De Boomklever December 2011

•

-

.

�-.:.

)

Jaargang

Tijdschrift van de Natuurstudiegroep •

Dijleland

! 1.1

39

-

december 20 I

I

r--S �

NATUU RSTUD IEG ROEP

dijleland

Regionale werkgroep van Natuurpunt Studie vzw

natuur punt

Stud1r

Bestuur •

De Boomldeiver

Bart Creemers (voorzitter), Aarschotsesteenweg 420,

Driemaandelijks tijdschrift van de

3012 Wilsele, 0496-893106

Natuurstudiegroep Dijleland. De Boomklever brengt bijdragen over

Kris Van Scharen (penningmeester), Korbeekstraat 27,

•

studie en beheer van de biodiver­

3061 Leefdaal, 02-7672638

siteit in het Dijleland en verschijnt

Bruno Bergmans, Mgr. Van Waeyenberglaan 54 DIS bus3,

•

viermaal per jaar (maart, juni, sep­

3000 Leuven, 0498-760722

tember, december).

•

Frederik Fluyt, Rapengang 24 bus 4, 3000 Leuven, 0479-920172

•

Joris Menten, W. De Croylaan 49/21, 3001 Heverlee, 0495-275393

•

Kelle Moreau, Korenbloemlaan 5, 3052 Blanden, 0486-125877

Hoofdredacteur: Bruno Bergmans

•

Hans Roosen, Abstraat 101, 3090 Overijse, 02-6879518

leden: Bart Creemers, Frederik

•

Robby Stoks, Ch. De Beriotstraat 32, 3000 Leuven

Fluyt, Kelle Moreau en Kris van

•

Roel Uyttenbroeck, Langeveld 76, 3220 Holsbeek, 0495-628863

Scharen

•

Gert Vanautgaerden, Tulpenlaan 7, 3052 Blanden, 0477426868

•

Koen Vandenberghe, Blijde Inkomststraat 85/5, 3000 Leuven,

Redactie

Redactie-adres Artikels, foto's en korte bijdragen

0485162619

worden verwacht op het redactiese­

André Verboven, Groeneweg 60, 3001 Heverlee, 016-238184

•

cretariaat, p/a Bruno Bergmans e-mail: bruno.bergmans@scarlet.be

Werkgroep vogels • •

Het copyright van de teksten, il­

Algemeen coördinator: Kelle Moreau (kelle.moreau@gmail.com)

lustraties en foto's blijft bij de res­

Watervogeltellingen, Luc Hendrickx( luchendrickx2003@yahoo.

pectievelijke auteurs, tekenaars en fotografen. Overname is mogelijk

com)

mits hun uitdrukkelijke toelating en

Trektellingen: Frederik Fluyt (frederik.fluyt@gmail.com)

•

bronvermelding Abonnement

Werkgroep zoogdieren •

• •

Geïnteresseerden kunnen

Archivering waarnemingen: Kelle Moreau

De Boomklever ontvangen door

(kelle.moreau@gmail.com)

overschrijving van 10 € op reke­

Vleermuizen: Hans Roosen (roosenhans@yahoo.com)

ningnummer 001-1552168-50 van

Hamster: Kris Van Scharen (kris.van.scharen@telenet.be)

de Natuurstudiegroep Dijleland, met opgave van naam en adres. Een steunabonnement kost 15 € of meer.

Werkgroep ongewervelden •

Natuurpunt vzw

Archivering en rapportering waarnemingen: Bart Creemers

Natuurpunt is de grootste vereni­

(bart.creemers@gmail.com)

ging voor natuur en landschap in Vlaanderen. Ze telt 87.000 leden en beheert 17.000 hectare natuurge­

Werkgroep planten •

bied. Lid worden van Natuurpunt V'ZW kan door storting van 24 € op

Themaverantwoordelijke: Joris Menten (pjoris@advalvas.be)

rekeningnummer 230-0044233-21. www.natuurpunt.be

Website: www.natuurstudiegroepdijleland.be

Druk: www.Koloriet.info

Rondzendlijst Dijleland: Stuur een blanco e-mail naar:

Oplage: 200 ex.

dijlevallei-subscribe@yahoogroups.com

v.u.:

B. Creemers, Aarschotsesteenweg420

-3012 Wilsele

•

i

• I

...._______ _ _ .

Dro1nen van parel1noer Midden december, het haardvuur knispert gezellig. Niet meteen het ogenblik dat je spontaan begint te mijmeren over een zomerse boswandeling omringd door speelse vlinders.

En toch...

Een van de meest hoopgevende evenementen van 2011 vond ik het opduiken van een hele rist zeldzame vlinders in Meerdaalwoud: eindelijk vliegen er terug Kleine ijsvogelvlinders rond, maar ook Grote vos­ sen kwamen van de bloedende eiken slurpen en top of the bilt was die ene Kleine weerschijnvlinder.

De onbetwiste numero uno van onze bossen, de Keizersmantel liet zich met zijn statige glijvlucht ook meermaals bewonderen. Nu de waarnemingen van onze grootste parelmoervlinder jaar na jaar talrij­ ker worden, kunnen we beginnen hopen dat hij eindelijk eens een blijvertje wordt. Toen ik in juli en augustus ging fietsen door Meerdaal- en Zoniënwoud was ik aangenaam verrast dat de kaarten stilaan beter en beter liggen voor heel wat van deze soorten om eindelijk terug vaste voet aan de grond te krijgen in onze bossen. Vooral in Meerdaalwoud viel het mij op dat onze bosbouwers de laatste jaren hard gewerkt hebben aan het creëren van meer variatie in het bos. Op verschillende plaatsen zijn er kleinere en grotere open plekken ontstaan. Hieronder ook een prachtige noord-zuid gerichte halfopen vallei. Sommige open plekken hebben al snel de neiging om terug dicht te groeien, maar op heel wat plaatsen duiken er toch ook nectarplanten op. Zelfs al was het in juli en augustus terug heel kalm op vlindergebied, het viel me toch op dat het rijkelijk bloeiende Koninginnenkruid en G� l.:!ceienèe Brn­ men een grote aantrekkingskracht hadden. In dit opzicht is het heideherstel in het voormalige militair domein in het noorden van Meerdaalwoud ook een goede zaak. Op de lange strook V linderstruiken langs deze nieuwe open plek doken afgelopen zomer beloftevol verschillende Citroenvlinders en ook een Keizersmantel op. Voor deze laatste zijn ook Bosviooltjes als waardplant van cruciaal belang. Ik had de indruk dat deze nog wat achterblijven, maar misschien sprongen deze onopvallende plantjes gewoon minder in het oog.

Een andere leuke ontwikkeling is dat ook twee andere parelmoers hun neus aan het venster steken, vermoedelijk een handje geholpen door de klimaatopwarming - maar daarom niet minder leuk.

De Kleine parelmoervlinder met zijn prachtige parelmoervlekken op de ondervleugel heeft een fantastisch jaar achter de rug. Vanuit zijn bastion in Noordoost-Limburg is hij duidelijk in volle expansie. Er zijn intussen al populaties in de Antwerpse Kempen en in het Ha­ geland. Eind september was deze soort bijvoorbeeld helemaal niet moeilijk te vinden in de buurt van Aarschot. En van Aarschot is het in vlindervlucht niet ver meer naar het Dijleland... Op braakliggende stukken met veel Akkerviooltjes wordt het dus de ogen openhouden voor deze soort.

Een andere beauty die binnenkort weleens zou kunnen opduiken is de Braamparelmoervlinder. Deze van oorsprong eerder Zuid-Europese soort - ze kwam hier vroeger nooit voor in tegenstelling tot de Kleine

Parende Kleine parelmoervlinders, binnenkort een vertrouwd gezicht in het Dijleland?

parelmoer- is de laatste jaren in sneltempo zijn areaal naar het noorden aan het uitbreiden. In 2009 dook de soort voor het eerst op in de Gaume, maar intussen zit de dichtst bijzijnde populatie al in Huy en dook deze vlinder zelfs al op in Nederlands Zuid-Limburg. Aangezien de rupsen van deze vlinder gewoon Bramen nodig hebben, lijkt niets ook een vestiging in onze bossen in de weg te staan.

Laten we hopen dat ook deze parelmoer binnenkort wat extra kleur mag geven aan onze zomerse wandelingen.

In naam van de hele Natuurstudiegroep Dijleland wens ik u en uw familie veel parelmoers en ander leuks en bovenal een gezond en gelukkig 2012!

Bruno Bergmans Hoofdredacteur De Boomklever

De Boomklever

-

december 201 1

97

Inktviszwam 18109/2010, Bois de Nismes, Lustin. Foto: François Hela

Nieuw ingevoerde soorten voor de periode juli-september 201 1 1

n de periode juli tot en met september 20 1 1 werden er 194 nieuwe soorten toegevoegd aan de soortenlijst op waarnemingen.be voor het Dijleland s.s., zijnde de gemeenten Kor-­

tenberg, Herent, Leuven, Bertem, Heverlee, Oud-Heverlee, Huldenberg en Overijse en het volledige Meerdaalwoud. 7 soorten waren toevoegingen op basis van oude waarnemingen van voor 20 1 1. Meldingen van Boommarter zonder enige bijkomende aanwijzingen zoals een foto of beschrijving werden niet opgenomen in onderstaand overzicht, wegens de logische moge­ lijkheid tot verwarring met de algemene steenmarter.

In deze bijdrage is het onmogelijk om alle nieuw

in de regio. Waar deze status gekend is wordt dit

ingevoerde soorten te vermelden. In veel gevallen

wel meegegeven. Voor meer duiding en nuances zie

worden algemene soorten, exoten en niet aanvaarde

(Creemers

waarnemingen van moeilijke groepen achterwegen

Voor eenvoud en referentie worden dezelfde prag­

gelaten. Het overzicht dat hier gegeven wordt kan

matische soortengroepen onderscheiden en in de­

niet aanzien worden als de lijst van nieuwe soorten

zelfde volgorde besproken als kan teruggevonden

98

De Boomklever

-

december 201 1

2011).

worden op waarnemingen.be (wn.be) en de regio­

Bonte fruitbladroller (Eudemis profundana, VA)

pagina. Ondanks de bedenkingen die er zijn bij de

1 ex. op licht 06/07 te Erps-Kwerps/Dorp (Pieter

aanwijzing van zeldzaamheidsklassen voor sommige

Moysons, Av) en 1 ex. op licht te Kessel-lo/Kessel­

soortgroepen, geven we deze info wel mee tussen

berg (Krien Hansen, Av). Volgens Phegea.org een

haakjes: bij de titel van de soortgroep als een ver­

vrij zeldzame soort in België, maar met toch al heel

deling van de zeldzaamheidsklassen van alle nieuwe

wat waarnemingen in V laanderen. Echter niet voor­

ingevoerde soorten binnen die groep en achter de

komend in het overzicht van Verboven (20llb).

vermelde soortnamen (A=Algemeen, VA=Vrij Alge­

Zeldzamere microvlinders met enkel niet beoor­

meen, Z=Zeldzaam, ZZ=Zeer zeldzaam, versie janu­

deelde waarnemingen zijn o.a. Appelzebramot (Pa­

ari 2011). Nb= Niet beoordeeld door administrator

rornix scoticella, VA), Gele spitskopmot ( Ypsolopha

op het moment van schrijven (vaak door afwezig­

sylvella, VA), Biezengrasmot (Crambus uliginosel­

heid van een foto) en Av= aanvaard door adminstra­

lus, VA), Grote meelmot (P yralis farinalis, A), Ka­

tor. Wn.be

nariepietje (Agapeta zoegana, Z) en Blauwedistel­

=

waarnemingen.be.

bladroller (Cochylis dubitana, VA). Appelzebramot, Vogels (A 1. VA 0, Z 0, ZZ 0)

Gele spitskopmot, Biezengrasmot en Kanariepietje

Het lijstje met exoten kon aangevuld worden met

komen niet voor in de lijst van Verboven (201la,b,c).

Valkparkiet (Nymphicus hollandicus, Nb).

Dat is ook niet het geval voor de algemenere Erw­ tenbladroller (Cydia nigricana, VA, Nb), Gemar­

Nachtvlinders en micro's (A 4. VA 17, Z 5, ZZ 1)

merde oogbladroller (Epinotia ramella, VA, Nb),

9 macro-nactvlinders en 18 micro-nachtvlinders wa­

Duikermot

ren nieuw voor de regio. De gebieden met het mees­

Mutsjeslichtmot (Trachycera advenella, VA, Av).

(Acentria

ephemerella,

VA, Av) en

te aantal nieuw ingevoerde soorten zijn de gemeente

Enkel de twee laatste soorten hebben aanvaarde

Overijse (12), Erps-Kwerps/Dorp (10), Kesselberg

waarnemingen en kunnen met voldoende zekerheid

en omgeving (8). Vier micro-nachtvlinders zijn voor

toegevoegd worden aan het lijstje van gekende soor­

ons nieuwe gekende soorten voor het Dijleland.

ten in het Dijleland.

Voor zes ander micro-nachtvlinders is nog bevesti­

De waarnemingen van de voornaamste nieuw inge­

ging nodig voordat dezelfde conclusie kan getrokken

voerde macrovlinders zijn:

worden. Dit aantal (potentiële) nieuwe soorten sug­

Roodstreepspanner

gereert dat we ook voor deze soortengroep nog bij te

1 ex. 21/08 te Kessel-lo/Kesselberg (Roel Uytten­

leren hebben over het voorkomen in onze streek en

broeck, Bart Creemers, Noby Thys en Rene Meeuw­

dat ook in de toekomst nog enkele ontdekkingen zijn

is, Av). Zeer zeldzame trekvlinder die al vroeg in het

te verwachten.

jaar naar het noorden vliegt. Verkiest warme, zon­

(Rhodometra

sacraria,

ZZ)

De waarnemingen van de voornaamste nieuw inge­

nige open plaatsen. Zuring en Gewoon Varkensgras

voerde microvlinders met voldoende betrouwbare

zijn waardplanten. Bovenstaande waarneming is

gegevens zijn:

vermoedelijk een nakomeling en bovendien de enig­

Grootvlekstippelmot (Yponomeuta plumbella, VA)

ste waarneming van 2011 voor deze soort die werd

1 ex. op licht te Kessel-lo/Kesselberg (Krien Hansen,

ingevoerd in wn.be. De soort is niet in staat om in

Av). Niet-algemene soort die vooral in het zuiden

onze streken te overwinteren.

van het land voorkomt. Het aantal waarnemingen op

Witte eenstaart (Cilix glaucata, VA) 1 ex. op licht

wn.be is voorlopig beperkt (4-tal locaties in V laan­

27 /08 te Overijse/Stad (Paul & Krista Nuyts, Av).

deren), maar de soort is al eerder gekend van onze

Een lokale en zeldzame soort voor heel België. Op

regio (Verboven 201la). De larve leeft op Wilde kar­

dit moment de enigste waarneming in het oosten

dinaalsmuts (Euonymus europaeus).

van V laanderen op wn.be, maar de soort was eerder

Tweekleurige lichtmot (Euzophera pinguis, VA) 1

al gekend van alle provincies (phegea.org). De larven

en 2 ex op licht, respectievelijk 29/07 en 02/08 te

leven op sleedoorn en meidoorn.

