Przyroda w grafice zaklęta

Ośrodek Kultury Leśnej w Gołuchowie posiada w swojej kolekcji cenny zbiór eksponatów z dziedziny sztuki. Dużą jego część stanowią grafiki, wśród których wyróżniają się znakomite drzeworyty Jana Wałacha.

W zbiorach muzealnych OKL znajduje się kilkanaście drzeworytów Wałacha. Są to prace bardzo perfekcyjnie wykonane, w których widać znakomite opanowanie warsztatu. Tematycznie związane są one z pejzażem, a także życiem codziennym na beskidzkiej wsi. Ponadto dwie grafiki przedstawiają ciężką pracę w lesie przy zwózce drewna. Artysta doskonale oddaje klimat otaczającej go codzienności, wiernie i bardzo realistycznie przedstawia też przyrodę.

Wałach urodził się w Istebnej-Andziółówce w Beskidzie Śląskim. Po skończeniu gimnazjum rozpoczął naukę w zakopiańskiej Szkole Rzemiosła Artystycznego. Studia kontynuował w krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych, w pracowniach Józefa Mehoffera, Juliana Fałata, Ferdynanda Ruszczyca i Jana Stanisławskiego, oraz w Paryżu. Jego debiutem artystycznym była, w 1904 roku w Mińsku, wystawa rysunku. Później, za sprawą swego mecenasa Jerzego Warchałowskiego, eksponował prace w wielu miejscach w Polsce i za granicą. Wałach był artystą wszechstronnym: oprócz drzeworytów, które przyniosły mu największą sławę, także malował i rzeźbił.

Drzeworyt, jedna z technik graficznych, wymaga dużej biegłości w posługiwaniu się dłutem, a także – z powodu faktu, że operuje jedynie czernią i bielą, a wyrażany jest kreską ciętą na drewnie – syntetycznego spojrzenia na przedstawiany temat. W tej metodzie druku wypukłego matrycą jest deska. Po odpowiednim zabezpieczeniu przed pękaniem i wyszlifowaniu powierzchni artysta nanosi na nią rysunek. Należy pamiętać, że winien być on wykonany w tzw. lustrzanym odbiciu, ponieważ elementy umieszczone na desce po prawej stronie – na odbitce znajdą się po lewej. Po naniesieniu rysunku można przystąpić do wycinania dłutem tych fragmentów, które na gotowej pracy będą białe. Następnie wypukłe elementy pokrywa się farbą drukarską i, po nałożeniu papieru (bibułki japońskiej), kostką drzeworytniczą wykonuje odbitkę. Na końcu twórca sygnuje powstałą pracę (grafikę), przy czym stosuje następującą kolejność: z prawej strony umieszcza swój podpis i datę, po środku – nazwę techniki 10

Jan Wałach, Kwitnąca czereśnia, drzeworyt z cyklu Pejzaż i drzewa (fot. R. Sorek)