I Jaargang 38
Tijdschrift van de Natuurstudiegroep •
Dijleland
I
Il
-
december 20 I 0
S
N �;uuRSTUDIEGROEP
"
Regionale werkgroep van Natuurpunt Studie vzw
n atLJ U rp LJ nt
,t<Jd"'
De Boomklever
Bestuur
Bart Creemers (voorzitter), Aarschotsesteenweg 420,
Driemaandelijks tijdschrift van de
3012 Wilsele,0496-893106
Natuurstucliegroep Dijleland. De
•
Boomklever brengt bijdragen over
Kri Van Scharen (penningmeester), Korbeekstraat 27,
•
studie en beheer van de biodiver
3061 Leefdaal,02-7672638
siteit in het Dijleland en verschijnt
Bruno Bergmans, Mgr. Van Waeyenberglaan 54 DIS bus3,
•
viermaal per jaar (maart, juni, sep
3000 Leuven,0498-760722
tember, december).
Herwig Blockx, Rue du Culot 42, 1320 Tourinnes-la-Grosse,
•
010-862466
Redactie
•
Frederik Fluyt, Rapengang 24 bus 4, 3000 Leuven, 0479-920172
Hoofdredacteur: Bruno Bergmans
•
MaartenHens, Dorpsstraat 48, 3078 Meerbeek,0473-244752
leden: Herwig Blockx, Bart Cree
•
Joris Menten, W. De Croylaan 49/21, 3001 Heverlee,0495-275393
mers, Frederik Fluyt, Maarten Hens, Kelle Moreau en Kris van Scharen
Kelle Moreau, Korenbloemlaan 5,3052 Blanden,0486-125877
•
Hans Roosen,Abstraat 101,3090 Overijse, 02-6879518
•
Redactie-adres
André Verboven, Groeneweg 60,3001Heverlee,016-238184
•
Artikels, foto's en korte bijdragen worden verwacht op het redactiese cretariaat, p/a Bruno Bergmans
Werkgroep vogels
e-mail: bruno.bergmans@scarlet.be
Archivering en rapportering waarnemingen: Kelle Moreau (keUe.
•
•
moreau@gmail.com)
Het copyright van de teksten, il
Watervogeltellingen, LucHendrickx( luchendrickx2003@yahoo.
lustraties en foto's blijft bij de res pectievelijke auteurs, tekenaars en
com)
fotografen. Overname is mogelijk
Broedvogelprojecten, akkervogels: Maarten Hens (maartenhens@
•
mits hun uitdrukkelijke toelating en
yahoo.co.uk)
bronvermelding
T rektellingen: Frederik Fluyt (frederik .fluyt@grnail.com)
•
Abonnement
Geïnteresseerden kunnen Werkgroep zoogdieren •
De Boomklever ontvangen door
Archivering waarnemingen: Kelle Moreau
overschrijving van 10 €op reke
(kelle.moreau@gmail.com)
ningnummer 001-1552168-50 van de Natuurstudiegroep Dijleland,
Vleermuizen:Hans Roosen (roosenhans@yahoo.com)
• •
met opgave van naam en adres. Een
Hamster: Maarten Hens (maartenhens@yahoo.co.uk)
steunabonnement kost 15 €of meer. Natuurpunt vzw
Werkgroep ongewervelden •
Natuurpunt is de grootste vereni
Archivering en rapportering waarnemingen: Bart Creemers
ging voor natuur en landschap in
(bart.creemers@gmail.com)
Vlaanderen. Ze telt 87.000 leden en beheert 17.000 hectare natuurge bied. Lid worden van Natuurpunt
Werkgroep planten •
vzw
kan door storting van 24 €op
rekeningnummer 230-0044233-21.
Themaverantwoordelijke: Joris Menten (pjoris@advalvas.be)
www.natuurpunt.be
Website: www.natuurstudiegroepdijleland.be
Druk: www.Kolorietinfo Oplage: 200 ex.
Rondzendlijst Dijleland: Stuur een blanco e-mail naar:
dijlevallei-subscribe@yahoogroups.com
v.u.:
B. Creemers, Aarschotsesteenweg 420
- 3012 Wilsele
•
l
1
L..---
2010 in 12 hoogtepunten plus één
Nu 2011 binnen handbereik ligt, Leek het mij een mooi moment om te grasduinen door de topmomenten
die de Dijlelandse natuur mij -en velen onder ons- het afgelopen jaar weer geschonken heeft.
24 januari: Boterbuiken in het park
Boterbuiken,
oftewel
Grote zaagbekken,
zijn
samen met
Nonnetjes
mijn favoriete
wintereendjes. Er gaat dan ook niets boven een wak vol met deze kleurige zaagbekken op een ijzige winterdag. Het spektakel dat zich tijdens de lange winterprikken in de wakken van het Leopoldspark in Kessel-Lo ontvouwde, was dan ook niet te versmaden. Mannetjes Grote zaagbekken met hun stijve groene kuiven en goudroze borstveren zwommen er bijna binnen handbereik langs. Ook de vrouwtjes deden hun best om regelmatig met een visje boven te komen. Net als mijn eerste waarneming van deze soort, verdient ook deze mooiste waarneming een hele bijzondere plaats in mijn geheugen. 21 februari: Spektakel in Oud-Heverlee
De vierjaarlijkse cyclus van opduikende Zeearenden in het Dijleland, leek stilaan een verre droom tot die bewuste 21ste februari. Het leek een grauwe winterdag te worden zoals zovele tot iets voor elven het sms'je binnenkwam dat Ingrid Nel er één ontdekt had in Oud Heverlee. Toen ik kort na de middag toekwam, was er al heel wat volk op de been. Hij zat fier in een wilg aan de overkant van de vijver. Jongens, wat een massieve snavel! Het was een mooi exemplaar met heel diverse schakeringen van bruin. De vliegende deur strekte ook zijn vleugels uit en toen hij over de weides van Oud-Heverlee vloog, werd zijn enorme spanwijdte pas echt duidelijk. Er zijn niet veel vogels die dit presteren, maar hij haalde zelfs de lokale pers en liet zich ook de dagen nadien nog op vaak spectaculaire wijze bewonderen. 27 maart: Slechtvalkenparade op Sint-Pieter
Voor de bladeren aan de bomen komen, zit ik thuis op de eerste loge om de slechtvalkrituelen rond de St-Pieterskliniek gade te slaan. Alles passeerde de revue: van spectaculaire duikvluchten tot paringen. Helaas bleef het daar ook bij. Ik weet niet of Slechtvalken goede voornemens maken, maar het zou een mooi voornemen voor 2011 zijn om eindelijk eens voor echte gezinsuitbreiding te zorgen. Wordt hopelijk vervolgd... 18 april: Een zee van lila
In het Dijleland hebben we het geluk dat we kunnen proeven van een bijzonder rijk palet aan gevarieerde voorjaarsbossen. Afgelopen voorjaar bleven we door de koude winter nog eens iets langer op onze honger zitten, maar de uitbarsting aan kleur was er niet minder om. Ik ken intussen mijn klassiekers, maar het is ook leuk om nieuwe paden te betreden. Zo ontdekte ik dit voorjaar in een hoekje van het Silsombos een stuk bos dat niet moet onderdoen voor het Hallaarbos: het kleurde helemaal lila van de Pinksterbloemen. In het zachte strijklicht van de namiddagzon smolten ze samen tot één feërieke lila waas zover het oog kon reiken. Onvoorstelbaar!
De Boomklever - december
-
2010
89
.:� ·�Ed . ..;_:-'... lto
1 mei
Mistige ochtendsluiers boven het Wijgmaalbroek. Een Reebok danst door de weides. De eerste zonnestralen priemen door de bomen en terwijl duizend vogelkelen hun eerste liedje brengen warmt een Steenuiltje zich op een Knotwilg aan de weldoende ochtendzon. Mijn eerste Big Day smaakt naar nog! 4 juli: De Paarse keizer vliegt weer!
De warme dagen van eind juni brachten heel wat vlinders op de been. De eerste zondag van juli in het Rodebos had je dan ook echt nog eens het gevoel dat er veel en veel verschillende vlinders vlogen: van dollende Eikenpages in de toppen van de Zomereiken tot kleurige Dagpauwogen, stemmige Gehakkelde aurelia's en dartelende Koevinkjes. Maar ook "de Paarse keizer" ontbrak niet op het appèl: statig en hoog verheven boven ons nederige waarnemers zeilde de Grote weerschijnvlinder tussen de toppen van de bomen. Misschien wel dé ontdekking van de insectenzomer van 2010! 11 juli: Vlaamse feestdag met Floere het Fluwijn
De leukste momenten in het leven zijn de onverwachte. Kon ik vermoeden dat een slank uitgevallen huiskat met een witte bef die 's avonds midden op de weg naast mijn appartementsgebouw zat, een Steenmarter was? Toen ik het besefte, was het al te laat en verdween hij razendsnel in de bosjes. Geduld loont niet altijd, maar in dit geval hoefde ik maar eventjes stilletjes te wachten tot de nieuwsgierigheid het won van de angst. En daar liep hij dan parmantig naast mij heen, mijn dichtste Steenmarter ooit, de blik op oneindig. Even hield hij in, om dan rustig door te stappen, de donkere nacht in. 17 juli: De vlinderbalts van de wespendief
Het viel me tijdens de mooie zomermaanden op dat Wespendieven zich best wel makkelijk en mooi laten zien in onze regio. Niets kan evenwel tippen aan dat ene mannetje dat zijn prachtige vlinderbalts ten beste gaf boven dat besloten valleitje in het Zoniënwoud. Te gek gewoon voor woorden hoe hij keer op keer hoogte won om zich dan te laten afglijden met beide vleugels tegen elkaar fladderend boven zijn rug. Mijn eerste vlinderbalts zal ik niet licht vergeten. 18 juli: Het spookt in het kasteel!
Een oud kasteel. Een schaars verlichte binnenplaats. De klok slaat 11 uur. Her en der stijgt een ijzingwekkend gesis op. Niet veel later lichten één, twee en later drie witte spookjes kort op als ze door het licht van de lantaarns fladderen. Dan valt er één pardoes in op het grasperk voor onze neus.
In zijn
hartvormige
aangezichtsmasker laat deze jonge Kerkuil zich diep in de ogen kijken. Het spelen gaat voort, hij hopt wat op en neer op het gras, lijkt iets te vangen. Even komt één van zijn broertjes of zusjes bij hem zitten, en dan fladderen ze wat onbeholpen naar een nis in de muur. En zo gaat het schouwspel verder: van het bankje naar het fietsenrek en terug naar het grasplein. Als papa of mama toekomt met een muis, stijgt het kabaal even ten top, en dan kan het kattekwaad herbeginnen. De nacht is nog lang.
