Veiligheid

INSPIRE <

Vakmanschap maakt Veiligheid

Veilig werken is werken met vakkennis. Ook voor een op het oog eenvoudige discipline van isoleren van installaties geldt dat kennis het verschil maakt voor veilige en efficiënte installaties. Want met de juiste kennis, tools en technieken wordt voorkomen dat installaties onnodig veel energie verkiezen en te snel verouderen. Stichting CINI werkt dagelijks aan verspreiding van de juiste informatie op dit vakgebied.

“Iedereen die het moet weten, is inmiddels wel bekend met het begrip Corrosie Onder Isolatie (CUI), het gaat er om dat je ook verstandig met die kennis om gaat”. Gino de Landtsheer, piping expert bij Borealis en voorzitter van CINI vertaalt de aandacht voor corrosie onder isolatie naar de praktijk. “Je hebt het begrip CUI, corrosion under insulation, maar je hebt vooral te maken met de bestaande situatie in een bedrijf met al zijn eigenschappen. En daar moet je afvragen: hoe brengen we dat in beeld, hoe inspecteer je het en minstens zo belangrijk, hoe kan je de installatie binnen budget beheren”? Om daar een eenduidig antwoord op te hebben, biedt de stichting een objectieve leidraad om het aan te pakken. De Committee INdustrial Insulation, CINI, heeft in de afgelopen decennia een handboek samengesteld met bewezen richtlijnen, voorbeelden, calculaties en materialen. Zonder een specifieke techniek of leverancier te promoten, worden ‘best practices’ aangeboden die helder en toepasbaar zijn voor iedereen, binnen normale budgetten. De leidraad is ook waardevol om werkzaamheden te beschrijven en te calculeren, om ze goed in te kopen. Vervolgens helpt deze om het werk goed uit te voeren en te (laten) inspecteren.

> Dekentje. Veel corrosieproblematiek is te herleiden op een verkeerde selectie van de oplossing, verkeerd uitgevoerd werk of slecht onderhoud. De Landtsheer ”Als je dat onder controle houdt, zorg je voor de juiste oplossing die door goed getrainde mensen wordt uitgevoerd en vervolgens langs de goede meetlat wordt gelegd bij de inspectie. Dan heb je de goede leidraad om de installatie in de juiste conditie en veilig te houden”. Het lijkt een open deur, maar toch is aandacht nodig voor de juiste kennis voor veilige en betrouwbare installaties. De Landtsheer; “Die kennis is over de loop van de jaren weggesleten. Een belangrijke invloed daarop is dat het werk de laatste decennia door mensen uit lage lonen landen wordt uitgevoerd, zonder op een goede manier voor het ambacht getraind te zijn. Er ontstaat al snel het gevoel ‘we doen er een isolatiedekentje omheen, beetje afwerking en klaar’ . Maar dat is niet zo. Een isolateur is een vakmens”. > Dubbel. Datzelfde geldt voor het beheer en behoud van de isolatie. Je kunt bij bestaande installaties ook niet zomaar met de werkschoenen er overheen lopen of onder de verkeerde weersomstandigheden aan de isolatie werken. De Landtsheer; “Onze leden zien nog regelmatig misstanden, bijvoorbeeld dat door niet-vakbekwame

‘Het komt allemaal neer op vakmanschap, kennis en aandacht. Daarmee bouw je ook aan veiligheid’

Foto: NVDO

mensen ‘even’ isolatie wordt aangebracht. Hartje winter, niet in een tent en in de volle regen. Dan begin je met nat isolatiemateriaal al met een achterstand als je het niet opmerkt. En dat kost hoe dan ook geld. Als je het werk afkeurt, heeft je aannemer een kostenpost voor het werk dat hij dubbel moet uitvoeren. Maar als je het niet door hebt, levert het over enkele jaren een flinke schade en een veiligheidsrisico op, omdat het onverwacht snel is doorgeroest. Ook hier is kennis een bijdrage in veilig werken”.