Erps-Kwerps/Dorp (Pieter Moysons, Av) en te Over­

Geelbruine rietboorder (Archanara dissoluta, Z) 1

ijse/Stad (Paul & Krista Nuyts, Nb). Niet-algemene

ex. op licht 12/07 te Erps-Kwerps/dorp (Pieter Moy­

soort in de meeste regio's van België. Niet eerder ge­

sons, Av). In België een lokale en zeldzame soort,

kend uit onze regio (Verboven 20llc). De rups leeft

vooral van het noorden van het land. De larve leeft

onder de schors van Es (Fraxinus).

op riet. De veel voorkomende vorm 'arundinetta' kan

De Boomklever

-

december 201 1

99

verward worden met de zeer zeldzame Witkraagriet­

biotoop vaak met Blauwe breedscheenjuffer (Plat­

boorder (Archanara neurica).

ycnemis pennipes), welke dus een beeld zou kunnen

Groene korstmosuil (Nyctobrya muralis, Z) 1 ex.

geven van de potentiële verspreiding. Van belang

op licht 04/08 te Kesselberg (Krien Hansen, Av). Een

is de aanwezigheid van watervegetatie. Buiten de

lokale en zeldzame soort voor heel België. De rupsen

zuid-west hoek van onze regio is het misschien ook

leven (en overwinteren) op korstmossen, voorname­

aangewezen om o.a. de Leuvense Vaart in het oog te

lijk Kauwgommos (Diploica canescens).

houden, vermits de soort regelmatig gezien wordt in

Andere macrovlinders die voor het eerst werden in­

het Mechelse.

gevoerd waren ook niet zo algemeen, zoals Vlasbek­ dwergspanner (Eupithecia linariata, A , Av), Zes ­

Bijen, wespen en mieren (A 5, VA 5, Z 3, ZZ 1)

streepuil (Xestia sexstrigata, Z, Av) en Kajatehout­

Nieuw ingevoerde soorten met aanvaarde waarne­

spanner (Pelurga comitata, Z, Av) in de omgeving

mingen zijn:

van de Kesselberg en de Bruine zwartstipuil (Xestia

Chrysis viridula (ZZ) lex. 02/08 te Heverlee/Egen­

baja, VA, Nb) gezien te Overijse/Stad. Het Licht vis­

hovenbos (Johan Robben). Een goudwesp die, wat

staartje (Nola aerugula, VA, Av) is daarentegen wel

betreft de gegevens op wn.be, vanop slechts 3 andere

vrij algemeen, maar vooral voorkomend aan de kust,

locaties in Vlaanderen kon worden opgemerkt.

de kempen en het zuiden van het land. De vondst in

Perespinselbladwesp (Neurotoma saltuum, VA),

Erps-Kwerps sluit dus aan bij andere vondsten in de

twee spinsels met rupsen op meidoorn te Tevuren/

Kempen.

Zoniënwoud (yann coatanéa). Voorlopig de enigste waarneming ingevoerd voor V laanderen.

Libellen (A 0, VA 1. Z 0, ZZ. 0)

Gewone Vliegendoder (Mellinus arvensis, VA) 2

Nadat in de vorige periode Beekoeverlibel de re­

ex. te Rodebos

gio binnensloop, kon ditmaal nog een andere te

te Oud-Heverlee/Waversebaan op bloeiende klimop

(27/08, Diane A ppels, Nb) en 1 ex

verwachte libellensoort gevonden worden binnen

(18/09, Bart Creemers, Av). De vliegendoder is een

de grenzen van het Dijleland sensu stricto. Van

graafwesp die haar larve voedt met allerhande vlieg­

Kanaaljuffer (Erythromma lindenii, VA) werd in

en die diep in het zand (0,5-lm) worden weggestopt.

2009 een populatie ontdekt net buiten de regiogren­

Na een oproep om in de buurt van bloeiende klimop

zen aan de vijvers van Groenendaal (Hoeilaart) en

te zoeken naar Klimopzijdebij ( Colletes hederae, Z)

dit jaar waren er ook indicaties van een populatie te

kon deze soort op meerdere locaties worden ont­

La Hulpe, in het hok waar in de periode 1990-2000

dekt. Karin Gielen viel de eer als eerste deze soort te

al eerder de aanwezigheid van Kanaaljuffer werd

zien op 16/09 te Heverlee/A bdij Van Park (Av).

vastgesteld. Op 3 juli van dit jaar werd er een ex­ emplaar gezien in het park van Tervuren (Bernard Passau, Nb). Dit is echter niet de allereerste waar­ neming van deze soort in het Dijleland. In Neerijse werd eerder al een geïsoleerde waarneming gedaan (1990), hoogstwaarschijnlijk van een zwerver. Met dezelfde voorzichtigheid kunnen we in het geval van de recente waarneming van Tervuren ook spreken van een zwerver, al is de oorsprong dan met grote waarschijnlijkheid de populatie in Groenendaal.

Het is echter niet ondenkbaar dat er populaties in het Dijleland onopgemerkt gebleven zijn. Deze wa­ terjuffer is niet erg opvallend, daar hij vaak wat weg van de waterkant vliegt en gericht zoeken met een verrekijker of zelfs telescoop nodig is. De optimale biotoop voor deze soort in België is, naast oude rivi­ erarmen, eerder grote waterpartijen. Ook langzaam stromende beken en rivieren vormen een geschikte voortplantingsbiotoop.

prefereert

Ook van de algemene Kleine Roetbij (Panurgus cal­

de soort kanalen en grote beken en deelt hij zijn

caratus) werden de eerste waarnemingen ingevoerd

100

De Boomklever

In

Nederland

Klimopzijdebij te Heverlee Foto: Karin Gielen

- december 201 1

.

-

'f�·';.;_'

.

,öjegen . c!.. . ;

,

voor onze regio te Wilsele (Av) en Bertem/Koeheide

tropoda) vielen allemaal te rapen in de Molenbeek­

(Nb). Een overzicht van de eerste resultaten van het

vallei in 2010 (Ilf Jacobs), met name Tandloze korf­

onderzoek naar bijen en wespen in de regio zal na de

(Columella edentula, VA, Nb), Gladde tolslak (Euconulusfulvus, VA, Nb), Dikke korfslak (Vertigo antivertigo, VA, Nb) en de Dwerg-korfslak (Vertigo pygmaea, VA, Nb).

winterse determinatie activiteiten in een specifieke bijdrage worden gepubliceerd.

slak

V liegen en Muggen (A 2, VA 6, Z 1. ZZ 0)

In deze periode werden 9 nieuwe diptera soorten

Paddenstoelen (A 9, VA

toegevoegd. Enkel de waarneming van 3 ex. op

De natte zomer was uitstekend voor het waarnemen

26/06 van de Geelbaardroofvlieg (Eutolmus rufi­

van zwammen. Maar liefst 74 nieuwe soortenna­

barbis, VA) te Egenhovenbos {Johan Robben) werd aanvaard. Van de niet beoordeelde waarnemin­ gen springen die van de, niet veel gemelde, maar daarom niet zeldzame Phaonia pallida (VA, Echte vlieg - Muscidae) en Empis lutea (VA, Dansvliegen - Empididae) en de zeldzame zweefvlieg Gevlekte Gouden Bladloper (Xylota xanthocnema, Z) in het oog. Maar deze vragen allen bevestiging.

men werden ingevoerd voor het Dijleland. Jammer

Kevers (A

3, VA 8, Z 0, ZZ 0)

Van de 11 nieuw ingevoerde soorten werd er, on­ danks toevoeging van foto's in de meeste gevallen, geen enkele beoordeeld.

Wantsen en cicaden (A 6, VA 2, Z 0, ZZ 0)

Geen enkele van de 8 nieuw ingevoerde soorten werd beoordeeld.

Insecten (overig) (A 1. VA 0, Z 0, ZZ 0)

Limnephilus marmoratus (A, een kokerjuffer) 1 ima­ go op licht, 02/07 te Meerbeek (Pieter Moysons, Av).

Geleedpotigen (overig) (A 3, VA 3, Z 2, ZZ 0) Vier nieuw ingevoerde soorten betroffen waarne­ mingen van gallen van (Prostigmata) mijten. Vier andere soorten waren spinnen, waarvan slechts één

aanvaard werd: Schouderkruisspin (Araneus angulatus, Z) 1 ex 04/08 Te Heverlee/Egenhovenbos (Johan Robben, Av).

Vissen (A 0, VA 0, Z 1. ZZ 0)

(Squalius cephalus, Z) 2 ex. 07107 te Neerijse/Doode Bemde (Chantal Deschepper, Nb).

Exemplaren van deze soort met een 'autochtone' oorsprong werden o.a. in 2004 en 2008 geherintro­ duceerd in de Ijse.

Kopvoorn

Weekdieren en overige ongewervelden (A 0, VA

4, z 0, zz 0) Nieuwe ingevoerde soorten onder de slakken (Gas-

33, Z 21. ZZ 7)

genoeg moest bij het analyseren worden vastgesteld dat er synoniemen bestaan van enkele soorten die nog als aparte taxa worden beschouwd in wn.be. In zeker twee gevallen waren reeds eerder waarnemin­ gen ingevoerd onder het synoniem. De Hooiland­ wasplaat (Hygrocybe aurantioviscida) komt zelfs onder een andere aparte Nederlandse naam voor in wn.be, namelijk als de Kleverige Wasplaat (Hygrocy­

be glutinipes). Er is niet uit te sluiten dat in het lijstje van de andere 72 soortennamen nog gevallen zijn te­ rug te vinden. In enkele gevallen hieronder weten we dat een soortstatus soms wordt betwist en wordt dit vermeld. De hier vermelde bijzonderheden zijn dus onder een licht voorbehoud. Voor niet beoordeelde waarnemingen is bovendien, zoals steeds, bevesti­ ging van een administrator nodig.

De locaties waar meerdere nieuwe soorten voor het Dijleland werden teruggevonden zijn het Park van Tervuren (27), Kortenberg/Merode (19), Tervuren/ Zoniënwoud (13), Meerdaalbos (12) en de Molen­ beekvallei (4). Ondanks het grote aantal padden­ stoelensoorten dat al reeds werd waargenomen {807 t.e.m. 2010), is de diversiteit aan zwammen zo groot (naar schatting 3500 in Vlaanderen) dat er nog re­ gelmatig soorten worden toegevoegd die in de Leu­ vense regio als algemene en zeer algemene soorten worden beschouwd, zoals Blanke champignon­ parasol (Leucoagaricus leucothites, A, Av), Wol­ lige franjehoed (Psathyrella artemisiae, VA, Nb), Eikeldopzwam (Hymenoscyphus fructigenus, VA, Nb), Rossige melkzwam (Lactarius rufus, VA, Av) en Kleine berkenrussula (Russula nitida, VA, Nb).

Soorten die niet vermeld staan in de net verschenen atlas voor Vlaams-Brabant en Brussel {waarnemin­ gen t.e.m. 2009) zijn: Agaricus subperonatus (Z) 1 ex. microscopisch on­ derzocht 07109 te Kortenberg/Merode (Hubert De Meulder, Willi Sas en Greet Van Autgaerden, Nb).

Volgens sommige auteurs is de Gordelchampignon (Agaricus vaporarius, Z) een variant van A. subperoDe Boomklever

-

december 201 1

101

Plakkaattolzwam (Coltricia confluens, VA) 1 ex.

03/09 te Haasrode/Meerdaalbos (Ralph, Av). Ver­ moedelijk eerste voor Vlaams-Brabant. Een zeld­ zaamheid voor Vlaanderen. In wn.be zijn voorlopig slechts twee andere (niet beoordeelde) gegevens ge­ kend.

Rondsporige Stinkkorstzwam (Scytinostroma he­

midichophyticum, Z) 1 ex. 07109 te Kortenberg/ Merode (Willi Sas, Hubert De Meulder, Nb). Onver­ takte stinkkorstzwam (Scytinostroma portentosum) wordt vaak beschouwd als een synoniem, zoals in de nieuwe provinciale atlas (pers. med. Roosmarijn Steeman). Deze soort werd eerder o.a. al opgemerkt aan de Putten van den Ijzeren Weg (2004).

Varenwasje (Phlebiella .fi licina, VA) 1 ex. 06/09 te Tervuren/Park (Peter Vds, Nb).

Kleinsporig trosvlies (Botryobasidium laeve, VA) 1 ex. 21/09 te Tervuren/Zoniënwoud (Willi Sas, Hu­ bert De Meulder, Greet Van Autgaerden, Nb). Deze soortnaam is ook niet terug te vinden in de atlas van Vlaams-Brabant, hoewel dit taxon ook soms lijkt aanzien te worden als een variëteit van Berijpt trosvlies (Botryobasidium pruinatum), waarvan een gegeven gekend is uit het Zoniënwoud te Hoeilaart.

Deze laatste soortnaam ontbreekt dan weer wel in wn.be ... .

Van volgende soorten zijn er uit de literatuur geen eerdere gegevens bekend uit het Dijleland s.s.: Barstende leemhoed (Agrocybe dura, VA) 1 ex.

24/07 te Everberg/Vrebos (Geert Bleys, Nb). Zeldza­ me soort in Vlaams-Brabant en Brussel. Saprotroof op de bodem, vooral in parken, tuinen en op rude­ rale plaatsen. Ter bevestiging is microscopie nodig.

Bloemkoolzwam Foto: Ralph Vandiest

natus. De gordelchampignon werd ook in deze peri­ ode voor de eerste keer gemeld op wn.be (1 ex. 15/09 te Tervuren/Park, Niels Ryckeboer, Av). Van Gordel­ champignon zijn er echter wel historische waarne­ mingen gekend uit de streek (Meerdaalwoud, 1995).

