Omnichannel VOICE 3/2022

platformy zakupowe zyskują na znaczeniu NR 3 WRZESIEŃ-PAŹDZIERNIK 2022 Magazyny BTS to dobra inwestycja LOGISTYKA MARKETPLACEGOMEZ,MODIVO,OFERTEO,SHOPEE,ZALANDO Vision Express: podążazakierunki,wyznaczaćchcemyktórymibranża ODPOWIEDZIALNY BIZNES IKEA: im większy biznes, tym odpowiedzialnośćwiększa

Tematem przewodnim tego wydania jest marketplace. To kolejny, dynamicznie rosnący trend w branży e-commerce. Redakcja Omnichannel VOICE poprosiła przedstawicieli firm Modivo, Shopee, Oferteo.pl, Gomez i Zalando o wskaza nie czynników wpływających na rosnącą popularność platform zakupowych w Polsce zarówno wśród klientów, jak i sieci handlowych.

OBSERWUJ NASZE SOCIAL MEDIA

Natomiast Jerzy Wójcik z JW+A przedstawia krok po kroku, jak wygląda „od kuchni” certyfikacja ekologiczna budynków.

W handlu tradycyjnym coraz ważniejszą rolę odgrywają z kolei parki handlowe. Na ten temat wypowiadają się przedstawiciele takich firm jak EDS Retail Park, Trei oraz P.A. Nova Katarzyna Dąbrowska oraz Andrzej Dalkowski opowia dają o planach rozwoju i wyzwaniach stojących przed siecią Vision Express.

Zapraszamy do lektury.

CZYTELNICY DRODZY

Im większy biznes, tym większa odpowiedzialność za środowisko naturalne –tak uważa Agata Czachórska z IKEA Retail Polska.

Przekazujemy w Państwa ręce kolejny numer magazynu Omnichannel VOICE. Tradycyjnie znajdziecie w nim wywiady, raporty, felietony i artykuły opisujące świat branży retail, a także materiały dotyczące logistyki, cyfryzacji oraz ESG.

O nowych technologiach i modelach umożliwiających optymalizację transpor tu ostatniej mili w zakupach e-spożywczych pisze z kolei Marek Piotrowski z Retail Robotics.

Redakcja Omnichannel VOICE

Tak rozwijają się galerie GTC: dużo inwestycji, więcej marek i atrakcyjne otoczenie / 22

Zamknięte – brak prądu! / 33

Personalizacja jest nieodłącznym elementem działań Hikvision / 40

Action powinien stać się firmą neutralną środowiskowo / 30

BLIK międzynarodowąrozpoczyna ekspansję / 38

W poszukiwaniu kompromisu w sprawie fit-outów / 18

CYFROWA TRANSFORMACJA

Trwa ekspansja i cyfrowa transformacja sieci / 34

Chcemy wyznaczać kierunki, za którymi podąża branża / 26

Reklamacje konsumenckie po nowemu / 36

Inteligentne przymierzalnie w salonach Gomez / 42

TREŚCI SPIS / 6 / 13 / 37

/ 4

Marketplace: kolejny, dynamicznie rosnący trend w branży e-commerce / 6

Czas parków handlowych / 20

Branża retail parków nie zaciąga hamulca / 14

TEMATRETAIL NUMERU

5 \ LOGISTYKA ODPOWIEDZIALNY BIZNES Unikatowe rozwiązanie na rynku e-grocery / 44 Magazyny BTS to dobra inwestycja / 54 Obiekty BTS to jedna trzecia powierzchni magazynowej w Polsce / 56 Im większy biznes, tym większa odpowiedzialność / 60 Krok po kroku: jak wygląda certyfikacja ekologiczna budynków od kuchni / 66 Zrównoważone magazyny. Z myślą i pracownikacho środowisku / 72 Personalia / 76 / 43 / 59 / 75 PERSONALIA WYDAWCA: I&W Media Group s.c., ul. Górczewska 200A/7, 01-460 Warszawa, NIP:5223206296, REDAKCJA: Łukasz Izakowski, e-mail: l.izakowski@omnichannelnews.pl. tel. +48 504 271 945, Wojciech Wojnowski, e-mail: w.wojnowski@omnichannelnews.pl, tel. +48 666 291 476, Ewelina Zezula, e-mail: e.zezula@omnichannelnews.pl, tel. +48 880 976 599 KONTAKT: redakcja@omnichannelnews.pl REKLAMA: reklama@omnichannelnews.pl SKŁAD: Studio Grafpa, www.grafpa.pl PRENUMERATA: https://omnichannelnews.pl/omnichannel-voice/ Copyright © 2022 Omnichannel VOICE Wszelkie materiały publikowane w czasopiśmie są objęte ochroną prawa autorskiego. Za treść reklam i ogłoszeń redakcja nie odpowiada.

Polska staje się liderem rozwoju branży e-commerce w Europie. Już ponad 80 proc. internautów kupuje w Internecie, a wartość rynku B2C e-commerce jest szacowana na ponad 100 mld zł. Robiąc zakupy w sieci, aż 2/3 polskich konsumentów kupujących online regularnie korzysta z marketplace, czyli platform sprzedażowych – wynika z danych firmy GS1 Polska. Redakcja Omnichannel VOICE poprosiła przedstawicieli firm Modivo, Shopee, Oferteo, Gomez i Zalando o wskazanie czynników wpływających na rosnącą popularność platform zakupowych w Polsce zarówno wśród klientów, jak i sieci handlowych.

TEKST: REDAKCJA OMNICHANNEL VOICE StockAdobeFot. w branżykolejny,Marketplace:dynamicznierosnącytrende-commerce

/ 6 TEMAT NUMERU

7 \TEMAT NUMERU

Na przestrzeni ostatnich kilkunastu miesięcy mogliśmy obserwować ogromne zmiany w nawykach konsumentów. W okresie pandemii sklepy internetowe stały się pierwszym wyborem zarówno dla klientów, jak i dostawców. Jednak zniesienie większości obostrzeń nie spowodowało masowego powrotu klientów do tradycyjnych sklepów. Jak wynika z raportu PwC Perspektywy rozwoju rynku e-commerce w Polsce w latach 2021–2026, blisko 85 proc. badanych, podobnie jak podczas lockdownu, wybiera możliwość robienia zakupów za pośrednictwem sklepów internetowych.

Jesteśmy przekonani, że wdrożenie tego rozwiązania to właściwy kierunek, który za pewni nam jeszcze mocniejszą pozycję w Polsce i na rynkach zagranicznych. W planach spółki jest bowiem rozszerzenie działalności i uruchomienie marketplace także w pozo stałych krajach europejskich, w których obecnie z powodzeniem prowadzimy sprzedaż.

/ 8 TEMAT NUMERU

Marketplace MODIVO na etapie testów

Dzisiaj możemy mówić o kolejnym, dynamicznie rosnącym trendzie w branży e-com merce. Na popularności w Polsce, jak i za granicą, zyskują platformy typu marketplace

Duże zainteresowanie klientów rynkiem marketplace wynika przede wszystkim z dostę pu do szerokiej oferty produktowej w jednym miejscu. Miłośnicy zakupów online mogą za pośrednictwem jednej strony zaopatrzyć się w towar od wielu, często nieznanych im wcześniej producentów. Tym samym producenci otrzymują szansę dotarcia do ogromnej liczby klientów oraz zwiększenia świadomości i rozpoznawalności marki przy stosunkowo niskich nakładach finansowych.

Z roku na rok korzysta z nich coraz większa liczba klientów, a także osób handlujących zróżnicowanym asortymentem. Szacuje się, że udział tego kanału w światowym rynku e-commerce wynosi już 62 proc., a w następnych latach może wzrosnąć nawet do 75 proc.

Dla MODIVO wdrożenie marketplace to duże wyzwanie, szczególnie technologiczne. Zale ży nam przede wszystkim na spójnych doświadczeniach zakupowych. W praktyce oznacza to, że zarówno oferta, zdjęcia, jak też sam proces zakupu, a nawet wysyłki i ewentualnego zwrotu, zostanie zachowany. Jednocześnie dbamy o to, aby klient zawsze wiedział, u kogo kupuje – czy jest to sklep MODIVO, czy oferta któregoś z naszych partnerów. Różnice będą dotyczyć np. procesu dostawy, ponieważ to partner będzie wysyłał paczkę do klienta, bezpo średnio ze swojego centrum logistycznego i w swoim opakowaniu. Naszą rolą jest natomiast zadbanie o to, aby warunki obsługi były spójne i pozwalały na zachowanie najwyższych standardów oraz pełnego komfortu robienia zakupów.

Mimo wielu wyzwań marketplace to niewątpliwie bardzo perspektywiczny obszar branży e-commerce, który z całą pewnością przyczyni się do dalszego rozwoju całego MODIVO S.A. Obecnie jesteśmy na etapie wewnętrznych testów, aby w niedalekiej przy szłości maksymalnie wykorzystać potencjał, jaki niesie platforma. Dzięki wprowadzeniu marketplace będziemy mieli możliwość zaoferowania konsumentom jeszcze szerszego asortymentu oraz otwarcia się na nowe kategorie, które wzbogacą i uatrakcyjnią naszą ofertę. Zakładamy, że w naszej ofercie znajdą się produkty także tych lokalnych brandów. Chcemy, aby nasi klienci czuli komfort zakupów oraz mieli pewność, że otrzymują towar najwyższej jakości, od sprawdzonych i uznanych marek.

Wdrożenie marketplace to duże wyzwanie

Klienci oczekują szerokiej oferty

Agnieszka Kozłowska, dyrektor marketplace w MODIVO SA.

Ian Ho, Head of Shopee Poland.

Shopee bacznie śledzi trendy i odpowiada na nowe potrzeby zakupowe polskich kon sumentów. Użytkownicy mogą wybierać tu spośród milionów produktów z wielu kate gorii w dowolnym miejscu i czasie – to o wiele wygodniejsze niż zakupy stacjonarne lub w sklepach internetowych poszczególnych marek. Dzięki temu coraz więcej kupujących przekonuje się do Shopee – zauważamy, że jest wśród nich rosnąca grupa osób z obsza rów pozamiejskich oraz seniorów. Rosnący popyt powoduje, że także po stronie lokalnych sprzedawców widzimy rosnące zainteresowanie współpracą z Shopee.

Platformy e-commerce ułatwiają sprzedawcom rozpoczęcie i skalowanie biznesu online. Na Shopee sprzedawcy mogą otworzyć swój sklep w ciągu kilku minut i wystawić swoje produkty, nie ponosząc żadnych kosztów. Mogą również go dostosować i łatwo zarządzać operacjami dzięki Centrum Sprzedawcy, które w czasie rzeczywistym umożliwia im wgląd w procesy biznesowe np. śledzenie płatności czy zarządzanie wysyłką. Ma to kluczowe znaczenie dla osób po raz pierwszy prowadzących sprzedaż internetową, ponieważ obniża koszty i pomaga zachować konkurencyjność.

Zainteresowanie zakupami online na platformach zakupowych powoduje ich dyna miczny rozwój. W Shopee koncentrujemy się na ścisłej współpracy ze sprzedawcami, aby wspólnie tworzyć różnorodne kampanie zakupowe, których cel jest jeden: zapewniać użyt kownikom dostęp do szerokiego wyboru produktów w przystępnych cenach. Ma to niemałe znaczenie w czasach rosnącej inflacji. Również z naszymi partnerami biznesowymi two rzymy innowacyjne usługi zapewniające oszczędności. Przykładem może być opcja eko nomicznej dostawy z InPost, zapewniająca kupującym dużą elastyczność i rozsądne ceny.

Dywersyfikacja kanałów sprzedaży

Platformy e-commerce ułatwiają skalowanie biznesu online

Niebagatelną rolę w rozwoju platform sprzedażowych pełni wsparcie, jakiego udzie lają one współpracującym z nimi sprzedawcom, aby ci mogli docierać do szerokiej bazy klientów. W Shopee zarówno nowych, jak i bardziej doświadczonych sprzedawców na bieżąco wspieramy w obszarze logistycznym oraz promocyjnym, co ułatwia ich start w e-commerce i przyspiesza skalowanie działalności. Nasze kampanie zakupowe zapew niają sprzedawcom optymalną widoczność i dotarcie do nowych segmentów klientów, np. młodzieży czy osób kupujących po raz pierwszy w sieci, co także wpływa na ich sukces biznesowy.

Sprzedawcy, którzy rozpoczynają swoją przygodę z Shopee, mogą liczyć na zerową prowizję w ciągu pierwszych 90 dni działalności, a także otrzymać ekskluzywne kupony do przekazania klientom, aby przyciągnąć ich uwagę i zwiększyć sprzedaż. Nowi sprze dawcy uzyskują także dostęp do wsparcia edukacyjnego, w tym materiałów dotyczących optymalizacji ofert, oraz bezpłatny dostęp do wskaźników biznesowych, które pomogą im śledzić swój rozwój.

GOMEZShopee,MODIVO,Fot. 9 \TEMAT NUMERU

Rozwój rynku e-commerce w Polsce został przyspieszony przez dwa kluczowe czynniki. Z jednej strony pandemia stworzyła nowe nawyki zakupowe – coraz więcej konsumentów korzysta z Internetu w celu zaspokojenia swoich potrzeb. Z drugiej strony obserwujemy szybki rozwój platform e-commerce – ciągłe poszerzanie ich oferty i rozbudowywanie funkcjonalności utrwala zainteresowanie e-zakupami wśród Polaków.

Wreszcie platformy e-commerce pomagają sprzedawcom wykorzystać długoterminowy wzrost gospodarki cyfrowej. Sektor e-commerce w Polsce jest młody, a sprzedaż detaliczna w Internecie stanowi wciąż niewielką część całkowitej sprzedaży detalicznej, ale szybko się rozwija. Wraz z rosnącą liczbą Polaków korzystających z Internetu i poprawą infrastruktury cyfrowej, detaliści, którzy już teraz wejdą do sieci, będą w stanie skorzystać z możliwości rozwoju tego rynku, jakie pojawią się w przyszłości.

Sprzedawcy korzystają również z dodatkowej widoczności i wsparcia marketingowego ze strony platform e-commerce. W Shopee organizujemy regularne kampanie zakupowe, takie jak 8.8 Szokujące Okazje, które nie tylko zapewniają użytkownikom unikalne oferty, ale także pomagają sprzedawcom zwiększyć widoczność i sprzedaż. Wybrani polscy sprze dawcy uczestniczący w tego rodzaju kampaniach w poprzednich miesiącach odnotowali nawet 35-krotny wzrost sprzedaży w porównaniu z przeciętnym dniem.

Z perspektywy oczekiwań konsumentów – którzy de facto kształtują rynkowe realia – na atrakcyjności zyskują te platformy sprzedażowe, które w jednym miejscu oferują szero ki wybór produktów. GOMEZ dociera do klienta premium, dlatego z naszej perspektywy kluczowe jest stałe doskonalenie jakości obsługi na 12 rynkach, na których prowadzimy sprzedaż oraz formy prezentacji oferty produktowej. Mocno rozwijamy kompetencje naszych stylistów. Z ich rekomendacji, opartych o najnowsze trendy, klienci mogą korzystać tak jak lubią – nie tylko w salonach stacjonarnych marki, ale i online oraz w naszej aplikacji mo bilnej. W najbliższym czasie sprzedaż online w jeszcze większym stopniu będzie odbywać się właśnie z udziałem urządzeń mobilnych. Z zestawienia E-commerce w Polsce 2021 autorstwa Gemius Polska wynika, że 77 proc. polskich internautów regularnie robi zakupy online, a 76 proc. z nich wykorzystuje do tego urządzenia mobilne. M-commerce to kolejny trend, który zyskuje na znaczeniu.

Klienci kształtują rynkowe realia

Jesteśmy świadkami znacznego rozwoju platform sprzedażowych, a do handlu inter netowego wprowadzono wiele udogodnień i rozwiązań, których dotychczas nie było – to m.in.: odroczone płatności, szybkie dostawy do innych krajów czy też mechanizmy reko mendacji produktów.

ZALANDOShopee,Oferteo.pl,Fot. / 10 TEMAT NUMERU

Plany rozwoju platformy Oferteo skupiają się wokół głównego celu, jakim jest osiągnięcie w Polsce pozycji platformy pierwszego wyboru do realizacji zleceń w szerokim spektrum usług. Działamy w modelu reverse marketplace, co oznacza, że to zamawiający określa swoją potrzebę lub problem, a wykonawca odpowiada ofertą. Widzimy w tym duży po tencjał, zwłaszcza, że na Oferteo znaleźć można bardzo szerokie spektrum branż (ponad 900). Aktualnie koncentrujemy się na wzroście rozpoznawalności marki oraz zadowolenia użytkowników poprzez inicjowanie kampanii marketingowych budujących świadomość wśród potencjalnych, nowych użytkowników. Karol Grygiel, współzałożyciel i członek zarządu Oferteo.

W przypadku marketplace dla usług widzimy, że z tego modelu korzystają przede wszystkim drobni przedsiębiorcy i specjaliści, którzy oferują swoje usługi i budują własną markę na ogól nopolskiej platformie. Marketplace dla usług to ogromna szansa na zbudowanie bazy klientów w jednym miejscu.

Potrzeby klienta są nieograniczone

Marketplace, z punktu widzenia klienta, to przede wszystkim wygoda i oszczędność czasu. Perspektywy rynku e-commerce są bardzo dobre. Rosnący trend cyfryzacji oraz wzrost zamożności naszego społeczeństwa powodują, że ludzie kupują więcej w Internecie, a po trzeby konsumentów są przecież nieograniczone.

Jakub Kwiatkowski, wiceprezes zarządu Gomez.

Jesteśmy świadkami znacznego rozwoju platform sprzedażowych Paradoksalnie kołem zamachowym okazała się pandemia COVID-19, która spopularyzowała zakupy internetowe i przyspieszyła rozwój tego kanału sprzedaży o kilka lat. Według raportu Omni-commerce.Kupujęwygodnie2021, przygotowanego przez Izbę Gospodarki Elektronicznej, na początku pandemii klienci e-sklepów ograniczali wydatki na przyjemności. Teraz to się zmieniło i nastąpiło przewartościowanie nawyków konsumenckich.

Platforma pierwszego wyboru

11 \TEMAT NUMERU

Multibrandowe platformy w ostatnim czasie odnotowały mocne wzrosty. Jednym z wielu czynników, które przyspieszyły zachodzące już procesy, takie jak zwiększanie się popularno ści e-commerce, była pandemia. Podczas lockdownów wiele osób po raz pierwszy spróbowało zakupów w sieci, uznając je za bardzo wygodne. Odzwierciedla to liczba prawie 10 milionów nowych klientów, którzy dołączyli do Zalando w minionym roku. Nie jest to jednak chwilowa tendencja, ale trend, który będzie nam już towarzyszył na stałe, ponieważ widzimy, że użyt kownicy angażują się w korzystanie z naszej platformy częściej niż kiedykolwiek. Mając to wszystko na uwadze, wielu sprzedawców zauważyło, że aby sprostać oczekiwaniom klientów należy włączyć obecność na marketplace do strategii omnichannel.

Zalando oferuje każdemu z partnerów, bez względu na wielkość, bezpośredni dostęp do ponad 49 milionów klientów na 25 rynkach w Europie. Współpracować z nami można na trzy sposoby:

W tej chwili w ramach Connected Retail współpracuje z nami ponad 7000 sklepów na 13 rynkach, a także ponad 4000 marek sprzedawanych (międzynarodowo) przez ponad 1400 partnerów w ramach Partner Program. To pokazuje, jak duży potencjał wzrostu mają multibrandowe platformy, takie jak Zalando, a także współpracujący partnerzy.

• model wholesale, w którym kupujemy asortyment od marki i sprzedajemy go bezpo średnio klientom,

• Connected Retail, który łączy sklepy stacjonarne z platformą Zalando,

Granice pomiędzy sprzedażą online i offline coraz bardziej się rozmywają, a my w Za lando wierzymy w połączenie obu tych światów na naszej platformie. Jest to rozwiązanie korzystne dla wszystkich: partnerzy są w stanie skutecznie dotrzeć do ponad 49 milionów nowych klientów, do tego w łatwy i oszczędny sposób, klienci zaś zyskują szerszy asortyment i możliwość kupowania produktów wielu marek w jednym miejscu, a Zalando poszerza swoją ofertę, aby dać swoim klientom możliwość zakupu preferowanych przez nich produktów.

Zarówno w Connected Retail, jak i w Partner Program sprzedawcy cały czas mają pełną kontrolę nad cenami artykułów, doborem sprzedawanego asortymentu czy ilością realizowa nych zamówień. Dzięki naszej ofercie profesjonalnych usług logistycznych, dostępnych jako część Connected Network, całość logistyki zamówień w ramach Partner Program może (ale nie musi) być realizowana przez sieć dystrybucyjną Zalando. Program obejmuje rozwiązania w zakresie realizacji zamówień, ich transportu czy zwrotów (Zalando Fulfillment Solutions, Zalando Return Solutions czy Zalando Shipping Solutions). Ponadto w ramach Zalando Mar keting Services (ZMS) dajemy partnerom indywidualne wsparcie w budowaniu biznesu, za awansowane rozwiązania z zakresu performance marketingu, kompetencje kreatywne, a tak że możliwość prowadzenia targetowanych, opartych na danych, działań marketingowych.

Daniel Rogiński, General Manager CEE Zalando.

Niezmiennie naszym głównym celem jest bycie Starting Point for Fashion w Europie –miejscem, do którego naturalnie kierują się klienci, myśląc o modzie. Chcemy to osiągnąć poprzez wzmocnienie relacji z partnerami i klientami. Dążymy do jeszcze wyższego stopnia personalizacji i lokalizacji, a technologie, z których słynie Zalando, odgrywają ważną rolę w tej strategii.

Ponad 49 mln klientów

• Partner Program pozwalający na bezpośrednie połączenie z Zalando i rozpoczęcie mię dzynarodowej sprzedaży.

Granice pomiędzy sprzedażą online i offline coraz bardziej się roz mywają

Connected Retail

Zeskanuj mnie!

RETAIL Branża retail parków nie zaciąga hamulca / 14 W poszukiwaniu kompromisu w sprawie fit-outów / 18 Czas parków handlowych / 20 Tak rozwijają się galerie GTC / 22 Chcemy wyznaczać kierunki, za którymi podąża branża / 26 Action powinien stać się firmą neutralną środowiskowo / 30 Zamknięte – brak prądu! / 33 Trwa ekspansja i cyfrowa transformacja sieci / 34 Reklamacje konsumenckie po nowemu / 36

ParkRetailEDSFot. / 14 RETAIL

M.N.: Z punktu widzenia potencjału roz woju branży retail parków w kontekście

dostępności nieruchomości bądź działek pod nowe inwestycje można powiedzieć, że przed nami jeszcze wiele lat, zanim go wykorzystamy. Przede wszystkim mniejsze miejscowości, w których liczba mieszkańców nie przekracza liczby 50 tysięcy, mają największy potencjał po daży gruntów czy obiektów, które można przeznaczyć na retail parki. Zapewne to, o czym poprzednio rozmawialiśmy, ma znaczący wpływ na wyhamowanie ten dencji. Dodając do tego problemy z po zyskaniem gruntów w dużych miastach lub zbyt wysoką ich ceną, która zaburza rachunek ekonomiczny, to właśnie sło wo ostrożność jako pierwsze przychodzi mi na myśl. Niemniej jednak nie zakła dam, że rynek tego nie udźwignie. To tylko spłaszczy wykres, jednocześnie go wydłużając i rozciągając w czasie trend zwiększania podaży parków handlowych w Polsce. Nowe lokalizacje są wyczekiwa ne nie tylko przez inwestorów czy najem ców, ale przede wszystkim przez klientów i władze lokalne, które w ten sposób mają możliwość skorzystać z ożywienia gospo darczego, zwłaszcza w mniejszych ośrod kach, w których występuje deficyt miejsc

ROZMAWIAŁA: EWELINA ZEZULA, OMNICHANNEL VOICE

W dobie pandemii par ki handlowe zyskały na znaczeniu. Czy to oznacza, że ekspansja nabrała tempa?

15 \RETAIL

zauważamy większą ostrożność zarówno inwestorów, jak i najemców, którzy dłużej i znacznie ostrożniej podchodzą do wybo ru nowych lokalizacji dla swoich sklepów. Zapewne można by tu wymienić jeszcze kilka innych ważnych problemów, którym musimy jako kraj gospodarczo stawić czo ła, jak kolejne podwyżki stóp procentowych czy stagflacja, śrubująca koszty ponoszone przez pracodawców. Również w kontekście międzynarodowym mierzymy się z niższym ratingiem jako gospodarka, która bezpośred nio sąsiaduje z krajem, w którym aktywnie prowadzone są działania wojenne. Mimo wszystko jestem umiarkowanym optymi stą, ponieważ głęboko wierzę w potencjał gospodarczy naszego społeczeństwa, które wielokrotnie wychodziło obronną ręką z wy zwań, jakie przyniósł los. Mam nadzieję, że podobnie będzie i w tym przypadku.

Branża retail parków nie zaciąga hamulca

Z punktu widzenia potencjału rozwoju branży retail parków w kontekście dostępności nieruchomości bądź działek pod nowe inwestycje można powiedzieć, że przed nami jeszcze wiele lat, zanim go wykorzystamy –mówi Michał Nowak, prezes zarządu EDS Retail Park.

MICHAŁ NOWAK: Smutne i pełne wy zwań czasy pandemii rzeczywiście wpły nęły na reorganizację dotychczasowego modelu zakupowego i spowodowały spore przetasowania na rynku dużych galerii handlowych, otwierając miejsce na ekspan sję parków handlowych. Wielu inwestorów, w tym oczywiście również my, wykorzystało tę szansę, intensyfikując procesy akwizycji nowych terenów i pozyskiwania najemców do nowych lokalizacji. Jeszcze na początku tego roku perspektywa dla naszego segmen tu była bardzo optymistyczna i zakładała kolejne wzrosty w tym obszarze, jednak tragiczne wydarzenia za naszą wschodnią granicą wstrzymały ten pozytywny trend. Obecnie wszyscy musimy zmierzyć się z przyśpieszającą inflacją, a co za tym idzie z wyhamowaniem popytu wewnętrznego Polaków i redefinicją koszyka zakupowe go. Dokładając do tego wzrost kosztów bu dowy i mniejszą dostępność pracowników,

Jak w takim razie ocenia Pan potencjał polskiego rynku? Jak wygląda kwestia zwią zana np. z dostępnością nieruchomości pod nowe inwestycje?