> Appels met appels. Het gaat ook goed. “Bij een recent project bij Borealis hebben we een technical bid uitgestuurd voor isolatiewerkzaamheden die volgens de CINI richtlijnen moesten worden aangeboden. En we waren blij verrast dat alle partijen die aangeboden hebben, de richtlijnen goed snapten en hanteerden. Met als gevolg dat technische calculaties, procurement calculaties en alle aangeboden werkzaamheden goed objectief met elkaar te vergelijken zijn. Niet alleen in Nederland en België. Het Handboek wordt meer en meer op andere plaatsen op de wereld voorgeschreven en gebruikt”. Het werken volgens de richtlijn zorgt dat bij aanbiedingen appels met appels vergeleken kunnen worden, zonder dat het vernieuwing en eigen initiatieven in de kiem smoort.

> Met de markt. Ondanks dat er een algemene ‘best practice’ wordt aangedragen in de CINI richtlijnen, is er ook ruimte voor interpretatie en innovatie. De Landtsheer; “De richtlijn dekt zo’n 85% van alle voorkomende situaties. En voor de specials heb je ook veel aan de informatie. Bovendien is het een levend systeem. We maken de richtlijn mét de markt. Als iets niet werkbaar is, of er zijn inmiddels betere methodes, dan komt dat snel bij onze technische commissies terug en verwerken we de aanpassingen opnieuw in het handboek. En als er heel waardevolle innovaties zijn, kijken we of we met de technische commissie mee kunnen bouwen aan een nieuwe onafhankelijke ‘best practice’, zonder een specifiek merk te promoten”. > Woldeken. De kennis komt ook beschikbaar via trainingen. “Als we zo engineers opleiden om op maat te ontwerpen, dan kunnen we veel energie en dus veel geld besparen. Daar is vakkennis voor nodig. De vraag moet zijn: ‘Hoe kunnen we met zo min mogelijk isolatie zo veel mogelijk energie besparen’ Dat is nog niet zo eenvoudig. Ik kan bijvoorbeeld een buis met 200 millimeter woldeken uitvoeren of ik kan het met de helft zo dikke multilayer oplossing doen. Dat kost iets meer, maar levert tegelijk veel ruimte op het pipe-rack. En daar is ruimte kostbaar. Met de juiste inzichten is de goede keuze te maken omdat de business case beter is. Een isolatieconcept gaat verder dan de beplating en het isolatiemateriaal. Als de beplating om de isolatie is beschadigd en het isolatiemateriaal wordt toch nat, dan moet coating op de piping zorgen voor de ‘last layer of defense’. “En daar wordt enorm tegen gezondigd” zegt De Landtsheer. “Waar een leverancier een voorbehandeling en een specifieke laagdikte voorstelt in micrometers, zien we maar al te vaak even een vette lap over de pijp en vervolgens aanbrengen met het rollertje. Dan kan je een CUI filosofie hebben, maar die is op dat moment waardeloos. Dat geldt ook bij pre-fab systemen. Die komen deels gemonteerd aan, worden in de supportbeugels geplaatst en pas daarna gecoat. Dan heb je ook geen idee wat er onder plaatsvindt. Het komt allemaal neer op vakmanschap, kennis en aandacht. Daarmee bouw je ook aan veiligheid”. <

CINI staat voor Committee Industrial Insulation. Deze stichting is sinds de oprichting in 1989 uitgegroeid tot het standaardisatie instituut op het gebied van thermische isolatie voor onder anderen de (petro)chemie, procesindustrie, elektriciteits-branche en bouw. Belangrijke stakeholders zijn onder meer Borealis, Dow, DSM, Nouryon, Shell en Tata Steel. De CINI standaard wordt door de stichting bewaakt en onderhouden en is vastgelegd in een (online) handboek dat over de hele wereld wordt gebruikt.

Niet-Destructief Onderzoek,

Inspectie en Certifi catie oplossingen.

‘Een goede werkvoorbereiding is altijd essentieel’

Molybdeen Productie Facliliteit Foto: NRG

NRG in Petten werkt met verschillende nucleaire installaties en radioactieve materialen. Veiligheid is er een essentiële randvoorwaarde om te kunnen en mogen werken. De pijlers onder het veiligheidsbeleid zijn: continu verbeteren, een lerende organisatie en ook de NRG-kernwaarden. “Je moet met elkaar in gesprek blijven”.

In 2018 ging het mis toen primair water weglekte naar een pompkelder. Toen de zaag in een leiding ging, bleek deze niet goed afgeblokt. “We hebben er een hoop van geleerd”, zegt operationeel directeur Jelmer Offerein. “Een goede werkvoorbereiding is altijd essentieel. Als er iets misgaat in de uitvoering, is dat vaak terug te voeren op een fout in de voorbereiding”.