Aporhytisma urticae (A) 1 ex. 21/09 te Tervuren/ Zoniënwoud (Willi Sas, Hubert De Meulder, Greet Van Autgaerden, Nb). Een vlekkenzwam op Brand­ netel die blijkbaar maar een waarnemer op wn.be

Rossige vaalhoed (Hebeloma theobrominum, A) 1 ex. microscopisch onderzocht, 21/09 te Tervu­ ren/Zoniënwoud (Hubert De Meulder, Willi Sas en Greet Van Autgaerden, Nb). Een zeldzame soort in Vlaams-Brabant en Brussel. Alle Vlaamse waarne­ mingen op wn.be bevinden zich in de buurt van het Zoniënwoud. Symbiont van loofbomen op voedsel­ en humusarm zand.

Kornoeljemeeldauw (Microsphaera tortilis, VA) 1 ex. microscopisch onderzocht, 24/09 te Tervuren/ park (Ralph, Nb). Parasiet op Kornoelje (Cornus).

Slechts twee andere waarneming gekend uit Vlaams­

interesseert. Alle 35 waarnemingen zijn door hem

Brabant (Kampenhout, 1987 en 2005)

ingevoerd.

Paecilomyces tenuipes (VA) 1 ex., 07/09 te Kor­

Voetspoormeeldauw (Erysiphe sordida, VA) 1 ex.

tenberg/Merode (Hubert De Meulder, Willi Sas

03/08 te Tervuren/Park (Willi Sas, Hubert De Meul­

en Greet Van Autgaerden, Nb). Vrij zeldzaam in

der, Nb).

Vlaams-Brabant en Brussel. Parasitair op poppen

102

De Boomklever

-

december 201 1

l,-· . t_,�, . ""r,,

"

,A_IJ>jecten

van insecten. Net buiten de regio werd de soort o.a.

op wn.be. In het Park van Tervuren werd deze soort

waargenomen te Kampenhout/Torfbroek {1987) en

reeds in de jaren negentig waargenomen.

Holsbeek/Dunbergbroek {2004).

Bleke fluweelmelkzwam (Lactarius azonites, Z)

Haagbeukschorszwam (Peniophora laeta, VA) 1

1 ex. 06/09 te Tervuren/Park (Peter vds, Av). Zeld­

ex., 07/09 te Kortenberg/Merode {Hubert De Meul­

zame, met uitsterven bedreigde Mycorrhizasymbi­

der, Willi Sas en Greet Van Autgaerden, Nb). Zeer

ont van Eik in schrale lanen en loofbossen op ma­

zeldzaam in Vlaams-Brabant en Brussel. Saprotroof

tig vochtige, voedselrijke leembodem. De enigste

op dode, nog hangende takken van Haagbeuk (Car­

gekende waarneming in het Dijleland werd gedaan

pinus).

te Kortenberg (1995). 45% van de Vlaamse vind­

Donkere geelplaatrussula (Russula cuprea, ZZ) 1

plaatsen ligt in onze provincie, veelal in historische

ex. 06/09 te Tervuren/Park (Peter vds, A). Zeer Zeld­

dreven. Een reden dus om waardevolle dreven te

zame mycorrhizasymbiont van Eik en Linde in lanen

beschermen. Wordt door sommige echter aanzien

op zware bodems. Staat in de categorie 'Kwetsbaar'

als variëteit van de Donkere fluweelmelkzwam (L.

op de (aan vervanging toe zijnde) rode lijst. De enige

fulliginosus), waarvan waarnemingen gekend zijn

zekere waarneming op wn.be.

van o.a. Mollendaalbos {1985, 1999) en Kesselberg

Glanzende abrikozenrussula (Russula vitellina, Z)

{1999). Bovendien betreffen vele waarnemingen van

1 ex. 06/09 te Tervuren/Park (Peter vds, Nb). Zeer

Donkere vermoedelijk de Bleke fluweelmelkzwam.

zeldzame mycorrhizasymbiont van loofbomen op

Zwammen met een zeer zeldzame status in de pro­

lemige grond. Voorlopig de enige waarneming op

vincie die reeds eerder een of tweemaal werden

wn.be. In de provincie voordien enkel gekend van

waargenomen in het Dijleland, maar nu voor het

Hoeilaart {2004 en 2006).

eerste zijn toegevoegd voor de regio op wn.be, zijn

Andere opvallende soorten:

Bruine Kleibosgordijnzwam (Cortinarius nemo­

Geaderde Leemhoed (Agrocybe rivulosa, A) 10 ex:.

rensis, Z, Av), Spinnenwebtrosvlies (Botryobasidi­

op maaiselhopen, 15/09 te Veltem-Beisem/Molen­

um candicans, VA, Nb), Valse Satijnvezelkop (Jno­

beekvallei {Wim Veraghtert, Nb). Een vrij algemene

cybe paludinella, Z, Nb), Zeggenkorstje (Epithele

soort in Vlaams-Brabant. Deze soort is een immi­

typhae, VA, Nb), Dikplaatsatijnzwam (Entoloma

grant uit het noorden die nieuw voor de wetenschap

clandestinum, ZZ, Nb), Brokkelzakamaniet (Ama­

werd ontdekt in 1999 in Nederland. In 2003 werd ze

nita submembranacea, ZZ, Av), Glanzende russula

voor het eerst opgemerkt in de provincie Antwerpen

(Russula integra, Z, Nb) en Melampsora populina

en in 2004 voor het eerst in Vlaams-Brabant {Hoei­

(Z, Nb).

laart). De Geaderde Leemhoed is een soort die voor­ komt op houtsnippers.

Mossen en Korstmossen (A l, VA 0, Z l, ZZ 0)

lnktviszwam (Clathrus archeri, Z) 4 ex. 29/07 te

De eerste ingevoerde waarnemingen van Gewoon

Veltem-Beisem (George Buelens, Nb) en 20 ex. 26/09

Schijfjesmos (Radula complanata, A) en Struik­

te Heverlee/militair domein (Dries Elst, Nb). Een

mos (Thamnobryum alopecurum, Z) werden niet

voorlopig vrij zeldzame soort in Vlaams-Brabant en

beoordeeld.

Brussel. Groeit op houtresten en grof strooisel. Dit is een soort die vermoedelijk tijdens de Eerste we­

Planten (A 5, VA 14, Z 14, ZZ 3)

reldoorlog is meegekomen met Australische troepen

In totaal werden er 36 nieuwe plantensoorten inge­

naar Europa. De eerste vondst in Vlaams-Brabant

voerd in deze periode (de helft van het aantal in de

was in 1984. Waarschijnlijk zal het aantal meldingen

lentemaanden). Negen soorten zijn (waarschijnlijk)

van deze zwam toenemen, door het toenemend ge­

aangeplante, verwilderd, tuin- of stinzenplanten en

bruik van houtsnippers in tuinen en parken.

komen niet in aanmerking voor een ruimere bespre­

Goudgele russula (Russula aurea, ZZ) 1 ex. 06/09 te

king. De nieuw ingevoerde Blonde zegge (Carex

Tervuren/Park (Peter vds, Av). Komt voor onder zo­

hostiana, Z, Nb, Rode Lijst: Met verdwijning be­

wel loof- en naaldbomen maar is toch zeer zeldzaam

dreigd) en Getand vlotgras ( Glyceria declinata,

in Vlaams-Brabant en Brussel. Ook in Vlaanderen is

VA, Nb) betreffen oude waarnemingen uit 2000. In

deze soort zeldzaam, daar de verspreiding zich be­

de regioatlas {waarnemingen t.e.m. 2002) is er geen

perkt tot onze provincie {rode lijst: Met uitsterven

vermelding van Blonde zegge, net als voor Spring­

bedreigd). Dit is voorlopig de enigste waarneming

zaadveldkers (Cardamine impatiens, Z, Nb), Zand-

De Boomklever

-

december 201 1

1 03

struisgras (Agrostis vinealis, VA, Nb), Liggende

den in Heverleebos en is een op Vlaamse schaal zeer

Nb,

zeldzame soort, die groeit op zandige, stenige of iets

Rode lijst: kwetsbaar), Mattenbies (Schoenoplectus

kleiige gronden, op licht zure tot neutrale bodems,

lacustris, VA, Nb) en

meestal op wat opener en zonniger plekken binnen

Steenhoornbloem (Cerastium pumilum, Z) 50 ex.

een grazige of ruigte-kruidenvegetatie.

vleugeltjesbloem

(Polygala serpyllifolia,

Z,

In verge­

11/04 te Leuven/Tervuurse Vest (Wim Verheyden,

lijking met de 1o/ eeuw is de soort sterk achteruit

Av). In Vlaanderen vrijwel uitsluitend aangetreoffen

gegaan (minus 90%). De vindplaatsen in Limburg

op (semi-) artificiële standplaatsen. De soort groeit

bevinden zich vooral op mijnsteenbergen. Opmer­

of vochtdoorlatende, vrij voedselarme, waarschijn­

kelijk is dat de oudste vermelding van deze soort

lijk dikwijls kalkhoudende bodems (in het zuiden

komt uit 1581, die de plant kende van steenachtige

van het land vooral in de kalkstreek. De locaties zijn

" hoevels ende berghkens" en "oock op de veste van

dikwijls tijdelijk van aard (bijna geen overlap tussen

Loven''. Ook in 1803 is er een vermelding van Leuven

oude en nieuwe vindplaatsen). Door de korte bloei­

als groeiplaats.

periode (april-mei) en de vrij sterke gelijkenis met

Andere soorten met een zeldzamere status in het

andere Cerastium soorten wordt steenhoornbloem

Dijleland met niet beoordeelde waarnemingen zijn

waarschijnlijk wel eens gemist.

Hondsviooltje (Viola canina, VA), Trekrus (Juncus

Volgende soorten zijn (iets) zeldzamer in onze regio

squarrosus, VA), Hennegras ( Calamagrostis canes­

in vergelijking met de rest van Vlaanderen:

cens, A) en Drijvend fonteinkruid (Potamogeton

Spaanse zuring (Rumex scutatus, Z) 1 ex. 09/07

natans, A). De laatste soort werd samen met Mat­

te Wilsele (Dirk en Walda Hennebel, Av). Een zeer

tenbies aangetroffen op de voor beide reeds gekende

zeldzame soort in Vlaanderen die echter noord­

locatie in de zandgroeve te Neerijse/Ganzeman.

waarts uitbreidt (van oorsprong mediterrane soort).

Soorten die niet in bovenstaande categorieën vallen,

Groeit op stenige, zonnige locaties. In Vlaanderen

maar toch vermeldenswaardig zijn omwille van hun

betreft het meestal riviergebonden locaties, soms

voorkomen op de Rode Lijst zijn:

ook op spoorwegterreinen, zoals in het geval van

Spits havikskruid (Hieracium lactucella, ZZ) 100

deze waarneming, maar dan is haar voorkomen vaak

bloeiende exemplaren op 27 /07 te Kastanjebos (To­

slechts tijdelijk van aard.

bias Ceulemans, Av). In Vlaanderen zeer zeldzame

Knikkend tandzaad (Bidens cernua, VA) 1 ex.

soort. Een rode lijstsoort in de categorie 'Bedreigd'.

03/09 te Kessel-lo/Vlierbeek (Dirk en Walda Hen­

Het is een lichtminnende soort met een voorkeur

nebel, Av). Een soort die in geheel België verspreid

voor matig natte tot matig droge, licht zure tot zure

voorkomt en vrij algemeen is in Vlaanderen, maar

bodem. Ze groeit op lemig zand, zandleem en leem

een duidelijke voorkeur heeft voor districten met

of wat vochtiger zand. Mijdt fosfaat en kan dus niet

zandige bodems. In onze regio zijn waarnemingen

tegen vermesting, welke ongetwijfeld de hoofdreden

echter zeer schaars. Komt voor op nitrofiele, natte

is van haar achteruitgang.

pionierssituaties op periodiek droogvallende beek­

Vijfdelig kaasjeskruid (Malva alcea, Z, Nb) is ook

en slootoevers en oevers van veedrinkpoelen.

een zeer zeldzame rode lijstsoort ('Zeldzaam'), die op

Andere zeldzame soorten in onze regio waarvan

vele plaatsen eerder efemeer voorkomt en daarom

waarnemingen nog niet werden beoordeeld, maar

door sommigen eerder als uiterst zeldzaam wordt

toch opmerkelijk genoeg zijn om te vermelden (maar

beschouwd. Werd gemeld te Bertem/Koeheide.

bevestigd dienen te worden): Viltganzerik (Potentilla argentea, VA, Nb) is een zeldzame soort die buiten de Kempen nagenoeg

Bart Creemers

niet voorkomt, tenzij langs spoorwegen. Voor onze

bart.creemers@gmail.com

regio wordt in de literatuur enkel de aanwezigheid vermeld in de buurt van het rangeerstation van Leu­ ven. De (te bevestigen) vindplaats aan de rand van Heverleebos van deze soort van lage, open terreinen

Referenties

op droge, voedselarme, zwak zure tot iets kalkhou­

- Bouwman, J.H., Kalkman, V.J., Abbingh, G., de

dende bodems is dus opmerkelijk.

Boer, E.P., Geraeds, R.P.G, Groenendijk, D., Kete­

Ruige anjer (Dianthus armeria, Z, Nb) werd gevon-

laar, R., Manger, R., Termaat, T. 2008. Een actuali-

104

De Boomklever

-

december 201 1

satie van de verspreiding van Nederlandse libellen.

(Lepidoptera) van het Dijleland Deel Il: Ethmiidae

Brachyton 11 (2): 103 - 198.

tot en met de Choreutidae (Glittermotten). De

- Calle, L.,

Jacobusse, C.H. eds. 2008. Bijen en

Wespen in Zeeland; Fauna Zeelandica deel 4, Het Zeeuwse landschap, Wilhelminadorp. Pp. 191 - Creemers, B. 2010. Opmerkelijke libellenwaarne­ mingen in het Dijleland in 2008-2009. 38 (1): 10 -14.

- Creemers, B. 2011. Dijlelandse biodiveristiteit opgelijst januari-maart 2011. 39 (1): 40 - 45.

- De Knijf, G., Anselin, A., Goffart, P., Marc, T. Eds. 2006, De Libellen (Odonata) van België: versprei­ ding - evolutie - habitats. Libellenwergkroep Gomphus i.s.m. Instituut voor Natuur- en Boson­ derzoek, Brussel, pp. 369.