90
De Boomklever - december. 201 O
1
19 augustus: Avondstemming in het Grootbroek
Een avond es ie aan het einde van de zomer in het Grootbroek in Sint-Agatha-Rode baadt steeds in een speciale
feer. Je weet dat het leuk kan worden, maar je weet nooit wat je
precies voor de lens gaat krijgen. Twee lang pleisterende Kwakken toonden zich in elk geval van hun beste kant. De Visarend had geen zin om te jagen, maar liet zich mooi bekijken in een grote wilg. Aangekomen in de kijktoren was het al schemerdonker. Een Kwak die luid roepend opvloog en de eerste Bever die rondjes begon te zwemmen, waren nog net uit te maken. 10 oktober: Trektellen op de Bredeweg
Een mooie morgen in oktober: het ideale moment om met de fiets naar het plateau te rijden voor een sessie trektellen op de Bredeweg. De weg door de vallei was fris en mooi, de beklimming naar de top opende ruime panorama's. Op de trektelpost was het een gezellige bedoening. Het was een leuke gelegenheid om mijn kennis van trekroepjes nog eens op te frissen. De trek was redelijk met de gebruikelijke Veldleeuweriken, Rietgorzen en Graspiepers. Maar helemaal leuk werd het toen Freek Fluyt een adulte Zwarte ooievaar in het vizier kreeg. Gedragen door thermiek maakte deze prachtvogel een paar ererondje boven het plateau op weg naar warmere oorden. 7 november: Juweeltjes in het grasland
Onze eerst wasplatentocht van het najaar startte meteen met een knaller van formaat. De herfstige Heideberg in Kessel-Lo was een prachtige setting en Sneeuwzwa:nmetjes en Geurende wa platen Lieten zich mooi vergelijken. Enkele meters verder wa het dan zover: Eddy Macquoy ontdekte tussen het gras enkele opvallend knalrode wa platen. Ook de teel was knalrood en de dikke vlezige plaatjes hadden een prachtig oranje gloed. S hitterend toch die Scharlaken wa plaat! December: Een vroeg kerstcadeau
Op het ogenblik dat ik dit schrijf, heeft de realiteit mijn fantasie ingehaald. In mijn dromen dacht ik te kunnen wensen dat we elkaar misschien in december zouden tegenkomen aan een mooie Lijsterbes vol smullende Pestvogels ergens in het Dijleland. Maar intussen weten we dat het op 20 november al zover was. Maar ik hoop vurig op nog meer van dat de komende winter.
Ik we11s u e11 uw familie in 11anm vnn de Nat11urstudiegroep Dijlela11rl mi11ste11 eue11 1.'eel prachtige na tuu rbelevi11gsmo111enten i11 2011 toe! Een Gezond en Gelukkig Nie11wjnar!
Bru11v Berg111n11s Hoofrlredncte11r De 800111klever
De Boomklever - december
�¡
-
2010
91
]11ni 1972, vierde Humm1iora. Juist voor het examen begon draaide Johan Desmet zich i11 zijn bank om en fluisterde me 11og snel toe "Er is ee11 Zwarte Ooievaar over ons huis gevlogen!". Een Zwarte Ooievaar! Kwam die hier dan voor? Leefrle11 die niet in de donkere wouden achter het ljzere11 Gordijn? Ik kon me enkel inbeelden hoe het moet geweest zijn 0111 deze geheimzin11ige vogel te zie11 overtrekke11".e11 het zou nog ettelijke jaren duren voordat ik zelf mij11 eerste Zwarte Ooievaar kon spotten in de vallei.
van een gebied.
Voorkomen en verspreiding
Sinds 1986 broedt de Zwarte Ooievaar evenwel Het verspreidingsgebied van de Zwarte Ooievaar
terug
als broedvogel beslaat in Europa vooral Oost
van de as Sillon - Samber en Maas ( Ardennen,
en Zuid-Oost Europa. Daarnaast is er ook een
Lotharingen,
belangrijke populatie op het Iberisch schiereiland
plaatsen in de Condroz" Het aantal koppels
en verder enkele koppels in Frankrijk, Luxemburg
varieert de laatste jaren tussen de 50 en de 90.
en
Wallonië.
Men
kan
zelfs
in
in
Wallonië,
meer bepaald ten
Fagne-Farnenne)
en
op
zuiden enkele
West-Europa
spreken van een herkolonisatie. Werelwijd leven Voorkomen in de Dijlevallei
er tussen de 24.000 en 44.000 vogels. De
Zwarte
Ooievaar
verdween in
België als
broedvogel op het einde van de negentiende eeuw.
Het
laatst
gekende
broedgeval
had
De eerste Zwarte Ooievaar voor de Dijlevallei (en
plaats in Libin in 1898. De oorzaken van zijn
de tweede voor de toenmalige provincie Brabant)
verdwijning
werd pas waargenomen te Oud-Heverlee op 12
destijds
(grootschalige
ontbossing
onder druk van de industrialisering, zijn
ook vandaag
nog
de
jacht,".)
juni 1972. Het duurde evenwel tot 1984 voordat de
hoofdbedreigingen
soort terug werd waargenomen, maar sindsdien
in zijn huidig verspreidingsgebied, terwijl ook
worden Zwarte Ooievaars bijna jaarlijks en sinds
hoogspanningslijnen een hoge tol eisen.
1997 jaarlijks gezien. (Tabel 1)
De
Zwarte Ooievaar stelt zeer hoge kwaliteitseisen aan zijn biotoop. Zijn aanwezigheid is dan ook een
Als
aanwijzing van een hoog biodiversiteitspotentieel
Zwarte Ooievaars (zie Tabel 2), dan stellen we
92
De Boomklever - december
.
we
kijken naar
het
seizoenspatroon
van
201 O
1
11
Tabel 1: Aantal waarnemingen van Zwarte Ooievaar per jaar in de periode 1900-2010
9
er onweer dreigt. Dit was deze zomer nog het geval toen op 4 augustus een juveniel exemplaar vlak voor het losbarsten van een onweer te SAR neerstreek en er de nacht doorbracht.
0
1975
1980
1985
0
•
2000
1990
L
2005
2010
Jaartal
vast dat de meeste waarnemingen in het najaar gebeuren met een duidelijke piek in juli en vooral augustus (respectievelijk 9 en 23 gevallen en 5 in september) en in mindere mate in het voorjaar (6 gevallen in april en 8 in mei).
Over gans de beschouwde periode waren twaalf van de 55 gevallen waren pleisterende vogels (1 tot 2 dagen), bijna uitsluitend tijdens de najaarstrek. Slechts éénmaal werd een pleisterend exemplaar aangetroffen in de voorjaar (11 mei 2003 Oud-Heverlee). De pleisterende vogels arriveren meestal in de late namiddag, brengen de nacht door en vertrekken de volgende dag indien de weersomstandigheden het toelaten. Het langst pleisterend exemplaar verbleef van 1 tot 6 augustus te Erps-Kwerps. Misschien worden pleisterende exemplaren ook niet altijd opgemerkt. Zo zat er op 20 augustus 2006 een exemplaar in de gracht achter de parking van Neerijse Grote Bron!
Kijken we meer in detail (Tabel 3) dan zien we dat in het voorjaar de tweede (2) en derde (3) decade van april en de eerste (5) en tweede (3) decade van mei er heel wat doortrek is, terwijl in het najaar de topperiode vooral in de laatste decade van juli (5) en zeker de eerste (10) en tweede (9) decade van augustus valt.
Zwarte Ooievaars trekken veelal solitair of in kleine groepje (1 tot 4 exemplaren). Som worden
De vroegste Zwarte Ooievaar ooit in de Dijleva11ei werd waargenomen op 24 maart 1993 en de laatste voorjaarstrekker op 13 mei 1985. De periode van 14 mei tot 11 juni is tot nu toe Zwarte Ooievaarloos. Het laatste exemplaar trok door op 14 oktober 2007.
In tegenstelling tot de juvenielen, zwerven na de nestperiode de adulte Zwarte Ooievaars dikwijls nog heel wat rond, ver van hun broedgebied (tot enkele honderden kilometers) alvorens naar Afrika te vertrekken. Gedurende de trek kunnen Zwarte Ooievaars zowat overal pleisteren, vooral wanneer de weersomstandigheden slecht zijn en
foto: Raymond De Smet Zwarte ooievaar op Lesbo
Tabel 2: Aantal waarnemingen van Zwarte Ooievaar per maand in de periode 1900-2010 Jan
Feb
Maa
Apr
Mei
Jw1
Jul
Aug
Sep
Okt
1
6
8
4
9
23
5
3
Nov
De Boomklever - december
Dcc
-
2010
93
Tabel 3: Aantal waarnemingen van Zwarte Ooievaar per decade in de periode 1900-2010 Jan
Feb
Maa
Apr
Mei
Jun
Jul
Aug
Sep
Okt
0/0/l
1/2/3
5/3/0
1/1/2
3/1/5
10/9/4
3/2/0
2/1/0
evenwel ook grote groepen waargenomen ( 12 augu tus 2006, 4 ex +7 ex over
Nov
Dec
Referenties
Huldenberg/
Spit berg; 16 augustus 2006, 8 ex over te Erps/ Dorenveld; 7 e
over op 5 oktober 2010 Putkapel).
- BirdLife International (2010) Species factsheet: Ciconia nigra.
Tot hiertoe werd in de vallei geen enkel geringde vogel waargenomen, zodat over de herkomst van
- Catalogue des espèces et habitats des Site
onze doortrekkers niets geweten is.
Natura 2000 de la Région Wallonn e - Herroelen,P &R.De Fraine - inventaris van de Vogel van Brabant 1900-1974, Brussel, 1975.
Luc Hendrickx l 11cl1e11drickx2003@11ahoo.co111
- Maarten Hens e.a. - Vogels in het Dijleland, 2001. - Archief Natuurstudiegroep Dijleland en per soonlijk archief Kris Van Scharen
Op zaterdag 12/02 om 20u is het weer zover. Dan gaat in het lokaal van de Vrienden van Heverleebos e Meerdaalwoud in het oud gemeentehuis van Heverlee onze jaarvergadering door. We hebben voor u een gevarieerd programma in elkaar gebokst. O.a. deze onderwerpen zullen de revue passeren: - een overzicht van onze lopende natuurstudieprojecten - een jaaroverzicht in woord en beeld - een sfeerverslag van de Batumi Raptor Count Iedereen is welkom. Zoals steeds zorgen we ook voor een hapje en een drankje. Voor wie graag ons bestuur wil komen vervoegen, kan het een leuke kennismaking zijn. Het Beshmr van de Natuurshtdiegroep Dijlelan 94
De Boomklever - december
-
201 O
1
Zondag 31 oktober 2010, een zonnige he1fstnamiddag. Ik eindig mij11 tocht door de Diilevallei in de toren te SAR. Het viel weer tegen va11daag en ee11 blik op de vijver kan 11/e zeker niet oplllonteren. Si11ds augustus ligt de vijver er imlllers doods bij, 11a het opnieuw vullen na de droogte zijn alle watervogels Olll een 01werklaarbare reden vertrokken. Ik besluit na een kwartier tje hetzelfde te doen. Op /zet knuppelpad kolll ik 111grid tegen en vertel haar dat ik er voortijdig de brui aan geef Ik ben amper thuis of ik krijg een telefoontje van J11grid: "Fra11jepoot i11gevalle11 te SAR!"
Twintig minuten later sta ik terug in de toren.
grijze mantel in contrast met de nog iets bruinige
Ingrid heeft de vogel maar eventjes kunnen zien
vleugels te zien. Het kopkapje loopt door tot diep
en hij is niet meer zichtbaar. Hij zit ergens achter
in de nek en zwemmend is het grijs verenkleed
de rietkraag aan de eendenkooi. Na vijf minuten
met de bruinige handpennen goed te zien.
komt hij echter eventje uit de kant gezwommen.
