Opinieblad Forum 03

Opinieblad vno-ncw Ondernemers, politiek en maatschappij

EK SPE

CI

TECH

NI

AL

#03/14.02.13

Techniek is wĂŠl sexy Maar laten vrouwen en allochtonen zich overtuigen? achtergrond Twaalf jaar vechten voor bouwvergunning 18

interview Ad Scheepbouwer krijgt energie van investeren 15

actueel Windmolenpark klaar?

Techniek verouderd 30

inhoud #03 Rubrieken

16

4 Opinie vno-ncw • Tevredenheid op Eurotop kan zorgen over toekomst niet wegnemen • Duurzame inzetbaarheid vereist loon naar prestatie • Winning schaliegas in vs raakt Nederland ook • Meer of minder Europa is te simpel • Jong Management: Arbeidsmarkt 2020

8 De foto Op rozen

15 Buiten beeld Ad Scheepbouwer

16 En broer ‘Ik zeg waar het op staat’

41

24 Ondernemerspanel Klaar voor de Europese betaalunie?

25 Vijf vragen aan Frank Elderson, dnb-directeur Betalingsverkeer

29 Scheer Sjoerd

33 Vereniging 40 Uitspraken 41 Mohikanen

46

‘Beroemdste werk hangt in Parijs’

46 Buitenland Brexit goed voor Ierland?

47 Overlevers Weduwe S. Joustra

47 Colofon

2

FORUM #03/14.02.13

CIA

TECH

L

26

rubrieksnaam

N IE SPE K

42

Artikelen CIA

TECH

L

10 Geen vieze handen a.u.b.

N IE SPE K

Techniek is vies, zwaar, saai. Vroeg opstaan en met je handen werken. Dat is het beeld dat allochtonen jongeren en hun ouders hebben van werken in techniek. Terwijl juist daar goed betaalde banen te vinden zijn. Hoe neem je de vooroordelen weg?

18 Twaalf jaar bureaucratie en procederen Het nieuwbouwpand van Koppert Biological Systems had er al lang kunnen staan.

Want even een bouwvergunning aanvragen is toch zo gedaan? Niet dus. Een verslag van twaalf jaar bureaucratie en onvermogen. Directeur Paul Koppert; ‘Ik houd vol.’

23 Een pact van 27 boekhouders?

‘Mijn nachtmerrie is uitgekomen’. Europarlementariërs van verschillende Nederlandse fracties zijn teleurgesteld over de afgelopen vrijdag vastgestelde Europese begroting.

De regeringsleiders hebben vooral gekozen voor de gevestigde belangen.

26 ‘Ik heb niets met techniek’ Hun moeders zien het wel zitten: de techniek. Een baangarantie, interessant werk en nog goed betaald ook. Nu de dochters nog. Vijftien van hen gingen met hun moeders op Technieksafari in Rotterdam. ‘Techniek is níet vies.’

30 Veroordeeld tot technologie van gisteren Natuurlijk wil hij liever state-of-the-art windmodels in zee bouwen, zegt Ruben Dijkstra, directeur wind op zee van Eneco. Maar dat kan niet. Want de ambtelijke molens houden niet van nieuwe technologie. En veroordelen bedrijven daarmee tot de oude.

42 Aart Roos stroopt zijn mouwen op Jong, toegankelijk en openhartig. Aart Roos is sinds 2012 ceo van beddenfabrikant Auping.

Kennismaken met het bedrijf deed hij door de handen uit de mouwen te steken. Letterlijk.

Hij werkte mee op elke afdeling. ‘Ik kan me in alle milieus bewegen.’

3

FORUM #03/14.02.13

30

jeroen poortvliet

opinie vno-ncw

Te laat Technologie. We zijn er allemaal gek op. Tenminste… als het gaat om de nieuwste gadget of het laatste technische snufje van onze mobiele telefoon of tablet. Meisjes, jongens, allochtoon of autochtoon: ze staan er allemaal voor in de rij. Maar kopen is blijkbaar wat anders dan verzinnen of maken. Dezelfde jongeren die voor de winkel liggen voor de laatste innovatie laten het vaak afweten als het gaat om carrière maken in de techniek.

Allochtone ouders, met in hun achterhoofd het zware werk dat zijzelf vroeger deden, zien hun kinderen liever achter een bureau dan achter een werkbank of tekentafel. En ook meisjes worden vaak niet gestimuleerd om voor een richting te kiezen waar nog de echo van vuile handen in doorklinkt. Zo onterecht vind ik dat en ook doodzonde.

Want als er ergens kansen liggen op een mooie, goedbetaalde baan met doorgroeimogelijkheden dan is het wel in de techniek. Al in 2016 komt ons land naar schatting 155 duizend technici op alle niveaus tekort. Als we daar niet snel werk van maken, zullen we onze kennis­ bedrijven naar het buitenland zien verdwijnen.

Om dat spookbeeld voor te zijn wordt op dit moment door overheid

en bedrijfsleven hard gewerkt aan een Techniekpact. Dat moet in april klaar zijn en leiden tot betere opleidingen, betere stages, betere aansluiting op de arbeidsmarkt en vooral: meer techniekstudenten.

Iets heel anders, maar ook iets dat geen uitstel duldt, is de overgang naar de nieuwe Europese betalingsregels per 1 februari 2014. Wie zijn betalingssysteem tegen die tijd niet op orde heeft, kan problemen krijgen bij het overmaken en ontvangen van geld. Gelukkig is het leeuwendeel van de ondernemers op tijd begonnen. Maar volgens De Nederlandsche Bank is zo’n 15 procent van alle midden- en kleinbedrijven nog niet gestart met het aanpassen van hun administratie, systemen of software. Wachten tot het te laat is, is ook hier geen goed idee.

Bernard Wientjes Voorzitter vno-ncw Lees ook ‘Alles liever dan techniek’ op pagina 10 en verder en ‘Mam, moet ik dan met mijn handjes werken?’ op pagina 26 en verder. Lees over de invoering van sepa het interview met dnb-directeur Frank Elderson op pagina 25

Tevredenheid op Eurotop kan zorgen over toekomst niet wegnemen • Het feit dat er een Meerjarenakkoord op tafel ligt is positief • Gekozen is voor de traditionele sectoren • Onduidelijkheid over toekomstige rol Europa blijft Tevredenheid alom op de Eurotop in Brussel eind vorige week.

De regeringsleiders van de 27 Europese landen sloten na marathonoverleg toch een akkoord over de Europese Meerjarenbegroting.

De Britten waren zeer tevreden, de Duitsers ook, terwijl Nederland verklaarde blij te zijn met de ‘sobere’ begroting voor de periode 2014-2020. Het budget was lager dan de vorige Meerjarenbegroting en alleen al dat feit was een feestje waard, zo leek het.

Minister-president Rutte noemt het ‘grote winst en een belangrijke mijlpaal’ dat het eu-budget voor het eerst in de geschiedenis omlaag gaat. Hiermee wordt duidelijk dat de Europese samenwerking niet almaar groter, meer en duurder hoeft te worden, concludeerde Rutte.

Op zich heeft Rutte geen ongelijk. Toch blijft er een gevoel van onvrede hangen. Europa heeft last van een crisis, maar de nieuwe Europese begroting lijkt dat nauwelijks in de gaten te hebben.

De uitgaven voor de traditionele sectoren zoals landbouw en de regionale fondsen zijn nog steeds dominant. De op zich be­scheiden 4

FORUM #03/14.02.13

plannen van de Europese Commissie om meer te investeren in innovatie, onderzoek en de aanleg van grote, grensoverschrijdende infrastructurele projecten zijn op de Eurotop afgetopt of flink gekortwiekt. Dat is jammer, want dat waren nu net de sectoren die de economische groei binnen Europa zouden moeten stimuleren.

Ja, het is fijn dat er een begrotingsakkoord op tafel ligt. Een nog verder uitstel zou de reputatie van Europa opnieuw beschadigd hebben. Maar herstelwerkzaamheden zijn noodzakelijk om op een beter akkoord uit te komen. De afspraken in Brussel laten nog onvoldoende zien dat Europa aan zijn toekomst bouwt. Ook is de begroting star; geld kan niet tussen de posten heen en weer geschoven worden. Waardoor er nauwelijks gereageerd kan worden op actuele ontwikkelingen.

Zorgwekkend is het feit dat te weinig geld klaar staat voor toekomstige verplichtingen, waardoor de Europese Commissie dit jaar al met een fors tekort op de begroting begint. De vermoeiende en tijdverslindende discussie over wie de rekening alsnog moet betalen kan dan helemaal opnieuw beginnen. Die tijd heeft Europa niet. Het is te hopen dat het Europees Parlement, dat zijn fiat nog moet geven, de minpuntjes wegneemt.  www.vno-ncw.nl/eu

opinie vno-ncw

• Europa zet beleid uit voor komende jaren • Meer of minder Brussel is niet de echte vraag • eu moet doen wat nodig is, niet meer Naast de discussie over de hoogte van het eu-budget en de Nederlandse korting op de afdracht in Brussel, werd de af­gelopen weken – grotendeels via de media – de discussie gevoerd: Meer of minder Europa? Daarmee werd een goed onderwerp gesimplificeerd tot meer of minder weer.

Europa is een gegeven. Het heeft Nederland veel goeds op­geleverd. De impact op de economie is enorm, vooral in positieve zin. Een export- en doorvoerland als Nederland dankt veel van zijn welvaart aan de gemeenschappelijke markt, de euro en geharmoniseerde wet- en regelgeving.

Er zijn nog steeds veel obstakels, zoals variaties in nationale regel­geving van eu-landen, die vrij verkeer van personen en goederen in de weg staan. Daar mag best wat meer Europa op losgelaten worden.

Aan de andere kant weet het Europese apparaat soms niet van ophouden als het gaat om de detaillering van regels en de invloed die het wil uitoefenen op nationale zaken. Mede door dreigende Europese regelgeving kan het Nederlandse pensioen­systeem onnodig een fikse deuk oplopen.

Op dergelijke vlakken mag Europa wel wat minder.

Bottom line is dat Nederland de eu nodig heeft. Voor de economie en om een blok te vormen in de snel veranderende internationale verhoudingen. Om van Europa een wereldwijd sterke partner te maken, moet Brussel het gemeenschappelijke bevorderen en zich verre houden van zaken die op een lager niveau geregeld kunnen worden. 

wandelgangen

betaald parkeren voor zorg sp-Kamerlid Henk van Gerven wil weten of een ziekenhuis de parkeertarieven mag verhogen om de kosten van patiëntenzorg te financieren.

Hij spreekt van een ‘extra zorgpremie’ voor mensen die noodgedwongen met de auto naar het ziekenhuis moeten. Minister Schippers van Volksgezondheid antwoordt dat zij zich niet wil bezighouden met het parkeerbeleid van een ziekenhuis. ‘Het is aan het ziekenhuis om de hoogte van de parkeertarieven te bepalen en een eventueel batig saldo aan te wenden voor bijvoorbeeld patiëntenzorg. Zolang er maar voldoende, betaalbare parkeergelegenheid is.’

Schippers ziet ook niet in waarom de solidariteit binnen het zorgstelsel hiermee in het geding is.

Van Gerven wel, en hij vreest dat dit nog maar het begin is. dijkstra

Meer of minder Europa is te simpel

www.vno-ncw.nl/eu Schippers: geen parkeerprobleem

leermeester mag niet voor niks werken cda-Kamerleden Pieter Heerma en Eddy van Hijum willen weten wat minister Asscher van Sociale Zaken en Werkgelegenheid vindt van het idee om werkloze leermeesters bij opleidingsbedrijven in de bouw in te zetten met behoud van uitkering. De opleidingsbedrijven kampen namelijk met een tekort aan leermeesters nu 5

leerlingen steeds meer gebonden zijn aan de werkplaats van het opleidingsbedrijf. Als gevolg van de crisis in de bouw lukt het niet meer om voldoende stageplaatsen bij bouwbedrijven te regelen.

Asscher zegt de zorgen te begrijpen, maar wijst erop dat de huidige regelgeving de voorgestelde constructie niet toestaat. Als de leermeesters werk doen dat normaliter betaald wordt, moeten zij ook nu worden betaald en navenant gekort op hun ww-uitkering. Of er moet uitzicht zijn op een dienstbetrekking, want dan kan FORUM #03/14.02.13

sprake zijn van een proefplaatsing. Maar in de bouw, inclusief de opleidingsbedrijven, is dat uitzicht er nu juist niet. dijkstra

wandelgangen

Heerma: bouwstop

opinie vno-ncw

GroenLinks-Kamerlid Jesse Klaver wil dat de verjaringstermijn van vijf jaar uit de zogenoemde claw back-regeling wordt gehaald.

Die regeling gaat over het terugvorderen van ten onrechte uitgekeerde bonussen, en ligt momenteel nog ter behandeling in de Eerste Kamer. Aanleiding voor het voorstel van

Duurzame inzetbaarheid vereist loon naar prestatie • Economische crisis maakt cao-onderhandelingen moeizaam • Afspraken over duurzame inzetbaarheid mogen niet ondersneeuwen Het jaar is voor veel sectoren niet al te best begonnen. De bouw, de retail: hele bedrijfstakken staat het water aan de lippen. In veel cao’s wordt daarom – terecht – een pas op de plaats gemaakt. Het is essentieel dat de economie eerst weer gaat groeien, dat is de beste garantie voor werkgelegenheid, ook voor ouderen.

Betekent dat een rustig jaar voor cao-onderhandelaars? Als het goed is niet. In 2011 hebben de sociale partners in de Stichting van de Arbeid in de Beleidsagenda 2020 de afspraak gemaakt om de duurzame inzetbaarheid van oudere werknemers via cao-afspraken te verbeteren. Ondanks het feit dat de gemiddelde leeftijd waarop werk­nemers uittreden de laatste jaren is gestegen naar 63 jaar, blijft de arbeids­ participatie van ouderen nog altijd achter bij die van jongere werknemers. Dat het economisch moeilijk gaat, is geen excuus om daar geen werk van te maken.

In de Stichting van de Arbeid zijn al de nodige afspraken gemaakt over scholing, arbeidsmobiliteit, gezondheid en beeldvorming. Veel is al gaande op gebied van gezondheidsvoorlichting en Arbocatalogi, maar ook bijvoorbeeld omscholing.

Daarnaast is afgesproken om generieke ontziemaatregelen voor ouderen zo snel mogelijk af te bouwen.

Maar dat is niet genoeg. De grootste slag die in cao’s gemaakt moet worden, is dat het personeel en de kosten meer moeten meebewegen met de economische ontwikkelingen binnen ondernemingen en sectoren. Prestaties en bedrijfsresultaat moeten de basis vormen van het loongebouw. Nu is dit vaak niet zo. Uit oeso-onderzoek blijkt dat het gemiddelde salaris van een werknemer van 63 jaar 60 procent hoger is dan van iemand van 29 jaar. Het loon stijgt met andere woorden sneller dan de produc­tiviteit. In cao’s zullen afspraken moeten worden gemaakt om dit soort loonprofielen aan te passen. Dat is een discussie waar moed voor nodig is, maar die zich niet langer laat uitstellen. De urgentie is groot: opdrachten voor bedrijven komen niet meer vanzelfsprekend binnen. Het is in niemands belang om oudere werknemers daarvan de dupe te laten worden. 

wetsvoorstel wordt vervolgens in de Eerste Kamer behandeld. dijkstra

groenlinks wil onbeperkt terugvorderen

Klaver vormen de perikelen rond sns Reaal.

In de regeling gaat het om bonussen die zijn toegekend op basis van onjuiste informatie, of die bij nader inzien ‘onredelijk of onbillijk’ zijn. De raad van commissarissen heeft dan het recht deze bonussen terug te vorderen.

Als GroenLinks werk wil maken van de wijziging, moet het wetsvoorstel wel terug­ gevorderd worden van de Eerste Kamer.

Haalt het wijzigingsvoorstel een meerder­heid in de Tweede Kamer, dan zou minister Dijsselbloem het wetsvoorstel, dat uit 2010 stamt, aan moeten passen. Het nieuwe

Klaver: teruggraaien

wandelgangen

gedragscode voor anoniem klagen Leveranciers die het slachtoffer zijn van oneerlijke handelspraktijken van bijvoorbeeld supermarkten, moeten daarover anoniem kunnen klagen, vindt vvdKamerlid Bart de Liefde. Aanvankelijk zou hij daarvoor een geschillencommissie in het leven willen roepen, die op basis van anonimiteit zou moeten werken.

Leveranciers die klagen dat zij onder druk worden gezet om goedkoper te leveren, zitten er niet op te wachten om met naam en toenaam bekend te worden bij een grote afnemer.

Minister Kamp van Economische Zaken wil samen met het bedrijfsleven een gedragscode instellen, maar dat leek De Liefde onvoldoende. Immers: doe je een beroep op de code, dan wordt je naam alsnog bekend. Tijdens een Kameroverleg maakte Kamp echter duidelijk dat het de bedoeling is dat zo’n gedragscode ook op basis van anonimiteit werkt.

Daar kan De Liefde mee leven, ‘want de vvd is voor zelfregulering’. dijkstra

wandelgangen

www.vno-ncw.nl/arbeidsvoorwaarden De Liefde: geheime code 6

FORUM #03/14.02.13

jeroen poortvliet

opinie vno-ncw

jong management

Arbeidsmarkt 2020 De wereld is in een hard tempo veranderd én staat nog steeds niet stil. Moeten we hier bang van worden? Ons aanpassen?

Of moeten we ons hierdoor laten aanmoedigen?

Het is in elk geval hard nodig dat werkgevers en werknemers met elkaar de arbeidsmarkt opnieuw vormgeven. De grootte van het personeels­ bestand van bedrijven ademt in en uit, waardoor de positie van de werknemer verandert. Dat is best eng en soms ongemakkelijk, want wie is waar straks verantwoordelijk voor? En wat is je positie?

De werknemer wordt in elk geval een participant op de arbeidsmarkt.

Vergelijk de ontwikkeling met de situatie van een voetballer en die van een hockeyer.