- Steeman, R., Langendries, R., Monnens, R., Bue­ lens, G., De Pauw, S., Walleyn, R. eds. 2006 Pad­ denstoelen in de regio Leuven 1981-2004. Natuur­ punt Studie, Mechelen pp. 431.

- Steeman, R., Asperges, M., Buelens, G., De Ceus­ ter, R., Declercq, B., Kiszka, A., Leysen, R., Meuw­

Boomklever 39 (3): 63-68.

- Verboven A. 201lc. De dag- en nachtvlinders (Lepidoptera) van het Dijleland Deel 111 Deel lil: Epermeniidae (Borstelmotten) tot en met Pieridae (Witjes). De Boomklever 39 (4).

- Walleyn, R., Vandeven, E., Eds. 2006. Standaard­ lijst van

Basidiomycota en

Myxomycota

van

V laanderen en het Brussels Gewest. Rapport INBO.R.2006.27. Instituut voor Natuur- en Bo­ sonderzoek, Brussel. Pp. 143.

- Waring, P., Townsend, M. 2007. Nachtvlinders. Tirion Natuur. pp. 416.

- Natuurberichten.be - www.inbo.be - www.microlepidoptera.nl - www.phegea.org - www.vlinderwerkgroep.be/vlinders/nachtvlinders - www.waarnemingen.be

is, T., Monnens, J., Robijns, J. Van den Wijngaert, M., Van Roy, J., Veraghtert, W., Verstraeten, P. Eds. 2011. Paddenstoelen in V laams-Brabant en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, 1980-2009, Ver­ spreiding en ecologie. Natuurpunt Studie, Meche­ len. pp. 728.

- Stuckens, J. & Vercoutere, B., eds. Verspreidings­ atlas van de planten in het Dijleland 1975-2002, Een uitgave van Vrienden van Heverleebos en Meerdaalwoud vzw, Natuurstudiegroep dijleland en Flo.Wer. Leuven, pp 341.

- Van den Neucker, T., Coeck, J. en Van Liefferinge, C. 2009. Zeldzame vissoorten krijgen een plek in V laams-Brabant. Brakona Jaarboek 2008. p68 75.

- Van Landuyt, W., Hoste, W., Vanhecke, L., Van den Bremt, L., Vercruysse, W., and De Beer, D., eds. 2006. Atlas van de flora van Vlaanderen en het Brussels Gewest. Instituut voor natuur- en bosonderzoek/Nationale plantentuin van België , Brussel, pp 686-687.

- Verboven A. 2011a. De dag- en nachtvlinders (Lepidoptera) van het Dijleland Deel I: Mycrop­ terigidae (Oermotten) tot en met Lyonetiidae (Sneeuwmotten). De Boomklever 39 (1): 12-15.

- Verboven A. 2011b. De dag- en nachtvlinders

De Boomklever - december 201 1

105

Zoals in de vorige twee delen wordt de aangeduid als volgt: Algemeen Vrij Algemeen Zeldzaam Zeer Zeldzaam

Pterophoridae (Vedermotten) - Platyptilia calodactyla ([Denis & Schiffermüller],

1775}

••

...

-

-

0•

(Hübner,

1813)

-

•

Oidaemotophorus lithodactyla (Treitschke,

1833)

-

Pluimpjesvedermot - •••

- Epermenia chaerophylella(Goeze, -

acanthodactyla

Scherphoekvedermot -

borstelmot

Guldenroedevedermot

>/ Amblyptilia

••••

Epermeniidae ( B orstelm otten )

-

1783)

-

Mineer­

••

V Emmelina monodactyla (Linnaeus, 1758) Win­ devedermot - • Vijf­ V Pterophorus pentadactyla (Linnaeus, 1758) vingerige vedermot - • Op 28 mei 1994 verzamelde de auteur een exemplaar -

-

A J ucitidae (Waaierm otten ) - Alucita hexadactyla Linnaeus,

liebloesemmot

106

-

1758

-

Kamperfoe­

van Platyptilia calodactyla in de Doode Bemde. De

•

De Boomklever

-

december 201 1

Rups van de Rietvink Foto: André Verboven

Oranjetipje Foto: André Verboven

determinatie werd bevestigd door Cees Gielis, de we­ reldexpert van de Pterophoridae. De rups van deze soort leeft op Solidago virgaurea en verschillende soorten Senecio.

Van Oidaemotophorus lithodactyla werden twee exemplaar gevangen in mijn tuin te Heverlee op 6 juli 2004. De rups leeft op Inula ssp., Iris spp. en Pulicaria

Groot dikkopje Foto: André Verboven

Crambidae (Grasmotten) granietmot - * - Scoparia pyralella ([Denis & Schiffermüller],

- Oranje granietmot

-

**

- Eudonia truncicolella (Stainton,

1775)

1849) - Nazomer-

granietmot - **

1796)

- Udea ferrugalis (Hübner,

dysenterica.

1892) - Vroege

- Scoparia ambigualis (Treitschke,

mot

-

Oranje kruiden­

-

**

Pyralidae (Lichtmotten) t/ Aphomia sociella (Linnaeus, 1758) - Hommelnest­ mot - ** V Galleria mellonella (Linnaeus, 1758) Grote was­ mot - ** Synaphe punctalis (Fabricius, 1775) - Pinokkiomot

1775) Grijze kruidenmot - ** - Udea olivalis ([Denis & Schiffermüller], 1775) Witvlekkruidenmot * - Pyrausta despicata (Scopoli, 1763) - Weegbreemot

i/

-

-

**

Pyralis farinalis (Linnaeus,

*

1758)

-

Grote meelmot

V' Hypsopygia costalis (Fabricius, 1775) - Triangel­ mot - ** V Hypsopygia glaucinalis (Linnaeus, 1758) - Tweeli­ jnmot - Vrij algmeen V Endotricha flammealis ([Denis & Schiffermüller], 1775) - Strooiselmot - * Y Salebriopsis albicilla (Herrich-Schäffer, 1849) Geelkoplichtmot *** \1 Phycita roborella ([Denis & Schiffermüller], 1775) - Eikenlichtmot - ** V - Acrobasis suavella (Zincken, 1818) - Roodstreep­ mutsjeslichtmot - * V- Myelois circumvoluta (Fourcroy, 1785) Distelher­ melijntje ** /- Plodia interpunctella (Hübner, 1813) Indische meelmot - * ../ Ephestia elutella (Hübner, 1796) - Cacaomot - ** -

- Udea prunalis ([Denis & Schiffermüller],

-

**

-

-

Een exemplaar Salebriopsis albicilla werd door de au­ teur gevangen in Heverleebos op 16 juli 2007. De rups leeft op Tilia cordata.

-

-

-

-

-

-

-

-

-

1763) - Muntvlinder - * Pyrausta purpura/is (Linnaeus, 1758) Purpermotje - *** Sitochroa palealis ([Denis & Schiffermüller], 1775) - Bruidsmot - ** Perinephela lancealis ([Denis & Schiffermüller], 1775) Lichte coronamot - ** Anania coronata (Hufnagel, 1767) Gewone coro­ namot - ** Anania crocealis (Hübner, 1796) Gegolfde licht­ mot - Vrij algmeen Anania verbascalis ([Denis & Schiffermüller], 1775) Salielichtmot - ** Ostrinia nubilalis (Hübner, 1796) Maïsboorder ** Eurrhypara hortulata (Linnaeus, 1758) - Bonte brandnetelmot * Pleuroptya ruralis (Scopoli, 1763) - Parelmoermot

- Pyrausta aurata (Scopoli,

-

-

-

*

- Nomophila noctuella ([Denis & Schiffermüller],

1775)

-

Luipaardlichtmot

-

*

Op 13 september 1999 ving de auteur 1 exemplaar Pyrausta purpura/is in zijn tuin in Heverlee. De rup­

sen leven op Mentha arvensis ofTh ym us De Boomklever

-

.

december 201 1

107

zuidelijke soort schuift duidelijk op naar het noorden.

Lasiocampidae (Spinners) - Euthrix potatoria (Linnaeus, 1758) - Rietvink -

Ten zuiden van ons werkgebied, net over de provin­

**

ciegrens werden de laatste jaren verschillende waar­

- Dendrolimus pini (Linnaeus, 1758) - Dennenspinner -

nemingen verricht. De rups leeft op verschillende

**

- Lasiocampa quercus (Linnaeus, 1758) - Hagenheld

Malva soorten.

••

- Poecilocampa populi (Linnaeus, 1758) - Zwarte herfstspinner -

- Papilionidae (Grote pages) - Papilio machaon Linnaeus, 1758 - Koninginnepa-

**

- Saturniidae (Nachtpauwogen)

ge

- Aglia tau (Linnaeus, 1758) - Tauvlinder

-

-

**

*

Pieridae (Witjes) Sphingidae (Pijlstaarten)

- Anthocharis cardamines (Linnaeus, 1758) - Oran­

- Agrius convolvuli (Linnaeus, 1758) - Windepijl­ staart

-

jetipje - * -

**

- Deilephila elpenor (Linnaeus, 1758) - Groot avond­ rood -

**

- Deilephila

porcellus

avondrood -

(Linnaeus,

1758)

-

Klein

**

- Hemarisfuciformis (Linnaeus, 1758) - Glasvleugel­ pijlstaart -

**

- Laothoe populi (Linnaeus, 1758) - Populierenpijl­ staart

-

Colias crocea (Geoffroy, 1785) - Oranje luzerne­ vlinder -

-

**

Colias hyale (Linnaeus, 1758) - Gele luzernev­ linder -

***

- Gonepteryx rhamni (Linnaeus, 1758) - Citroen­ vlinder -

*

- Leptidea sinapis (Linnaeus, 1758) - Boswitje - Pieris brassicae (Linnaeus, 1758)

-

***

Groot koolwitje

*

- Macroglossum stellatarum (Linnaeus, 1758) - Koli­ brievlinder -

**

-

Lindepijlstaart -

*

- Proserpinus proserpina (Pallas, 1772) - Teunis***

- Smerinthus ocellatus (Linnaeus, 1758) - Pauwoog­ pijlstaart -

- Pieris napi (Linnaeus, 1758) - Klein geaderd witje *

- Mimas tiliae (Linnaeus, 1758) bloempijlstaart -

*

**

- Sphinx ligustri Linnaeus, 1758 - Ligusterpijlstaart **

- Sphinx pinastri Linnaeus, 1758 - Dennenpijlstaart ••

- Pieris rapae (Linnaeus, 1758) - Klein koolwitje -

*

Het Boswitje Leptidea sinapis is een gekende zwerver.

Alle mij bekende waarnemingen in chronologische volgorde: - 27 juli 2002 - 1 exemplaar in Oud-Heverlee (Ma­ thieu Bauduin) 01 mei 2007 - 1 exemplaar in een ruige open plek van een loofbosje langs de E314

Op 28 mei 2010 ontdekte Koenraad Reynaert een exemplaar Proserpinus proserpina op de Kesselberg in Kessel-Lo. Rupsen van dezelfde soort werden ge­ vonden op 29 juli 2009 in Egenhoven door Jan Lenaert en door Stefaan Van der Auwera te Hoeilaart op 22

31 juli 2009 - 1 exemplaar in een braakliggende tuin in de Lemingbeekvallei in Kessel-Lo (Tim Caers) 24 mei 2010 - 1 mannetje in Neerijse (Bernard Mi­ sonne) 4 augustus 2010 - 1 exemplaar in het Groot Broek

juli 2010.

in Sint-Agatha-Rode (Gauthier Jacobs)

Hesperiidae (Dikkopjes)

gelmatige trekvlinder. Het jaar 2007 was een goed

- Carcharodus alceae (Esper, 1780) - Kaasjeskruid­

jaar met minimum 7 exemplaren in ons werkgebied

Colias hyale is een vrij schaars voorkomende , re­

en ook het jaar 2009 scoorde goed met minimum

dikkopje - *** Thymelicus lineola (Poda, 1761) kopje

-

-

Geelsprietdik­

(Hoeilaart, Watermaal-Bosvoorde en Pécrot) . Ver­

**

Thymelicus

4 waarnemingen op de grenzen van onze regio

(Ochsenheimer,

sylvestris

Zwartsprietdikkopje -

1808)

-

*

warring met Oranje luzernevlinder, vooral de wit­ geelkleurige vorm "helice" gebeurt regelmatig, en

Ochlodes venatus (Esper, 1777) - Groot dikkopje -

dus is voorzichtigheid geboden bij het doorgeven

•

van gegevens.

Bernard Misonne ontdekte op 16 juli 2009 een exem­

André Verboven

plaar Carcharodus alceae in de Doode Bemde. Deze

andre.verboven@telenet.be

108

De Boomklever - december 201 1

Ralreiger in de Abdij van 't park. Foto: Axel Smets

Ralreiger te Heverlee in mei 201 1. eigers in het Dijleland ... we mochten de voorbije jaren zeker niet klagen! Met Blauwe Reigers

R

die hier sinds lange tijd broeden, Purperreigers die jaarlijks in de trekperiodes worden waar­

genomen, Grote Zilverreigers die tegenwoordig jaarrond aanwezig zijn, Kleine Zilvf')rreigers die stilaan diezelfde weg lijken op te gaan, een totaal van 5 Koereigers (1e in 1998), minstens 8 Kwak­ ken in de 21e eeuw, overwinterende Roerdompen en 3 geslaagde broedgevallen van Woudaap sinds 2002, werd bijna het voltallige lijstje van in Europa broedende reigersoorten reeds in de streek waargenomen. Bijna ". want de Ralreiger, die ontbrak nog op de streeklijst. Op 8 mei 2011 kwam daar verandering in wanneer Werner Goussey een adulte Ralreiger in zomerkleed kon determine­ ren tijdens een groepsbezoek aan de vijvers van de Abdij van Park te Heverlee. Het spectaculaire nieuws werd onmiddellijk verspreid via de verschillende gangbare communicatiekanalen, en vele vogelkijkers reageerden met een prompt bezoek aan de locatie van het gebeuren. De vogel bleef tot op 10 mei ter plekke, wat nog veel meer kijklustigen de kans gaf hem te komen bewonderen. In totaal verschenen er maar liefst 98 waarnemingen op

www.dijleland.waarnemingen.be!

