De Boomklever September 2008

'

1'

I Jaargang

36 -

september

Tijdschrift van de Natuurstudiegroep Dijleland •

I

11/

1

2008

_s5NATUURSTUDIEGROEP dï e a

�

Regionale werkgroep van

atuurpunl

tudie vzw

natuur punt S!ud�

Bestuur •

De Boomklever

Maarten Hen (voorzitter), Dorp

Driemaandelijks tijdschrift van de

traat 4 , 3078 Meerbeek,

Natuurstudiegroep Dijlland. De

0473-244752 •

Kn

an

Boomklever brengt bijdragen over

charen {penningmee ter), l orbeek traat 27,

studie en beheer van de biodiver­

3061 Leefdaal, 02-767263 •

•

Monique Bekker ,

siteit in het Dijleland en verschijnt

o trem traat 4, 3020 Herent, 016-231338

Bruno Bergman , Mgr.

viermaal per jaar (maart, juni, sep­

an Waeyenberglaan 54 Dl5 bus3,

tember, december).

3000 Leuven, 049 -760722 •

•

•

•

•

•

•

Herwig Blockx, Rue du Culot 42, 1320 Tourinnes-la-Gro

e,

Redactie

010- 62466

Coördinatie: Bruno Bergmans

Bart Creemer , Frederik Lint traat 77, 3000 Leuven,

leden: Herwig Blockx, Frederik

0496- 93106

Fluyt, Maarten Hens, Kelle

Fr denk Fluyt,

Moreau en Kris Van Scharen

pit berg 4, 3040 Huldenberg, 0479-920172

Jon Menten, W. De Croylaan 49/21, 3001 Heverlee, 0495-275393

Redactie-adres

Kelle Moreau, l orenbloemlaan 5, 3052 Blanden, 0486-125877 Han Roo en, Ab traat 101, 3090

Artikels, foto's en korte bijdragen

verij e, 02-6879518

worden verwacht op het redactiese­

André \/erboven, Groeneweg 60, 3001 Heverlee, 016-238184

cretariaat, p/a Bruno Bergmans e-mail:: bruno.bergmans@scarlet.be

Werkgroep vogels •

•

Het copyright van de teksten, il­

Broedvogel projecten, archivering en rapportering waarnemingen:

lustraties en foto's blijft bij de res­

1 elle Moreau (kelle.moreau@gmail.com)

pectievelijke auteurs, tekenaars en fotografen. Overname is mogelijk

\X'atervogeltellingen, akkervogel : Maarten Hens (maartenhen @

mits hun uitdrukkelijke toelating en

yahoo.co.uk) •

bronvermelding

1 rektellingen: Frederik Fluyt (frederik.fluyt@gmail.com)

Abonnement Geïnteresseerden kunnen

Werkgroep zoogdieren •

1

De Boomklever ontvangen door

larterproject, archivering waarnemingen: I<elle Moreau

overschrijving van 10 €op reke­

(kelle.moreau@gmail.com) leermu1len: Han •

ningnummer 001-1552168-50 van de Natuurstudiegroep Dijleland,

Roo en {roo enhan @yahoo.com)

met opgave van naam en adres. Een

Hamster: Maarten Hen (maartenhen @yahoo.co.uk)

steunabonnement kost 12 €of meer.

Natuurpunt vzw

Werkgroep ongewervelden •

Natuurpunt is de grootste vereni­

Arch1venng en rapportering waarnemingen: Bart Creemer

ging voor natuur en landschap in

(bart.creemer @gmail.com)

V laanderen. Ze telt 65.000 leden en beheert 15.000 hectare natuurge­ bied. Lid worden van Natuurpunt

Werkgroep planten •

1 hemaverant woord lijke: Jori

vzw kan door storting van 20 €op rekeningnummer 230-0044233-21.

Menten (pjori @advalva .be)

www.natuurpunt.be

Opmaak: Danni Elskens

Website: www.natuurpunt.be/dijleland

(Koloriet) Druk: DCL-Print & Sign

Rondzendlijst Dijleland:. tuur een blanco e-mail naar dijlevallei­

Oplage: 180 ex.

subscnbe@yahoogroup .com

v.u.:

M. Hens, Dorpsstraat 48,

3078 Meerbeek

•

1

I

.____

Een vlinderarme zomer De zomer van 2008 zal de annalen ingaan al een typi ch Belgi ch

kwakkelzomer zonder

grote klimatologische uitschieters. Het overwegend ombere en regenachtig

w

r kan een

verklaring vormen -maar zeker niet de énige- voor het bijzonder lechte vlindctjaar 200 .

Al vroeg in de lente was het duidelijk dat er dit jaar in Vlaanderen minder vlinder vlogen dan ooit tevoren, en dit haalde zelfs de krantenkoppen. Wie hoopte op een b t r

vlinder­

zomer, kwam bedrogen uit.

Onze vlinderfauna is al decennia verarmd. Toen kort na de Tweede Wer ldoorlog het g bruik om hakhout te oogsten in de bossen verdween, veranderde het uitzicht van onze bo sen compleet: van een open netwerk met heideveldj

en kruidenrijke zoomvegetatie ver­

anderden ze in gesloten "monoculturen" van loofbomen met bijzond r w inig kan

n voor

nectarplanten én vlinders. Aangezien de mee te "bo vlinders" in f ite "bo randvlind r " zijn, raakten we zo een hele rits parelmoervlinder , en meer recent lijk ook de Kl ine ij vo­ gelvlinder kwijt.

De laatste jaren is daar de zorgwekkende evolutie bijgekomen dat ook "gewone vlinder " zoals de Argusvlinder, de Kleine vos en de Citroenvlinder superzeldzaam g word n zijn.

Dat de afgelopen zomer gebleken is dat ook een mooie oort al de Dagpauwoog in de hoek zit waar de klappen vallen, doet pijn.

Een hele reeks verklaringen werd al geopperd: de klimaatopwarming en -v rand ring (mel late vorstperiode en een steeds snellere opeenvolging van droge en natte p riode ), de a h­ , ...

teruitgang van on land chap door de inten ivering van de landbouw, bioloopverli De vlinderschaarste maakte het voor de vlind rmonitor

en -atla

er

ond r on

deprimerend seizoen. Toch i het belangrijk om de moed erin te houden in d

ook

en

hoop dat uit

onze inspanningen voldoende krachtig cijfermateriaal kan gede tilleerd " orden Lodat ook onze beleidsmakers inzien dat er dringend actie nodig i

al

" e d ze vr lijkc fladd raar

niet helemaal will n kwijt pelen.

Dat het ook ander kan, bewij t een wer Id tad al mer met eigen og n te kunn n zien dat d prairie voldoend

wa om

waar ik op enk l

minut n m

hier in heel de zomer.

er atie

n banaal tad park

pool kan, moet in de k rn tad

m

an t

r exemplar n van d

m nog maar t

d rs die van Canada tot in M

hicago. Ik had het geluk daar d

zwijg n van d

ico trekk n)

ne

li

n

n waM vlinderparadij

oort Koninginn page zag dan

pra htig h ij

Lo-

tuk blo mrijke oor pronk lijk

lov r n tol lokal

7

M nar h lindcr

ogel lindcr .

al in

/

(die: vlin­ 'n metro­

laand ren ook kunn n!

Bruno B rgman Hoofdredact ur

De Boomklever -

eptember 2008

85

Van elfen en kabouters ...

Een praktische gids voor wasplaten, knotszwammen en aardtongen

1

n 2006 verscheen een artikel in de

Boomklever

padden­

over

stoelen als indicatoren voor schra­ le graslanden. Dit artikel had als doel de zoektocht naar grasland­ paddenstoelen

in

het

Dijleland

aan te wakkeren. Intussen werden inderdaad heel wat nieuwe vonds­ ten gedaan bij het doorzoeken van

et zoal

in het park van Pellenberg en op de

Koeheide vormt ook hier de overgang van zand naar zandleem de basis voor een grote diversi­ teit aan wasplaten. Zowel soorten van zuurmin­ nende zandgrond als soorten van meer basische leembodems zijn hier te vinden.

De internationale bedreigde Slijmwa plaat is in de treek nu reeds bekend van 3 locaties.

Een nieuwe wasplaat voor Vlaams-Brabant in het Dijle/and Op 11 november 2007 werd de Wantsenwas­

botanisch interessante graslanden.

plaat (Hygrocybe obrussea) gevonden te Meer­

Er werd zelfs een nieuwe soort

beek aan de Grubbe, op een perceel dat recent

wasplaat voor de provincie gevon­

beplant werd met fruitbomen door een hobby­ boer. Deze zorgt ervoor dat de bemesting van de fruitbomen lokaal gebeurt en maait zorgvuldig

den: de Wantsenwasplaat!

het gras tussen de bomen. Hierdoor wordt een

In dit artikel geven we een overzicht van de waar­

geno111e11 :ioorten wa platen en van de locatie waar meer dan 2 oorten werden gezien in de streek. Maar

oort extensieve graslandboomgaard verkregen, zoals in Oost-Europa nog vaker voorkomt. Een week later werd tijdens het hooien op een aan­

het voornaam te opzet is een prakti che gid te bie­

liggend perceel dat eigendom is van Natuur­

de11 voor de determinatie van deze graslandpadden-

punt ook de Wantsenwasplaat gevonden. Een grote verrassing was dit niet als je de vegeta­

loelen.

tie van dit perceel in rekening brengt: Gewone

Nieuwe wasplatenweiden in het Dijle/and

agrimonie, Blauwe knoop, Knoopkruid, Gras­ lathyrus, Beemdkroon, Kleine bevernel, ... De Wantsenwasplaat is een zeer fraaie wasplaat: de oranje lamellen en steel contrasteren mooi

In 2006 kreeg het Dijleland er twee nieuwe was­

met de gele hoed. Kenmerkend is de (zwakke)

plalenweiden bij. Op de Sm iberg in Hoeilaart

wantsengeur (doet ook wel aan oud frietvet

en hel K ihof in Huldenberg, twee glooiende

denken), die duidelijker wordt als je de pad­

gra landen die

denstoel even in een potje afsluit. Jammer ge­

xten ief begraasd worden door

koei n, werden bij 1 bezo k reed

meer dan 5

oorten wa platen waargenomen.

De

noeg hebben we dit najaar geen illustraties kun­ nen maken van deze zeldzaamheid; de meeste

m ib rg

taat mom nteel op nummer 1 voor het Dijl land met in totaal 10 oorten was­

exemplaren zagen er niet meer zo fris en fotoge­

plal n. Dil gra land heeft nog v el polentie en

in Europa, maar in Vlaanderen en

zou in de lo kom l nog veel int r

i

anter kun­

nen worden, wanneer de bov nligg nde akkers ook omgevormd worden tol weiland.

86

De Boomklever - september 2008

niek uit. De Wantsenwasplaat is wijdverspreid ederland

ze zeer zeldzaam, in onbemeste graslanden.

De vondst in het Dijleland blijkt zelfs de derde voor Vlaanderen te zijn na 19 0.

