zijn kop gezet.

‘Ik kan me nog steeds erg druk maken over van alles en nog wat, maar ik heb gemerkt dat sommige dingen in mijn leven toch echt belangrijker zijn. Ik kan nu heel goed relativeren.’

Waar maakt u zich nog wél druk over?

‘Om Helen, om mijn kinderen, mijn familie, vrienden, mezelf. Ik kies mijn gevechten nu.’

Drie stellingen Nederland is bekrompen geworden ‘Dat valt wel mee, denk ik. Al stoor ik me wel aan de bekrompen manier waarop we op dit moment met elkaar omgaan. Diversiteit, culturele verschillen omarmden we altijd. Waarom nu niet meer?’

Hoe belangrijk is werk nog?

‘Mijn werk is enorm belangrijk. Daar haal ik veel uit. Krijg er energie van. Ik ben geen type dat achter zijn bureau zit, stapels stukken leest, observeert en dan met plannen komt. Ideeën ontstaan bij mij tijdens gesprekken. Met Ronald de Waal, de eigenaar van we, met medewerkers, storemanagers. Dan pak ik een schetsboek, teken het voor mezelf zo’n beetje uit en ga er weer verder over brainstormen. Ik lanceer liever de 80 procentversie om met anderen samen die laatste 20 procent te bedenken, dan mezelf op te sluiten in een kamertje. Ook omdat ik erin geloof dat het idee zo alleen maar beter wordt. Ik ben geen autoritaire baas. Niemand zegt u tegen me in het bedrijf. Ik denk dat ik zo een omgeving kan creëren waarin ‘de waarheid’ wordt gezegd.’

Kennis is macht ‘Als je bedoelt: alleen een goede opleiding telt, dan zeg ik ‘nee’. Ik ken veel mensen die met een goede opleiding goed terecht zijn gekomen, maar ook een heleboel die er niets van gebakken hebben. Het gaat er om of je iets dóet met wat je kunt.’

Niemand is toch eerlijk tegen de baas?

‘Ik realiseer me wel dat het lastig is goede feedback te organiseren.

Maar het kan wel. Dat probeer ik door niet teveel afstand te creëren, makkelijk bereikbaar te zijn, veel contact te hebben met mijn medewerkers. Maar ook door zelf open te zijn, te communiceren. Toen dat met Helen speelde vertelde ik ook gewoon: jongens, dit is nu belangrijk, ik moet wat regelen. Dan laat ik even alles vallen.’

Wordt dat wel begrepen?

‘Dat is misschien het voordeel als je de baas bent, dat je dat makkelijker kunt zeggen. Aan de andere kant ben ik er ook gewoon open over, stel ik me kwetsbaar op. Daar heb ik geen moeite mee. Ook niet als er kritiek op komt. Ik denk dat het belangrijk is te laten zien: ik ben niet perfect, ik ben ook maar een mens. Dat er een sfeer is waarin je je veilig genoeg voelt om te zeggen wat je denkt. Dat doe ik naar mijn medewerkers toe en andersom verwacht ik dat ook. Daar kun je alleen maar van groeien.’

Wat is uw grootste angst?

‘Vorig jaar heb ik wel gedacht: je laat me toch niet in de steek hè Helen, met drie kleine kinderen. Dat dus. Want ik zou niet weten hoe ik dat allemaal alleen moet doen.’

‘Maar verder? Ik heb geleerd dat sommige dingen niet toevallig zijn. Je krijgt soms signalen, waarop je kunt inspringen of niet. Ik spring dan graag onder het motto ‘grijp je kansen’. Je moet het lot een beetje tarten.

Wat heb je te verliezen? Status? Zekerheid? Dat is allemaal relatief.’

Wat hoopt u nog te bereiken?

‘Ik wil dat mijn leven een zinvolle bestemming heeft gehad. Voor mezelf, voor mijn omgeving. Dat ik kan terugkijken en kan zeggen: kijk, je hebt mensen laten groeien, het bedrijf is verder gekomen en er liggen fundamenten waarop je trots kunt zijn.’

Luieren mag niet ‘Het mag wel, maar ik zal het zelf niet snel doen. Doelloos door het leveren slenteren, dat kan ik niet. Daarvoor ben ik veel te onrustig. En misschien ook te calvinistisch.’

wouter kolk

1966 Geboren in Haarlem 1978 Mavo 1982 Mts 1986 Hogeschool Haarlem 2001 insead, advanced management programme 2003 Harvard University, strategic management 1996 Commercieel directeur Asia Pacific Ahold, Singapore 1999 Regionaal directeur Albert Heijn 2003 Assistent van de cfo, Ahold 2005 Ceo Gall&Gall 2006 Ceo Etos 2007 Ceo we Fashion

U wilt ergens in krassen: Wouter was here?