Voetbal (arbeidsmarkt nu) is een zeer conservatieve sport. De beste speler staat in de basis en de mindere zit op de bank. Op het moment dat een speler wordt gewisseld, kijkt hij nog eenmaal achterom, verdwijnt de kleedkamer in, pakt een douche en hangt vervolgens aan de bar in afwachting van zijn maten die hem vertellen hoe de wedstrijd is geëindigd. Bij hockey (zoals de arbeidsmarkt moet worden) wordt de speler gewisseld en maakt hij zich als de sodemieter klaar om terug

het veld op te kunnen. Hij drinkt een aa’tje, pakt een Mars en probeert op adem te komen.

De arbeidsmarkt moet de verandering aangaan om van het voetbal­ wisselsysteem naar het hockeywisselsysteem te gaan. De discussie moet worden gevoerd wie er verantwoordelijk is voor het aanbieden van het aa’tje, de Mars en de verse lucht en wat dat aa’tje dan is in de arbeidsparticipatie en wanneer je het drinkt.

Om de aansluiting te houden met het buitenland zie ik graag één punt stevig terug in de lobby van vno-ncw. Kinderopvang hoort bij de ontwikkeling van kind en ouder. Als we excellentie willen bevorderen, moeten we de arbeidsmarkt toegankelijk houden voor iedereen en moeten we onze kinderen al vanaf vroege leeftijd stimuleren in hun ontwikkeling, zodat ze een goede start maken op de basisschool.

Als we internationaal competitief willen blijven, moeten we niet denken hoe we het gemakkelijker kunnen maken, maar hoe we beter kunnen worden!

Marck Hagen Voorzitter Jong Management

Winning schaliegas in vs raakt Nederland ook • Gasprijzen in vs omlaag door schaliegasboringen • Europese landen beperken discussie over schaliegaswinning • Energie-intensieve bedrijven kijken nu over de oceaan Schaliegas, gas dat opgesloten zit in steenlagen en dat onder hoge druk met vloeistofinjecties wordt gewonnen, is hét gesprek van de dag in energieland. De vs lopen ermee voorop en winnen meer dan 50 procent van hun behoefte aan aardgas uit onconventionele bronnen zoals schalie. Verwacht wordt dat het land in 2020 zelfvoorzienend is en kan exporteren.

In Europa, ook in Nederland, zijn voorraden schaliegas.

De discussie over winning daarvan ligt vrijwel stil uit angst voor milieu- en gezondheidsclaims.

Toch is het onderwerp niet te negeren. Schaliegaswinning aan de ander kant van de oceaan is sterk stimulerend voor het ondernemersklimaat daar. De gasprijs is er al vier keer zo laag geworden. Vooral voor energie-intensieve bedrijven zoals de chemie (één van Nederlands Topsectoren) worden de vs aantrekkelijker ten opzichte van Europa. De producten gemaakt in de vs worden beduidend goedkoper tegenover Europese, Nederlandse, concurrenten. Het is een kleine 7

FORUM #03/14.02.13

industriële revolutie die niet alleen leidt tot investeringen en banen, maar ook tot vermindering van co2-uitstoot omdat het schonere gas aantrekkelijker is dan kolen voor stroomproductie.

De winning van schaliegas hoort dus op de agenda te blijven in Den Haag, Brussel en de andere Europese hoofdsteden.

Zoeken naar manieren hoe dat veilig en rendabel uit de grond te halen is, is van belang om de concurrentie van de Nederlandse economie te waarborgen. Al was het alleen maar omdat de gasbel in Groningen in 2020 aardig op zijn eind loopt.

Het kabinet-Rutte kan zich daarnaast in Brussel inspannen voor een Europees energiebeleid dat over de eigen grenzen kijkt. Een beleid ook waarbij co2-emissiehandel de industrie niet onherroepelijk extra benadeelt ten opzichte van de con­ currentie in de vs. In het verlengde daarvan zou het zich hard kunnen maken voor meer stimulansen voor energie-efficiency en innovatie op dat gebied.

Blijft schaliegas de olifant in de kamer die genegeerd wordt in ons economisch beleid, dan zal Europa steeds meer con­ currentiekracht en bedrijven verliezen.  www.vno-ncw.nl/energie, www.vno-ncw.nl/co2emissiehandel

de foto

8

FORUM #03/14.02.13

Op rozen Aalsmeer, 8 februari 2013 - Een medewerker van de bloemen足 veiling in Aalsmeer verwerkt rode rozen. Crisis of geen crisis, deze man heeft nauwelijks tijd voor een kopje koffie. FloraHolland verwerkt voor Valentijn 100 miljoen rozen, 100 miljoen tulpen en nog eens 100 miljoen andere bloemen. Dat is 50 tot 60 procent meer dan in een normale week. Maar ook andere cadeaus doen het goed. Chocola, lingerie, sieraden, koptelefoons en horloges vinden gretig aftrek. Detailhandel Nederland verwacht dat Nederlandse winkeliers deze dagen 68 miljoen euro extra omzet draaien. Maar wie nog ouderwets romantisch is, stuurt zijn geliefde rode rozen. Liefst met lange steel, die staat voor een diepgewortelde liefde.

Tekst: Marcia Timmermans | Foto: Koen van Weel/ANP

9

FORUM #03/14.02.13

omslag

Alles liever

EK SPE

CI

TECH

NI

AL

omslag

Jongeren voelen weinig voor techniek, allochtone jongeren nog minder.

En ook hun ouders hebben liever een nette kantoorbaan voor hun kinderen.

Terwijl techniek werk oplevert dat goed

d an techniek

verdient. Hoe maak je ze dat duidelijk?

Tekst: Paul Scheer | Foto: Corbis

Techniek is vies. Techniek is zwaar. Techniek is saai. Je moet vroeg opstaan en in lelijke werkkleding met je handen werken. Het is dom werk, of juist moeilijk. Dat is het beeld dat allochtone jongeren en hun ouders hebben van werken in techniek, blijkt uit een recent onderzoek van Forum, het Instituut voor Multiculturele Ontwikkeling. Allochtone jongeren lopen niet warm voor een opleiding of een baan in de techniek, n贸g minder dan autochtone jongeren, die het ook liever elders zoeken. Ondertussen wordt het tekort aan technische vakkrachten alleen maar nijpender.

Allochtone jongeren hebben een verkeerd, achterhaald beeld van werken in de techniek. Dat beeld hebben ze overgenomen van hun ouders. Die baseren zich op hun eigen ervaringen in de fabriek, toen zij als gastarbeider naar Nederland kwamen. Zij willen dat hun kinderen het beter krijgen, en adviseren een keuze voor de richtingen economie en handel: schoon witte-boordenwerk. Slechts 10 procent van de allochtone ouders heeft een voorkeur voor techniek, terwijl daar veel meer werk te vinden is.

Vanuit het onderwijs en het bedrijfsleven worden initiatieven genomen om allochtone jongeren warm te maken voor techniek. Schoolklassen gaan op bedrijfsbezoek, bedrijven verzorgen gastlessen op school. Zo doet het Schiedamse plaatwerkbedrijf Broers & Co mee met een project van Jinc., 11

FORUM #03/14.02.13

omslag

robert vos/anp

Liever de bank dan een draaibank Techniek? Ik dacht het niet. Mbo-opleidingen techniek zijn niet populair. Ook niet bij allochtone jongeren. Van alle jongeren die instromen in een technische mbo-opleiding is nog geen kwart van allochtone afkomst. Bijna de helft van de allochtone jongeren ziet zichzelf eerder bij bijvoorbeeld een bank, in de accountancy of in de handel werken en kiest voor de sector economie en financieel. Iets minder dan een derde denkt aan een carrière in de zorg en kiest voor de sector zorg en welzijn.

Alleen de landbouw is nog minder populair dan techniek. Iets meer dan een procent van de allochtone jongeren gaat voor een mbo-opleiding in die richting.

Bron: CBS, Forum Factsheet, september 2012

een organisatie die – vaak allochtone – kinderen uit achterstandswijken een betere kans probeert te geven op de arbeidsmarkt. Broers & Co krijgt elk kwartaal een groep van acht vmbo-tweedeklassers op een ‘bliksemstage’ van een paar uur. Die moet hen helpen bij het kiezen van het profiel dat zij gaan volgen.

niet mijn ding ‘We steken veel tijd in het contact met scholen, want uiteindelijk zijn we toch op zoek naar nieuw personeel’, zegt wegvoorbereider Bart Schuurmans, die de groepen begeleidt. Deze keer heeft hij een groep van zeven allochtone jongens van het Rotterdamse Melanchthon Mathenesse op bezoek in het bedrijf. Hij legt uit dat Broers & Co dun, fijn plaatwerk maakt, en dat het draaien en frezen in een andere vestiging gebeurt. ‘Ik neem aan dat jullie weten wat dat is, draaien en frezen’, zegt hij. ‘Nee!’, klinkt het resoluut uit de groep.

De jongens willen weten of het werk goed betaalt. Schuurmans beaamt dat, maar wijst er wel op dat werknemers zich moeten blijven ontwikkelen om meer te verdienen en om de stand van de techniek bij te houden. Want steeds meer werk wordt met de computer aangestuurd. Tijdens de rond­ leiding die volgt, blijkt dan ook dat het beeld van zwaar en vies werk hier in elk geval duidelijk achterhaald is. De fabriekshal oogt modern en schoon.

De jongens gaan zelf aan de slag met het snijden, bewerken en lassen van plaatwerk. ‘Met je handen bezig zijn, er gevoel voor krijgen’, noemt Schuurmans dat. De werknemers die de jongens begeleiden, kijken ondertussen of er voor de toekomst technische talenten tussen zitten. Fouad Addouti wordt daarbij vaak ingezet omdat hij met zijn Marokkaanse achtergrond snel contact maakt met de jongens en als rolmodel kan fungeren. Zelf is hij zestien jaar geleden bij het bedrijf begonnen. ‘Ik heb techniek altijd leuk gevonden’, zegt hij. ‘Maar ik heb het liefst dat mijn eigen kinderen verder gaan leren.

12

FORUM #03/14.02.13

Techniek mag, maar dan als ingenieur.’

Van de zeven scholieren willen er drie de techniek in, de rest weet het nog niet of verkiest een andere richting. Ahmed wil taxichauffeur worden. ‘Dit werk lijkt me saai; je bent de hele tijd op dezelfde plaats bezig. Als taxichauffeur ben je steeds onderweg. Je hoeft er ook niet zo lang voor te leren.’ Yassini zegt: ‘Dit is mijn ding niet. Ik wil iets met auto’s doen.’

moskee Ze weten in elk geval beter wat techniek nu precies inhoudt. Ook hun ouders worden bij de bliksemstages betrokken. Vooraf vindt een voorlichtings­ bijeenkomst plaats, waarbij ouders een lijst met vragen meekrijgen die ze na afloop van de bedrijfsbezoeken aan hun kinderen kunnen stellen. Dat lijkt betuttelend, maar allochtone ouders bemoeien zich niet automatisch met de studiekeuze van hun kinderen. ‘In sommige culturen wordt de school gezien als het instituut dat de kinderen opvoedt’, zegt Gerlinde van Raalte van Jinc. Rotterdam.

Nederlandse scholen zijn juist gewend aan mondige autochtone ouders, en willen niet te bevoogdend overkomen. Daar komt bij dat allochtone ouders zich minder vaak laten zien op schoolbijeenkomsten. Ze kennen de weg niet in de complexe Nederlandse onderwijswereld, en ook de taalbarrière speelt een rol.

Met folders en internetsites bereik je als school deze doelgroep niet automatisch.

Voorlichting in de eigen taal en omgeving, en door ‘eigen’ mensen werkt beter. Met die gedachte heeft de Rotterdamse chemische en procesindustrie vorig jaar een bijeenkomst georganiseerd in de Essalaam Moskee. Tijdens de vaste jongerenavond sprak onder meer een allochtone ondernemer over de mogelijkheden van werk in de haven. Vijfhonderd mensen kwamen daarop af: ouders met kinderen, maar ook veel mannen tussen de 30 en 40.

‘De avond zelf was een groot succes, maar achteraf kun je zeggen dat de

c. barton van flymen/hh

Liever dokter of advocaat dan ingenieur Ook bij de keuze voor een universitaire of een hbo-studie kiezen allochtone jongeren niet snel voor techniek. Een hbo-opleiding economie of gedrag en maatschappij wordt véél aantrekkelijker gevonden dan techniek. En bij de wetenschappelijke studies doet vooral rechten het goed, gevolgd door natuur, gezondheidszorg en economie.

13

FORUM #03/14.02.13

18% 16% 14% 12% 10% 8% 6% 4% 2%

iek hn

t

ge

zon d

tec

he ids

ha tsc aa nm

ge dra

ge

rec h

pp

zor g

ij

e

0% no mi

De ervaring in Rotterdam neemt niet weg dat het belangrijk is om allochtone communicatiekanalen te gebruiken, benadrukt Alderliesten. TechniekTalent, een samenwerkingsverband van bedrijfsleven en onderwijs, doet dat in letterlijke zin met het project Ambassadeurs van de Techniek. Studenten en jonge werknemers komen in het voortgezet onderwijs vertellen over de mooie wereld van de techniek. Hun gehoor bestaat uit jongeren die voor hun sector- of profielkeuze staan. TechniekTalent zoekt daarvoor ook allochtone ambassadeurs. Zoals Amine Bouchareb, product development engineer bij draaideurenproducent Boon Edam. ‘Ik heb zelf een technische hbo-opleiding gevolgd. Dat was een heel logische keuze in mijn familie, hoewel mijn ouders zelf niet in de techniek werkten.’ Maar hij merkt dat veel allochtone jongeren stuurloos zijn, en bevestigt het beeld dat ouders de studie- en beroepskeuze overlaten aan instanties die daar in hun ogen meer verstand van hebben. ‘Wat kun je ook verwachten van mensen die soms nog uit de bergen komen en gewend zijn schapen te hoeden?’

Als hij tijdens een presentatie in de klas vraagt wat jongeren willen worden, dan zeggen ze ondernemer, eigen baas zijn, niet onder iemand hoeven werken.

‘Ze willen onafhankelijk zijn, geld verdienen en een snelle bak kopen, dus

Niet techniek.

eco

stuurloos

Populair zijn economie, gedrag en maatschappij, gezondheidszorg en recht.

Bron: OCW

verwachtingen te veel uiteenliepen’, zegt Cees Alderliesten van Deltalinqs, belangenbehartiger van het bedrijfsleven in de Rotterdamse haven. ‘Een predikant legde de link met de koran: je moet niet werkloos thuiszitten, maar werken en als man des huizes je gezin onderhouden. Aan de bedrijfs­ excursies die volgden, nam zo’n 150 man deel. Veel van hen hadden verwacht dat zij een baan aangeboden zouden krijgen, maar daarvoor ontbrak de juiste opleiding. We hebben er maar een paar voorgesteld aan bedrijven. De rest kreeg te horen: als je dit echt wilt, ga dan terug de schoolbanken in. Dat heeft tot teleurstelling geleid.’

Percentage niet-westerse allochtone studenten dat instroomt in een van deze opleidingen

hbo wo

omslag

Waar blijft de techniekstudent?

Het bedrijfsleven sluit in april met de overheid en het onderwijs een Techniekpact. Daarmee moet de aansluiting van het technisch onderwijs op de arbeidsmarkt worden verbeterd. Uitgangspunt is dat het tekort aan goed geschoolde technici oploopt tot 155 duizend mensen in 2016.

In het pact worden landelijke, regionale en sectorale afspraken gemaakt. Bijvoorbeeld over de concentratie van techniekopleidingen

in de regio. Het bedrijfsleven kan daaraan bijdragen door meer en betere stages te bieden, duidelijk te zijn over het loopbaanperspectief, zij-instromers te leveren en moderne apparatuur ter beschikking te stellen.

Trekker van het pact is Paul de Krom, de vorige staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Ook astronaut André Kuipers zal zich voor het pact inzetten.

Banen genoeg, maar mensen tekort Banen

Instroom

Tekort

Vmbo techniek

106.200

44.400

61.800

Mbo techniek

221.400

163.400

58.000

Hbo techniek

74.700

49.600

25.100

WO techniek

40.100

29.700

10.400

442.400

287.000

155.400

Totaal

Arbeidsmarktprognose 2011-2016, technische opleidingen

Bron: ROA

kiezen ze voor een economische richting. Als ik ze vervolgens vraag wat voor bedrijf ze willen, weten ze het niet.’

Wat houdt hij ze dan voor? ‘Ik laat ze het eind van de regenboog zien, en vertel dat je in de techniek ook je eigen bedrijf kunt beginnen en goed kunt verdienen. Laatst kreeg ik thuis een stukadoor langs, en die had een mooie bak, dat wil je niet weten.’ Hij houdt de klas ook voor dat exacte vakken nodig zijn voor technische beroepen, maar dat je er later niet de hele dag mee bezig bent. ‘Daar heb je computers voor. Werken in de techniek gaat veel meer over nadenken, onderzoeken en communiceren.’

Bouchareb merkt dat jongeren vaak wel kunnen zeggen wat techniek is (‘alles wat je kunt maken’), maar dat ze er geen concreet beeld van hebben.

Hij richt zich in de klas vooral op degenen die twijfelen over een keuze voor techniek. ‘Na afloop gaan er meer handen de lucht in als ik vraag wie techniek overweegt.’

Het is goed dat dit soort initiatieven bestaan, maar het onderwijs mag ook zelf meer in actie komen, vindt Bart Schuurmans van Boers & Co. Als hij een school bezoekt, schrikt hij wel eens van de apparatuur van techniek­ opleidingen. ‘Machines zijn soms zeventig jaar oud. Zo krijg je automatisch een verouderd beeld van werken in de techniek. Toen wij ons machinepark gingen vervangen, hebben we de oude machines geschonken aan scholen.

14

FORUM #03/14.02.13

Die waren in elk geval een stuk moderner dan wat ze zelf hadden.’