In 1982 werd

ze éénmalig in Knokke waargenomen en in 2001 in Ravels. Volgens historische gegevens werd de soort in 1938 waargenomen in het Zoniënwoud (Watermael - Bosvoorde).

aaî\-.tet AZ van de VUB te Jette.

Daarna werd

de soort nooit meer waargenomen in Vlaams­ Brabant.

Van 1990 tot 1999 werden in totaal 19 soorten

Historiek van de wasplaten in Vlaams-Brabant

waargenomen. Dit aantal is zo hoog dankzij het befaamde grasland in het Eikenhof te Korten­ berg. Tot 2000 was dit privaat domein in beheer van

atuurpunt.

Er zijn slechts enkele historische waarnemingen (vóór 1980) van wasplaten bekend in Vlaams­

Sinds de start van het atlasproject in 2002 wer­

Brabant. Vuurzwammetje werd in 1933 en 1945

den heel wat nieuwe locaties met wasplaten ge­

gezien door de Antwerpse mycoloog Louis Imler,

vonden. Toch werden sinds 2000 niet meer

respectievelijk in Wezemaal en Sint-Joris-Weert.

Zwammen werden pas gestructu­ reerd genoteerd in het Dijleland sinds de oprichting van ZWAM in

1981. Vóór 1990 werden in totaal 8 soorten

Wasplaten

waargenomen

in de provincie, op een beperkt aan­ tal plaatsen. Er werd in die periode door de mycologen voornamelijk in bosgebieden

naar

paddenstoelen

gezocht. In het Torfbroek werden toen drie soorten gezien (Kleverige wasplaat, Zwartwordende wasplaat, Elfenwasplaat), in het domein van Meise (Zwartwordende wasplaat en Sneeuwzwammetje) en in Bertem (Papegaaizwammetje

en

Sneeuw­

zwammetje) werden twee soorten gezien en in het domein van Hofsta­ de werd enkel Sneeuwzwammetje gevonden. Een bijzondere wasplaat (Scharlaken

Scharlaken wasplaat, Foto Roosmarijll Steemn11

wasplaat) die tegenwoordig enkel bekend is uit Limburg, werd in 1987 één keer waargenomen

soorten wasplaten waargenomen dan in de pe­ riode van 1990 tot 1999. De oorzaak hiervan i

8 wasplaten waargenomen voor 1990

het verdwijnen van een aantal zeer waardevolle schrale gra landen. Tot 2000 wa te Kortenberg, een

Aantal hokken

Genus

Soortnaam

Nederlandse naam

Hygrocybe

ceracea

Elfenwasplaat

2

Hygrocybe

coccinea

Scharlaken wasplaat

1

Hygrocybe

conica

Zwartwordende wasplaat

2

Hygrocybe

glutinipes

Kleverige wasplaat

1

Hygrocybe

irrigata

Grauwe wasplaat

1

Hygrocybe

miniata

Vuurzwammetje

4

Hygrocybe

psittacina

Papegaaizwammetje

4

Hygrocybe

v1rgmea

Sneeuwzwammetje

2

het Eikenhof chraal helling­

grasland in een privaat domein, in beheer van

atuurpunt. Door ver­

me ting en verkeerd beheer i daar momenteel alle wa

de

verdwenen.

derwa plaat wa plaat

en

voor

Bruinge treepte V laam -Brabant.

Be mdwa plaat, Broo metje

Dit

nige vindplaats van Rid­

n

vuurzwam­

Papilwa plaat

w rden

enkel in het arbor turn te Ter u­ ren waargenomen. Bittere wa plaat werd enkel gevond n in h t � rka-

De Boomlclever - september 2008

87

voortaan als algemene soorten kunnen be­

merenbo . In Kortenberg werden in 1996 in totaal

schouwd worden voor de provincie. Er wer­

oorten wasplaten waargenomen, terwijl

den ook zeven nieuwe soorten waargenomen:

in Tervuren 5 oorten werden waargenomen.

Donkere

an 2000 tot 2008 werden evenveel soorten ge­

weidewasplaat,

zien als in de jaren negentig. Er zijn welgeteld oorten die voor het

mostapijten. Dit biotoop komt slechts voor in

vuurzwammetje werden sinds 1996 niet

het noord-oosten van de provincie (Hageland)

meer waargenomen, Scharlaken wasplaat werd

en is niet echt kenmerkend voor de provin­

1998 niet meer gezien en Papilwasplaat w rd in 1999 voor het laatst gezien. ind

cie. In de Antwerpse Kempen en de provincie Limburg wordt het Veenmosvuurzwammetje

Er werd veel intensiever gezocht naar wasplaten

19

op verschillende plaatsen gezien terwijl de

2002, waardoor Zwartwordende wasplaat, en

Soortnaam

Genus

soort in Vlaams-Brabant voorlopig slechts ge­

Sneeuwzwammetje

soorten waargenomen van 1990 tot

sneeuwzwammetje

d1Jt deze soort slechts tussen uitgebreide veen­

Ridderwa plaat, Bruingestreepte wasplaat, en

Papegaaizwammetje

Gevlekt

t��beentje. Zoals de naam reeds verklapt, ge­

�Bittere wa plaat werden enkel in 1995 gezien.

ind

zien werd in Vorsdonkbroek en Walenbos.

1999

Nederlandse naam

Aantal hokken

Hygrocybe

ceracea

Elfenwasplaat

3

Hygrocybe

chlorophana

Gele wasplaat

1

Hygrocybe

coccinea

Scharlaken wasplaat

1

Hygrocybe

conica

Zwartwordende wasplaat

Hygrocybe

flavipes

Geelvoetwasplaat

1

Hygrocybe

fornicata var. fornicata

Ridderwasplaat

1

Hygrocybe

glutinipes

Kleverige wasplaat

2

Hygrocybe

helobia

Broos vuurzwammetje

1

Hygrocybe

insipida

Kabouterwasplaat

2

Hygrocybe

iririgata

Grauwe wasplaat

2

Hygrocybe

laeta

Slijmwasplaat

1

Hygrocybe

marchii

Beemdwasplaat

1

Hygrocybe

miniata

Gewoon vuurzwammetje

11

Hygrocybe

mucronella

Bittere wasplaat

1

Hygrocybe

pratensis

Weidewasplaat

1

Hygrocybe

psittacina

Papegaaizwammetje

8

Hygrocybe

radiata

Bruingestreepte wasplaat

1

Hygrocybe

subpapil/ata

Papilwasplaat

1

Hygrocybe

v1rg1nea

Sneeuwzwammetje

88

De Boomklever - september 2008

Veen­

Het Veenmosvuurzwammetje is wel een bui­

r t gezien werden na 2000. Beemdwasplaat

Broo

Trechterwasplaat,

en Hygrocybe cystidiata.

zeven zeldzame soorten die niet meer gezien werden en zeven nieuwe

wasplaat,

mosvuurzwammetje, Wantsenwasplaat, Witte

20

47

19 soorten waargenomen van 2000 tot 2007

Genus

Soortnaam

Nederlandse naam

Camarophyllopsis

phaeophylla

Donkere wasplaat

1

Hygrocybe

bjerke/eyi

Witte weidewasplaat

2

Hygrocybe

cantharellus

Trechterwasplaat

1

Hygrocybe

ceracea

Elfenwasplaat

9

Hygrocybe

chlorophana

Gele wasplaat

5

Hygrocybe

coccineocrenata

Veenmosvuurzwammetje

2

Hygrocybe

conica

Zwartwordende wasplaat

48

Hygrocybe

cystidiata

*

1

Hygrocybe

flavipes

Geelvoetwasplaat

4

Hygrocybe

fuscescens

Gevlekt sneeuwzwammetje

4

Hygrocybe

glutinipes

Kleverige wasplaat

31

Hygrocybe

insipida

Kabouterwasplaat

4

Hygrocybe

irrigata

Grauwe wasplaat

7

Hygrocybe

/aeta

Slijmwasplaat

7

Hygrocybe

miniata

Vuurzwammetje

34

Hygrocybe

obrussea

Wantsenwasplaat

Hygrocybe

pratensis

Weidewasplaat

24

Hygrocybe

psittacina

Papegaaizwammetje

36

Hygrocybe

virginea

Sneeuwzwammetje

49

Nieuwe soorten ontdekken begint bij het herkennen van de soorten In Limburg werd in 2000 pas de fameuze waspla足 tenweide van Moelingen ontdekt. Daar werden toen zeven soorten wasplaten waargenomen, in

2001 waren dat er al 22 en in 2002 ging het om 26 soorten. Ondertussen werden reeds 30 oorten waargenomen in Moelingen.

De Limburgers hielden er wel afwijkende taxo足 nomische opvattingen op na. Zij volgden voor hun atlas (Lenaerts et al., 2002) d taxonomie van de Nederlanders in plaats van de Vlaamse tan足 daardlijst. Op die manier word n twee

oorten vermeld die volgen

r drie keer d

Vlaamse

tandaardlij t ynoniemen zijn. Zo i

Hooiland足

wasplaat (Hygrocybe aurantiovi cida)

ynoniem

van Klev rige wasplaat (Hygrocybe glutinipe ),

Hygrocybe unguinosa i

ynoni m van Hygro-

Aantal hokken

1

cybe irrigata (Grauwe wa plaat) n Oranje wa plaat (Hygrocybe Jlave een ) i ynoniem van Gele wa plaat (Hygrocybe cl1loroplin11n).

In Limburg werden in totaal 3-l oort n wa !aam

platen waargenomen en op

ni eau

laam -Brabant

zijn het er momenteel 44. In

werd n tot hiertoe (19 1-2007) 26 g zi n, du

mogelijk

alt

oorten

r nog wel wat te

ontd kken.