Ralreigers in België

Dijleland. Op provinciale schaal gaat het om het

Wanneer we een waarneming van een Ralreiger op

vierde geval voor Vlaams-Brabant, na vogels op

16/08/1964 te Sint-Agatha-Rode - die niet werd

2/06/1905 te Zoutleeuw (de eerste voor België), op

aanvaard door het Belgisch Avifaunistisch Homo­

20-21/06/1979 te Hoeilaart en op 21/05-11/07/2006

logatiecomité (BAHC) - niet meerekenen, gaat

terug te Zoutleeuw. Laatstgenoemde vogel was trou­

het hier om het eerste geval van Ralreiger voor het

wens de langst pleisterende ooit in ons land (Col-

De Boomklever

-

december

201 1

109

laerts, 2006). Het totaal aantal aanvaarde gevallen

Brabant 3, Luxemburg 2 en Waals Brabant 1. Enkel

van Ralreiger voor België stond eind 2010 op 35

niet aanvaardde en 9 niet ingediende gevallen), waar­

in de provincies Luik en Namen werden voorlopig ' dus nog geen Ralreigers waargenomen.

bij éénmaal 2 ex. samen werden gezien (op 31/07/29

- De maandverdeling ziet er als volgt uit (voor lang­

te Grobbendonk) zodat het totaal aantal exemplaren

durig pleisterende vogels werd enkel de maand van

36 bedraagt (www.bahc.be; Vandegehuchte, 2009,

de eerste waarneming weerhouden): maart 1, mei

2010; Faveyts, 2011). De Ralreiger van Heverlee

9, juni 18, juli 5, augustus 2. Eind mei en juni vor­

wordt dus het 36e geval en het 37e ex. voor België,

men duidelijk de beste periode om deze soort in

want met het grote aantal waarnemers en de prach­

België te zien. Slechts drie van al deze Ralreigers

(+ 6

tige fotografische documentatie in het achterhoofd,

waren er vroeger bij dan de vogel van Heverlee :

zal hij de homologatietest zeker doorstaan! In 2011

een extreem vroege op 31/03-1/04/1953 te Rance

volgden nadien nog waarnemingen op 14/05-6/06 te

(Henegouwen), en telkens een ex. op 1/05/1981

Boorsem (Limburg) en op 6/07 achtereenvolgens te

te Knokke en op 4/05/2003 te Harelbeke (West­

Hensies en Saint-Ghislain (Henegouwen).

Vlaanderen).

- We merken een toegenomen frequentie op in

Enkele verschillende classificaties van de 35 aan­

de Ralreigerwaarnemingen over de jaren heen:

vaardde Belgische gevallen (tot 2010):

slechts drie gevallen in de periode 1900-1950 (in

- Per provincie krijgen we de volgende rangschik­

1905, 1929 en 1934), 20 gevallen van 1951 tot 2000

king: Antwerpen 8, West-Vlaanderen 6, Oost­

(1953(2), 1966, 1969, 1979(3), 1981(4), 1982(2),

Vlaanderen 6, Limburg 5, Henegouwen. 4, Vlaams-

1986, 1991, 1992(2), 1993, 1997(2)), en 11 geval-

Ralreiger in de Abdij van 't park. Foto: Marc van Meeuwen

1 10

De Boomklever

-

december 201 1

len van 2001 tot 2010 (2001, 2003(2), 2004, 2005,

broedgebieden, tot 140 paren) en Italiaanse een po­

2006(3), 2007(2), 2008, 2009). In de 21 eeuw wer­

sitieve aantaltrend kennen. Misschien kan dit goede

den dus enkel in 2002 en 2010 geen Ralreigers

nieuws uit ZW-Europa dan toch helpen de toename

opgemerkt in België. Deze toenemende frequen­

in het aantal Ralreigerwaarnemingen per tijdseen­

tie kan ook worden opgemerkt in de reeks van 78

heid te verklaren, samen met de toegenomen waar­

gevallen die tot en met 2009 door de Commissie

nemersdichtheid en de steeds hogere rapportering­

Dwaalgasten Nederlandse Avifauna (CDNA) wer­

frequentie.

e

den aanvaard, slechts 25 gevallen dateren immers uit de periode 1866-1979, terwijl er van 1980 tot

Kelle Moreau

2009 maar liefst 53 werden aanvaard (Ovaa et al.,

kelle.moreau@gmail.com

2010). 2010 bracht vervolgens Ralreigers naar 2 plaatsen in Nederland (een ontsnapt ex. met ring niet meegerekend) en in 2011 werden er in dat

Referenties:

land op 5 plaatsen Ralreigers ontdekt (www.waar­

- Collaerts, P. (2006)

neming.nl).

-

Ralreiger in het Vinne te

Zoutleeuw. Ons Vogelblad, nr. 70: 5-9.

Faveyts, W., ]. Elst & BAHC (2011) - Zeldzame

Situering in een ruimer kader

vogels in België in 2009. Natuur.oriolus, 77: 48-59.

De Ralreiger is een soort met een zeer groot ver­

Hafner, H. (1994). Squacco Heron. In: Birds in Eu­

spreidingsgebied bestaande uit residente populaties

rope: their conservation status. (Tucker, G.M., M.F.

in sub-sahara-Afrika en migrerende populaties in

Heath, L. Tomialojé & R.F.A. Grimmett, Eds.), 94-

Z-Europa, N-Afrika en ZW-Azië. De P alearctische

95.

populaties trekken over een breed front tussen hun

- Ovaa, A., D. Groenendijk, M. Berlijn & CDNA

broed- en overwinteringsgebieden, en de meerder­

(2010). Rare birds in the Netherlands in 2009.

heid start met het broedseizoen in mei-juni. Aan­

Dutch Birding, 32: 363-383.

gezien dit ook de periode is waarin de meeste Ral­

- Vandegehuchte, M. & BAHC (2009) - Zeldzame

reigers in België opduiken vormt overshooting van

vogels in België in 2007. Natuur.oriolus, 75: 113-

de normale broedgebieden tijdens de voorjaarstrek wellicht de hoofdverklaring voor het opduiken van Ralreigers bij ons.

121.

- Vandegehuchte, M. & BAHC (2010) - Zeldzame vogels in België in 2008. Natuur.oriolus, 76: 43-50.

De globale populatietrend van de Ralreiger is afne­ mend, hoewel sommige populaties stabiel zijn of toenemen terwijl voor andere geen gegevens be­ schikbaar zijn (Birdlife International). Een dalende populatietrend in de zuidelijker gelegen broedge­ bieden lijkt een toenemende frequentie in het aan­ tal waarnemingen van Ralreiger in België echter niet te ondersteunen. De totale Europese populatie wordt tegenwoordig op een minimum van 12000 broedparen geschat (Hafner, 1994; Birdlife Inter­ national), met Rusland (min. 5500 paren) , Turkije (min. 3000 paren) en Roemenië (min. 1500 paren) als voornaamste landen, op ruime afstand gevolgd door Spanje (min. 380 paren) en Bulgarije (min. 300 praen). Het valt hierbij op dat vooral de ZO-Europe­ se populaties (vnml. Turkije en Roemenië, maar ook Oekraïne, Bulgarije, Griekenland, Kroatië, Honga­ rije) achteruitgaan, terwijl de Spaanse populatie en in mindere mate de Franse (de dichtst bij ons gelegen

De Boomklever - december 201 1

1 1 1

Opmerkelijke vogelwaarnemingen in de Dijlevallei en omgeving juni - augustus

D

201 1

it overzicht van opmerkelijke en interes­ sante vogelwaarnemingen in het Dijleland

Geelgors, Rietgors en alle exoten werden niet in dit ver­ slag opgenomen maar wel verwerkt. Voor een Heilige Ibis wordt in de laatste categorie een uitzondering gemaakt.

beslaat voornamelijk de periode juni - augustus

Meerdere waarnemingen in dit overzicht dienen door het

20 1 1 . De bestreken regio omvat de gemeenten

Belgisch Avifaunistisch Homologatiecomité beoordeeld te

Kortenberg, Herent, Bertem, Leuven, Oud-He­ verlee, Huldenberg, Overijse, Tervuren en de aangrenzende gebieden. De volgende rubriek

worden vooraleer ze definitief op de Dijlelandse lijst kun­ nen bijgeschreven worden, en worden dus onder voorbe­ houd gepubliceerd.

Gebiedsafkortingen

zal de periode september - november 2011

WLS = Wilsele/Vijvers Bellefroid, LP = Kessel-Lo/Leo­

omvatten. Waarnemingen worden voor 5 de­

poldspark, AVP = Heverlee/Abdij van Park, ZW = Oud­

cember 2011 ingevoerd op

www. waarnemin­

gen.be, of via andere wegen bezorgd aan Kelle Moreau, Meibloempjeslaan 2, bus 3, 8400 Oost­ ende, 0486/12.58. 77, kelle.moreau@gmail.com.

Heverlee/Zoete Waters, OHN Oud-Heverlee/Z, Oppem

=

=

Oud-Heverlee/N, OHZ

=

weilanden tussen Bogaarden­

straat (Oud-Heverlee - Korbeek-Dijle) en NGB, NGB = Neerijse/Grote Bron (deel Doode Bemde), NKV = Neerij­ se/Kliniekvijvers (deel Doode Bemde) en SAR= Sint-Aga­ tha-Rode/ Grootbroek.

Kwartel Coturnix coturnix Kwartels werden tijdens de zomer van 2011 waargenomen op de volgende locaties: plateau Moorsel - Sterrebeek (tot 3 zp op 4 data tss 2/06 & 26/08; S. Cooleman, 0. Hendrick, A. Smets e.a.), Winksele (telkens 1 zp op 7, 11/06 & 4/07; R. Ghijsen, A. Devroey, F. Vandekeybus, l. Lewylle), Kor­ beek-Dijle/ plateau (tot 4 zp op 14 data tss 8/06 & 27/08;

J. Nysten e.a.), Leefdaal/plateau (tot 5 zp op 9 data tss 9/06 & 21/08; J. Nysten e.a.), Overijse/Terlanenveld (tot 5 zp op 4 data tss 12/06 & 22/07; l. Nel, H. Roosen, J. Pelckmans), Erps/Dorenveld (tot 3 zp op 12 data tss 12/06 & 24/08; L. Raty, P. Moysons, A. Smets e.a.), Bierbeek/plateau Mollen­ daal (resp. 1 & 4 zp op 15 & 24/06; D. von Werne), Bertem/ Koeheide (1 zp op 16/06; G. Bleys), Neerijse/Tersaert (1 zp op 24/07; l. Lewylle) en Neerijse/Zingende Wind (2 zp op 15/08; J. Nysten),

Gele kwikstaart. Foto: Michael O'Brian

Bergeend Tadorna tadorna

Waarnemingen van onder meer Patrijs, Knobbelzwaan,

pectievelijk 14 en 13 Bergeenden aangetroffen (l. Nel, F.

Krakeend, Slobeend, Wintertaling, Tafeleend, Kuifeend, Dodaars, Fuut, Aalscholver, Blauwe Reiger, Wespendief, Havik, Waterral,

Kievit, Witgat, Stormmeeuw, Kleine

Mantelmeeuw, Koekoek, Kerkuil, Steenuil, Bosuil, Ransuil, Gierzwaluw, Ijsvogel, alle spechten, Veldleeuwerik, Gras­

Te SAR werden op 16/06 en 26/07 nog groepen van res­ Hermans), maar verder bleef het tijdens de maanden juni en juli bij waarnemingen van solitaire ex. te SAR, Heverlee/ Langestaart en NGB (versch. waarn.). Op 6/08 verschenen te SAR dan de eerste twee 'najaarstrekkers; zoals traditio­ neel waren dit juvenielen (J. Nysten, P. Goubau). Vervol­

pieper, Grote Gele Kwikstaart, Sprinkhaanzanger, Bosriet­

gens waren er nog waarnemingen van eerst 3 juv en later 17

zanger, Fitis, Vuurgoudhaan, Glanskop, Matkop, Kuifmees,

ex. te SAR op 12/08 (l. Nel, L. Hendrickx, P. Standaert) en

Zwarte Mees, Roek, Putter, Kneu, Goudvink, Appelvink,

van 1 ex. te Leefdaal/Duivendelle op 29/08 (M. O'Briain).

1 12

De Boomklever - december 201 1

Smient Anas penelope

Laanvallei (2 ex. Z op 19/07; W. Desmet, S. Vranckx) en

ln juli-augustus 2011 werden de volgende Smienten waar­

P écrot/Grand P ré (1 ex. op 29/08; F. Van Hove).

genomen in het Dijleland: lm2v eclips te OHZ op 2/07 (L. Hendrickx, J. Nysten), 2 ex. eclips te NGB op 16/07 (G. Va­

Kwak Nycticorax nycticorax

nautgaerden), lm eclips te OHZ op 21/07 (M. Walravens),

ln augustus 2011 doken er terug Kwakken op te SAR, net

5 ex. te NGB op 23/07 (M. Walravens), 1 ex. eclips te NGB

zoals tijdens de periode mei - augustus 2010. Eerst werd op

op 11/08 (L. Hendrickx) en 3 ex. eclips te NKV op 19/08

3/08 een 2° zomer ontdekt (D. van Werne, J. Buys) die tot

(L. Hendrickx).

op minstens 29/08 aanwezig bleef (versch. waarn.). Op 7/08 bleek dan ook een adult ex. aanwezig te zijn (D. van Werne,

Zomertaling Anas querquedula

1. Nel, J. Nysten, R. Stoks), dat tot op minstens 26/08 werd

Zomertalingen werden te SAR nog tot 23/07 waargenomen

waargenomen (versch. waarn.). Een juveniel ex. tenslotte,

(versch. waarn.), met max. 2ml v op 13 en 23/06 (1. Nel, J.

werd hier voor het eerst herkend op 11/08 (A. Smets) en

Nysten, D. van Werne e.v.a.). Daarna pleisterden tot 3 ex.

vervolgens nog opgemerkt tot op 24/08 (versch. waarn.).

in eclipskleed te NKV van 24/07 tot 26/08 (versch. waarn.).

Verder werden er ook Kwakken gezien op enkele andere

De enige waarneming op een andere locatie betrof een

locaties: 1 juv op 10-20/08 te NKV (R. Stoks, L. Hendrickx,

mannetje te P écrot/vijver op 19/06 (P. Dawagne).

M. Walravens, B. Bergmans), 1 ad zom te Néthen/Mar­ baise op 19/08 (M. Walravens) en 1 juv te OHZ op 21/08

Geoorde Fuut Podiceps nigricollis 22-24/07

(R. Stoks).