Scholen geven ook verschillende signalen af over de techniek, merkt TechniekTalent. Het komt voor dat allochtone jongeren, net als meisjes, een techniekopleiding wordt ontraden. Die zou te moeilijk voor hen zijn, terwijl ze wel aan de vereisten voldoen. Tegelijkertijd stellen scholen techniek ook voor als een makkelijker keuze in vergelijking met vakken waarbij talen een grotere rol spelen. Ga jij maar techniek doen: dat geeft het vak ook geen aanzien.

Hoe dan ook, het technisch tekort (155 duizend in 2016) vereist dat alle zeilen worden bijgezet. Zeker als je bedenkt dat het percentage allochtonen op scholen alleen maar zal toenemen. Want als niemand straks techniek kiest, wordt er ook niets meer gemaakt.  www.vno-ncw.nl/onderwijs Lees ook ‘Mam, moet ik dan met mijn handjes werken?’ op pagina 26 en verder

buiten beeld

‘Energie van werken’

Ad Scheepbouwer (69) Was: Is:

bestuursvoorzitter KPN directielid Fox-IT

‘Na mijn pensionering had ik geen zin om een trits commissariaten aan elkaar te rijgen. Ik heb dertig jaar lang tegenover raden van commissarissen gezeten, en het leek me minder spannend om alleen maar van plaats te verwisselen.’

‘Daarom ben ik acht jaar geleden gaan investeren in verschillende bedrijven: Wehkamp, de bank Oyens & Van Eeghen en recentelijk Fox-it, dat zich op internetbeveiliging richt.

Bedrijven en overheden hebben vaak andere prioriteiten dan de beveiliging van hun computersysteem. Ze gaan er pas serieus over nadenken als zich een incident voordoet.’

‘Ik ben altijd op zoek bedrijven waar ik een inbreng kan hebben, in een sector die makkelijker te begrijpen is dan – pakweg – asml.

Dat leren zou te lang duren. Bij Fox-it ben ik voor twee dagen in de week lid van de drie-

15

koppige directie geworden. Het is niet zo dat ik de oude, ervaren man ben die het de anderen wel even zal vertellen. Zij zijn als veertigers een stuk jonger, maar ze hebben het bedrijf dertien jaar geleden wel opgericht, dus weten ze er veel meer van dan ik. Mijn rol ligt op het gebied van financiën en strategie. Het bedrijf maakt een ongekende groeifase door, en ik help dat te managen. Daarbij maak ik natuurlijk gebruik van de ervaring die ik bij tnt en kpn heb opgedaan.’

‘Het gaat me aan het hart dat kpn nu moeilijke tijden doormaakt. Ik heb tien jaar mijn best gedaan om het bedrijf overeind te houden en te laten groeien. Ik ben het niet eens met de kritiek dat ik meer met de belangen van aandeelhouders dan met investeren bezig ben geweest. Bij kpn werd eerder te veel dan te weinig geïnvesteerd in vergelijking met andere telecombedrijven. We waren een van de eersten in Europa met glasvezel. Je moet steeds inspelen op wijzigingen in de techniek: van analoog naar digitaal, van vast naar mobiel. Dat betekent kosten maken om klanten te behouden, terwijl de opbrengst per klant lager wordt.’

FORUM FORUM#03/14.02.13 #03/14.02.13

‘Vorig jaar heb ik columns geschreven voor Het Financieele Dagblad. Dat leek mij een leuke manier om mijn ei kwijt te kunnen. Een columnist mag zeggen wat hij wil, vind ik.

Dus ook als het fd een artikel schrijft over de overspannen geraakte bestuursvoorzitter van AkzoNobel, dan mag ik daar een mening over hebben. Toen de krant die column niet wilde plaatsen, was het wat mij betreft over.’

‘Ik ben nu druk met Fox-it, maar kijk ondertussen naar nieuwe investeringen. Mijn secretaresse zegt wel eens: ‘Je lijkt wel gek.’

Maar ik voel me beter als ik werk dan wanneer ik niets doe. Daar krijg ik geen energie van.’  Tekst: Paul Scheer | Foto: Sam Rentmeester

& broer Ondernemen zit in de genen. In deze serie vertellen ouders, kinderen, broers en zussen die samen of ieder een eigen bedrijf hebben over hun overeenkomsten en verschillen.

naam activiteit vestigingsplaats aantal medewerkers eigenaren

16

FORUM #03/14.02.13

Van der Ende Racing Inn Kart- en partycentrum Poeldijk Twintig (fulltimers en oproepkrachten) Ricardo, Jack, vader en moeder Van der Ende

‘Ik zeg waar het op staat’ Als ze niet werken in hun kartcentrum, zitten ze achter het stuur van een racewagen. Ricardo en Jack van der Ende leven van en voor de autosport.

‘Ik ben op het circuit verwekt.’

Tekst: Frank den Hoed | Foto’s: Ton Poortvliet, familie Van der Ende

Ricardo van der Ende (33)

Jack van der Ende (36)

‘We waren amper 6 toen we al rondstruinden op de sloperij van mijn vader. En we gingen al van jongs af aan mee naar autoraces. Ik schijn zelfs te zijn verwekt op het circuit. De liefde voor auto’s en autosport zat er dus al vroeg in.’

‘Ik was 15 toen hij ons vroeg of we samen met hem een indoorkartbaan wilden opzetten. Fantastisch vond ik het. In het begin dachten we: we zetten een hal neer met een kantine erbij. Dan kunnen we lekker karten. En dan kan moeder misschien wat frietjes bakken. Doordat de vergunning zeven jaar op zich liet wachten, pakte het anders uit.

Nu staat er een volwaardig kart- en partycentrum. Wél jammer dat we de hype niet meer hebben meegemaakt.’

‘Het bedrijf is van ons vieren. Jack en ik hebben de dagelijkse leiding. Hij is de kantoorman. Hij doet de telefonische contacten, verkoop van partijen, facturering en dergelijke. Ik ben liever praktisch bezig. Ik doe ook graag dingen zelf. Je kunt je ideeën door anderen laten uitvoeren. Maar dan kost het veel geld en wordt het vaak toch niet zoals je had gewild.’

‘Jack vertrouwt er vaak op dat dingen wel goed komen. Ik wil graag vooraf duidelijkheid. Toen het casco van het kartcentrum er stond, twijfelde ik over de indeling. Heb ik een bus lak gepakt en daarmee de contouren van het interieur op de vloer gespoten. Gewoon om te zien of we op de juiste weg waren. Voor hem had dat niet gehoeven; hij had aan de tekening voldoende.’

‘Als het moet kan Jack heel diplomatiek zijn. Ik zeg liever gelijk waar het op staat. Dan weet je tenminste waar je aan toe bent. Als het tijdens een grote partij niet gaat zoals ik het wil, zeg ik gewoon: ‘Dat moet je nu doen.’ En dan leg ik later nog wel eens uit waarom. Ik merk wel dat sommigen daar aan moeten wennen.’

‘Dat diplomatieke van Jack komt ons ook goed van pas bij de inkoop.

Dan laat ik tijdens onderhandelingen weten dat het beste en tegelijk ook duurste product mijn voorkeur heeft, maar dat als Jack zegt dat het geld er niet is, het er ook écht niet is. Leuk als het je dan lukt om naar huis te gaan met het beste product tegen de laagste prijs.’

‘Ik zou niet voor een baas willen werken. Dat was ook niet te combineren geweest met onze autosportactiviteiten. Het komt voor dat ze bellen dat ik de dag erna voor een training in Duitsland moet zijn. Een baas ziet je al aankomen. We hebben het allebei redelijk ver geschopt in de autosport. Het liefst waren we beiden Formule 1-coureur geweest.

Maar dan kun je een bedrijf zoals we nu hebben er niet bij doen. Of je moet je naam er op zetten en een ander het werk laten doen.’

‘In crisistijd is het een stuk minder leuk ondernemen. Maar het maakt je wel creatief. In korte tijd hebben we diverse nieuwe activiteiten bedacht om meer mensen over de vloer te krijgen. Zoals teamgames.

De luchtkussens die we daarvoor nodig hadden, werden aangeboden op een internetveiling. Een buitenkans om er goedkoop aan te komen.

Ricardo was rond die tijd op huwelijksreis. Maar hij had er alle vertrouwen in dat ik er een goede deal uit zou slepen.’

‘Ik ben de bedachtzame van de twee. Ricardo is impulsiever. Als hij een idee heeft, wil hij daar ook het liefst direct mee aan de slag. Terwijl ik wil weten of het echt wel zo’n goed idee is. Hij kan er niet altijd even goed tegen als ik op de rem trap. Hij heeft vaak zoiets van: joh, laten we het nou maar gewoon doen. Terwijl ik graag eerst een calculatie wil maken om te zien of het plan haalbaar is. Maar we komen er eigenlijk altijd wel uit. Het heeft ook geen zin om elkaar de hersens in te slaan.

Want je hebt wél een bedrijf te runnen.’

‘De handelsgeest hebben we van onze vader meegekregen. Ik vind het prachtig als ik partijen tegen elkaar weet uit te spelen en zo iets weet te regelen. Mijn vrouw wordt er af en toe wel gek van. Staan we in een kledingzaak bij de kassa om af te rekenen, zeg ik: ‘Er moet nog wat gebeuren. Doe er nog maar een paar sokken bij of een riem.’ En meestal doen ze het nog ook. Ook binnen ons bedrijf komt het voor dat mensen korting vragen. Maar ik doe niets van de prijs af. Dan doe ik er liever een bittergarnituurtje bij.’ 

17

FORUM #03/14.02.13

actueel De Koppert-saga: twaalf jaar vergunningen aanvragen en procederen

Gemeente wil percelen aankopen en bedrijf verplaatsen naar locatie Molenweg

Rijk geeft Vinextaakstelling aan gemeente

Jaren 90

Indienen bouw­ vergunning fase 1

Overeenstemming over verkoop percelen en aankoop nieuwe locatie

2000

Opstarten vrijstellings­ procedure op grond van artikel 19 WRO

Voorbereidingsbesluit gemeente voor herziening oude bestemmingsplan

2002

juni 2002

juni 2003

‘Ik had mijn geld liever in de nieuwbouw gestoken’ Even een bouwvergunning aanvragen. Dat is toch zo gepiept? Na twaalf jaar bureaucratie en procederen is de eerste steen voor de nieuwbouw nog steeds niet gelegd. Paul Koppert, directeur van Koppert Biological Systems: ‘Ik wil dat er nú iets aan wordt gedaan.’

Tekst: Frank den Hoed | Foto’s: Ton Poortvliet,

18

FORUM #03/14.02.13

Hij staat een beetje sip te kijken bij de entree van het nieuwe bedrijfspand in het buiten­ gebied van Berkel en Rodenrijs. Nou ja, eerder toekomstige bedrijfslocatie. Want in twaalf jaar tijd is het hem niet gelukt de vergun­ ningen rond te krijgen. En dus ligt het 6 hectare grote tuinbouwperceel er nog even desolaat bij als kort na de aankoop in 2002.

Het verwijderen van de oude glasopstand, het egaliseren van het terrein en het plaatsen van een toegangshek is het enige wat er tot nu toe is gebeurd. ‘Je wilt niet weten wat dit grapje me intussen heeft gekost.’

Weerstand omwonenden en nieuwe eisen Hoogheemraadschap

Aanvraag milieu­vergunning, uitritvergunning en keurvergunning

medio 2003

Nieuwe aanvraag bouwvergunning met artikel 19 vrijstelling en nieuwe aanvraag milieuvergunning

Stilleggen vrijstellingsprocedure, bestemmingsplanprocedure en milieuvergunningprocedure in verband met noodzaak aanpassen bouwplan

september 2004

Gemeente start procedure aanpassing bestemmingsplan

25 oktober 2005

Hier had de nieuwbouw van Koppert Biological Systems dus al twaalf jaar kunnen staan

De nieuwbouw van het bedrijf, gespecialiseerd in biologische gewasbescherming en natuurlijke bestuiving (zie kader Nuttige insecten op pagina 22), had een routineklus moeten worden. En als het aan Koppert had gelegen, was het ook zo uitgepakt. Hij had zijn hakken in het zand kunnen zetten toen hij hoorde dat twee van zijn bedrijfslocaties hun langste tijd hadden gehad, omdat het gebied door het Rijk was bestempeld tot Vinex-woningbouw­locatie. Het had hem misschien een paar jaar extra lucht gegeven, maar uiteindelijk had hij toch het onderspit 19

gedolven. En dat vond hij geen aanlokkelijk vooruitzicht. ‘Je kunt bezwaar maken, maar je weet dat je een keer aan de beurt bent. Dan kun je maar beter de tijd nemen om tot een oplossing te komen waar iedereen mee kan leven.’ Wat hij toen nog niet kon voorzien, was dat de vergunningaanvraag zou uitlopen op een kat-en-muis-spel met omwonenden van meer dan een decennium.

Terug in het opvallende, modern vormgegeven hoofdkantoor op een onopvallend Berkels bedrijventerrein, schuift Koppert een bundel A4tjes met ringband over tafel. Het document FORUM #03/14.02.13

met de titel ‘Bouwen in Nederland: wordt het ons gegund?’ is een bloemlezing van twaalf jaar vergunningenellende. De bijlage – een uitklapvel op A3-formaat – brengt het in een oogopslag in beeld. ‘Het is niet bedoeld als klaagzang’, haast hij zich te zeggen. ‘Maar ik wil wel dat hier nu iets aan wordt gedaan.’

hoofdpijndossier Hij kiest zijn woorden zorgvuldig. Maar je merkt dat de hele gang van zaken rond de vergunningaanvraag hem flink frustreert.

Toen Koppert twaalf jaar geleden de eerste

actueel Bouwvergunning eerste fase wordt verleend door College

College verleent nieuwe milieu­ vergunning met looptijd van drie jaar

Verklaring van geen bezwaar door Gedeputeerde Staten

Concept-besluit behandeling bouw­ vergunning ter inzage

april 2006

15 februari 2007

29 maart 2007

Bezwaar en beroep rechtbank Rotterdam

26 oktober 2007

maart 2008

Rekken, rekken, rekken De kwestie-Koppert staat niet op zich. Regelmatig worden bedrijven geconfron­teerd met jarenlange vergunningprocedures. Harde cijfers over de ontwikkeling van de totale duur van vergunningprocedures ontbreken. Maar op deelaspecten zijn wél cijfers beschikbaar die laten zien dat het (nog steeds) beter kan. Je hoeft het jaarverslag van de Raad van State er maar op na te slaan om te zien dat termijngrenzen worden opgezocht of worden overschreden. Zo had ’s lands hoogste rechtscollege in 2011 in ruim een derde van de zaken met zitting meer tijd nodig dan de normtijd van 52 weken. En uit recent onderzoek van de Brabants-Zeeuwse Werkgeversvereniging (BZW) naar de ervaringen met de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo) blijkt dat ook gemeenten met enige regelmaat de wettelijke termijnen oprekken.

Koppert Biological Systems ontwikkelt producten voor biologische gewasbescherming en natuurlijke bestuiving

stappen zette op weg naar de nieuwbouw, kon hij niet voorzien dat zijn plannen zouden verworden tot een hoofdpijndossier. Er was alle reden voor optimisme over een goede afloop. Er lag snel een contract met de gemeente en ook een vervangende bedrijfslocatie – een in ongerede geraakte tuinderij met een flink stuk land er omheen – was rap gevonden.

De gemeente stemde in met de aankoop.

Koppert herinnert zich de optimistische woorden van burgemeester en wethouders nog goed: ‘Als je die 6 hectare aankoopt, gaan we het vergunningentraject in en kun je daar 20

bouwen.’ Nuchter als hij is, had hij er al rekening mee gehouden dat er mensen bezwaar zouden maken. Echt zorgen maakte hij zich dan ook niet, toen bleek dat een aantal omwonenden tegen zijn plannen in het geweer kwamen.

Tijdens speciaal daarvoor belegde avonden gaf hij hen persoonlijk tekst en uitleg. En hij luisterde naar de argumenten tegen. Op basis van de kritiek volgden zelfs nog wat aanpassingen.

Koppert zegde toe wat extra bomen te planten om de privacy van de betrokkenen te vergroten. Ook werd het plan een kwartslag gedraaid om de positie van de bebouwing ten opzichte van de omliggende huizen te optimaFORUM #03/14.02.13

liseren. Alle bezwaarmakers waren daarna om, op één na. Hij volhardde in zijn bezwaren.

Met als resultaat dat z’n landje twaalf jaar en een fiks aantal procedures verder nog steeds braak ligt.

Een echte fundamentalist. Een betere kwalificatie kan Koppert niet verzinnen voor zijn opponent. ‘Die man stelt dat de gemeente voorbij gaat aan de belangen van de omwonenden. En hij neemt het de gemeente kwalijk dat zij het landelijk gebied verkwanselt. Ik kan zo weinig met die kritiek. Als ik van plan was geweest om een discotheek te bouwen, had ik zijn opstelling nog wel

Uitspraak rechtbank: rechts­ gevolgen besluit blijven in stand

Indienen aanvraag nieuwe milieuvergunning met nieuwe eisen Uitspraak: beroep ongegrond

Beroep bij Raad van State afdeling bestuursrechtsspraak

november 2008

kunnen begrijpen. Maar het gaat om een kas in een gebied met een tuinbouwbestemming.

Er stond in het verleden nota bene al een kas op die locatie.’

termijnoverschrijdingen De eerste paar jaar kon hij de vertraging die zijn plannenmakerij opliep nog wel opvangen.

Maar toen de groei van zijn bedrijf in gevaar dreigde te komen, restte Koppert niets anders dan te investeren op een locatie waarvan hij wist dat die binnen een paar jaar moest worden ontruimd. ‘Ik had mijn geld natuurlijk liever in de nieuwbouw gestoken.’ Die investering 21

Milieuvergunning van drie jaar blijkt niet meer geldig

26 mei 2010

was overigens niet afdoende: hij moest ook een deel van het werk overhevelen naar andere vestigingen. ‘En dan heb ik het geluk dat ik nog wat kon regelen. Een ondernemer die deze flexibiliteit niet heeft, heeft echt een probleem.’