Wasplaten op de Vlaamse Checklist In 2007 werd d grot van d

tap

laanderen een

ooruit geholp n m t d

r

ali atie

Standaardlij t

My omycota g w

mycologi in

t (Walt

word n all

an Ba idiomvcota en , laand r n n h t Bru el

an n & in

oort n opg lij t

and

n, 2006). Hierin

laand r n waarg nomen n wordt

micro copi ch nazicht

an d

rm ld

' ann

er

ort g \ en t

De Boomklever - sedptember 2008

89

VL-Bra

Lim

>

0

0

1

>

1

0

1

>

0

0

x

1

>

0

1

x

1

>

4

1

x

1

>

0

1

Rozerode wasplaat

x

1

>

0

1

cantharellus

Trechterwasplaat

x

1

>

1

2

Hygrocybe

ceracea

Elfenwasplaat

1

>

13

3

Hygrocybe

chlorophana

Gele wasplaat

x

1

>

5

5

Hygrocybe

coccinea

Scharlaken wasplaat

x

1

>

1

4

Hygrocybe

coccineocrenata

Veenmosvuurzwammetje

x

1

>

2

3

Hygrocybe

colemanniana

Bruine wasplaat

x

1

>

0

2

Hygrocybe

conica

Zwartwordende wasplaat

1

>

59

21

Hygrocybe

conicoides

Duinwasplaat

x

1

>

0

0

Hygrocybe

cystidiata

*

x

2

>

1

1

Hygrocybe

flavipes

Geelvoetwasplaat

x

1

>

4

1

Hygrocybe

fomicata

Ridderwasplaat

x

1

>

1

1

Hygrocybe

fuscescens

Gevlekt

x

1

>

4

1

Hygrocybe

glutinipes

Kleverige wasplaat

x

1

>

34

3

Hygrocybe

helobia

Broos vuurzwammetje

x

1

>

1

0

Hygrocybe

ingrata

Blozende wasplaat

x

1

>

0

1

Hygrocybe

insipida

Kabouterwasplaat

x

1

>

6

1

Hygrocybe

intermedia

Vezelige wasplaat

x

1

>

0

1

Hygrocybe

irrigata

Grauwe wasplaat

x

1

>

9

4

Hygrocybe

konradii

Gebochelde wasplaat

x

1

>

0

0

Hygrocybe

laeta

Slijmwasplaat

1

>

7

2

Hygrocybe

marchii

Beemdwasplaat

2

>

1

1

Hygrocybe

miniata

Vuurzwammetje

1

>

40

25

Hygrocybe

mucronella

Bittere wasplaat

x

1

>

0

1

Hygrocybe

murinacea

Apothekerwasplaat

x

1

>

0

0

Hygrocybe

obrussea

Wantsenwasplaat

x

1

>

1

1

Hygrocybe

ovina

Sombere wasplaat

x

1

>

0

1

Hygrocybe

perplexa

Bruinrode wasplaat

x

1

>

0

2

Hygrocybe

phaeococcinea

Karmozijnwasplaat

x

1

>

0

1

90

Genus

Soortnaam

Nederlandse naam

Camarophyllopsis

foetens

Stinkende wasplaat

Camarophyllopsis

phaeophylla

Donkere wasplaat

Hygrocybe

acutoconica

Puntmutswasplaat

Hygrocybe

aurantiosplendens Prachtwasplaat

Hygrocybe

berkeleyi

Witte weidewasplaat

Hygrocybe

calciphila

Kalkvuurzwammetje

Hygrocybe

calyptriformis

Hygrocybe

De Boomklever -september 2008

Micro

x

x

x

x

x

x

x

x

x

Herb

VL

x

1

x

x

1980

Hygrocybe

psittacina

Papegaaizwammetje

Hygrocybe

punicea

Granaatbloemwasplaat

Hygrocybe

radiata

Bruingestreepte wasplaat

Hygrocybe

reidii

Honingwasplaat

Hygrocybe

russocoriacea

Geurende wasplaat

Hygrocybe

subpapillata

Papilwasplaat

Hygrocybe

virginea

Sneeuwzwammetje

Hygrocybe

vitellina

Verblekende wasplaat

x

x

1

>

40

6

x

2

<

0

0

x

1

>

1

2

x

1

>

0

1

1

>

0

1

1

>

1

0

1

>

54

16

1

>

0

0

x

x

x

is en herbarium materiaal nodig is om de waar­

macro copi ch moeilijk te onder cheiden zijn

neming goed te keuren. De Vlaamse waarne­

van de zeldzamere Kabouterwa plaat.

mingen werden door de specialisten kritisch nagekeken en onderverdeeld in 4 categorieën: oorten die met zekerheid in Vlaanderen voor­

Sleutelen met wasplaten De leutel van Hans Vermeul n

(1999)

geeft

2

komen vertegenwoordigen categorie l, soorten

soorten, waarvan volgende

die niet met

zekerheid werden waargeno­

niet in Brabant gevonden zullen worden: Duin­

men (ongedocumenteerde waarneming) maar

wasplaat en Puntmutswa plaat, daar het typi-

bij voorbehoud aanvaard worden vormen cate­

che oorten zijn voor kalkrijke duingra landen.

100%

gorie 2 en soorten waarvan het voorkomen zeer

Boertmann

twijfelachtig i en er is geen bewijsmateriaal ko­

een variant van Zwartwordend

men in categorie 3. De vierde categorie is voor

Volgende oorten ontbreken in zijn

de

grocybe

oorten die enkel in huizen en verwarmde

(2000) be

oorten wellicht

cy tidiata,

chouwt Duinwa plaat als

Hygrocybe

wa plaat. leutel: H y­

citrinoviren ,

Beemdwasplaat, Blozende wa plaat en Bruin­

kas en werden waargenomen.

rode wa plaat.

Bovenstaande tabel geeft een overzicht van de

De volgende samengevatte

wasplaten in de checklist.

ten i

(2000) De microscopie van wasplaten is groot belang bij herkennen van

12

leutel van wa pla­

gebaseerd op het boek van Boertmann -

The genus Hygrocybe, Fungi of

or­

lechts van

them Europe - Volume

van de 44

zijn deze die reeds in Vlaam -Brabant werden

1.

De oorten in het vet

soorten. Wasplaten hebben vaak goede macros­

waargenomen. Duidelijke foto' van wa platen

copisch kenmerken, zodanig dat het ook voor

en knot zwammen vind je te en

beginners haalbaar is om de meeste soorten uit

www.mycolim.be/fotgalerij.htm.

elkaar te houden. Door hun grote zeldzaam­

Termen die vaak gebruikt worden in de myco-

heid, wordt wel verwacht van 33 soorten dat er

�

herbariummateriaal of een goede foto al bewijs

hygrofaan

=

de kleur verandert naargelang de

wordt bijgehouden van de betreffende waarne­

padden toel nat of droog i .

ming. Hoewel de Kleverige wasplaat vrij goed

pruin u

=

op http://

zeer fijn, korrelig b po d rd

herkenbaar is en vrij algemeen voorkomt in Vlaams-Brabant wordt ze aangeduid als mi­ croscopisch te controleren.

avraag hierover bij

de auteur van de checklist voor wa platen, Luc Lenaerts, gaf meer duidelijkheid hieromtrent.

De rode variant van de Kleverige wa plaat zou

De Boomklever - september 2008

91

VRIJ

SMAL AANGEHECHT

AFLOPEND MET EEN TANDJE

AFLOPEND

BOCHTIG AANGEHECHT

BREED AANGEHECHT

A.Soorten met kleverige hoed en steel l)Plaatjes duidelijk aflopend •Oranjebruine hoed, oranjebruine steel, vaak met groene top Slijmwasplaat Grauwe wasplaat

• Olijfbruin tot grijsbruine hoed met grijze steel

Papegaaizwammetje, links groene vorm, rechts gele vorm (foto Roosmarijn Steernan)

2) Plaatjes breed aangehecht, vaak met een tandje aflopend • Hoed en steel groen, soms geel, soms rood, kleverig

Pa pegaaizwammetj e

•Oranje en/of gele hoed met strepen

Kleverige wasplaat

Kabouterwasplaat

Bruinrode wasplaat

(foto Roosmarijn Steernan)

(foto Wim Veraghtert)

Kabou terwasplaat (foto Roosmarijn Steeman)

• Vruchtlichaam helder geel, oranje tot rood,

met bittere smaak

Bittere wasplaat

• Vruchtlichaam geel, verblekend naar wit,

kleine, kleverige hoed

Verblekende wasplaat

• Vruchtlichaam geel, oranje tot rood. Hoed half bolvormig tot

afgeplat, mel een dun slijmerig laagje bedekt.

92

De Boomklever - september 2008

Kabouterwasplaat

van links naar rechts: Gele wasplaat, Puntmutswasplaat en Zwartwordende wasplaat (foto's Roo marijn Stee111a11)

3) Plaatjes vrij •Hoed en steel baksteenrood, steel bovenaan vaak met groene tint

Bruinrode wasplaat

•Vruchtlichaam zwartwordend bij ouderdom, conische, gele en/of rode hoed - gele lamellen, een brede habitatkeuze

Zwartwordendewasplaat

- rode lamellen, slechts in duingraslanden

Duinwasplaat

• Vruchtlichaam geel - hoed halfbolvormig tot afgeplat

Gele wasplaat

- hoed conisch, vezelige steel

Puntmutswasplaat of Gebochelde wasplaat (micro copie!)

B. Soorten met kleverige hoed en droge steel, geen felle kleuren 1) Plaatjes duidelijk aflopend •Vruchtlichaam wit tot roomkleurig -

hoed hygrofaan

+

geen specifieke geur

+

geur naar potloden (cederhout)

- hoed droog, pruineus, stevige vruchtlichamen •Vruchtlichaam met bruin centrum en bleke rand

Sneeuwzwammetje Geurende wa plaat

Witte weidewasplaat Gevlekt sneeuwzwammetje

•Vruchtlichaam grijs, hoed met gestreepte rand, steel met gele voet

Geelvoetwasplaat

van links naar rechts: Sneeuwzwammetje, Geurende wasplaat e11 Brui11e wasplaat (jota's Wi111 Vcraslltert) De Boomlclever - september 2008

93

•Hoed oranjebruin tot roodbruin, plaatjes wit •Vruchtlichaam klein (1-3 cm), wit tot grijs, hoed met gestreepte rand

Bruine wasplaat

Bruingestreepte wasplaat

• Kleine hoed (0,5 1 cm) - hoed bruin, gestreepte rand, stinkend - hoed donker, zwart -

2) Plaatjes breed aangehecht •Geur nitreus, hoed zwartbruin, vaak ge chubd, vlees uitzonderlijk rood verkleurend 3) Plaatjes vrij •Geur nitreus, hoed bruin, roodverkleurend bij kwetsen •Steel en plaatjes wit, hoed grijs, lichte roodverkleuring bij kwetsen •Vruchtlichaam sepia, zwartbruin tot zwart, duidelijke roodverkleuring bij kwetsen

Stinkende wasplaat Donkere wasplaat

Apothekerwasplaat

Blozende wasplaat Ridderwasplaat

Sombere wasplaat

Weidewasplaat (foto Bruno Bergrnans) en Elfenwasplaat (foto Diane Tilkin)

C. Soorten met kleverige hoed en droge steel, felle kleuren 1) Plaatjes duidelijk aflopend •Hoed oranje, steel wit tot oranje Weidewasplaat •Geur naar honing, hoed klein (1-3 cm), oranjerood tot rood Honingwasplaat •Vruchtlichaam geel Elfenwasplaat 2) Plaatjes smal tot breed aangehecht, vaak met een tandje aflopend Wantsenwasplaat •Geur naar wantsen, frituurvet, vruchtlichaam geel •Vruchtlichaam geel, oranje tot rood. Hoed half bolvormig tot Kabouterwasplaat afgeplat, met een dun slijmerig laagje bedekt.

Scharlaken wasplaat •Vruchtlichaam scharlaken rood, plaatjes ook rood Beemdwasplaat •Vruchtlichaam oranjerood, plaatjes wit • Hoedhuid glad, oranje tot rood, meestal met centrale papil Papilwasplaat Granaatbloemwasplaat • 1 Ioed donkerrood, steel vezelig, forse vruchtlichamen 94

De Boomklever - september 2008

3) Plaatjes vrij •Vruchtlichaam geel, hoed halfbolvormig tot afgeplat

Gele wasplaat

•Hoed geel tot oranjerood, breed conisch, steel geel tot wit

Prachtwasplaat

•Vruchtlichaam zwartwordend bij ouderdom, conische, Zwartwordende wasplaat

gele en/ of rode ho d

D. Soorten met droge steel en hoed, hoed bedekt met fijne schubjes of vezeltjes 1) Plaatjes duidelijk aflopend Trechterwasplaat

•Vruchtlichaam rood, oranjerood tot geel

Gewoon vuurzwammetje (foto Diane Tilkin) en Hygrocybe cystidiata, (foto Frank Delbeque)

2) Plaatjes breed aangehecht Vuurzwammetje of

• Vruchtlichaam rood, oranjerood tot geel

Kalkvuurzwammetj

(micro copie!)