De
Ik probeer dadelijk een bewijsfotootje te schieten
een
en SMS dan snel de vogel door naar mijn OV-lijstje
verspreidingsgebied. Hij broedt nog noordelijker
als Grauwe Franjepoot, dit is immers het meest
dan de Grauwe Franjepoot Phalaropus lobat11s. De
waarschijnlijke.
trekken
zuidelijke grens van zijn broedareaal loopt langs
dwars over Europa om te overwinteren in de
de zuidkust van ljsland. In de winter ontmoet men
Arabische Zee. Zo, iedereen is op de hoogte. Het
hem in de tropische zeeĂŤn op grote afstand van de
Grauwe
Franjepoten
Rosse
Franjepoot
arctische
vogel
is
Phalarop11s
f11/icnrius
met
circumpolair
een
franjepootje is ondertussen beter zichtbaar en
kusten van Z en W-Afrika. Ro se Franjepoten zijn
we kunnen nu de vogel rustig doch van vrij ver,
echte zeevogels, drievierden van het jaar leven ze
ongeveer ter hoogte van het eilandje, bekijken. Een
op de oceaan. Ook hun trekroute loopt over de
duidelijk dik snaveltje en een oranjig halsje... Dit is
Atlantische Oceaan en het is zeer uitzonderlijk dat
een Rosse Franjepoot! Het is uitzonderlijk dat men
een vogel in het binnenland verzeilt, meestal ten
deze vogel ziet zo diep in het binnenland.
gevolge van stormen. Dit wa
Verleden jaar was er al een geweldige toeloop
geval, de afgelopen dagen
in Hollogne-sur-Geer toen zich daar ook een
geweest. vogel
van
nu echter niet het
was het rustig weer
exemplaar prachtig op enkel meters liet bekijken.
De
Spijtig dat deze vogel zo ver zit. ..
waarneming voor de Dijlevallei. Net buiten de
Sint-Agatha-Rode
is
de eerste
De vogel is zoals alle franjepoten geweldig actief,
vallei was er wel
draait rond, vliegt geregeld enkele meter op en
2001 te Bierbeek.
al een waarneming in januari
springt af en toe insectenpikkend op uit het water.
Luc He11drickx
Het is een eerste jaarsvogel, bij het opvliegen is de
l11che11rf rickx2003@)ynlroo.co111 De Boomklever - december -
l 11
2010
95
foto: Axel Smets
Op 7 11ovember zng Geert Bleys de eerste Witkopstaart111eze11 voor het Dijlela11d in de ra11d van het Bertembos. I11tussen druppele11 meer en 111eer waarnerniHgen bi11ne11. Iedere winter worden wel "witkoppige" Staart111ezen ge111eld, maar dit jnar staat het voor het eerst onomstotelijk vast dnt er iuel degelijk een echte invasie van Witkopstnartmezen aan de ga11g is. Dit artikel poogt een beetje duidelijkheid te scheppe11 over hoe je nu precies zo'n echte Witkopstaartmees kunt herkennen.
De
Witkopstaartmees
is
geen
witkoppige
Staartmees
De Witkopstaartmees daarentegen komt voor in Fenno-Scandinavië, oostelijk Europa, de Sovjet Unie en verder oostelijk tot in China en Japan. Net als heel wat andere vogels uit die contreien
Zoals elke vogelsoort heeft ook de Staartmees
(Aegithalos
cnudntus)
waarvan de
meerdere
ondersoorten,
Witkopstaartmees of
Noordelijke
taartmees (Aegithalos cnudatus caudntus) er één is.
begeven ze zich soms massaal naar andere oorden. Dat lijkt net te zijn wat zich nu afspeelt. Wat er precies aan de hand is in Siberië is niet duidelijk, maar ook de Pestvogels die nu met mondjesmaat
Onze eigen ondersoort is de gewone Staartmees
onze
(Aegithalos ca11dat11s europneus). Deze komt voor
afkomstig zijn.
streek
binnenkomen
zouden
van
hier
over heel We t- en Centraal-Europa.
96
De Boomklever - december . 201 O
1
11
Tot
hiertoe
hadden
Witkopstaartmezen
de
steevast
meldingen betrekking
van op
typische laterale kruinstreep van onze gewone Staartmezen.
Hier is het goed uitkijken, want
witkoppige Staartmezen. Dit zijn Staartmezen met
deze kruinstreep kan bij sommige witkoppige
meer dan gemiddeld wit op het kopje, maar niet
varianten heel sterk gereduceerd zijn. Het gaat
zo spierwit als een Witkopstaartmees.
dan om kleine bruine tot zwarte vlekjes op het hoofd, soms enkel achter het oog. Vanaf november
Deze witkoppige Staartmezen vertroebelen het
zijn alle juveniele Witkopstaartmezen volledig
beeld. De witkoppige Staartmezen ontstaan door
geruid, zodat ook deze exemplaren een volledig
hybridisatie van zuivere Witkopstaartmezen met
spierwitte, contrasterende kop hebben,
onze gewone Staartmezen. Ze komen voor in een
enige hint van vlekjes.
zonder
brede band over Europa waar beide ondersoorten dicht in elkaars buurt voorkomen, van Denemarken
Andere kenmerken kunnen de determinatie helpen
tot OekraĂŻne. In Nederland werd een schatting
ondersteunen, maar zijn nooit doorslaggevend
gemaakt dat ongeveer 2% van de waargenomen
omdat ze veel minder betrouwbaar zijn. Ze zijn
Staartmezen tot zulke intermediaire witkoppige
immers aan veel meer variatie onderhevig.
vormen behoren.
Zo
missen
Witkopstaartmezen
altijd
de
vage
borstband van gewone Staartmezen, maar bij veel intermediaire
Hoe
kun
je
nu
een
Witkopstaartmees
witkoppige Staartmezen is deze
borstband ook volledig afwezig.
onder scheiden van een Witkoppige Staartmees? Witkopstaartmezen hebben over het algemeen ook een wittere borst en buik met enkel een Uitde studie vanJansen & Nap(Dutch Birding2008)
lichtroze zweem op hun onderbuik.
Maar bij
blijkt de hoofdkleur het enige echt betrouwbare
sommige witkoppige Staarhnezen is dit eveneens
kenmerk te zijn om pure Witkopstaartmezen eruit
het geval. Over het algemeen hebben witkoppige
te halen.
Staartmezen
wel
donkerdere
onderdelen
met
soms wat streping op de flanken. De
kop
van
Witkopstaartmezen
is
volledig
Op hun rug en in hun vleugels hebben WitÂ
spierwit. Het witte kopje lijkt bijna lid1t te geven.
kopstaartmezen meer witte veren, maar dit is
Deze witte kop contrasteert sterk met de zwarte
weerom een variabel kenmerk dat ook aanwezig
nekband en donkere rug.
is bij heel wat witkoppige Staartmezen.
Sommige witkoppige Staartmezen hebben ook
Qua grootte en qua roep lijkt de Witkopstaartmees
een scherp afgetekende nekband, maar het is
verder
vooral typisch dat ze nog resten hebben van de
Staartmees.
trouwens
helemaal
op
onze
gewone
Invasie van de Witkopstaartmezen
Witkopstaartmezen hebben de neiging om af en toe en masse hun broedgebieden te verlaten en in de winter duiken ze dan op in Noord-Europa, of zeldzamer zoals nu ook in onze contreien. In zulke invasiejaren kunnen soms groepjes van tientallen exemplaren samen opduiken. Het is verrassend om te lezen hoe snel deze kleine pluizenbolletjes zich tijdens zo'n invasie kunnen verplaatsen. Zo werd op 11 oktober 1958 een Witkopstaartmees geringd bij Murmansk in Rusland. Amper 8 dagen later dook die al 500 km verder op in Falsterbo. Dat de vogels vaak
foto: Axel Smets
van ver in Rusland komen wordt bewezen door De Boomklever - december
-
2010
97
een e emplaar dat in oktober 2000 in Litouwen gecontroleerd werd. 104 dagen eerder was deze Witkopstaartmees
maar
liefst
1623
kilometer
verder oo twaarts, diep in Rusland geringd. Van onze eigen Staartmezen hebben wij het beeld dat deze veel honkvaster zijn. Dit zal inderdaad voor het gros van de vogels wel zo zijn. Maar recente ringgegevens stellen ook dit beeld een beetje bij. In
ommige jaren blijken ze immers toch een
beetje in alle rid1tingen weg te zwerven zoals naar Engeland, maar ook richting Baltische staten. Het afstandsrecord staat zelfs op naam van een "Belgi che" gewone Staartmees. Deze werd op 2 maart 1936 in België geringd en op 2 november 1937 teruggevonden op Chios in Griekenland, maar liefst 2700 km ver!
Conclusie Referenties Goed
gedocumenteerde
zekere waarnemingen
van echte Witkopstaartmezen in onze contreien zijn waarschijnlijk heel zeldzaam, ook al duiken ze
- de onvolprezen website www.natuurbericht.nl:
sinds 2002 jaarlijks in Nederland op.
h t t p ://www. n a tu u r b e r i c h t . nl/?i d=Sl
28&q=
witkopstaartmees u
er meer
duidelijkheid
is
over
de
deter
minatiekenmerken van echte Witkopstaartmezen,
- Jansen,
is het ook mogelijk om deze bijzondere en aan
headed Long-tailed Bushtit and occurrence in
trekkelijke ondersoort beter
en
the Netherlands. Dutch Birding 30: 293-308, 2008
beoordeeld
(http://www.d u tchbirding. nl/-dba ftp/wietze/
kunnen
meldingen
te herkennen
gemakkelijker
worden. Ondergetekende
Pagina%27s%20van%20DB%2030(5)2008.pdf) moet
zijn
eerste
Witkop
staartmezen nog zien. Ik hoop net als u vurig op een mooie ontmoeting met deze witte pluizenbolletjes, ergens op kraakheldere vriesdag deze winter.
Bruno Berg mans bru110.berg111ans@scnriet.be
98
J. & Nap, W. Identification of White
De Boomklever - december
-
201 Q
De vogel met de lelijke naam Dalarna, 10-!-05 Ik be11 ee11fnn va11 de gri11twege11 i11 het Zweerfse "bi11ne11ln11d ". Het éc!tte Zweedse gevoel begi11t dnar zunar liet nsfnl t va11 de 2os1r eeuwse bescllnvi11g ophoudt. Oaarnc!tter ligge11 duistere 11anldwoude11 wnar ik 111e telkens op11ieuw verl1nas over de met mos beklede kn11jers va11 rot blokke11. f e komt voorbij idyllische meren ivaar ik 111nnr moeilijk kn11 wecr.:;taa11 aa11 ee11 vluchtige top om pnreld11ikers te zoeken Hier e11 daar pas eer je ee11 dorpje, ee11 gehucht of gewoo11 twt'e h11ize11, 011vera11derlijk roodlwit ge childerd, zo weg gelope11 uit ee11 Astrid Li11dgren-verhanl. Op de houte11 scllll H i11g 11111gs de wegkn11t zit ee11 11iar111etje grauwe kln11wier.Als het regent verandert de ifeer drastisch: de banrdkor tmosse11 druipen vnn het wnter, het 11naldbo krijgt iets dreigend. Op de toppen vn11 de !te11velrugge11 z1erdw1j11t de einder i11 een gra11wgrij deken e11 het vee11111os lnng de kn11t van de weg wordt niet alleen dubbel zo dik manr lijkt ook dubbel zo groen.Op deze "grusvägar" rij je 11n een tijdje gegnrn11rfeerd "verloren" wn11f de winunr vn11 witte lij11e11 op mijn detnilknarf is ee11 f!n11we afspiegeling van het werkelijke spi1111e11web vn11 wegen, zijwegen e11 z1jwegjes .
het echter een stralende dag. Toch
zie ik de bordeauxrode sterretjes van wateraardbei.
ben ik alweer "van de kaart af gereden": ik weet
Het meer zelf i niet zo groot: ongeveer een km lang
nog wel waar ongeveer op de kaart ik me bevind
en enkele honderden meter breed. De oever zijn
maar vraag me niet om mijn positie op 10 km na
afgeboord met een blauwgroen lint van dennen
te pinpointen.
en sparrenwouden. Aan de overkant zie ik met de
Vandaag i
kijker enkele huizengrote rot klompen liggen. De Daarom ben ik een kwartier geleden overgechakeld op "zonnekompa rijden": ik rij grofweg in noordwaartse richting en ik zie
witte puntjes die er op zitten zijn lk weet dat niet
tormmeeuwen.