Jakie są najważniejsze kryteria ekspansji?

zarówno znaczną przestrzeń na nowe inwestycje w zakresie potrzeb klientów i samego rynku, jak również możliwo ści, jakie dają przeznaczone do alokacji na potrzeby parków handlowych poten cjalne tereny inwestycyjne, nie należy się spodziewać, iż branża retail parków drastycznie zaciągnie hamulec. W mojej opinii kluczowe są czynniki wewnętrzne, jak ustabilizowanie inflacji i wzmocnienie popytu wewnętrznego, oraz zewnętrzne, wśród których najważniejsze jest szybkie zakończenie działań wojennych na terenie Ukrainy. Z powodu toczącej się u naszych sąsiadów wojny cały region uznawany jest za niestabilny i mniej atrakcyjny dla po tencjalnych inwestorów. Będąc ostrożnym realistą, można założyć, że ta niepewność powinna skończyć się w przeciągu najbliż szych kilkunastu miesięcy.

na rynku pracy. Polacy chcą kupować atrakcyjne produkty w dobrych cenach, a parki handlowe, z uwagi na ich tenant -mix, doskonale się w tę potrzebę wpisu ją – dyskonty spożywcze czy odzieżowe zaopatrują tysiące Polaków każdego dnia w produkty dotychczas dostępne tylko w większych aglomeracjach. Dopóki więc podaż terenów inwestycyjnych jest na wy sokim poziomie, można zakładać zwięk szanie się ilości inwestycji w tym zakresie.

/ 16 RETAIL

M.N.: Przede wszystkim bieżąca, dosyć nerwowa i mało przewidywalna, sytuacja ekonomiczna powinna się jak najszyb ciej ustabilizować. Rynek inwestycyjny potrzebuje spokoju, co obecnie jest dosyć trudne. Niemniej jednak, biorąc pod uwagę

patrzymy w przyszłość i nie interesujemy się kolejnymi lokalizacjami. Na pewno ich akwizycja będzie bardziej wymagająca, ale mamy nadzieję, ze jednocześnie zmniejszą się koszty zakupu działek, co obecnie jest prawdziwym wyzwaniem ekonomicznym.

M.N.: Poza wspomnianymi lokalizacja mi po Tesco, czyli: Bolesławiec, Żywiec, Malbork, Krasnystaw i Krapkowice, pro wadzimy prace m.in. w Sosnowcu, w któ rym pozwolenie na budowę spodziewamy się otrzymać w sierpniu i pracujemy jed nocześnie nad zamknięciem listy najem ców. W międzyczasie na stole znalazły się kolejne inwestycje, o których z pewnoś cią będziemy informować w stosownym terminie. Taki scenariusz inwestycyjny wpisuje się w powyższe stwierdzenie, że sieci podchodzą z większą dozą za chowawczości, na którą my też musimy odpowiednio reagować. Niemniej jednak dzieje się dużo, co skłania nas do pozy tywnych planów na kolejne lata i trzy mamy oczywiście kciuki za cały segment parków handlowych w Polsce.

Mówił Pan, że problemem jest niestabil ność na rynku materiałów budowlanych, co przy stale rosnących cenach powoduje konieczność stałej optymalizacji działań. Jak wpływa to na Państwa plany i inwe stycje?

17 \RETAIL

M.N.: Na pewno wymusiło to na nas, ale zapewne i na większości graczy na tym rynku, spokojniejsze podejście do kolej nych planów inwestycyjnych. Obecnie skupiamy się na sprawnym prowadze niu rozpoczętych projektów, z których największym jest oczywiście kwestia lokalizacji pozyskanych po Tesco. To aż pięć miast i pięć jednocześnie prowadzo nych inwestycji. Jest to dla nas wyzwa nie, aby przy negatywnych czynnikach, o których rozmawialiśmy wcześniej, nie przeszacować swoich sił i konsekwentnie pracować nad poszczególnymi etapami. Obecnie mamy niemal 90 proc. zarezer wowanych lokali, a do końca sierpnia planujemy złożenie wszystkich pozwo leń na budowę. Zakładamy, że z końcem roku kwestie formalne z tym związane zostaną zakończone, więc rok 2023 stoi pod znakiem intensywnych prac budow lanych. Oczywiście nie oznacza to, że nie

Nad jakimi projektami aktualnie Państwo pracują?

AUTOR: JACEK WESOŁOWSKI, DYREKTOR ZARZĄDZAJĄCY TREI REAL ESTATE POLAND.

/ 18 RETAIL w sprawieW poszukiwaniukompromisufit-outów

właściciel i zarządca parków handlowych nie widzimy zagrożenia znaczących pod wyżek czynszów w naszych obiektach, nie mamy również pola do negocjacji w zakre sie ich obniżek. By dalej rozwijać nasze nieruchomości, szukamy innych rozwią zań, które obniżą koszty. Jednym z nich są rozmowy z najemcami dotyczące fit-outu lokali. Kiedyś to my odpowiadaliśmy za kompleksowe wykończenie sklepów, te raz coraz częściej najemcy biorą na siebie tego typu inwestycje. Zaczynają rozumieć, że obecnie trudniej będzie obciążyć dewe lopera kosztami wykończenia przestrzeni pod klucz. Jeśli uda się nam uzyskać kom promis w sprawie fit-outu, będzie szansa na dalszy stabilny rozwój sektora parków handlowych.

Trei Real Estate GmbH z siedzibą w Düsseldorfie (Niemcy) inwestuje, rozwija i zarządza dostosowanymi do indywidualnych potrzeb i zrównoważonymi nieruchomościami mieszkaniowymi i komercyjnymi. W kontekście długoterminowej strategii spółka zależna – należąca w całości do niemieckiej grupy Tengelmann – koncentruje się na inwestycjach i rozwoju nieruchomości w Niemczech, Polsce i Sta nach Zjednoczonych. Oprócz istniejącego portfela o wartości około 1,3 miliarda euro Trei Real Estate GmbH realizuje projekty o łącznej wartości około 1,7 miliarda euro. Pod marką Vendo Park firma buduje i wynajmuje parki handlowe w Polsce, Czechach i na Słowacji. Trei realizuje również nieruchomości mieszkaniowe w USA, Polsce, Czechach i Niemczech. Polska spółka mieszkaniowa Trei posiada aktualnie w budowie trzy osiedla – we Wrocławiu, Łodzi i Poznaniu, które dostarczą łącznie 920 lokali. Kolejne plany obejmują projekty deweloperskie w Warszawie. Łącznie Trei zbuduje w Polsce 2200 mieszkań w ramach sześciu zaplanowanych osiedli.

W

PolandEstateRealTreiFot.

realizację Vendo Parku w Szczecinie, czyli jednej z naszych największych inwesty cji w sektorze handlowym. Nieruchomość została zaprojektowana w formule power center, będzie składała się z części handlo wej oraz marketu OBI, a całość liczy 24 000 mkw. powierzchni. Otwarcie planujemy w przyszłymStabilizacjaroku.cen umożliwiła nam po nowny mocny start inwestycyjny, nato miast to, czemu aktualnie musimy stawić czoła, to koszty paliwa oraz rosnące ceny prądu. Ten drugi aspekt ma ogromne prze łożenie nie tylko na procesy budowy, ale przede wszystkim na funkcjonowanie da nej nieruchomości oraz najemców, którzy dodatkowo obciążeni są presją na pod wyżki wynagrodzeń pracowników. Jako

ydawało się, że sytua cja na rynku powoli się stabilizuje, a zmiany, które przyniosła pande mia, zostały przepraco wane. Jednak pierwsza połowa roku, któ rą zdominowały komplikacje wynikające z wybuchu wojny w Ukrainie i wysokiej in flacji, które w naszej branży miały ogromny wpływ na wzrost kosztów wykonawstwa i cen materiałów takich jak stal, aluminium czy szkło, przyniosła kolejne wyzwania.

W pewnym momencie zwyżka cen była tak duża, że nie mogliśmy dopiąć budże tów, by uzyskać gwarancję zwrotu z in westycji deweloperskiej. W Trei kontynu owaliśmy rozpoczęte wcześniej budowy, natomiast sytuacja rynkowa, a zwłaszcza wysokie koszty wykonawstwa, spowodo wały opóźnienia w starcie nowych projek tów. Aktualnie ceny wracają do wcześniej szych poziomów, a my do naszych planów inwestycyjnych. Właśnie otworzyliśmy Vendo Park w Otwocku, za miesiąc odda my obiekt w Skarżysku-Kamiennej – oba parki są już całkowicie skomercjalizowa ne. W najbliższym czasie planujemy uru chomić nowe budowy w Mielcu, Zambro wie, Krakowie i Gorzowie Wielkopolskim. Wciąż kupujemy grunty pod kolejne parki. Za chwilę rozpoczynamy również

19 \RETAIL

/ 20

RETAIL

Format parków handlowych to jeden z filarów branży retail, który przyczynił się do jej rozwoju i wpłynął znacząco na zachowania zakupowe klientów. Aktualnie przeżywa swój rozkwit – po okresie zdominowanym przez duże i obfitujące w marki modowe galerie handlowe – w istotnej mierze za sprawą pandemii koronawirusa i wpływu, jaki miała na komfort robienia zakupów.

Czas parków handlowych

Jako grupa PA NOVA planujemy do końca 2023 roku oddać do użytku dwa kolejne parki handlowe o łącznej powierzchni najmu około 15 tys. mkw. oraz co najmniej dwa obiekty typu DIY o łącznej powierzchni GLA ponad 20 tys. mkw. Dalsze plany inwestycyjne zależeć będą w dużej mierze od efektów prowadzonego procesu sprzedaży części aktywów, ustabilizowania się rynku budowlanego (koszty budowy) oraz dostępnego poziomu finansowania. Nasza strategia przewiduje dalsze inwestycje w obszarze parków han dlowych oraz obiektów DIY, głównie w miastach poniżej 100 tys. mieszkańców. Jesteśmy również zainteresowani kolejnymi pro jektami przemysłowymi typu BTS, ale możliwość prowadzenia inwestycji w tym segmencie w dużej mierze zależeć będzie od ak tywności zagranicznych inwestorów, na którą wpływ ma ogólna koniunktura gospodarcza.

S.A.NovaP.A.Fot.

21 \

Dwa nowe parki handlowe

łównym miejscem lokalizacji nowych parków handlo wych przestają być duże, aglomeracyjne miasta. Po mniejsze miejscowości i ich mieszkańcy dostrzegają potencjał i korzyści płynące z ulokowania parku han dlowego o powierzchni około 10 tys. mkw. w najbliższej okolicy. Bezpieczeństwo i komfort zakupów, w kontekście pandemii koronawirusa, jakie zapewniają parki handlowe, przyczyniły się do wzrostu zainteresowania tym formatem wśród klientów, a co za tym idzie – również najemców i to takich, którzy nigdy wcześniej nie rozważali swojej obecności w parkach handlowych w mniejszych miejscowościach. Skrojony na miarę mix najemców, którzy swój asortyment dostosowują do regionu, popytu oraz sytuacji rynkowej, dogodna lokalizacja, komfortowy dojazd i obszerny parking to atuty, które aktualnie są najbardziej cenione w przypadku wyboru desty nacji zakupowej.

G

AUTOR:

RETAIL

byłoby odpowiedzią na problemy inwestorów związane z wzrostem kosztów budowy i utrzymania obiektów handlowych spowodo wanych inflacją. Spowolnienie gospodarcze, jak i rosnące koszty finansowania bankowego, to kolejne wyzwania, z jakimi muszą się zmagać inwestorzy. Panująca niepewność na rynku sprawia, że banki ostrożniej podchodzą do nowych projektów, udzielając kredytów na znacznie mniej korzystnych warunkach, niż miało to miejsce jeszcze rok temu.

Rozwój formatu potrwa jeszcze 3–5 lat Aktualnie w Polsce buduje się kilkadziesiąt parków handlowych rocznie. Szacujemy, że rozwój formatu potrwa jeszcze 3–5 lat, przy obecnej podaży powierzchni rzędu 200 tys. mkw. rocznie. Co ozna cza, że w kraju jest jeszcze miejsce na 100–200 parków handlowych różnej wielkości. Ich sukces zależeć będzie od wielu czynników. Należy zwrócić uwagę na aktualne zagrożenia, które wpływają na decyzje biznesowe oraz powodzenie inwestycji zarówno po stronie inwestorów, jak i partnerów biznesowych. Utrzymujący się wysoki kurs euro negatywnie wpływa na wyniki finansowe najemców, którzy swoje czynsze płacą w większości w europejskiej walucie, natomiast wpływy osiągają w polskich złotych. Z tego powodu na jemcy, obciążeni już wyższymi kosztami, niechętnie podchodzą do rozmów w sprawie podwyższenia bazowej stawki czynszu, co

TOMASZ JANIK, PREZES ZARZĄDU P.A. NOVA S.A.

Mimo wszystkich przeszkód, jakie stoją na drodze każdej ze stron, zarówno inwestorzy, jak i najemcy są zgodni – to jest czas parków handlowych. W szczególności tych typu convenience –małych, „poręcznych”, a jednocześnie oferujących szeroką gamę produktów i usług. Takich, gdzie klienci znajdą pod jednym dachem wszystko, czego na co dzień potrzebują.

Tak i atrakcyjnedużosię galerierozwijająGTC:inwestycji,więcejmarekotoczenie GTCFot: / 22 RETAIL

Galeria Północna w Warszawie oraz Galeria

23 \RETAIL

Jurajska w Częstochowie umacniają swoje pozycje na lokalnych rynkach. Wszystko za sprawą odważnych inwestycji czerpiących z rynkowych trendów, a także zmian, jakie zachodzą w ofertach. Dziś to jedne z najbardziej rozwojowych obiektów handlowych w Polsce, które mocno wyróżniają się na rynku.

TEKST: GTC S.A.

– Zmiany, jakie dzięki inwestycjom za chodzą w przestrzeni Północnej, są spekta kularne, a to dopiero początek. W odpowiedzi na potrzeby rynku warszawskiego i konsu menta konsekwentnie rozwijamy centrum przyjazne rodzinom i socjalizujące, w którym, oprócz zakupów, można spędzić czas wolny, spotkać się ze znajomymi, a nawet pracować. Podążamy przy tym za światowymi trenda mi w projektowaniu przestrzeni handlowych, otwierając się na zupełnie nowe funkcje obiektu – mówi Roman Bugajczyk, Head of Retail in Poland w GTC S.A.

Północna kusi ofertą i… dzielnicą Galeria Północna stawia na wielowymia rowy rozwój, zaznaczając coraz mocniej swoją obecność na warszawskim rynku, a zwłaszcza na prawym brzegu Wisły. Obiekt nie tylko realizuje kolejne wyróż niające go inwestycje, ale także umacnia ofertę.Tylko w ostatnich trzech latach w ga lerii zrealizowano aż 17 dużych inwestycji związanych z infrastrukturą oraz prze strzeniami dla klientów, w znacznej mierze opartych na idei „Trzeciego miejsca”. Cen trum zainwestowało m.in. w unikalny na warszawskim rynku retail ogród na dachu, który ma aż 5 tys. mkw. Można w nim zna leźć np. jedyną na świecie tężnię solanko wą działającą w galerii, murale, w tym 3D, a także zielone strefy relaksu z bioróżno rodną roślinnością i atrakcjami dla dzieci. Oprócz tego Północna stworzyła ze wnętrzne place zabaw oraz strefę dla dzie ci w galerii. Zyskała także gastronomia. W obiekcie powstał tzw. mały food court, a wzdłuż jednej z ulic utworzono ogródki restauracyjne. Sezonowo uruchomiono też dwa punkty gastronomiczne w ogrodzie na dachu. Dodatkowo otwarto CoWork Cafe –przestrzeń dla klientów umożliwiającą pracę poza biurem. Zmotoryzowani zyskali natomiast dodatkowy parking zewnętrzny.

Ten kierunek rozwoju idzie w parze ze zmianami, jakie zachodzą w  tenant-mix galerii. Tylko od początku 2020 r. centrum wzbogaciło się aż o 17 najemców, którzy zajęli łącznie ponad 6,5 tys. mkw. W gronie tym można znaleźć m.in. pierwszy w War szawie HalfPrice, e-obuwie, Only czy Koda no. Przybyło także lokali gastronomicznych. Mimo wyzwań, jakie przyniosła pandemia, w tym segmencie Północna zanotowała aż sześć nowych otwarć. Jednocześnie od

świadomy i wielowymiarowy rozwój, a tak że fakt, że tworzymy atrakcyjne biznesowo otoczenie, w którym chcą lokować się naj lepsze brandy – mówi Roman Bugajczyk.

niż na Mokotowie czy w Wilanowie. To również jedna z najchętniej zasiedlanych dzielnic Warszawy, o czym świadczy spa dająca liczba wolnych mieszkań, a także największa w Warszawie liczba nowych lo kali wprowadzonych na rynek w okresie od IV kw. 2021 do I kw. 2022 r. – niemal 1,3 tys. – Północnej, ale także jej najemcom, rośnie bardzo atrakcyjne sąsiedztwo. Nowe

Ostatnie lata przyniosły tu kilkadzie siąt inwestycji, które pomnożyły atrakcje i poszerzyły funkcje obiektu. Nad brze giem Warty powstały Bulwary Jurajskie, czyli nowoczesny ogród miejski. Z kolei w obiekcie zamontowano „Zegar Jurajski” –największą tego typu konstrukcję ze ścianą wodną na świecie. W centrum powstały też olbrzymie akwaria słodko- i słonowodne, tworzące strefę dydaktyczno-wypoczyn kową, a także liczne strefy relaksu. Moder nizacji i „beautyfikacji” poddano natomiast aleje handlowe, strefy wejść do galerii, a także food court

Zmiany w przestrzeni nie są jedynymi, które zauważają klienci i najemcy. Centrum z sukcesem prowadzi rekomercjalizację, wprowadzając unikalne lokalnie mar ki. Tylko od początku 2020 r. tenant-mix wzbogacił się aż o 15 nowych brandów, a wieloletni partnerzy obiektu prolongowali umowy, w efekcie czego galeria jest niemal w 100% skomercjalizowana. Ostatni rok to głośne otwarcia, m.in. największego w woj. śląskim sklepu HalfPrice, New Balance, Fo otLocker czy Studia Planowania IKEA, a tak że remodeling So! Coffee, Pepco i Empiku.

O potencjale leasingowym obiektu decyduje jednak znacznie więcej. Galeria dynamicznie odrabia zarówno footfall, jak i obroty. Ten pierwszy wskaźnik wykazuje stały trend wzrostowy, zbliżając centrum do wyników z 2019 r. W przypadku obro tów te wskaźniki są już wyższe niż przed pandemią. Dla przykładu: w I półroczu br. względem I półrocza 2019 r. obroty Północ nej zwiększyły się niemal o 20 proc.

inwestycje mieszkaniowe przyciągają ro dziny, a także profesjonalistów i mena dżerów. Przybywa także zamożniejszych mieszkańców, co jest efektem powolnej gentryfikacji Białołęki i realizowanych in westycji premium. Tworzy to markom, tak że tym z wyższej półki, niezwykle ciekawy i bardzo rozwojowy rynek, którego poten cjał będzie gwałtownie rósł w najbliższych latach – mówi Bugajczyk.

Nie bez znaczenia jest też rozwój Bia łołęki, w której położona jest galeria. Jest to obecnie dzielnica o największej liczbie nowych inwestycji mieszkaniowych. Stan na II kw. 2022 r. to aż 44 realizacje – więcej

Tu również podążamy za rynkowymi tren dami, pozwalając galerii ewoluować razem z konsumentem i jego potrzebami – tłuma czy Head of Retail in Poland w GTC S.A.

– Oferta handlowo-rozrywkowa Juraj skiej jest jedną z najatrakcyjniejszych na południu Polski. To nie tylko modelowa ga leria fashion z kompletem topowych marek, ale przede wszystkim nowoczesne centrum lifestylowe, które firmy chętnie wybierają na swój lokalny debiut lub launch koncep tu handlowego. Doceniają to zresztą klienci. W nowych badaniach ARC Rynek i Opinia aż 98 proc. kupujących pozytywnie ocenia obiekt. To wynik, jaki osiąga niewiele galerii w kraju – mówi Roman Bugajczyk.

O potencjale obiektu świadczą także jego wyniki. – Atrakcyjność obiektu i jego oferta sprawiają, że do galerii ściągają klienci także z dalszych zakątków regionu. Rynek centrum obejmuje już ponad milion mieszkańców. Popularność przekłada się na wyniki, w tym na obroty, które w I półro czu br. względem I półrocza 2019 r. wzrosły o blisko 9%. To wyraźnie pokazuje, że jest to nie tylko obiekt nr 1 w północnej części woj. śląskiego, ale także jeden z liderów w ca łym regionie – dodaje.

Jurajska mocna na południu W podobnym kierunku idzie rozwój Gale rii Jurajskiej. – O ile warszawskie centrum nadal buduje pozycję na rynku, o tyle Juraj ska to centrum dojrzałe, osadzone, mające silną pozycję regionalnego lidera zarówno pod względem powierzchni, jak i oferty. Nie oznacza to jednak, że obiekt się nie zmienia.

/ 24 RETAIL

Rośnie także liczba marek decydu jących się na dodatkowe inwestycje, np. powiększenie sklepu lub debiut nowego konceptu. Przykładem jest zarówno CCC, jak i Sinsay, który po relokacji stworzył naj większy w Polsce salon. – Marki żywo inte resują się Północną. Rynek dostrzega nasz

stycznia br. Północna prolongowała umowy najmu obejmujące niemal 5,8 tys. mkw.

W 2021 roku odnotowaliśmy wzrost w obszarze e-commerce, w stosunku do roku poprzedniego, na poziomie 40 proc. Był to okres lockdownu, ale także rozbudowy naszego sklepu internetowego. Wpływ na te wyniki miała oczywiście zmiana zachowań konsumentów, ale nie możemy zapomnieć o znaczeniu kreowanych przez nas trendów w strategii omnichannelowej – mówią Katarzyna Dąbrowska, Dyrektor ds. rozwoju i inwestycji oraz Andrzej Dalkowski, dyrektor marketingu Vision Express.

podążaza którymikierunki,wyznaczaćChcemybranża

ROZMAWIAŁ: ŁUKASZ IZAKOWSKI, OMNICHANNEL VOICE ExpressVisionFot. RETAIL/ 26

K.D.: W mniejszych miastach, poniżej 50 tys. mieszkańców, poszukujemy loka li o powierzchni ok. 50 mkw. przystoso wanych do naszego mniejszego konceptu salonu Vision Express. Natomiast salony standardowe aranżujemy na powierzch niach 80–120 mkw. i zazwyczaj są to punkty w większych ośrodkach. Wśród nowych inwestycji handlowych dominu ją parki handlowe i obiekty convenience

Zainteresowanie tymi obiektami widać także po stronie klienta, co nas bardzo cieszy, gdyż właśnie w takich obiektach odbyła się większość otwarć w bieżącym roku. Z optymizmem patrzymy na wyniki

K.D.: Rok 2022 jest dla nas bardzo praco wity. Już w kwietniu otworzyliśmy salony w pięciu nowych lokalizacjach – większe, zaaranżowane na powierzchniach prze kraczających 85 mkw., w Radomsku i Sano ku oraz utrzymane w koncepcie small sto re na powierzchniach 45 mkw. w Sierpcu, Grodzisku Mazowieckim i Krotoszynie. Na stępnie z końcem maja zadebiutowaliśmy w Oławie, a w kolejnych miesiącach otwo rzyliśmy salony w Bydgoszczy, Gdańsku oraz Wrześni. Wszystkie te punkty zlokali zowane są w centrach handlowych. Salony w Oławie oraz we Wrześni zostały zaaran żowane na mniejszych przestrzeniach, na tomiast w Bydgoszczy oraz w Gdańsku po jawiliśmy się w lokalach o powierzchniach przekraczających 110 mkw. Tym samym umocniliśmy naszą pozycję lidera w tych dwóch dużych miastach wojewódzkich.

Pierwsza połowa 2022 roku to okres inten sywnego rozwoju Vision Express na rynku polskim. Co udało się w tym czasie zrobić?

Wszystkie nowo otwarte salony są utrzy mane w odmienionym koncepcie Top Store 2.0. Czym charakteryzuje się nowy koncept?

Jakie są plany ekspansji na kolejne miesiące?

Jakich lokalizacji poszukujecie?

K.D.: Oznacza to szereg udogodnień dla klientów, zarówno w zakresie nawigacji, co przekłada się na łatwiejsze odnajdywa nie poszukiwanych produktów z danych kolekcji, jak i ogólnego komfortu i bezpie czeństwa. Salony są przytulne i nowoczes ne za sprawą ciepłej kolorystyki mebli oraz elementów drewnianych. Przy wejściu klientów witają specjalnie zaaranżowane stoliki prezentujące najlepsze oferty ce nowe. Przearanżowane zostały również strefy badania wzroku. Teraz klienci widzą wnętrza gabinetów optometrycznych przez szyby i mogą sprawdzić, za pomocą jakich urządzeń specjalista zbada ich wzrok. Na czas badania przeszklona strefa zostaje odpowiednio zasłonięta.

zadebiutujemy w Wejherowie. Kończymy również negocjacje kolejnych umów i na początku września będziemy mogli ogło sić nowe lokalizacje. Nasza długofalowa strategia to obecność z ofertą jak najbli żej klienta. Mam na myśli nie tylko ofertę produktową, ale także wyjątkową ofertę badań wzroku, bo nierzadko nasi odbiorcy korzystają z pełnego spektrum oferowa nych usług.