Verhuizen uit Berkel wil Koppert niet. ‘Dit is een familiebedrijf. We zijn hier geworteld, zitten op een mooie plek. En we willen hier verder. Maar dat kan niet zonder die kas. Dit is de enige plek dicht bij het hoofdkantoor waar nog een kas mag staan. Als we deze locatie niet benutten, moeten we het veel verder weg zoeken. Moet je alleen al eens kijken wat dit aan extra transportkosten oplevert.’

Verhuizen naar een van de nabijgelegen tuinbouwconcentratiegebieden is ook geen optie.

‘Er ontsnapt bij mij geen beestje, maar leg dat maar eens uit als er een vreemd insect in een kas van je buurman wordt aangetroffen.’

Dankzij overschrijdingen van de daarvoor geldende termijnen haalde de eerste versie van de milieuvergunning de eindstreep niet.

Dus volgde er een nieuwe versie. Een stuk gedetailleerder. Dat had onder meer te maken met de tussentijds aangescherpte milieu­wet­ geving. ‘Autobewegingen, fietsbewegingen, geluid, lucht, werktijden, je kunt het zo gek niet bedenken of het staat er in.’ Voor een aantal omwonenden bevatte de nieuwe vergunningaanvraag in elk geval weer genoeg munitie om bezwaar te maken. En dus was Koppert weer terug bij af.

De Raad van State heeft nu het laatste woord.

Maar die laat wel lang op zich wachten. April vorig jaar al lag het dossier-Koppert bij het FORUM #03/14.02.13

september 2010

hoogste rechtscollege. Daarna bleef het angstwekkend stil. Tot hij twee weken geleden een briefje kreeg waarin staat dat de behandeling weer zes weken is uitgesteld. Een reden waarom ontbrak. ‘Zoals het er nu uitziet, gaat alleen al de behandeling door de Raad van State een jaar duren. Dat is toch te gek voor woorden?’

fout op fout Een deel van de problemen waarmee hij is geconfronteerd, is terug te voeren op een gebrek aan deskundigheid bij de overheid. In eerste instantie deed Koppert zaken met de gemeente Berkel en Rodenrijs. Maar al vrij snel ging die gemeente met twee buur­ gemeenten op in de gemeente Lansingerland.

Dat betekende veel wisselingen van de wacht in het ambtenarencorps en dus veel verlies aan kennis. Koppert: ‘ Mede daardoor zijn er fouten gemaakt, waar we nu nog last van hebben.’

Ook fusiegemeente Lansingerland is met dik 56 duizend inwoners te klein om complexe zaken aan te kunnen. ‘De man die namens die gemeente verantwoordelijk was voor de vergunningaanvraag heeft ook alweer het veld geruimd. En dan begin je weer van voren af aan.’ Van pure armoede heeft hij een paar jaar geleden een advocaat ingeschakeld om het vergunningenproces te begeleiden. Die betaalt hij zelf, tot op de dag van vandaag. ‘Ik denk maar niet te vaak na over wat dit me kost. Het is natuurlijk te gek voor woorden dat het moet. Maar als ik het niet had gedaan, was ik nog veel verder van huis geweest.’

Tegenover de beperkingen waar hij tegenaan

actueel

Verlening bouwvergunning tweede fase

Verlening milieuvergunning

Behandeling beroep uitgesteld Beroep bij Raad van State tegen milieuvergunning

november 2011

mei 2012

Nuttige insecten Bij Koppert Biological Systems draait het om biologische gewasbescherming en natuurlijke bestuiving. Daarvoor ontwikkelt het bedrijf producten met een natuurlijke oorsprong, zoals insecten en mijten voor het bestrijden van plagen.

Een van de beestjes die in kassen van tuinbouwbedrijven wereldwijd hun werk moeten doen, is de roofmijt. Dit diertje wordt onder meer ingezet bij de bestrijding van de witte vlieg en trips.

Op de hoofdvestiging van Koppert in Berkel en Rodenrijs werken 250 mensen aan onderzoek, productie, advisering en verkoop. Daarnaast heeft het bedrijf in 22 landen verspreid over de hele wereld dochterbedrijven. In november sleepte het bedrijf de DHL Export Trophy in de wacht. Koppert Biological Systems kreeg de prijs – bestemd voor een Nederlands bedrijf dat voorop loopt in export en innovaties – vanwege z’n gedegen exportbeleid.

22

Eindelijk bouwen?

januari 2013 loopt, staat een bezwaarmaker die alle ruimte krijgt. ‘Die man hoeft geen kosten te maken.

En aan tijd lijkt het hem niet te ontbreken. Er is dus geen enkele stimulans om nog eens twee keer na te denken of het wel zo handig is om een procedure door te zetten.’

Het steekt des te meer, omdat hij zelf echt alles uit de kast moet halen om te zorgen dat alles tot in het laatste detail klopt. Doet hij dat niet, dat vertaalt zich dat direct in extra vertraging. ‘Laat duidelijk zijn: ik pleit er niet voor om de wet zo te veranderen dat er geen bezwaar mogelijk is. Maar ik zou wel graag zien dat de overheid limieten stelt. Als je in vier jaar niet weet of een vergunningaanvraag deugt, weet je het in tien of twaalf jaar ook niet.’

toch volhouden Tijdens een bijeenkomst met nog zo’n twintig directeuren van Nederlandse familiebedrijven een paar jaar geleden greep Koppert de kans zijn verhaal te doen bij Maxime Verhagen, toenmalig minister van Economische Zaken.

Hij fluisterde ‘m in zijn oor dat door problemen rond vergunningverlening in Nederland voor zeker een miljard euro aan projecten wordt tegengehouden. ‘Weet je wat de minister zei? ‘Je bent nog heel bescheiden.’ Er liggen miljarden geblokkeerd van bedrijven die willen investeren, vertelde hij.’

‘En wat hebben we nodig in deze tijd? Juist, dat bedrijven door kunnen. Daar heeft niet alleen de bouw profijt van, maar de hele economie.’ Maar Koppert stelt dat daarvoor nog wel het nodige zal moeten veranderen.

‘We wonen in dit land dicht op elkaar. Het wordt er daardoor alleen maar complexer op. Ik begrijp dat er bezwaar mogelijk moet zijn tegen bouwplannen. Maar er moet ook binnen een redelijke termijn helderheid zijn.

Voor de bezwaarmakers, maar vooral ook FORUM #03/14.02.13

2014

voor de bedrijven.’

Aanstelling van extra rechters zou een deel van de oplossing kunnen zijn. Net als nieuwe wetgeving gericht op verkorting van procedures. Koppert noemt als voorbeeld de Crisis- en herstelwet. Die bevat al een aantal tijdelijke maatregelen om de besluitvorming rond vergunningen te versnellen. ‘Die maatregelen mogen nog worden uitgebreid en permanent worden gemaakt. Ik ben ervan overtuigd dat de afhandeling van vergunningaanvragen op die manier vanzelf in een stroomversnelling terechtkomt.’

Koppert prijst zich gelukkig dat hij de sores – ook na twaalf jaar – nog wel van zich af kan zetten. ‘Het is de enige manier om door te kunnen. En dus doe ik dat ook.’ Hij blijft ondanks alles vertrouwen houden in een verlate goede afloop. ‘Ik ben met niks verkeerds bezig, dus ik houd vol.’  www.vno-ncw.nl/omgevingswet

actueel

Eurotop: penny wise of toch pound foolish?

‘Het hoeft niet steeds groter, meer en duurder.’ Premier Mark Rutte in gesprek met zijn Britse collega David Cameron (tweede van links), de Deense premier Helle Thorning-Schmidt (vierde van rechts) en de Zweedse premier Fredrik Reinfeldt (derde van rechts)

‘Boekhouders aan de macht’. ‘Georganiseerd wantrouwen’. De reacties van Europese Parlementariërs van verschillende Nederlandse fracties op de tijdens de Eurotop van afgelopen vrijdag afgesloten Meerjarenbegroting zijn niet mals.

Tekst: Walter Devenijns | Foto: Jerry Lampen/anp

Gerben Jan Gerbrandy (D66) is bitter. De regeringsleiders hebben in zijn ogen gekozen voor de gevestigde belangen. ‘Mijn nachtmerrie is uitge­ komen’, vindt hij. De uitgaven voor landbouw en de regionale fondsen blijven dominant binnen de Europese begroting, terwijl de bescheiden commissie­ voorstellen om miljarden extra uit te trekken voor het stimuleren van innovatie en groei toch gekortwiekt zijn. Zo krijgt Eurocommissaris Neelie Kroes in plaats van de gevraagde 9,2 miljard euro voor de aanleg van supersnel internet slechts 1 miljard euro in handen. ‘Het lijkt wel of er 27 boekhouders hebben onderhandeld in plaats van politici die in het achterhoofd hebben: regeren is vooruitzien.’

Voor de komende zeven jaar zijn volgens hem álle uitgaven vastgelegd, waardoor Europa niet in staat zal zijn te reageren op nieuwe situaties. ‘We hebben geen idee hoe over twee of drie jaar de toestand zal zijn van de Europese economie en of we tegen die tijd veel meer moeten inves­ teren in groei dan in landbouw. Het is volstrekt onmogelijk om de

23

FORUM #03/14.02.13

besluiten van nu aan te passen, want de geplande begroting is nog steeds niet flexibel.’

Dit is een ouderwets begroting, constateert Europarlementariër Bas Eickhout van GroenLinks ook. ‘Vooral de post Connecting Europe, waarin Kroes’ voorstellen zijn ondergebracht, is geslachtofferd. Zelfs het voorzichtige voorstel van de Commissie om de post voor innovatie te verdubbelen tot 80 miljard is weer teruggesnoeid tot 64 miljard. Rutte zal wel zeggen dat dat een stijging is ten opzichte van de 50 miljard in de vorige begroting, maar het is toch een heel bescheiden groei in de komende zeven jaar.’ Eickhout vindt dat de slechte uitkomst op de Eurotop het resultaat is van ‘georganiseerd wantrouwen tussen de 27 lidstaten.’

VVD-Europarlementariër Jan Mulder voorspelt dat er de komende maanden stevige discussies zullen zijn binnen het Europees Parlement over het akkoord, waardoor het onzeker is of het besluit van de Europese regerings­ leiders zomaar wordt goedgekeurd. ‘Het meest serieuze probleem dat speelt, is het verschil tussen verplichtingen die de Europese Commissie mag aangaan en het geld dat ze meekrijgt. Er is niet voldoende geld beschikbaar (900 miljard; red.) voor de verplichtingen (997 miljard; red.).

De Europese Commissie kan zo niet werken’, constateert Mulder. Dit jaar heeft de Europese Commissie al een tekort van 15 miljard euro.

Bij wijze van spreken wordt er een weg van A naar B aangelegd, maar wie de rekening gaat betalen is onduidelijk.

Dat gat op de begroting is een groter probleem dan het zogenaamd korten op de innovatieplannen van de commissie, vindt hij. ‘Per saldo stijgt de post voor innovatie ten opzichte van de vorige begrotings­ periode toch met 37 procent. En die post was tijdens de vorige meerjaren­begroting al weer met 75 procent verhoogd.’  Lees ook Gaat Europa vaart maken? in Forum nummer 2 dat aan dit artikel vooraf ging en Tevredenheid op Eurotop kan zorgen niet wegnemen op pagina 4

ondernemerspanel

Klaar voor de Europese betaalunie?

Nog een jaar en dan is de Single Euro Payments Area (SEPA) een feit.

Wie een betaling wil doen of ontvangen, kan dat dan alleen nog met een zogenoemd IBAN-nummer. Zijn ondernemers al klaar voor SEPA? Tekst: Jiska Vijselaar | Foto’s: Christiaan Krouwels, Hans Stakelbeek

Joos Lambrechtsen / Herensokken.nl (webwinkel) / Utrecht

‘Al lang’ ‘Voor SEPA ben ik echt al lang klaar. Simpelweg omdat voor de verkoop vanuit een website maar minimale aanpassingen nodig zijn. Waar ik me veel meer zorgen over maak, is of het wel zo gemakkelijk is voor mijn klanten. Als zij geld willen overschrijven, moeten ze voortaan een lange combinatie cijfers en letters invoeren. De kans op tikfouten wordt dan alleen maar groter en dan komt

John Martens / Koninklijke Martens & Zoon (riolering, beton, transport) / Oosterhout

‘Bijna’ ‘Wij doen veel zaken in Duitsland, Frankrijk en België.

Vroeger was dat een gedoe. Het omrekenen van valuta, de koersrisico’s die je liep. Dat is allemaal al makkelijker geworden met de komst van de euro. Nu zet ik voor betalingen nog twee batches klaar. Een voor binnenlandse en een voor buitenlandse betalingen. Met SEPA is dat er straks nog maar één. Dat wordt dus wel efficiënter.’

‘Al is het op de korte termijn even lastig om over te schakelen op een nieuw systeem. Die omschakeling is vooral een kwestie van aanpassing van je automatisering. Ik wacht daar nog even mee tot de meeste kinderziektes eruit zijn. Dat scheelt gedoe. Maar aan het einde van het jaar is het allemaal wel rond.’

‘Nederlandse ondernemers zouden achterlopen bij de invoering van SEPA. Dat lijkt me niet zo erg. Tenzij het om de Nederlandse banken gaat natuurlijk. Als die er niet klaar voor zijn, hebben we echt een probleem.’

Petra de Boer / Ecodrukkers / Nieuwkoop

‘Simpel’ ‘Natuurlijk, onze systemen zijn al lang aangepast. Voor mijn bedrijf kwam dat neer op een aanpassing van de software vergelijkbaar met een reguliere update van het pakket. Ik heb natuurlijk niet als enige in Nederland een grafisch bedrijf dat moet overschakelen op SEPA. Softwarebedrijven hebben hun pakketten voor al die bedrijven bijgewerkt. Zelf heb ik een middelgroot bedrijf met niet al te ingewikkelde financiële trajecten, dus voor mij was

24

de betaling er dus niet in een keer door.’

‘Of Nederland hier goed mee wegkomt, is de vraag.

Het is echt niet zo dat ik ineens meer klanten krijg uit andere Europese landen. Uit Brits onderzoek blijkt ook dat van de onlineaankopen bij Nederlandse webwinkels maar 5 procent uit het buitenland komt. Terwijl van de Nederlandse onlineaankopen ongeveer 20 procent over de grens wordt gedaan.’

‘Buitenlanders blijven niet weg omdat betalen in Nederland moeilijk zou zijn, maar eerder vanwege taalproblemen en het btw-verschil. Nee, van mij had het niet gehoeven.’

FORUM #03/14.02.13

de omschakeling echt simpel. Dat kan natuurlijk voor andere bedrijven best anders zijn.’

‘In elk geval heeft het bedrijfsleven ruim de tijd gekregen om zich hierop in te stellen. En de voorlichting is ook prima. Iedere ondernemer móet er dus wel van gehoord hebben. Toch merk ik dat ik mijn klanten soms even moet tippen hun briefpapier of ander drukwerk te veranderen. Meer dan de helft zegt zelf dat hun rekening­ nummer aangepast moet worden. Maar er zijn er die dáár nou net niet bij hebben stilgestaan.’

vijf vragen aan

frank elderson

‘Wacht niet te lang met sepa’ De ombouw tot één Europees betaal­systeem wordt onderschat, zegt Frank Elderson, dnb-directeur Betalingsverkeer. Om problemen te voorkomen, moeten bedrijven nu sepaproof worden gemaakt. ‘Anders kan je misschien niet meer ongestoord van het betalingsverkeer gebruik maken.’ sepa? Wat is dat eigenlijk? ‘sepa is een afkorting die staat voor Single Euro Payments Area (sepa). Per 1 februari 2014 zal er binnen Europa één interne markt zijn voor het betalingsverkeer. De consument en het bedrijfsleven kunnen dan gebruik maken van één set betaalmiddelen. Tot nu toe heeft elk land een eigen betalingssysteem voor bijvoorbeeld de acceptgiro, de overschrijving of een incasso-opdracht. Het feit dat je nu al gewoon kan pinnen in het buitenland hoort bij sepa, net als het langere iban-rekeningnummer. Nieuw is dat er Europese regels worden ingevoerd voor overschrijvingen en incasso’s.’

Waarom moeten we naar één Europees betaalsysteem?

‘Binnen Europa hebben we nu de euro, maar het betalingsverkeer is nog grotendeels natio25

naal georganiseerd. Dan is het logisch dat je al die betaalsystemen harmoniseert. Door deze standaardisatie ontstaat er op termijn meer innovatie op de betaalmarkt, meer concurrentie. Dat zorgt ervoor dat de kosten voor het Europese betalingsverkeer gaan dalen.’

Hoe groot zal die kostendaling zijn?

‘Dat is erg afhankelijk van het type bedrijf. Als je een grote internationale onderneming hebt, kan het een positieve businesscase opleveren wanneer je je betalingsverkeer in Europa centraliseert op één plek en goed onderhandelt met één bank. Het is moeilijk een algemeen cijfer te geven, want voor de slager om de hoek zal er een andere som uitkomen. Die hoeft waarschijnlijk alleen een nieuwe release van zijn betalingspakket te installeren.’

Wat moeten bedrijven doen om zich op sepa voor te bereiden?

‘Voor heel veel bedrijven zal het een kwestie van een nieuw softwarepakket of een update zijn voor het betalingsverkeer. De software­ lever­anciers zijn nu al hard bezig om hun pakketten sepa-proof te maken. Waar dnb als voorzitter van het Nationaal Forum sepamigratie op hamert, is dat de banken tijdig ook hun zakelijke betaalsystemen omzetten, zodat de mensen niet allemaal hun adres­ boeken hoeven aan te passen. Dat moet in de loop van het tweede kwartaal gebeuren.’

FORUM #03/14.02.13

Verloopt de transitie goed?

‘We zien dat de ombouw tot één Europees betaalsysteem onderschat wordt. Niet dat het dramatisch is, maar het is wel de reden dat wij als aanjager van het hele proces zeggen: ‘Jongens, let nu op.’ Wat we niet willen is dat er aan het eind van het jaar filevorming ontstaat bij de ombouw van de betaalsystemen.