100 % zeker maar dat is zo in
traks wel
Zweden. Voor de rest bespeur ik nergens enig
waar ik uitkom. Om flink op te schieten richting
spoor van men elijke activiteit:de plek ademt dus
Lapland,
de
bedoeling van
zonder twijfel de meest
deze reis,
is
dit
tilte al refrein.
!echte methode. Ook de
vlinderfauna werkt mijn trek naar het noorden
Veel tijd voor contemplatie is er niet \vant op een
flink tegen: de kiezelwegen zitten hier vol met
tiental meter van mij fladdert e n spreeuwachtige
zonnende heideblauwtje
vogel schuin omhoog boven het water van het
en veenbesblauwtjes.
Als ik traag genoeg rijd hebben ze net genoeg tijd
meer en landt met een wijde boog wat verderop
om op te vliegen ...
in een laag dennetje: daar i Een
'm, die pc l vogel !
cherpe prik tussen mijn schouderbladen
"Tja, zelf gekozen, Herwig" denk ik als ik links
maakt mij tegelijk wakker uit mijn dromen over
doorheen
sparrendui temis
het paradijs. Een tiental dazen heeft mijn be7weet
water zie schemeren. Al
een
ik nu stop kan ik mijn
T- hirt ontdekt en cirkelt driftig rond mijn hoofd.
plannen,
een
"Sirr": twee pe tvogels vertrekken nu tot boven
om
donkergroene vandaag
behoorlijk
aantal
kilometers op te schieten, wel opbergen. lk
top
dus.
het meer en al
volleerde bijeneters plukken L.e de
dazen uit de lucht.
De
autodeur
is
alle
twijfels
over
nog
niet
helemaal
doorrijden
smelten
open als
of de
Eén van hen landt op luttele meter
van mij. Met
omhoog gerichte kuif en een vette daa
is zijn
spreekwoordelijke sneeuw weg. Dat langgerekte
snavel zit hij daar. Vrank kijkt hij mij aan Ik kan
"sirrr ", dat was toch een pestvogel, of niet ? Dan
hem nu beeldvullend zien.maar ik moet even
hoor ik het opnieuw, vanuit de richting van het
achteruit om hem volledig scherp in mijn beeld te
meer waar ik toch al even naartoe wou. Ver is het
krijgen. Terwijl ik mijn drie volgende dazensteken
niet naar de oever van het meer. Het bos eindigt
inkasseer, geniet ik volop van deze voltreffer. Al
abrupt aan een oeverzone van hooguit anderhalve
kleine pagadder wa
meter breed. De oever ligt vol met grote en kleine
lang voor ik er één gezien had.
granietblokken, ik kies een gemakkelijk plat blok
proberen af te tekenen met mijn kleurpotloodjes
uit om op te zitten en kijk wat rond. Op het water
uit het boek van mijn broer, maar dat wa keer op
wiegen waterlelies en gele plomp, aan mijn voeten
keer mislukt.
ik al wég van de pe tvogel, Ik had hem
De Boomklever - december
-
2010
99
Jaren daarna zag ik mijn allereer te pestvogels
elke vleugel minstens 7. Sinds enkele dagen weet
in Kes el-Lo, in de tuin van Gert Vandezande.
ik hoe een armpen van een pestvogel eruitziet.
Het was maar even want de 2 vogels vlogen horizon.
In het infocentrum van het nationaal park Store
Van die eerste keer herinner ik mij vooral die
Mosse lagen enkele armpennen tentoongesteld
unieke koptekening. Ook deze vogel zit met
en ik heb ze toen uitgebreid bekeken. De donkere
zijn buik naar mij en kijkt mij vanuit zijn zwart
buitenvlag heeft een brede witte bovenrand, de
geschminkte
heeft
lichtere binnenvlag heeft geen wit maar in het
tegelijk iets luguber en fascinerend. De witte veeg
verlengde van de veerschacht een helderrood
vanaf de ondersnavel, de merkwaardige halve
uitstekend toefje. In de gesloten vleugel liggen
witte maan achter het oog: ik heb het allemaal al
alle buitenvlaggen netjes naast elkaar en vormen
dikwijl
een brede witte baan waaruit dan de "lakstaafjes"
na
één
minuut
linea
recta
richting
bandietenmasker
aan.
Het
gezien, maar toch blijft dit een droom
van een kleurenpatroon. Het rozebruin dat in het
onderuit hangen.
aangezicht naadloos overgaat in een welhaast Rroeff!!
lichtend oranje: onuitgegeven ...
Pijlsnel gaat hij er vandoor. Hij zet
resoluut koers naar de wolk dazen boven het De warrige kuif die hij naar believen steil rechtop
meer. Verbazingwekkend wendbaar in de lucht is
of bijna onzichtbaar plat kan houden: de kop
zo'n pestvogel. Ik zie zijn handpennen doorbuigen
van een pestvogel is een levend kunstwerk van
bij elke plotse koersverandering. Als hij zijn
formaat.
staart opent bij een bocht, zijn de afzonderlijke
Mijn vogel legt nu zijn kuif plat en plots wordt
het oog. Het intrigerende wit/rode patroon aan
het
de armpennen is zelfs in volle vlucht te zien. Hij
staartveren met hun gouden rand een lust voor een heel andere
vogel:
daarnet
was
hij
heel slank, nu lijkt hij heel dik met opgezette
probeert nu een daas te pakken te krijgen.
buikveren. Die buikveren lijken zo zacht en dat zijn ze waarschijnlijk ook: ze zijn immers eerder
Met wijdopen bek slaat hij toe: ik hoor zijn
ontworpen voor
snavel dicht klappen. De daas is geraakt want hij
-
20 dan voor deze+ 25 graden.
Hij roept nu even, laat een kakje en draait zich om.
dwarrelt in stuurloze spiraalvlucht naar beneden.
lk verwacht dat hij gaat opvliegen en bekijk nog
Vooraleer hij in het water valt onderschept de
even zijn vleugels en staart. Onuitgegeven in de
vogel hem moeiteloos en komt andermaal op
Europese avifauna, dat geel, wit en rood. Als een
nauwelijks 10 m van mij met zijn buit pronken.
magneet wordt mijn blik getrokken naar dat unieke
Nog een vol kwartier gaat de show door. Op een
geel witte V-patroon op de gesloten handvleugel.
zeker moment zijn er 4 pestvogels gelijktijdig op
Daarboven ligt een volgend pestvogelenigma: de
jacht achter mijn kwelgeesten. Hun vlieg-capriolen
lakstaafjes. Deze vogel, ik kan ze tellen, heeft er in
lijken op een snelle opéénvolging van wervelende kleurenspetters, afstekend tegen de strakblauwe lucht. Uiteindelijk gaan ze aan de overkant van het meer in de top van een den zitten. Na een tijdje hervatten ze van daar hun jachtballet maar zo kortbij als daarnet komen ze niet meer. Terwijl ik terug naar de auto stap,wrijf ik eens over mijn rug: de dazen hebben flink huis gehouden ... Na dit "moment suprême" van de dag belet er mij niks meer om nog wat afstand te overbruggen, bedenk ik terwijl ik de wagen start. Ik ben al benieuwd welke nieuwe belevenis dit voornemen gaat dwarsbomen".
Herwig Blockx (tekst & aquarel van een Pestvogel) 1 00
De Boomklever - december
-
201 O
. !
Il
Opmerl<elijl<e vogelwaarnemingen in de Dijlevallei en omgeving juni - augustus 2010 Dit overzicht van opmerkelijke en intere
ante
Grauwe Gans A11ser n11ser
vogelwaarnemingen in het Dijleland beslaat voor
04/06 & 15/07
namelijk de periode juni - augustus 2010. De be-
over te SAR (F. De Vos,]. Spitaels)
re p. 1 ex. tpl & 1 ex.
treken regio omvat de gemeenten Kortenberg, Herent,
Bertem,
Leuven,
Oud-Heverlee, Hul
Bergeend Tndomn tndomn
denberg, Overijse, Tervuren en de aangrenzende
Van het geslaagde broedgeval te NGB overleef
gebieden. De volgende rubriek zal de periode
den min tens 4 pulli (op 5) tot op 5/06 (L. Hen
epternber - november 2010 omvatten. Waarne
drickx, l. Nel, M. Walraven ). Verder werden er in
mingen worden voor 15 december 2010 verwacht
de eerste helft van juni slechts enkele Bergeenden
bij Kelle Moreau, Meibloempjeslaan 2, bus 3, 8400
opgemerkt te Loonbeek/Ganspoel (2 ex. op 3/06;
Oostende,
N. Ryckeboer), SAR (1-3 ex. op 6-1 l /06; versch.
0486/12.58.77,
kelle.moreau@gmail.
com, of ingevoerd op www.waarnemingen.be.
waarn.) en NGB (2 ex. op 12/06; .Hendrickx). Vanaf 13/07 werden vervolgens terug Bergeenden waar
Waarnemingen van onder meer Knobbelzwaan,
genomen in de Dijlevallei, met waarnemingen te
Krakeend, Slobeend, Tafeleend, Kuifeend, P atrijs,
SAR (resp. l ad, 1 ad, 2 juv & 1 juv op 13, 17, 29 &
Dodaars, Fuut, Blauwe Reiger, Wespendief, Bruine
31/07; L. Hendrickx, 1. Nel), NGB (1 juv op 2-3/08;
Kiekendief, Havik, Waterral, Kievit, Witgat, Hout
L.Hendrickx) en Gastuche (re p. 2 juv & l ex. op 5
snip, Zilvermeeuw, Kleine Mantelmeeuw, alle ui
& 18/08; B. Nef).
len, I jsvogel, alle spechten, Veldleeuwerik, Gras pieper, Grote Gele Kwikstaart, Sprinkhaanzanger,
Pijlstaart Anas acuta
Glanskop, Matkop, Kuifmees, Zwarte Mees, Roek,
12/08
1 aseizoenaal ex. over NGB (P. Floré)
Ringmus, Putter, Kneu, Goudvink, Appelvink, Geelgors, Rietgors en alle exoten werden niet in
Wintertaling A11ns crecca
dit verslag opgenomen maar wel verwerkt. Ook
Wintertalingen pleisterden de ganse zomer door
onder meer een ongedetermineerde wouw, een
in lage aantallen (groep groottes
mogelijke Vale Gier en een hybride Bonte X Zwar
Dijlevallei ten Z van Leuven. Op 23/06 werd een
te Kraai werden niet weerhouden.
succesvol broedgeval bewezen te SAR aan de
Gebiedsafkortingen:
drickx). Pa
WLS = Wilsele/Vijvers Bellefroid, LP=Kessel-Lo/
weer meer dan 10 ex. samen opgemerkt, met 32 ex.
Leopoldspark, AVP = Heverlee/ Abdij van Park,
te NGB (P. Moysons).
