De wielrennershand John Ham* De wielrennershand wordt veroorzaakt door compressie van de nervus ulnaris in of nabij het kanaal van Guyon. Zoals de naam al suggereert komt de aandoening veel voor bij wielrenners. Afhankelijk van de plaats van compressie kunnen de motorische of sensibele tak, dan wel beide zijn aangedaan. Er bestaat een uitgebreide differentiaaldiagnose waarop in het artikel wordt ingegaan. Vooral preventieve maatregelen zijn van belang bij deze aandoening. Inleiding Aandoeningen van de pols en hand komen vaak voor bij sporters, dit betreft ongeveer 9% van alle sportgerelateerde letsels (Rettig, 1998). Hierbij kunnen twee groepen worden onderscheiden; letsels die ontstaan door een acuut trauma of door overbelasting (Ham, 2012). Acute letsels van de pols door een enkele traumatische gebeurtenis komen vooral voor bij contactsporten en snelheidssporten. Polsafwijkingen door overbelasting worden eveneens vaak gezien, doordat bij veel sporten een steeds terugkerende polsactiviteit vereist is (Pitner, 1990; Rettig, 2001; Rettig, 2004). Veel pols- en handletsels zijn niet specifiek voor sporters maar kunnen ook ontstaan door een ongeval of activiteiten die overbelasting veroorzaken en niets met sport te maken hebben, zoals de scaphoïdfractuur door een val op straat of arbeid-gerelateerde klachten en afwijkingen door continue, repetitieve handelingen. Er zijn echter een aantal aandoeningen die dusdanig vaak bij een bepaalde tak van sport voorkomen dat de naam van de kwetsuur er naar verwijst. Een van deze is de zogenaamde wielrennershand. Naast een beschrijving van de oorzaak en de behandelingsmogelijkheden zal ook ruime aandacht worden besteed aan de differentiaaldiagnose. Oorzaak van de wielrennershand De wielrennershand is in feite een neuropathie, dus een stoornis ten gevolge van zenuwbeschadiging, van de nervus ulnaris in de hand. Oorzaak hiervan is compressie van de zenuw in of nabij het kanaal van Guyon. Afhankelijk van de plaats van compressie kunnen zowel de motorische of de sensibele tak, dan wel beide zijn aangedaan (Converse, 1979; Wood en Dobyns, 1986). De oorzaak van deze compressie is dat tijdens het wielrennen de pols vaak langdurig in extensie en ulnairdeviatie wordt gehouden, waarbij er een constante druk plaatsvindt op de ulnaire zijde van de pols (Akuthota et al., 2005). Het langdurig vasthouden van een omlaag gebogen stuur zonder de hand genoeg van positie te wisselen kan leiden tot 28
deze aandoening. In de Engelstalige literatuur wordt deze kwetsuur daarom ook wel de ‘handlebar palsy’ genoemd(S mail, 1975; Finelli, 1975). In feite wijst deze term op de geïsoleerde compressieneuropathie van de diepe motorische tak van de nervus ulnaris (Capitani en Beer, 2002). Predisponerende factoren zijn het dragen van versleten handschoenen, onvoldoende polstering van het stuur, vibraties door een ruw wegdek en een verkeerd afgestelde fiets (Converse, 1979; Hoyt, 1976). Andere sporten waarbij frequent druk ontstaat op het ulnaire gedeelte van de handpalm kunnen soortgelijke symptomen geven, zoals racketsporten, handbal, hockey en gewichtheffen (Planchier et al., 1996). Anatomie Het kanaal van Guyon wordt gevormd door de hamulus van het os hamatum aan de radiaire zijde, het os pisiforme aan de ulnaire zijde, het transversale carpale ligament vormt de bodem aan de dorsale zijde en het carpale ligament vormt het dak aan de volaire zijde. (Fig.1) De inhoud van het kanaal van Guyon bestaat uit de ar-
Fig.1. Anatomie van de ulnaire en carpale tunnel
teria en nervus ulnaris. De nervus ulnaris splitst zich aan het begin van het kanaal in een oppervlakkige sensibele tak en een diepe motorische tak. Drie typen compressieverschijnselen van de nervus ulnaris in de pols zijn beschreven, die bij lichamelijk onderzoek kunnen worNederlands Tijdschrift voor Handtherapie, April 2013