27 \RETAIL

K.D.: Nie zamierzamy zatrzymywać się na dziewięciu salonach otwartych do tej pory. Do końca roku planujemy jesz cze osiem otwarć w istniejących oraz w nowo powstających obiektach han dlowych. Niebawem powitamy klientów w kolejnej lokalizacji w Warszawie, a także

K.D.: Klientocentryczność jest elementem naszej strategii od początku obecności na polskim rynku, czyli od 1996 roku. Dziś dotar cie do naszych salonów jest możliwe w mniej niż 30 minut i to, w kontekście ekspansji, jest kluczowym wyznacznikiem zorientowania na potrzeby klienta. Wciąż umacniamy na szą pozycję w większych ośrodkach, ale ot wieramy się także w miejscowościach poni żej 50 tys. mieszkańców, co daje nam dzisiaj możliwość dalszego rozwoju.

A.D.: „Klientocentryczność” to odpowiada nie na aktualne i przyszłe potrzeby odbior ców, choć ma również związek z szeroko pojętym customer experience. Nieustannie dążymy do tego, aby klient Vision Express

Czym jest „klientocentryczność” według Vision Express i jakie realne działania kryją się pod tym pojęciem?

A.D.: Dzięki stale uzupełnianemu portfo lio marek dostępnych w naszych salonach, klienci otrzymują szeroką gamę zróżnico wanego asortymentu. To zróżnicowanie nie dotyczy wyłącznie cech wizualnych produktów, ale również ich ceny. Jeste śmy przekonani, że oferujemy produkty na każdą kieszeń i odpowiadamy na oczeki wania nawet najbardziej wymagających odbiorców.Dodatkowo wciąż opracowujemy i wdrażamy atrakcyjne mechanizmy pro mocyjne w sprzedaży online oraz w ofercie salonów stacjonarnych. Posiadamy pro mocje stałe, takie jak zniżka dla studentów czy posiadaczy Karty Dużej Rodziny, oraz czasowe, w tym na przykład nasza flagowa akcja promocyjna „Ile lat, tyle zniżki” z do datkowym kilkukrotnym rabatem na oku lary progresywne. Każda grupa docelowa to inne potrzeby i oczekiwania, stąd tak duże zróżnicowanie naszej naszej stronie – dla

/ 28 RETAIL

A.D.: Nowa odsłona strategii komunikacyj nej powstała na podstawie wyników bada nia konsumenckiego, przeprowadzonego na nasze zlecenie przez agencję badawczą Kantar. Na tej podstawie wywnioskowali śmy, że realizacja misji Vision Express, czyli dbanie o wzrok wszystkich Polek i Polaków, a także dalsza ekspansja na rynku, wyma gają zmniejszenia dystansu między marką a klientem. Dlatego też nasza odświeżona strategia komunikacji koncentruje się właś nie na kliencie. Stawia w centrum jego co dzienne życie, potrzeby i oczekiwania.

Nie zamierzamy zatrzymywać się na dziewięciu salonach otwartych do tej pory. Do końca roku planujemy jeszcze osiem otwarć w istniejących oraz w nowo powstających obiektach handlowych. Niebawem powitamy klientów w kolejnej lokalizacji w Warszawie, a także zadebiutujemy w Wejherowie. Katarzyna Dąbrowska, dyrektor ds. rozwoju i inwestycji

Czy również z tym jest związany nowy kon cept kreatywny i strategia komunikacyjna?

niezależnie od tego, czy korzysta z usług online, czy odwiedza salon stacjonarny, czuł, że jest pod opieką na każdym etapie ścieżkiDotyczyzakupowej.torównież wspomnianych usług medycznych. Komfortowe, nowo czesne strefy badań, w których pacjenci mogą skorzystać z pomocy optometrystów – nie tylko w kontekście badania wzroku czy oceny ryzyka chorób, ale również przy doborze szkieł i soczewek kontaktowych. Ten szeroki wachlarz usług, poza ofertą produktową, to dowód na dobrze zidentyfi kowane potrzeby naszych odbiorców.

standardowych badań wzroku oraz skorzy stać z bardziej zaawansowanych usług, jak na przykład wspomniana już procedura me dyczna Optiskan. W tym celu opracowaliśmy koncepcję podmarki pod nazwą Vision Med. Tym samym wciąż będziemy zachęcali pa cjentów do systematycznego badania wzro ku w naszych salonach – z odświeżoną, bar dziej przyjazną identyfikacją wizualną.

nowo otwartych salonów i sukcesywnie planujemy dalszą ekspansję.

Klient odwiedzający nasze salony lub korzystający ze sklepu online Vision Ex press bardzo często szuka kompleksowej oferty, łączącej badanie wzroku z doborem okularów lub soczewek kontaktowych. Dla tego wciąż szkolimy doradców i optometry stów, bo jesteśmy pewni, że jest to pierwszy krok do rozwoju i utrzymania wysokiej ja kości usług. Poszerzamy także ofertę badań, zdając sobie sprawę z różnych potrzeb pa cjentów. Przykładem jest usługa medyczna Optiskan, czyli przesiewowa ocena ryzyka poważnych chorób oczu. Obecnie dostępna jest już w 160 salonach.

Nowy koncept kreatywny jest bardziej lifestylowy i mniej oczywisty. Nie zamierza my jednak odchodzić od medycznych funda mentów, które są nierozerwalną częścią na szej marki. Klienci niezmiennie mogą u nas zasięgnąć specjalistycznej porady w zakresie

Konkurencja w branży nie śpi. Przy szaleją cej inflacji klient dokonuje wyboru najczęś ciej na podstawie ceny produktu. Jak na to reaguje Vision Express?

Ciągle udoskonalamy i upraszczamy do stępne narzędzia, na przykład jest moż liwość samodzielnego umawiania badań wzroku w wybranych salonach – na konkretny dzień i dogodną dla pacjenta godzinę.

Dla wielu graczy coraz ważniejszym kana łem sprzedaży staje się e-commerce. Jak wygląda to w przypadku Vision Express?

A.D.: Bardzo ważnym elementem strate gii omnichannel jest program opieki nad wzrokiem Vision Care – bezpłatna opieka nad wzrokiem dla każdego klienta. Tym,

29 \RETAIL

A.D.: W Vision Express już od 2019 roku obserwujemy nieustanny rozwój kanału internetowego. Jest to szczególnie widocz ne w kategorii soczewek kontaktowych. Ich sprzedaż w pierwszym półroczu 2022 roku w stosunku do 2019 roku wzrosła pra wie dwukrotnie. Obecnie sklep interneto wy stanowi znaczną część całej sprzedaży w kategorii soczewek kontaktowych.

co go wyróżnia, jest przede wszystkim możliwość budowania drzewa rodzin nego poprzez zapraszanie do programu pozostałych członków rodziny. Wów czas wszyscy zarejestrowani otrzymują specjalne oferty i przywileje wynikające z członkostwa. Wśród nich coroczne ba danie wzroku za symboliczne dziewięć złotych, serwis okularów bez konieczno ści okazywania dokumentu zakupu oraz specjalne zniżki np. z okazji urodzin. To nie jest kolejny zwykły program lojalnoś ciowy – to pakiet kompleksowej opieki nadWartowzrokiem.również przypomnieć, że w kwietniu 2020 roku, czyli jeszcze w trak cie pierwszej fali pandemii, oddaliśmy naszym klientom do użytku kolejną nowo czesną platformę omnichannelową, a ra zem z nią możliwość zakupów okularów korekcyjnych przez Iinternet. Rozszerzy liśmy przy tym nasz asortyment w kate goriach soczewek okularowych i okularów przeciwsłonecznych. Ale to nie wszystko. W kolejnym roku zaprosiliśmy uczestni ków programu Vision Care do skorzysta nia z możliwości innowacyjnego badania wzroku przez internet. Z kolei w styczniu bieżącego roku została udostępniona nowa odsłona naszej subskrypcji na soczewki kontaktowe – Subskrypcja All-Inclusive, dzięki której nasi klienci mogą wygodnie, w wybranych przez siebie cyklach czaso wych, odbierać swoje zamówienia w domu, w paczkomatach czy salonach.

rodziców i ich dzieci, młodszych klientów czy seniorów. Również w tym celu zmie niliśmy strategię komunikacji, aby jeszcze skuteczniej docierać z promocjami do na szych stałych i potencjalnych klientów.

Klienci doceniają naszą stronę inter netową za przyjazny i intuicyjny interfejs.

Jakie elementy strategii omnichannel, łączą ce online i offline, są wdrażane w Państwa sieci?

Jakie nowe trendy dostrzegacie Państwo na rynku?

W 2021 roku odnotowaliśmy wzrost w obszarze e-commerce, w stosunku do roku poprzedniego, na poziomie 40 proc. Wpływ na te wyniki miała zmiana zachowań konsumentów, ale nie możemy zapomnieć o znaczeniu kreowanych przez nas trendów w strategii omnichannelowej. Andrzej Dalkowski, dyrektor marketingu

W 2021 roku odnotowaliśmy wzrost w obszarze e-commerce, w stosunku do roku poprzedniego, na poziomie 40 proc. Był to okres lockdownu, ale także rozbudowy naszego sklepu internetowego. Wpływ na te wyniki miała oczywiście zmiana zachowań konsumentów, ale nie możemy zapomnieć o znaczeniu kreowanych przez nas trendów w strategii omnichannelowej.

A.D.: W ostatnim czasie wiele e-sklepów wdraża narzędzia do komunikacji pracow ników z klientami „na żywo”, najczęściej w postaci czatu. Conversational commerce, bo tak nazywany jest ten trend, wdrożyliśmy w sklepie internetowym Vision Express już w czasie pandemii. To ważny element, dzię ki któremu nasi klienci internetowi czują, że są pod naszą opieką, zupełnie jak podczas zakupów stacjonarnych. Czat obsługuje zespół najlepszych doradców klienta z po szczególnych salonów. Procedura ta osiąga bardzo dobre rezultaty i mimo że miała być jedynie narzędziem tymczasowym na czas lockdownu – jest wciąż dostępna i rozwija się doJesteśmydziś. dumni z kreowania trendów w usługach i narzędziach służących budo waniu pozytywnych doświadczeń klienta. Inwestujemy w nowoczesne rozwiązania, ponieważ jako lider chcemy wyznaczać kierunki, za którymi nasza branża podąża, pamiętając jednak o niezmiennie wysokiej jakości naszych usług. Najważniejsze jest dla nas zaufanie i uznanie naszych klien tów, i mając na uwadze tę misję, stale roz wijamy naszą firmę.

empo rozwoju Action w Polsce robi wrażenie. Sieć zadebiuto wała na naszym rynku pod koniec 2017 roku, a obecnie ma już 200 sklepów. Jakie są plany sieci na przyszłość, w tym również te związane z inwestycjami logistycznymi?

S.N.: Tym, z czego Action staje się coraz bardziej znany i nad czym pracujemy co dziennie, jest zrównoważony rozwój. Do kładamy wszelkich starań, aby stale ulep szać nasze produkty i łańcuch dostaw oraz redukować ślad węglowy. Zrównoważone zaopatrzenie i produkcja są niezbędne do naszego odpowiedzialnego rozwoju w przy szłości. Mamy też ambicje, aby podejmo wać działania przeciwko zmianom klima tu, dążąc do ograniczenia emisji z własnej działalności o 50 proc. do 2030 roku.

/ 30 RETAIL

Action powinien stać się firmą środowiskowoneutralną

Rozważamy otwarcie kolejnego centrum logistycznego w Polsce, aby móc bez prze szkód zapewniać naszym klientom dosko nałe doświadczenia związane z zakupami.

ROZMAWIAŁ: ŁUKASZ IZAKOWSKI, OMNICHANNEL VOICE

Dynamiczny rozwój biznesu to jedno. Coraz większe znaczenie, również w branży handlowej, zaczęły odgrywać działania z zakre su zrównoważonego rozwoju.

SŁAWOMIR NITEK: Action jest dziś naj szybciej rozwijającą się siecią dyskontów niespożywczych w Europie. W listopadzie 2021 roku staliśmy się firmą ogólnopolską, wchodząc do wszystkich województw. Właśnie otworzyliśmy 200. sklep na tere nie kraju – w Kielcach. To dla nas wielki sukces i przekroczenie kolejnego kamienia milowego w rozwoju. Chcemy utrzymać po dobne tempo ekspansji jak w ubiegłym roku i obecnie wszystko idzie po naszej myśli.

T

ograniczanie wytwarzania odpadów i emi sji dwutlenku węgla do zera. W 2021 roku opracowaliśmy plany dla połowy kate gorii z naszej oferty, mające na celu ograniczenie ich śladu węglowego i całościowego wpływu na środo wisko. W 2022 roku przygotujemy plany dla pozostałych artykułów.

S.N.: Już dziś 70 proc. naszych produktów drewnianych i 86 proc. bawełnianych pro dukowanych jest w sposób bardziej zrównoważony, czy li biorący pod uwagę kwestie ekologii noważonemaw sposóbkienamwamyDziałamyi społeczeństwa.szybkoi spodziesię,żedo2024 rokuudasięosiągnąćcel,bywszystmateriałybyłypozyskiwaneodpowiedzialny.Actionmożliwości,byuczynićzrówproduktydostępnymidla

Mamy ambicje, aby podejmować działania przeciwko zmianom klimatu, dążąc do ograniczenia emisji z własnej działalności o 50 proc. do 2030 roku – mówi Sławomir Nitek, dyrektor generalny Action na Polskę, Czechy oraz Austrię.

O jakie produkty chodzi?

Do naszych najbliższych planów nale ży również rozwój sieci logistycznej. Zależy od tego sprawne i regularne dostarczanie naszych produktów do sklepów. Markety zaopatrywane są dziś przez dwa polskie centra dystrybucyjne – w Osłej i Bieruniu.

Jesteśmy przekonani, że Action po winien stać się firmą neutralną środo wiskowo, co chcemy osiągnąć poprzez

W Action stosujemy się do dotychczasowych regulacji związanych ze zrównoważonym rozwojem i ESG. Mamy również opracowaną własną strategię umożliwiającą odpowiedzialny wzrost naszej sieci.

Do którego ze zrównoważonych działań Action przykłada największą wagę?

ActionFot. 31 \RETAIL

Nieustannie pracujemy nad tym, aby nasze wysiłki na rzecz zrównoważonego rozwoju były bardziej widoczne, niezależ nie od dziedziny czy kategorii. Nasze dzia łania prowadzimy transparentnie i co roku dzielimy się nimi ze wszystkimi interesa riuszami. W aktualizacji naszego raportu ESG na rok 2021 (Annual Update 2021) opisaliśmy wiele szczegółów na temat zrealizowanych działań. Żeby przedsta wić najważniejsze z nich: obecnie już ponad 50 proc. naszych sklepów jest wyposażonych w energooszczędne oświetlenie LED – będziemy dążyć do zwiększania tego udziału. Nasze nowe centra dystrybucyjne uzyskały certyfikat BREEAM na poziomie Very Good (Bratysława) i Excellent (Bieruń). Do końca 2024 r. wszystkie przyłącza gazowe w naszych sklepach zostaną usunięte. Używamy piętrowych na czep, które mogą przewieźć do 60 proc. więcej ładunku. Oznacza to mniej prze jazdów, mniej spalonego paliwa, a tym samym – mniej emisji CO 2 . Co wię cej, testujemy również wykorzystanie ciężarówek o napędzie elektrycznym. W przyszłości chcemy zrobić kolejny krok w kierunku większej przejrzystości i szczegółowości naszych procesów mo nitorowania oraz raportowania.

wszystkich. Ma też wystarczającą ska lę działalności i pozycję, aby zapewnić klientom dobrej jakości produkty, wy twarzane zgodnie z zasadami odpo wiedzialnego biznesu, w najniż szej cenie.

S.N: Jesteśmy niezmiennie przekonani, że sukces Action zależy przede wszystkim od naszych pracowników. Zatrudniamy po nad 68 000 osób ponad 124 różnych naro dowości, w 10 krajach. W Polsce zbliżamy się do liczby 3000 pracowników. W 2021 r. zmierzyliśmy zaangażowanie zatrudnio nych za pomocą badania Voice of Action. Ponad 96 proc. z nich udzieliło odpowiedzi, wypełniając ankietę online.

S.N.: W Action stosujemy się do dotychcza sowych regulacji związanych ze zrówno ważonym rozwojem i ESG. Mamy również opracowaną własną strategię umożliwia jącą odpowiedzialny wzrost naszej sieci. Ambicją Action jest udostępnienie wytwa rzanych w sposób odpowiedzialny produk tów wszystkim klientom i zapewnienie im elementu niespodzianki oraz dobrej jakości w najniższej cenie. Wierzymy, że jest moż liwe bycie dyskontem działającym zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju.

tworzenia inicjatyw społecznych, w których aktywnie uczestniczy kierownictwo i pra cownicy sklepów. W 2021 r. rozpoczęliśmy realizację tego celu, wspierając takie ini cjatywy jak zebranie 100 000 euro na rzecz Centrum Onkologii UMC w Amsterdamie, przekazanie pięciu ośrodkom dla uchodź ców w Holandii niezbędnych produktów przez Czerwony Krzyż, podarowanie gospo darstwom domowym i firmom dotkniętym powodzią w Niemczech, Belgii i Holandii środków czystości oraz innych towarów.

bezpośredniego wsparcia. Oprócz tego w naszych sklepach organizujemy zbiórkę produktów, które organizacja rozwozi do ośrodków dla uchodźców. W razie potrze by udzielamy też wsparcia pracownikom z Ukrainy i ich rodzinom.

Jaka, Pana zdaniem, jest rola „dużego bizne su” w kreowaniu nowych, bardziej proekolo gicznych zachowań konsumentów?

S.N.: Zrównoważony styl życia oraz arty kuły pozyskiwane i produkowane w sposób odpowiedzialny nie powinny być kwestią luksusu czy wysokich budżetów. Naszym celem jest uczynienie produktów zrówno ważonych dostępnymi dla każdego, a skala naszego działania i relacje z dostawcami pozwalają nam na to. W sklepach Action oferujemy również coraz więcej produktów pochodzących z ekologicznych źródeł. Klien ci znajdą u nas artykuły certyfikowane przez FSC, BCI, Fairtrade, Organic czy UTZ. Mamy odpowiednie możliwości i pozycję, aby do starczać naszym klientom dobrej jakości, od powiedzialne produkty w najniższej cenie.

/ 32 RETAIL

S.N.: Nasz wkład w życie społeczne obej muje międzynarodowe partnerstwo ze stowarzyszeniem SOS Wioski Dziecięce i Fundacją Cruyffa. Natomiast na pozio mie lokalnym Action opracowuje plan

W tym roku Action zaangażował się też w pomoc Ukrainie. Przekazaliśmy 1 mln euro na rzecz UNICEF-u, aby pomóc dzieciom poszkodowanym przez konflikt w Ukrainie i krajach sąsiednich. Ponadto Action poma ga bezpośrednio w Polsce, wspierając Polską Akcję Humanitarną oraz wykorzystując za soby logistyczne i magazyny do dostarcza nia niezbędnych artykułów potrzebującym, m.in. w Ostrogu w Ukrainie, mieście part nerskim Bierunia, gdzie znajduje się nasze centrum logistyczne. Natomiast w Republi ce Czeskiej nasi koledzy ściśle współpracują z organizacją Ludzie w Potrzebie, udzielając

Jaki wpływ na funkcjonowanie sieci han dlowej będą miały wdrażane i planowane regulacje, krajowe i unijne, z zakresu ESG?

W jaki sposób takie działania przekładają się na budowanie lojalności i przychylności wśród lokalnych społeczności?

towarzyszanie prowadzi rozmo wy z przedstawicielami Mini sterstwa Klimatu i Środowiska, Ministerstwa Rozwoju i Techno logii oraz Urzędu Regulacji Ener getyki. W obecnym kształcie rozporządzenie to realna groźba zamknięcia 570 centrów handlowych w Polsce, 40 tysięcy działają cych tam sklepów i punktów usługowych (w tym sklepów spożywczych, aptek i przy chodni medycznych). To z kolei oznaczałoby uniemożliwienie pracy 400 tysiącom osób zatrudnionych w branży i dzienne straty ob rotowe na poziomie 415 mln złotych. Dla Po laków może to oznaczać ograniczony dostęp do sklepów i usług. Każdego dnia z obiektów tych korzysta 4 mln klientów. Podobna sy tuacja dotyczy też biurowców czy sklepów Wspomnianewielkopowierzchniowych.rozporządzenie w znaczący sposób zmieniło sposób przygotowania planów ograniczeń i wyznaczenia war tości mocy. Zlikwidowano pojęcie mocy bezpiecznej, która stanowiła próg poboru mocy w 20. stopniu zasilania i zastąpiono je mocą minimalną. W praktyce oznacza

Realnehandlowych.sąwięc poważne zakłócenia w życiu milionów Polaków i duże straty materialne po stronie najemców, zwłaszcza jeśli chodzi o żywność i leki.

miesięcy wylicza się średnią. W przypadku obiektów komercyjnych największe zużycie występuje w okresach letnich. Nieuwzględ nianie tych okresów nie zostało uzasadnio ne, a znacząco zaburza rzeczywiste zapo trzebowanie na energię. Na wyznaczone wartości mocy maksymalnej mają wpływ także ograniczenia covidowe, które mia ły miejsce w 2021 r. Zamknięcie centrów handlowych doprowadziło do znaczącego zaniżenia wyznaczonych w rozporządze niu mocy maksymalnych na 2022 r. Do czego to prowadzi? Testy przeprowadzone w obiektach należących do firmy zrzeszonej w PRCH wykazały, że po ograniczeniu pobo ru mocy poprzez redukcję oświetlenia, ogra niczenie pracy schodów ruchomych i wind, oraz całkowite wyłączenie klimatyzacji i wentylacji mechanicznej, obiekty mogą pracować maksymalnie do 14.–15. stopnia zasilania. To pokazuje skalę zaniżenia rze czywistych potrzeb energetycznych w cen trach

S

Od kilku miesięcy Polska Rada Centrów Handlowych oraz inne organizacje branżowe (POHiD, PZFD i PINK) ostrzegają przed skutkami rozporządzenia Rady Ministrów dotyczącego ograniczeń w sprzedaży m.in. energii elektrycznej i ciepła, zabiegając o jego modyfikację.

AUTOR: KRZYSZTOF POZNAŃSKI, DYREKTOR ZARZĄDZAJĄCY POLSKIEJ RADY CENTRÓW HANDLOWYCH

PRCHFot.

to, że obiekt komercyjny typu galeria han dlowa, czy kompleks biurowy w 20. stop niu, może pobierać moc w ilości równej minimalnym poborom występującym pomiędzy północą a godziną 5 rano, kiedy wygaszone są w nim wszystkie procesy eksploatacyjne. W takiej sytuacji nie da się prowadzić żadnej działalności i zapewnić bezpieczeństwa użytkownikom wyma ganego przepisami prawa. Jednocześnie odbiorcy nie mogą przewidzieć momentu wprowadzenia przez operatora systemu przesyłowego ograniczeń – mogą one wy stąpić w każdej chwili, a minimalna moc nie gwarantuje bezpieczeństwa nawet dla personelu technicznego, który pozostaje w obiekcie. Dlatego warto wprowadzić choćby 24-godzinny okres, który umożli wi wygaszenie funkcjonowania obiektu. Bez tego może dochodzić do ewakuacji galerii pełnych klientów i osób w nich za trudnionych.Jużdla12. stopnia zasilania, pierwszy poniżej standardu, wprowadzono z kolei po jęcie mocy maksymalnej. Do jej wyliczenia odrzuca się 3 okresy o najwyższym zapo trzebowaniu na energię, a z 9 pozostałych

Zamknięte – brak prądu!

33 \RETAIL

/ 34 RETAIL

Po dwóch udanych otwarciach w War szawie i Poznaniu ogłosiliśmy zamiar dal szej ekspansji w innych dużych miastach w Polsce. Nasz następny sklep zostanie ot warty pod koniec tego roku w Bonarka City Center w Krakowie. Salon będzie posiadał dwa piętra, a jego łączna powierzchnia han dlowa wyniesie 3,8 tys. mkw. Następnie, w połowie 2023 r., zawitamy do Silesia City Center w Katowicach. Na początku tego roku potwierdziliśmy również podpisanie dwóch umów najmu na kolejne sklepy – w Magnolia Parku we Wrocławiu i w Manufakturze w Ło dzi, które zostaną otwarte do końca 2023 r. Oznacza to, że do końca br. Primark będzie obecny w trzech polskich miastach, a do koń ca 2023 r. liczba sklepów wzrośnie do sześciu, z czego osobiście jestem bardzo dumny.

M.P.: Jesteśmy niezwykle zadowoleni z tego, jak Primark został przyjęty przez polskich klientów. Otwarcie pierwszego sklepu w Warszawie, a następnie w Pozna niu, pomimo trwającej pandemii, pokazało nam, że Polska jest rynkiem, który chcemy poznać bliżej i widzimy, że unikalna formu ła Primark również spodobała się miesz kańcom Polski. Dlatego też kontynuujemy tutaj ekspansję i podpisaliśmy umowy najmu dotyczące kolejnych czterech skle pów. Dzięki temu będziemy dostępni dla jeszcze większej liczby polskich klientów.

MACIEJ PODWOJSKI: W momencie wy boru nowego lokalu należy wziąć pod uwagę wiele czynników, takich jak lokalizacja, do stępna powierzchnia handlowa, potencjalni klienci w okolicy i oczywiście kwestia zain teresowania tym miejscem wśród nich. Pro ces ten jest czasochłonny i skomplikowany, dlatego podchodzimy do niego ostrożnie i zawsze dokonujemy przemyślanych wybo rów. Nasze sklepy zajmują zwykle dużą po wierzchnię, często jest to ponad 3000 mkw. na dwóch kondygnacjach, i Polska nie jest tu wyjątkiem. Ponadto kierujemy się zasadą, że lokalizacja salonów powinna być atrakcyj na dla konsumentów, dlatego bardzo cenimy sobie te w centrum miasta, w centrach lub parkach handlowych, co pozwala nam być blisko klientów Primark.