<
lO e .) in de
hand van een waarneming van 7 pulli (L. Hen eind augustus werden voor het eer t
ZW =Oud-Heverlee/Zoete Waters, OHN=Oud Heverlee/N, OHZ
=
Oud-Heverlee/Z, Oppem =
Zomertaling Aw1s q11erq11ed11la
weilanden tussen Bogaardenstraat (Oud-Heverlee
Te SAR konden tot half augustus onafgebroken Zo
- Korbeek-Dijle) en NGB, NGB
mertalingen worden waargenomen. T ijdens juni
=
Neerijse/Grote
Bron (deel Doode Bemde), NKV = Neerijse/Kli
en de eerste helft van juli waren er hier minstens
niekvijvers (deel Doode Bemde) en SAR= Sint
2 mannetje
Aga tha-Rod e/Grootbroek.
waarn.), wat op 11/07 tot het goede nieuw
en een vrouwtje aanwezig (ver ch. van
3 pulli leidde (l. Nel)! Twee hiervan werden nog tot 17/07 waargenomen (L. Hendrick , I. Nel). Na dien stegen de plei terende aantallen licht tot een maximum van 7 e . op 5/0 laatste e . werd op 15/0
(T. Vandezande), het
gezien (R. Stoks).
De Boomklever - december - 2010
ndere 101
waarneming plaat en waren OHZ (re p. l m, 1 ex.
Loonbeek/Ganspoel (2 zp op 18/07; H. Roosen) en
& 1 e . op 5-6/06, 22/08 & 29/08; L. Hendrickx, L.
Korbeek-Dijle (1 zp op 21/08; A. Smets).
Petre), NGB (2 ex. op 8/08; K. Moreau), NKV (1 ex. op 9 & 11/08; R. Stoks) en Gastuche (lm op 10/08;
Geoorde Fuut Podiceps nigricol lis
B. Nef).
06/06
1 ad zom te OHZ
(1. Nel, L.
Hendrickx) 16/07
Witoogeend Aythya nyroca
(L. Hen
drickx)
Een overvliegende Witoogeend van onbekende origine werd op 18/07 opgemerkt te Tervuren/
3 ad+ 1 juv te NGB
17/07-06/08
1 ad zom te NGB (L. Hen drickx, 1. Nel, P. Moysons)
Park KMMA (S. Terweduwen). 17 & 21/08
1 juv te SAR (versch. waarn.)
Krooneend Nettn 1�fina Tot op 15/06 was nog een mannetje aanwezig te
Aalscholver Phalacrocorax carûo sinensis
Tervuren/Park KMMA (A. Reygel).
Op 1 juni werden te Tervuren/Park KMMA nog steeds jongen waargenomen, met telkens 3 ex. in 2 nesten (A. Reygel).
Kwartel Coturnix cot unrix Kwartels werden tijdens de zomer van 2010 waar genomen te Bertem/Eikenbos (1 ex. aud op 8/06;
Purperreiger Ardea purpurea
C. Tiebos), Erps/Dorenveld (8 waarnemingen van
14, 17 & 19/07
1-3 zp van 13/06 tot 25/07; versch. waarn.), Vossem
telkens 1 ad te OHZ
(J.
Lam
brechts, L. Hendrickx, R. Stoks)
(1 zp op 15/06; H. Roosen, K. Berwaerts), Overijse/ Terlanenveld (2 zp op 23/06;1. Nel), Winksele (1 zp
Grote Zilverreiger Casmerodills alûus
op 23/06; R. Ghijsen), Heverlee/Zwanenberg (1 ex.
Grote Zilverreigers werden tijdens de zomermaan
op 26/06; F. Vandeputte), Haasrode/dorp (1 zp op
den van 2010 - zoals gewoonlijk - voornamelijk te
6/07; L. Raty), Leefdaal/plateau (resp. 2 zp & 1 zp
SAR waargenomen (versch. waarn.). Tot op 23/06
op 8/07 & 21/08; K. Van Scharen, A. Smets), Leef
waren hier steeds 3-5 ex. aanwezig, met tot 8 ex.
daal/Duivendelle (1 ex. op 11/07; F. Fluyt,
Men
(waaronder 3 met kleurringen) van 24/06 tot19/07.
ten), Eizer/Horenberg (1 zp op 18/07; H. Roosen),
Tijdens het vervolg van juli en augustus werden
J.
Sfeerbeeld te SAR 102
De Boomklever - december - 201 O
,
te SAR nooit meer dan 5-6 Grote Zilverreiger ge
14/08
l ex. tpl te Heverlee/Zwilnen
teld. Andere waarnemingslocaties waren NKV (10
berg (B. Creemer ), 2 ex. lpl te
waarnemingen tss 30/06 & 29/08 - versch. waarn.;
Heverlee/Terbank (]. Souffreau)
max. 4 ex. op 30/06
-
mingen van 1-2 ex. ts
P. Floré), NGB (6 waarne
15/08
1 ex. N te SAR
(0. von Werne, ].
Nystcn)
3 & 30/08; versch. waarn.),
Gastuche/Etang Paradis (telkens 1 ex. op 17, 26 & 31/08; F. Van Hove, H. Paques), Néthen/Marbaise
Zwarte Ooievaar Cico11ia nigra
(2 ex. op 18/08; B. Nef), Bertem/Bertembos (1 ex.
21/07
4 ex. ZO te SAR(]. Pelckmans)
03-04/08 1 juv te SAR
over op 21/0 ; G . Bley ) en Oppem (1 ex. op 25/08;
(l. Nel, L.
Hendrickx, T. Vandezande e.a.)
R. Ghijsen) 08/08
,
L.
Hendrickx)
Kleine Zilverreiger Egretta garzetta Te SAR werden de volgende Kleine Zilverreigers
21/08
1 ad Z te OH/centrum
(J. Rut
ten)
waargenomen: 1 ex. op 6-14/06, 4 ex. op 15-17/06, 1 ex. op 4/07, 1 ex. op 19-24/07
1 juv Z te SAR (A. Smet
n 1 ex. op 13/08
(ver ch. waarn.). Op 7/06 werd ook een ex. opge
Lepelaar Plntalen leucorori.in
merkt over NKV (A. Smet ).
19-22/06
l ad zom te SAR (versch. waam.)
Kwak Nycticomx nycticornx Een Kwak in le zomerkleed te SAR op 7/06 wa
Rode Wouw Milvus milvus
het vijfde ex. voor het Dijleland in de 21e eeuw
05/06
(I. Nel, L. Hendrickx, H. Roosen, ]. Kempeneers, A. Smets, R. Stoks). De vierde, een adult op de
1 ex. te Wil ele-Putkapel/ Kwade Hoek
15/08
(J. De Rycke)
1 ex. W te Bertem/Koeheide (G.
zelfde locatie op 8/05, werd pa een maand eerder
Bleys)
opgemerkt. Op 13/08 werd dan terug een le zo
18-21-22-25-29/08 1 ex. te Erps/Dorenveld
(A.
Smets e.v.a.)
mer waargenomen te SAR (C. Deschepper), die op 14/08 in het gezelschap van een adult bleek te zijn (D. von Werne, L. Hendrickx, 1. Nel e.a.). Of dit
Zwarte Wouw Milvus migrans
de vogel van mei betrof of een ander exemplaar
04/06
is niet duidelijk. Beide vogels bleven tot op 25/08
11/06
1 ex. NW te SAR
aanwezig (ver ch. waarn.).
15/06
1 e . NO te Overijse/Terlanenveld
1 ex. NO te LP (S. Goethal )
(I. Nel) (F.
Vandeputte)
Ooievaar Ciconia ciconia 05/06 10/06 16/06
19-20/06
26/06
1 ex. tpl te Oppem
(
1 ex. over Korbeek-Dijle (M. Dermout)
(L. Hen
drickx)
Slangenarend Circaetus gallic11s
1 ex. tpl te Veltem-Beisem (B.
De zesde melding van een Slangenarend in het
Demarsin)
Dijleland had betrekking op een ex. dat op
2 ex. NO te Korb ek-Dijle (M.
richting zuidw . t over OHZ vloog
Dermout), 1 ex. te Heverlee/E40
zeer waarschijnlijk een vogel die eerder te Over
(]. Mergeay)
mere pleisterde. Het ging hierbij om de eer te au
2 geringde ex. tpl te Oppem (].
gustuswaarneming. De eerdere gevallen : 1 ex. te
l OIO
(L. Hendrickx),
Nysten, L. Hendrickx) (één
Pécrot op 17/04/84 (ingedi nd maar niet aanvaard
bleek geringd op 10/06/09 te
door CH), 1 e . N te SAR op 18/04/05, 1 e .
Mechelen)
SAR op 17/05/08, l ex. NO te Leefdaal op 26/06/08
4 ex. over te Wijgmaal/Wijg
en 1 ex. pleisterend te SAR op 9/05/09.
maalbroek 20/07
14/07
0 te
(T. Cockx)
2 ex. over te Bertem/dorp
(F.
Delbecque) 07/08
34 ex. ZW te Heverlee/Terbank
1 3/08
6 ex. te Leuven/Gasthuisberg
(A. Verboven)
Grauwe Kiekendief Circus pygnrgus 06-07/08
1 ex. te Erp /Dorenveld
(P.
Moysons) 07/08
l le zom te Leefdaal/plateau (C. Care! )
(E. Le Docte) De Boomklever - december
-
2010
103
Kempeneers)
Visarend Pandio11 haliaetus
25/06
13/06
1 ex. te OHZ (l. Nel)
17-31/08
1 ad v te SAR (versch. waarn.), met telkens 2 ex. op 24
& 31/08
3 ex. over Wilsele/dorp
(J. Souf
freau) 28/06
1 ex. over Heverlee/Langestaart
(J. Robben)
(H. Roosen, G. Rijmenans, H. 02/07
Van den Broeck)
1 ex. over Haasrode/Industrie (D. von Weme), 1 ex. tpl te Hev erlee/west
Boomvalk Falco s11bbuteo
We vermelden het nieuwe record in de categorie
07/07
(J. Menten) 2 ex. te SAR (1. Nel, L. Hen drickx)
'maximale concentratie': op 7 en 12/06 werden maar liefst 16 jagende Boomvalken geteld te SAR (H. Roosen, l. Nel, L. Hendrickx,
J. Nysten). De
enige positief gedetermineerde juveniele vogel
Wulp Numenius arquata
2-4-6-10/07 06
& 29/08
Slechtvalk Falco peregrinus
(1. Nel, L. J. Kempeneers) resp. 1 ex. N & 1 ex. W te Erps/ Dorenveld (P. Moysons,A. Smets)
Van de Leuvense Slechtvalken werd tijdens de zo mer van 2010 weinig nieuws ontvangen, maar ten
15/08
1 ex. Z te Korbeek-Dijle (D. von Werne)
minste in juni en juli waren daar nog twee ex. aan wezig (R. Stoks,
telkens 1 ex. te SAR
Hendrickx,
werd hier waargenomen op 24/08 (H. Roosen).
J. Lenaert e.a.). In augustus werd
in het stadscentrum enkel op de Se een ex. opge
Grutto Limosa limosa
merkt (M. Dusselier). Te SAR werden Slechtvalken
Zomerwaan1emingen van Grutto zijn een niet
waargenomen op 9/06 (1 juv),19/06 (1 ex.), 11/07 (1
jaarlijks gegeven. Een adult exemplaar verbleef op
imm),16/07 (1 juv),24/07 (1 juv), 28/07 (1 ad), 10/08
24/07 kortstondig te SAR (P. Goubau).
(1 ad), 21/08 (1 juv), 23-24/08 (1 juv), 26/08 (1 ex.) en 30/08 (1 juv) (versch. waarn.). Overige waarne
Zwarte Ruiter Tringa erythropus
mingen waren er op 10/07 te OHZ (1 ex. over; L.