> Isotopen. NRG is vooral bekend van de medische isotopen die het fabriceert, maar het maakt ook industriële isotopen voor de olie- en gasindustrie. Daarnaast verricht NRG nucleair technologisch onderzoek en biedt het consultancydiensten. Dat nucleaire aspect leidt tot een drietal bijzondere omstandigheden. Kriticiteit is de toestand van een kernreactor waarin een zichzelf onderhoudende kettingreactie plaatsvindt. Stralingsveiligheid gaat over het vrijkomen van straling bij of door werkzaamheden en over besmetting door deeltjes. “Bijvoorbeeld als je de reactorhal uit wilt en er wordt straling gemeten, dan mag je er niet uit totdat je schoon bent. Straling zie je niet, dus moet je continu meten zodat de medewerkers zoveel als mogelijk beschermd zijn”. Het derde punt is het bijzondere productieproces in de High Flux Reactor, met een kern waar verschillende target materialen ingaan. “Heel wetenschappelijk allemaal, maar ook veel handmatig werk, want de automatisering is door de aard van de werkzaamheden en het ontwerp van de reactor beperkt. De opleiding tot operator duurt ongeveer vijf jaar, dat zegt wel iets”.

> Cultuurprogramma’s. Een goede veiligheidscultuur is van levensbelang, zegt Offerein. “Veiligheid laat zich lastig vangen in KPI’s. Hoe sta je er cultuurmatig voor? Daar hebben we cultuurprogramma’s voor. We stimuleren mensen om zogenoemde ‘zwakke signalen’ te melden. Dus meldingsbereidheid, risico’s bespreken en leren van gebeurtenissen. Zo werken we toe naar een lerende organisatie waarin continu verbeteren voorop staat. Als er bijvoorbeeld een leiding is gesprongen dan is de neiging om te wijzen op een technische fout, maar de echte fout zit vaak dieper: te weinig mensen bijvoorbeeld, of uitgesteld onderhoud. Je moet altijd de root cause opsporen en lessen leren om herhaling te voorkomen”.

> SQEP-medewerkers. De basis is goed getraind personeel, legt Offerein uit; vakinhoudelijk én op het gebied van veiligheid. Elke werknemer, van schoonmaker tot directeur, moet de basiscursus Nucleair Professionalism volgen. De inhoud van de cursus wordt doorlopend aangepast aan de laatste ervaringen en inzichten. “Er >

is sowieso veel aandacht voor training. Onze medewerkers worden opgeleid tot SQEP-niveau: Suitably Qualified and Experienced Personnel. Dat houdt in: een professionele kwalificatie voor de job en meerdere jaren ervaring, met de erkenning dat men kan vertrouwen op iemands vaardigheden en begrip om een technisch probleem op te lossen volgens de vereiste normen. Vroeger hadden we relatief veel incidenten, vaak ook door niet goed getrainde mensen. Dat is niet meer”. > Begrip kweken. Onderhoudsmedewerkers krijgen aanvullende training, maar het belangrijkste is dat je de verzuiling in de organisatie tegen gaat en dat je de communicatie op peil houdt, legt Offerein uit. “Als er aan de installatie gewerkt moet worden, heb je te maken met de operator, de onderhoudsman en de engineer die alle drie een ander belang hebben. Die belangen wil je met elkaar integreren waarbij de belangrijkste randvoorwaarden veiligheid en betrouwbaarheid zijn. Het is daarom belangrijk dat je de mensen veel met elkaar laat praten en onder meer een goed werkend werkvergun-

‘Pas bij een storing wordt het spannend en gaat veiligheid voor betrouwbaarheid’

Regelkamer Hoge Flux Reactor Foto: NRG

ningensysteem faciliteert dat. We beginnen met een pre-job briefing: wat gaan we doen en wie doet wat en we sluiten af met een post-job briefing. Dat doen we met alle disciplines aan tafel. Je kweekt begrip voor elkaar en het vormt de basis voor continu verbeteren”.