1 juv te NGB (L. Hendrickx, 1. Nel, P. Moysons, R. Uyttenbroeck)

1 & 5/08 14/08

resp. 1 ad zom & 1 ad

Woudaap lxobrychus minutus +

1 juv te NGB

Na een 2010 zonder Woudapen was het in 2011 terug prijs!

(P. Moysons, J. Nysten)

Op 25/06 werd te OHZ voor het eerst een ex. gezien (J.

2 ex. te SAR (D. Capart)

Nysten), en op 2/07 bleke_n zowel een mannetje als een

Purperreiger Ardea purpurea

vrouwtje aanwezig te zijn (J. Nysten, L. Hendrickx). Op 3/07 volgde dan al onmiddellijk de broedbevestiging met

17/08

1 ex. ZW te Erps/Dorenveld (K. Lossy)

een waarneming van een juveniele vogel (1. Nel, L. Hen­

31/08

1 ex. te OHN (J. Rutten)

drickx). Tot op 19/07 lieten de Woudapen van OHZ zich

Grote Zilverreiger Casmerodius albus De maandmaxima van Grote Zilverreigers te SAR in de zomer van 2011 betroffen 5 ex. voor juni (op 10/06; M. de Beenhouwer, M. Van Opstal), 5 ex. voor juli (op 11 & 31/07;

1. Nel) en 6 ex. voor augustus (op 22, 27 & 29/08; 1. Nel, L. Hendrickx; F. Van Hove). Andere waarnemingsplaat­ sen waren NGB (31 waarnemingen van 1-6 ex. tss 1/07 & 28/08; versch. waarn.), de Doode Bemde (11 waarnemin­ gen van 1-4 ex. tss 13/06 & 27/08; versch. waarn.), OHZ (6 waarnemingen van 1-3 ex. tss 4/07 & 29/08; versch. waarn.)

nog sporadisch opmerken (versch. waarn.), nadien volgden enkel nog waarnemingen van een juveniel ex. op 19-20/08 (L. Hendrickx). Na broedgevallen in 2002 te AVP en in 2008 te SAR was het de derde keer dat Woudapen broedden in het Dijleland in de 21° eeuw. Alsof dit nog niet genoeg was werd de soort ook te LP gemeld, namelijk een juv en een ex. (mogelijk dezelfde juv) op 16/08 (S. Goethals, E. Toorman), en net buiten de regio werden in juli-augustus ook een kop­ pel en een juv waargenomen langs de Vaart ter hoogte van Domein de Spoelbergh te Haacht (F. Vandekeybus e.a.).

en Kwerps/vijvers (1 ex. op 4/08; G. Rijmenans).

Kleine Zilverreiger Egretta garzetta Het lijkt erop dat de Kleine Zilverreiger dezelfde toer op gaat als de Grote Zilverreiger, en snel aan zijn inburgering in het Dijleland werkt. Het voorkomen van beide soorten vertoonde tijdens de zomermaanden van 2011 een opval­ lende overeenkomst. Ook Kleine Zilverreigers waren te SAR de ganse zomer aanwezig (versch. waarn.). Een over­ zicht van de maandmaxima: 5 ex. in juni (22-29/06; versch. waarn.), 7 ex. in juli (op 17 & 19-20/07; 1. Nel, L. Hendrickx, M. Walravens, L. Raty) en 7 ex. in augustus (op 1/08; 1. Nel).

Buiten SAR waren er waarnemingen van Kleine Zilverrei­ gers te OHZ (1 ex. op 3/07; J. Rutten), NGB (2 ex. op 24/07; P. Moysons, R. Uyttenbroeck), NKV (4 ex. op 3/07 en tel­ kens 1 ex. op 8 data tss 30/07 & 16/08; R. Stoks, R. Ghij­ sen e.v.a.), elders in de Doode Bemde (resp. 3, 3 & 4 ex. op

Mannetje Woudaap langs de Leuvense vaart in Wijgmaal.

23, 24 & 29/07; L. Hendrickx, J. Taymans, A. Smets), SAR/

Foto: Bruno Bergmans

De Boomklever - december 201 1

1 13

, i • • •

i

Ooievaar Ciconia ciconia

aanleiding van enkele waarnemingen van onvolwassen

11/07

1 ex. te Kwerps/Molenbeekvallei (R. Ghijsen)

Boomvalken tijdens de zomermaanden van 2011 (alle ver­

12/08

1 ex. ZW te SAR

(J. Nysten, L. Hendrickx)

melde waarnemingen te SAR). Reeds op 5 en 12/06 wer­

24/08

71 ex. te Erps/Dorenveld (P. Moysons)

den waarnemingen van een juveniel ex. doorgegeven, maar

25/08

2 ex. over Erps/Dorenveld (P. Blockx,

broedbiologisch is het onmogelijk dat er op deze data al

R. De Boom)

juveniele Boomvalken rondvliegen. Wellicht was er een ex.

27/08

1 ex. W te Neerijse/Zingende Wind

in zijn 2• kalenderjaar in het spel, zoals het ex. dat op 24/07

(L. Hendrickx)

aldus werd gedetermineerd

(0. Dupont). Voor meer details

over de leeftijdsbepaling van Boomvalken verwijzen we naar Faveyts & Moreau (2009). De juveniele ex. die op 7 en

Zwarte Ooievaar Ciconia nigra

23/07

6 ex. (min. 4 juv) N te SAR (1. Nel, L. Hendrickx)

26/07

3 ex. over SAR

16/08

2 juv ZW te SAR (L. Hendrickx,

(F. Hermans)

15/08 werden opgemerkt (W. Claes, R. Stoks) passen beter voor een late broeder als de Boomvalk. Verder merken we

1. Nel,

op dat de maximale zomerconcentratie ditmaal in de nazo­ mer werd opgetekend, met 10 ex. op 29/08 te SAR

T. Vandezande)

(1. Nel, J.

Rutten, M. Naliet). Doorgaans worden de grootste groepen in mei-juni geteld.

Lepelaar Platalea leucorodia

10-13/06 1 2• kj te SAR (versch. waarn.)

Slechtvalk Falco peregrinus Heilige Ibis 1hreskiornis aethiopicus

Het Leuvense Slechtvalkenkoppel dat in 2011 voor het

01/08

eerste succesvol broedgeval voor het Dijleland zorgde, kon

1 ex. achtereenvolgens te NGB (P. Moysons) en SAR

(1. Nel)

vanaf 18/06 met vier uitgevlogen jongen bewonderd wor­ den (versch. waarn.)! Andere waarnemingslocaties waren Wilsele/dorp (resp. 2 ex., 1 ex. over & 1 ex. over op 4/07, 2

Rode Wouw Milvus milvus

14/08

1 ex. Z te Overijse/stad (R. de Liedekerke)

& 12/08; J. Nysten, P. Standaert, F. Hollander), OHZ (resp.

27/08

1 ex. te Leefdaal/plateau (L. Hendrickx),

1 ex., 1 ex. & 1 juv op 9, 17 & 26/07;

1 ex. ZW te Néthen/Marbaise

(1. Nel,

1. Nel, M. Walravens), SAR (resp. 1 ex., 1 juv & 1 juv over op 9/07, 11 & 17/08; 1.

Nel, L. Hendrickx, T. Vandezande), Korbeek-Dijle (telkens

L. Hendrickx)

1 ex. tpl op 17/07 & 15/08; L. Hendrickx, R. Stoks), Wink­ Zwarte Wouw Milvus migrans

sele

(1 ex. over op 21/07; G. Bleys), Vrebos (1 ex. over op

05/06

1 ex. NO te Kessel-Lo/N (A. De Black)

21/07

1 ex. te Sint-Joris-Weert/Doode Bemde

1 juv tpl, 1 ex. tpl & 1 juv over op 25/07, 17, 19, 23 & 27/08;

(J. Bogaert)

A. Smets, P. Moysons, B. Bergmans, D. von Werne), ZW (1

24/07; G. Bleys), Erps/Dorenveld (resp. 1 juv tpl, 1 ex. over,

ex. op 27/07; A. Seynaeve), Korbeek-Dijle/plateau (resp. 1 Bruine Kiekendief Circus aeruginosus

juv & 1 ex. op 4 & 23/08; J. Nysten, P. Moysons), Heverlee/

Het valt steeds meer buiten de mogelijkheden van dit over­

Langestaart (1 ex. op 11/08; G. Vanautgaerden), en Wijg­

zicht om nog langer besprekingen van de waarnemingen

maal (1 ex. over op 15/08; L. Smets).

van Bruine Kiekendief op te nemen. De zomer van 2011 was echter extra spannend, aangezien er lange tijd een ver­

Visarend Pandion haliaetus

dacht koppel rondhing te OHZ (een 2• kj man en een ad

11/06

1 ex. in de Doode Bemde {W. Van de Vijver)

vrouwtje, soms in het gezelschap van meerdere vrouwtjes).

16/08

1 ex. over SAR (B. P asau, V. Daems)

Er werden veelvuldig voedselvluchten ondernomen in de

23/08

1 ex. Z te SAR (L. Hendrickx)

vallei en naar de nabijgelegen plateaus van Korbeek-Dijle

27/08

1 ex. ZO te Erps/Dorenveld (A. Smets),

30/08

2 ex. te SAR, 1 ex. over de Doode Bemde

en Leefdaal, maar een vaste nestlocatie en jongen werden nooit vastgesteld. Laat ons hopen dat het om een prospec­ tieronde ging ter voorbereiding van volgend jaar!

1 ex. Z te SAR (L. Hendrickx, P. Goubau) (M. De Beenhouwer)

Blauwe Kiekendief Circus cyaneus

Bontbekplevier Charadrius hiaticula

Augustuswaarnemingen van Blauwe Kiekendief zijn geen

Op 23/08 pleisterden twee adulte en twee juveniele Bont­

jaarlijks gegeven in regio Leuven. In 2011 pleisterde een

bekplevieren te Erps/Dorenveld (L. Raty, B. Bergmans, D.

juveniel ex. op 25-26/08 te Erps/Dorenveld (R. De Boom,

von Werne e.a.), op 24/08 waren hier enkel nog de 2 ju­

A. Smets).

veniele ex. aanwezig (A. Smets, F. Vandeputte, P. Moysons

Boomvalk Falco subbuteo

gend ex. waargenomen op 27/08 (A. Smets).

e.a.). Vervolgens werd op dezelfde locatie nog een overvlie­ We beperken ons voor deze soort hoofdzakelijk tot het muggenziften over vogeltopografische terminologie naar

1 14

De Boomklever

-

december 201 1

19/08

Kleine Plevier Charadrius dubius

5 ex. ZW te Leefdaal/plateau (R. Stoks)

Kleine P levieren werden tijdens de behandelde periode bijna uitsluitend te SAR waargenomen (versch. waarn.). In

Kluut Recurvirostra avosetta

juni ging het daarbij steeds om 1-2 ex., vanaf 4/07 om 2

10/06

ad

+

1 juv en van 11 tot 16/07 om 2 ad

+

1 ex. te SAR (versch. waarn.)

2 juv (l. Nel, L.

Hendrickx, P. Standaert). Op 17/07 waren er vervolgens 5

Krombekstrandloper Calidrisferruginea

ex. aanwezig (L. Hendrickx), met nadien nog slechts 1 juv

Het werd een bijzondere zomer voor Krombekstrandlopers

op 18-19/07 (J. Buys, E. Toorman, F. Rampelbergh e.a.) en

in het Dijleland: het tiende ex. voor de regio was een adult

1 juv te SAR/Vette Weide op 28-30/08 {l. Nel, R. Stoks, R.

zomer op 20/07 te SAR (R. Ghijsen), gevolgd door num­

Uyttenbroeck). De enige waarneming buiten SAR betrof 2

mers 11 tot 15 (5 juvenielen) op 20-23/08 te Overijse/Terla­

ex. te Heverlee/Langestaart op 11/06 (W. Desmet).

nenveld (l. Nel, F. Vandeputte, L. Hendrickx e.v.a.). De twee vorige exemplaren dateren uit 2008, met een adult op 25/07

Morinelplevier Charadrius marine/lus

en een juveniel op 8/09 (telkens te SAR). De maandverde­

Het is een echte eind augustus-traditie geworden: Mori­

ling (aantal exemplaren) ziet er nu als volgt uit: april 1, mei

nellen te Erps/Dorenveld! Dit jaar waren er in totaal 9 ad

l, juli 3, augustus 6, september 3, oktober 1.

en 2 juv op 23/08 (L. Raty, B. Bergmans, P. Moysons, R. Uyttenbroeck e.a), met nog 8 ad, 2 juv en 2 overvliegende

Wulp Numenius arquata

ex. op 24/08 (A. Smets, l. Nel, P. Moysons, R. Vermylen

09107

1 ex. aud te Erps/Dorenveld (F. Wyns)

e.a.) en nog 9 ex. op 25/08 (P. Blockx, R. De Boom e.a.). Op

13/08

1 ex. N te Bierbeek (D. von Werne)

27/08 volgden hier overvliegende groepjes van 2 & 3 ex. (A.

19 & 25/08 resp. 1 ex. ZW & 2 ex. ZO te Erps/Dorenveld

Smets, J. P elckmans), met tenslotte nog een pleisterende juv op 30/08 (A. Smets).

(A. Smets, P. Blockx) 23/08

3 ex. te Overijse/Terlanenveld (B. Creemers)

25/08

1 ex. ZO te Overijse/stad (l. Nel)

Regenwulp Numenius phaeopus

19/08

7 ex. ZW te Erps/Dorenveld (A. Smets)

Grutto Limosa limosa

06108

3 ex. te SAR (P. Goubau, F. Van Hove)

Zwarte Ruiter Tringa erythropus

25-26/06 1 ad zom te SAR (l. Nel, L. Hendrickx, D. von Werne, J. Nysten) 08 & 25/08 telkens 1 juv te SAR (I. 26-29/08

el, L. Hendrickx)

1 juv te SAR/Vette Weide (l. Nel, B. Creemers, R. Stoks, R. Uyttenbroeck e.a.)

Morinelplevier Foto: Johan Nysten

Tureluur Tringa totanus

Van 1 t.e.m. 12/06 verbleven er onafgebroken tot 5 Ture­ luurs te SAR (D. von Werne, l. Nel, M. Van Opstal e.a.). Na­ dien volgde er op 19/06 nog een ex. te Leefdaal/plateau (J.