Lachend: ‘Nou nee hoor, dat is niet mijn ultieme doel. Als mijn meiden maar goed terecht komen, dat is belangrijk.’  45

FORUM #05/08.03.12

outer Kolk woont samen W en heeft drie dochters van 5, 8 en 10 jaar

buitenland

Terug naar made in America?

Het is erop of eronder volgens de Amerikaanse president Obama. Dus zijn Amerikaanse bedrijven ‘verplicht’ banen uit het buitenland terug te halen, vindt hij. ‘Dat is precies het soort vaderlandsliefde dat we nodig hebben.’

Tekst: Jeroen Ansink | Foto: Spencer Platt /Getty Images

Verkiezingsretoriek of een serieuze oproep?

President Barack Obama vindt het in elk geval een ‘morele plicht’ dat Amerikaanse bedrijven de werkgelegenheid die ze naar het buitenland hebben geëxporteerd weer terughalen naar de Verenigde Staten. Zoals de hangslotenfabriek Master Lock in Milwaukee, die de afgelopen jaren honderd banen vanuit China insourcete. ‘We gaan door een periode waarin het erop of eronder is voor de middenklasse’, aldus Obama tijdens een recent in­sourcingsforum in het Witte Huis voor veertien Amerikaanse topondernemingen, waaronder Intel en DuPont. ‘Dit is precies het soort vaderlandsliefde dat we nodig hebben.’

In zijn nieuwe belastingplannen trekt de president miljarden uit voor initiatieven die Amerikaanse werkgevers bevoordelen, zoals 46

het opknappen van vervallen fabrieken en groene energieproductie van eigen bodem.

Dit moet gefinancierd worden met het afschaffen van een fiscale vrijstelling waarmee bedrijven hun winsten naar een land met een lager belastingtarief kunnen overhevelen.

Met de maatregelen moeten de komende vijf jaar tussen de twee en drie miljoen banen worden teruggehaald. Obama ziet zich in zijn streven gesteund door de Democratische afgevaardigde Tim Bishop uit New York, die onlangs een wetsvoorstel heeft ingediend waarbij bedrijven die callcenters outsourcen fiscaal gestraft worden.

Zullen Amerikaanse consumenten bereid zijn om landgenoten die hun baan naar Azië zagen verdwijnen via prijsverhogingen te subsidiëren? Made in America-electronica is toch al FORUM #05/08.03.12

gauw twee keer zo duur als in China vervaardigde apparatuur. Bedrijven staan in elk geval niet te trappelen om vaderlandsliefde te laten domineren over gezond economisch verstand.

‘Die banen komen niet meer terug’, reageerde wijlen Apple-baas Steve Jobs vorig jaar, toen Obama hem tijdens een zakendiner vroeg of hij de fabricage van zijn producten niet kon repatriëren naar de vs. Het doorslaggevende punt is niet per se het verschil in loonkosten: Amerikaanse werknemers beschikken simpelweg niet over de flexibiliteit en vaardigheden om jaarlijks 70 miljoen iPhones, 30 miljoen iPads en 59 miljoen andere Apple-spullen te fabriceren. In de woorden van voormalig Apple-manager Jennifer Rigoni: ‘Welke Amerikaanse fabriek kan binnen 24 uur drieduizend werknemers optrommelen?’

Een zekere dubbelheid is Obama niet vreemd: hij wil Amerikaanse investeringen in het buitenland terughalen, maar is ook op zoek naar 1.000 miljard dollar aan extra buitenlandse investeringen in de vs. Het is voor hem te hopen dat buitenlandse ondernemingen, die bij elkaar werk bieden aan 5,5 miljoen Amerikanen, zich niet overgeven aan eenzelfde soort patriottisme. Zoals de Indiase minister van Financiën Pranab Mukherjee het met gevoel voor understatement verwoordde: ‘Het land dat zijn toevlucht zoekt tot protectionisme is uiteindelijk niet gebaat bij protectionisme.’ 

overlevers Overlevers, doorzetters, bedrijven die na jaren nog steeds bestaan. Nederland telt er vele.

Deze rubriek blikt terug in de geschiedenis van Nederlandse bedrijven.