Jakie są główne założenia dotyczące eks pansji pod kątem m.in. lokalizacji, po wierzchni sklepu? Z jaką liczbą salonów planujecie zamknąć 2022 rok?

Zapowiadali Państwo, że jeszcze w tym roku uruchomiona zostanie nowa strona interne towa, a w przyszłości niewykluczone jest wdrożenie opcji click & collect. Proszę opo wiedzieć o tych inwestycjach. Czy dotyczą one także Polski?

M.P.: Doświadczenie zakupowe w naszych sklepach – i wartość, którą oferujemy – to

Trwa transformacjai cyfrowaekspansjasieci

W 25 sklepach w Wielkiej Brytanii uruchomimy usługę Click & Collect. Pracujemy nad tym już od dłuższego czasu i wierzymy, że opcja ta stanowi dla naszej firmy istotną szansę. – mówi Maciej Podwojski, Area Manager na Polskę, Słowenię i Czechy w Primark.

Czy dotychczasowa obecność w Polsce po zwoliła zrealizować założone cele? Mówiąc wprost – czy Primark jest zadowolony z roz szerzenia działalności o nasz kraj?

PrimarkFot.

ROZMAWIAŁA: EWELINA ZEZULA, OMNICHANNEL VOICE

Maciej Podwojski, Area Manager na Polskę, Słowenię i Czechy w Primark.

by stać się bardziej zrównoważonym i etycznym przedsiębiorstwem. Do tej pory wprowadziliśmy już kilka dużych zmian, m.in. dzięki Programowi Zrówno ważonej Bawełny Primark, który został uruchomiony w 2013 r. i jest największym tego typu programem wśród wszystkich detalistów. Co więcej, z naszej działalno ści udało nam się usunąć już ponad pół miliarda sztuk plastikowych artykułów jednorazowego użytku. Wiemy, że aby Primark cieszył się zaufaniem, musi być transparentny w kwestii swoich działań na rzecz zrównoważonego rozwoju, dlate go też zobowiązaliśmy się do corocznego raportowania naszych osiągnięć.

duża część tego, co klienci kochają w Pri mark i co nas wyróżnia. Na początku tego roku uruchomiliśmy nową stronę inter netową w Wielkiej Brytanii, która w ciągu najbliższych miesięcy zostanie wdrożona również w Polsce. Jest to dla nas znaczący krok naprzód, jeśli chodzi o rolę, jaką w tym doświadczeniu odgrywa technologia cyfro wa. Strona oferuje bowiem wiele dodatko wych funkcji i umożliwia nam dotarcie do zupełnie nowej grupy klientów. Można bę dzie na niej znaleźć znacznie szerszy asor tyment produktów, a także udoskonalone informacje o nich i nowe funkcje, w tym usługę sprawdzania stanów magazyno wych w sklepach stacjonarnych.

Określiliśmy więc ambitne i wymierne zobowiązania – zarówno dla nas samych, w ramach naszej strategii Primark Cares, jak i wspólnie z partnerami zewnętrznymi, w tym Fundacją Ellen MacArthur czy sygnatariusza mi zobowiązań takich jak Textiles 2030. Bę dziemy ponadto otwarcie i regularnie dzielić się naszymi postępami w tym zakresie.

Jakie działania podejmuje Primark w ra mach społecznej odpowiedzialności bi znesu?

M.P.: Najbliższe miesiące będą wiązać się z dużymi przedsięwzięciami, ponieważ kontynuujemy plany ekspansji w Europie Środkowo-Wschodniej, otwierając sklepy na rynkach polskim, czeskim, słowackim i rumuńskim. W Polsce jeszcze w tym roku czeka nas otwarcie sklepu w Krakowie. Je steśmy jednak zmotywowani, aby dalej roz wijać się w regionie CEE i dlatego cieszymy się, że w najbliższym czasie wejdziemy na nowe rynki – do końca roku pojawimy się w Rumunii, a na początku 2023 r. na Sło wacji, co sprawi, że Primark będzie obecny łącznie na 16 rynkach.

W jaki sposób poprawiają Państwo customer experience w sklepach stacjonarnych? Jakie rozwiązania są tutaj wprowadzane?

35 \RETAIL

Do dyspozycji naszych klientów odda jemy także znaczną liczbę przymierzalni, również tych większych, przeznaczonych dla rodzin z dziećmi, dzięki czemu wszy scy mogą spokojnie zastanowić się nad zakupem. Dla osób towarzyszących klien tom podczas zakupów przygotowaliśmy

Jakie największe wyzwania czekają na Pań stwa w najbliższych miesiącach?

specjalne miejsca do siedzenia oraz punkty ładowania telefonów z darmowym Wi-Fi, gdzie mogą odpocząć. Dodatkowo, by zakupy w sklepach Primark były jeszcze wygodniej sze, wprowadziliśmy specjalne rozwiązanie na naszej nowej stronie internetowej – która jak wspomniałem, wkrótce zostanie wdrożo na również w Polsce – pozwalające klien tom sprawdzić dostępność danego produktu w konkretnej lokalizacji, by zawsze znaleźli w Primark to, czego potrzebują.

M.P.: Strategia Primark Cares opiera się na dziesięcioletniej pracy Primark,

M.P.: Ważne jest dla nas, aby klienci odwie dzający nasze sklepy czuli się komfortowo, dlatego dbamy o to, by od razu po wejściu do nich mieli pewność, że mogą liczyć na naj lepszą opiekę i w razie potrzeby z łatwością poprosić pracowników o pomoc. W ramach każdego otwarcia pracujemy również nad innowacyjnością przestrzeni i koncentru jemy się na zaprojektowaniu jej w sposób intuicyjny, tak aby każdy mógł się w niej odnaleźć i kupić to, czego potrzebuje. Istotną dla nas kwestią jest również wygoda – dla tego nasze sklepy są przestronne, mają kil kadziesiąt kas w różnych częściach sklepu, co skraca czas oczekiwania i pozwala nam sprawnie zarządzać kolejkami.

Niedawno ogłosiliśmy również, że w 25 sklepach w Wielkiej Brytanii uruchomimy usługę Click & Collect. Pracujemy nad tym już od dłuższego czasu i wierzymy, że opcja ta stanowi dla naszej firmy istotną szansę. Jest to część kompleksowej strategii cy frowej Primark, którą zaczęliśmy tworzyć jeszcze przed pandemią i w ramach której poczyniliśmy znaczące inwestycje w po tencjał cyfrowy i technologiczny w całej naszej firmie.

M.P: Ponad czrtery lata temu wprowadzili śmy w naszych sklepach linię Primark Cares, by w ten sposób informować klientów, które ubrania zostały wykonane z bardziej zrów noważonych materiałów. W tym momencie stanowią one już prawie 40 proc. całej sprze dawanej przez nas odzieży. Kiedy jednak dzi siaj mówimy o Primark Cares, to jest to coś więcej niż tylko linia produktów – to nasze zobowiązanie do tego, by każdego dnia dzia łać jeszcze lepiej – tworzyć bardziej zrów noważone produkty, na które każdy może sobie pozwolić, zmniejszać wpływ na pla netę i poprawiać jakość życia pracowników, którzy szyją nasze ubrania. Bazujemy tutaj na pracy wykonywanej na naszych rynkach zaopatrzenia od ponad dekady, ale nowe zo bowiązania stanowią duży krok naprzód, je śli chodzi o tempo i skalę zmian. Wyznaczy liśmy sobie śmiałe cele, u których podstaw leży nasze zobowiązanie do utrzymywania niskich cen. Wiemy, że przystępność cenowa ma znaczenie dla wielu, szczególnie teraz, dlatego chcemy oferować klientom bardziej zrównoważone wybory w cenach, na które każdy może sobie pozwolić.

Na czym polega ta strategia?

Kilka sposobów reklamacji

Nowością będzie również całkowity brak możliwości ograniczenia lub wy łączenie rękojmi wobec przedsiębiorcy uprzywilejowanego. Tym samym ten typ

Reklamacje treści cyfrowych

Reklamacje konsumenckie po nowemu

W zależności od przypadku kupujący bę dzie mógł także żądać doprowadzenia treści cyfrowej do zgodności z umową, a nawet złożyć oświadczenie o obniżeniu ceny albo odstąpieniu od umowy.

Od momentu wejścia w życie nowych przepisów reklamacje będą regulowanie w zależności od tego, kim jest kupujący, przez dwa akty prawne i będą możliwe aż trzy ścieżki reklamacyjne – w zależności od daty zakupu i typu kupującego!

Co istotne, wraz z nowymi przepisami wydłuży się również okres przedawnienia, a więc konsument będzie miał więcej czasu na skuteczne dochodzenie roszczeń rekla macyjnych.

Nowe zasady będą dotyczyć konsumen tów oraz tzw. przedsiębiorców uprzywi lejowanych, który to termin pojawił się wraz z nowelizacją ze stycznia 2021 roku. Co się zmieni? Przede wszystkim prze pisy dotyczące reklamacji składanych przez wyżej wymienione podmioty będą się znajdować w ustawie o prawach kon sumenta, a nie jak obecnie – w Kodeksie cywilnym.Zakres roszczeń reklamacyjnych po zostanie w zasadzie bez zmian (naprawa towaru, wymiana towaru, obniżenie ceny, odstąpienie od umowy), natomiast mocno ograniczona zostanie możliwość skorzy stania przez kupującego z obniżki ceny lub odstąpienia od umowy.

/ 36 RETAIL

Zmiany dotyczące towarów

godnie z treścią unijnych dyrek tyw 2019/770 (tzw. dyrektywa cyfrowa) i 2019/771 (tzw. dyrek tywa towarowa) nowe przepisy powinny zostać wdrożone we wszystkich krajach UE do 1 stycznia 2022 r.

Z

kupującego będzie miał prawie identyczne uprawnienia co konsument.

Największym wyzwaniem, w mojej ocenie, będzie ustalenie przez sprzedawcę interne towego, jakie przepisy będą właściwe dla złożonej reklamacji. Na wybór odpowied niej procedury będzie miało wpływ to, kie dy klient dokonał zakupu – zakupy zrobione przed nowelizacją będą rozpatrywane na starych zasadach, a także to, czy zakupu do konał konsument, przedsiębiorca uprzywi lejowany czy też “zwykły” przedsiębiorca.

Po wejściu w życie projektowanych prze pisów nieunikniona będzie weryfikacja i zmiana wielu zapisów w regulaminach sklepów internetowych. Do zmiany lub weryfikacji będą w szczególności posta nowienia dotyczące reklamacji w sklepie internetowym, w tym odesłania do odpo wiednich ustaw, zasady odsyłania wad liwych towarów czy regulacje dotyczące odpowiedzialności sprzedawcy względem przedsiębiorców.W przypadku sprzedających treści cy frowe konieczne będzie umieszczenie cał kowicie nowych regulacji, a także przegląd opisów w sklepie, aby były one zgodne z tym, co faktycznie sprzedaje przedsiębiorca.

AUTOR: ZOFIA BABICKA-KLECOR, PRAWNICZKA I ZAŁOŻYCIELKA KANCELARII PRAWNEJ LEGAL GEEK.

W najbliższym czasie polski sektor handlowo-usługowy czeka zmiana przepisów w zakresie reklamacji. Nowe zasady obejmą towary fizyczne oraz treści cyfrowe. To oznacza zmiany regulaminów e-sklepów.

GeekLegalFot.

Treść cyfrowa jest zgodna z umową, jeśli zgodne z umową będą m.in. opis produktu, jego ilość oraz jakość, a także funkcjonal ność czy interoperacyjność oraz dostęp ność wsparcia technicznego i aktualizacji. To jasno wskazuje, że sprzedawcy inter netowi powinni zwrócić jeszcze większą uwagę na opisy produktów w sklepie.

Regulaminy do zmiany

CYFROWA TRANSFORMACJA BLIK rozpoczyna międzynarodową ekspansję / 38 Personalizacja jest nieodłącznym elementem działań Hikvision / 40 Inteligentne przymierzalnie w salonach Gomez / 42

BLIK międzynarodowąrozpoczynaekspansję

Polski Standard Płatności, operator systemu płatności mobilnych BLIK, podpisał umowę zakupu 100 proc. udziałów słowackiej firmy VIAMO –dostawcy usług płatności P2P oraz płatności na rzecz przedsiębiorstw. Wejdzie ona w życie po uzyskaniu zgody banku centralnego Słowacji –Národná banka Slovenska (NBS). Akwizycja technologicznej spółki z Bratysławy oznacza dla BLIKA ważny krok w międzynarodowym rozwoju.

OMNICHANNEL VOICE / 38 CYFROWA TRANSFORMACJA

PexelsBLIK,Fot.

P

– Upowszechnienie BLIKA jako wszechstronnego systemu płatno ści na polskim rynku stało się już faktem. Dziś z tego rozwiązania aktywnie korzysta ponad 11,3 mln użytkowników i z każdym ko lejnym kwartałem ta liczba rośnie. Zdobyliśmy ogromną wiedzę, którą chcemy wykorzystać również do rozwoju poza granicami naszego kraju. Już dwa lata temu zaczęliśmy nawiązywać part nerstwa z globalnymi dostawcami usług płatniczych. Akwizycja słowackiej spółki VIAMO to kolejny ważny etap naszej historii, któ ry wzmocni naszą pozycję w regionie. Widzimy ogromny potencjał tego rynku, szczególnie w kontekście naszych planów działania

TEKST: REDAKCJA

olski Standard Płatności, operator BLIKA, poza poszerza niem gamy produktów na polskim rynku, realizuje plan zagranicznej ekspansji. Chce w ten sposób wykorzystać swój unikalny know-how i istniejącą w wielu krajach lukę w zakresie lokalnych systemów płatności skoncen trowanych na obsłudze szybko rosnącego segmentu e-commerce.

– Od początku istnienia systemu BLIK jego użytkownicy zre alizowali przeszło 2 mld transakcji, z czego ponad pół miliarda miało miejsce w pierwszym półroczu tego roku, co pokazuje skalę popularności BLIKA w Polsce. Przed nami kolejne produkty, które zaproponujemy naszym użytkownikom. Dzięki niedawnej decyzji UOKiK, który wyraził zgodę na rozszerzenie przez nas działalności o płatności odroczone, już wkrótce będziemy udostępniać zupełnie nową funkcję BLIKA. To rozwiązanie, które odpowie na potrzeby klientów i realnie wpłynie na rozwój całego segmentu BNPL w Pol sce – mówi Dariusz Mazurkiewicz.

przyjmowania płatności w Internecie bez konieczności dodatkowej integracji mogą korzystać także wszyscy europejscy klienci Stripe, platformy dostarczającej infrastrukturę finansową dla biznesu.

W drugim kwartale br. obserwowano także stabilny wzrost wypłat gotówki w ATM. W analizowanym okresie zrealizowano w bankomatach 12,3 mln transakcji. Liczba wpłat i wypłat wzrosła rok do roku o 35 proc. Ich wartość osiągnęła 8,3 mld zł, a średnia pojedyncza transakcja wyniosła 671 zł. Udział operacji realizowa nych w bankomatach w stosunku do ogólnej ich liczby stanowił na koniec czerwca br. 4,2 proc. wszystkich transakcji BLIKIEM.

BLIK z mocną przewagą w e-commerce

Stale rośnie popularność polskiego systemu płatności mo bilnych w globalnym e-commerce. Od niedawna z BLIKA do

BLIK pozostaje bezkonkurencyjną metodą płatności w e-com merce. Od czwartego kwartału 2018 r. wyprzedza on karty pod wzglę dem liczby transakcji realizowanych w tym kanale. Polscy użytkow nicy e-handlu płacą nim zdecydowanie częściej – zgodnie z danymi Narodowego Banku Polskiego na koniec marca 2022 r. liczba trans akcji BLIKIEM była wyższa od liczby transakcji kartami aż o 218 proc.

Drugi kwartał roku przyniósł ponadprzeciętne wyniki trans akcyjne BLIKA. Użytkownicy zrealizowali w tym czasie niemal 300 mln transakcji. To aż o 66 proc. więcej niż rok wcześniej. Ich łączna wartość wzrosła rok do roku o 61 proc. do 38,7 mld zł. Na koniec czerwca 2022 r. z BLIKA aktywnie i regularnie korzystało 11,3 mln osób, czyli 3,3 mln więcej niż rok wcześniej.

Dzienna liczba transakcji mocno w górę

w całej strefie euro – mówi Dariusz Mazurkiewicz, prezes Polskiego Standardu Płatności, operatora BLIKA.

39 \CYFROWA TRANSFORMACJA

Rekordowe pierwsze półrocze 2022

W drugim kwartale 2022 r. użytkownicy BLIKA zrealizowali 292 mln transakcji o wartości 38,7 mld zł. W tym czasie najszyb ciej rosła liczba płatności w tradycyjnych terminalach płatniczych – było ich 55,3 mln – co oznacza wzrost aż o 182 proc. rok do roku. Istotny wpływ na uzyskany w tym kanale wynik miało stale zwięk szające się zainteresowanie płatnościami zbliżeniowymi BLIK.

Co piąta transakcja BLIKIEM to przelew na telefon Z kwartału na kwartał dynamicznie rośnie również liczba przele wów na telefon BLIK. Między kwietniem a czerwcem br. użytkow nicy wykonali aż 57,2 mln takich transakcji, czyli o 124 proc. więcej niż rok wcześniej. Warto podkreślić, że płatności P2P stanowią obecnie blisko 20 proc. wszystkich operacji BLIKIEM. Ich wartość w drugim kwartale osiągnęła poziom 6,7 mld zł (o 140 proc. więcej niż rok wcześniej), natomiast średnia wartość przelewu na telefon BLIK to 125 zł (w II kw. 2021 r. było to 118 zł).

VIAMO działa na rynku słowackim od 2013 r. Spółka ma status instytucji płatniczej i dostarcza usługi z zakresu płatności P2P oraz płatności dla biznesu oparte o kody QR i linki płatnicze. Firma jest także dostawcą bramki płatniczej – VIAMO PayGate. Obecnie ściśle współpracuje z dwoma bankami – VÚB i Tatra banka. Z jej usług za pomocą aplikacji mobilnej VIAMO Plus mogą jednak korzystać klienci wszystkich banków na Słowacji.

– Płatności zbliżeniowe z każdym kolejnym miesiącem mają coraz większy udział we wszystkich transakcjach realizowanych BLIKIEM. Polacy chętnie płacą w ten sposób nie tylko w naszym kraju, ale również za granicą. Użytkownicy zapłacili dotychczas zbliżeniowo BLIKIEM w 92 krajach, na 6 kontynentach – co poka zuje, jak ważny jest globalny wymiar wprowadzanych na rynek rozwiązań płatniczych – dodaje Dariusz Mazurkiewicz.

Kanał POS ze spektakularnym wzrostem, rośnie liczba wypłat z ATM

Ze wszystkich transakcji BLIKIEM ponad 57 proc. stanowią te zrea lizowane w e-commerce. W omawianym kwartale klienci zapłacili za zakupy online 167,4 mln razy – czyli o ponad jedną trzecią więcej niż w analogicznym okresie 2021 r. Między kwietniem a czerwcem wartość transakcji online osiągnęła 20,9 mld zł wobec 14,5 mld rok wcześniej. Średnia wartość pojedynczego zakupu online w drugim kwartale 2022 r. wyniosła 125 zł.

Między kwietniem a czerwcem użytkownicy zrealizowali 15,4 mln tego typu transakcji. W analizowanym okresie odnoto wano także znaczny wzrost liczby osób regularnie korzystających z BLIKA – na koniec pierwszego półrocza aktywnie płaciło nim ponad 11,3 mln klientów, czyli o 41 proc. więcej niż rok wcześniej.

Między kwietniem a czerwcem ogromną popularnością wśród użytkowników BLIKA cieszyły się transakcje w tradycyjnych ter minalach płatniczych. W tym okresie Polacy zapłacili w ten sposób 55,3 mln razy. Warto podkreślić, że już ponad jedną czwartą tych operacji stanowiły płatności zbliżeniowe BLIK. Na koniec czerwca ich liczba wyniosła 15,4 mln – odpowiednio o 450 i 79 proc. więcej w sto sunku do czwartego kwartału 2021 r. i pierwszego kwartału tego roku. Od momentu udostępnienia usługi aktywowało ją już 1,2 mln osób.

Systematycznie rośnie nie tylko liczba transakcji, ale również ich wartość. W drugim kwartale br. Polacy wykonywali średnio 3,2 mln transakcji BLIKIEM dziennie. Dla porównania – w tym samym okresie ubiegłego roku było to 1,9 mln (wzrost o 68 proc.). W najlepszym dniu kwartału odnotowano niemal 4,5 mln transak cji. Średnia kwota operacji BLIKIEM wyniosła w tym okresie 132 zł. BLIK to powszechny standard płatności mobilnych. Możli wość skorzystania z BLIKA w aplikacjach bankowości mobilnej ma obecnie praktycznie każdy klient krajowych instytucji płatni czych oferujących aplikację mobilną. Za rozwój systemu odpowiada spółka Polski Standard Płatności (PSP). PSP stale rozwija możli wości BLIKA, tak aby system był jak najbardziej funkcjonalny dla jego użytkowników. Udziałowcami spółki PSP są: Alior Bank, Bank Millennium, Santander Bank Polska, ING Bank Śląski, mBank, PKO Bank Polski oraz Mastercard.

Szkolenia, warsztaty i prezentacje to bardzo istotne elementy działalności Hikvision, ze względu na ciągłe pojawianie się nowych produktów, gałęzi produktowych, aktualizacji, jak i zmian. Naszym celem jest zwiększanie kompetencji użytkowników naszych systemów – bez tego jakość dostarczanych usług nie byłaby na tak wysokim poziomie. Jaki jest kierunek naszych działań na rynku retail? Jakie wartości niosą wiedza oraz świadomość naszych partnerów? Co nasi klienci mogą zyskać, decydując się na wzięcie udziału w szkoleniach produktowych prowadzonych przez nasz zespół techniczny? Dlaczego są one unikalne?

AUTOR: PAWEŁ SOBOCIŃSKI, BUSINESS DEVELOPMENT DIRECTOR, HEAD OF RETAIL PROJECT VERTICAL W HIKVISION / 40 CYFROWA TRANSFORMACJA

Personalizacja jest nieodłącznym elementem działań Hikvision

elementem każdego szkolenia/warsztatu są pytania uczestników, które często de cydują o przebiegu całego spotkania. Na stępnym krokiem jest rozszerzenie pro gramu szkolenia o informacje związane z usługami, które w danym środowisku (profilu sieci handlowej) mogą zostać za implementowane w celu rozwoju obecnych technologii. Kolejny etap to poszerzenie wiedzy użytkowników z zakresu funkcji oraz możliwości produktów w kontekście maksymalizacji korzyści z użytkowanego systemu. Uczestnicy takich wydarzeń chcą pozyskać wiedzę na temat potencjału pro duktów w celu przeniesienia tego na grunt swoich

są wykorzystywane w projektach o róż nej skali, zwracamy szczególną uwagę na partnerów technologicznych oraz innych producentów dostarczających produkty spoza naszej dziedziny. Biorąc pod uwagę ten aspekt, unikalnym elementem naszej działalności szkoleniowo-warsztatowej jest zwrócenie uwagi klientów na szerokie moż liwości integrowania naszych produktów, dostępność dokumentacji oraz autorskich protokołów, a także narzędzi przygotowa nych dla deweloperów. Unikalnym elemen tem, a zarazem kolejnym etapem rozwoju szkoleń, jest edukacja project managerów, deweloperów oraz wszystkich osób od powiedzialnych za produkty wytwarzane wewnątrz firmy pod kątem wykorzystywa nia wyżej wymienionych narzędzi. W ten sposób klienci stają się blisko współpracu jącymi z nami partnerami technologicz nymi, a marka Hikvision stale rozwija się jako komplementarny dostawca rozwiązań AIOT oraz regionalny hub technologiczny. Naszym celem jest ciągły wspólny rozwój bazujący na oczekiwaniach twórców, użyt kowników oraz wymiana wiedzy, kompe tencji i informacji o produktach, między różnymi krajami oraz rynkami.

41 \CYFROWA TRANSFORMACJA

Podczasdoświadczeń.warsztatów nasz zespół w du żej mierze skupia się na praktyce. Prezen tuje działanie systemu, nawiązuje do do świadczeń użytkowników i na podstawie ich uwag oraz pytań kieruje szkolenie praktyczne w stronę prezentacji rozwią zań wykraczających poza podstawowy ze staw produktów będących bazą spotkania. Tym sposobem każda ze stron otrzymuje bardzo istotne informacje, które pozwalają na dalszy wspólny rozwój. Jako producent poznajemy potrzeby użytkowników, przez co kolejne zmiany produktowe są bardziej spersonalizowane i dostosowane do ak tualnych oczekiwań, za to nasi klienci otrzymują wiedzę na temat najlepszych praktyk, związaną z nowymi kierunkami rozwoju produktów i usług.

Z

Doradztwo i współpraca Aktualnie podczas rozmów z klientami nie skupiamy się tylko na naszym port folio produktów. Staramy się patrzeć na rozwój całościowo, biorąc pod uwagę ogół ekosystemu. Ponieważ nasze produkty

Doświadczenie zespołu oraz bardzo bli ska współpraca z partnerami to podwaliny naszej wiedzy w zakresie dostarczanych technologii i trendów. Ta działalność wpły wa bezpośrednio na realia rynku retail, tym samym pozwalając naszym odbiorcom stać się kreatorami nowych rozwiązań. Jeste śmy otwarci na każdy zakres doradztwa oraz współpracy w zakresie szkoleń (nie tylko produktowych), dlatego zapraszamy wszystkie osoby działające w branży retail zainteresowane rozmową na temat kom pletnych rozwiązań technologicznych.