Goudplevier Pluvialis apricaria

Nysten), waarop het laatste ex. op 28/06 werd opgemerkt

Op 24/08 werden overvliegende groepjes van 4, 1 & 3 ex.

te SAR (K. Moreau).

gemeld te Erps/Dorenveld (A. Smets, P. Moysons, R. Stoks, R. Vermylen).

Groenpootruiter Tringa nebularia

30/06 & 4- 20/07

resp. 1 & 1- 2 ex. te SAR (R. Stoks, H. van den Broeck e.v.a.)

Zilverplevier Pluvialis squatarola

1 ex. aud te OHZ (M. Walravens)

19/06

1 imm te SAR (versch. waarn.)

21/07

14/08

1 ex. te Leefdaal/plateau (K. Van Scharen)

03/08

1 ex. te LP (S. Goethals)

21 & 25/08

telkens 1 ex. te SAR (G. Ryken,

Het gaat hier om het 14° en 15° geval van Zilverplevier voor het Dijleland.

l. Nel, L. Hendrickx, J. Nysten) 26-29/08

1 ex. te SAR/Vette Weide (1.

28/08

1 ex. ZW te Erps/Dorenveld

B. Creemers, A. Smets e.a.)

Scholekster Haematopus ostralegus

29/07

2 ex. N te Erps-Kwerps/dorp (P. Moysons, R. Uyttenbroeck)

el,

(A. Smets, P. Moysons)

De Boomklever - december 201 1

1 15

Bosruiter Tringa glareola

leland. Alle vorige ex. (1 ad op 9/07 /89, 1 ad op 1/05/94, 2

24 & 29/06

telkens 1 ex. te SAR (L. Hendrickx,

ad op 24/06/08 en 1 ad op 16/08/10) werden enkel te SAR

l. Nel, J. Buys, P. Standaert)

gezien.

27/06

1 ex. over OHZ (D. von Werne)

6-10, 12 & 19/07

resp. 1-3, 1 & 1 ex. te SAR (D. von

Visdief Sterna hirundo

Werne, l. Nel, E. Toorman e.v.a.)

8, 13, 25, 29-30/06 & 19-20/07

1 ex. W te Leefdaal/plateau

SAR (I. Nel, L. Hendrickx, J. Buys e.a.)

(A. Smets)

20-21, 24 & 27/07

14/08

resp. 2, l, 2, 1 & 1 ex. te

2 ad zom te OHN (L. Raty, L. Hendrickx, M. Walravens e.a.)

Oeverloper Actitis hypoleucos

30/07-31/08

ad, 3 juv) op 17 data (versch. waarn.)

De laatste Oeverloper van het voorjaar pleisterde op 5/06 te SAR (1. Nel, L. Hendrickx, 0. Hendrick). Nadien werd

waarnemingen van tot 5 ex. (2 1 ex. Z te OHZ (J. Nysten)

06/08

de soort tijdens de zomermaanden van 2011 opgemerkt te SAR (voortdurend aanwezig van 27/06 tot 30/08, met pie­

Dwergstern Sternula albifrons

ken tot 19 ex. op 17 /07 (M. Walravens e.a.) en tot 24 ex.

Een adult zomer Dwergstern op 27 /06 te SAR (I. Nel, D. von

op 16/08 (I. Nel e.a.)), AV P (4 ex. op 11/07; D. Michiels),

Werne, K. van Scharen, R. Stoks, P. Moysons e.a.) betrof het

OHN (resp. 1 & 4 ex. op 18/07 & 6/08; W. Desmet, J. Nys­

negende ex. voor het Dijleland (8° in het voorjaar). De vo­

ten), Pécrot/vijver (resp. 2 & 1 ex. op 19/07 & 1/08; l. Nel,

rige ex. pleisterden op 9/05/10 te SAR, op 29/04/05 te NGB

). Dandois), Tervuren/Park KMMA (1 ex. op 25/07; E. Van­

en op 29/04/95 te SAR.

derhulst), Moorsel (1 ex. op 1/08; 0. Hendrick), LP (resp. 3

& 1 ex. op 5 & 16/08; S. Goethals, E. Toorman), NKV (1 ex.

W itwangstern Chlidonias hybridus

op 13/08; J. Nysten), OHZ (1 ex. op 21/08; L. Hendrickx) en

4/06

2 ad zom te SAR (versch. waarn.)

Haasrode/industrie (telkens 1 ex. op 29 & 31/08; ). Nysten, W. Goussey).

Zwarte Stern Chlidonias niger

05 & 09/06

resp. 1 ad zom & 2 ad zom te

04-05 & 21/08

resp. 3 juv & 1 juv te SAR (J. Nysten,

Watersnip Gallinago gallinago

1 ex. te SAR (G. Raison)

12/06

SAR (L. Hendrickx, l. Nel, A. Smets)

18, 23, 24, 27 & 28/08resp. 1, 6, 1, 1 & 2 ex. ZW te Erps/

l. Nel, K. Van Scharen, K. Moreau

Dorenveld (A. Smets, P. Moysons e.a.)

e.a.)

27, 28 & 30-31/08

resp. 8, 7 & 1 ex. te OHZ (L. Hen-

drick, F. Vandeputte, M. De Beenhouwer e.a.)

22-24/08

1 juv te NGB (L. Hendrickx, D. von Werne, P.

Moysons)

25/08

1 ex. te Eizer/Horenberg (I. Nel)

29/08

1 ex. te Overijse/Terlanenveld

Zomertortel Streptopelia turtur

(S. P eten)

Er werd voor de drie behandelde maanden slechts één waar­ neming van een Zomertortel doorgegeven. Het ging om een

Houtsnip Scolopax rusticola

ex. naar ZW over Erps/Dorenveld op 27/08 (A. Smets), wat

Buiten de gekende broedgebieden waren er op 1/07 waar­

betekent dat er nergens residente ex. werden opgemerkt.

nemingen van een ex. naar NO over Leuven (M. de Been­ houwer) en van een baltsend ex. te Wilsele-P utkapel/Kwade

Draaihals fynx torquilla

Hoek (D. von Werne).

Erg verassend waren waarnemingen van een Draaihals in Heverleebos op 3/06 (J. Rutten) en maar liefst twee ex. te

Kemphaan Philomachus pugnax

OHZ op 15/07 (G. Evers).

19/08

1 ex. ZW te Erps/Dorenveld (A. Smets)

23/08

2 ex. te Overijse/Terlanenveld (F. Vandeputte,

Middelste Bonte Specht Dendrocopos medius

B. Creemers, E. Toorman e.a.)

Een ex. in een tuin te Leefdaal/Korbeekstraat op 15/07 (K.

28/08

2 ex. ZW te Erps/Dorenveld (A. Smets,

Van Scharen) bevond zich wel erg ver buiten de broedgebie­

P. Moysons)

den, zeker voor deze periode van het jaar.

28-29/08

1 ex. te SAR/Vette Weide (I. Nel, R. Stoks, R. Uyttenbroeck)

19/08 Zwartkopmeeuw Ichthyaetus ichthyaetus

22/08

1 juv te SAR (L. Hendrickx, l. Nel, D. von Werne)

/

Duinpieper Anthus campestris

1 ex. ZW te Leefdaal/plateau (R. Stoks)

23, 24, 27 & 30/08

resp. 1 ex. ZW, 1 ex. ZW

+

1 ex. tpl, 2

ex. ZW & 1 ex. ZW te Erps/Dorenveld (L. Raty, P. Moysons, A. Smets e.a.)

Reuzenstern Hydroprogne caspia

18/07

1 ad zom te SAR & OHZ (versch. waarn.)

Het gaat hier om het vijfde geval van deze soort in het Dij-

1 16

De Boomklever - december 201 1

Boompieper Anthus trivia/is

In het Militair Domein van Meerdaalwoud werden op 1/06

twee zingende Boompiepers gehoord (G. Bleys). De vol­

& 27/08; C. Carels, J. Nysten), OHZ (resp. 1 juv, 1v

gende waarnemingen hadden al betrekking op najaarstrek­

& 2 ex. op 20, 23 & 27/08; A. Smets, P. Moysons, J. Nysten),

1 juv

+

kers (versch. waarn.), waarvan de eerste vijf op 15/08 over

Heverlee/Terbank (1 ex. op 23/08; H. Roosen) en Leefdaal/

Leefdaal/plateau vlogen (A. Smets).

plateau (1 ex. op 27/08; J. Nysten).

Noordse Kwikstaart Motacilla thunbergi

Paapje Saxicola rubetra

Op doortrekkende Noordse Kwikstaarten wordt in het na­

P aapjes werden vanaf de derde decade van augustus waar­

jaar doorgaans niet zo gelet, maar op 27 en 28/08 werden

genomen, met gevallen te SAR (lm op 20/08; l.

er alvast meerdere ex. opgemerkt te Erps/Dorenveld (A.

ten, L. Hendrickx), Heverlee/Terbank (telkens 1 ex. op 21

Smets, P. Moysons).

& 23/08; H. Roosen), Erps/Dorenveld (resp. 3 & 1 ex. ZW

el, J.

ys­

op 24-25 & 27/08; F. Vandeputte, P. Moysons, C. Carels, Blauwborst Luscinia svecica cyanecula

A. Smets), Leefdaal/plateau (resp. 6 & 7 ex. op 26 & 27/08;

Waarnemingen van Blauwborsten waren tijdens de zomer­

J. Nysten), Korbeek-Dijle/plateau (resp. 2 & 5 ex. op 27 &

maanden van 2011 quasi uitsluitend voor SAR weggelegd

28/08; J. Nysten, D. von Werne) en Neerijse/Tersaert (3 ex.

(versch. waarn.), waar het in minstens 1 territorium tot een

op 27/08; J. Nysten).

geslaagd broedgeval kwam (met observaties van een ju­ veniel op 29/06, 2 & 12/07; l. Nel, L. Hendrickx). Op 8/08

Tapuit Oenanthe oenanthe

werd hier opnieuw een juveniel opgemerkt (I. Nel, R. Uyt­

De eerste Tapuit voor het najaar van 2011 zat op 7/08 te

tenbroeck), wellicht een najaarstrekker. De enige andere

Leefdaal/plateau (J. Nysten). Nadien werd de soort vooral

locatie waar de soort werd gemeld was OHZ, met een zin­

waargenomen te Erps/Dorenveld, met waarnemingen op 9

gend mannetje op 3 & 5/07 (J. Rutten, R. Stoks).

data tussen 15 en 30/08 en maximaal 6 ex. op 25/08 (versch. waarn.). Andere waarnemingsplaatsen waren Meerbeek

Gekraagde Roodstaart Phoenicurus phoenicurus

(2 ex. op 20/08; A. Smets), Overijse/Terlanenveld (1 ex.

nog steeds 1 ad m te Leuven/Rapengang (

op 21/08; J. Nysten), Korbeek-Dijle (1 ex. & lmlv op 26

F. Fluyt)

& 27-28/08; D. von Werne, J. Nysten), Leefdaal/plateau (2

14/08

1 ad m te SAR (1. Nel, L. Hendrickx)

ex. op 27-28/08; J. Nysten), Korbeek-Dijle/plateau (1 ex. op

15/08

1 v-type te Kessel-Lo/E. Solvaystraat

28/08; J. Nysten) en Leefdaal/Duivendelle (1 ex. op 29/08;

(I. Nickson)

M. O'Briain).

01-15/06

24/08

1 ad m ZW te Terlanenveld (F. Vandeputte) Cetti's Zanger Cettia cetti

Roodborsttapuit Saxicola rubicola

Buiten de gekende territoria te OHN, OHZ, Doode Bemde

Op de volgende locaties werden tijdens de behandelde peri­

en SAR, werden enkel met de taalgrens flirtende ex. waarge­

ode Roodborsttapuiten opgemerkt: Oppem (telkens lm op

nomen te Néthen/Marbaise op 13/07 (B. Nef) en te Pécrot/

5/06 & 7/08; 1. Nel, J. Nysten), Meerbeek (lmlv op 14/06; A.

vijver op 1/08 (J. Dandois).

Smets), Korbeek-Dijle/plateau (2 juv op 26/06; J. Nysten), Kwerps/Molenbeekvallei (resp. lm, 1v & 1 ex. op 2, 24 &

Rietzanger Acrocephalus schoenobaenus

30/07; R. Ghijsen, M. Vandervelpen), Veltem-Beisem (lm

De enige zomerwaarnemingen betroffen een ex. te OHZ op

op 6/07; R. Ghijsen), Oud-Heverlee/ Ormendaal (1 ex. op

25/06 (L. Hendrickx) en een ex. te Pécrot/ vijver op 1/08 (J.

23/07; M. Walravens), Erps-Kwerps/dorp (1 ex. op 26/07;

Dandois).

A. Smets), Heverlee/ Zwanenberg (telkens 2 ex. op 2 & 15/08; G. Bleys), Neerijse/Tersaert (resp. 1 juv & 1 ex. op 9

Spotvogel Hippo/ais icterina Spotvogels zongen te Vrebos op 8/06 (A. Smets), te

eerij­

se/Ganzeman op 8/06 (I. Nel), te Winksele tot 2 zp op 1013/06 (R. Ghijsen, P. Moysons e.a.), te Korbeek-Dijle op 10 & 12/06 (A. Smets, L. Hendrickx), te Leefdaal/plateau op 12/06 (D. von Werne), te Meerbeek op 28 & 30/06 (A. Smets), te Erps-Kwerps/Silsombos op 2/07 (R. Ghijsen) en te Erps/Dorenveld op 3/07 (R. De Boom).

Orpheusspotvogel Hippo/ais polyglotta Ongelofelijk maar waar ... de derde Orpheusspotvogel voor het Dijleland zong in exact dezelfde tuin te Huldenberg/ Spitsberg waar de vorige twee waarnemingen werden opge­ tekend. Ditmaal werd dit heuglijke feit op 5/06 vastgesteld

(F. Fluyt, D. van Werne, P. Moysons, R. Stoks), de vorige Roodborsttapuit. Foto: Johan Nysten

twee gevallen dateren van 31/05-02/06/06 en 28/05/10.

De Boomklever

-

december 201 1

1 17

Braarnsluiper Sylvia curruca

tjestypes op 29/08 te Tervuren/Park KMMA (A. Reygel, P.

In juni 2011 werden nog zingende Braamsiuipers waarge­

Moysons) pasten beter in het normale fenologisch plaatje.

nomen te Bertem/Koeheide (op 2, 4, 10, 11, 18 & 19/06; G. Bleys, F. Geenen, R. Polfliet, T. Vandenberghe), Haasrode/

Wielewaal Oriolus oriolus

industrie (op 7, 9 & 30/06; D. von Werne) en Bierbeek/Kor­

09-10/06

lm te Korbeek-Dijle (R. Stoks, A. Smets)

beek-Losestraat (op 8/06; D. von Werne).