Koninklijke SAAN

opgericht in 1897 wat Logistiek dienstverlener

Het begon ooit met de benenwagen bij bodedienst Saan, maar als snel volgen paard en wagen en T-Ford. Saan vervoert vooral bedden, kachels, kasten en pakjes. Hoewel… tijdens de Tweede Wereldoorlog ver-

Colofon Forum is het tweewekelijkse opinieblad van ondernemingsorganisatie vno-ncw. vno-ncw vertegenwoordigt samen met de aangesloten 160 brancheorganisaties en vijf regionale verenigingen in totaal 115.000 ondernemingen. vno-ncw wordt in de regio vertegenwoordigd door: vno-ncw Noord, vno-ncw Midden, vno-ncw West, de Brabants-Zeeuwse Werkgeversvereniging (bzw) en de Limburgse Werkgevers Vereniging (lwv). Voor managers tot veertig jaar is er Jong Management.

Redactieadres Bezuidenhoutseweg 12, 2594 AV Den Haag, Postbus 93002, 2509 AA Den Haag, telefoon: 070 - 3490 165, e-mail: forum@vno-ncw.nl Forum op internet www.vno-ncw.nl Redactie Karin Bojorge (hoofdredacteur), Jiska Vijselaar (eindredacteur), Marcia Timmermans (bureauredacteur), Remko Ebbers, Miran de Groot, Frank den Hoed, Paul Scheer

47

huist de besteldienst andere dingen. Joden naar hun onderduikadres, boten voor Engelandvaarders, drukpersen, wapens voor het verzet. Dat gaat lang goed, tot op een nacht twee auto’s naar Diemen rijden. In de opvallend rode kleur van het bedrijf geschilderd en vol papieren waar de Duitsers in geïnteresseerd zijn. Ondanks het nachtelijk uur worden de auto’s gespot, maar niet gepakt.

Als de bezetters de volgende dag zoeken

naar twee rode wagens hebben ze pech. Diezelfde nacht zijn de auto’s groen geverfd.

En, als hommage aan het Koningshuis, de wieldoppen oranje. De chauffeur zwaait vrolijk naar de camera. Was hij het die de bewuste nacht een lange neus naar de ­Duitsers maakte?  Tekst: Marcia Timmermans Foto: saan, 1947

Correspondenten Jeroen Ansink (Verenigde Staten), Philip Ebels (België), Henk Hirs (Hongarije), Maaike Homan (Spanje), Maurits Kuypers (Duitsland), Jessica Maas (Turkije), Miriam Mannak (Zuid-Afrika), Hans Moleman (China), Maaike Veen (Verenigd Koninkrijk), Frank Renout (Frankrijk), Petra Sjouwerman (Denemarken), Judith Stalpers (Japan), Edwin Timmer (Mexico), Maarten Veeger (Italië)

bij Rita ter Steeg, telefoon: 070 - 3490 351, e-mail: steeg@vno-ncw.nl. Opzegging van het lidmaatschap van vno-ncw moet vóór 1 september van een jaar worden gedaan. Het lidmaatschap eindigt dan per 31 december van datzelfde jaar. De schriftelijke opzegging kan worden gericht aan Rita ter Steeg, coördinator lidmaatschapszaken vno-ncw, Postbus 93002, 2509 AA Den Haag.

Aan dit nummer werkten mee: Peter Bongaerts, Ramona van de Bosch, Guusje Dolsma, Thomas Grosfeld, Bert van der Haar, Jan Klaver, David de Nood, Ton Ravesloot, Rob ­Slagmolen, Sigrid Verweij, Rob Wolthuis

Vormgeving Concept, basisontwerp en vormgeving: Link Design, Amsterdam

Abonnementen en adreswijzigingen Sander Kok, telefoon: 070 - 3490 336, e-mail: kok@vno-ncw.nl, issn 1384 - 2102.

Forum wordt gericht – kosteloos – toegezonden aan een groot aantal Nederlandse ondernemingen, organisaties en particulieren. Betaalde abonnementen kosten € 45 per jaar exclusief btw. Opzegging van een kosteloos abonnement kan per direct, van een betaald abonnement per 1 januari.

Hiervoor geldt geen opzeggingstermijn.

Drukwerk Em. de Jong bv, Visweg 8, Postbus 8, 5110 AA Baarle-Nassau

Informatie over het lidmaatschap van vno-ncw Informatie

FORUM #05/08.03.12

Cover Foto: Marjolein den Hartog/anp

Advertentieverkoop Van Vliet Bureau voor Media Advies, Frank Oudman, telefoon 023 5714745, e-mail: f.oudman@bureauvanvliet.com, Postbus 20, 2040 AA Zandvoort

video

Eén tafel, één stelling, twee kemphanen vno-ncw-voorzitter Bernard Wientjes in debat met sp-leider Emile Roemer. Gaan we voor de nullijn of een hogere winstbelasting? Langer doorwerken of een toptarief voor de hoge inkomens? Hoe moet de economische toekomst van Nederland eruit zien?

Bekijk het complete debat op www.vno-ncw.nl/forumvideo