Dan zou de vraag naar nieuwe installatiesoftware en consultancydiensten wel eens heel groot kunnen worden. Er zijn nog heel veel bedrijven die na het overnemen van allerlei bedrijven hun backoffice niet hebben geïntegreerd. Die moeten nog veel werk verzetten.

Mocht je te laat zijn bij de ombouw dan kan je misschien niet meer ongestoord van het betalingsverkeer gebruik maken. Maar het zou onverstandig zijn als je het daar op laat aan­ komen.’  Tekst: Walter Devenijns | Foto: Fotobureau Dijkstra/anp www.overopiban.nl

achtergrond

‘Mam, moet ik dan met mijn handjes werken?’

Is techniek leuk? Met deze vraag gingen moeders met hun dochters op Technieksafari in Rotterdam. Het werd een reis langs lasersnijders en 3D-printers. ‘Meisjes moeten eerst zien wat techniek is.’

EK SPE

CI

TECH

NI

AL

Tekst: Walter Devenijns | Foto’s: Ton Poortvliet

‘Ik heb niets met techniek’, zegt Eva. ‘Nou ja’, vertelt ze iets later, ‘ik vind het wel erg leuk.

Misschien ga ik later tekenen.’ Ze is 14 jaar, heeft lange haren, een lang lichaam en staat met een papiertje in haar handen. In het hightech-klaslokaal Stadslab van de Hogeschool Rotterdam brommen en sissen ondertussen zachtjes de lasersnijders en 3D-printers. Een blauwe lamp boven de printer gaat aan en uit, terwijl er een armbandje wordt opgespoten van groen, doorzichtig plastic. Een lichte plasticgeur vult de ruimte.

Eva is een van de vijftien meisjes die meedoen aan de Technieksafari van vno-ncw West.

De meiden – variërend van 10 tot 18 jaar – en hun moeders konden zich aanmelden voor de safari. Op de uitnodiging van het Vrouwennetwerk van de werkgeversorganisatie is een foto te zien van een stoere meid die een paar tandwielen tekent. Techniek is niet vies, maar leuk, is de uitstraling. Die nieuwe, schone wereld wil het Vrouwennetwerk de meisjes 26

FORUM #03/14.02.13

laten zien met een kennismakingstoer langs het Stadslab en de rdm Campus. De hoop is dat de dochters voor een technische studie kiezen. Want zoals bekend is techniek niet populair in Nederland. De vrouwen zijn ondervertegenwoordigd, terwijl de banen er voor het oprapen liggen. Een getal maakt de scheefgroei duidelijk: van de ruim 136 duizend werknemers in de technische installatiebranche is slechts 10 procent vrouw.

onbekend = onbemind De moeders en hun dochters verzamelen zich in de hal van het hoofdkantoor van de Rotterdamse rdm Campus. Het tegelpatroon in de hal, de zware metalen deur en de glas-inloodramen herinneren nog aan het feit dat de in 1902 opgerichte Rotterdamsche Droogdok Maatschappij tot ver in de 20ste eeuw het hart van scheepbouwend Nederland was. Na de oorlog werd het bekende passagiersschip ‘Rotterdam’ er te water gelaten; in een speciale

De 3D-printer gaat stug door met het maken van armbandjes

hal werden de onderzeeërs voor de Koninklijke Marine gebouwd.

Na de ondergang van de werf opende de rdm Campus enkele jaren geleden haar deuren.

Kleine, innovatieve bedrijven vestigden zich er. Scholen zoals het Albeda Collega en Hogeschool Rotterdam leiden er leerlingen op voor werk in techniek en haven. De oude bedrijfshal werd gemoderniseerd. Na de aanleg van zo’n 138 kilometer aan leidingen was rdm Campus meteen de trotse eigenaar van de grootste vloerverwarming van Europa. De transformatie van scheepswerf naar een modern werk- en opleidingscentrum laat zien dat techniek in de loop van de tijd veranderd is, vertelt een van de organisatoren, Annemarie van Oorschot: ‘Meiden kiezen niet voor techniek. Het is het verhaal van onbekend maakt onbemind. We willen met deze tocht langs diverse technische inrichtingen laten zien dat techniek ook heel leuk kan zijn.

Ze komen anders nooit in aanraking met 27

techniek. Dat is jammer, want ons land heeft technische mensen nodig. We hebben leden die het fijn zouden vinden als meer mensen techniek gingen studeren.’

even wennen Om de drempel voor de toekomstige vrouwelijke technici zo laag mogelijk te maken, grijpt het Vrouwennetwerk naar een trucje. De dames mogen sieraden maken met de modernste apparatuur van Stadslab, een nog jong onderdeel van Hogeschool Rotterdam.

Op de veerboot naar het in het centrum van Rotterdam gelegen Stadslab krijgen de jeugdigen een papier in de handen gedrukt. Ze kunnen de vormpjes aankruisen die later worden uitgesneden door een stoere, rood­ gekleurde laser. De onderdelen worden op hun beurt weer verwerkt in een ketting of oorbel.

Dat de actie om sieraden te maken aanslaat, laat het drukke overleg tussen de moeders en dochters zien.

FORUM #03/14.02.13

De techniek is voor sommige dames wel even wennen, zo blijkt als ze aan de gang gaan met steun van enkele docenten. Op de vraag of het maken van een sieraad met een computer­ tekenprogramma en lasersnijder leuk is, antwoordt Vera aarzelend dat ze ‘het wel een beetje leuk vindt.’ Bij het formuleren van haar antwoord kijkt ze hulpzoekend naar haar buurmeisje die al fanatiek bezig is met het laten graveren van de naam Eline op een naamplaatje. Even later hangt Eline met haar neus boven op de doorzichtige deksel van de lasersnijder. Ook zij is nog niet helemaal overtuigd van de technische aantrekkingskracht, meldt ze. ‘Mijn moeder stelde voor om mee te gaan met de Technieksafari. Maar ik weet niet of ik techniek leuk vind. Misschien een beetje.’

Marijne is met haar 18 jaar duidelijk ouder dan de rest van de meidengroep. Met haar knijptang probeert ze een paar plastic vormpjes vast te maken aan een ketting. Terwijl ze het

achtergrond

Wat ga ik maken? De papieren ontwerpen liggen bij de jonge ‘technici’ al klaar

gereedschap heen en weer beweegt, vertelt ze over haar keuze om rechten te gaan studeren.

‘Maar ik ben gestopt met de studie. Het was niet mijn ding’, aldus Marijne. Ze is met haar moeder meegegaan om eens rond te kijken.

Want ja, welke studie is wel aantrekkelijk voor haar, vraagt ze zich af.

banengarantie Opvallend is dat veel moeders wel een duidelijke mening hebben over de techniek.

Het woord banengarantie valt relatief vaak.

Misschien heeft dat wel te maken met het feit dat het veelal vrouwen zijn die een bedrijf hebben of een topfunctie. Marieke Kreuzen, directeur van het Goudse uitzendbureau Ruimbaan, heeft haar twee ‘lekkere pubers’ meegenomen om ze ‘verder te laten kijken dan de scholen ze laten doen’. Ze probeert de techniek te promoten binnen haar Goudse netwerk. De industrie, waarmee haar uitzendbureau samenwerkt, 28

kan technici immers heel goed gebruiken.

Wie in die tak afstudeert maakt een grote kans op een baan, weet ze. ‘Kinderen hebben geen notie van techniek, totdat ze dingen zien ontstaan. De grote uitdaging voor de industrie is om de jeugd te laten zien dat techniek niet vies is. Mijn dochters hebben geen idee wat techniek is. Ook de allochtone kinderen willen de techniek niet in, want ze hebben slechte dingen gehoord in hun familie. Het zou mooi zijn als scholen er meer aandacht aan zouden besteden. Ook aan vakken waarbij je een hamer moet vasthouden.’

Meisjes moeten eerst zien wat techniek kan maken, denkt Jorissa Neutelings, eigenaar van het klant-analysebureau Kaapriore die met jaar 13-jarige dochter Julia de Techniek­ safari volgt. ‘Op de weg hierheen zei mijn dochter: ‘Mam, ik zit op het gymnasium. Is techniek dan wel de goede richting? Daar moet je toch met je handjes werken?’ Misschien is dat wel de reden waarom we hier FORUM #03/14.02.13

zijn. Om haar te laten zien wat techniek kan doen. Toen we door de haven reden, legde ik uit wat er allemaal achter zat. Meisjes hebben meer voorbeelden nodig. Ik ben een echte alfa, maar mijn kind is beter in bètavakken.

Dus ik hoop dat ik door mijn komst hier toch een goede stimulans kan geven.’

lasersnijder zoekt alfameisje Karlijn van Alten is ook een ‘alfameisje’, bekent ze na afloop van de bijeenkomst. Ze is verantwoordelijk voor het reilen en zeilen van het Stadslab, dat meer wil samenwerken met ondernemers. Enthousiast wijst ze naar de 3D-printer die het verhitte plastic met een robotmondje verdeelt. ‘Kijk dat onderdeel – ze wijst naar een groot, plastic tandwiel – was kapot. Toen hebben we dat tandwiel door een andere printer na laten maken.

Makkelijk toch?’

Ooit gaf ze les op een gewone school, maar dat vond ze niet leuk. Ze heeft nu een beetje

jeroen poortvliet

column scheer

Sjoerd Geld maakt niet gelukkig. Geld kan zelfs ongelukkig maken. Dat maakt Sjoerd van K. dezer dagen aan den lijve mee. Als een crimineel, een fraudeur wordt hij in de media en op internet opgejaagd, terwijl je hem toch hooguit van het maken van verkeerde keuzes kunt beschuldigen.

Zelfs een ogenschijnlijk genuanceerd journalist als Jelle Brandt Corstius roept mensen op om Sjoerd net zolang te bellen en te mailen totdat hij zijn bonus teruggeeft. De Telegraaf, nooit beroerd om in te spelen op de gevoelens van het volk, plaatste een luchtfoto van het riante huis van Sjoerd op de voorpagina. Om de boel ‘transparant’ te maken, zo heet het.

De foto doet denken aan een serie in Quote met huizen van de sterren in de financieel-economische wereld. Die huizen zagen er overigens vaak nog een stuk rianter uit. Samen met de Quote 500-lijst vormden de luchtfoto’s een praktische handleiding voor échte criminelen.

Ze konden zo kiezen waar en hoe in te breken. En die waren niet van het type Robin Hood: de buit hielden ze lekker zelf.

De Telegraaf heeft de foto gemaakt met een onbemand, van afstand bestuurbaar vliegtuigje, vergelijkbaar met de drones die de Amerikanen inzetten in Irak en Afghanistan. De topman als Taliban, het moet niet gekker worden.

spijt dat ze zich niet onmiddellijk op de techniek heeft gestort. ‘Ik had geen wiskunde in mijn pakket, omdat ik er toen het nut niet van in zag. Dus ging ik lesgeven op school, maar de gedachte dat er ik nog veertig jaar zou moeten staan, benauwde me. Via via kwam ik hier terecht, tussen de modernste apparaten. Als ik eerder had geweten hoe leuk techniek kan zijn, dan had ik vroeger misschien een heel andere studiekeuze gemaakt’, zegt ze terugblikkend. Een Technieksafari heeft zij niet meer nodig. 

De opvolger van Sjoerd, Gerard van O., moet zich voordat hij goed en wel is begonnen, al verdedigen tegen de 5,5 ton die hij als salaris ontvangt. Net als Gerrit Zalm destijds, die 7,5 ton in het vooruitzicht gesteld kreeg voor het puin ruimen bij ABN AMRO. In de sector gelden die bedragen als bescheiden.

Je moet als topman ook een beetje in de buurt blijven bij het salaris dat je ondergeschikten krijgen. Vergelijk het met Mark Rutte.

Hij moet zich houden aan de norm van zijn voorganger en verdient 144.000 euro. Er zijn genoeg topambtenaren die meer verdienen.

En dat blijft raar: de baas die minder krijgt dan zijn personeel.

Dat is immers ook gevoelig voor de macht van het getal.

www.vno-ncw.nl/onderwijs Lees ook ‘Alles liever dan techniek’ op pagina 10 en verder

Ik ben in elk geval blij dat ik geen topman ben. Bent u dat wel, dan wens ik u sterkte.

Paul Scheer

29

FORUM #03/14.02.13

actueel

veroordeeld tot de technologie van gisteren 30

FORUM #03/14.02.13

State-of-the-art? Niet de windturbines die in Nederland worden gebouwd. Tegen de tijd dat de vergunning eindelijk rond is, zijn de molens al verouderd. En vervangen door een nieuw model mag niet. Jammer dan?

Tekst: Remko Ebbers | Foto: Lemmens, Hendriks Sijmen/hh Beeldbewerking: Link Design

‘Ons probleem is niet dat er inspraak is. Het probleem is dat er bij veranderingen in de plannen nieuwe inspraak mogelijk is over hetzelfde onderwerp. Ook als het om een verbetering gaat ten opzichte van de oorspronkelijke situatie.’ Ruben Dijkstra, directeur wind op zee van Eneco, bekijkt de zaak praktisch.

Maar dat het zeven jaar moet duren om een gewijzigd bouwplan voor windturbines op zee rond te krijgen die nu al achterhaald zijn, is nogal wrang. Vergeet niet: de bouw moet nog beginnen.

Energiebedrijf Eneco wil samen met de Japanse investeerder Mitsubishi een windmolenpark bouwen in de Noordzee: Luchterduinen, 23 kilometer uit de kust tussen Noordwijk en Zandvoort. De plannen daarvoor zijn dik zes jaar oud, zegt Dijkstra. ‘We hebben begin 2007 de vergunning aangevraagd voor turbines van 2 megawatt. Toen hadden we er zelf dus al heel wat denkwerk ingestoken.’ Die vergunning is eind 2009 verleend na een uitspraak van de Raad van State. Tegen die tijd waren er veel efficiëntere turbines van 3 megawatt. Eneco heeft tijdens de procedure voor de Raad van State wel een wijzigingsverzoek ingediend voor minder, maar efficiëntere en wat grotere turbines. Van zestig molens van 2 megawatt naar 43 molens van 3 megawatt. Dit jaar wordt de uitspraak verwacht. Alleen ook die molens zijn alweer verouderd. Want aangekomen in 2013 zijn turbines 5 megawatt niet abnormaal meer. Maar Eneco houdt het voor Luchterduinen voor gezien. Ze zien niets in het over doen van alle onderzoeken voor een herhaling van het vergunningentraject. ‘We willen ook wel eens bouwen’, zegt Dijkstra. Dat gebeurt pas als de vergunningen onherroepelijk zijn. Voor die tijd wil geen investeerder geld stoppen in een windpark waar de Raad van State nog een uitspraak over moet doen.

beter mag niet Het is de bedoeling dat er over zeven jaar 6.000 megawatt elektriciteit opgewekt wordt door wind­ turbines in de Noordzee. Met het Luchterduinenpark van Eneco meegerekend, staat er ‘nu’ 350 megawatt. Als de overheid dat plan niet in het water wil laten vallen, moeten over twee jaar voldoende windparken financieel rond zijn om de extra 5.650 megawatt in het water te zetten. Er liggen nu twaalf vergunningen klaar om in de Noordzee windturbines te bouwen. Negen ervan ongebruikt, omdat zij niet op voldoende (financiële) steun konden rekenen van het toenmalige kabinet. Die vergunningen zijn tot 2020 geldig.

Als de overheid windenergie wil steunen, moet ze dus voortmaken. Want dat Eneco er zeven jaar over doet, is geen uitzondering. ‘Zo lang duurt het gemiddeld om een windpark te ontwikkelen vanaf het idee tot aan de start van de bouw’, zegt Albert van der Helm, de windexpert van Energy Valley.

In Energy Valley werken Groningen, Friesland, Drenthe en de kop van Noord-Holland samen voor een duurzamere energievoorziening. Dat doen ze samen met onderwijs (waaronder Rijksuniversiteit Groningen, Hanzehogeschool), energieproducenten (Gasunie, GasTerra) en andere bedrijven.

‘Je brengt alleen een grotere turbine op de markt als die efficiënter is dan de andere modellen’, zegt Van der Helm. ‘Als ontwikkelaars van windparken een grotere turbine willen, doen ze dat doorgaans omdat de impact dan gelijk of lager is dan het oorspronkelijke model. De vergunningverlener zegt dan: Dat kan niet, want de vergunning is gespecificeerd op dat ene type turbine.’

31

FORUM #03/14.02.13

Leven van de wind Windturbines zijn niet alleen een zaak van energiemaatschappijen en projectontwikkelaars. De turbines moeten ook gebouwd, verscheept en onderhouden worden. De sector offshore windenergie genereerde in 2010 meer dan een miljard euro omzet en de werkgelegenheid in deze sector bedroeg 2.200 banen. Dat blijkt uit een inventarisatie van AgentschapNL bij 112 bedrijven. De meeste bedrijven verdienen hun geld nog vooral in het buitenland. Als voorwaarde voor groei geven bedrijven aan dat het belangrijk is een sterke thuismarkt te hebben om de kennis en ervaring te behouden en verder te innoveren. Dit om een belangrijke partij te blijven in de internationale markt. Ze pleiten daarom voor verdere doorontwikkeling van offshore windenergie in Nederland.

actueel

Die hang naar typegoedkeuring levert soms rare situaties op. Groter en stiller mag niet, maar kleiner en stiller ook niet. Toen de Duitse turbinebouwer Bard failliet ging, was dat tevens het einde van hun plannen om een windpark te bouwen in Noord-Nederlandse wateren. De nieuwe ontwikkelaar wilde vanwege de kosten kleinere turbines plaatsen. Dat lijkt geen probleem; kleiner betekent doorgaans minder hinder. Maar de vergunningverlening, inclusief impact assessments en dergelijke, moest helemaal over. Want het was een ander type dan in de vergunning stond.

lang en duur Los van tijd kosten die dubbele onderzoeken en procedures ook handen vol geld. De focus op soort en type turbine zorgt er ook voor dat ontwikkelaars al moeten kiezen voor een model in het beginstadium van de vergunning­ verlening. Dat zouden ze liever later doen, als ze weten dat ze mogen bouwen.