Broo vuurzwammetje

• Vruchtlichaam rood, duidelijk geschubd, lookgeur • Vruchtlichaam donker rood, met zwart ingedeukt midden en

Karmozijnwa plaat

gestreepte gele rand, oranje lamellen • Steel vezelig, hoed vezelig en geschubd, breed coni ch,

Vezelige wa plaat

vruchtlichaam oranje tot rood • Steel glad, hoed vezelig tot glad, - Hoed conisch +vruchtlichaam geel

Hygrocyb citrinoviren

+vruchtlichaam geel tot oranjerood

Hygrocyb c

+

vruchtlichaam lila-roo , met witt

te l

tidiata

Rozerode wa plaat

Andere boeiende groepen graslandpaddenstoelen Aard tongen Ruige aardtong en Brede aardtong zijn macroscopi ch te herkennen. Ook Kl v rige aardtong zou je kun nen herkennen, maar al het veel gereg nd heeft, kunn n and r aardtongen ook ki vcrig aanvoelen.

Bij determinatie van Aardtong n i micro copi ch nazicht

rei t voor h t merendeel van d

een 100% zekere determinati . Sp el du op veilig n laat j

oort controleren door

n p

oorten voor iali t.

De Boomklever - september

2008

95

Kenmerken

Vlaams-Braban·

Limburg

Trichoglossum hirsutum

16

Historische waarnemingen

Purperbruine aardtong

Geoglossum atropurpureum

1

0

Purperbruin,

Brede aardtong

Geoglossum cookeanum

8

0

Tot 9 cm, steel met schubjes

Fijn geschubde aardtong

Geog/ossum fal/ax

12

1

4,5-7,5 cm, steel met fijne schubjes

Slanke aardtong

Geoglossum umbratile

19

3

Kop verbreed tongvormig, fijnschubbig

Kleverige aardtong

Geoglossum glutinosum

11

1

Kleverig,

Gladde aardtong

Geoglossum glabrum

Historische waarnemingen

0

Tussen Sphagnum

Nederlandse naam

Latijnse naam

Ruige aardtong

Behaard (loupe!)

6-9 cm hoog

3-6 cm hoog

1

1908 (3)

1

Kleverige aardtong, foto Bruno Bergma11

Ruige aardtong, foto Wim Veraghtert

Fijngeschubde aardtong, foto Roosmarijn Steeman

Knotszwammen Micro copi ch nazicht i vereist bij alle Knots- en Koraalzwammen voor een 100% zekere determina­ tie! Enk l Heideknot zwam en Bundelknotszwarn zijn macro copisch herkenbaar.

De Knot - en Koraalzwamm n worden opgesplitst in 2 genera: Clavaria en Clavulinopsis. Het onder­ cheid tu en deze twee i geba eerd op een microscopisch kenmerk: Clavulinopsis heeft gespen en

Clavaria heeft g en ge pen (Gespen zijn boogvormige uitgroeiingen van de ene cel naar de andere, op d plaat waar deze van elkaar worden ge cheiden. Ze ontstaan bij de vorming van voortplantings-

tructuren, waarbij twee kernen met elkaar gaan versmelten. Er zijn ook andere manieren om de ker­ nen bij n te brengen, vandaar dat niet alle zwammen gespen hebben. Het al dan niet aanwezig zijn

van ge pen i vaak e n belangrijk determinatiekenmerk.).

De Wi ll

t r poorknot zwam is waar chijnlijk slechts een vorm van Spitse knotszwam, met een wis­ lend aand l tervormige poren. Macro copi ch is er prakti ch geen verschil tus en deze.

II t al dan ni t verbr den van de Clavula t.o.v het steriele teelgedee lte is een belangrijk deterrninatie­ k nm rk. De Clavula i h t hymeniumdragend d el bij de niet-verta kte of weinig vertakte Knots- en Koraal/wamm n. Bij de terk vertakte v rvalt deze term en wordt over takken ge proken.

I fym nium - porenproducerend laag van een vrucht lichaam

De Boomklever - september 2008

96

Herb

Micro

Genus

Soortnaam

Nederlandse naam

Clavaria

argillacea

Heideknotszwam

C/avaria

asterospora

Witte sterspoorknotszwam

x

Clavaria

daulnoyae

Grijze knotszwam

x

Clavaria

falcata

Spitse knotszwam

Clavaria

fragilis

C/avaria

VL

1980

Vl-Br

Lim

1

>

5

8

2

>

4

2

1

>

0

1

x

1

>

7

2

Wormvormige knotszwam

x

1

>

42

6

fumosa

Rookknotszwam

x

x

1

>

8

1

Clavaria

greletii

Donkere knotszwam

x

x

1

>

0

0

Clavaria

incamata

Zonnegloedknotszwam

x

x

1

>

0

3

Clavaria

krieglsteineri

Leemknotszwam

x

x

1

>

0

0

Clavaria

rosea

Rozerode knotszwam

x

x

1

>

0

1

Clavulinopsis

corniculata

Sikkelkoraalzwam

x

1

>

23

5

C/avulinopsis

fusiformis

Bundelknotszwam

1

>

4

1

Clavulinopsis

he/vota

Gele knotszwam

x

1

>

54

16

Clavulinopsis

holmskjoldii

Grauwe sikkelkoraalzwam

x

1

>

0

1

Clavulinopsis

laeticolor

Fraaie knotszwam

x

1

>

16

3

Clavulinopsis

luteoalba

Verblekende knotszwam

x

x

1

>

13

1

Clavulinopsis

subtilis

Bleke sikkelkoraalzwam

x

x

1

>

5

0

x

x

x

Herkennen van de soorten a) Vruchtlichaam niet vertakt â&#x20AC;˘Bleke knotszwammen o Wit of vuilwit - clavula geleidelijk in steel overgaand +

basidia zonder gesp aan de basis

Wormvormige knot zwam

+

basidia met gesp aan de basis

Spit

- clavula abrupt in steel overgaand

e

knot zwam

Grijze knot zwam

o Grijs of grijsbruin - alleenstaand +

crème tot mokka.kleurig, steel gescheiden van clavula

Leemknot zwam

- in grote groep o jong grijswit, later okerbruin

Rookknot zwam

- in kleine groepjes o steel abrupt gescheiden van cla ula, grijs, sporen met 1 oliedruppel

Grijz knot zwam

o steel niet van clavula ge cheid n, sepiakleur, por n m t meerd re oliedruppel

Donk re knot zv am

De Boomklever - september 20087

97

Heideknotszwam

Wornn•on1118e knot zzvam,

foto Wim Veraghtert

foto Bruno Ber8man

Bundelknotszwarn foto Jean Claude Delforge (Mycolim)

•

G Ie knot zwammen o vruchtlichaam bleekgeel, in groep, tot 85 mm hoog

Heideknotszwam

o vruchtlichaam felgeel, bleke top - in dichte b undels, smaak bitter

Bundelknotszwam

- in kleine groepjes, geen smaak of meelachtig

Fraaie knotszwam

o vruchtlichaam felgeel tot oranjegeel, roodbruine top

Verblekende knotszwarn,

Zon negloedknotszwam,

foto Roos111an1n Steeman

foto Jean Claude Delforge (Mycolim)

- in kleine groepjes •

Gele knotszwam

lee kleurig, oranje tot roze knot zwammen, in kleine groepjes o Vlee ki urig tot oranje -

l el duidelijk van clavula gescheiden

- blek

top, vaak afgeplatte clavula

met lengt groef

Verblekende knotszwam

o Roze tot rood b)

Rozerode knotszwam

ru hllicham n v rtakt •

Cel

koraalzwammen o lakk n kaal, m

98

Zonnegloedknotszwam

lal naar oranj

De Boomklever - september 2007

n igend

Sikkelkoraalzwam

o takken viltig, wittig, bleek tot okergeel •

Bleke ikkelkoraalzwam

Bruine koraalzwam

vertakkingen opgezwollen, hazelnootkleurig met paarse top, geur onaangenaam

Grauwe sikkelkoraalzwam

Sikkelkoraalzwam foto Roosmarijn Steeman

Hoe zorg ik voor herbariummateriaal?

Van een heel aantal bijzondere oorten is herbariummateriaal tegenwoordig een verei te om voldoende controle te kunnen uitvoeren en te waken over de correctheid van de waarneming n in de databank.

Wanneer paddenstoelen gedroogd worden, in een droge ruimte, op de verwarming of op een droog toof (waarmee ook kruiden en vruchten gedroogd worden), kunnen ze nog jaren bewaard worden in een enveloppe en kunnen de micro copische kenmerken gecontroleerd worden. Daar wijzigt immer aan bij het drogen van een paddenstoel. De macroscopische kenmerken gaan verlor n. Daarom i

ni t het

belangrijk om aan gedroogd materiaal een uitgebreide be chrijving toe te voegen. Een foto kan dienen ter illustratie, maar geeft niet alle kenmerken weer.

In onderstaande tabel geven we een overzicht van wat er allemaal op zo een herbariumfi he kan taan.

Paddenstoelen rotten zeer

nel en wanneer ze rot zijn gaan all

kenmerken v rlor n. Z

zijn dan \·aak

aangetast door een andere schimmel, waardoor paren en voortplantings tructuren ni t meer te h rken­ nen zijn. Wanneer je een zwam microscopisch wil laten nazi n, zorg er dan voor dat h l materiaal niet rot. Bewaar de zwammen een paar dagen in de ij ka t indien j bezorgen. Maar droog het materiaal en maak foto'

n

Het is altijd beter om een paar exemplaren van een zwam m je een te jong exemplaar meenam, waarvan de

de ver

e

mplar n aan i mand kan

n be chrijving voor het rot i . te nem n. Het i

imm r

mogelijk dat

por n nog ni t rijp zijn. Knot zwamm n produceren

hoe dan ook weinig sporen, wat de determinatie vaak la tig maakt. Onrijp

aardtong n kunn n niet op

naam gebracht worden.

Proeven van paddenstoelen kan geen kwaad, al j

r voor zorgt dat j

Het plukken van paddenstoelen heeft l chts e n mini m lijking met overbeme ting. V rzam 1 n van een b p rkt

het mat riaal niet in likt.

impact op gra landpadden t el n in \' rae­

hoe

!heid mat riaal in fun tic van

tudie i -

verantwoordbaar.

De Boomldeve1· -

eptember 2008

99

Naam : Verzamelaar:

nummer: tekening foto

Vindplaats: Standplaats: Substraat: Datum (en meteorologie):

Algemene vorm: Consistentie: Geur: Smaak: Reakties: (verkleuring, chemisch)

(metk)sap:

HOED Vorm: (trechtervormig, klokvormig, conisch) Diameter:

Kleur: Hoedhuid: (kleverig. droog, mat, zacht) Rand: (al dan niet gestreept) HYMENOFOOR (waarop de sporen gevormd worden) bij knotszwammen)

Aard: (plaatjes of clavula

Afmetingen: Kleur.