24
& 31/08
Hendrickx) en op 1 8/07 te Kessel-Lo/centrum (1 ex.
resp. 1 ex. over
& 3 ex. tpl te
OHZ (L. Hendrickx)
over; S. Vranckx). Tureluur Kleine Plevier Charadrius dubius
Buiten een opgewonden mannetje op 3/06 te Haas rode/Industrie (S. Goethals) gerekend, vormde
Tringa totanus 26-28/06 & 29/08 resp. 1 ad tpl (versch. waarn.) en 5 ex. over (J. Nysten, L. Hen drickx) te SAR
SAR tijdens de zomermaanden van 2010 het exclu sieve speelterrein voor Kleine Plevieren in het Dij leland. Tot op 24/06 werden hier steeds 1-5 adulten opgetekend (versch. waarn.), met op 25/06 plots 7 adulte+ 3 juveniele vogels (1. Nel). Twee van deze juvenielen waren nog tot op minstens 8/07 aanwe zig, met maximaal 9 adulten tijdens dezelfde peri ode. Daarna werden nooit meer dan 4 adulten en 1 juveniel opgemerkt (versch. waarn.). De laatste Kleine Plevieren van de zomer waren 3 ad+ 1 juv op 18/07 (L. Hendrickx, 1. Nel e.a.). Morinelplevier Charadrius morinellus
18,19
& 25/08
resp. 13 ex., 4 ex.
& 1 ex. Erps/
Dorenveld (A. Smets, L. Raty, R. De Boom e.a.) Scholekster Haematopus ostralegus
13/06
1 04
1 ex. Z te Kessel-Lo/centraal De Boomklever - december
-
201 O
(J.
Morinellen op het Dorenveld
Groenpootruiter Tringa nebularia
Watersnip Gallinago gallinago
Op 14/06 zat reeds de eerste najaars-Groenpoot
Een overzicht van alle waarnemingen: 1 ex. te SAR
ruiter voor 2010 te SAR (J.Lenaert). Nadien werd
op 2/06 (E. Zvar, L. Petre e.a.), 1 ex. te SAR op 19/07
de soort hier waargenomen van 28/06 tot 29/08
(L. Hendrickx, P. Glasby), 5 ex. te Oppem op 2 1/07
( 1-4 ex., 15 waarnemingsdata; versch. waarn.), met
(L.
Hendrickx), telkens 1 ex. te Erps/Dorenveld op
een maximum van 11 ex. op 4/08 (overvliegend;
17 en 28/08 (P. Moysons, D. von Werne), resp. 6 en
B. De Boeck). Andere waarnemingslocaties waren
1 ex. te OHZ op 22 en 24-25/08 (L. Hendrickx) en 1
OHZ (resp. 1, 1, 2, 1, 5, 1 & 1 ex. op 11, 24/07, 18, 22,
ex. te Oppem op 28/08 (M. O'Briain).
24, 26 & 30/08; L. Hendrickx), Leuven/centrum (1 ex. over op 10/08; R. Stoks), Laanvallei/Molenveld
Bok j e Lymnocryptes 111i11imus
(3 ex. op 17/08; l.Nel), Oppem (resp. 2, 2 & 1 ex. op
12/08
1 ex. te SAR (J. Moonen)
18, 29 & 30/08; S. Horemans, L. Petre e.a.), SAR/ Vette Weide (resp. 2, 1 & 2 ex. op 18, 19 & 2 1/08; L.
Kemphaan Philomacht1s pt1gnax
Hendrickx), NGB (1 ex. op 22/08; L. Hendrickx) en
4, 5 & 7/07
Tervuren/Park KMMA (1 ex. op 27/08; A. Reygel).
resp. lm, 5 ex. & 1 m te SAR (1. Nel, L. Hendrickx, R. Ghijsen, W. Desmet)
Bosruiter Tringa glareola De eerste Bosruiter voor het najaar van 2010 zat
Zwartkopmeeuw Ichthyaetus melanocephalus
reeds op 14/06 te SAR (). Lenaert). Deze plek
1 1/06
(R. Stoks)
vormde nadien nog het achtergrondtoneel voor Bosmiters op 30/06-04/07 (1-3 ex.), 8-11/07 (1 ex.), 14/07 (6 ex.) en 16/08 ( 1 ex. over) (versch. waarn.). In augustu
1 ad zom Z te Leuven/centrum
13/06
1 ex. te Erps/Dorenveld (R. De Boom, F. Van Den Hou te)
doken Bosruiters verder op te SAR/
Vette Weide (1-4 ex. op 18-25/08; L. Hendrickx, I. Nel), Oppem (resp. 2 & 1 ex. op 28 & 29/08; M. O'Briain, S. Horemans, L. P etre) en OHZ ( 1 ex. op 30-31/08 ; L. Hendrickx).
Oeverloper Actitis hypoleucos Op 08/07 verschenen de eerste 3 Oeverlopers voor het najaar van 20 10 te SAR (l. Nel, L. Hendrickx). Vanaf dan kon de soort hier de ganse periode wor den aangetroffen, met waarnemingen op 35 data tot eind augustus (versch. waam.) en een maxi mum van 13 ex. op 26/07 (L. Hendrickx). Andere waarnemingsplaatsen waren OHN (telkens 1 ex. op 14, 25/07 & 30/08; ). Lambrechts,]. Kempeneers, P. Moysons), NGB (13 waarnemingen van 1-2 ex.
van 21/07 tot 31/08 - versch. waarn.; max. 5 ex. op 5/08 - L. Hendrickx), Tervuren/Park KMMA (resp. 2, 1 & 1 ex. op 31/07, 14 & 19/08; A. Braem, B. Pasau, V. Daems, A. Reygel), Gastuche (resp. 3, 2 & 1 ex. op 5, 10 & 26/08; B. Nef, H. Paques), Kessel
Lo/Leopoldspark (resp. 2 & 1 ex. op 10 & 19/08; B. Verstraete), Oppem (resp. 3 & 1 ex. op 18 & 28/08; L. Hendrickx, M. O'Briain), SAR/Vette Weide (1-3 ex. van 18 tot 26/08; versch waarn.), Kessel-Lo/cen trum (1 ex. over op 23/08), OH/Ormendaal ( 1 ex. op 30/08; P. Moysons) en OHZ (1 ex. op 30/08; R. Uyttenbroeck).
Ijsvogel en Oeverloper broederlijk naast elkaar De Boomklever - december
11
-
2010
105
\ Visdief Sterna hirundo Te SAR werden nog Visdiefjes waargenomen op de volgende data: 1 ad op 22-23/06, telkens 2 ad op 29-30/06, 1/07 en 3/07, en 1 ex. op 19/07 (versch. waam.). Op 5/07 werden 2 ex. opgemerkt te LP (B. Verstraete).
Zwarte Stem
Chlidonins 11iger
Juni bracht nog adulte Zwarte Sternen in zomer kleed naar de Dijlevallei op 2/06 te SAR (1 ad; E. Zvar, I. Nel, L. Petre, P. Dauwe), op 13/06 te NGB (2 ad, l. Nel, J. Nysten, L. Hendrickx), op 25/06 te SAR (1 ad; l. Nel) en op 1/07 te SAR (1 ad; D. von Werne, l. Nel, W. Desmet). Eind augustus dook te soort terug op in de streek, met resp. 1 ex. op 15-16/08 (versch. waarn.) en een maximum van 11 ex. op 17/08 (1. Nel, W. Desmet e.a.). Op 29/08 Reuzenstern te Sint-Agatha-Rode
pleisterde een juveniel te Tervuren/Park KMMA
(F. Hollander). Reuzenstern 16/08
Hydroprogne cnspin
Zomertortel Streptopelia turtur
1 ad zom kort te SAR (R. Stoks,
Er werd slechts Zomertortelnieuws van vier loca
M. De Block, T. & G. Vandezan
ties ontvangen : Bierbeek/Builoog (1 zp op 3/06;
de, A. Van De Laer, S. Van Den
S. Goethals), OHZ (1 zp op 5-6/06; L. Hendrickx,
Berg)
1. Nel), SAR (1 zp op 22/06; l. Nel) en Haasrode/ zandgroeve (1 ad op 9 & 12/07; D. von Werne).
Het gaat hierbij om het vierde geval van deze soort te SAR en in het Dijleland, en om de eerste augus tuswaarneming. De vorige waarnemingen betrof
Draaihals
fen een adult op 9/07/89, een adult op 1/05/94 en
16/08
twee adulten op 24/06/08.
]y11x torquilla 1 ex. te SAR (K. Van Scharen, S. Van den Berg)
1
1 1 1 1
!
Zoek de Draaihals. SAR.
1
,
'
1 06
De Boomklever - december - 201 O
IJ
Middelste Bonte Specht De11drocopos inedius
lm in 19/06 & 29/08; M. Segers, A. Smets), Veltem
26/06
Beisem (1 ad m op 20/06; R. Ghijsen), Kwerps/Mo
1 ad te SAR (0. Dupont)
lenbeekvallei (lm op 23/06; A. Smets) en Korten berg/dorp (lm op 25/07; F. F leurbaey).
Hop Upupa epops
01/07
1 ex. te Overijse/Terlanenveld Paapj e Saxicola rubetrn
(J. Van Haute) Het betreft hier reeds minstens de twaalfde Hop in
Paapje
het Dijleland in de 21e eeuw.
merkt te Erps/Dorenveld, met resp. 2, 4, 3, 5, 5, 6, 1
werden in augustus 2010 vooral opge
& 2 ex. op 15, 16, 17, 18, 20, 21, 28 & 29/08 (ver ch.
Boompieper A11thus trivia/is
waam.).
Andere
waarnemingsplaatsen
waren
Een broedverdachte Boompieper werd op 19/07
Leefdaal/Duivendelle (2 ex. op 21/08; A. Smets),
waargenomen in het Militair Domein in Meerdaal
Meerbeek (2 ex. op 21/08; A. Smets), Heverlee/
woud (S. De Saeger). Op 9/08 luidde een pleiste
Zwanenberg (1 ex. op 21/08; G. Bleys) en Sint-Joris
rend ex. te Erps/Dorenveld de najaarstrek in (A.
Weert/Doode Bemde(1 ex. op 28/08; J. Nysten).
Smets), met daaropvolgend waarnemingen te Ber tem/Koeheide(telkens 2 ex. ZW op 13, 20 & 31/08;
Tapuit Oenanthe oe11a11the
G. Bleys), Leefdaal/plateau (2 ex. ZW op 21/08) en
De eerste Tapuit voor het najaar van 2010 werd
Kessel-Lo/Spaarstraat (1 ex. pleisterend op 21/08;
op 14/08 waargenomen te Kessel-Lo/Noord (K.
W. Goussey).
Hansen). Daarna kwamen de meeste waarne mingen van Erps/Dorenveld, met waarnemingen
Engelse Kwikstaart Motacilla Jla-z1issima
25/06
1 ex. te Tervuren/Park KMMA
van 1-12 ex. op 9 data tussen 16 en 29/08 (ver ch. waam.). Andere locaties waren Heverlee/Zwanen berg (resp. 1, 1 & 2 ex. op 15, 19 & 20-21/08; G.
