Het Tijgerblauwtje laat sporen na in de Dijlevallei De laatste jaren worden we steeds vaker geconfronteerd met indicaties van een veranderend klimaat. Zo zijn er meer en meer soorten waarvan de grenzen van hun leefgebied langzaam wat beginnen op te schuiven. Het Tijgerblauwtje (Lampides boeticus) is daar een voorbeeld van. Deze dagvlindersoort komt van nature voor van Afrika tot India. Van daaruit wordt het Middellandse zeegebied jaarlijks gekoloniseerd. Naarmate de lente en vervolgens de zomer vordert breidt de soort steeds meer uit naar het noorden. Doordat Tijgerblauwtjes geen ruststadium kennen, moeten ze de winter doorbrengen op plaatsen waar hun waardplanten het hele jaar door blijven bloeien. En dus trekt de soort wanneer in het najaar de temperaturen terug dalen opnieuw zuidwaarts. In uitzonderlijke gevallen bereikt het Tijgerblauw108
De boomklever I december 2015 I ongewervelden
tje in de zomer ook ons land. Maar dit is steeds minder uitzonderlijk aan het worden. Terwijl in de decennia voor het jaar 2000 de soort slechts driemaal was waargenomen in België, hebben we
Eitjes ven het Tijgerblauwtje op Brede lathyrus Foto: Margaux Boerave
ondertussen al twee zomers achter de rug waarbij het Tijgerblauwtje over het hele land werd gezien. In 2013 had het vlindertje een eerste invasiejaar waarbij het zich zelfs voor het eerst in ons land voortplantte! En ook voorbije zomer werden heel wat Tijgerblauwtjes gezien. Het begon dit jaar al op 9 juli met een eerste waarneming in Ieper. Er volgden in juli nog drie waarnemingen en in augustus was het hek van de dam: de ene na de andere waarneming van Tijgerblauwtje verscheen op waarnemingen.be. Het was duidelijk dat we weer met een invasiejaar te maken hadden. Ik besloot zelf ook op zoek te gaan naar Tijgerblauwtjes. Aangezien het zwervende vlinders zijn, kunnen ze zowat overal gezien worden. Maar de kans om ze te vinden is groter in de buurt van hun waardplanten aangezien ze daar vaak wat blijven rondhangen. Tijgerblauwtje heeft van nature Blazenstruik als waardplant maar gebruikt ook wel andere grote vlinderbloemigen als waardplant. Zo wordt hij bij ons voornamelijk op Brede lathyrus gevonden. In Gent vlogen enkele individuen in de buurt van een Japanse pagodeboom en een Blauwe regen. Op waarnemingen.be zocht ik op waar ik in de buurt van Leuven Brede lathyrus kon vinden en kwam ik uit op een berm vlakbij het station. Er stonden enkele grote planten die vol-
op aan het bloeien waren: ideaal! Tijgerblauwtjes leggen hun eitjes namelijk op de bloemknoppen van hun waardplant, waarna de rupsjes zich vervolgens voeden met de ontloken bloemen. Drie maal passeerde ik er na het werk tevergeefs langs de plek. Maar de vierde keer dat ik er kwam, op 31 augustus, had ik prijs! Helaas geen imago’s (volwassen vlinders) maar eitjes, veel eitjes. Ik vond heel wat bloemknoppen met telkens één tot drie eitjes erop. De Tijgerblauwtjes waren er geweest, hadden eitjes gelegd en waren vervolgens weer vertrokken. Ik keerde er nog enkele keren terug, in de hoop dat de eitjes ook tot vlinders zouden ontwikkelen maar het slechte weer in de daaropvolgende weken verhinderde dat helaas. Het was de eerste (en enige) waarneming in de regio van Leuven! Ondertussen zijn alle Tijgerblauwtjes alweer uit België vertrokken en is het wachten tot een volgend invasiejaar. Na twee invasiejaren die zo kort na elkaar vielen is de kans niet onbestaand dat het Tijgerblauwtje een jaarlijkse verschijning wordt in België. Kijk dus volgende zomer zeker eens uit naar dit blauwtje en wie weet vind je de tweede voor de streek!
ONGEWERVELDEN
Referenties vervolg • HUISMAN, K.J. & KOSTER, J.C. (1996). Nieuwe en interessante Microlepidoptera uit Nederland in het jaar 1993 (Lepidoptera). Ent. Ber., Amst., 56:37-55. • JANMOULLE E. (1969). Espèces nouvelles pour la faune belge (suite). — Lambillionea 67: 62–65, 92. • LESAR, T. & GOVEDI, M. (2010). Checklist of Slovenian Microlepidoptera. Natura Sloveniae, 12(1): 35-125. • MALKIEWICZ A. & DOBRZAŃSKI X. (2011). Scythris sinensis (FELDER & ROGENHOFER, 1775) – the first record in Poland, and some new regional records of Scythrididae (Lepidoptera). Polish Journal of Entomology, 80: 517-521. • NEDERLANDSCHE ENTOMOLOGISCHE VEREENIGING (1939). Verslag van de twee-en-zeventigste wintervergadering der Nederlandsche Entomologische Vereeniging, Tijdschrift voor Entomologie, 88:33-81. • PASSERIN D’ENTREVES, P. & FESSILE, C. (1991). Courtship and mating behavior of Scythris flaviventrella (Scythrididae). Journal of the Lepidopterists’ Society, 45(4):348-355. • PÁSTORALIS, G. (2012). A Magyarországon előforduló molylepkefajok jegyzéke, 2012. A checklist of the Microlepidoptera occurring in Hungary, 2012 (Lepidoptera, Microlepidoptera). Microlepidoptera.hu, 5: 51–14627. • PATOČKA, J. (1998). Die Puppen einiger mitteleuropäischen und kanarischen Scythridae (Lepidoptera, Gelechionidea). Tijdschrift voor Entomologie, 140:207-220 • PRÖSE, H. (1988): Tortrlcidae. p.62-75. In: Arbeitsgemeinschaft Nordbayerischer Entomologen (Herausgeber): Prodromus der Lepidopterenfauna Nordbayerns. Neue Entomologische Nachrichten, 23:1-159. • SCHÜTZE, K. T. (1931). Die Biologie der Kleinschmetterlinge unter besonderer Berücksichtigung ihrer Nährpflanzen und Erscheinungszeiten. Handbuch der Microlepidopteren. Raupenkalender geordnet nach der Illustrierten deutschen Flora von H. Wagner. — Frankfurt am Main (Verlag des Internationalen Entomologischen Vereins e.V.)28 • SINEV, S.Y. (red.) (2008). Catalogue of the Lepidoptera of Russia. KMK Scientific Press, St. Petersburg, 424 pp. • SKALA, H. (1924). Beitrage zur Lepidopterenfauna Mährens und öst. Slesiens. Zeitschrift des Österreichischen Entomologen-Vereines Wien, 9:93-95. • WALCZAK, U., E. BARANIAK, G. CHOWANIEC & T. RYNARZEWSKI (2013): SCYthris buszkoi BARAN, 2004 – first record in Poland and new data on the occurrence of Scythrididae (Lepidoptera). Wiad. entomol., 32(4):287-294.
Margaux Boerave
Tijgerblauwtje (imago) in Gent Foto: Margaux Boerave
De boomklever I december 2015 I ongewervelden
109