STEEL Vorm: Doorsnede: Oppervlak:

afmetingen:

Kleur:

Herbariummateriaal met beschrijvingen en/ of foto's steeds welkom bij Roo marijn Steeman, Bist 66, 2500 Lier of via roosmarijn.steeman@natuurpunt.be Inventarisaties

Omdat de topgebieden voor wasplaten niet vrij toegankelijk zijn, organiseren wij 3 excursies naar deze gebieden. Zo geven wij iedereen de kans om deze mooie paddenstoelen te leren kennen en vinden we met zoveel zoekkracht mi schien nog iets nieuws (meer details in de kalender achteraan in deze Boom­ klever). zondag 19 oktober

9u00 aan de kerk in Hoeilaart

zondag 26 oktober

9u00 aan de kerk van Sint-Agatha-Rode

zaterdag

14u00 aan cafĂŠ De Oude Baan in Bertem

november

Roo marijn

St

man

roosmarijn. teeman@natuurpunt.be

1 00

De Boomklever september 2008

Literatuur

• Boertman,D. (1995)

-

The genus Hygrocybe. Fungi of

orthern Europe. Vol 1. 184pp. ill

• Kuyper, Th. (1994) - Paddestoelen en natuurbeheer. KN V ism MV, Utrecht. lOOp. ill.

•Maas Geesteraanus R. A. (1976) - De fungi van ederland. De clavaroïde fungi: Auriscalpiaceae, Clavariaceae, Clavulinaceae, Ghomphaceae. Wetenschappelijke mededelingen KN1 V ism MV. Rijksherbarium Leiden. 84p. ill.

• Maas Geesteraanus R. A. (1964) - De fungi van schappelijke mededelingen KN V ism •Steeman R., Lambrechts J.

&

ederland: Geoglossaceae - aardtongen. Weten­ MV. Rijksherbarium Leiden. 84p. ill. 24pp. ill.

Vervoort L. (2005) - Onverwacht waardevolle mycoflora in Oost­

Brabantse graslanden: Ontdekking van enkele nieuwe 'wasplatenweiden' in 2004. Jaarboek natuurstudie 2004: 70-83.

• Steeman R., Lambrechts J.

&

atuurpunt Oost-Brabant, Leuven.

Guelinckx R. (2008) - Een netwerk van aardtong-houdende, knot -

zwamrijke wasplatenweiden in V laams-Brabant. Jaarboek natuur tudie 2006-2007: 100-121. atuurpunt Studie, Mechelen.

• Vermeulen, H. (1999) - Paddestoelen, schimmels en slijmzwammen van V laanderen determinatiesleutels aan de hand van veldkenmerken. De Wielewaal, &

atuurvereniging vzw

atuur- & Milieu-Educatie De Wielewaal vzw, Turnhout. 648 p. ill.

• Walleyn R. & Vandeven E. (2007) - Standaardlijst van Basidiomycota en Myxomycota van - V laanderen en het Brusselse Gewest. Ministerie van de V laamse gemeen chap. In tituut voor

atuur- en bosonderzoek. Rapport INBO R..2007.27, 143p.

BiHere wasplaat, foto fea11 Claude Oelforge (Mycoli111) De Boomklever - september 2008

101

De Bonte Beer: een nieuwe nachtvlinder voor het Dijleland

W

e schrijven 28 juni 2008, één van de weinige mooie dagen

van de afgelopen zomer. Onder het

motto "gluren bij de buren" had ik mijn vertrouwde stekje in Tienen verlaten voor een bezoekje aan de Dijlevallei.

1758) i een opvallende ver chijning uit de fa­ milie van de Beervlinders (Arctiidae). Bekendere vertegenwoordigers uit deze mooie familie zijn de Grote Beer (Arctia caja) en de Spaanse Vlag

(Euplagia quadripunctaria).

De Bonte Beer is een grote vlinder met een spanwijdte van bijna 6 cm. De voorvleugel is glanzend (groen)zwart met witte en gele vlek­ ken en de achtervleugel is overwegend rood. Er i

enige variatie in kleur en tekening, maar de

vlinder blijft goed herkenbaar. Exemplaren met De zin in een kennismaking met de grote bossen en de hoop om eens een Gewone bronlibel (Cor­

dulegn ter boltonii) te zien dreven mij die ochtend naar d

Klui in Sint-Joris-Weert.

og voor ik het

tation van het bevallige dorpje had verlaten stak ik reed

gele achtervleugels zijn uiterst zeldzaam.

Verwarring is enkel mogelijk met de nog zeldza­ mere Roomvlek (Arctia villica), maar deze heeft gele achtervleugels en een typische crèmekleu­ rige vlek bij de wortel van elke voorvleugel.

twee leuke nachtvlinderwaamemingen

op 7ak, namelijk een Zwarte-w-vlinder (Macaria

Ecologie

waunrin) n e n Aglossa pinguinnlis.

De

Bonte

Beer

is een

zeldzame

dagactieve

aangenaam toeven

nachtvlinder. Hij vliegt in één generatie van ein­

in h t mooie gedeeltelijk be chaduwde bos met

de mei tot begin juli. Overdag bezoeken ze soms

Op naar de Klui ! Het wa

a een halve

7ijn bronbeekje

en bronvijvers.

dag vruchteloo

zoeken naar een Bronlibel be­

ook vaak te rusten op bladeren. Samen met de

dacht ik dat het tilaan welletjes geweest was en

Spaanse vlag is hij trouwens één van de weinige

had ik bovendien een prima excuus om nog eens

Beervlinders met ontwikkelde monddelen zodat

terug te komen. Halfweg die gedachte en één

hij nectar kan drinken.

bloemplanten (zoals Distels),

maar ze zitten

tap v rder naar links viel mijn oog plot op een

De mannetjes (die overigens op zicht niet te on­

wond rmooie ver chijning. Daar zat hij dan: met

derscheiden zijn van de vrouwtjes) vliegen aan

d

ubti 1

choonheid en gratie eigen aan alle

nachtvlinder : een Bonte Beer!

het eind van de middag en het begin van de avond in wilde patrouillevluchten heen en weer.

E n ommetje lang de Doode Bemde leverde wat lat r nog en tweede exemplaar op. Mijn doel-

Ze vliegen ook 's nachts en komen af op licht.

oort had ik dan wel niet g zien, maar toch kon mijn geluk niet op: ik had zowaar een nieuwe oort voor h t Dijleland ontdekt!

leeft van augustus tot mei. De soort overwintert

Herkenning

De rup

foerageert overdag bij zonnig weer en

dus als rups. Ze is niet kieskeurig qua waard­ planten. De Gewone smeerwortel (Symphytum

officinale) draagt een bijzondere voorkeur weg, maar ook Koninginnenkruid (Eupatorium canna­

binum), Brandnetel (Urtica dioica), Braam (Rubus D

102

Bonte Be r (Callimorpha dominula, Linnaeu

De Boomklever - september 2008

fruticosus), Wilg (Salix spec.), Kamperfoelie (Loni-

Bonte Beer, omgeving van De Klui -Sint-Jori -Weert,

28

juni

2008, foto:

Kurt Boux

cera periclymenum) en Moerasspirea (Filipen­ dula ulmaria) komen in aanmerking.

in Hoeilaart.

De Bonte Beer heeft een voorkeur voor nattere

keer gevangen op dezelfde plaat

biotopen, zoals moerassen, rivieroevers, natte

(KBIN)). Sindsdien zijn er g' 'n waarnemingen

graslanden en andere vochtige gebieden.

meer b kend. De

In de provincie Antwerpen i

oort in 1936 2

d

(Kalmthout,

oort i in Oo t-Vlaanderen en

Limburg waargenomen voor 2004.

De

Voorkomen

chaar e waarnemingen in

laanderen be­

tr ffen momenteel mee t waar chijnlijk dwaal­ De soort kent een ruim ver preiding gebied van Europa tot in West- en Centraal-Azië. In België is het een zeldzame soort met popula­ tie in Wallonië: l amen, Luik en Lu emburg.

Vroeger moet de soort ook in Vlaanderen po­ pulaties gehad hebben. Zo beschrijft Janssen dat de vlinder in het verleden werd aangetrof­ fen op een paar plaatsen in de omgeving van Brussel. Lambillion vermeldt de oort reeds in

1906 in het Zoniënwoud. In de jaren 1939-1945 wa het een gewone soort in Bo voord . Inte­ re

ant in dit verband is d

geï oleerd

neming op 20 juli van dit jaar van 1

waar­

emplaar

ga ten uit de zuidelijke pro incie . Het i

niet

uitge lot n dat er lokaal nog kleine relictpopula­ tie voorkomen, maar de oort gaat achteruit.

Voor 200

i

de hier be chre

n

v

aarneming

am n met het e emplaar in Hoeilaart de enige waan1 ming van de e r l

oort in

laanderen en de

voor het Dijleland.

In l ed rland zijn er

an 19 0 tot 200

lecht

10

waarn mingen gekend, maar opvallend g noeg w rd n dit jaar ook 2

v

aamemingen verricht.

G l t op d biotoop er i ten an deze oort lijkt d

Dood

Bemde h 't

bied bij uil tek

\

aar dez

oort zich in onze r gio z u kunnen ve tiaen.

De Boomklever -

eptember 2008

1 03

Duimen du maar dat één van de exemplaren dit jaar een bevrucht vrouwtje was dat een nieuwe kolo­ nie kan tichten!

Dankwoord Met dank aan Chri Steeman van Phegea voor de informatie over vroegere waarnemingen in Vlaande­ ren.

Kurt Bou

& Bruno Bergmans

Referenties •Waring, P. & Town end, M. (2006). voorkomende oorten.

achtvlinders. Veldgids met alle in

ederlandse uitgave door Tirion

ederland en België

atuur, Tweede druk,

ovember 2006.

• Lambrecht , J. & Vervoort, L. (2004). De Spaanse vlag gevestigd op de Hagelandse heuvels!

Brakona jaarboek 2004: 24-31.

• Verboven, A. (2003). Ontdekking van de Spaanse vlag in het Dijleland - een nieuwe vlindersoort voor Vlaanderen. De Boom.Klever 31:116-117.

• Bergman , B. (2007). De Spaanse Vlag -Kroniek van een spectaculaire uitbreiding. De Boom.Klever

35: 111-11 •Jan

.

en, A., 1977-1988. Katalogus van de Antwerpse Lepidoptera. 232 p.

• Phegea website: www.phegea.org • UKMoths: www.ukmoths.org.uk •Waarnemingen.be en waameming.nl

De Boomklever - september 2008

104

Zaagsprinkhanen in het Meerdaalwoud: een nieuwe soort voor Vlaanderen

T

ijdens

een

excursie

in

het

Meerdaalwoud gedurende het

De

Zaagsprinkhaan

(Barbiti tes

een Midden-Europe e bo

erricnuda)

oort, die bij on

i

haar

noordgrens bereikt. Het is een stevige, overwe­

JNM-congres in Sint-Joris-Weert,

gend groene sabelsprinkhaan met rode poten,

ontdekte Joris De Rycke op 24 juli

vorrnig verkort. De

2008 tussen zijn voeten een man­

de grof gekartelde legboor van het vrouwtje. Bij

netje Zaagsprinkhaan.