(M. O'Briain)
Bleys), SAR/Vette Weide (1 ex. op 28/08; l. Nel, L. Blauwborst
Luscinia svecica cyanecula
Hendrickx), Vrebos (1 e . op 29/08; M. O 'Briain),
Waarnemingen van Blauwborsten werden tijdens
Korbeek-Dijle(1 ex. op 29/0 ; ]. Nysten), Leefdaal/
de zomermaanden quasi uitsluitend te SAR op
Duivendelle (1 ex. op 29/08; M. O'Briain), Haas
getekend, waar 2 territoriale mannetjes en min
rode/zandgroeve(1 ex. op 30/08; D. von Werne) en
stens 1 vrouwtje tot op 9/07 actief waren (versch.
Bertem/Koeheide(1 ex. op 31/08; G. Bleys).
waarn.). In één territorium kwam het tot een ge slaagd broedgeval, met observaties van een ju veniel op 9 & 20/06 (l. Nel, P. Cornet-Poussart, T. Vandezande). Op 18/08 werd te SAR opnieuw een juveniel opgemerkt(F. Van Hove), wellicht een na jaarstrekker. De enige Blauwborst op een andere locatie werd gemeld op 12/06 te NKV Gekraagde Roodstaart
(J. Nysten).
Phoenicurus phoenicunts
01/06
1 zingend m te W inksele().
05/06
1 zingend m te Pécrot/Dijle (F.
Vantrappen) Van Hove) Roodborsttapuit Snxicola rubicola
Een overzicht van alle waarnemingen: Herent/Mo lenbeekvallei (2 ex. op 6/06; R. Ghijsen), Kwerps/ Zuurbeekvallei (resp. 1 juv, 2 ex. & 2 ex. op 6, 20 & 28/06; R. Ghijsen, E. L'Amiral), Winksele (1m
op 6/06; R. Ghijsen), Gastuche/Grands Prés (lm op 13/06; M. Walravens, P. Cucurnia), Haasrode/ Industrie(resp. 2 ex. & lm op 16 & 17/06; W. Goussey, D. von Werne), Erps/Dorenveld(resp. 2 ex. &
Tapuit De Boomklever - december
1
-
2010
107
Cetti's Zanger Cettia cetti
delle op 11/07 (F. Fluyt, ). Menten).
Er werd tijdens de zomer van 2010 informatie vanuit 6-7 gekende territoria van Cetti's Zangers
Braamsluiper Sylvia curruca
ontvangen : 1 te OHN, 2 te OHZ, 1 in de Doode
Zingende mannetjes Braamsluiper werden op
Bemde en 2-3 te SAR (versch. waarn.).
gemerkt te Vossem (3/06; H. Roosen), Haasrode/ industrie (3/06; S. Goethals), Bertem/Koeheide (4,
& 25/06; G. Bleys), Winksele (23/06; 1. Jacobs)
Snor Lornstella luscinioides
13-14
Nadat van 14 tot 24/05 een zingende Snor werd
en NKV (30/06; P. Floré).
waargenomen in de Doode Bemde (pas de tweede Dijlelandse veldwaarneming sinds 1975), werd
Fluiter Phylloscopus sibilatrix
hier op 22 en 30/06 telkens weer een ex. opgemerkt
03/06
1 zp te Tervuren/Park KMMA
(G. Rijmenans, P. Floré) (wat een broedgeval niet
(A. Reygel)
onwaarschijnlijk maakt).
Bonte Vliegenvanger Ficedula hypoleuca Rietzanger Acrocephalus schoe11obaemts
1 v-type te Erps-Kwerps/dorp
20/08
Een zingende Rietzanger werd nog opgemerkt te SAR op 14 en 26/06
(J. Lenaert, 0. Dupont). Ook
(P. Moysons) 2 ex. te Kessel-Lo/Leopoldspark
22/08
op 20/08 werd hier een Rietzanger waargenomen (L. De Boer).
(M. Abts) 24/08
1 v-type te SAR (C. Willis, G. Rijmenans)
Spotvogel Hippo/ais icteri11a Een overzicht van alle waarnemingen: 1 ex. te Pé crot/vijver op 5/06 (H. de Wavrin), 1 ex. te Bierbeek
Grauwe Vliegenvanger M uscicapa striata 10 & 23/07 resp. 2 & 3 ex. te Bertem/Koe
op 6/06 (D. von Werne), 1 zp te Leefdaal/plateau op 12
& 26/06 (J. Kempeneers, 0. Hendrick), 1 zp
heide (G. Bleys)
& 08/08
te Kwerps/Molenbeekvallei op 23/06 (A. Smets), 1
& 3 ex. te Loonbeek/Can spoel (N. Ryckeboer, D. von
zp te Veltem-Beisem op 23/06 (A. Smets), 1 zp te
Werne)
SAR/De Hoek op 26/06 (F. Fluyt), 1 zp te Korbeek
30/07
31/07
3 ex. (min. 1 juv) te Bertem/
19/08
1 ex. te Erps-Kwerps/dorp
Dijle op 29/06 (A. Smets), 1 zp te Erps/Dorenveld op 3
& 21/07 (F. Wyns) en 1 zp te Leefdaal/Duiven-
resp. 2
Eikenbos (B. Bergmans)
(P.
Wespendief (zie ook http://www.plurnalia.eu) 1 08
De Boomklever - december - 201 O
1
20/08
Moysons)
Samenstel l ing
1 ad te Tervuren/Park KMMA
Kelle Moreau, kelle.moreauCmgmail.com
(A. Reygel) 23/08
1 ex. te Kessel-Lo/Leopoldspark
(P. Moy ons, W. Desmet)
Medewerkers en correspondenten Mid1aël Abts, Véronique Adriaens, Raf Aerts,
Wielewaal Oriol1ts oriolus
Louis-Philippe Arnhem, Bart Augustijns, Hendrik
12/06
1 zp te Bert m/Bertembos (G.
Avercamp, Roel Baets, Mathieu Bauduin,
Bleys), lmlv te Sint-Joris
Bender, Bruno Bergmans, Koen Berwaert , Geert
Weert/Doode Bemde (J.Nysten)
Bley , Herwig Blockx, Pierre Blockx, Pierre-Yve
1 ex. te Heverlee/Arenbergpark
Bodart, Steven Bouillon, A. Braem, Bernard Bro
(F. Rampelbergh)
chier, Lucien Brochier, Tim Caer , Dany Capart,
15/06 17/06
1m te SAR
(I. Nel)
l lugo
Charles Carels, Guido Catthoor, Paul Clae , Frank Claessens, Yann Coatanéa, Tirme Cockx, Peter Col
Keep Fri11gilla 1no11tifri11gilln
laerts, Stijn Cooleman, Françoi e Cornet, Patricia
Twee Kepen in de Mollendaalbeekvallei te Bier
Cornet-Poussart, Bart Creemers, Paola Cucurnia,
beek op 2/06 (G. Nij ) waren op zijn min t opmer
Jos Cuppens, Véronique Daems, Willy Daem ,
kelijk te noemen.
Paul Dauwe, Koen De Clercq, Edward Debbaut, Marjan De Block, Benoit De Boeck, L. De Boer,
Europese Kanarie Serinus serinus
René De Boom, Erik De Broyer, Emmanuel De
19/06
1 zp te Sint-Joris-Weert/Doode
cruynaere, Hugues De Gemier, Luc De Graaf,
Bemde (J. Kempeneers)
Krista De Greef, Bart De Keersmaecker, Kri
De
Keersmaecker, B. Demar in, Johan Denonville,
Kruisbek Loxin curvirostra
Maarten Dermout, Tom Deroover, Bart De Rud
Tijdens de zomermaanden van 2010 werden op
der, Johan De Rycke, Mark Derycke, Steven De
merkelijk veel rondzwervende Kruisbekken op
Saeger, Chantal Deschepper, Loui Desmet, Wou
gemerkt. Een chronologisch overzicht per locatie:
ter Desmet, Stefaan D' E pallier, Thomas de Tl1ier,
0 op 23/06; J. Lambrechts), W ilsele
Frederik De Vo , Hellin de Wavrin, Luc De Wit,
Putkapel/Kwade Hoek (8 ex. NO op 29/06; J. Lam
Joost Dewyspelaere, Steven D'Hont, Gwenn Do
brechts), Bertem/Koeheide (resp. 10 ex. ZO, 2 ex.
deur, Daan Drukker,
OHZ (5 ex.
Z, 19 ex. NW & 1 ex. Z op 1, 3, 5 & 21/07; G. Bleys),
SAR (resp. 1 ex. tpl & 4 ex.
0 op 3 & 11/07; J. Nys
ten, H. Roosen), Heverlee/Arenbergpark (5 ex. over op 3/07; J. Mentcn), NKV (1 ex.
0 op 4/07; K.
Olivier Dupont, Michiel
Dusselier, Filip Fleurbaey, Patrick Floré, Frede rik Fluyt, Wim Fourie,
l lilde Geeraerts, K athleen
Geukens, Raf Ghij en, Karin Gielen, Paul Gla by, Sven Goethals, Patrick Goubau, Werner Gou
ey,
Moreau), Heverlee/Terbank (25 ex. over op 5/07;
Griet Grootaer , Krien Han en, Olivier Hendrick,
A. Van De Laer), OHN (resp. 3 ex. & 4 ex.
0 op 6
Luc Hendrickx, Dirk & Walda Hennebel, Franck
& 10/07; W. De met, F. Fluyt), OH/centrum (resp.
Hollander, Stefaan Horeman , Ronny Huybrechts,
5 e .
Jacquc
0, 2 ex. over, 10 e . 0 & 6 ex. W op 27/06, 8,
lde, Gauthier Jacob , llf Jacob , Stefan
13 & 25/07; J. Rutten), Vrebos (14 ex. NO op 10/07;
Janssens, Jochen Kempeneers, Jean Kiebooms, Ke
A. Smets), Mollendaalwoud (re p. 3 ex. over, 1 ex.
vin Lambeets, Jorg Lambrecht , Ewoud L' Amiral,
tpl & 20 ex. tpl op 19, 25/07 & 28/08; M. Abts, G.
Elfriede Le Docte, Jan Lenaert, lwan Lewylle,
(1 ex. op 14/07;
Jean Marc Linden, Jean-Marie Lommaert, Eddy
NP Studie), Erps/Dorenveld (1 ex. N op 18/08; A.
Macquoy, F. Mae , Bruno Marchal, Tine Meeker ,
Smets) en Leuven/centrum (4 ex. ZW op 28/08; W.
Etienne Meert, Joris Menten, Jeroen Menten ,
Desm.et).
Joachim Mergeay, Patrick Michel, Kelle Moreau,
Bleys), Kwerps/Molenbeekvallei
Pieter Moysons, Bruno Nef, Laurentz Nef, lngrid
Grauwe Gors Emberiza calandra
Nel, Griet Nijs, Paul Nuyts, Johan Ny ten, Micheal
13/06
O'Briain, Ben1ard Pa au, Hervé Paque , Jan Pelck
2 ex. te Erps/Dorenveld (R. De Boom, F.
Van Den Houte)
mans, Stephan Peten, Ludovic Petre, Luc Platteau, Fre Rampelbergh, Laurent Raty, Alain Reygel, Ka trien Reynders, G. Rijmenan , Johan Robben, Hans Roosen, Jos Rutten, Niels Ryckeboer, Geert Ryken,
De Boomklever - december
-
201 0
109
..
--�
""
- ... �- -
-
-
-
--
-... ..,,,.-... ,,._.... ·�
-. ' ��-- � ...,.._...," ....
. �
....
-
�
.
- _. ·-.'
.
�
.
. - ---
·-:.
.
.