Ontwikkelaars van windparken willen graag tenderen, zodat ze uit bijvoorbeeld drie aanbiedingen kunnen kiezen. De specifieke eisen die nu aan een bouwvergunning voor een windmolen zitten, zorgen ervoor dat ze vast zitten aan één model van één afnemer. Dat brengt windparkontwikkelaars in een slechte onderhandelingspositie, weet ook Margit Deimel, hoofd onshore development bij Nuon. ‘Een enkele vergunningsaanvraag waarin één type windturbine is opgenomen, heeft meerdere nadelen. Allereerst wordt je dus door de tijd ingehaald: bij onherroepelijke vergunningverlening zijn er vaak andere en/of betere types op de markt. Daarnaast ga je pas met een turbine­ fabrikant onderhandelen over de levering en voorwaarden van de turbine als de vergunning onherroepelijk is: je kunt je voorstellen dat een vergunning waarbij maar één type mogelijk is de initiatiefnemer niet helpt om gunstige (prijs)voorwaarden te krijgen.’ (zie ook kader Parallelle strategie) Verschilt de vergunningverlening voor een windturbine dan zo wezenlijk van die voor elk ander gebouw? Bij een gebouw kan de hoogte van goot en nok worden voorgeschreven. Daar kunnen architecten en bouwbedrijven honderden varianten op maken. Maar voor windturbines werkt het net even

anders, zegt Eneco-directeur Ruben Dijkstra. ‘Iedere fabrikant heeft zijn eigen rotordiameter of as-hoogte. Daar zit geen standaard in. Zelfs turbines van 3 megawatt kunnen per fabrikant behoorlijk verschillen. Ik vind het helemaal geen probleem om aan te tonen dat ik met mijn nieuwe plannen binnen de grenzen van de verleende vergunning blijf, maar het risico is nu dat er weer langdurige inspraakrondes van komen met alle vertraging van dien. Die vertraging komt innovatie niet ten goede’, denkt Dijkstra. ‘Doordat je bij elke wijziging anderhalf jaar moet optellen, kun je wel nagaan dat je niet de nieuwste technieken kunt gebruiken.’

het kan makkelijker Het zou voor windmolenparken op zee makkelijker moeten zijn om tussentijdse wijzigingen door te voeren binnen het raamwerk van de originele vergunningen, vindt Dijkstra. Hij denkt bijvoorbeeld aan een addendum op de milieueffectrapportage (MER). Wat in de vergunning staat blijft sowieso toegestaan en als aangetoond kan worden dat de verandering gunstiger is, wordt die doorgevoerd.

Dat zoiets ook kan, bewijzen de Britten. Zij kennen een zogenoemde envelopvergunning, iets waarvan ook zowel Eneco-directeur Dijkstra als Albert van der Helm (Energy Valley) voorstander zijn. Projecten moeten daarbij binnen bepaalde grenzen blijven, de envelop. Daarbinnen mag gevarieerd worden. In Engeland bestaat het, politiek Den Haag denkt er nog over na.

Het zou de kostprijs van windstroom iets naar beneden helpen, maar het zou er vooral voor kunnen zorgen dat er op meerdere plaatsen tegelijk gebouwd kan worden. Eneco-directeur Dijkstra: ‘Als de procedure ons minder geld kost, kunnen we dat geld natuurlijk voor de ontwikkeling van andere locaties gebruiken.’ En dan is de gewenste 6.000 megawatt ineens een veel grotere stip aan de horizon.  www.vno-ncw.nl/energie

Groen gas stroomt niet door

Parallelle strategie

Het voorbeeld van windturbinebouwers is minder extreem van toepassing op groen gasinvesteringen. Bij elke aanvraag worden nu in detail vragen gesteld door vergunning­ verleners. Er is vrijwel geen vrijheid in systeemkeuze wanneer dat bijvoorbeeld ook bouwkundige consequenties heeft. Het ontwerp moet als het ware bevroren worden bij het indienen. Financiers beoordelen dit als een groot projectrisico. Verder worden achteraf nogal eens aanvullingen opgelegd die niet ingepast kunnen worden. Enige tijd geleden werd bijvoorbeeld het toevoegen van propaan nog gepropageerd door netbeheerders. Maar propaantanks en transportbewegingen voor de aanvoer zijn echter voor diverse locaties niet vergunbaar.

Met welwillende lokale en regionale overheden zijn soms afspraken te maken om kosten niet teveel uit de hand te laten lopen. Nuon heeft voor project Zuidlob (windmolens op land) in Flevoland – in overleg met de gemeente – meerdere parallelle bouwvergunningen aangevraagd.

Daarvan is uiteindelijk één gebruikt en er is ook maar eenmaal legeskosten betaald.

Zo had Nuon toch flexibiliteit in de keuze van de windturbine. Dat betekende wel dat er meerdere vergunningen werden voorbereid en door het overheidsapparaat geloodst.

32

FORUM #03/14.02.13

vereniging

rubrieksnaam

koos boertjens

‘Het gaat om banen, banen, banen’

34 mens • Verjongen, polderen en internationaliseren op de Bilderbergconferentie • De prijzenkast • Personalia • Een jaar later: Cees Pille, VVvF

37 branche • ‘Meer aandacht nodig voor brandpreventie’ • ‘Webwinkelier heeft last van Europese regels’

38 regio Premier Rutte bezoekt de Mediacentrale in Groningen en gaat in gesprek met daar gevestigde ondernemers

• Even bellen met Reinier Mutsaerts, directeur bmw Amsterdam • Wakker worden

Eind januari was premier Rutte te gast bij vno-ncw Noord. Hij bezocht onder­ nemers in de regio die succesvol ondernemen ondanks de economische malaise.

Een upgrading van de spoorlijn Groningen-Bremen, een bijdrage voor een nieuw ijsstadion in Heerenveen, een verdubbeling van de N33, één noordelijke provincie. vno-ncw Noord had wel wat op haar verlanglijstje staan voor premier Rutte.

De minister-president was 30 en 31 januari op bezoek bij vno-ncw Noord.

Hij bezocht een dinerbijeenkomst in de Groningse Piloersemaborg waar – naast vertegenwoordigers uit het noordelijk bedrijfsleven – ook de voorzitter van vno-ncw Noord Bert van der Haar sprak. Hij vertelde Rutte nog eens dat het de regio menens is als het gaat om de vorming van één noordelijk landsdeel.

De premier zegde niet toe dat op korte termijn te zullen realiseren. Dat is in eerste instantie een taak van de regio zelf, zo stelde hij. Maar hij gaf wel aan ‘meer toekomst te zien in een landsdelige aanpak’.

Rutte bezocht ook de Mediacentrale in Groningen, een gebouw waarin ver­schillende innovatieve ondernemers uit met name de internetsector zijn gevestigd. Rutte: ‘Ondanks dat het niet zo goed gaat met de economie laten ondernemers hier zien succesvol te kunnen zijn. Het gaat om banen, banen, banen.’

33

FORUM #03/14.02.13

39 duurzaam • ‘Maak haast met wereldwijde wetgeving ontmantelen schepen’ • ‘Ict is cruciaal voor duurzame groei’

vereniging mens

Verjongen, polderen en internationaliseren op Bilderbergconferentie Vernieuwende partnerschappen. Dat was het thema voor de 51ste Bilderbergconferentie van 1 en 2 februari. Ralien Bekkers, de Nederlandse jongerenvertegenwoordiger bij de vn, riep op tot een partnerschap tussen generaties en meer aandacht voor een duurzame toekomst.

De internationale dimensie klonk sterk door bij alle sprekers. ‘Overheden zullen strategische partnerschappen moeten aangaan op basis van wederkerigheid ‘, zei Rob de Wijk, directeur van het The Hague Centre for Strategic Studies. ‘Nederland moet zijn kennis over watertechnologie en landbouw ruilen voor schaarser wordende metalen en grondstoffen, die essentieel zijn voor onze topsectoren. Nieuw is ook de grootscheepse winning van schaliegas dat de energievoor­ziening volledig op zijn kop zet.

We hebben Jan Schaliegeest nodig.’

Diederik Samsom, voorzitter van de Tweede Kamerfractie van de Partij van de Arbeid, noemde de polder essentieel voor het maatschappelijk draagvlak: ‘Het overleg over een sociale agenda volgende maand mag niet mislukken. Het is een eerste moment om uit de vangrail te sturen.’ Daarover toonde Ton Heerts, voorzitter fnv zich wat pessimistischer. ‘Het kabinet heeft de lat erg hoog gelegd. Eerst moet het huis van de fnv op orde worden gebracht. Er moet ook echt wat te overleggen zijn. Wij hebben grote problemen met de omzetting van sociale verzekeringen in voorzieningen.’ vno-ncw-voorzitter Bernard Wientjes onderstreepte in zijn slotwoord het belang van de polder en de sociale agenda. En tegen Samsom: ‘Jij hebt ons onder druk gezet, maar dat zal ook iets vragen van de politiek.’

Foto’s: Chris Schotanus

Oud-premier Jan Peter Balkenende,

Overleg met dagvoorzitter Jeroen Smit. Naast hem onder anderen Ralien Bekkers (jongerenvertegenwoordiger bij de vn) , buitenlandexpert Rob de Wijk, Ineke Dezentjé-Hamming (fme-cwm) en cda-fractievoorzitter Sybrand Buma

Er mag gelachen worden. Bernard Wientjes, Diederik Samsom, Ruud Lubbers, Hans Wijers (oud-D66 minister, voormalig AkzoNobel-topman PvdA-fractievoorzitter Diederik Samson is optimistisch dat er in maart een Sociaal Akkoord

en nu voorzitter van Natuurmonumenten) en ser-voorzitter Wiebe

komt. ‘Iedereen deelt dezelfde urgentie’

Draaijer

34

FORUM #03/14.02.13

vereniging mens

de prijzenkast Legendarisch ijsje?

voormalig vvd-staatssecretaris Erica Terpstra en ser-voorzitter Wiebe Draaijer

Het werd een extra feestelijke week voor Kay Lommen, bedrijfsleider van IJssalon Clevers in Grubbenhorst. In de week waarin ook carnaval begint, werd hij uitgeroepen tot winnaar van de Gouden IJscreatie van het jaar 2013. Grubbenhorst, dat tijdens carnaval Plaggeriék heet, stond op zijn grondvesten te schudden. Het vijfduizend inwoners tellende dorp is vooral bekend als aspergedorp en van de daarmee samenhangende Legende van de Witte Dame. Die legende is de ijssalon inmiddels wel voorbijgestreefd, denkt Lommen. ‘De prijzenlijst van onze ijssalon is de laatste jaren explosief gegroeid.’

En daarmee is Clevers zelf bijna een levende legende geworden.

De creatie waarmee Lommen de prijs won heet Kkis. Het is niet zo dat de ijsbereider het koud had toen hij de naam uitsprak; de glazen coupe waarin het ijs wordt geserveerd heet zo. Lommen deed inspiratie op voor zijn creatie met vruchten­ijs tijdens de Floriade die vorig jaar werd gehouden in het 6 kilometer verderop liggende Venlo. Daar had de ijssalon ook een stand. ‘Of ik op een roze wolk zit? Nee, maar ik ben wel erg blij. Een supermooi compliment.’

en verder vielen onlangs ook nog in de prijzen …

cda-fractievoorzitter Sybrand Buma en oud-premier Ruud Lubbers

Jonge ondernemers waren goed vertegenwoordigd. Leden van Jong Management leverden de helft van de gespreksleiders voor de parallelsessies tijdens de conferentie 35

FORUM #03/14.02.13

Ambachtelijk ijsbereider Jaap van Beem van Martino’s IJs uit Rhenen won tijdens de IJsVak-Beurs de Gouden IJsspatel. Zijn vanille-ijs kreeg de meeste punten. De jury gaf aan dat Van Beem met zijn ijs liet zien het vak van ambachtelijk ijsbereider volledig in de vingers te hebben.

De Gouden PRIMA Ondernemen Award werd dit jaar gewonnen door Apollo Vredenstein uit Enschede. Volgens de jury is het bedrijf een markant voorbeeld van een integrale benadering van duurzaam ondernemen. ‘Medewerkers van de werkvloer tot de directie zijn actief betrokken.’

Patiënten, bezoekers en medewerkers in het Antonius Ziekenhuis in Sneek krijgen het veiligste ziekenhuiseten van Nederland. Het Friese ziekenhuis kreeg hiervoor de Veilig Voedselaward 2013 van de Stichting Veilig Voedsel in de categorie ‘Ziekenhuizen’. De prijs heeft het ziekenhuis te danken aan de voortdurende aandacht voor hygiëne en veiligheid, bij alle stappen bij het bereiden en serveren van een goede maaltijd. ‘Voedselveilige maaltijden serveren vergt training, motivatie, doorzettingsvermogen, samenwerking en expertise’, aldus de jury.

vereniging mens

personalia uneto-vni

Onderwijs. Ze nemen de plaats in van Paul Tersmette, Bert de Vries en Adrie Stuij.

Claudia Reiner

Maxime Verhagen

Het algemeen bestuur van ondernemersorganisatie uneto-vni heeft drie nieuwe leden. Claudia Reiner (directeur Installatiebedrijf Caris en Reiner) neemt plaats namens de groep klein, Martijn Dekker (directeur digit Elektrotechniek) en Marco Feijen (divisiedirecteur bij spie Nederland) doen dat namens respectievelijk de beleidsadviescommissie Economische Zaken en de beleidsadviescommissie

modint, ondernemersorganisatie voor mode, interieur, tapijt en textiel, krijgt per 14 maart een nieuwe voorzitter. Huidig algemeen directeur Han Bekke neemt de voorzittershamer over van Alphons Schouten. Patric Hanselman, nu nog adjunct-directeur, wordt de nieuwe algemeen directeur.

Marcel Halma is de nieuwe voorzitter van de Beroeps­ vereniging voor Public Affairs professionals. Hij volgt Frans van Drimmelen op, die de af­gelopen vier jaar voorzitter is geweest.

Halma is adjunct-directeur bij Netbeheer Nederland.

Peter Hoppener wordt per 1 april divisievoorzitter zorg bij zorg­ verzekeraar Coöperatie vgz.

Hoppener is nu nog bestuursvoorzitter van de Sint Maartenskliniek Groep.

Advies- en ingenieursbureau Witteveen+Bos krijgt een nieuwe algemeen directeur. Karin Sluis volgt op 10 april Harry Webers op, die sinds 2003 algemeen directeur is.

Gerard van Olphen, chief financial & risk officer van verzekeringsgroep Achmea, is per 1 februari ceo van sns Reaal geworden. Van Olphen is sinds 2002 lid van de raad van bestuur van Achmea. Tot er een opvolger bekend is zal voorzitter van de raad van bestuur Willem van Duin de taken van Van Olphen op zich nemen.

Marcel Welsink is benoemd tot lid van de raad van bestuur van accountants- en adviesorganisatie Grant Thornton. Hij is binnen het bestuur verantwoordelijk voor risk management en assurance.

Arnaud de Jong is per 1 februari ceo van het Nederlandse ruimtevaartbedrijf Dutch Space.

Hij vervangt Bart Reijnen die sinds 2006 ceo van de onderneming was. Reijnen is met ingang van 1 februari binnen de Astrium Space Transportation business unit benoemd tot hoofd orbital systems & space exploration en hoofd van de Astrium vestiging in Bremen.

nieuw bestuurslid vno-ncw Steven Lak, voorzitter Deltalinqs, is per 22 januari lid van het dagelijks en algemeen bestuur van vno-ncw. Hij volgt Wim van Sluis op namens Deltalinqs. roy borghouts

dijkstra

Oud-cda-minister Maxime Verhagen wordt per 1 juli de nieuwe voorzitter van Bouwend Nederland, de vereniging van bouw- en infrabedrijven. Hij neemt het stokje over van Elco Brinkman, die sinds 1995 voorzitter was. Eerst bij het avbb en vanaf eind 2004 bij Bouwend Nederland.

Steven Lak

een jaar later Cees Pille Was: directeur Jong Ondernemen Is: sinds 1 januari 2012 stafmedewerker Vereniging van verf- en drukinktfabrikanten vvvf en secretaris van Vereniging lijmen en kitten vlk ‘De overstap van Jong Ondernemen was behoorlijk, maar ik merk dat ik iemand ben die goed past bij een ondernemers­organisatie.

Ik houd van contacten met bedrijven, bedrijfsbezoeken en de belangenbehartiging.’

‘Momenteel houd ik me voor de vvvf specifiek bezig met duurzaam ondernemen, innovatie en een project rond verfrecycling.

De andere helft van de tijd doe ik het verenigingsmanagement voor

36

FORUM #03/14.02.13

de wat kleinere vlk. De combinatie van deze twee organisaties is niet zo vreemd. In bedrijfseconomische zin lijken ze erg op elkaar en ook de thema’s komen redelijk overeen.’

‘Ik ben heel enthousiast over het verfrecycleproject. Hoewel het beeld van verf misschien vaak anders doet voorkomen, is verf een duurzaam product. Wij willen het nog duurzamer maken. Alle verf die bijvoorbeeld nu nog bij mensen in schuurtjes staat en via afvaldepots in de verbrandingsoven terechtkomt, willen we opnieuw gaan gebruiken. ‘ ‘Wat voor mij nieuw was en waar ik echt in heb moeten komen zijn thema’s als reach, etikettering of veiligheidsinformatiebladen. Ik had weleens het gevoel dat ik even terug moest naar de middelbare school.’

‘Deze sector is mooier en groter dan je op het eerste gezicht zou denken.

Ik heb leuke collega’s, warme contacten. Ik voel me hier prima thuis.’

vereniging branche

‘Meer aandacht nodig voor brandpreventie’

Jaarlijks vinden zo’n honderd branden plaats met een schadebedrag van meer dan 1 miljoen euro. Vorig jaar waren dat zelfs 120 branden, met een totaalschade van meer dan 365 miljoen euro. In de helft van de gevallen komt een bedrijf de schade van een grote brand, ook al is die volledig uitgekeerd, niet meer te boven. In 20 procent van de gevallen is sprake van brandstichting. Die branden worden gekenmerkt door een grote kwetsbaarheid van de plek waar de brand is aangestoken.