Eerder opmerkelijk aangezien de dieren meestal hoog in de bomen of struiken zitten. De vol­ gende dag

(25

juli

2008)

vond Ward Vercruys-

e, die niet op de hoogte was van deze eerdere waarneming, eveneens verschillende zingende exemplaren in dezelfde omgeving (terreinen De Kluis, Sint-Joris-Weert).

antennen en vleugels. De vleugels zijn ederlandse naam

chub­ laat op

ons kan hij alleen maar verward worden met de Struiksprinkhaan

(Leptophyes

punctati sima).

Deze laatste is echter veel kleiner en heeft re­ gelmatige gekromde cerci (dit zijn de de korte, rode achterlijfuitsteek el ) in tegen teling tot de Zaagsprinkhaan die S-vormig gebogen cerci heeft. De verspreiding in België i beperkt tot de provincie

voornamelijk

amen en Lu emburg.

Daarnaast bevindt zich aan de rand van het Zo­ niënwoud in het Bru

el Hoofd tedelijk Gewe t teven

een

populatie,

kleine

di

ver-

moedelijk

gem-

troduceerd

werd

via

plantgo d.

V laander n

In

werd

deze soort nog nooit rder

waargeno-

men. De dicht t bij laand r n gelegen 'wilde' komt

populatie voor

in

Preus wald mi ),

het (Kel­

lak

bij

de

Duit e grcn .

Een vrij unieke waar­ n ming du ! Zeker al

j

in

r kening

brengt dat d m e te oud

waarn min.gen

werd n gedaan aan

Waarneming locatie van Zaag prinkhaan (p11nte11) en 111et vleer11111i detector onder­ zocht traject ( tippellijn) op 25 juli 2008 in Meerdaalwoud.

De Boomklever - september 2008

105

Mn1111etje Zang prinkhaan, 24 juli 2008, Meerdaalwoud, Sint-Joris-Weert (foto: Gert Arijs- Ranaphoto.net)

bo randen of struwelen en het eerste individu

Alle waarnemingen van de Zaagsprinkhaan ge­

dat werd aangetroffen in het Meerdaalwoud

beurden met behulp van een vleermuisdetector.

zich bevond in een

oortenarm bos gedomi­

De hoogfrequente zang van is namelijk zo goed

neerd door dennen en Amerikaanse eik, met

als onhoorbaar voor het menselijke oor. Met een

hier en daar wilde lijsterbes en bramen in de

vleermuisdetector (op 25 kHz) zijn Zaagsprink­

ondergro i. De alniettemin vormt het grootste

hanen tot op enkele tientallen meters te horen.

deel van het Meerdaalwoud met haar gevarieer­

In de zomerperiode beginnen ze volop te zingen

de loofbo een geschikt habitat en lijkt de soort

in de late namiddag (rond 17-18u00) en ze gaan

er vrij goed te gedijen.

daarmee door tot na zonsondergang.

a h t waarnemen van de soort op de terreinen

Zaagsprinkhanen zijn weinig mobiel. Deze waar­

van De Klui , ondernam Ward Vercruysse (WV) diezelfde dag een nelle poging om de soort ook

nemingen, en het sprekend gemak waarmee de verspreide aanwezigheid kon vastgesteld wor­

va t te

tellen in de drie andere UTM-uurhok­

den, doen vermoeden dat de zaagsprinkhaan al

ken waarin Meerdaalwoud ligt. Een fietstocht

langer voorkomt in Meerdaalwoud maar door

lang Weert e Dreef en

haar verborgen levenswijze nooit eerder opge­

d

ver preid lang

aamsesteenweg lever­

dit traject zingende Zaags­

merkt werd.

prinkhanen (zie kaartje). Enige frustratie achter­ af wa

dat door ver chillen in UTM-rasters op lafkaarten en de 'ware' UTM-hokken, de soort loch maar in twe uurhokken i.p.v. de beoogde

vier va tge l Id werd.

De Boomklever -september 2008

106

Opmerkelijk is bovendien dat de Zaagsprink­ hanen van het Meerdaalwoud een eigen dialect schijnen ontwikkeld te hebben (omdat ze al lang

van andere populaties afgesloten zijn ?). Alle gehoorde beesten hadden een zeer gelijkaardig zangpa­ troon, bestaande uit drie reeksen van drie noten gevolgd door een enkele noot (tetetek tetetek tetetek tek), terwijl al de door WV onderzochte Waalse populaties beginnen met 1 of 2 noten, opbouwend tot 3-4 noten, en dan weer afbouwen tot 1of 2 (bv. tek tetetek tetetetek tetek). Misschien iet om nader te bekijken/ beluisteren ?

Ward Vercruysse (ward.vercruysse@inbo.be) Joris De Rycke Zie ook volgende blogs in verband met deze vond t: •

http:// gaap.wordpre

.com/2008/07/27/jnm-zomercongre -zaagsprinkhaan/

•

http://achterhetstatief.blog pot.com/

[Steeds op zoek naar mooie natuurbeelden ?

Er is nu een betaalbaar alternatief !

Duizenden natuurfoto's van planten, dieren en landschappen. Tiental­ len enthousiaste fotografen staan hiervoor garant.

Rana staat voor betaalbare kwaliteit, met een correcte naamgeving en ogenblikkelijk downloadbaar !

•oo pX.

eoo px.

1 aoo px.

2500 llX

3500 llX

9 €

19 €

29 €

39 €

49 €

Ontv.i11t10 �01 e 1 • • b••ld•n ••fit \:ol'IJ"O P•• •lttl" bo•ldt Outel ..... bt•ldtn •" btkom 21't..Ol1il'\O O•a't•I dd• b••htol'\ •n t>•om )-.1. �olbnt Zo Un J• tot mmmurt\ !501' ••nh'O b4'.:omon •.lftat hot 60• lt•tld btAl\On QIOOt°i"NhQO"et

l'ft • d f

"n

De Booml<lever

-

september 2008

107

Opmerkelijke vogelwaarnemingen in de Dijlevallei en omgeving, maart - augustus 2008

D

een mogelijke Topper, onzekere waarnemingen

it overzicht van opmerke­

van Ralreiger, Kwak en Woudaap, niet-nader

lijke en interessante vogel­

gedetermineerde ooievaars, een mogelijke Zee­

waarnemingen in de

Dijlevallei

beslaat voornamelijk de periode maart - augustus 2008. De be­ streken regio omvat de gemeen­ ten Kortenberg, Herent, Bertem, Leuven, Oud-Heverlee, Hulden­ berg, Overijse, Tervuren en de aangrenzende gebieden. De vol­ gende rubriek zal de periode sep­ tember - november 2008 omvat­ ten. Waarnemingen worden voor

arend, een arend sp., enkele onzekere Wespen­ dieven, kiekendieven en onzekere

Visarenden,

enkele

teltlopers, een niet-nader gedetermi­

neerde ibis, een mogelijke Draaihals en een niet helemaal zekere Raaf.

Gebiedsafkortingen: W LS

=

Wilsele/Vijvers Bellefroid, AVP

=

Hever­

lee/Abdij van Park, ZW = Oud-Heverlee/Zoete Waters, OH

=

Oud-Heverlee/N, OH Z =Oud­

Heverlee/Z, Oppem

=

weilanden tussen Bogaer­

denstraat (Oud-Heverlee - Korbeek-Dijle) en GB,

GB =

Bemde),

KV

eerijse/Grote Bron (deel Doode =

eerijse/Kliniekvijvers (deel

Doode Bemde) en SAR

=

Sint-Agatha-Rode/

Grootbroek.

5 december 2008 verwacht bij Kelle

Moreau,

Korenbloemlaan

5, 3052 Blanden, 0486112.58.77, kelle.moreau

mail.com.

Kleine Zwaan

Cygnus bewickii

De familie van 2 adulte en 3 juveniele Kleine Zwanen pleisterde nog tot op

4/04 te SAR

(versch. waam.) en bleven daarmee een twee­ tal weken langer dan de meeste Kleine Zwanen

Waarnemingen zwaan,

van

Krakeend,

onder

meer

Slob end,

Knobbel­

Wintertaling,

die de afgelopen winter in de lage landen door­ brachten.

Tafele nd, Kuifeend, Patrij , Dodaar , Fuut, Aal cholver, Blauwe Reiger, Havik, Waterral,

Kolgans

Anser albifrons

Kievit, I Ioul nip, Stormmeeuw, Kleine Man­

05/04

1 ex. te SAR (H. Roosen,

telmeeuw, alle uilen, Ij vogel, alle

L. Hendrickx)

pechten,

J.

Nysten,

Veld! euwerik, Graspieper, Grote Gele Kwiktaart, Koperwiek, Vuurgoudhaan, Glanskop, Malkop, Roek, Ringmu , P utter, Sij , Kneu, Goudvink, Appelvink, Geelgor , Rietgor

en

alle xot n werden niet in dil ver lag opgeno­ men maar wel verwerkt. Helzelfd

geldt voor

De Boomklever - september 2008

108

Bergeend

Tadorna tadorna

De gan e periode maart-mei 2008 bleven Berg­ eenden plei teren in de Dijlevallei ten Z van Leuven

(van

Heverlee/Lange taart

tot

SAR;

v rsch. waarn.). De maximale maandconcentra-

-

ties werden allen genoteerd te SAR, met 14 ad op

op 22/03 al

grootste concentratie, en nog lml v

8/03 (L. Hendrickx), 4 ad op 30/04 (S. Horemans)

op de laatste waarnemingsdag

y ten). Bui­

(J.

en 10 ad op 14/05 (E. Toorman). Een grotere

ten SAR werden enkel re p. 2m2v en 2 ex. gezien

groep verbleef op het einde van de winter ten

te

zuiden van de taalgrens, met 27 ex. te Gastuche

ten). Een vrouwtjestype Pijl taart dat op 23/07

- Basse Wavre op 26/03 (B.

te SAR zat bleek een blauwe ring om een poot

ef). Goed nieuws

GB op 12/03 en 5/04 (S. Horemans,

kwam in mei van SAR, waar vanaf 15/05 9 pulli

te hebben en kan du

rondzwornmen (L. Hendrickx,

worden (E. De Clercq). De eerste wilde Pijl taar­

I.

el e.a.). Zes

al

1 ys­

J.

e cape gecatalogeerd

hiervan waren op het einde van de maand nog

ten voor het najaar waren 6 ex. op 31/0

in leven (versch. waarn.) en de laatste juveniel

(B.

te

GB

ef).

werd op 25/07 waargenomen alvorens ook deze vertrok (L. Hendrickx). Intussen leverde juni en­

Zomertaling Anas querquedula

kel nog de volgende waarnemingen op: 1v op

De eer te Zomertaling voor 2008 wa

de 1e in de Doode Bemde (M. Walraven ), min.

netje op 14/03 te SAR (S. Peten, W. De met, H.