03/07

2 ex. te SAR/Vette Weide (J. Rutten)

19/07

1 zp te OHZ (J. Rutten)

Fluiter Phylloscopus sibilatrix In het Mollendaalwoud werden nog Fluiters gehoord op 3,

Ringmus Passer montanus

4, 16 en 19/06 (G. Bleys, D. von Werne, G. Catthoor).

Om te illustreren hoe schrijnend de toestand van de Ring­

Grauwe Vliegenvanger Muscicapa striata

mus in regio Leuven geworden is nemen we deze soort

Grauwe Vliegenvangers werden tijdens de zomer van 2011

ditmaal ook op in het overzicht. De enige waarnemingen

waargenomen te Haasrode (resp. 2, 2, 1 & 1 ex. op 5/06,

tijdens de zomer van 2011 waren de volgende: 1 ex. te Mol­

3, 5 & 10/07; H. Roosen, R. Stoks, J. Nysten), Huldenberg/

lendaalbos op 3/06 (G. Bleys), 3 ex. te Bierbeek/Mollendaal

plateau (1 ex. op 5/06; R. Stoks), Sint-Joris-Weert (1 ex. op

op 9/07 (G. Vanautgaerden), 1 ex. te Overijse/Terlanenveld

2/07; D. Verbeelen), Neerijse/Tersaert (5 ex. op 3/07; B.

op 21/08 (T. Vandezande) en 1 ex. 0 te Erps/ Dorenveld op

Pasau, V. Daems), Tervuren/Zoniënwoud (1 ex. op 11/07;

27 /08 (A. Smets).

B. Pasau, V. Daems), Korbeek-Dijle/Oppem (1 ex. op 30/07; M. Walravens), SAR (1 ex. op 7108; F. Van Hove, 1. Nel),

Kruisbek Loxia curvirostra

NKV (3 ex. op 7/08; R. Stoks), Heverlee/Oost (1 ex. op

De enige Kruisbekken voor de zomer van 2011 waren 2 ex.

24/08; J. Rutten) en Tervuren/Park KMMA (2 ex. op 29/08;

ZW te Erps-Kwerps op 2/08 en 5 ex. ZW te SAR op 4/08

P. Moysons).

(P. Moysons).

Bonte Vliegenvanger Ficedula hypoleuca

Grauwe Gors Emberiza calandra

De Bonte Vliegenvanger die op 13/07 te Heverlee/Zwanen­

20/08

berg pleisterde (G. Bleys), deed dit op een voor de regio

1 ex. te Bierbeek/plateau Mollendaal (P. Floré)

eerder ongewone datum. Een mannetje en twee vrouwSamenstelling Kelle Moreau, kelle.moreau@gmail.com

Medewerkers en correspondenten Michaël Abts, Véronique Adriaens, Louis-Philippe Arnhem, Mathieu Bauduin, Peter Bellen, Hugo Bender, Bruno Bergmans, Koen Berwaerts, Raymond Beullens, Geert Bleys, Herman Blockx, Pierre Blockx, Johan Bogaert, Suzanne Bonmarchand, A. Braem, Vincent Bulteau, Juut Buys, Esther Buysmans, Tim Caers, Erik Callebaut, Thijs Calu, Dany Capart, Charles Carels, Guido Catthoor, Free Claerbout, Warre Claes, Yann Coatanéa, Peter Collaerts, Stijn Cooleman, Bart Creemers, Alain Crusiaux, Geert Daems, Jonas Daems, Véronique Daems, Jean Dandois, Paul Dauwe, Nicolas Dawagne, Paul Dawagne, Johan De Baere, Matthias De Beenhouwer, Andreas De Black, Benoit De Boeck, René De Boom, Erik De Broyer, Krista De Greef, Paulette De Groef, Bart De Keersmaecker, Rafael Delaedt, René de Liedekerke, B. Demarsin, Johan De Meirsman, Johan Denonville, Tom Deroover, Bart De Rudder, Johan De Rycke, Frank Descamps, Chantal Deschepper, Louis Desmet, Wouter Desmet, Marc Detollenaere, Pierre Devillers, Frederik De Vos, An Devroey, Jürgen de Witte, Joost Dewyspelaere, Steven D'Hont, Philippe Dubois, Hugues Dufourny, Christian Duponcheel, Olivier Dupont, Michiel Dusselier, Nicolas Dutoit, Erik Etienne, Guido Evers, Patrick Floré, Frederik Fluyt, Frans Geenen, Hilde Geeraerts, Raf Ghijsen, Sander Ghijsen, Karin Gieten, Nicole Goetghebeur, Sven Goethals, Patrick Gou­ bau, Werner Goussey, Robin Guelinckx, Krien Hansen, Martin Hendrick, Maxime Hendrick, Olivier Hendrick, Luc Hendrickx, Dirk & Walda Hennebel, Philippe Hermand, Francis Hermans, Marc Herremans, Franck Hollander, Anthony Hollebeke, Ronny Huybrechts, Jacques Ide, Arne Iserbyt, Gauthier Jacobs, Stefan Janssens, Jochen Kempeneers, P. Konings, jorg Lambrechts, Ewout L'Amiral, Erwin Lauwers, Elfriede Le Docte, David Leemans, Steven Lemaire, Jan Lenaert, Iwan Lewylle, Koen Leysen, Jean-Marie Lommaert, Ken Lossy, Loudeche-Pellegrino, Eddy Macquoy, Eric Malfait, Thierry Maniquet, Bruno Marchal, Thierry Marysael. Gert Meeus, Rene Meeuwis, Joris Menten, Michel Mer­ gaerts, Dries Mertens, Dimitri Michiels, Gerard Moors, Kelle Moreau, Micheline Mottlo, Pieter Moysons, Marit Mussche, Bert Muylaert, Bruno Nef, Ingrid Nel, Inge Nickson, Marc Nollet, Paul Nuyts, Rik Nuyts, Johan Nysten, Micheal OOBriain, Hervé Paques, Bernard Pasau, jan Pelckmans, Stephan Peten, Renaat Polfliet, Herman Poorters, Geoffrey Raison, Fre Rampelbergh, Laurent Raty, Alain Reygel, Nina Reyntjerls, G. Rijmenans, Johan Robben, Jules Robijns, Marc Rogghe, Hans Roosen, Jos Rutten, Niels Ryckeboer, Geert Ryken, Maarten Schurmans, Mau­ rice Segers, JB Sepulchre, Adriaan Seynaeve, Axel Smets, Ludo Smets, Philippe Smets, Joris Souffreau, Peter Standaert, Robby Stoks, Julien Taymans, Noé Terorde, Koen Thijs, Erik Toorman, Roel Uyttenbroeck, Kasper Van Acker, Gert Vanautgaerden, Maxime van Cutsem, Hugo Vandamme, Carlos Van De Ginste, Filip Vandekeybus, André Van De Laer, Thomas Vandenberghe, Yves Vanden Bosch, Hans van den Broeck, Chris Van den Haute, Maarten Vanderhallen, Emilie Vanderhulst, john Vandeput, Filip Vandeputte, Chris Vanderperre, Maarten Vandervel­ pen, Stefan Vandevenne, Wim Van de Vijver, Gert Vandezande, Tom Vandezande, Wouter Van Gompel, Hilaire Vanherwegen, Bart van Hoo­ rebeeck, Fabrice Van Hove, Willem Vannotten, Mattias Van Opstal, Kris van Scharen, Dirk Verbeelen, Andre Verboven, Hans Verboven, Wim Verheyden, Robin Vermeylen, Jan Verroken, Bart Verstraete, Pieter Vervloet, Dirk von Werne, Stijn Vranckx, Marc Walravens, Jan Waumans, Jan Wellekens, Roland Werbrouck, Wout Willems, Jean Willemyns, Kristine Wuyts, Francis Wyns en Ernesto Zvar.

1 18

De Boomklever

-

december 201 1

Activiteiten

A

lle activiteiten van de Natuurstudiegroep Dijleland en eventuele wijzigingen zullen ook aangekondigd worden via de Dijlevallei-maillijst (http://groups.yahoo.com/group/Dijle­

vallei/).

Zaterdag I4 januari 20I2 Watervogel telling Een voormiddagexcursie langs de belangrijkste watervogelgebieden in de Dijlevallei om de overwinterende watervogels in kaart te brengen.

Afspraak: 8u30, station van Oud-Heverlee Leiding: Luc Hendrickx (luchendrickx2003@yahoo.com, 0477192835)

Zaterdag 4 februari 20I2 Brakona contactdag Afspraak: 9u, Provinciehuis Leuven.

Leiding: Griet Nijs, Brakona, tel. 015-77 01 61, brakona@natuurpunt.be

Vrijdag I0 februari 20I2 Infoavond bro edvogelinventarisaties Digitale verwerking van broedvogeltellingen door Koen Leysen. I.s.m. Vogelwerkgroep Oost-Brabant.

Afspraak: 20u, Provinciehuis Leuven.

Leiding: Bart Creemers (bart.creemers@gmail.com, 0496893106)

Zaterdag II februari 2012 Jaarvergadering Met o.a. bijdragen van Wouter Desmedt over Zuid-Afrika, Kelle Moreau over het broedvogelproject en nog veel ander leuks.

Afspraak: 20u, gemeentehuis van Heverlee Leiding: Bart Creemers (bart.creemers@gmail.com, 0496893106)

Zaterdag I8 februari 20I2 Watervogeltelling Een voormiddagexcursie langs de belangrijkste watervogelgebieden in de Dijlevallei om de overwinterende watervogels in kaart te brengen.

Afspraak: 8u30, station van Oud-Heverlee Leiding: Luc Hendrickx (luchendrickx2003@yahoo.com, 0477192835)

De Boomklever - december 201 1

1 19

Zaterdag 25 februari 2012 Belgische vogeldag Afspraak: 9u, UA Drie Eikencampus Wilrijk.

Leiding: http://www.natuurpunt.be/nl/biodiversiteit/vogels_l286.aspx

Zondag 11 maart 2011 Monitoring Sleedoornpage Een namiddagexcursie op zoek naar eitjes van de Sleedoornpage om de populatiedynamiek van deze soort op lange termijn op te volgen.

Afspraak: 14u, Gemeenteplein in Huldenberg Leiding: Bart Creemers (bart.creemers@gmail.com, 0496893106)

Zaterdag 17 maart 2012 Watervogeltelling Een voormiddagexcursie langs de belangrijkste watervogelgebieden in de Dijlevallei om de overwinterende watervogels in kaart te brengen.

Afspraak: 8u30, station van Oud-Heverlee Leiding: Luc Hendrickx (luchendrickx2003@yahoo.com, 0477192835)

r------- -

-----

_ __ _ , _

1

-

------- -

- --

- -------

Oproep

-

!

1

hernieuwing abonnement

I 1

U kan zich (opnieuw) abonneren op de Boomklever door overschrijving van 10 EUR op rekeningnummer BE86001155216850 (IBAN) met BIC GEBABEBB van de Natuurstudiegroep Dijleland, met vermelding v:an ABO 2012

1

+

naam en adres.

Een steunabonnement kost 15 EUR of meer.

Het bestuur van de Natuurstudiegroep Dijleland dankt u bij voorbaat

1

.....__ _______ --------- ______ ______ ......._ _., ____ -

120

De Boomklever

-

december 201 1

--- �-

--- · --------- -- -- --��----- ....,..

1 l

l !

!

J :

1 !

1

__"

-

Door de klimaatverandering was de afgelopen 15 jaar de normale cyclus van goede lemmingenjaren om de 3-5 jaar in Scandinavië doorbroken. Lemmingen gaan immers niet in winterslaap en hebben dus nood aan een dik isolerend pak sneeuw om onder te foerageren en aan het oog van predatoren te ontsnappen. Door de kwakkelwinters ontbrak het aan genoeg sneeuw tot de afgelopen 2 winters. Dit jaar was het dus goed raak. En dan kan het snel gaan, want onder goede omstandigheden worden lem­ mingen op 20 dagen geslachtsrijp en kunnen ze na een korte dracht nesten van tot 16 jongen werpen.

En veel lemmingen betekent veel roofvogels. Via Falsterbo zijn er terug veel Ruigpootbuizerds onze richting uitgekomen, maar blijkbaar hebben ook de Velduilen een goed jaar achter de rug. En als die op onze plateaus dan mooie graanakkertjes vol muizen aantreffen, is dat blijkbaar een succesformule.

Het begon goed toen Hans Roosen in het kader van een terreinbezoek van de VLM maar liefst 7 Velduilen aantrof op het Dorenveld. Het ene exemplaar dat nadien trouw elke avond bleef jagen rond de centrale wegwijzer heeft al veel mensen hele mooie momenten bezorgd. Maar al gauw bleek dat er ook op het plateau van Leefdaal 4 Velduilen pleisterden. Leuk hoe die avond na avond bijna klokvast vanuit dezelfde graanakker opvlogen. Als het nog te licht was voor de Velduilen, viel het op hoeveel Blauwe kiekendieven er ook wel rondvliegen. Het is prachtig om te zien hoe ze overstoorbaar en vaak vlakbij keer op keer dezelfde graanpercelen afwerken op zoek naar een snelle hap. Met dank aan de VLM die met Europese hulp een steeds mooier netwerk aan biodiverse akkerpercelen ondersteunt, mét resultaat!

Bruno Bergmans

De Boomklever

-

december 201 1

Inhoud .:

1

_.

•

EDITORIAAL Dromen van parelmoer

97

PROJECTEN Dijlelandse biodiversiteit opgelijst (juli-september 2011) Nieuw ingevoerde soorten voor de 98

periode juli-september 2011 Bart Creemers

INSECTEN De dag- en nachtvlinders (Lepidoptera) van het Dijle/and.

Deel 111: Epermeniidae (Borstelmotten) tot en I 06

met Pieridae (Witjes) André Verboven

VOGELS Ralreiger te Heverlee in mei 2011.

I 09

Kelle Moreau

Opmerkelijke vogelwaarnemingen in de Dij/eva/lei en omgeving, juni - augustus 2011

112

Kelle Moreau

ACTIVITEITEN

119

coverfoto: Winter aan de kijktorenvijver in SAR foto: Freek Fluyt

111