beroepsziekten

WET- EN REGELGEVING <

Foto: NVDO

Schadevergoeding bij beroepsziekten

39 jaar en 100% arbeidsongeschikt als gevolg van kapotte longen door lasrook. Hoeveel toekomstzekerheid heb je dan?

Het voorbeeld van de 39-jarige lasser wordt aangehaald in het rapport Stof tot nadenken van de commissie Vergemakkelijking Schadeafhandeling Beroepsziekten. De lasser vecht al jaren voor compensatie van de schade waarmee hij dagelijks wordt geconfronteerd. Ondertussen blijft ook erkenning achterwege. Erkenning dat zijn ziekte het gevolg is van het werk dat hij heeft gedaan. In de praktijk verhaalt een groot aantal van de slachtoffers van beroepsziekten de schade daarom niet. De belangen zijn groot, de juridische procedures lang en de kosten hoog. Nog steeds sterven per jaar ongeveer 4100 mensen aan een beroepsziekte. Ruim 3000 daarvan overlijden doordat ze zijn blootgesteld aan gevaarlijke stoffen op het werk.

> Een procedure van jaren of schikken? De heer Wiersma is van december 1986 tot juni 2014 als operator werkzaam geweest in een bussenfabriek. Hij kwam daar dagelijks in contact met gevaar-

lijke stoffen, voornamelijk oplosmiddelen. Wiersma droeg tijdens zijn werkzaamheden geen adembescherming. Hij droeg wel handschoenen maar deze waren niet bestand tegen oplosmiddelen.

Eind 2012 meldde hij zich voor het eerst bij de huisarts met gezondheidsklachten, waaronder stemmingswisselingen, concentratiestoornissen, geheugenproblemen en duizeligheid. Na verwijzing naar het Solvent Team te Enschede volgde in februari 2013 de diagnose, namelijk Chronische Toxische Encefalopathie (cte). Deze diagnose is door het Solvent Team te Amsterdam in 2016 opnieuw bevestigd. De bedrijfsarts adviseerde de werkgever om Wiersma niet langer bloot te stellen aan oplosmiddelen.

> Alsnog arbeidsongeschikt. Toch is hij gereïntegreerd in functies waarin hij opnieuw werd blootgesteld aan oplosmiddelen. Uiteindelijk moest Wiersma een deskundigenoordeel bij het uwv aanvragen om te voorkomen dat hij tijdens zijn re-integratie nog langer werd blootgesteld aan oplosmiddelen. In 2015 is Wiersma definitief uitgevallen, waarna hij halverwege 2016 volledig en duurzaam arbeidsongeschikt is verklaard in het kader van de wia. Hij ontvangt sindsdien een iva-uitkering. De werkgever werd aansprakelijk gesteld, maar wees aansprakelijkheid af: hij stelde zich op het standpunt dat Wiersma weliswaar is blootgesteld aan gevaarlijke stoffen, maar dat die blootstelling zo laag was dat die blootstelling niet tot gezondheidsschade kan hebben geleid.

> Naar de rechter. Ook stelt de werkgever de diagnose ter discussie; deze zou onterecht door beide Solvent Teams zijn vastgesteld. Vorig jaar heeft Wiersma’s advocaat de werkgever gedagvaard. Op de zitting gaf de kantonrechter al aan dat hij het moeilijk vindt een besluit te nemen over de mate van blootstelling. Relevant voor de beoordeling van de aansprakelijkheid is immers of Wiersma in relevante mate is blootgesteld aan oplosmiddelen tijdens de uitvoering van zijn werkzaamheden. Met relevant wordt een mate bedoeld die tot gezondheidsschade kan leiden. De kantonrechter gaf aan dat de mate van blootstelling beoordeeld moet worden door deskundigen waaraan voorafgaand mogelijk eerst getuigen moeten worden gehoord, waarna een medisch deskundige zich moet uitlaten over de vraag of de diagnose cte terecht is gesteld. De kantonrechter heeft partijen voorgehouden dat dit een lange weg kan worden waarbij rekening moet worden gehouden met een procedure van jaren.

Toen volgde (in november 2019) de verrassende ontknoping. Beide partijen bereikten overeenstemming over een schadevergoeding waardoor er niet verder geprocedeerd hoefde te worden. Dit is besloten in samenspraak met fnv Advocaten, om af te zien van jarenlange procedures.

> Het belang van erkenning. Beroepsziekten kunnen een verwoestende impact hebben op de levenskwaliteit van mensen. Dat geldt zeker voor ziekten die het gevolg zijn van het werken met gevaarlijke stoffen. Slachtoffers die vergoeding wensen voor de schade die ze door hun ziekte hebben geleden, komen dikwijls terecht in een lange en vermoeiende strijd. Die strijd gaat niet alleen om compensatie van de geleden schade. Hun strijd gaat ook om erkenning van het feit dat de ziekte verband houdt met het werk.

In het aansprakelijkheidsrecht zijn schadevergoeding en erkenning onlosmakelijk aan elkaar gekoppeld: schadevergoeding blijft uit zolang het verband tussen ziekte en werk niet wordt vastgesteld. Maar daarmee blijft ook de erkenning buiten beeld.

> Fonds Beroepsziekten. De commissie adviseert voor de uitvoering en financiering van de tegemoetkomingsregeling een fonds in het leven te roepen. Snelle, rechtvaardige en efficiënte behandeling van aanvragen is van belang. Met het oog daarop dient het fonds belast te worden met de volgende taken: • Het fonds neemt aanvragen in ontvangst en is verantwoordelijk voor de intake van aanvragen • Het fonds doet een eerste beoordeling en selectie van aanvragen • Het fonds verstrekt opdracht voor een arbeidsgeneeskundige beoordeling door een per geval samengesteld panel van deskundigen • Het fonds neemt een beslissing over toekenning van een tegemoetkoming na advies van het panel van deskundigen • Het fonds keert toegekende tegemoetkomingen uit <

De commissie doet in het rapport voorstellen voor verbetering van de procedures. Ook pleit de commissie voor betere preventie en meer erkenning van slachtoffers die ziek worden als gevolg van hun werk. Aanbevelingen uit het rapport Stof tot nadenken

Investeer in betere preventie door bedrijven: • Verplicht (digitaal) gebruik van de Risico-Inventarisatie &

Evaluatie (RI&E) • Registreer gevaarlijke stoffen en de blootstelling eraan • Verbeter de positie van de bedrijfsarts • Zorg voor een strenger arbobeleid en betere handhaving Investeer in kennis, diagnose en behandeling van stoffengerelateerde beroepsziekten met: • Een onafhankelijke arbeidsgeneeskundige organisatie • Betere en goedkopere diagnose- en behandelmogelijkheden Introduceer een financiële tegemoetkoming als teken van maatschappelijke erkenning, door: • Een snelle en eenvoudiger afhandeling van aanvragen • Financiering vanuit een nieuw op te richten fonds beroepsziekten • Toetsing en beoordeling door een team van arbeidskundigen dat per geval wordt samengesteld • Een vastgestelde lijst van stoffen-gerelateerde ziekten • Introduceer een boete voor werkgevers die niet aan de zorgplicht voldoen