-
Zomertaling met gezinsuitbreiding. SAR
Willi Sas, Louis Schramme, Maarten Schurmans,
Broeck, Steven Van den Bussche, Dieter Van Den
Benoît Segaert, Maurice Segers, Philippe Selke,
Heuvel, Frank Van Den Houte, Luc Vanden Wyn
Kristien Selvais, JB Sepulchre, Adriaan Seynave,
gaert, Filip Vandeputte, Gert Vandezande, Tom
Axel Smets, Ludo Smets, Philippe Smets, Joris
Vandezande, Jos Van Haute, Hilaire Vanherwegen,
Souffreau, Jean Spitaels, Ivan Steenkiste, Robby
Fabrice Van Hove, Carmen Van Mechelen, Pieter
Stoks, Julien Taymans, Stefan Terweduwe, Koen
Vanormelingen, Kris Van Scharen, Joost Vantrap
Thijs, Eli Thoré, Carl Tiebos, Erik Toorman, Roel
pen, André Verboven, Jean-Pierre Verduystert, Jan
Uyttenbroeck, Gert Vanautgaerden, Norbert Van
Verroken, Patrick Versonnen, Bart Verstraete, Dirk
de Grint, Filip Vandekeybus, André Van De Laer,
von Werne, Stijn Vranckx, Eric Walravens, Luc
Dries Van de Loock, Frank Van de Meutter, Maar
Walravens, Marc Walravens, Jan Wellekens, Judy
ten Van Den Berg, Serge Van den Berg, Moniek
Wickens,
Van Den Bergh, Thomas Vandenberghe, Jorn Van
Philippe Wyckaert, Koen Wyers, Francis Wyns, T.
Den Bogaert, Yves Vanden Bosch, Hans Van den
Ysebaert, Bert Zurings en Emesto Zvar.
1 10
Lionel Wielemans,
Courtenay Willis,
De Boomklever - december - 201 O
1
Vlaamse Libellenstudiedag Zaterdag 26 februari 201 1
-
KULeuven
Vijverbeheer door drooglegging in
9:30
Registratie
14:20
9:50
Welkom
"De Maten": effecten op de Bruine winterjuffer
-
R. Stoks (KUL)
(Sympeana fusca) als case-study - F. Van de Meutter (KUL)
Faunistiek 1 10:00
14:40
Enkele pareltjes uit het Saleghem
Is het gebruik van glyfosaat in natuur-
krekensnoer - B. Van Passel (Natuurpunt - Waas
reservaten veilig voor waterjuffers? L. Janssens
land Noord)
(KUL)
10:20
Libellen in de Wellemeersen - D. Van
15:00
Hoe bruikbaar zijn waterjufferlarven als
Schandevijl (Werkgroep Invertebraten Dender
biomerker van pollutie? N. Van Praet (UA)
streek)
15:20
10:40
De Europese Rode lijst - G. De Knijf Soortstudies
(INBO) 11:00
Pauze
15:50
Pauze
De areaaluitbreiding van de gaffelwater-
juffer in België, Nederland en Duitsland - Lieven Therry (KUL)
F aunistiek II 11 :20
Van middenmoot tot hotspot: verander
16:10
Habitatvereisten van de Gaffelwater-
ingen in de libellenfauna van het Dijleland sinds
juffer (Coenagrion scitulum) in de V laamse Kust
de jaren '90
duinen (INBO) - J. Packet & G. De Knijf (INBO)
-
B. Cremers (Natuurstudiegroep
16:30
Dijleland) 11:40
Libellenbiotopen van het Dijleland en
Mannelijke voorkeur voor vrouwelijke
types met sexy looks en gedrag bij Nehalennia -
hun typische soorten - F. Fluyt (Natuurstudie
A. lserbyt (UA)
groep Dijleland)
16:50
12:00
Fotografische impressie: libellen in de
Ischnura aurora, het libelletje dat meev-
liegt met het luchtplankton, of ligt het toch wat
regio Taxandria - R. Jansen (Natuurpunt - Turn
ingewikkelder? H. Dumont (UG)
houtse Kempen)
17:00
12:20
Algemene ledenvergadering
13:00
Lunchpauze
•
Einde
Plaats: Kolenmuseum, Debériotstr. 32, Leuven
(http://bio.kuleuven.be/de/dea/contact.php) Beheer & wat erk waliteit 14:00
•
Deelname is gratis. Gelieve wel in te schrijven,
stuur je naam met vermelding "Libellenstud
De kracht van natuurherstel in het
Vinne: een nieuw topgebied voor libellen - J.
iedag" door naar J anne.Swaegers@bio. kuleuven.
Lambrechts
be voor 10 februari 2011.
•
n abonnement
e hopen dat u ook dit jaar genoten hebt van de vier Boomklevers. Indien u ook volgend jaar g nkel nummer wil missen, verzoeken wij u vriendelijk om zo snel mogelijk uw lidmaatschapsbijdrag te storten. Dit kan door storting van 10 euro (of 15 euro of meer voor een steunabonnement) op reken "ngnummer 001-1552168-50 van de Natuurstudiegroep Dijleland met vermelding van ABO 2011, u aam en adres. De redactie dankt u voor het vertrouwen
De Boomklever - december
1
-
201 0
111
Activiteiten Activiteiten en eventuele wijzigingen zullen ook
Zaterdag/zondag 5-6 februari
aangekondigd worden via de Dijlevallei-maillijst
Grauwe gors simultaantelling
(http://groups.yahoo.com/group/Dijlevallei/).
Info: op de Dijlevallei-maillijst of via : Iwan Le wylle, iwan.lewylle@natuurpunt.be, 015 77 01 63
Zaterdag/zondag 8-9 januari Grauwe gors simultaantelling
Zaterdag 12 februari
Over heel Vlaams-Brabant en Limburg worden
Watervogeltelling
dit weekend alle Grauwe en Geelgorzen geteld.
Afspraak: 8u30, Station van Oud-Heverlee
Een gelegenheid dus om de lokale akker
Leiding: Luc Hendrickx,luchendrickx2003@
reservaatjes en beheersstroken wat beter in de
yahoo.com, 0477192835
gaten te houden. Alle waarnemingen mogen ingegeven worden in waarnemingen.be
Zaterdag 12 februari
Info: verschijnt op de Dijlevallei-maillijst of via
Jaarvergadering Natuurstudiegroep Dijleland
: Iwan Lewylle,iwan.lewylle@natuurpunt.be,
Een gevarieerd programma over natuurstudie in
015770163
het Dijleland en daarbuiten. Afspraak: 20u, oud gemeentehuis van Heverlee Meer info: zie kader p.94
Zaterdag 15 januari Watervogeltelling Een voormiddagexcursie langs de belangrijkste
Zaterdag 19 februari
watervogelgebieden in de Dijlevallei om de over
Belgische vogeldag
winterende watervogels in kaart te brengen.
De ontmoetingsplek voor de Vlaamse vogelkijker
Afspraak: 8u30,station van Oud-Heverlee
met verschillende lezingen over vogels kijken in
Leiding: Luc Hendrickx,luchendrickx2003@
België. Praktische info en inschrijven: via http://www.
yahoo.com,0477192835
natuurpunt.be/nl/biodiversiteit/vogels_1286.aspx Zondag 23 januari Sleedoornpage-excursie
Zaterdag 26 februari
Op zoek naar de eitjes van de Sleedoornpage
Vlaamse Libellenstudiedag
Afspraak: Gemeenteplein Bertem om 13u30
Praktische info en inschrijven: zie kader p.111
Leiding: Bart Creemers,bart.creemers@gmail. com, 0496893106
Zaterdag/zondag 5-6 maart Grauwe gors simultaantelling
Zaterdag 5 februari
Meer info: op de Dijlevallei-maillijst of via : Iwan
Brakona Contactdag
Lewylle,iwan.lewylle@natuurpunt.be,015770163
Contactdag van de Brabantse Koepel voor Natu urstudie met een heleboel interessante uiteenzet
Zondag 6 maart 2010
tingen over natuurstudie in Vlaams-Brabant.
Sleedoorn page-excursie
Thema: "Koesterburen en hindersoorten."
Op zoek naar de eitjes van de Sleedoornpage
Locatie: Provinciehuis Vlaams-Brabant, Leuven
Afspraak: Kerk Korbeek-Dijle om 13u30
Programma: www.brakona.be
Leiding: Bart Creemers,bart.creemers@gmail.
Inschrijven: 5 euro (incl. broodjeslunch) uiterlijk
com,0496893106
27 januari 2011 te storten op rekeningnummer 230-0524745-92,Natuurpunt Studie,Coxiestr. 11, 2800 Mechelen met 'je naam
+
Brakona contact
Zaterdag 12 maart Watervogeltelling
dag 2011'.
Afspraak: 8u30,station van Oud-Heverlee
Info: Griet Nijs, 015770161,brakona@natuurpunt.
Leiding: Luc Hendrickx (luchendrickx2003@
be
yahoo.com, 0477192835)
1 12
De Boomklever - december - 201 O
ctu el
De Wilde Zwaan laat zich goed bekijken door Michiel Dusselter. Foto: Eric Toormnn
In deze koude en sombere periode, waar vele van onze studie-objecten "slapen" of zelfs geheel
erdwenen zijn,
zijn er gelukkig nog de vogels! Deze korte actualiteitsbijdrage handelt over een zeldzame soort: de Wilde Zwaan
-Cygnus cygnus, waarvan 1 exemplaar sedert 28 november 2010 op en rond de Dijle ter hoogte van Ormendaal (Korbeek-Dijle) verblijft. \Vilde Zwanen zijn weliswaar niet nieuw in het Dijleland alhoewel veel van de oudere waar nemingen wellicht de Kleine Zwaan betreffen .. ! Zo'n vijftig jaar geleden, in de jaren '60 en '70 van vorige eeuw, overwinte1de deze soort vrijwel elk jaar. Hieraan kwam vrij abrupt een einde na de strenge winter van 1979: tot 1985 zag men ze nog jaarlijks maar meestal voor een kort bezoek en dus niet meer als pleister aars. Sedert 1986 werd deze soort nog slechts Sx genoteerd in de Dijlevallei (jan 1987, febr. l 987, nov.1992, nov 1998 en dec. 2002). Vrij zeldzaam dus, in die mate zelfs dat prominente vogelaars uit de regio tot voor kort de Wilde Zwaan nog niet op hun regio-lijstje hadden! Daar is nu wel aan verholpen door het exemplaar dat nu al meer dan een week goed benaderbaar in Korbeek-Dijle vertoeft. Getuige hiervan de hierbij afgedrukte merkwaardige foto. Volledigheidshalve wil ik ook de zes exemplaren vermelden die LudoSmets in volle vlucht kon determineren te Wijgmaal op 27-11-2010, één dag voor de komst van onze eenzame gast uit het Noorden! Kris van Scharen
De Boomklever
december· 2010
l
Inhoud .
-
.
EDITORIAAL 20 I 0 in 12 hoogtepunten plus één
89
VOGELS Zwarte ooievaar (Ciconia nigra) in het Dijleland Luc Hendrickx
92
Rosse franjepoot (Phalaropus fulicarius) Luc Hendrickx
95
De Witkoppen veroveren het land Bruno Bergmans
96
BUITEN GEKEKEN De vogel met de lelijke naam Hetwig Blockx
99
VOGELS Opmerkelijke vogelwaarnemingen in de Dijlevallei en omgeving: juni - augustus 20 I 0 Kelle Moreau
92
ACTIVITEITEN Libellenstudiedag Activiteitenkalender
11 I
I I2
Pestvogels op de Gasthuisberg, het blijft een vreemde combinatie. Foto: Stephan Peten. •
J
\