> Onderhoudsplanning. In de praktijk is de onderhoudsplanning ruim een jaar van tevoren al bekend. De forecast voor productie is twee à drie jaar. Een jaar is grofweg opgedeeld in negen cycli van 31 productiedagen, onderbroken met korte en langere stops voor het wisselen van spijtstofelementen en preventief en correctief onderhoud. Daarbinnen zijn er maandelijkse cycli om supply en demand af te stemmen binnen de tweejarenplanning als onderdeel van het Sales and Operations Planning proces. “We kijken niet naar de volgende maand, maar drie, vier maanden vooruit. Dat is belangrijk vanuit veiligheidsperspectief om het preventief onderhoud in te plannen maar ook om zeker te stellen dat we aan de klantvraag kunnen voldoen”.

> Spannend. “Pas bij een storing wordt het spannend en gaat veiligheid voor betrouwbaarheid”. Het stilleggen van de reactor is een veiligheidsrisico op zichzelf. Er treedt dan een heel apparaat in werking met allerlei veiligheidsprotocollen. Als het probleem niet binnen drie kwartier kan worden opgelost, moet er 48 uur gewacht worden voordat de reactor weer kan worden opgestart. De reactor kan automatisch of handmatig afschakelen. De operators worden op allerlei in de praktijk voorkomende situaties getraind. Daarom wordt er nu een virtuele regelkamer nagebouwd om bijvoorbeeld ook de afschakelprocedures te kunnen simuleren. Hiermee is tevens zeker gesteld dat de invloed van training op het operationele proces wordt geminimaliseerd”.

> Audits. De installatie dateert van 1961 en dat betekent dat NRG een verouderingsbeheersingssysteem heeft ingericht met preventief onderhoud en andere plant programma’s zoals waterkwaliteitsbeheersing om de invloed van veroudering te minimaliseren. Dat gaat niet alleen over veiligheid, maar ook over betrouwbaarheid. “Er vinden regelmatige (internationale) audits op plaats om te zien of we voldoen aan de internationale standaard. De installatie is in al die jaren intensief gebruikt en was oorspronkelijk bedoeld voor wetenschappelijk onderzoek. Het was niet de bedoeling dat hij zo lang zou doordraaien. Er zijn nu overigens vergevorderde plannen voor nieuwbouw”.

> Best practices delen. “We leren veel van anderen. Elke anderhalf jaar zitten we een week met onze concullega’s van reactoren uit Zuid-Afrika en Australië om best practices te delen. Zij hebben andere installaties en een andere cultuur en daar leer je van en zij van ons. De basis is en blijft toch de bedrijfscultuur, dus zorg voor goede cultuurprogramma’s die aansluiten op je kernwaarden. Bij ons zijn dat: betrouwbaarheid, verantwoordelijkheid, deskundigheid en plezier in je werk en dat afgestemd op het gezamenlijke doel van de organisatie. Daar moet je continu mee bezig zijn en dat verenigt de mensen. Dat is overigens niet uniek, maar het werkt”.

> Wet- en regelgeving. NRG werkt met een geïntegreerd managementsysteem om alle interacties tussen de diverse bedrijfsdisciplines op één plek in kaart te hebben en te houden. “Iedereen kan via intranet bij de benodigde informatie. Er is een kwaliteitsafdeling

Jelmer Offerein Foto: NRG

Offerein werkt al bijna 17 jaar bij NRG, waarvan de laatste anderhalf jaar als operationeel directeur. Toch is het risico op verslapping in relatie tot veiligheid niet groot, zegt hij. “We moeten ons voortdurend aanpassen aan de markt en aan veranderende wet- en regelgeving. Er komen continu nieuwe mensen bij, terwijl anderen vertrekken. Of je komt in een andere rol terecht, zoals ikzelf. Daarbij staat het onderwerp veiligheid elke dag op de agenda”.

omheen gebouwd om het up-to-date te houden. Wet- en regelgeving is hierbij ook een belangrijke factor. Wij hebben een vergunning nodig op basis van de kernenergiewet die eisen stelt op het gebied van nucleair en milieu; een lijvig boekwerk waarbij we onder toezicht staan van de ANVS als toezichthouder. We moeten continu aantonen dat we aan de specificaties voldoen. Dit alles managen we ook in het geïntegreerde managementsysteem. Wet- en regelgeving wordt steeds strenger, het is niet altijd zwart-wit en soms is het zelfs met elkaar in tegenspraak. Dat maakt het uitdagend”. <