Szkolenia szyte na miarę

HikvisionFot.

Pierwszym etapem przygotowania każdego szkolenia jest analiza produktów obecnie wykorzystywanych przez grupę uczest ników (bardzo często są to produkty z róż nych dziedzin zintegrowane elementami szytymi na miarę, których dostawcą jest Hikvision). Potem poznajemy oczekiwania grupy, jakich elementów ma dotyczyć szko lenie. Czy ma to być szkolenie z zakresu funkcji obecnych, czy opcji niewykorzysty wanych w codziennej pracy, czy też możli wości dostępnych w produkcie (bardzo czę sto oprogramowania), a może opcji nowych, „zaszytych” w aktualizacjach. Integralnym

atrzymajmy się na chwilę przy genezie szkoleń Hikvision dla firm z branży retail oraz celu, który nam przyświeca. Pomysł na kierunkowe podejście do szkoleń jako profilu odrębnego rynku werty kalnego powstał ze względu na zindywidu alizowane potrzeby wynikające ze specyfiki branży retail oraz fakt, że użytkownicy na szych produktów są zainteresowani zwięk szaniem swoich kompetencji. Jak wiadomo, każda branża ma swoje uwarunkowania. Jako dostawca produktów z różnych dzie dzin – bezpieczeństwo, robotyka, AIOT i in. – nie możemy podchodzić liniowo do klientów. Personalizacja jest nieodłącznym elementem naszych działań w kontekście dostarczania technologii, przez co odpowia damy na potrzeby rynku. Tak też jesteśmy postrzegani jako przedsiębiorstwo. Filarem spotkań z klientami jest zaplecze technicz ne, czyli stale aktualizowana i powiększana strefa warsztatowa (miejsce szkolenia) jak i nowoczesny showroom (miejsce prezen tacji nowych rozwiązań).

Co to oznacza w praktyce? Klient od razu po wejściu do przymierzalni otrzyma pod stawowe informacje na temat produktów, które wniósł. Szczegóły, wraz z opisami i dostępnymi rozmiarami, pojawią się na ekranie.– Dodatkowo wyświetlone zostaną propozycje kompletnych zestawów, przy gotowane przez stylistów Gomez. Klient bezpośrednio z poziomu garderoby może zamawiać nie tylko inne rozmiary, ale także kolejne produkty spośród tych, któ re zostały uwzględnione w rekomendacji stylizacyjnej. W efekcie znacznie uspraw nia to cały proces zakupowy – mówi Ja kub Kwiatkowski, wiceprezes zarządu Gomez.

W odpowiedzi na potrzeby klientów

w salonachINTELIGENTNEprzymierzalnieGomez

Multibrand z modą premium i luksusową wprowadza kolejne rozwiązanie podnoszące komfort zakupów. W przymierzalniach udostępnione zostały multimedialne ekrany, które udzielą informacji o wniesionych produktach, umożliwią zamówienie innego rozmiaru, a także zarekomendują kompletne stylizacje, przygotowane przez zespół stylistów Gomez.

TEKST: REDAKCJA OMNICHANNEL VOICE

/ 42

Technologia RFID

– Wszelkie udogodnienia, które wprowa dzamy w salonach, powstają z myślą o na szych klientach. Zależy nam na tym, aby zakupy w Gomez były jak najbardziej kom fortowe. Zauważyliśmy, że wielu z naszych gości z powodzeniem korzysta z urządzeń mobilnych i naszej aplikacji. Stąd pomysł, aby formułę prezentacji, przeglądania sty lizacji i zamawiania produktów udostęp nić na ekranach w garderobach – dodaje Kwiatkowski.Doprzymierzalni wybrane rzeczy do starcza asystent sprzedaży, a specjalny timer poinformuje o czasie oczekiwania. Każdy z produktów ma własny kod QR, który można zapisać w telefonie i w do wolnym momencie przeczytać informacje na jego temat. Wybrane produkty klient zabiera do kasy, gdzie następuje finaliza cja transakcji.W przyszłości marka planuje dalszy rozwój digitalizacji zakupów.

CYFROWA TRANSFORMACJA

stały kolejne funkcjonalności. Goście zyskali dostęp do ekranów multimedialnych z tech nologią RFID.

GomezFot.

M

arka konsekwentnie rozwi ja własny koncept sprzeda żowy. właśniewarszawskiegoW przymierzalniachsalonuudostępnionezo

Zmienne oświetlenie w przymierzal niach pozwala dostosować natężenie światła do własnych preferencji. Dzięki temu klient może sprawdzić, jak dana sty lizacja będzie prezentowała się np. w cią gu dnia, a jak w świetle wieczorowym. Do dyspozycji kupujących są styliści Gomez, którzy zawsze pomogą w dobraniu garde roby adekwatnej do okazji.

LOGISTYKA Unikatowe rozwiązanie na rynku e-grocery / 44 Magazyny BTS to dobra inwestycja / 54 Obiekty BTS to jedna trzecia powierzchni magazynowej w Polsce / 56

StockAdobeRobotics,RetailFot. Nowe technologie i modele umożliwiają optymalizację transportu ostatniej mili w zakupach e-spożywczych. Cel: zrównoważony rozwój miast, większa opłacalność tego kanału i większa wygoda konsumentów. rozwiązanieUnikatowenarynkue-grocery AUTOR: MAREK PIOTROWSKI, CMO & PARTNER W RETAIL ROBOTICS / 44 LOGISTYKA

LOGISTYKA 45 \

/ 46 LOGISTYKA

H

Eksperci World Economic Forum prze prowadzili analizy nowych rozwiązań dla

Globalne zapotrzebowanie na nowe rozwiązania w ostatniej mili W styczniu 2020 roku World Economic Forum opublikował materiał The Future of the Last-Mile Ecosystem – prezento wał on drogę do transformacji logistyki dostaw, jaką przejdą podmioty z sektora publicznego i prywatnego. Oszacowano, że zapotrzebowanie na dostawy ostatniej mili (ang. last mile, czyli dostawy na ostat nim etapie w łańcuchu dystrybucji, do mo mentu dotarcia zamówienia do klienta) do 2030 roku wzrośnie globalnie o 78 proc. We dług World Economic Forum rosnący popyt na dostawy e-commerce zwiększy w tym samym czasie: o 36 proc. liczbę pojazdów dostawczych w centrach miast, o sześciu milionów ton emisję CO 2 i aż o 21 proc. zanieczyszczenie powietrza. Obecnie sza cuje się, że rynek e-commerce będzie rósł

dostaw na ostatniej mili i ich wpływu na ekologię, urbanistykę, koszty i wygodę konsumenta. Przeanalizowano nowoczes ne technologie dostawcze, takie jak m.in. drony, elektryczne samochody, pojazdy autonomiczne, drogowe roboty, automaty paczkowe i multibrandowe punkty click & collect. W wyniku badań stwierdzono, że opcje dystrybucji, takie jak drony, samo chody autonomiczne i dostawcze roboty na ulicach, nie są rozwiązaniem masowym możliwym do wdrożenia w codziennych zakupach – generują jeszcze większe na tężenie ruchu, przez co ich zastosowanie pozostaje ograniczone. Ich masowe rozpo wszechnienie nie jest też jeszcze możliwe

andel elektroniczny od kil ku już lat rozwija się w zawrotnym tempie. Pandemia COVID-19 napędziła ten wzrost i podsyciła wyścig o skalę i udziały w rynku. W ciągu ostat nich dwóch lat konsumenci jeszcze bardziej docenili kupowanie różnych produktów w zaciszu swojego domu – w tym arty kułów spożywczych. Jednak w dłuższej perspektywie potrzebne jest zbudowanie nowego, zrównoważonego modelu bizne sowego dostaw, a zamiast rywalizacji –współpraca i umowy partnerskie między detalistami.

z roku na rok, a do 2025 r. będzie wart aż 7385 bilionów dolarów w skali globalnej (źródło: eMarketer). Co więcej, pandemia Covid-19 nie tylko napędza rozwój handlu elektronicznego, ale też zmusza klientów do poszukiwań szybkich i wygodnych sposobów dostaw, oferowanych w przy stępnych cenach. Wiele firm q-commerce rozwinęło całe sieci centrów logistycznych i tzw. dark storów, ale jednocześnie wiemy też, że ten model nie ma solidnych podstaw ekonomicznych i nie jest dobry dla naszej planety, co w ostatnim czasie powoduje istotne ograniczenia w jego rozwoju.

zamówień. Takim przykładem na rynku pol skim są sieci paczkomatów, w szczególności Inpost, gdzie kurier zamiast realizować do stawę domową do 60–100 różnych klientów – w tym samym czasie jest w stanie obsłu żyć od kilkunastu do kilkudziesięciu paczko matów, realizując w ten sposób 1000 dostaw.

Efekt hubu i nowe technologie w dostawach zakupów spożywczych

Obecne czasy sprzyjają tworzeniu sieci hubów multibrandowych dla rynku e -grocery. Z europejskiego „podwórka” zna my maszyny-skrytki do odbioru zakupów spożywczych dokonywanych online. Jednak to rozwiązanie ma dość istotne ograniczenia. Jeden moduł takiej maszy ny to ok. 16 skrytek. Biorąc pod uwagę, że średnie zamówienie zajmuje ok. czterech skrytek – oznacza to, że w jednym module zmieszczą się jedynie cztery zamówienia,

Zakładając z kolei, że autonomiczne samochody, testowane w ostatnich latach przez Ubera, Google czy amerykańską firmę Waymo, staną się popularne, trzeba wziąć pod uwagę zwiększenie ruchu na drogach i ilość emitowanych gazów cieplarnianych. Skutkiem może być także powiększenie się przedmieść dużych aglomeracji. Do tej pory nie pojawiły się zresztą przepisy regulujące korzystanie z takich pojazdów – dopóki te zaległości nie zostaną nadrobione, samo sterujące samochody pozostaną jedynie pretekstem do technologicznego wyści gu wielkich korporacji. Według analizy World Economic Forum najlepszym obec nie, i w najbliższych latach, rozwiązaniem problemu zwiększonego zapotrzebowania na dostawy ostatniej mili jest budowa infra struktury złożonej z sieci zautomatyzowa nych, multibrandowych hubów do odbioru

trzeba dostarczyć przesyłki organów do transplantacji na potrzeby szpitali.

47 \LOGISTYKA

ze względu na kwestie natury prawnej, technicznej i ekonomicznej. Problemy le gislacyjne dotyczące autonomicznych dro nów wynikają między innymi z ryzyka, że mogłoby dojść do niekontrolowanego lotu w przestrzeni powietrznej – a w efekcie do kolizji z innym pojazdem przebywającym w tym samym czasie w przestrzeni po wietrznej czy upadku drona na ziemię i spo wodowania tym wypadku. Przy tego typu dostawie klienci musieliby znacznie ograni czyć wagę zamówień lub rozbić je na kilka wysyłek, co zwiększyłoby koszty. Dron-do stawca mógłby też stać się celem dla grup przestępczych chcących go przechwycić wraz z ładunkiem. Nie wspominając o tak błahych przeszkodach, jak nieprzewidzia ne warunki pogodowe, które uniemożliwią dostawę powietrzną, generując tym samym straty. Drony są natomiast dobrym rozwią zaniem, gdy chodzi o odległe tereny, do któ rych trudno dotrzeć samochodem, lub gdy

Delipop to pierwsza na świecie w pełni zautomatyzowana multibrandowa sieć odbioru e-grocery oparta na zrobotyzowa nych punktach typu click & collect, znajdu jących się w specjalnie wynajętych loka lach. Celem jest zapewnienie mieszkańcom

Zrobotyzowany Delipop zmienia rynek e-grocery

/ 48 LOGISTYKA

Rozwiązanie opisanego wyżej proble mu znalazła polska spółka technologiczna Retail Robotics. Stworzyła ona zrobotyzo wany typ maszyny do odbioru – Arctan. Dzięki zastosowaniu robota do wydawa nia zakupów maszyna może być wyższa (nie musi być w zasięgu ludzkiej dłoni) i głębsza (dwa rzędy koszy logistycznych), w efekcie czemu w 10-metrowej maszynie zmieszczą się aż 202 kosze logistyczne, czyli prawie 70 zamówień. To daje już efekt hubu. Jeden kurier, zamiast 14–25 zamówień spożywczych dziennie, może zrealizować ich 200–300.

Maszyna Arctan, dzięki dwóm lub trzem wbudowanym niezależnym interfejsom, może obsługiwać jednocześnie kilku klien tów oraz umożliwiać obsługę symultaniczną klientów i kurierów – jednocześnie odbierać i nadawać zamówienia. Tym samym jest obecnie najlepszym rozwiązaniem na ryn ku z uwagi na najmniejszy footprint (ilość zajmowanego miejsca), szybkość obsługi klienta i kuriera. To nowoczesne rozwią zanie znalazło się w gronie top 5 najważ niejszych innowacji podczas Paris Retail Week

możliwości odbioru wszystkich potrzeb nych zakupów spożywczych od różnych detalistów, w przystępnych cenach, w bli skiej odległości od miejsca zamieszkania. W modelu Delipop konsument odbiera zamówiony towar blisko domu – dociera jąc do punktu Delipop pieszo, rowerem lub komunikacją miejską. Większość lokaliza cji Delipop jest otwarta od rana do późnego wieczora (a docelowo również całodobowo), więc klienci mogą sami wybrać dogodny dla siebie termin odbioru zamówień. Przy

do mniejszych sklepów z ograniczonym asortymentem i znacznie droższym niż na obrzeżach miasta). Jednak dostawa tych zamówień musi być zintegrowana z archi tekturą miasta – stąd budowa punktów od bioru wpisujących się w przestrzeń miejską, w środku osiedlowych budynków. W roz woju sieci istotną rolę pełni szeroko pojęte sustainability, które znajduje swoje odbicie w wykorzystywanych technologiach, UX czy planach korzystania z samochodów dostaw czych napędzanych energią elektryczną.

Firma2021.Retail Robotics wierzy, że Arc tany będą podstawą do zbudowania infra struktury logistycznej wspierającej rozwój e-commerce w wielu krajach. Aby przy spieszyć realizację tej wizji – w zeszłym roku zainwestowała wspólnie z francuskim partnerem w zbudowanie sieci Delipop w Paryżu.

Nowy wymiar zamówieńkonsumenckiegodoświadczeniawodbiorze

a osiem w podwójnej maszynie. Nie przy nosi to więc ani istotnych oszczędności, ani korzyści dla środowiska. Jeśli chcie libyśmy stworzyć hub, który pomieściłby 60 zamówień – musielibyśmy postawić maszynę o długości ok. 35 m, co nie byłoby jednak wygodne zarówno dla konsumenta, jak i dla kuriera. Problematyczna byłaby też kwestia znalezienia pomieszczenia, w którym taka maszyna się zmieści, czy też odpowiedniej przestrzeni na zewnątrz.

Co istotne, sieć Delipop to sieć lokali, a nie sieć maszyn postawionych na ulicy. To efekt przede wszystkim z ograniczeń w dużych miastach europejskich, w wyni ku których nie można umieszczać maszyn click & collect na zewnątrz budynków. Oczy wiście powoduje to zwiększenie kosztów modelu, ale jednocześnie pozwala zadbać, by konsument miał jak najlepsze doświad czenie. Delipop wspólnie z Retail Robo tics postawili na optymalizację procesu. Konsument wchodzi do lokalu, używając swojego unikalnego kodu. W środku widzi maszynę podzieloną kolorystycznie na 2–3 strefy konsumenckie. Z ekranów wi tają go uśmiechnięte twarze zachęcające do rozpoczęcia procesu. Po identyfikacji

gotowane w magazynach detalistów zamó wienia są dostarczane i przechowywane w punkcie odbioru Delipop w całkowicie zautomatyzowanej, chłodzonej maszynie w temperaturze +4°C i – 18°C. Po złożeniu zamówienia klient otrzymuje wiadomość SMS z kodem dostępu do maszyny Delipop, co umożliwia odebranie zakupów w mniej niż jedną lub dwie minuty, w zależności od wielkościDelipopzamówienia.jestodpowiedzią na słuszne oczekiwanie mieszkańców miast, aby za kupy zajmowały mniej czasu. Konsumenci po kryzysie pandemii COVID-19 coraz częś ciej stają się e-konsumentami, korzystając z handlu elektronicznego w celu znalezienia rozwiązań pozwalających zyskać czas i da jących dostęp do szerszej gamy produktów w lepszej cenie (obecnie w centrum Paryża mieszkańcy mają zwykle dostęp jedynie

użytkownika w punkcie wita go nie tylko Delipop, ale także detalista (tj. wita go Car refour czy Monoprix). Obsługa interfejsu jest bardzo prosta, wzbogacona o dźwięki, animacje i kolory. Na przykład jeśli użyt kownik kierowany jest do części mrożo nek – chłodziarka podświetla się w kolorze interfejsu, z którego w danej chwili korzysta klient. Całość doświadczenia wzbogacona jest o dźwięki lokalnego parku wydobywa jące się z głośników w lokalu (by podkre ślić przyjazność procesu odbioru), konsu mentów wita namalowany na drewnianej ścianie mural, który przedstawia słynnych ludzi i miejsca związane z dzielnicą, w któ rej znajduje się dany Delipop. Zadbano rów nież o odpowiednie usprawnienia dla osób niepełnosprawnych, tj. obniżający się ekran interaktywny czy blokada jednej z szuflad, by umożliwić wygodne umiejscowienie wózka inwalidzkiego.

49 \LOGISTYKA

Zautomatyzowane punkty click & collect – szanse na polskim rynku

Co ciekawe, wraz z rozwojem sieci Deli pop zamierza rozwijać współpracę także z lokalnymi sprzedawcami, takimi jak lo kalne sklepy z warzywami, piekarnie, skle py mięsne i rybne czy cukiernie. Pozwoli łoby to zachować lokalnego ducha każdej z dzielnic i wspierać małe biznesy, które ucierpiały w wyniku dynamicznej zmiany nawyków konsumenckich, ale też pogar szającej się sytuacji gospodarczej i społecz nej podczas pandemii. Lokalni sprzedawcy będą mogli rezerwować miejsca w lokali zacjach Delipop i załadowywać je do ko szy logistycznych w punktach odbioru za pomocą przeznaczonej do tego aplikacji. Docelowo umożliwi to małym, lokalnym sklepom spożywczym zwiększenie swo ich obrotów poprzez dostęp do aktywnych e-klientów, którzy chcą wspierać lokalne biznesy, ale ze względu na brak czasu nie koniecznie robią dodatkowe zakupy.

Raport Delipop: zrównoważony model dostaw dla dużych metropolii

Sieć Delipop to polsko-francuski start-up, założony w formie wspólnego przedsię wzięcia Łukasza Nowińskiego, prezesa i założyciela polskiej spółki technologicz nej Retail Robotics, wcześniej współzało życiela Inpostu, oraz Hervé Streeta, preze sa firmy logistycznej Star Service Group. Obecnie w ramach sieci można odebrać zakupy od takich detalistów jak Carre four czy Monoprix, a do końca 2022 roku do współpracy dołączą kolejne duże sieci spożywcze. Sieć Delipop planuje otworzyć we Francji 1000 punktów odbioru do koń ca 2026 roku, w tym około 350 punktów w Paryżu i regionie Ile-de-France. Strategia firmy zakłada, że w każdym z krajów, gdzie planowana będzie rozbudowa sieci, nowe punkty powstaną w ramach joint ventu re z lokalnymi partnerami logistycznymi. W takiej współpracy Retail Robotics za pewni technologię oraz serwis, a lokalny partner przejmie obsługę logistyczną za kupów spożywczych. Oczywiście aby tak duża sieć mogła się rozwijać, będą potrzeb ni teżW Polsceinwestorzy.wielkość rynku e-grocery jest jeszcze na minimalnym poziomie, ale jego wzrost jest nieunikniony. Podobnie jak na rynku francuskim, w pewnym momencie model zakupów spożywczych home deli very będzie niewystarczający, by obsłużyć rosnący wolumen zamówień, a dodatkowo również zaczną być wprowadzane ogra niczenia ruchu kurierów/samochodów w miastach, co z kolei będzie wymuszało migrację do modeli opartych na multibran dowych hubach. Dlatego przyszłość rozwią zań opartych na maszynach typu Arctan

W nowej erze zakupów online klienci zwra cają większą uwagę nie tylko na promowanie ekologicznych rozwiązań w swoim mieście, ale też na efektywność łańcucha dostaw, aby firmy w jak największym stopniu dbały o do stępność i wygodę odbioru zamówień.

Dzięki zastosowaniu robota do wydawania zakupów maszyna może być wyższa i głębsza, w efekcie w 10-metrowej maszynie zmieszczą się aż 202 kosze logistyczne, czyli prawie 70 zamówień. Jeden kurier, zamiast realizacji 14-25 zamówień spożywczych dziennie, może zrealizować 200-300 zamówień.

/ 50 LOGISTYKA

Model Delipop jest w rzeczywistości doskonałym przykładem zrównoważonego rozwiązania dla logistyki miejskiej w dużych ośrodkacch, które może bezpośrednio wpły nąć na ostatnią milę dostaw – najbardziej problematyczną w obszarach śródmiejskich.

Nowe nawyki konsumenckie, ale także rosnąca popularność punktów click & collect i automatów paczkowych, stwarzają realną szansę dla polskich przedsiębiorców na przy ciągnięcie klientów do zrównoważonego modelu dostaw żywności na ostatniej mili.

Nowo opublikowany raport Delipop Zrów noważony rozwój w dostawach ostatniej mili artykułów spożywczych na przykła dzie Paryża przygotowany przez eksper tów ds. handlu detalicznego, e-commerce i logistyki, rozpoczął publiczną debatę na temat pilnej potrzeby zbudowania zrówno ważonej infrastruktury dostaw ze względu na drastycznie rosnące zapotrzebowanie na zakupy online artykułów spożywczych. Raport przedstawia wnioski, w jaki sposób ograniczyć wzrost emisji CO 2 i ulepszyć ostatnią milę w e-grocery dla dobra miesz kańców miast i wszystkich graczy rynko wych – oferując zrównoważony rozwój, wygodne i przystępne cenowo zakupy dla konsumentów, a także gwarantując opła calność sprzedawcom detalicznym.

od Retail Robotics zapowiada się obiecu jąco, szczególnie że Polacy pokochali po dobne rozwiązania na rynku paczkowym. O wszystkim zdecyduje jednak zapotrzebo wanie, a także chęci polskich operatorów lo gistycznych oraz otwartość obecnych tutaj detalistów na uczestnictwo w takiej sieci.

Autorzy raportu Delipop wyliczyli, że emisja CO2 w dostawach do domu wynosi średnio 800 g na jedno zamówienie, a po dróż samochodem na zakupy w hipermar kecie skutkuje emisją CO2 na poziomie aż 2343 g. Z kolei emisję CO2 dla multibrando wego punktu odbioru obliczono na średnio 186 g na zamówienie. Wynik ten oparto na umasowieniu dostaw i wykorzystaniu jednego pojazdu do dostarczenia setek za mówień, które każdy klient odbierze indy widualnie, pieszo bądź rowerem. Zgodnie z obliczeniami zautomatyzowany model punktów odbioru Delipop zmniejsza więc

osobistego, pozwala uniknąć pojedynczych dostaw, a tym samym przyczynia się do re dukcji emisji CO2, ilości pojazdów na drogach czy wzmożonego ruchu. W tym znaczeniu model odpowiada na współczesne problemy miast, wspierając ograniczenie ruchu koło wego, wprowadzanie zielonych stref i rozwój w stronę 15-minutowych miast przyszłości.

51 \LOGISTYKA

centralizację magazynowania towarów poza miastami, na bliższych peryferiach. Współ praca detalistów w ramach jednej sieci wpły wa także na wzrost efektywności pracow ników, co oznacza niższe koszty dostawy. Wszystko to sprawia, że e-grocery wreszcie zaczyna się opłacać i pozwala detalistom oferować bardziej przystępne ceny dostaw do centrów miast. Taki model rozszerza ka nały dystrybucji detalistów i dużych marek, co pozwala potencjalne zwiększyć ich udział w rynku. Przyczynia się też do tego, że bi znes spożywczy może stać się stabilnym segmentem rynku, z umasowieniem dostaw ostatniej mili w gęsto zabudowanych obsza rach miejskich. Detaliści nie muszą tym sa mym inwestować w budowanie własnych kosztownych rozwiązań – mogą współpra cować w ramach uniwersalnej sieci. Dodat kowo konsolidacja zamówień spożywczych, poprzez grupowanie przepływów kilku ma rek detalicznych w jednym punkcie odbioru

W odróżnieniu od usługi quick commer ce często nazywanej „leniwą gospodar ką” i opartej na szybkich, fragmentarycz nych dostawach, gdzie konsument zostaje w domu i czeka na dostawę zakupów, sieć Delipop bazuje na konsolidacji przepływów logistycznych w magazynach zlokalizo wanych poza miastem oraz na dostawach zamówień do wspólnych punktów odbioru na terenach miejskich. Tym samym opiera się na relacjach między detalistami a lokal nymi społecznościami. Model – z uwagi na opisany wcześniej efekt hubu – umożliwia nawet 15–20-krotne zwiększenie wydajno ści kurierów w dostawach miejskich. Jest on także zgodny z wytycznymi polityczny mi i europejskimi regulacjami, mającymi na celu podniesienie świadomości konsumen tów na temat dostaw „łączonych”. Multibran dowy punkt odbioru zapewnia detalistom lepszą optymalizację tras i szybsze ładowa nie pojazdów dostawczych. Umożliwia też

i przedstawicieli sieci spożywczych. Retail Robotics opracowało technologię, która to umożliwia. Delipop rozpoczyna teraz wdra żanie modelu na rynku francuskim. To, co jest potrzebne, to wsparcie administracji pub licznej i ułatwienie rozwoju takich rozwiązań dzięki odpowiednim regulacjom prawnym i dostępności potencjalnych lokalizacji. Ko nieczne jest także zainteresowanie inwesto rów i samych detalistów, aby przyspieszyć wdrożenie podobnych modeli.