Op de website www.checklistbrand.nl kunnen ondernemers een checklist invullen die gericht is op het bedrijfsterrein, het bedrijfsgebouw, brandbare materialen en brandbestrijding. Ook staat er een voorlichtingsfilmpje op de site.

‘Webwinkelier heeft last van Europese regels’ De Europese Richtlijn Consumentenrechten heeft scherpe kantjes voor webwinkeliers.

Dat zegt Léon Mölenberg, senior beleidsmedewerker bij Thuiswinkel.org. ‘Met sommige bepalingen zijn we niet zo gelukkig.’

Eind dit jaar moet de Europese Richtlijn Consumentenrechten in de Nederlandse wetgeving zijn verwerkt. Maar volgens Léon Mölenberg van Thuiswinkel.org zitten er nog wel wat pijnpunten in de richtlijn. Zoals de bepaling dat een webwinkelier binnen veertien dagen het aankoopbedrag moet terugbetalen wanneer een consument gebruik maakt van zijn herroepingsrecht. Mölenberg: ‘In de praktijk kan zo de situatie ontstaan dat de webwinkelier de klant wel al heeft terugbetaald, maar zijn goederen nog niet heeft ontvangen.’ Met name bij internationale distributie kan het moment van verzending en aflevering dagen tot weken uiteenlopen. Thuiswinkel.org kan dit punt niet rijmen met de Europese ambitie voor meer grensoverschrijdende e-commerce. Een ander gevolg van deze bepaling is volgens Mölenberg dat een webwinkelier dan ook nog niet heeft kunnen controleren of er schade is aan de retourzending. ‘Die komt voor rekening van de klant en in dat geval moet de ondernemer achter zijn geld aan.’

Ook de ingangsdatum van het herroepingsrecht levert webwinkeliers problemen op, meent Mölenberg. Een consument heeft veertien dagen bedenktijd na ontvangst van een artikel. Als meer dan een artikel wordt besteld, maar de producten op verschillende tijdstippen worden geleverd, dan gaat de bedenktermijn pas in bij de laatste levering. Thuiswinkel.org vindt dat niet logisch.

Naar verwachting zal de Europese Richtlijn Consumentenrechten na deze zomer door de Eerste en Tweede Kamer zijn behandeld en de daaruit voortkomende nationale regelgeving zal medio 2014 van kracht zijn. Mölenberg: ‘Voor het zover is moeten deze ongelukkige bepalingen echt van tafel zijn.’ www.thuiswinkel.org

37

FORUM #03/14.02.13

sam jansen /anp

Met een website en een checklist willen vno-ncw, mkb-Nederland, het Verbond van Verzekeraars en de brandweer ondernemers meer bewust maken van het belang van brandpreventie.

watertekort De toekomst van de water­ afhankelijke industrie komt in gevaar nu de vraag naar zoet water stijgt, maar het aanbod daalt. Dat heeft de Vereniging voor Energie, Milieu en Water (vemw) laten weten in een brief aan minister Schultz van Infrastructuur en Milieu. De belangenvereniging van zakelijke watergebruikers vindt dat de industriebelangen meer aandacht moeten krijgen in het Nationale Deltaprogramma. En dat de overheid duurzaam industrieel watergebruik moet helpen bevorderen.

Roy Tummers, directeur Water van vemw: ‘Zonder voldoende zoet water loopt de Nederlandse economie volledig vast.’ www.vemw.nl

dood spoor Europa laat na de markt voor spoor­­­goederenvervoer te verbeteren. Dat stelt verladersorganisatie evo. Slechte dienstverlening op het Europese spoor en gebrek aan concurrentie zal verladers steeds meer doen besluiten hun goederen niet per trein te vervoeren.

Nu kunnen grote spoorvervoerders ook de nationale spoornetten beheren. Dat betekent dat ze invloed hebben op de ruimte die hun concurrenten nodig hebben op het spoor. Bovendien kunnen zij geld dat spoorvervoerders ontvangen van de overheid voor beheer, deels besteden aan hun eigen treindiensten.

Dat zou de Europese Commissie onmogelijk moeten maken, vindt de verladers­organisatie. Anders zullen steeds meer verladers het spoor de rug toe keren. www.evo.nl

Reinier Mutsaerts, directeur bmw Amsterdam Ondernemers op een industrieterrein bij de ringweg om Amsterdam dreigen hun Amsterdamse adres kwijt te raken. Want officieel hoort de grond bij de gemeente Ouder-Amstel (Duivendrecht). ‘We worden geregeerd door beper­king­en in de techniek.

Dat zou in 2013 niet meer moeten kunnen’, moppert Reinier Mutsaerts van autodealer bmw Amsterdam.

U verhuist naar Duivendrecht zonder uw bedrijf te verplaatsen?

‘Al vanaf dat de postcodes in 1978 zijn ingevoerd, wordt dit gebied Amsterdam genoemd. Met alle instanties is toen afgesproken dat bedrijven hier op het Amstel Businesspark twee postcodes mogen voeren.

Eén die hoort bij Duivendrecht en één die hoort bij Amsterdam. Dat is al die jaren prima gegaan en nu kregen we op 18 december te

horen dat ‘de systemen’ van de hulpdiensten en de overheden de Amsterdamse code niet meer herkennen.’

Wat hebt u tegen Duivendrecht?

‘Ik heb niets tegen de gemeente Duivendrecht. Gemeentelijke zaken kunnen we heel goed met hen afhandelen. Maar volgens mij had die verandering van de gemeente niet per se gehoeven. Ons bedrijf heet bmw Amsterdam en mini Amsterdam.

De eigenaar is bmw München. Die zoekt voor zijn officiële dealers alleen grote wereldsteden. Die willen per se in Amsterdam zitten, dus niet in Duivendrecht. Op dit terrein zijn ook Hanos en Makro gevestigd. Die hebben bewust gekozen voor Amsterdam. De Arena staat volgens mij ook in Ouder-Amstel. Kun je het je voorstellen: Ajax Duivendrecht?’

Maar als de hulpdiensten u niet meer kunnen vinden?

‘Ik heb er minstens vier jaar aan besteed en sinds 2006 is mijn bedrijf te vinden met route­planners. Dat was een heel gedoe. En nu moet dat ongedaan worden gemaakt omdat de hulpdiensten ineens systemen hebben die dat niet aankunnen? Volgens mij is dat best op te lossen. We moeten ons nu aanpassen aan de techniek, dat is toch onzin. Het is ook geen specifiek Amsterdams probleem.

Wakker worden Rokende olietankers, in zwart geklede en gemaskerde mannen in speedboten, soldaten en politie die aanhoudingen verrichtten. Het leek er op dat het haven­ gebied van Zeeland Seaports maandag 4 februari aan een aanslag ontsnapte.

Het was echter de dag van de grootscheepse antiterrorisme oefening Wake up. Jaarlijks houden politie, douane, gemeenten en landmacht een oefening in rampenbestrijding. Dit jaar werd gekozen voor het scenario van een terroristische dreiging in het havengebied van Zeeland Seaports. Deze oefening viel samen met de oefenverplichting voor het havenveiligheidsplan, waaraan ongeveer vijfhonderd personen deelnemen. De waarschijnlijkheid van een terroristische actie in de haven is erg klein. De oefening richtte zich daarom ook op het oefenen van rampenbestrijding in het algemeen.

38

FORUM #03/14.02.13

Ik hoorde van een collega-ondernemer hier dat hij dezelfde ervaring heeft bij Utrecht.’

Behalve uw imago, wat gaat het u kosten?

‘Duizenden euro’s. Briefpapier, visite­kaartjes, we moeten alle klanten benaderen en alle leveranciers. Dat is niet in één keer geregeld.

Ik zit hier al tien jaar en krijg nog post voor de vorige eigenaar. Als je op internet zoekt op bmw en Amsterdam, kom je niet meer zo makkelijk bij ons terecht. Ik denk dat het ook negatieve gevolgen heeft voor de waarde van de panden als ze ineens in Duivendrecht liggen. Je moet die zaken niet onderschatten. Ik heb al ver­scheidene ondernemers horen zeggen dat ze ruimte in de gemeente Amsterdam zoeken als hun huurcontract afloopt.’ www.oram.nl

van lieshout, lex/anp

even bellen met…

bmw amsterdam

vereniging regio

vereniging duurzaam

‘Maak haast met ‘Ict is cruciaal voor wereldwijde wetgeving duurzame groei’ ontmantelen schepen’

Toepassing van ict is cruciaal, zegt Nederland ict, de branche­ organisatie van ict-bedrijven in Nederland. De sector moet daarom een actieve rol krijgen in het Energieakkoord voor duurzame groei.

‘Energietransitie kan alleen met inzet van ict.’

Ontmantelen van schepen kan en moet beter, vindt de Koninklijke Vereniging van Nederlandse Reders. Het internationale Hongkong Verdrag dat ook ziet op duurzaam slopen van schepen zou daarom zo snel mogelijk in werking moeten treden.

De Koninklijke Vereniging van Nederlandse Reders (kvnr) ziet niets in een Europese belasting om de omstandigheden waaronder de schepen worden ontmanteld te verbeteren. Als dit voorstel wél wordt door­gevoerd, zou dit rampzalig zijn voor de kustvaart verwacht de kvnr. Deze heffing moet namelijk bij alle schepen die een Europese haven bezoeken in rekening worden gebracht. De kustvaart waarin de Nederlandse reders sterk vertegenwoordigd zijn, bezoekt zeer frequent Europese havens. De extra heffing zou tot hogere havengeld­tarieven leiden en daarmee direct grote financiële gevolgen hebben. Ook wordt hiermee het vervoer van goederen over zee duurder waardoor er een verschuiving naar het wegvervoer zal plaatsvinden.

Verder zou een Europees fonds tot extra administratieve lasten leiden, verwachten de reders. De redersvereniging stelt voor om het Hongkong Verdrag snel door alle Europese landen te laten ratificeren.

Vooruitlopend daarop kan een wereldwijd geldende verwijderings­ bijdrage worden ingevoerd bij het afleveren van een nieuwbouwschip.

De scheepswerven dragen deze bijdrage af aan een mondiaal fonds.

Met deze gelden kunnen de arbeidsomstandigheden op de demontagewerven waar nodig snel verder worden verbeterd. www.kvnr.nl

39

FORUM #03/14.02.13

Dat de ict-sector zelf energie-intensief is, erkent Nederland ict.

Daarom zijn met de overheid ook afspraken gemaakt om de energieefficiëntie te verbeteren. Daarin is de sector succesvol en loopt ruim voor op de doelstellingen.

Met inzet van ict kan ook in andere sectoren energie bespaard worden, zegt Nederland ict. Zo kan alleen al in de gebouwde omgeving tot 2030 een energie-efficiëntie van 2,3 miljard euro worden gerealiseerd met behulp van de inzet van ict. Bijvoorbeeld door gebruik van slimme energiemanagement- en regelsystemen.

Datzelfde geldt voor slimme systemen voor openbare verlichting, stellen de ict-bedrijven. En ook lokale duurzame energieopwekking vraagt om slimme energienetten (Smart Grids) waarbij ict onmisbaar is.

De Routekaart ict 2030 van Nederland ict, die in juni vorig jaar aan het ministerie van Economische Zaken is aangeboden, biedt een concrete onderbouwing met cijfers en initiatieven. Een beoogde energietransitie kan alleen met inzet van ict worden gerealiseerd, stelt Nederland ict.

Daarom moet de sector een actieve rol krijgen in het Energieakkoord voor duurzame groei waar de Sociaal-Economische Raad nu aan werkt. www.nederlandict.nl

groene alliantie Duurzaam ondernemersplatform De Groene Zaak treedt als regio Nederland toe tot de World Business Council for Sustainable Development (wbcsd). Dat hebben wbcsd-directeur Peter Bakker en directeur Marga Hoek van De Groene Zaak 4 februari bekend gemaakt.

Door deze nieuwe alliantie profiteert De Groene Zaak van een wereldwijd (kennis)netwerk op het terrein van versnelling van verduurzaming. De wbcsd is nog niet vertegenwoordigd in Nederland en vindt in De Groene Zaak een representant met een duidelijke en sterke profilering. Voormalig tnt-ceo Bakker is verheugd over de toetreding: ‘We hebben het lokale, nationale bedrijfsleven nodig.’ www.degroenezaak.nl, www.wbcsd.org

uitspraken

‘De premier heeft het vaak over de hardwerkende Nederlander, maar hij laat de Nederlander die hard heeft gewerkt keihard vallen.’

Henk Krol, fractievoorzitter 50Plus, Trouw van 2 februari

‘Vroeger ging ik elke zondag naar de kerk. Maar ik kan met toch niet voorstellen dat dat de bedoeling is. God vindt het vast ook belangrijk dat ik af en toe op zondagmorgen aan het ontbijt zit met mijn vrouw en kinderen.’

Tom de Vries, directeur van Koninklijke De Vries Scheepsbouw, FD Persoonlijk van 9 februari

‘We zijn als het over de hogesnelheidslijn gaat 9 miljard euro verder, maar nog geen stap vooruit.’ cda-Kamerlid Sander de Rouwe, De Telegraaf van 2 februari

‘De vvd en de PvdA hebben verschillen. Daar gaan we niet omheen zitten ouwehoeren.’ vvd-fractieleider Halbe Zijlstra, de Volkskrant van 6 februari

‘Mijn grootvader maakte fouten, zoals het invoeren van de rassenwetten. Maar hij liet wel de treinen op tijd rijden.’

Edda Negri Mussolini, kandidaat-Kamerlid voor de Italiaanse fli, Elsevier van 9 februari

‘Humor op het werk is super belangrijk. Het is een smeermiddel om de motor van een organisatie goed te laten lopen. Als je dat weghaalt, ontstaat een kille, mechanische werkelijkheid.’

Humoronderzoeker Sibe Doosje, Intermediair van 31 januari

‘Voor elk land waar we doorheen rijden moeten we een speciale brandblusser hebben. Een Tsjechisch vuur brandt blijkbaar anders dan een Duits vuur.’

Frank Schuhholz, directeur van railgoederenvervoerder ers, Het Financieele Dagblad van 1 februari

40

FORUM #03/14.02.13

mohikanen

‘Beroemdste werk hangt in Parijs’

‘Nog

2

in Nederland’

beroep: (Klokken)stemmer Er is waarschijnlijk geen stad of dorp zonder kerkklok. En in heel veel torens hangt een carillon.

Toch zijn er in Nederland maar twee klokkenstemmers. Het is een gecompliceerd beroep, zegt Pieter Jöris, stemmer bij klokkengieterij Koninklijke Eijsbouts. Hij doet het werk sinds 1978: ‘Er 41

hangen heel wat klokken in de wereld die ik heb gestemd.’ De beroemdste zijn wellicht die in de Parijse Notre Dame.

‘Een klok stem je door op precies berekende plaatsen in de klok metaal weg te draaien’, zegt Jöris. ‘Dat moet erg nauwkeurig gedaan worden.

Als je teveel weghaalt, moet de klok opnieuw worden gegoten. Ik heb een metaalopleiding FORUM #03/14.02.13

gedaan, machinebankwerker. Maar ik heb ook veel pianoles gehad. Dat is een perfecte combinatie.’ Zijn werk heeft hem een absoluut gehoor opgeleverd. Van vrijwel elk geluid, ook sirenes, herkent hij de toon en hoort hij of de melodie vals is. ‘En dat is niet altijd leuk’, zegt hij lachend.  Tekst: Remko Ebbers | Foto: Ilya van Marle

portret

aart roos

‘ik ben nu sensitiever’ Aart Roos, de ceo van beddenfabrikant Auping, is van jongs af aan in allerlei culturen gedompeld. ‘Je leert dat de dingen in het leven niet vanzelfsprekend zijn. Je wordt niet wijzer of sterker van alleen me too’s .’

Tekst: Sang-Ah Yoo | Foto’s: Jeroen Poortvliet

Het Auping-complex staat middenin een woonwijk in Deventer.

De beddenfabrikant was er eerder – het bedrijf bestaat al 125 jaar – de woonhuizen zijn er later bijgekomen.

De jonge ceo komt de bezoeker persoonlijk ophalen bij de receptie.

In zijn werkkamer neemt hij jas en sjaal aan, schenkt water in en vraagt meteen te tutoyeren. Aart Roos (50) is toegankelijk, openhartig en een spraakwaterval. Maar als hij in de rede wordt gevallen, kijkt hij licht ge­ïrriteerd. Om vervolgens gewoon door te praten. Roos heeft zich goed voorbereid. Voor hem ligt een A4-tje. ‘Ik heb wat op papier gezet.’

Het zijn spannende tijden voor Auping. Het kantoor – twee fabrieken in Deventer en een productiefaciliteit in Eindhoven – wordt ‘overgeheveld’ naar één nieuwe plek. Nog steeds in Deventer, tot opluchting van de inwoners. Auping is een belangrijke werkgever in de regio met zijn 325 werknemers. En de verhuizing is niet de enige grote verandering die het bedrijf te wachten staat. Roos somt zijn ambities op. ‘De omzet moet worden verdubbeld. We gaan verder internationaliseren. Het productie­ proces wordt flexibeler, de levertijden korter.’

Ook kleurt Auping groener. Roos: ‘Consumenten vinden duurzaamheid steeds relevanter. En het is motiverend voor werknemers om bij een bedrijf te werken dat maatschappelijk betrokken is. Zo werkt dat voor mij tenminste.’

Om de werknemers warm te maken voor alles wat komen gaat, is Roos de eerste periode alleen bezig geweest het bedrijf te leren kennen.