5 ex. te OH op de

se (L. Hendrickx) en 6 ex. te

Roosen e.a.). Op 15/03 zaten hier reed 3m2v (F.

Heverlee/Langestaart op de 9e (R. Ghij en). Het

Fluyt, L. Hendrickx e.a.), en tot het einde van

eerste ex. van het najaar verscheen op 21/08 te

juli werden nog regelmatig tot

een man­

ex. opgemerkt

(waarnemingen op 77 data, versch. waarn.).

GB (L. Hendrickx).

Buiten de Dijlevallei werden Bergeenden waar­

Broedgevallen konden helaa

genomen te Kwerps/

getoond. Vanaf 31/07 (14 ex., M. Walraven ) wer­

(2 ex. op 3/04; R. Ghij-

niet worden aan­

en), Leefdaal/Kasteelvijver (2 ex. tijdens en­

den de aantallen te SAR aangevuld met door­

kele weken in maart-april; K. Van Scharen),

trekkende Zomertalingen (ver ch. waarn.) en

Tervuren/Park KMMA (2 ad op 7/04; A. Smets),

werden maxima bereikt van 22 ex. op 1-4/0

Korbeek-Dijle/plateau (resp. 2 ex. over, 2 ex. tpl

25 ex. op 7-9/08 (M. Walraven , L. Hendrickx, A.

en

& 2 ex. over op 20, 21 & 26/04; W. Desmet, B. Bergmans, M. Herremans, J. ysten),

Smets, D. Vanderlinden). Andere waarneming -

Erps/Dorenveld (1 ex. Z op 7/05; B. Bergrnans)

ten; lm op 14/06 - L. Hendrickx; 2v op 13/0ï - S.

en Kwerps/Zuurbeekvallei (2 ex. op 1/06; P.

Schowanek; re p. 7, 8, 9, 1,

Moysons).

5, 9, 15-16, 17, 30

Smient Anas penelope

mingen t

Smienten werden tot begin april 2008 nog waar­

ex. op 29/04; S. Horeman ), OH

genomen te OHZ (resp. 6m4v

M. Walravens), AVP (lm op 13/05;

J.

J. Rutten), OHN (6 ex. op 26/03; B. ef), SAR (resp. 3 ex., 2 ex. & lm op 14, 26 & 30/03; W.

de Doode Bemde (1v op 21/06;

y ten).

Desmet, B. Wuyts, B.

Krooneend

+

1 ex. over

plaatsen waren I GB (2mlv op 30/03

6/03;

ef, H. Roosen) en

GB

(9 waarnemingen; max. 21 ex. op 22/03; laatste 5 ex. op 5/04 -

J. Nysten). In de derde decade

J. 1 y -

, 3, 1 en 6 e . op 1, 2,

& 31/08; M. Walraven , L. Hen­

drickx, K. Moreau, B.

& 2mlv op 4 &

-

ef), OHZ (16 waarne­

4/04 en 13/06 - ver ch. waarn.; ma . -! ten) en

etta rufi11a

Een mannetje Kroone nd wa wezig te

J.

(lm op 20/04;

vanaf 16/05 aan­

AR, waar hij min ten

van april verscheen telkens lm te SAR (22/04; S. D'Hont) en te OH

waarn.). Op 17/05 werd hij hier kort tondig in

(24/04; L. De met). Een

kon

worden

tot op 15/06

onafgebroken

bekek n

zomers mannetje Smient zat op 20/07 te SAR (B.

het gezel chap van

Nef, G. Ryken, L. Hendrickx e.a.), en vanaf 10/08

Rycke).

pleisterde de soort hier continu (1-3 ex.; versch.

werd waargenomen te

waarn.). Andere waarnemingsplaatsen waren

bl ef hij hier van 20/06 tot 11/0

GB (2-3 ex. op 15-18/08; M. Walraven , L. Hen­ drickx, B. Nef, 19/08;

I.

el) en de Doode Bemde (2v op

L. Hendrickx).

·

en vrouwtj

adat het mann tj

van 13 tot 27/0 waarn.). Op 31/0 troffen (B.

terug t

GB

gem ld

op 14/06 al

n keer er­

continu, om dan

R te zitt n ( er ch.

werd hij w er te 1

B aange­

ef, L. H ndrickx).

Te SAR werden Pijlstaarten nog waargenomen tot op 12/04 (21 data, ver ch. waarn.), m t 43 e .

13/01 t

S

(J. De

(L. Hendriek ),

Brilduiker Bucephala cla11g11ln Het juveni 1 vrouwtj Brilduiker dat r

Pijlstaart Anas acuta

(v r ch.

R zat, bl

d

f hi r nog tot op 24/0

ind aan­

w zig (v r ch. waarn.).

De Booml<lever - september 2008

1 09

nomen te Overijse/ Mommaertstraat (1 ex. tpl op

Nonnetje Mergellu albellus inds half januari

6/03; H. Roosen), Kwerps/N (1 ex. tpl op 7/05;

200 te SAR verbleef, werd hier nog tot op 15/03

J. Wellekens) en Tom.beek (1 ex. tpl op 22/05; S.

waargenomen (ver ch. waarn.). Op dezelfde dag

Peten). Ook tijdens de maanden juni tot augus­

wa daar ook een vrouwtje aanwezig (F. F luyt, L.

tus waren Grote Zilverreigers bijna exclusief te

Hendrickx, M. Bekkers, J.

adien werd

bekijken te SAR, met 1 ex. tot op 4/07 en nadien

nog een vrouwtje gezien op 24,

oplopende maxima tot 3 ex. op 5-24/07, 4 ex. op

Het mannetje

te

AR telken

onnetje dat

2 , 30/03 en 5/04 (J.

ysten).

ysten, M. Walravens).

25-26/07, 5 ex. op 27/07, 7 ex. op 28/07-17/08, 8 ex. op 18/08, 9 ex. op 19-22/08 en uiteindelijk

Kwartel Coturnix coturnix

11 ex. op 23-31/08 (versch. waam.). Buiten SAR

Alle meiwaarnemingen: 1 zp te Erps/Dorenveld

werd de soort doorheen de zomer voornamelijk

op 6 en 7/05 (A. Smet , B. Bergmans), resp. 1 zp,

aangetroffen te

1 zp en 2 zp op het plateau te Korbeek-Dijle op

20/07 & 26/07 (L. Hendrickx). In augustus werd

9, 13 en 31/05 (J.

ysten, S. Horemans, C. Ca­

de soort hier op 20 data doorgegeven (versch.

rel ) en 1 zp te Erp -Kwerps/centrum op 24/05

waarn.), met maxima van 4 ex. op 3/08 en 18/08,

(A. Smets). Er was ook een waarneming van een

5 ex. op 21/08 en 6 ex. op 22-23/08 (L. Hendrickx,

nachtelijk overtrekkend ex. op 22/05 te Hever­

A. Smets, J.

lee/Brem traat (G. Bleys). Juni leverde 18 waar­

waarnemingen betroffen 4 ex. in de Doode Bem­

nemingen op 11 plaatsen op (versch. waarn.),

de op 19/08 (L. Hendrickx) en 1 ex. N te Pécrot

nadien werden enkel nog exemplaren gehoord

op 24/08 (M. Walravens).

op 1 en 5/07 te

GB, met telkens 1 ex. op 14/06,

ysten). De enige andere augustus­

eersije/Tersaert (B. Bergmans,

B.Creemers) en op 17/08 te Leefdaal/plateau (A. Smets).

Kleine Zilverreiger Egretta garzetta Te SAR werd telkens een Kleine Zilverreiger waargenomen op 22/05, 04/06, 27 /06, 12/07 en

Geoorde Fuut Podiceps nigricollis

15/07 (S. Horemans, Y. P rincen, L.Hendrickx, B.

24-25/05 3 ad zom te

Creemers e.a.), maar in hoeverre het hierbij om

GB (L. Hendrickx, J. Nys­

ten, S. Horemans, A. Verboven)

dezelfde vogel ging, en waar die dan tussendoor

31/05

verbleef, is niet gekend. Op 5/08 werden vervol­

2 ad zom te

GB (L. Hendrickx)

gens 2 ex. waargenomen te

Purperreiger Ardea purpurea 09/05

1 ad te OHZ (J.

ysten)

KV en later te SAR

(P. Moysons, L. Hendrickx e.a.), en vanaf 9/08 waren er met zekerheid 4 ex. aanwezig in de re­

10-11/08 1 juv te OHZ (S. Horemans, L. Hen­

gio (L. Hendrickx e.a.), soms samen, soms opge­

drickx)

splitst in kleinere groepjes, te SAR, NKV en NGB

14/08

1 1e zom te SAR (G. Ryken, L. Hen-

drickx, M. Walravens, H. Blockx e.a.)

(versch. waam.). Op 13/08 werd duidelijk dat er minstens vanaf die dag 5 ex. in het spel waren (L. Hendrickx), wat minstens tot op het einde van

Grote Zilverreiger Casmerodius albus

de maand zo bleef (versch. waarn.).

Een volledige overzicht van de waarnemingen van Grote Zilverreigers in het Dijleland valt teed

Woudaap Ixobrychus minutus

verder buiten de mogelijkheden van dit waarnemingenoverzicht. De soort was tijdens

Van 18 tot 22/05 werd 7 keer een mannetje Woud­

maart en april 2008 opvallend aanwezig verpreid ov r de Dijlevallei ten Z van Leuven (van

ysten, A. Kooiman e.a.), op 21/05 in het heug­

Heverlee/Langestaart

tot

aap waargenomen te SAR (G. Ryken, F. F luyt, J. lijke gezelschap van een vrouwtje (M. Walravens,

Pécrot/Grand Pré), hoewel in mei enkel waarnemingen uit SAR w rden ontvangen (versch. waam.). De voor­

B.

jaarsmaandmaxima werden ook telkens in dit gebied opget k nd, en bedroegen 7 ex. op 15/03

van minstens één uitgevlogen juveniel (een snel

y ten), 4 ex. op 6-7 en 28-29/04 (H. Roosen, F. Fluyt, M. Walraven e.a.) en 10 ex. op 19/05 (J. Symon , J. De Smet). Buiten de Dijlevallei wer­ d n Grote Zilv rreiger in het voorjaar waarge-

tweede juveniel) (H. Dineur, G. Delforge). Na het

().

1 10

De Booml<lever - september 2008

ef). Nadien werd enkel nog op 9/06 kort een

ex. waargenomen (J. Vandenbogaert), tot op 3/07 een

vrouwtje werd

waargenomen,

vergezeld

wegflitsend ex. wat verderop betrof mogelijk een geslaagde broedgeval te AVP in 2002 is dit de tweede keer dat Woudapen broedden in het Dijle­ land, na een zeer lange periode van afwezigheid!

-

Ooievaar Ciconia ciconia 01/05 1 ex. te Korbeek-Dijle/weilanden van Bogaardenstraat (S. Bouillon) 11/05 1 ex. te SAR (F. Flu yt, L. Hendrickx, F. Walterus) 27-28/05 1 ex. te Sint-Agatha-Rode/Hoekstraat (I. el, F. Fluyt, R. Guelinckx e.a.)