/ 52 LOGISTYKA

z zakupami w hipermarketach korzyści są nawet trzy razy większe i porównywalne z lasem liczącym ponad 1,8 mln drzew. Co ważne, podobne korzyści można osiągnąć we wszystkich dużych miastach od Londynu po Nowy Jork czy Warszawę.

Rosnący popyt na dostawy e-commerce zwiększy o 36 proc. liczbę pojazdów dostawczych w centrach miast, o sześć milionów ton emisję CO2 i aż o 21 proc. zanieczyszczenie powietrza.

ilość emisji gazów cieplarnianych na jed no zamówienie o 77 proc. w porównaniu z dostawą do domu i o 92 proc., w porów naniu z zakupami wykonanymi przez konsumenta w hipermarkecie, gdzie do jeżdża on własnym samochodem osobo wym. Model wpływa także na redukcję liczby kilometrów obliczonej na dostawę jednego zamówienia – aż do 15 razy mniej przejechanych kilometrów. Tym samym przyczynia się do mniejszej liczby samo chodów na ulicach, a przez to bardziej przejezdnych tras czy dostępnych par kingów.Jakwyliczają autorzy raportu Delipop, multibrandowa sieć o ilości 350 punktów odbioru to emisja CO2 zredukowana do więk szego poziomu niż pochłaniają wszystkie 500 000 drzew rosnących w Paryżu. W porów naniu do modelu z dostawą do domu może wygenerować ograniczenie emisji CO2 równe posadzeniu 536 tys. drzew, a w porównaniu

Rynek e-grocery będzie rósł, dlatego po trzebny jest rozwój infrastruktury, która spra wi, że wzrost ten nie wpłynie negatywnie na miasta i naszą planetę, a dodatkowo przyczy ni się do zwiększenia korzyści konsumentów

Magazyny BTS należą do bardzo dobrej klasy aktywów inwestycyjnych. Przykładem transakcji udziałem być tzw. & leaseback

z ich

może

domeną firm produkcyjnych. To głównie ta grupa najemców wykazywała zaintereso wanie budową obiektu, który będzie szyty na miarę jej potrzeb. Co więcej, to również w przypadku inwestycji BTS najczęściej decydowano się na wprowadzenie różnego rodzaju nowości technologicznych. Głów nej przyczyny należy doszukiwać się prze de wszystkim w długości umowy najmu, która zazwyczaj w tych obiektach wynosi ok. 10–15 lat. Okres ten umożliwiał więk szości firm to, aby w planowanym budże cie na inwestycje czy innowacje umiejętnie zamortyzować technologie, które zamierza no wprowadzać. Z tego względu to właśnie od magazynów BTS możemy najczęściej oczekiwać, że będą one wyposażone w róż ne innowacje, jak np. rozwiązania służące automatyzacji czy roboty. Dodatkowo, przez wzgląd na długość umowy, najem cy chętniej decydują się na wprowadzenie rozwiązań umożliwiających generowanie większych oszczędności np. coraz popular niejszą fotowoltaikę, inteligentne systemy oświetlenia LED czy zbiorniki na ponowne wykorzystanie wody deszczowej.

sale

W  dotychczasowej histo rii rynku BTSscemagazynowychpowierzchniw Polmagazynytypu(builttosuite)były

PixabayIMMO,AXIFot. / 54 LOGISTYKA

BTSMagazynytodobrainwestycja

MAREK KOSIELSKI, DYREKTOR DZIAŁU BTS, AXI IMMO

, czyli tzw. leasing zwrotny lub najem zwrotny.

AUTOR:

BTS w popycie na rynku magazynowym

Gdzie może powstać magazyn BTS i kim są najemcy tych nieruchomości

dostarczenia magazynu BTS. W pierwszej dziesiątce największych najmów znalazły się m.in. Panattoni BTS Zalando w Bydgosz czy (140 000 mkw.), Panattoni BTS Iłowa (130 000 mkw.), Hillwood Bydgoszcz – Zalan do (104 000 mkw.), P3 Poznań – Westwing (82 500 mkw.) czy Hillwood Rokitno – ID Logistics (78 000 mkw.). Z tego obrazu mo żemy dość wyraźnie wnioskować, że na przestrzeni ostatnich kilku kwartałów do konała się wyraźna zmiana w strategiach deweloperów. Obecnie przygotowuje się po wierzchnie, które mają być jak najłatwiejsze adaptacji dla największych grup najemców uczestniczących w popycie. W 2021 r. nale żały do nich podmioty z sektorów e-com merce, retail oraz logistyki i dystrybucji, które odpowiadały za ponad 50 proc. całości wolumenu najmu. Przypomnijmy, że popyt netto w 2021 r. wyniósł 5,4 mln mkw., nato miast po włączeniu transakcji zawartych w ramach długoterminowych umów najmu, uzyskano wynik 6,8 mln mkw.

ponieważ każda z takich inwestycji zakłada, że będzie przygotowana pod indywidualne potrzeby najemcy i nie będzie mniejsza niż 4000 mkw. Jednym z głównych czynni ków determinujących czas oczekiwania na gotową nieruchomość jest fakt lokalizacja. Jeżeli magazyn ma powstać w ramach już istniejącego parku logistycznego, na gruncie wcześniej zabezpieczonym przez dewelo pera, czas ten będzie krótszy. Jeżeli jednak najemca chce rozwijać swoją działalność w innej lokalizacji, inwestor będzie potrze bował dodatkowego czasu m.in. na znale zienie i zakup odpowiedniej działki, a także uzyskanie niezbędnych pozwoleń i decyzji potrzebnych do budowy magazynu. Przy czym najczęściej proces ten może wydłu żyć czas oczekiwania na gotowy produkt o dodatkowe 12 miesięcy. Rozwiązaniem pośrednim jest budowa inwestycji na grun cie należącym do klienta.

BTS jako forma zabezpieczenia inwestycji i forma finansowania Magazyny BTS należą także do bardzo do brej klasy aktywów inwestycyjnych. Przy kładem transakcji z ich udziałem może być tzw. sale & leaseback, czyli tzw. leasing zwrotny lub najem zwrotny. Pierwotny właściciel obiektu, i najczęściej jedyny na jemca powierzchni, sprzedaje swoje udzia ły w nieruchomości nowemu inwestorowi, jednocześnie podpisując z nim długoletnią umowę najmu. Pomimo utraty tytułu włas ności pierwotny właściciel pozostaje jedy nym fizycznym użytkownikiem. Fundusze zgromadzone w ramach sale&leasebackpo zwalają sprzedającemu na uwolnienie czę ści środków, które może on przeznaczyć na kolejne inwestycje czy rozwój operacyjny.

55 \LOGISTYKA

Magazyny BTS – skala inwestycji w ciągu roku

Najczęściej w grupie najemców zaintereso wanych magazynem budowanym w formu le BTS są te firmy, które z różnych przyczyn nie są już w stanie rozwijać się w obecnej lokalizacji lub dostępna oferta wolnej po wierzchni nie spełnia ich wymagań. Przy czym zdecydowanie częściej obiekt szyty na miarę będzie wybierany przez klientów o ugruntowanej pozycji w swojej branży lub tych zainteresowanych skróceniem łańcu cha dostaw. Na rynku magazynowym nie ma jednoznacznych wytycznych przyjętych dla projektów budowanych w formule BTS,

Przyjmuje się, że liczba projektów BTS w rocznej podaży na polskim rynku magazy nowym zazwyczaj nie przekraczała 20 proc. jego całości. Pewnego rodzaju odejście od tej zasady mogliśmy zaobserwować w czasie pandemii COVID-19, kiedy część inwestorów, licząc się z większym ryzykiem inwestycyj nym, dużą niepewnością rynkową i mniej szą liczbą projektów budowanych spekula cyjnie, zdecydowała się realizować więcej obiektów szytych na miarę. Z perspektywy deweloperów były to zdecydowanie pewniej sze finansowo projekty, w których najemcy spełniali warunki dotyczące minimum 50 proc. wkładu własnego, a przy okazji umowa była zawierana na co najmniej 10 lat. Dlatego na przełomie lat 2021 i 2022 obser wowaliśmy powstawanie, i wciąż jesteśmy tego świadkami, wielu ciekawych inwestycji szytych na miarę. Ubiegły rok był wyjątko wy pod względem liczby projektów wyko nanych w formule BTS/BTO. Wśród dzie sięciu największych budynków oddanych pod koniec ubiegłego roku cztery dotyczyły inwestycji wielkoformatowych. Największy mi były Panattoni BTS Amazon Świebodzin (203 000 mkw. powierzchni użytkowej) oraz Panattoni BTS DHL Supply Chain – Żerniki (105 000 mkw.). W tym roku szczególnie in teresująco zapowiada się ukończenie przez 7R magazynu BTS dla Żabki w Radzyminie o powierzchni 67 000 mkw.

Z kolei po stronie popytu w ubiegłym roku również mogliśmy zaobserwować kilka ciekawych i dużych transakcji dotyczących

AUTOR: MARCIN ŁUKOSZKO, STARSZY DORADCA DS. BTS/BTO W DZIALE POWIERZCHNI PRZEMYSŁOWYCH I MAGAZYNOWYCH W FIRMIE NEWMARK POLSKA StockAdobeNewmark,Fot. Magazyny realizowane na zamówienie, czyli projekty typu BTS (build-to-suit), znacznie zyskują na popularności. Łącznie tego typu obiekty stanowią ok. 30 proc. całkowitych zasobów magazynowych w Polsce, co przekłada się na prawie 7,5 mln mkw. magazynów. Obiekty BTS to jedna trzecia magazynowejpowierzchniw Polsce / 56 LOGISTYKA

N

Najemcy logistyczni czy sieci handlowe wybierają jednak miej sca ze świetnym dojazdem, a więc blisko autostrad, a często także w pobliżu zachodniej granicy, bo w handlu liczy się czas. Te obszary najczęściej są już uzbrojone przez największych deweloperów i dostępne są tam parki magazynowe. Nie za wsze jednak pośpiech we wprowadzaniu się do lokalizacji jest wskazany. Gdy chodzi o specyficzne rozwiązania techniczne, lepiej jest poczekać dłużej na dostosowany do swoich potrzeb magazyn, niż tracić codziennie czas na niezoptymalizowa ną logistykę wysyłek, zwrotów czy pakowania. Dlatego też to właśnie e-commerce króluje obecnie w BTS-ach. Sprawdzone w innych krajach rozwiązania techniczne są przenoszone na polski grunt. Dostosowywanie istniejących budynków często jest niemożliwe lub nieopłacalne.

BTS najczęściej budowany jest z myślą o długim okresie najmu, dlatego firma blisko współpracuje z wynajmującym, aby znaleźć optymalne rozwiązania, które pomogą zadbać o środowisko naturalne, a także obniżą koszty mediów, a w dłuższej perspektywie zapewnią alternatywny dostęp do energii elektrycznej czy wody. Warto na przykład rozważyć

Czas to pieniądz

kompletacyjne typu Goods To Man, gwarantujące kilkukrotny wzrost wydajności operacyjnej. Natomiast firma Hultafors Group w Goleniowie zastosowała system AutoStore, złożony z samobieżnych, odpowiednio zaprogramowanych urządzeń, prowadnic, wind i znacznych rozmiarów struktury, w której towary oczekują na swoją kolej do wysyłki.

Niektórzy najemcy, jak Amazon czy Zalando, potrzebu ją przede wszystkim wyższych budynków. Żabka w swoim centrum logistycznym w Radzyminie, w najwyższej części tzw. high bay, będzie miała halę o wysokości 40 m. Dla firm logistycznych i e-commerce standardem stają się zaawan sowane technicznie wnętrza, gdzie składowanie i kompleto wanie produktów z regałów odbywa się przy pomocy pełnej lub częściowej automatyzacji regałów z wykorzystaniem ro botów. W nowym centrum logistycznym Żabki deweloper za pewni automatyczny transport oraz silos paletowy czy stacje

ajwiększym obiektem tego typu w Polsce jest BTS Amazon Gliwice o powierzchni 210 000 mkw., a na stępnie BTS Amazon Świebodzin (203 500 mkw.) –obydwa magazyny zostały zrealizowane przez Panattoni. To właśnie w województwie lubuskim i dolnośląskim BTS-y rosną jak grzyby po deszczu. Wiąże się to zarówno ze sporymi zasobami gruntów, którymi dysponują de weloperzy, jak i z dobrą infrastrukturą drogową oraz dostępnoś cią pracowników w tych regionach. W budowie znajdują się też kolejne obiekty takie jak BTS Zalando Bydgoszcz (146 000 mkw., Panattoni) czy BTS Radzymin Żabka (67 500 mkw., 7R).

57 \LOGISTYKA

Sieci handlowe szukają czasem nietypowych lokalizacji, gdy zależy im na magazynie obsługującym dostawy do sklepów w konkretnym regionie. Zdarza się też, że najemca potrzebuje wyspecjalizowanej kadry (np. do obsługi maszyn w halach przemysłowych), która zamieszkuje mniej atrakcyjny dla de welopera obszar. Rekrutacja jest z kolei dłuższa przy dużym popycie na pracowników magazynowych w danym regionie.

Powszechnie uważa się, że BTS jest rozwiązaniem drogim, dostępnym tylko dla największych lub najbardziej wyspecja lizowanych najemców. Warto jednak przekalkulować koszty w perspektywie kilkuletniej, biorąc pod uwagę takie kwestie jak wysokość czynszu, wysokość opłat za media, koszt zatrud nienia w danym regionie, koszt dostosowania już istniejących magazynów (w przypadku, gdy najemca chce wprowadzić się do już istniejącego obiektu) czy emisję śladu węglowego, któ rą należy wskazać w raportach ESG i która będzie zyskiwać w przyszłości na znaczeniu.

Rozwiązania szyte na miarę pochłaniają więcej czasu, zwłaszcza, gdy konieczne jest znalezienie gruntu w interesu jącym najemcę regionie. Należy pamiętać, że taki teren trzeba jeszcze uzbroić i uzyskać wszystkie pozwolenia, równolegle skupiając się na fazie projektowania. Ważnym i czasochłonnym etapem jest także sprawdzenie oddziaływania środowiskowego, a więc ustalenie ewentualnych dodatkowych emiterów hałasu, pary czy chemikaliów. Po ukończeniu budowy niezbędny jest również dodatkowy czas na zrobienie testów rozwiązań tech nologicznych wykorzystanych w magazynie, tak aby zadbać o bezpieczeństwo pracowników.

Skala wymaga zasobów ludzkich

W przypadku nietypowych lokalizacji deweloper musi czę sto wykupić grunt, uzbroić go, a gdy infrastruktura drogowa nie jest rozwinięta, nie ma pewności, że znajdzie szybko kolejnego najemcę po zakończeniu umowy najmu. Właściciel zabezpiecza się wtedy długą umową najmu, nawet na 15 lat lub proponuje roz wiązanie BTO (build-to-own), czyli wybudowanie dla najemcy hali na własność.

W największych obiektach BTS dla najemców e-commerce za trudnia się nawet 1,5–2 tys. osób (wyjątek stanowią najbardziej zautomatyzowane obiekty, gdzie potrzeba często kilkukrot nie mniej pracowników przy podobnej powierzchni), dlatego przy magazynie powstają duże powierzchnie socjalne (szat nie, prysznice itd.) oraz biurowe. Ważnym elementem wpły wającym na dobrostan pracowników jest obszerna stołówka, najlepiej wyciszona i z dostępem do światła dziennego. Warto więc już na etapie projektowania magazynu zastosować roz wiązania zwiększające konkurencyjność firmy na rynku pracy.

Aby zadbać o transport pracowników, wymagany jest duży parking (nawet 100 tys. mkw.) zarówno dla samochodów, jak i au tobusów, gdzie każde z miast, z którego pochodzą pracownicy, ma swój peron – prawie jak na dworcach komunikacji publicz nej. Standardowe parki magazynowe nie są w stanie zaoferować takiej powierzchni przed halą.

Magazyn w nietypowym miejscu

Warto kalkulować

/ 58 LOGISTYKA

zwiększenie izolacyjności, co pozwoli zmniejszyć zapotrzebowa nie na ogrzewanie w zimnych miesiącach, a jednocześnie sprawi, że budynek nie będzie się przegrzewał latem. Od kilku lat mon towane są także systemy inteligentnego oświetlenia reagujące na ruch w budynku, a stosując dodatkowo jeszcze żarówki LED, można wygenerować kilkudziesięcioprocentowe oszczędności energii elektrycznej. Wielu wynajmujących proponuje w BTS-ach zastosowanie takiej konstrukcji dachu, która umożliwi instalację paneli fotowoltaicznych. Proponuje się najemcom także pompy ciepła. Warto pamiętać, że poniesienie większych kosztów na początku inwestycji może w kolejnych latach zaowocować spo rymi oszczędnościami, biorąc pod uwagę rosnące koszty energii, zwłaszcza, gdy mowa jest o sortowniach i magazynach mocno zautomatyzowanych.

Budowa budynku szytego na miarę to często ryzyko po stronie wy najmującego, który inwestując środki, musi mieć pewność zwrotu kosztów. Wysokość czynszu zależy przede wszystkim od ceny gruntu pod inwestycję. Drugim aspektem jest analiza atrakcyj ności powstającego BTS-u dla potencjalnych przyszłych najem ców zarówno pod względem lokalizacji, infrastruktury drogowej, jak i samego budynku. Jeśli zastosowano wiele elementów, które później będzie trudno zmodyfikować, tym większe jest ryzyko, że obiektu nie będzie łatwo wynająć powtórnie.

W największych obiektach BTS dla najemców e-commerce zatrudnia się nawet 1,5–2 tys. osób, dlatego przy magazynie powstają duże powierzchnie socjalne (szatnie, prysznice itd.) oraz biurowe.

Ryzyko wynajmującego

Przed podpisaniem umowy na BTS deweloper analizuje także dokładnie sytuację finansową najemcy i może poprosić o zabezpie czenie realizacji umowy np. poprzez wpłatę kaucji czy gwarancję bankową.

Wynajmujący zabezpieczają się także na przyszłość i starają się nie budować magazynów zbyt niskich czy o mocno niestan dardowym kształcie lub rozstawie słupów. Często budynek uszyty na miarę staje się początkiem parku magazynowego dewelopera, tak aby zoptymalizować koszty i zwiększyć atrakcyjność miejsca, by dawało możliwość ekspansji najemcom.

A jak może zabezpieczyć się najemca? Zalecamy skorzystanie z usług doradcy ds. technicznych, który przeprowadzi studium wy konalności, wskaże mocne i słabe strony planowanego projektu, będzie nadzorował proces uzyskania decyzji administracyjnych, dokona analizy kosztów pośrednich i bezpośrednich budowy i na koniec wybierze odpowiedniego generalnego wykonawcę/dewelo pera. Doradca widzi inwestycję w pełnej perspektywie i ma wiedzę rynkową, co zwiększa szanse na szybkie doprowadzenie projektu do końca i wprowadzenie do uszytego na miarę magazynu.

ODPOWIEDZIALNY BIZNES Im większy biznes, tym większa odpowiedzialność / 60 Krok po kroku: jak wygląda certyfikacja ekologiczna budynków od kuchni / 66 Zrównoważone magazyny. Z myślą o środowisku i pracownikach / 72

W roku finansowym 2021 w skali globalnej 11 proc. dostaw do klientów odbyło się przy pomocy zeroemisyjnych środków transportu. Rozbudowujemy także sieć ładowarek do elektrycznych samochodów przy naszych sklepach i centrach handlowych Ingka. Dziś takie ładowarki znajdują się przy każdym sklepie IKEA w Polsce – mówi Agata Czachórska, dyrektorka ds. sustainability w IKEA Retail Polska.

wyłącznie z materiałów odnawialnych lub pochodzących z recyklingu.

do redukcji emisji gazów cieplarnianych w wartościach bezwzględnych o więcej niż emituje cały łańcuch wartości IKEA. Ten cel mamy osiągnąć w 2030 r. Jest on bardzo ambitny i wymaga wielu działań o dużym wpływie, w tym wyjścia poza własne operacje. Oznacza on dla nas inwe stycje w energię odnawialną, podnoszenie efektywności energetycznej naszych bu dynków i działań, współpracę z dostawca mi w celu zwiększenia korzystania z OZE, wzmocnienie zrównoważonego transpor tu, w tym zeroemisyjnych dostaw, a nawet zmianę oferty gastronomicznej w kierun ku roślinnym oraz oferowanie klientkom i klientom rozwiązań pozwalających nie tylko oszczędzać energię, ale również pro dukować ją na własny użytek z odnawial nych źródeł. W IKEA Retail w Polsce oferta instalacji fotowoltaicznych, która obecnie

Im większy biznes, tym odpowiedzialnośćwiększa

AGATA CZACHÓRSKA: Oznacza to bar dzo dużą zmianę w całym łańcuchu war tości IKEA – zarówno jeśli chodzi o cyrku larność, jak i o oddziaływanie na klimat. W przypadku cyrkularności oznacza to zmianę w projektowaniu produktów, uży wanych materiałach, procesach produkcyj nych i logistycznych, aż po miejsca spotkań z klientami i rozwiązania zapewniające ponowne wykorzystanie produktów, któ rych z różnych powodów klienci chcieliby się pozbyć. Globalnie IKEA dąży do tego, by począwszy od 2030 roku, wszystkie ofero wane klientom produkty wykonywane były

W IKEA Retail w Polsce skupiamy się na prewencji powstawania opadów i ograni czaniu tych niepodlegających recyklingowi, inspirowaniu do przedłużania życia produk tów. Naszym priorytetem na najbliższy czas jest rozwój usługi Oddaj i Zyskaj w kierun ku wzmocnienia jej cyrkularnych aspek tów. W ramach tej usługi klienci mogą od sprzedać w naszych sklepach meble IKEA. Następnie produkty te trafiają do naszych działów circular hub, gdzie zyskują szansę na nowy dom i dłuższe życie. Wierzymy, że możemy tę usługę uczynić jeszcze lep szą dla planety i dla naszych klientów oraz klientek.Jeśli chodzi o tzw. climate positi ve (tj. pozytywne oddziaływanie na kli mat) oznacza to, że globalnie IKEA dąży

mbicją IKEA jest stworzenie do 2030 r. biznesu w pełni cyrkularnego oraz pozytyw nie oddziałującego na klimat. Co dokładnie to oznacza?

A

StockAdobeIKEA,Fot.

ROZMAWIAŁA: EWELINA ZEZULA, OMNICHANNEL VOICE

/ 60 ODPOWIEDZIALNY BIZNES

61 \ODPOWIEDZIALNY BIZNES

A.C.: Poza wspomnianymi już inwesty cjami w energię odnawialną Grupa Ingka

prowadzona jest w partnerstwie z firmą E.On Foton, dostępna jest już od 2017 roku. Wspomniane inwestycje w OZE roz poczęliśmy w Polsce wiele lat temu, dzięki czemu od 2016 roku sześć farm wiatrowych Grupy Ingka generuje więcej energii niż fir ma zużywa we wszystkich sklepach IKEA, centrach dystrybucyjnych, centrach han dlowych i biurach w Polsce. Kilka tygodni temu Ingka Investments ogłosiła kolejne in westycje w energię odnawialną w naszym kraju – spółka nabywa w Polsce gotową do budowy farmę wiatrową i park solarny o łącznej mocy 92 MW. Całkowita wartość transakcji wynosi 190 mln euro.

Jak wynika z raportu podsumowującego rok finansowy 2021, na przestrzeni ostatnich pięciu lat Grupa Ingka zwiększyła swoją działalność globalnie o 17,6 proc., przy jed noczesnym zmniejszeniu śladu klimatycz nego o 6,5 proc. Jakie jeszcze działania pod jęli Państwo w tym czasie?

podejmowała i nadal będzie podejmować działania, które umożliwiają zeroemisyj ne dostawy do klientów. W roku finan sowym 2021 w skali globalnej 11 proc. dostaw dotarło do klientów za pomocą zeroemisyjnych środków transportu. Za chęcamy również naszych pracowników oraz osoby odwiedzające nasze sklepy do korzystania ze zrównoważonych rozwią zań transportowych. Rozbudowujemy sieć ładowarek do elektrycznych samochodów przy naszych sklepach i centrach handlo wych Ingka. Dziś takie ładowarki znajdują się przy każdym sklepie IKEA w Polsce. Od 2016 roku rozszerzyliśmy również ofertę roślinną w naszych restauracjach, bi stro i szwedzkich sklepikach z żywnością. W sierpniu 2020 roku do oferty roślinnych dań i przekąsek IKEA wprowadziła kolejną już wegańską alternatywę słynnych klop sików – klopsiki roślinne. Wyprodukowa nie tej wersji wiąże się z pozostawieniem znacznie mniejszego śladu węglowego. Jego wartość stanowi zaledwie 4 proc. śladu węglowego klopsików mięsnych. Do końca 2025 roku połowa wszystkich dań

/ 62 ODPOWIEDZIALNY BIZNES

Dążąc2025 r..dorealizacji celów zrównoważo nego rozwoju, jako Grupa Ingka wraz z gru pą H&M, Kingfisherem oraz Walmartem, zaangażowaliśmy się w kampanię Race to Zero, zainicjowaną na COP26, która ma na celu zapobieganie skutkom zmiany kli matu. W ramach współpracy z agendą ONZ ds. klimatu UNFCCC, ze wsparciem Świa towej Rady Biznesu ds. Zrównoważonego Rozwoju (WBCSD) w imieniu sektora deta licznego, wspólnie zobowiązaliśmy się do

głównych w IKEA będzie oparta na produk tachGruparoślinnych.Ingka we wspomnianym cza sie wprowadzała usługi z zakresu zielonej energii na swoich rynkach, sprawiając, że stała się ona dostępna dla większej liczby osób. Polska była jednym z pierwszych kra jów, w których Grupa wprowadziła ofertę „IKEA. Energia słoneczna dla domu” –kompleksową usługę sprzedaży i montażu paneli fotowoltaicznych. Rozwój tego typu usług to również jeden z ważnych kierun ków rozwoju Grupy, która zobowiązała się je wprowadzić na wszystkich swoich ryn kach do

z nas martwiła zmiana klimatu, w 2019 r. było to 82 proc. W 2021 na pierwszy plan naszych obaw wysunęła się pandemia, a jednak wciąż ponad ¾ z responden tów przyznawała się, że są zaniepokoje ni przedmiotowym zjawiskiem. Ważne jest, że w obydwu badaniach ankietowani wskazują wyraźnie, że największa odpo wiedzialność za podejmowanie działań na rzecz zrównoważonego rozwoju i po wstrzymania zmiany klimatu leży na władzach (rządach i samorządach) oraz na biznesie.Imwiększy biznes, tym większa od powiedzialność. IKEA to duży biznes i nie uchylamy się od tej odpowiedzialności. Wręcz odwrotnie – staramy się podejmo wać różnorakie, takie jak wspomniane wy żej działania, i służyć dobrym przykładem innym, m.in. poprzez różnego rodzaju koa licje jak np. Race to Zero Muszę jednak przyznać, że wraz ze świadomością konsumentów, rosną też wymagania w stosunku do marek, do nas również. Te głosy pojawiają się przede wszystkim w mediach społecznościowych, a także wśród naszych własnych pracow niczek i pracowników, w szczególności tych z młodego pokolenia. I to jest bardzo dobre, bo takie głosy wskazują, co można poprawić, inspirują, stawiają wyzwania, mobilizują do działania. Dla IKEA, z naszą misją tworzenia lepszych warunków co dziennego życia dla wielu ludzi, to szcze gólnie ważne, by się w te głosy wsłuchi wać i na nie odpowiadać. Kilka lat temu na przykład, w odpowiedzi na apele klientek i klientów, pozbyliśmy się plastikowych wypełniaczy w paczkach, w których do starczamy zakupy zamawiane online.