Hij liep mee op elke afdeling, van de matrassenvullijn en de lakafdeling tot de sales. ‘En dan echt mouwen oprollen en aan het werk; we hebben het niet over een fotomomentje. Ik zou wensen dat de werknemers na een jaar zeggen: Aart Roos, ja dat is ónze algemeen directeur.’

buikpijn Roos werd geboren in Bennebroek, in de bollenstreek vlakbij Lisse. Zijn vader, vroeger marineofficier, is nu bijzonder hoogleraar. Zijn moeder heeft zich altijd ingezet als vrijwilliger bij maatschappelijke organisaties; van lokale ziekenhuizen tot musea. Roos stamt uit een illustere familie – al is hij daar zelf terughoudend over. ‘Ik vind het niet nodig om bekende 42

FORUM #03/14.02.13

43

FORUM #03/14.02.13

portret

namen te noemen. Dat heeft misschien ook te maken met bescheidenheid.’ In zijn familiestamboom is in elk geval een grote omroepbaas te vinden, en een bekende Nederlandse acteur. Ook een topman van Philips, en de oprichtster van een balletacademie. Dan kun je als nazaat niet met goed fatsoen lanterfanten in het leven. Dat deed Roos dan ook niet. Wel had hij last van opstartproblemen. ‘Als brugklasser hield ik van buitenspelen, lekker voetballen – niet van huiswerk maken. Dat ging mis.’ Hij moest naar de mavo. ‘Dat vond ik vreselijk. Mijn broer zat op het stedelijk gymnasium. Ik kreeg te horen: het wordt niks met die jongen. Wegwezen.’

Een vernedering?

‘Zo heb ik dat niet ervaren. Leuk was het zeker niet, maar ik heb daar direct de draad opgepakt.’

Roos weet nog als de dag van gisteren dat hij met zijn moeder de directeur van de katholieke mavo bezocht. ‘Toen hij hoorde dat ik van de openbare lagere school kwam, zei hij: ‘Dan hebben we geen ruimte voor hem.’ Dus moest ik naar de ‘tuigschool’, zoals mijn vriendjes en ik het noemden, de openbare mavo. De eerste dag dat ik daar aankwam; buíkpijn had ik.’ Nogal cru van de directeur, maar volgens Roos heeft de mavo-episode hem vooral goed gedaan. ‘Het heeft me gevormd.

Ik integreerde in een totaal andere omgeving dan ik gewend was – met succes. Zo leerde ik met zelfvertrouwen om te gaan met veranderingen.

Nu nog kan ik me tussen allerlei milieus bewegen, met allerlei lagen van de bevolking praten.’

Wat dit ‘talent’ versterkte, was dat hij na de middelbare school – hij stroomde na de mavo door naar het vwo – vrijwilligerswerk ging doen in de Verenigde Staten, via de internationale organisatie Up with People.

Roos sliep een jaar lang bij verschillende gastgezinnen. ‘De ene keer verbleef ik met een Mexicaans gezin in één kleine ruimte, dan weer bij gun owning americans. Ik merk dat ik nu nog mijn rol en positie kan inrichten in welke omgeving dan ook.’

44

FORUM #03/14.02.13

Wanneer Roos over zijn familie praat, is hij bijna niet te stoppen.

Hij spreekt vol warmte, enthousiasme en bewondering. Vader Roos was recht door zee, fair, aanmoedigend. ‘Eigen verantwoordelijkheid nemen vond hij belangrijk. Wil je iets? Prima, maar dan moet je er zelf voor zorgen. Mijn eerste platenspeler kocht ik op mijn 15de, van mijn eigen geld dat ik had verdiend als ober. Mijn moeder is de natuurlijke tegenpool van mijn vader. Van haar heb ik het emotionele, het sociale.’

competitief Waar Roos ook rijkelijk mee is bedeeld, is competitiedrift. Dat zit in de familie, zegt hij. ‘Mijn opa was zo, en ik zie het ook bij mijn zoontjes.

Nog steeds speel ik om te winnen. Ik kan er niet tegen als mensen zeggen: Ach, het is maar een spelletje.’ Maar met opvoeding heeft het ook te maken. ‘Bij ons thuis werd aan tafel altijd gediscussieerd.

Dat werd ook aangemoedigd door mijn ouders. Mijn zus wist alles over voetbal. Mijn broer had een sterke mening over politiek en cultuur.

Dat triggerde mij om een eigen mening te vormen. En twee jongens hè, dan is er altijd competitie.’

En dan ging u naar de mavo, terwijl uw broer op het stedelijk gym zat.

‘Ja, dat vond ik heel erg. Maar het stimuleerde mij ook om mijn best te doen. Ik wilde bewijzen dat ik het ook kon. Overigens deed mijn broer nooit negatief over de mavo.’

Hebt u die competitiedrift ook als het gaat om zaken?

‘Dan loop ik recht op mijn doel af. Ik heb een duidelijke focus. Houd niet van fröbelwerk, met de Franse slag werken. Soms vinden mensen mij daarom hard. Maar ik wil dingen goed doen, en verwacht dat ook van anderen. Geduld heb ik dan ook weinig. Tegelijk ben ik empathisch, hecht erg aan open relaties, aan teambuilding. Maar dan nog kun je spelen om te winnen.’

‘Het is wel goed om te relativeren, natuurlijk. Uiteindelijk is het belangrijkste in het leven gezondheid, en de relaties die je hebt met je naasten.’

Drie stellingen

Na zijn studie Bedrijfseconomie in Rotterdam, ging Roos aan de slag in het – internationale – bedrijfsleven. Vijftien jaar lang woonden Roos en zijn gezin in het buitenland voor Whirlpool Europe. Eerst in Italië, daarna in Zweden. Sinds 2009 woont hij weer in Nederland.

Het buitenland had al lang militair moeten ingrijpen in Syrië ‘Volmondig ‘ja’. Het drama wat zich daar aan het voltrekken is, gaat door merg en been. Dat kunnen we niet meer tolereren. Ingrijpen moet wel een global effort zijn. We zitten niet te wachten op nog een Irak.’

Waar moest u het meeste aan wennen toen u weer terug in Nederland was?

‘De klaagcultuur. In Nederland zijn we te weinig bezig met wat we samen hebben opgebouwd in dit prachtige land. We hebben een mooie maatschappelijke en sociale infrastructuur, een zekere welvaartstandaard. Soms zijn mensen te negatief.’

Mensen in de publieke sector in Nederland zijn geldgraaiers ‘Dat is een gevoelige discussie. We leven niet in een centraal gestuurde economie, dus marktconforme beloning vind ik normaal. Uitspattingen zoals bij Vestia, dat kan natuurlijk niet. Maar je moet oppassen dat er geen symboolpolitiek wordt afgedwongen alleen vanwege die excessen.’

Bent u er een betere manager door geworden?

‘Ik ben flexibeler geworden, sensitiever. Je leert dat dingen niet zo vanzelfsprekend zijn in het leven. Dat het ook anders kan dan wat je in je eigen cultuur gewend bent. Ik heb gemerkt dat het beter is om die spanning op te zoeken. Pas als je die verschillen opzoekt, ontstaat er synergie. Je wordt niet wijzer of sterker van alleen me too’s.’

Waar komt die buitenlanddrang vandaan?

‘Ik weet niet beter. Ik ben ermee opgegroeid. Mijn vader voer als marine­ officier op Nieuw-Guinea. Twee broers van mijn moeder wonen in de Verenigde Staten. Mijn moeder heeft in haar jeugd in Argentinië en Canada gewoond. Met alle ooms, neven en nichten in het buitenland hebben we nog steeds contact. Met mijn vrouw, en later met mijn gezin, maakte ik verre reizen. We zijn naar Vietnam gegaan toen het land zich opende voor toeristen, in de jaren negentig. We waren in Argentinië in 1999, toen er een staatsgreep plaatsvond. Op het moment dat we er aankwamen, stond heel Buenos Aires in vuur en vlam. Het is puur nieuwsgierigheid, interesse. Wat maak je nu weer mee?’

Waar ziet u zichzelf over vijftien jaar?

‘Als je me zou vragen wat mijn droombaan zou zijn aan het einde van mijn loopbaan, dan zeg ik: Directeur van een dierentuin of een nationaal park.’

Bent u zo’n natuurliefhebber dan?

‘Ik ben opgegroeid met de natuur, de bollenvelden en de bossen. Als kind was ik ranger van het Wereld Natuur Fonds. We gingen met de familie altijd naar het zomerhuisje van mijn opa op de Veluwe. Ook nu ga ik in de weekenden met mijn kinderen mountainbiken in de natuur.

De weekenden zijn echt voor mijn gezin, voor ons vijven. Ik mis geen hockey- of voetbalwedstrijd van mijn kinderen.’

‘Misschien dat ik over twee jaar ga kijken of ik een nevenfunctie kan bekleden bij een mooie ngo, het Wereld Natuur Fonds bijvoorbeeld, of Stichting Aap. Ik wil waarde toevoegen aan mijn omgeving – ook als het níet om werk gaat. Investeren in de toekomst, en die van mijn kinderen.

Dat inzetten voor de samenleving heb ik denk ik ook van mijn moeder meegekregen, die nog steeds maatschappelijk actief is. Maar ik ben nu happy hier bij Auping. Ik ga me eerst honderd procent richten op het bedrijf.’  45

FORUM #03/14.02.13

Lid zijn van het studentencorps is onmisbaar om verder te komen in je carrière ‘Dat is zwaar aangezet. Ik zou het anders willen verwoorden: lid zijn van het studentencorps, óf van een andere studentenvereniging, is behulpzaam in je persoonlijke en sociale vorming.’

aart roos 1962 Geboren in Bennebroek 1983 Bedrijfseconomie Erasmus Universiteit Rotterdam 1990 Grolsch Bierbrouwerij 1995 Whirlpool Europe 2009 dmg Holding 2012 Koninklijke Auping

buitenland

Buitenlandse investeerders een beetje wegwijs maken kan geen kwaad.

De man zit er klaar voor in O’Connell Street, xxxx een drukke winkelstraat in Dublin

Brexit goed voor Ierland?

Ierland werkt druk aan een comeback. En zou zomaar flink geholpen kunnen zijn met een Brits vertrek uit Europa. ‘Dan is Ierland het enige Engelssprekende land binnen de eu.’ De Keltische tijger heeft de rode loper voor buitenlandse investeerders vast uitgelegd.

Tekst: Joost van Mierlo | Foto: Peter Muhly/anp

Sinds de Britse premier David Cameron heeft geopperd dat de Britten voor 2018 zelf mogen kiezen of ze uit de Europese Unie willen vertrekken, is bij sommige Ieren de vlag uitgegaan. ‘Dat maakt ons land extra aantrekkelijk in de ogen van buitenlandse investeerders’, verwacht Barry O’Leary, voorzitter van het Ierse Industrial Development Agency (ida).

‘Want bij een Brits vertrek uit de eu zou Ierland het enige Engels­sprekende land zijn binnen de eu.’

Of het tot een Brexit komt, blijft nog bijna vijf jaar onzeker. Er is de Britten wel een referendum in het vooruitzicht gesteld, maar dat wordt pas gehouden na de verkiezingen van 2015. Als Cameron dan tenminste herkozen 46

wordt. Een onzekerheid waar geen land op zit te wachten. Welke buitenlandse investeerder zou nu nog voor Groot-Brittannië kiezen als vestigingsplaats mét het risico dat het hoofdkantoor straks niet in de eu blijkt te staan?

Bij recente gesprekken met mogelijke investeerders komt het onderwerp van een mogelijk Brits vertrek geregeld aan de orde, claimt O’Leary. ‘Als een bedrijf zich met een groot bedrag aan een bepaalde plek committeert, dan moet het rekening houden met belangrijke politieke gebeurtenissen. Zeker als die ruim van tevoren worden aangekondigd, zoals bij dit referendum.’ Net als de Franse minister van Buitenlandse Zaken Laurent Fabius legt hij alvast een ‘rode loper’ uit voor FORUM #03/14.02.13

bedrijven die bij een mogelijke exit uit het Verenigd Koninkrijk willen vertrekken.

De likkebaardende houding van de Ieren is begrijpelijk. Naast het voordeel van de wereldtaal heeft Ierland een aantrekkelijk belastingklimaat, waar het ondanks zware politieke druk uit andere eu-landen aan vasthoudt. Vooral Amerikaanse internetbedrijven hebben hun weg naar Dublin al jaren geleden gevonden.

Het land scoort ook relatief hoog op de jaarlijks gepubliceerde ranglijst van attractieve Europese landen. En doet het dan vooral goed wanneer internationale bedrijven op zoek gaan naar een geschikte locatie voor het Europese hoofdkantoor. Het Verenigd Koninkrijk is nu nog een geduchte concurrent en trekt meer buitenlandse investeerders aan dan de Ierse buren. Maar O’Leary wrijft zich vast in de handen. Zeker nu de zorgen van investeerders over de malaise in Ierland zelf afnemen.

‘De Ierse economie is aan een opmerkelijke opmars bezig. Kijk naar de dalende rente op overheidsobligaties en de manier waarop banken hun kapitaal weer versterken. De pijplijn voor buitenlandse investeringen ziet er dan ook goed uit.’ 

overlevers Overlevers, doorzetters, bedrijven die na jaren nog steeds bestaan. Nederland telt er vele.

Deze rubriek blikt terug in de geschiedenis van Nederlandse bedrijven.

Weduwe S. Joustra opgericht in 1864 wat Slijterij/distilleerderij

Laurier, jeneverbes, gentiaan…. Wat zit er toch in het zorgvuldig bewaarde familierecept van de Beerenburg van Weduwe Joustra? Deze mannen weten het ook niet. Behalve waarschijnlijk de man links. Schoonzoon Jan Huges is de opvolger van Anjenette Joustra, de weduwe naar wie het bedrijf is vernoemd.

De mannen staan in het ‘doorlopend krediet’, de accijnsvrije ruimte.

Helemaal Fries is de drank niet. De ‘Opregte Maag-Kruiden’ die van jenever Beerenburg maken, koopt Anjenette van kruidenhandelaar Hendrik Beerenburg uit Amsterdam. Met de kruidenbitter verdient ze de kost als haar man, wijnhandelaar Steven Joustra, overlijdt.

De Friese binnenvaartschippers die langs haar winkeltje varen, halen voortaan bij haar hun hartversterkertje.

De mannen op de foto kijken wat bedrukt.

Maar als straks het juk is afgelegd en de laatste vaten zijn gevuld, komt vast de fles Beerenburg op tafel en kan er weer gelachen worden.  Tekst: Marcia Timmermans Foto: Weduwe Joustra, + 1930

Colofon Forum is het tweewekelijkse opinieblad van ondernemingsorganisatie vno-ncw. vno-ncw vertegenwoordigt samen met de aangesloten 160 brancheorganisaties en vijf regionale verenigingen in totaal 115.000 ondernemingen. vno-ncw wordt in de regio vertegenwoordigd door: vno-ncw Noord, vno-ncw Midden, vno-ncw West, de Brabants-Zeeuwse Werkgeversvereniging (bzw) en de Limburgse Werkgevers Vereniging (lwv). Voor managers tot veertig jaar is er Jong Management.

Redactieadres Bezuidenhoutseweg 12, 2594 AV Den Haag, Postbus 93002, 2509 AA Den Haag, telefoon: 070 - 3490 165, e-mail: forum@vno-ncw.nl Forum op internet www.vno-ncw.nl Redactie Karin Bojorge (hoofdredacteur), Jiska Vijselaar (eindredacteur), Marcia Timmermans (bureauredacteur), Walter Devenijns, Remko Ebbers, Miran de Groot, Frank den Hoed, Paul Scheer

47

Correspondenten Jeroen Ansink (Verenigde Staten), Henk Hirs (Hongarije), Maaike Homan (Spanje), Olaf Koens (Moskou), Maurits Kuypers (Duitsland), Michel Maas (Indonesië), Miriam Mannak (Zuid-Afrika), Joost van Mierlo (Verenigd Koninkrijk), Hans Moleman (België), Frank Renout (Frankrijk), Petra Sjouwerman (Denemarken), Judith Stalpers (Japan), Remko Tanis (China), Edwin Timmer (Mexico), Maarten Veeger (Italië) Aan dit nummer werkten mee: Erik te Brake, Jan van den Broek, Gertud van Erp, Marck Hagen, Ton Schoenmaeckers, Sang-Ah Yoo Abonnementen en adreswijzigingen Sander Kok, telefoon: 070 - 3490 336, e-mail: kok@vno-ncw.nl, issn 1384 - 2102.

Forum wordt gericht – kosteloos – toegezonden aan een groot aantal Nederlandse ondernemingen, organisaties en particulieren. Betaalde abonnementen kosten € 45 per jaar exclusief btw. Opzegging van een kosteloos abonnement kan per direct, van een betaald abonnement per 1 januari.

Hiervoor geldt geen opzeggingstermijn.

FORUM #03/14.02.13

Informatie over het lidmaatschap van vno-ncw Informatie bij Rita ter Steeg, telefoon: 070 - 3490 351, e-mail: steeg@vno-ncw.nl. Opzegging van het lidmaatschap van vno-ncw moet vóór 1 september van een jaar worden gedaan. Het lidmaatschap eindigt dan per 31 december van datzelfde jaar. De schriftelijke opzegging kan worden gericht aan Rita ter Steeg, coördinator lidmaatschapszaken vno-ncw, Postbus 93002, 2509 AA Den Haag.

Vormgeving Concept, basisontwerp en vormgeving: Link Design, Amsterdam Cover Foto: Tooga/Getty Images Drukwerk Em. de Jong bv, Visweg 8, Postbus 8, 5110 AA Baarle-Nassau Advertentieverkoop Van Vliet Bureau voor Media Advies, Frank Oudman, telefoon 023 5714745, e-mail: f.oudman@bureauvanvliet.com, Postbus 20, 2040 AA Zandvoort

Hij een goed lopende zaak… ...en u nieuwe handelskansen

Bent u op zoek naar een concrete manier om uw MVO-beleid in te vullen? Word dan bedrijfssponsor van PUM. Zo draagt u bij aan de groei van een onderneming in een ontwikkelingsland of opkomende markt, eventueel met de inzet van uw eigen medewerkers.

Meer weten? Neem contact op met Lotte Coosen, telefoon (070) 349 05 15 of kijk op www.pum.nl.

en t r e p r e ne u rs f o r e nt repren eurs

Hoe werkt het?

U helpt een ondernemer uit uw eigen sector in één van de 70 landen waar PUM actief is Uw medewerkers kunnen hier ook aan bijdragen U ziet commerciële kansen en ontdekt mogelijk een nieuwe markt