2 minute read
Czterdzieści pięć lat hodowli gołuchowskich żubrów
Żubry w gołuchowskiej zagrodzie, 1978 r. (fot. arch. OKL)
Advertisement
W tym roku mija czterdzieści pięć lat od rozpoczęcia hodowli żubrów w Gołuchowie. Pokazowa Zagroda Zwierząt stała się miejscem narodzin ponad stu zwierząt, a jedenaście z nich trafiło do kilku krajów europejskich.
Zagroda z żubrami, oddana do użytku w 1977 roku, była pierwszym obiektem udostępnionym turystom w organizującym się Ośrodku Kultury Leśnej w Gołuchowie. Rok wcześniej Okręgowy Zarząd Lasów Państwowych w Poznaniu wystąpił z jej projektem do Biura Studiów i Projektów LP w Łodzi, gdzie zaopiniowano go pozytywnie. Zagroda wraz z niezbędną infrastrukturą została wzniesiona w błyskawicznym tempie, a z uwagi na jej docelowy styl zakopiański prace wykonywali Górale. W trakcie realizacji projektu przesunięto przepływający nieopodal ciek Giszka, co miało zmniejszyć zagrożenie zatruciem chemikaliami stosowanymi w rolnictwie. Do zagrody doprowadzono linię telefoniczną i elektryczną oraz wodociągi do pojenia zwierząt. Przylegający bez-
pośrednio do niej ogrodzony okólnik o powierzchni blisko 22 hektarów gwarantował zwierzętom miejsce odpoczynku od antropogenicznych bodźców, na jakie są narażone w kontrolowanych warunkach.
Żubry w Gołuchowie są kontynuacją linii białowieskiej, dlatego hodowla od początku prowadzona jest tutaj w oparciu o księgę rodową tej właśnie linii zwierząt, a ich imiona zaczynają się od liter „Po”. Jako pierwsze, w kwietniu 1977 roku, do nowej zagrody trafiły krowy: Polira z Białowieży, Polana i Ponta z Pszczyny oraz byk Plantor ze Smardzewic. Ten ostatni był charakternym samcem o wadze blisko tysiąca kilogramów. I spędzał sen z powiek opiekunom, uszkadzając grodzenie i kilkukrotnie uciekając.
Od tamtego czasu w Pokazowej Zagrodzie Zwierząt hodowano łącznie 121 żubrów (z czego 109 tutaj się urodziło), a obecnie przebywa w niej pięć zwierząt. W styczniu br. krowa Powójka i byk Pogajek – wraz z siedmioma innymi osobnikami z polskich hodowli – z Gołuchowa trafiły do nowo utworzonej zagrody w hiszpańskiej Segowii. Warto bowiem wiedzieć, że żubry, z uwagi na niską zmienność genetyczną, są bardzo podatne na choroby, a wymiana osobników pomiędzy różnymi ośrodkami, zarówno w Polsce, jak i za granicą, ma za zadanie stworzenie metapopulacji, czyli wielu rozproszonych i odizolowanych od siebie stad. Dlatego w minionych latach nasze zwierzęta trafiły również do Danii, Francji, Czech i Niemiec. Na przestrzeni kilkudziesięciu lat czterdzieści cztery gołuchowskie żubry powędrowały też do trzynastu hodowli krajowych – najwięcej do Nadleśnictwa Borki (RDLP w Białymstoku) i zoo w Poznaniu.
Pokazową Zagrodę Zwierząt od 2011 roku odwiedza średnio 115 tys. turystów w roku. Jest to dowód na to, że największy lądowy ssak Starego Kontynentu to magnes dla zwiedzających. Oprócz funkcji hodowlanej (w 1997 roku infrastrukturę powiększano kolejno o kwatery z danielami, konikami polskimi i dzikami) Zagroda jest nieodłącznym elementem edukacji przyrodniczo-leśnej prowadzonej przez OKL.
Ośrodek Kultury Leśnej w Gołuchowie jest beneficjentem trzech projektów rozwojowych, których cel to, ogólnie rzecz biorąc, poprawa warunków bytowania hodowanych żubrów. Pierwszy z nich, realizowany w latach 2010–2014, nosił nazwę „Ochrona ex situ żubra Bison bonasus w Polsce”. Kolejne przedsięwzięcie – „Kompleksowy projekt ochrony żubra przez Lasy Państwowe” – finansowany był w całości ze środków Funduszu Leśnego i obejmował okres od 2017 roku do 31 marca 2019 roku. Aktualnie realizowany projekt jest kontynuacją poprzedniego, nosi nazwę „Kompleksowa ochrona żubra w Polsce w latach 2019–2023”, a finansują go w 85 procentach fundusze europejskie i w 15 – Fundusz Leśny.
Polska populacja żubra jest najliczniejsza na świecie, a 100-letnia historia jego restytucji w naszym kraju stała się symbolem ochrony przyrody. Gołuchowskie stado, znajdujące się pod opieką leśników i weterynarzy, jest ważną częścią całego systemu hodowli tego pięknego gatunku o wdzięcznej łacińskiej nazwie – Bison bonasus.
Barbara Olejnik Tomasz Rakowski Mateusz Modrzejewski
Ekipa programu TVP Kawa czy herbata? w Pokazowej Zagrodzie Zwierząt. Od prawej: leśniczy parkowy Godzimierz Piechowiak oraz prezenterzy TVP Krzysztof Dużyński i Monika Luft, 19.03.1996 r. (fot. arch. OKL)
Tradycją stało się wyłanianie imienia dla nowo narodzonych żubrząt w drodze konkursu. Na zdjęciu nadanie imienia Porestowi, który przyszedł na świat 9.05.2021 r. (fot. arch. OKL)