Wierzą Państwo, że nie jest jeszcze za późno na ratowanie środowiska naturalnego?

W dobie rosnącej świadomości klimatycznej i znaczenia działań biznesu na rzecz środo wiska zrównoważone podejście do rozwoju staje się dziś oczywistym wymogiem wobec przedsiębiorców. Z jakim odzewem ze strony klientów spotykają się Państwo?

W roku finansowym 2021, dzięki pracy naszych Działów Jakości i Odzyskiwania Towaru, w sklepach IKEA na całym świe cie udało się uratować ponad 42 mln pro duktów, z czego 32 mln poprzez ponowną sprzedaż, w tym w działach circular hub W 2021 r. zrealizowano również 260 tys. zamówień na części montażowe, dostar czając w sumie 4,2 mln takich części, co umożliwiło naprawę produktów, by służy ły dłużej.

Konsumenci „głosują” również, doko nując wyborów zakupowych. Dziś ponad

A.C.: Badania takie jak Ziemianie Atakują czy nasz własny Climate Action Reasearch (CAR), który prowadzimy już od kilku lat wspólnie z GlobeScan, wyraźnie wska zują na rosnącą świadomość istnienia zmian klimatu. Coraz większy odsetek osób mieszkających w Polsce uznaje też fakt, że zmiana klimatu jest wywołana działalnością człowieka – jak wskazuje CAR w roku 2017 było to 83 proc., a w 2019 i 2021 – 88 proc. W 2017 roku 63 proc.

A.C.: Na dbanie o planetę nigdy nie jest ani za wcześnie, ani za późno. Po prostu trzeba działać! Naukowcy są zgodni: przed nami decydująca dekada. Dlatego każde drobne działanie ma znaczenie, bo każdy ułamek stopnia, o jaki uda powstrzymać się rosnącą temperaturę, kreuje zmianę i ma wpływ na jakość naszego życia i ży cia naszych dzieci oraz kolejnych pokoleń.

Z pewnością musimy działać we wszystkich obszarach gospodarki i życia społecznego, z uwzględnieniem rzetelnej

63 \ODPOWIEDZIALNY BIZNES

1/3 wartości sprzedawanych przez IKEA Retail w Polsce produktów stanowią te, które klasyfikujemy jako bardziej przy jazne dla ludzi i planety. Wsłuchując się w powszechne opinie mówiące o tym, że zrównoważone życie jest drogie i skom plikowane, prezentujemy i oferujemy w naszych kanałach proste rozwiązania w przystępnych cenach, które takie życie umożliwiają i ułatwiają. Przykładem takie go rozwiązania jest wspomniana wcześniej usługa Oddaj i Zyskaj. Angażując naszych klientów, przedłużamy cykl życia produk tów i wspólnie dokładamy małą cegiełkę do ograniczenia zużycia zasobów.

W roku finansowym 2021, dzięki pracy naszych

podjęcia wszelkich działań zmierzających do zatrzymania kryzysu klimatycznego, a także zachęcamy inne firmy do przyjmo wania strategii redukcji emisji dwutlenku węgla zgodnie z celem ONZ, czyli utrzy mania globalnego ocieplenia w granicach limitu 1,5°C.

Działów Jakości i Odzyskiwania Towaru w sklepach IKEA na całym świecie udało się uratować ponad 42 mln produktów, z czego 32 mln poprzez ponowną sprzedaż, w tym w działach circular hub.

edukacji klimatycznej. Między innymi dlatego w zeszłym roku zaangażowaliśmy się w kampanię „TAK! dla edukacji klima tycznej”. Wspólnie z partnerami: Młodzie żowym Strajkiem Klimatycznym, Polskim Klubem Ekologicznym Okręgu Mazowie ckiego, UN Global Compact Network Po land i Onet.pl apelowaliśmy o uzupełnienie podstawy programowej w szkołach o rze telną edukację klimatyczną. Na nasz apel odpowiedziało ponad 60 tys. osób, które mają świadomość, że budowanie odpowie dzialnych społecznie postaw jest niezbędne w obliczu wyzwań, z którymi muszą zmie rzyć się obecne i przyszłe pokolenia.

/ 64 ODPOWIEDZIALNY BIZNES

W naszym najbardziej tradycyjnym kanale, czyli w sklepach IKEA, wprowa dziliśmy z kolei w ostatnich dwóch latach wiele zmian, tak aby mogły one również spełniać funkcję punktów realizujących za mówienia online, oferować usługi zdalne go planowania. Przebudowaliśmy i wciąż wprowadzamy usprawnienia na stronie IKEA.pl, wdrożyliśmy Aplikację Mobilną IKEA. Te wszystkie działania przyniosły wzrost udziału sprzedaży online w cał kowitej sprzedaży do poziomu 29 proc. w roku finansowym 2021 w porównaniu do 20 proc. w roku poprzednim.

A.C.: Rozpoczynając rok finansowy 2021 z jednej strony zakładaliśmy, że będzie to okres niepewności spowodowanej pan demią COVID-19 oraz ryzykiem pojawie nia się kolejnych lockdownów, a z drugiej strony wierzyliśmy, że będzie to także czas nowych szans i możliwości. Z perspekty wy czasu widzimy, jak bardzo przyspieszy liśmy transformację cyfrową naszej firmy i rozwój wielokanałowości, włączając w to kanał online i zupełnie nowe dla nas for my sprzedaży, jak zakupy „Na żywo”, które prowadzimy na Facebooku.

Jak pandemia wpłynęła na Państwa strate gię rozwoju? Jakie główne zmiany w skle pach IKEA zaszły w tym czasie?

Przed nami kolejne inicjatywy związa ne z lepszą dostępnością towaru oraz wy godą zakupów, takie jak nowe możliwości związane z usługą dostawy czy wdrażana obecnie usługa Skanuj i Płać, dzięki której klienci mogą szybciej dokonywać płatno ści, skanując wybrane produkty w sklepie za pomocą telefonu i Aplikacji Mobilnej

Jakie największe wyzwania czekają na Pań stwa w najbliższych miesiącach?

IKEA. Testujemy również nowe kioski do samodzielnych zakupów m.in. w sklepie IKEA w Lublinie oraz w Szczecinie. To nowy typ kas samoobsługowych w obsza rze IKEA Food, które umożliwiają klientom wygodne i bezpieczne, samodzielne zama wianie i płacenie w obszarach sprzedaży żywności IKEA.

A.C.: Już od dłuższego czasu istotne prob lemy z przepustowością globalnego syste mu transportu morskiego są wyzwaniem dla wszystkich firm korzystających z tej formy transportu surowców i produktów. Utrzymujące się zakłócenia w przewozie towarów, zatory w portach i historycznie wysoki popyt spowodowały ogranicze nia i wyzwania w prowadzeniu naszej

Przebudowaliśmy i wciąż wprowadzamy usprawnienia na stronie IKEA.pl, wdrożyliśmy Aplikację Mobilną IKEA. Te wszystkie działania poskutkowały wzrostem udziału sprzedaży online w całkowitej sprzedaży do poziomu 29 proc. w roku finansowym 2021 w porównaniu do 20 proc. w roku poprzednim. Agata Czachórska, dyrektorka ds. sustainability w IKEA Retail Polska

działalności biznesowej. Dalsze niedogod ności związane z zakłóceniami w trans porcie międzynarodowym, w tym te spo wodowane występowaniem przypadków COVID-19 w Chinach i wojną w Ukrainie, mają wpływ na dostępność produktów i dostawy. Robimy wszystko, co w naszej mocy, by zapewnić naszym klientom do stęp do jak największej liczby produktów IKEA, ale sytuacja międzynarodowa ma również ogromny wpływ na nasz biznes.

Niewątpliwie ogromną szansą dla IKEA, w związku z rosnącą inflacją i pogar szającą się ogólną sytuacją ekonomiczną, będzie nasza oferta dostępnych wieloka nałowo, przystępnych cenowo, zrówno ważonych produktów oraz rozwiązań i usług, które pozwalają nie tylko żyć lepiej i wygodniej, ale również bardziej oszczęd nie. Takim przykładem niech będą krany z funkcją oszczędzania wody, inteligentne oświetlenie, zasłony pozwalające na lepszą regulację temperatury, usługi związane z zieloną energią, energooszczędny sprzęt AGD i wiele innych.

W związku z naszym strategicznym celem wywierania pozytywnego wpływu społecznego ważne zadanie czeka nas w za kresie niesienia pomocy humanitarnej na wypadek kolejnych potencjalnych potrzeb związanych z wojną w Ukrainie. Również w prowadzeniu działań, które pomogą osobom z doświadczeniem uchodźczym osiąść w naszym kraju i budować nowy bezpieczny dom. Dlatego już dziś możemy

65 \ODPOWIEDZIALNY BIZNES

powiedzieć, że będziemy kontynuować nasz program „Razem w trosce o dom”, który współtworzymy i prowadzimy od dwóch lat wspólnie z Fundacją Ocalenie i Fundacją Da jemy Dzieciom Siłę. Ma on na celu tworzenie lepszego i bardziej bezpiecznego domu dla tych, którzy go nie mają lub go utracili.

Krok po kroku: jak wygląda certyfikacja ekologiczna budynków od kuchni

Ostatnimi czasy można zaobserwować znaczący wzrost świadomości ekologicznej, a pojęcie zrównoważonego rozwoju coraz częściej odgrywa kluczową rolę w branży nieruchomości. Nic dziwnego – to właśnie sektor nieruchomości ma ogromny wpływ na środowisko naturalne, pozyskiwanie surowców, społeczności i nasz tryb życia.

TEKST: JW+A

JW+AAdobeStock,Fot. / 66 ODPOWIEDZIALNY BIZNES

Unia Europejska od 2015 r. wdraża kolejne dyrektywy związane z Europejskim Zielonym Ładem, nakładając na przedsiębiorstwa cykl zmian i oczekiwań, do których muszą się dostosować. Tym sposobem nowe prawa unijne dotykają każdego gracza na rynku nieruchomości.

Czym jest zielone budownictwo i dlaczego jest konieczne?

Proces budowlany składa się z wielu złożonych eta pów, począwszy od pozyskiwania zasobów poprzez transport, produkcję, i kończąc na placu budowy. Wszystkie tego typu działania generują ślad węglo wy, towarzyszy im produkcja szkodliwych odpadów, przez co w efekcie zmieniają najbliższe otoczenie. Społeczności oczekują natomiast zaangażowania na rzecz środowiska, zatem oferowane obiekty muszą być dopasowane zarówno do wyzwań związanych z ekologią, jak również do potrzeb użytkownika koń cowego. Dlatego zrównoważone budownictwo to już nie tylko popularny trend, ale nowa, rozsądna i ekonomiczna forma pro wadzenia biznesu.

Sektor budowlany jest jednym z najbardziej eksploatujących ob szarów pod względem zużycia surowców i zasobów w gospodarce. Odpowiada średnio za około 30 proc. globalnej emisji gazów cie plarnianych i zużywa 50 proc. łącznej światowej produkcji żelaza. Statystyki wskazują również na to, że budynki pochłaniają łącznie 40 proc. energii całkowitej na świecie. Dlatego branża nieruchomo ści odgrywa olbrzymią rolę w procesie dekarbonizacji gospodarki światowej, z którym to zmagają się obecnie władze państwowe, lokalne, firmy i organizacje.

Pojęcie „zielonego budownictwa” można sprowadzić do pro cesu wdrażania w inwestycjach budowlanych takich rozwiązań, które biorą pod uwagę ochronę środowiska naturalnego, a także

W „zielonych budynkach“ zużywa się mniejsze ilości wody i ogranicza powstawanie odpadów, są one także wysoce energo oszczędne i przystosowane do coraz powszechniejszych zmian klimatycznych. Wykorzystują alternatywne źródła pozyskiwania energii i innowacyjne sposoby służące ograniczeniu jej zapotrze bowania. Rynek dąży do neutralności klimatycznej ( net zero), a emisyjność dwutlenku węgla stanowi problem, z którym niemal wszyscy gracze na rynku nieruchomości próbują obecnie skutecz nie walczyć. Dynamicznie zmieniająca się sytuacja pandemiczna, a także zmiany w świadomości najemców i użytkowników spra wiły, że ludzkie zdrowie i bezpieczeństwo mają obecnie wyjątkowo dużeWszelkieznaczenie.wymienione czynniki łączą się w jeden, złożony proces, uwarunkowany kwestiami prawnymi, ekologicznymi, ekonomicznymi i społecznymi. Dzięki temu zielone budownictwo zaczyna być swego rodzaju standardem rynkowym, który realnie wspiera proces rozwiązywania problemów, z którymi muszą obec nie zmagać się firmy i społeczności, a jeszcze szerzej – świat.

Co to jest certyfikacja wielokryterialna?

Podstawowe założenia Sposobem na to, aby zrównoważone budownictwo rozwijało się w sposób ustandaryzowany, są wielokryterialne certyfikacje ekologiczne, szeroko stosowane na całym świecie, a od dekady

67 \ODPOWIEDZIALNY BIZNES

ergonomię zużywania dostępnych zasobów. Możemy wyróżnić trzy filary składające się na podstawę zielonego budownictwa: • ekologia – oddziaływanie na środowisko naturalne, • ekonomia – oszczędność w zużyciu mediów i zasobów, • czynnik społeczny – komfort i podwyższenie jakości funkcjo nowania użytkowników. Należy podkreślić, że takie działania warto planować już na etapie projektowym inwestycji, dzięki czemu uzyskamy optymalny efekt.

Systemy certyfikacji najczęściej sprawdzają efektywność ener getyczną, ekonomiczną oraz wodną budynku. Badają wpływ obiek tu na środowisko naturalne i życie człowieka – w całym cyklu jego istnienia, łącznie z działaniami na placu budowy. Stanowią zbiór kryteriów oceny ustalonych transparentnie i w sposób niezależny przez organizacje odpowiedzialne za utworzenie danego systemu (jednostkiUzyskaniecertyfikujące).certyfikatu

Konsultant przeprowadza zapoznawcze warsztaty w celu omówie nia strategii, określenia wytycznych technicznych, ograniczeń, budżetu, dokumentacji, potencjalnych mierzalnych korzyści czy wpływu certyfikacji na proces najmu i użytkowania obiektu. Efek tem takiej wstępnej analizy może być sprecyzowanie konkretnych kroków i działań, które każda z zaangażowanych stron musi pod jąć, by uzyskać certyfikat.

Ustalenia i wytyczne z fazy I zostają sprawdzone jeszcze raz i wdrażane zgodnie z wymogami technicznymi danego systemu certyfikacji. Często dodatkowym, ale niezwykle istotnym momen tem, jest przeprowadzenie analiz eksperckich (dotyczących np. efektywności energetycznej obiektu), które wspomagają proces inwestycyjny, ale także pomagają podjąć najkorzystniejsze decyzje ekonomiczne i ekologiczne.

Etap IV

również i w naszym kraju. Najpopularniejsze formy ekologicznej certyfikacji komercyjnej budynków w Polsce to systemy BREEAM i LEED. W ostatnim czasie na popularności zyskuje także certyfikat WELL, który skupia się głównie na dobrostanie użytkowników budynków.Certyfikacja wielokryterialna to kompleksowy system oceny budynków, począwszy od projektu, poprzez proces budowy aż po sposób funkcjonowania nieruchomości w przyszłości. Zawiera opracowany zestaw mierników jakościowych, będących przykła dem rozwiązań do wdrożenia, a jej stosowanie jest dobrowolne.

Proces certyfikacyjny najkorzystniej rozpocząć na możliwie najwcześniejszym etapie inwestycji, by móc wdrożyć zielone roz wiązania już podczas powstawania projektu i podejmowania fun damentalnych decyzji. Można wyróżnić cztery najważniejsze etapy:

Certyfikacja vs. legislacja UE

Dzięki zmieniającym się uwarunkowaniom prawnym czy wzrasta jącej świadomości społeczeństwa możemy zaobserwować rosnącą liczbę obiektów wznoszonych w sposób zrównoważony. Podjęcie działań mających na celu pozyskanie zielonego certyfikatu dla obiektu świetnie wpisuje się w zamierzenia Europejskiego Zielo nego Ładu oraz unijnej taksonomii.

BREEAM lub LEED przez dany budynek stanowi filar obiektywnego potwierdzenia dobrej jakości funkcjo nowania nieruchomości i ograniczania jej szkodliwego wpływu na środowisko.

Jak wygląda proces certyfikacji? W ujęciu ogólnym kryteria i założenia certyfikatów wielokryterial nych są do siebie bardzo zbliżone. Różnica pojawia się w złożoności procesu i czasie jego trwania. Podczas procesu certyfikacji LEED, BREEAM i WELL można wyróżnić charakterystyczny czynnik, który polega na ścisłej współpracy na linii:

Etap II

Gdy projekt jest już dopracowany, konsultant może wystąpić do jed nostki certyfikującej o ocenę designstage. Dzięki wykonaniu tego kroku uzyskujemy potwierdzenie obrania odpowiedniej strategii i kierunku działań. W systemie certyfikacji LEED istnieje możli wość zdobycia tzw. precertyfikatu.

Lista interesariuszy zaangażowanych w proces certyfikacji każde go budynku jest długa. Jest to spowodowane m.in. działaniami zwią zanymi z lokalizacją obiektu, projektem, dostępnością usług, analizami technicznymi i doradztwem w kluczowych aspektach, wpływającymi na wskaźniki zużycia mediów. Sposób współpracy i efektywna komu nikacja zainteresowanych stron stanowią często kluczowy czynnik podczas procesu uzyskiwania certyfikatu. Dużą rolę w całym proce sie odgrywa konsultant zewnętrzny ds. certyfikacji, który nie tylko dba o techniczne aspekty, lecz nierzadko jest łącznikiem pomiędzy osobami, które posiadają istotne informacje dotyczące budynku.

Etap I

Etap III

Kolejnym krokiem jest wdrożenie zaleceń podczas prac budowla nych. Sprawdzane są parametry wykorzystywanych materiałów, wpływ prowadzonych działań na środowisko naturalne i sposób organizacji pracy. Zebrana dokumentacja jest przekazywana do jednostki certyfikującej. Pomyślna weryfikacja kończy się uzy skaniem certyfikatu.

Inwestor/ KonsultantWykonawcaZespółInwestor/deweloperDeweloperProjektowyZespółprojektowyWykonawcaDs.CertyfikacjiKonsultantds.certyfikacji4213 / 68 ODPOWIEDZIALNY BIZNES

Unijna taksonomia zawiera zestaw technicznych kryteriów do oceny inwestycji, które można uznać za zrównoważone wzglę dem środowiska. Obiekty z ekologicznym certyfikatem stanowią jej podstawę. Biorąc pod uwagę wskaźnik zużywanej energii przez sektor budowlany w odniesieniu do pozostałych części gospodar ki, dbałość o efektywność energetyczną i ograniczenie emisji CO2 budynków jest fundamentalnym procesem.

Korzyści ekonomiczne Certyfikacja wielokryterialna niesie za sobą niepodważalną wartość ekonomiczną. Wprowadzenie rozwiązań związanych z efektywnością i bezpieczeństwem energetycznym oraz dekar bonizacją jest efektem postępujących zmian w prawodawstwie

Jerzy Wójcik, CEO JW+A

Czynnik raportowania niefinansowego stanowi coraz ważniej szy aspekt decyzyjny wśród inwestorów. Spełnienie narzuconych kryteriów i wytycznych, w zależności od systemu certyfikacji, jest potwierdzeniem zastosowania odpowiedzialnych rozwiązań za równo środowiskowych, jak i społecznych. Dzięki temu spełnienie kryteriów ESG (Environmental, Social, Corporate Governance) jest zdecydowanie łatwiejsze.

podczas budowy czy wykończenia obiektu, nie powinny zawierać szkodliwych substancji. Takie restrykcje od dawna możemy zna leźć w certyfikacjach wielokryterialnych, np. BREEAM lub LEED.

Zgodnie z wytycznymi taksonomii budynki, które mają być kwalifikowane jako zrównoważone, powinny mieć w swoim wypo sażeniu wodoszczelną armaturę, zaś materiały, które zostały użyte

Wnioski płynące z certyfikacji i najpopularniejsze ekorozwiązania

Spełnienie wymagań certyfikacji wielokryterialnej w połączeniu z ESG oraz taksonomią daje pełen wachlarz możliwości i korzyści – zarówno ekologicznych, jak i ekonomicznych. Do zagadnienia zrównoważonego rozwoju należy podejść holistycznie. Istnieje bowiem szereg ważnych obszarów, takich jak inkluzywność, czyli dostosowanie do różnych grup użytkowników, otwarcie budynków na lokalną społeczność czy wielofunkcyjność obiektów. Takie elementy znajdują się od dawna w systemach certyfikacji ekologicznych. Pomagają one przedsiębiorcom szybciej i skuteczniej dopasować się do nowych regulacji unijnych. Sytuacja na rynku energetycznym skłoniła inwestorów do poszukiwania zamiennych i wydajnych rozwiązań. Coraz częściej stawiają oni na źródła energii odnawialnej z naciskiem na zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego obiektom. To bezpośrednia odpowiedź na zmiany w prawodawstwie i pogłębiające się skutki zmian klimatycznych.

Kategorie oceny BREEAM biorą też pod uwagę czynniki spo łeczne, tj. komfort użytkowników pod względem ilości powietrza czy dostępność środków komunikacji. Taksonomia dopracowuje mierzalność kryteriów technicznych do oceny inwestycji, tak by móc uznać ją za zrównoważoną pod względem społecznym.

69 \ODPOWIEDZIALNY BIZNES

Wielokryterialna certyfikacja budynków to wciąż popularna prak tyka rynkowa w Polsce. W ostatnim czasie rynek magazynowy mocno napędziła branża e-commerce. W związku z czym zapotrze bowanie na powierzchnie magazynowe do obsługi e-commerce zwiększyło się skokowo.

Wpisanie w standardy ESG i taksonomii Posiadanie certyfikatu ekologicznego stanowi podstawę do szyb szego i łatwiejszego dostosowania się do nowych regulacji, które powstają na gruncie prawa unijnego.

Korzyści społeczne Wartość certyfikatów odczują również użytkownicy obiektów. Miejsca, które są dobrze przystosowane do potrzeb najemców, cie szą się większą popularnością. Mierniki jakości powietrza oraz wody mają na celu zadbać o zdrowie użytkowników. Szereg innych udogodnień, jak np. ładowarki do, samochodów elektrycznych, ścieżki rowerowe czy zielone otoczenie z miejscem do odpoczynku to elementy wpisujące się w strategię zrównoważonego rozwoju, które powoli stają się dla najemców standardem.

LEED Gold dla III etapu platformy logistycznej FM Logistic w Będzinie Świadomość ekologiczna inwestorów obiektów przemysłowo -magazynowych działających na polskim rynku ciągle wzrasta. Zespół doradczy JW+A wspierał generalnego wykonawcę – NG CONCEPT – podczas procesu certyfikacji III etapu budowy platformy FM Logistic w Będzinie w zakresie hali magazynowej oraz budynku biurowego. Zrównoważone budownictwo mocno wpisuje się w dłu gofalową strategię inwestora. Rozbudowa platformy logistycznej FM Logistic zakończyła się uzyskaniem przez obiekt certyfikatu LEED na poziomie Gold. Jest to już trzecia z kolei certyfikacja dla tej lokalizacji w systemie LEED, ale pierwsza, która dzięki doradztwu i ścisłej współpracy zaangażowanych stron, uzyskała tak wysoką notę – 69

10-letnie doświadczenie, multidyscyplinarny zespół i komplekso wość usługi uczyniły z JW+A w 2021 roku lidera rynku certyfikacji BREEAM w Polsce.

W obiekciepunktów.zastosowano armaturę ograniczającą zużycie wody pitnej do celów sanitarnych, czego wynikiem jest zredukowanie zapotrzebowania budynku na wodę o ponad 50 proc. Podobnie jak w poprzednich etapach inwestycji, budynki wyposażono wyłącz nie w oświetlenie LED z automatyczną regulacją i sterowaniem, co wraz z innymi strategiami zapewniło redukcję zużycia energii aż o 29,4 proc. Znakomita większość materiałów użytych do budowy posiada deklaracje środowiskowe, uzyskano też odzysk odpadów budowlanych na poziomie 88 proc. Wybrano także niskoemisyjne materiały wykończeniowe, gwarantujące użytkownikom komfort, potwierdzony testami jakości powietrza. W celu ograniczania emisji zanieczyszczeń wprowadzono na teren obiektu transport publiczny oraz specjalne miejsca parkingowe dla pojazdów współdzielonych, niskoemisyjnych i rowerów.

i reakcji biznesu na pogłębiające się zmiany klimatu. Pompy cie pła, podwyższona izolacyjność termiczna fasad, zastosowanie ogniw fotowoltaicznych PPV czy oświetlenie LED to powszechne rozwiązania, po które inwestorzy chętnie sięgają, a które po magają w późniejszym obniżaniu kosztów eksploatacyjnych inwestycji.

/ 70 ODPOWIEDZIALNY BIZNES

Studium przypadku

Przez ten czas firma doradcza JW+A pomagała swoim klien tom przejść przez wiele procesów certyfikacji BREEAM i LEED za równo dla budynków projektowanych, jak i istniejących. Ponad

Cały projekt wzbogacił się o szereg udogodnień wraz z zapleczem socjalno-biurowym oraz infrastrukturą logistyczno-techniczną. Za stosowane rozwiązania miały na celu podniesienie wydajności ener getycznej obiektu oraz zwiększenie komfortu użytkowników. Teren inwestycji posiada infrastrukturę komunikacyjną, a w trosce o ogra niczenie emisji CO2 promowane są alternatywne środki komunika cji. Przed obiektem powstały też wiaty rowerowe wraz ze stacjami naprawczymi oraz szatnie dla rowerzystów ze strefą prysznicową. Na terenie budowy zastosowano recykling i segregację odpadów oraz ustawiono zbiornik retencyjny na wodę opadową.

W 2011 roku założył JW+A, firmę doradczą zajmującą się zrównoważo nym rozwojem w sektorze nieruchomości. Firma jest jednym z pionierów w dziedzinie zielonego budownictwa i certyfikacji środowiskowej dla de weloperów, wykonawców, właścicieli budynków i najemców w Europie JW+A pomagaŚrodkowo-Wschodniej.przedsiębiorstwom z branży nieruchomości zmniejszać ich wpływ na środowisko, a jednocześnie budować wartość ekonomicz ną i społeczną na etapie projektowania, budowy, eksploatacji i transakcji nieruchomości komercyjnych.

71 \ODPOWIEDZIALNY BIZNES

Określa się, że rok 2020 to moment wkroczenia i dużego od działywania ESG na sektor nieruchomości. Na zachodzie Europy i w Stanach Zjednoczonych ESG cieszy się coraz większą popular nością. Według przeprowadzonych badań niemal 90 proc. przed stawicieli rynku twierdzi, że działania zgodne ze strategią ESG są znaczącym czynnikiem sukcesu marki.

Jerzy Wójcik przez lata zbudował firmę liczącą ponad 55 specjalistów, która stała się liderem certyfikacji BREEAM w Polsce i jedną z wiodących firm w zakresie zrównoważonego rozwoju dla sektora nieruchomości w Europie Środkowo-Wschodniej.

Dzięki wdrożeniu zaleceń specjalisty przestrzeń wokół hali wypełniono nasadzeniami, tak by współgrała z otaczającą przy rodą. Warto wspomnieć, że na terenie obiektu zostały zasadzone gatunki rodzime. Z kolei w trosce o podwyższenie świadomości użytkowników zostały zamontowane tablice edukacyjne opisujące zastosowaną bioróżnorodność.

Czas ESG

BREEAM Excellent dla hali LOOGIC Park Radomsko Firma FB Antczak została głównym wykonawcą hali magazynowej o łącznej powierzchni 54 tys. mkw., powstałej na terenie LOOGIC Park Radomsko. Przedsięwzięcie zakończyło się uzyskaniem certyfikatu BREEAM na poziomie Excellent z wysokim wynikiem 73,51 proc. Obiekt został przekazany najemcy – operatorowi sieci JYSK.

Celem w JW+A jest wywarcie trwałego i pozytywnego wpływu na środo wisko, ostatecznie przekształcając rynek nieruchomości tak, aby realnie zmniejszyć wpływ budynków i działań budowlanych na środowisko. Wszystkie strategiczne decyzje związane z rozwojem firmy są więcdo stosowane do tego nadrzędnego celu.

CEO JW+A, LEED AP BD+C, BREEAM AP, WELL AP, BREEAM International and In-Use Assessor, WELL AP, architekt IARP

Nie ma już zatem odwrotu. Powszechne stosowanie rozwiązań sprzyjających ochronie środowiska naturalnego z czasem będzie musiało znaleźć swoje odzwierciedlenie w każdym biznesie – nie tylko nieruchomościach i budownictwie.

Doświadczenie Jerzego Wójcika w roli konsultanta zielonego budowni ctwa (LEED, BREEAM i WELL) obejmuje projekty o łącznej powierzchni ponad 1 000 000 mkw. W tym budynki z certyfikatami LEED Platinum oraz BREEAM Outstanding nominowane do nagród BREEAM Awards w roku 2018 i 2019.

są nakładane przez Unię Europejską na przedsiębiorstwa. Certyfikacja stanowi zaś solidną podstawę, by kontynuować podążanie ścieżką zrównoważonego rozwoju, którą obiera świadomie coraz więcej firm.

Bez wątpienia rynek nieruchomości jest coraz bardziej świadomy faktu, że certyfikacja wielokryterialna niesie za sobą wartość eko nomiczną, prawną i społeczną. Zastosowane zielone rozwiązania w budynkach przekładają się także na komfort i zdrowie użytkow ników, które są coraz ważniejszym aspektem podczas budowania przewagi konkurencyjnej firm. Żyjemy w czasach dynamicznych zmian, obserwując zmiany w prawodawstwie i wymaganiach, które

JERZY WÓJCIK,

Jeden z pierwszych akredytowanych specjalistów LEED w Polsce.

wydajni.AUTOR MAGDALENA WOJTAS, SUSTAINABLE DEVELOPMENT MANAGER, POLSKIE STOWARZYSZENIE BUDOWNICTWA EKOLOGICZNEGO PLGBC JW+APixabay,PLGBC,Fot. / 72 ODPOWIEDZIALNY BIZNES

i pracownikacho środowiskumagazyny.ZrównoważoneZmyślą

Korzyści płynące z budowy magazynu w oparciu o zrównoważony rozwój wykraczają poza odpowiedzialność za środowisko. Zrównoważony magazyn – odpowiednio oświetlony, odpowiednio ogrzewany i neutralny pod względem emisji dwutlenku węgla – sprawi również, że pracownicy będą czuli się bardziej komfortowo i będą bardziej

ODPOWIEDZIALNY

73 \

estaw dobrych praktyk, które należy wdrożyć, aby udoskonalać rynek magazynowy pod kątem zrównoważonego budownictwa, zawarty jest w Poro zumieniu Paryskim i Science Base Targets. Jest też zestawieniem dobrych praktyk, które należy wdrożyć, aby udoskonalać rynek magazynowy pod kątem zrównoważonego budownictwa.

Z punktu widzenia najemców fakt, że zielone rozwiązania wpływają na samopoczucie ich pracowników, jest również istot ny. Zieleń wokół budynku, strefy relaksu, mała architektura, in frastruktura rowerowa sprawiają, że ludzie są bardziej wydajni i zadowoleni w swoim miejscu pracy. Budowanie magazynów w obrębie terenów zurbanizowanych to także nowe miejsca pracy. Ma to znaczenie dla najemców, którym łatwiej znaleźć pracow ników – w tym dobrze wykształconą kadrę. Pamiętać należy, że współczesne obiekty magazynowe to nie tylko składy – służą one

Z

BIZNES

Zielone magazyny Myśląc o ekologii w kontekście magazynów i zrów noważeniu operacji magazynowych, zwykle mówi liśmy o panelach fotowoltaicznych i słynnych już pasiekach zakładanych na dachach centrów dys trybucyjnych. Jednak od pewnego czasu podejście ekologiczne jest coraz bardziej ustrukturyzowa ne, skupiając się na filarach ESG ( Environmen tal, Social Responsibility, corporate governance).

W oparciu o te trzy obszary tworzone są ratingi podmiotów gospodarczych, a kluczowym ele mentem jest właśnie ten wskazujący na zrów noważonyNowoczesnerozwój.łańcuchy dostaw wymagają dywersyfikacji zasobów portfela nieruchomości magazynowych. W wyborze najdogodniejszej lokalizacji magazynu kluczowy jest dostęp do infrastruktury transportowej – autostrad i innych dróg szybkiego ruchu czy też morskich terminali portowych. Niektórzy najemcy stawiają na central ne położenie głównego magazynu. Innym zależy na wzmocnieniu obecności na rynkach regionalnych lub np. oparciu dostaw o transport transgraniczny. Czas pandemii, prowadzący do wzmożonego wzrostu zna czenia e-handlu i usług logistycznych, pokazuje, że zain teresowaniem cieszą się wszystkie formaty: magazyny typu big-box, inwestycje BTS i magazyny miejskie. Według wyliczeń deweloperów działających na polskim ryn ku zastosowanie paneli fotowoltaicznych, zwiększonej izolacji ścian i dachów, oświetlenia LED oraz systemu zarządzania energią zmniej szy zużycie energii w budynkach nawet o 50 proc. Oświetlenie LED wraz z systemem DALI (DigitalAddressableLightingInterface), czyli inteligentnym systemem sterowania oświetleniem, który dostoso wuje natężenie światła do zmieniających się warunków otoczenia, zużywa o 90 proc. mniej energii niż standardowa żarówka. Ładowar ki do samochodów elektrycznych, nasadzenia roślin, łąki kwietne i zielone dachy pozwalają z kolei zmniejszyć emisję dwutlenku wę gla o około 381 ton rocznie dla średniej wielkości magazynu.

Odpowiedzialność deweloperów Dziś magazyny stają się ważnym elementem miejskich czy pod miejskich struktur. Na deweloperach spoczywa odpowiedzialność za jakość, estetykę i użyteczność tych obiektów oraz dążenie do ich neutralności w kwestii wpływu na otaczające środowisko.

/ 74 ODPOWIEDZIALNY BIZNES

także jako biura, przestrzenie produkcyjne, handlowe lub centra badawczo-rozwojowe.

Regulacje prawne

– Rosnąca liczba regulacji prawnych dotyczących kwestii kli matycznych na szczeblu europejskim wymaga implementacji sze reguekorozwiązańz zakresuredukcjiemisjiCO2,zużycia wodyczy oszczędzania energii. Coraz więcej graczy sektora nieruchomości

Aby pozyskać atrakcyjne grunty pod parki logistyczne i maga zyny ostatniej mili, deweloperzy coraz częściej decydują się na in westycje typu brownfield na terenach poprzemysłowych. Wpisują się one w trend budownictwa zrównoważonego i stanowią jeden z ważniejszych elementów polityki inteligentnego i odpowiedzial nego środowiskowo rozwoju miast. Tereny poprzemysłowe w pierw szej kolejności powinny być wskazane w planach rozwoju gmin lub miast jako tereny przewidziane do rewitalizacji. Holistyczna analiza urbanistyczna w tej formie pozwala na efektywne i skuteczne zarzą dzanie dalszymi działaniami projektowymi oraz rewitalizacyjnymi.

W przypadku obiektów zlokalizowanych w miastach lub w ich bezpośrednim sąsiedztwie istniejące sieci transportu publicznego zwykle już funkcjonują i umożliwiają pracownikom łatwy dojazd. Ważne jest, również w kontekście wielokryterialnych certyfikacji, by inwestor zapewnił odpowiednie dojście chodnikiem z parku logi stycznego do najbliższego przystanku komunikacji miejskiej. Nieco inaczej wygląda sytuacja w przypadku parków logistycznych zloka lizowanych w większych odległościach od miast. Najczęściej są one bowiem budowane w obszarach wybranych pod kątem logistyki, a nie kwestii transportu i dojazdu pracowników. Z uwagi na fakt, że najczęściej pracownikami takich obiektów są osoby mieszkające w okolicy parku, jednym z podstawowych sposobów dojazdu pozo staje nadal samochód. Inwestor musi więc zapewnić odpowiednią liczbę miejsc parkingowych dla pracowników parku.

komentuje Jerzy Wójcik, CEO JW+A.

zdaje sobie sprawę, że ich strategie biznesowe powinny uwzględ w ogólnychtyczneniaćkwestiedekarbonizacji.Dodatkowopostępującezmianyklimaoznaczająryzykobiznesowe,którenależybraćpoduwagękalkulacjach.–JerzyWójcik,CEOJW+ADziękisystemomcertyfikacjipoprawiłysięznaczącowarunkipracynabudowachi odpowiedzialnośćwykonawcówzaśrodowiskonaturalnepodczaspracbudowlanych.Segregacjaodpadów,prysznicei zapleczasocjalneczydbanieo sąsiadówtopraktyki,którenastałezmieniłyi będąnadalzmieniaćsposób,w jakipowstająobiektyw Polsce.Corazwięcejpodmiotówreprezentującychróżnegałęziegospodarkiwspierainicjatywyzwiązanez ochronąśrodowiska.Budująonew tensposóbswójpozytywnywizerunek,alerównieżwychodząnaprzeciwoczekiwaniompracownikówi klientów.Przykładamitakiejekoaktywnościsąstacjedoładowaniasamochodów,parkingidlarowerów,kursyekojazdydlapracownikówczyteżfinansowanieprzejazdówsłużbowychz wykorzystaniemcarsharingu.Deweloperzyprzestrzenimagazynowychzauważająpotencjałw uzupełnieniuinfrastrukturyrównieżo stacjedoładowaniasamochodówelektrycznych.Infrastrukturatadajemożliwośćtransportutowaróww oparciuo zeroemisyjnepojazdya dlanajemców,klientówczypartnerówstanowizachętędoużytkowaniaautelektrycznych.Chcączapewnićzielonytransportsamochodamielektrycznymi,należyzwrócićuwagę,skądpochodzienergiadoładowaniatakiegopojazdu.Celw pełniekologicznegotransportumożezostaćosiągniętytylkowtedy,gdyenergiadoładowaniasamochodówbędziepochodziłazeźródełodnawialnych.Dlategow ostatnichlatachobserwujemyzmianyw strategiachbiznesowychzarównoinwestorów,deweloperów,jaki najemców.Dotyczytozarównodługofalowychefektówzwiązanychzezmniejszeniemśladuwęglowego,jaki bieżącychoszczędności.Zatemcorazczęściejnowemagazynyi fabrykirealizowanesązgodniez założeniamizrównoważonegobudownictwa.Najbardziejpowszechnymrozwiązaniemjestcertyfikacjawielokryterialna.Zastosowanerozwiązaniaw magazynachi zielonetechnologiespełniającałąlistękryteriówzgodnychz politykązrównoważonegorozwoju,a tymsamymsąsolidnąpodstawądorealizacjinowychstandardówunijnych.Tojużnietylkokorzyściwizerunkowe,aletakżefinansowe–

Zeskanuj mnie!

Statystyki BREEAM pokazują, że w łańcuchach dostaw nierucho mości magazynowe odpowiadają za nawet 13 proc. emisji gazów cieplarnianych do atmosfery. Fakt ten sprawia, że deweloperzy działający na polskim rynku czują się odpowiedzialni za szerzenie działań proekologicznych i realizację inwestycji wykorzystujących odnawialne źródła energii i nowoczesne technologie w celu zmi nimalizowania wpływu budynków na środowisko.

PERSONALIA

Personalia / 80

Michał Nawrot współpracę z Peakside Capital Advisors rozpoczął jako analityk inwestycyjny, następnie wraz ze zdo bywanym doświadczeniem obejmował kolejne stanowiska w ramach awan sów wewnętrznych. Posiada 12-letnie doświadczenie zdobyte m.in. w Cushman & Wakefield i Colliers International.

Ukończył Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu na kierunku zarządzanie o specjalności zarządzanie inwestycjami i nieruchomościami.

Michał Nawrot awansował na stanowi sko Head of Investments CEE w Peakside Capital Advisors. Rozbudowa struktur wewnętrznych to istotny aspekt na dro dze do powiększenia portfolio inwesty cyjnego firmy na rynku nieruchomości.

PERSONALIA

Anna Dafna została mianowana na dyrektora finansowego Grupy Atrium, za stępując Ryana Lee, który awansował na stanowisko CEO Atrium European Real Estate. Jednocześnie Anna będzie nadal pełnić funkcję dyrektora zarządzającego tworzonej nowej linii biznesowej firmy poświęconej mieszkaniom na wynajem. Anna Dafna jest związana z Grupą Atrium od 13 lat, a z Atrium Poland od 2014 roku. Zanim w czerwcu 2021 roku została po wołana do zespołu zarządzającego grupą, pełniła funkcję dyrektora finansowego i zastępcy dyrektora generalnego Atrium Poland. Z kolei przed dołączeniem do Grupy Atrium pracowała w izraelskim oddziale KPMG. Anna Dafna posiada tytuł Executive MBA uzyskany w ramach programu Kellogg – WHU.

AllegroHenderson,&EsotiqMediaMarktSaturn,Atrium,VRG,Savills,Multi,Peakside,Group,MLPŹródła: / 76 PERSONALIA

Agnieszka Góźdź jest odpowiedzialna za komercjalizację parków i pozyskiwanie nowych gruntów w Polsce. Wspiera rów nież wejście MLP Group na nowe rynki w Europie i rozwój firmy. Do zespołu MLP Group dołączyła siedem lat temu. Po siada 16-letnie doświadczenie na rynku powierzchni magazynowych. Przed do łączeniem do MLP Group pracowała jako ekspert dla wiodących firm doradczych z branży nieruchomości, między innymi: Cushman & Wakefield, CA IMMO Real Estate Management Poland, AXI IMMO GROUP, King Sturge. Jest absolwentką Prywatnej Wyższej Szkoły Biznesu i Administracji w Warszawie. Ukończyła również studia podyplomowe z zakresu zarządzania nieruchomościami komer cyjnymi na Politechnice Warszawskiej.

ANNA DAFNA, CFO Grupy Atrium

AGNIESZKA GÓŹDŹ, członek zarządu MLP Group

MICHAŁ NAWROT, Head of Investments CEE w Peakside

KRZYSZTOF

ROY PERTICUCCI, prezes grupy Allegro

JAKUBOWSKI,

Roy Perticucci od 1 września 2022 przejmie obowiązki od Francoisa Nuytsa i obejmie funkcję nowego prezesa i członka zarządu Allegro. Proces suk cesji u europejskiego giganta sektora e-commerce przebiega zgodnie z planem, a w najbliższych tygodniach odchodzący CEO będzie wspierał swojego następcę w dalszym umacnianiu międzynarodo wej pozycji Allegro.

prezes spółki Esotiq & Henderson

Roy Perticucci posiada ponad 20-letnie doświadczenie w zarządzaniu mię dzynarodowymi przedsiębiorstwami e-commerce, jak również duże osiągnię cia w budowaniu międzynarodowych or ganizacji. W latach 2013–2020 zarządzał europejskimi operacjami oraz logistyką w firmie Amazon, równocześnie przez pewien czas odpowiadając za te same obszary w Ameryce Północnej. Uprzednio pełnił wysokie funkcje w innych dużych przedsiębiorstwach sektora handlowego, włączając w to Ahold (Albert.nl), Dixon’s oraz Tesco w Europie. Jako development director, a później operations director w Tesco.com nadzorował rozwój naj większej na świecie platformy zakupów z dostawą do domu w czasie jej gwał townego wzrostu. Miał również wkład w uruchomienie pierwszego w firmie dark store Wine Warehouse, a także dostawcy usług internetowych Tesco.net. Swoją karierę zawodową rozpoczynał jako programista w Accenture w Medio lanie, a potem jako konsultant w Boston Consulting Group w Monachium.

Rada Nadzorcza VRG S.A. zdecydowała o powołaniu Łukasza Bernackiego na stanowisko Wiceprezesa Zarządu Grupy ds. segmentu jubilerskiego. Nowy wice prezes to osoba z wieloletnim doświad czeniem w branży. Z grupą VRG S.A. jest związany od lat. W latach 2015–2020 był wiceprezesem i dyrektorem finanso wym W.KRUK. Od lipca 2020 r. do chwili obecnej pełni funkcję prezesa W.KRUK. Teraz będzie ją łączył z zasiadaniem w zarządzie grupy, nadzorując działal ność segmentu jubilerskiego. Łukasz Bernacki objął stanowisko z dniem 7 lipca 2022 r. W latach 2009–2015 pełnił funkcję wiceprezesa zarządu i dyrektora finansowego, a następnie prezesa Deni Cler. Jest absolwentem Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, studiował rachunkowość.

ŁUKASZ BERNACKI, wiceprezes zarządu grupy VRG ds. segmentu jubilerskiego

Od 1 lipca br. Krzysztof Jakubowski pełni funkcję prezesa zarządu Esotiq & Hender son S.A. Zastąpił on na tym stanowisku Adama Skrzypka, który przeszedł do rady nadzorczej Strategicznymspółki.celem Esotiq & Henderson jest stały i zrównoważony rozwój. Od wielu lat konsekwentnie spółka podąża drogą ewolucji, a nie rewolucji. Najlep szym tego dowodem jest zmiana, jaka na stąpiła na stanowisku prezesa. Krzysztof Jakubowski jest związany z marką Esotiq & Henderson nieprzerwanie od 1999 roku. W latach 1999–2010 jako dyrektor ds. sprzedaży brandów Esotiq i Hender son z powodzeniem zarządzał zespo łem przedstawicieli handlowych na rynku tradycyjnym (hurt, detal i sieci handlowe). Jednocześnie brał czynny udział w budowaniu i zarządzaniu siecią salonów Esotiq. Współtworzył także specjalistyczne oprogramowanie informatyczne wspierające sprzedaż. Od stycznia 2011 roku Krzysztof Jakubowski pełnił funkcję członka zarządu Esotiq & Henderson S.A.

77 \PERSONALIA

Head of Technical Operations & Project Management w Multi Poland

EMILIA PAWLAK, dyrektor działu w MediaMarktSaturnzakupuPolska

Jako Head of Technical Operations & Pro ject Management Krzysztof Wieczorek będzie odpowiedzialny za zarządzanie projektami CAPEX oraz rozwój projektów przebudowy i modernizacji. Ma 15-letnie doświadczenie zawodowe, z czego 14 lat pracował przy projektach dotyczących głównie nieruchomości komercyjnych w Polsce i za granicą. Jego portfolio obej muje m.in. 44 obiekty handlowe. Był od powiedzialny za zarządzanie budowami, przebudowami, modernizacjami i remon tami m.in. dużych galerii handlowych. Krzysztof jest inżynierem budownictwa, ukończył również studia w zakresie zarządzania nieruchomościami.

KRZYSZTOF WIECZOREK,

Do zespołu MediaMarktSaturn Polska dołączyła Emilia Pawlak, która z dniem 1 lipca br. objęła funkcję dyrektora działu zakupu. W ramach realizacji swoich zadań będzie zarządzała zakupami oraz planowaniem popytu.

gerem, specjalizującym się w obsłudze inwestorów w regionie Dolnego Śląska. Przed dołączeniem do Savills była dyrek torem w firmie zarządzającej największą w Polsce specjalną strefą ekonomiczną – WSSE Małgorzata(Wałbrzych).maponad 10-letnie do świadczenie w pozyskiwaniu zagra nicznych inwestorów lokujących kapitał w południowo-zachodniej Polsce. W trak cie swojej kariery zawodowej ściśle współpracowała m.in. z Polską Agencją Inwestycji i Handlu (PAiH), przyczynia jąc się do sprowadzenia do Polski lub ekspansji na polskim rynku producentów największych międzynarodowych marek z sektora elektroniki użytkowej, motory zacji czy nowych technologii.

Emilia Pawlak ma wieloletnie doświad czenie w handlu online i offline, które zdobyła na stanowiskach kierowniczych m.in. w Empik S.A., DOZ S.A., Natura Sp. z o.o. i Jeronimo Martins Polska S.A. Dzięki jej fachowemu wsparciu Media MarktSaturn Polska będzie skutecznie kontynuować rozwój w ramach strategii Emiliaomnichannel.Pawlak jest absolwentką finansów i bankowości na Akademii Ekonomicznej w Poznaniu oraz zarządzania na Uniwer sytecie Lizbońskim (Portugalia), gdzie rozpoczęła karierę zawodową od pro gramu stażowego w Jeronimo Martins. Ukończyła też studia podyplomowe na kierunku marketing online na Akademii Leona Koźmińskiego.

Do polskiego oddziału Multi Corporation, jednej z największych firm zarządzania nieruchomościami komercyjnymi w Eu ropie, na stanowisko Head of Technical Operations & Project Management dołą czył Krzysztof Wieczorek. Multi zarządza ponad 80 nieruchomościami w 13 krajach Europy i w Turcji – o łącznej powierzchni 3 mln mkw. GLA i 5 mld euro wartości aktywów. W Polsce firma zarządza sześcioma centrami handlowymi i dwo ma biurowcami o łącznej powierzchni 346 tys. mkw. GLA.

Firma doradcza Savills wzmacnia zespół ekspertów odpowiadających za usługę Industrial Services Hub na Dolnym Śląsku. Do regionalnego oddziału firmy we Wrocławiu dołączyła Małgorzata Włochal, która zajmie się kompleksowym doradztwem dla najemców, deweloperów i właścicieli powierzchni magazynowych. Małgorzata Włochal objęła stanowisko associate w dziale wynajmu powierzch ni magazynowych i przemysłowych. Małgorzata jest doświadczonym mana

AllegroHenderson,&EsotiqMediaMarktSaturn,Atrium,VRG,Savills,Multi,Peakside,Group,MLPŹródła: / 78 PERSONALIA

MAŁGORZATA WŁOCHAL, associate, Savills