03/06 1 ex. te SAR (Daniël P.) 29-30/06 1 ex. in de Doode Bemde en GB (M. Van den Eynde, G. Vanautgaerden e.a.)

29/06 1 ex. te Huldenberg/plateau (niet wetenschappelijke ring) (F. Fluyt, B. De Lepeleire) 10/07 1 ex. N te SAR en de Doode Bemde (M. Walravens e.a.)

09-10/08 7 ex. rondom Terlanen/Terlanenveld (I. el, L. Hendrickx, H. Roosen) 17, 18 & 19/08 resp. 9, 4 & 1 ex. te Bierbeek/ omgeving Builoog - Haasrode/ zandgroeve (F. Claessens, D. Von Werne) 17/08 10 ex. Z te eerij e/Oppem (J. Pelckmans) 19/08 10 ex. ZW te Ottenburg (L. Desmet), dan invallend te Terlanenveld en later verder ZO (I. el) 20 & 24/08 resp. 8 & 3 ex. te Ottenburg (F. Vandeputte)

Zwarte ooievaar-Ciconia 11igrn op 28 juli 2008,

Zwarte Ooievaar Ciconia nigra 21/04 1 ex. over te SAR (J. Schrey, H. Van Bosstraten) 09/05 1 ex. 0 te SAR (J. 1 y ten, L. Hendrickx) 1 ex. te Heverlee (J. Rutten) 10/05 05/07 1 ad te SAR, dan Z (I. 1 el) 1 ad te SAR, dan NW (G. Ryken, I. 1\'el, 06/07 L. Hendrickx) 13/07 1 ex. Z te Erps-Kwerp /centrum (P. Moysons) 28-29/07 1 ad+1 2e kj overnachten te S R (A. Smets, G. Ryken, I. el e.a.)

03-04/08 3 juv overnachten te SAR (M. Walravens, L. Hendrickx, J. Rutten e.a.)

Lepelaar Platalea leucorodin 26/04 1 ex. 0 te LP (J. Lambrecht ) Wespendief Pernis apivoru De eer te zekere We pendief voor 200 vloog op 8/05 over Leefdaal/Korbeek traat (K. an Scha­ ren). Op 9/05 wa het dan onmiddellijk raak, en bliezen oo telijke winden vele noord waart trek­ kende We pendieven tot over onze treken. In het Dijleland vertaalde zich dat di dag in groe-

t.Agntlin-Rode, foto Axel

l/ll't -

De Boomklever - september 2008

1 1 1

pen an 14 x. over Haa rode (D. Von Werne) en 21 e . over Sint-Joris-Weert (W. Maes), aan­ g vuld met 1 ex. over Bierbeek (M. Walravens), 1 e . over Everberg (M. Hen ), 1 ex. over Kor­ tenberg (M. H n ) en 1 ex. ov r Oud-Heverlee (J. Rutten). Vanaf 10/05 werden in de treek ook a balt ende e . opgemerkt (ver ch. waarn.). een hele reek zomerwaarnemingen verspreid over de regio (versch. waam.) wa het op 23/08 opnieuw prij met onder meer 53 zuidwaarts tr kkende We pendieven over Pécrot (M. Wal­ raven ). Broedgevallen konden nergens worden bewezen.

Rode Wouw Milvus milvus 0 /03 1 ex. te Huldenberg/Spitsberg (F. Fluyt) 1 ex. W te Korbeek-Dijle (H. Roosen 20/03 1 ex. te Huldenberg/Spitsberg 29/03 (F. Fluyt 30/03 1 ex. te Huldenberg/Spitsberg (F. Fluyt) 06/04 1 ex. W te SAR (H. Roosen, F. F luyt, L. Hendrickx) 20/04 1 ex. te Korbeek-Dijle/plateau (med. M. Hen ) + 2 ex. te SAR (J. y ten, L. Hendrickx, H. Blockx, H. Roosen) 21/04 1 ex. te Korbeek-Dijle/plateau (K. Van Scharen) 01/05 1 ex. te Veltem/Leuvensesteenweg (G. Bley ) 12/05 1 ex. 0 te Overijse/Groeneweg (I. el) 07-08/06 1 ex. te Korbeek-Dijle/plateau (J. y ten) Zwarte Wouw Milvus migrans Een vroege Zwarte Wouw pleisterde op 21-22/03 in de Doode Bemde (R. Meeuwis, P. De Becker, S. Horeman ). Een overzicht van de overige waarnemingen: 20/04 2 ex. te Korbeek-Dijle/plateau (versch. waarn.)

01/05 1 ex. te OHZ (M. Walravens) 05/05 1 ex. te Erps/Dorenveld (A. Smets) 1] /05 1 ex. te SAR, dan Z (L. Hendrickx, F. Fluyt, F. Walterus) 16/05 2 x 1 ex. te SAR (I. el, M. Walravens) 1 /05 1 x. te Korbeek-Dijle/plateau (J. y len) 20/05 1 ex. tpl te SAR (G. Rycken, I. el, S. D'Hont)

1 12

De Boomklever -september 2008

24/05 1 ex. te SAR (J. ysten, A. Verboven, P. Collaerts, A. Smets e.a.)

26/08 1 ex. Z te SAR en Pécrot (L. Hendrickx, M. Walravens) Bruine Kiekendief Circus aeruginosus De eer te Bruine Kiekendieven voor 2008 waren mannetjes naar over Huldenberg/ Spitsberg (F. F luyt) en te SAR (J. ysten, L. Hendrickx) op 16/03. adien werden ver preid over de pe­ riode maart-mei 2008 nog 48 gegevens van in to­ taal 54 ex. (dubbeltellingen mogelijk) ontvangen (ver ch. waarn.). Uitzonderlijker waren echter de de juni- en juli-waarnemingen die hierop volgden, met waarnemingen te Korbeek-Dijle/ plateau (resp. 1 ad v, 1 ad v, 1 v-type, 1 ad v en 1 ex. op 7, 8, 10/06, 5 & 13/07; J. ysten, J. Rutten), SAR (1 ad v op 22/06 (J. ysten), Loonbeek/ Hollestraat (1 v-type op 23/06; F. F luyt), OHZ (1 ad v op 29/06; J. ysten) en Erps/Dorenveld (1 ex. rond 10/07; P. Moysons). Vanaf 1/08 barstte de Bruine Kiekenbom dan volledig, met ver­ spreid over de maand augu tus 71 ontvangen waarnemingen van in totaal 95 ex. (dubbeltel­ lingen!) (versch. waarn.).

Blauwe Kiekendief Circus cyaneus Tijdens de maanden maart en april 2008 wer­ den 36 waarnemingen van Blauwe Kiekendieven opgetekend in het Dijleland, waarbij de om van de aantallen 46 betrof (dubbeltellingen mogelijk) (versch. waam.). De grootste concentratie be­ stond uit 5 ex. in de Doode Bemde op 12/03 (S. Horemans), de slaapplaats te Heverlee/Zwanen­ berg werd nog tot eind april door 3 ex. gebruikt (G. Bleys) en de laatste waarneming betrof een ad v te Korbeek-Dijle/plateau op 27/04 (K. More­ au). In mei werden vervolgens enkele late waar­ nemingen opgetekend op het plateau ten zuid­ oosten van Meerdaalwoud (med. R. Guelinckx), en zelfs in juni werd nog een v-type genoteerd te Huldenberg/plateau op 22-23/06 (F. F luyt). De eerste voor het najaar was ook een v-type te Hul­ denberg/plateau op 31/08 (F. F luyt).

Grauwe Kiekendief Circus pygargus Er werden tijdens april-mei 2008 op 5 data Grau­ we Kiekendieven gemeld op het plateau te Kor­ beek-Dijle. Achtereenvolgens ging het om een vrouwtje op 20/04 (versch. waarn.), een man­ netje op 21/04 (M. Herremans, S. Bouillon), een

Nysten) en

beknopt overzicht: dagelijks 1 ex. op 12-14/04, 2

ysten).

ex. op 20-21/04, dagelijks 1 ex. op 25-27/04, 1 ex.

Of het bij sommige waarnemingen om hetzelfde

op 30/04, dagelijks 1 ex. op 9-14/05, 2 ex. op 16-

pleisterende ex. ging is niet duidelijk. Intigeren­

17/05, 3 ex. op 18/05, 1 ex. op 19-23/05, 3 ex. op

mannetje op 26/04 (B. Bergmans,

J.

telkens een vrouwtje op 18 en 24/05

(J.

der waren echter twee late juniwaarnemingen

24/05, 1 ex. op 25/05, 2 ex. op 26-27/05 en 1 ex.

op het plateau van Huldenberg, waar op 22 en

op 28/05. Een late Visarend vloog op 29/06 over

29/06 achtereenvolgens een ad v (met 2 vleugel­

Kes el-Lo/D. Mellaert straat (S. Vranckx). Vanaf

merken) en een ad m werden waargenomen (F.

half augustus werd de oort terug een vertrouw­

Fluyt), maar daar bleef het bij. In augu tus do­

de ver chijning te SAR, met telken 1 ex. op 17,

ken Grauwe Kiekendieven dan terug op in de

21-23, 29 en 31/08 (L. Hendrickx, E. De Clercq,

regio, met 1 ad v te Duisburg/plateau op 3/08

De Cock e.a.). Andere waarnemingsplaat en wa­

(F. Fluyt), 1 juv te Korbeek-Dijle/plateau op 4/08

ren Pécrot (1 ex. op 23/08; M. Walraven ), OHZ

J.

(M. Hens, B. Vercoutere, S. Bouillon e.a.), 1 juv te

(1 ex. over op 31/08; B. Bergman ) en i GB (1 ex.

Leefdaal/plateau op 8/08 (W. Desmet) en 1 juv te

jagend op 31/08; B.

ef).

Korbeek-Dijle/plateau op 17/08 (A. Smets).

Circaetus gal­

Slangenarend

licus Op 17/05 werd te SAR een laag

noordoostwaarts

gende

Slangenarend

vlie­ waar­

genomen (R. & H. Felix). Op 26/06 werd deze waarneming reeds gevolgd door een ex. over Leefdaal, ook naar het noordoosten ren).

(K. Van scha­

Voorgaande

waarne­

mingen van deze soort in het Dijleland werden ofwel niet

\

\

aanvaard door het Belgisch Avifaunistisch tiecomité

Homologa­

(Pécrot,

�/

17/04/84),

of nog niet ingediend (SAR, 18/04/05).

We

hebben

mo­

menteel dus drie dringend in te dienen dossiers in het Dij­ leland!

Visarend Pandion haliaetus

a een ex. op 22/03 achtereen­ volgens naar N over de Doode Bemde (med. T. Huysegems) en Heverlee

(J.

\ t.Agatha-Rode, foto Eddy Rneye11

Vi arend-Pandion haliaetu , 13-9-2008,

Menten), en

een ex. op 30/03 naar N over Huldenberg/ Spitsberg (F. Fluyt), werden Visarenden tijden

Smelleken Fa/co col11111bnri11

het vervolg van het voorjaar van 2008

nkel te

29/03

1e . t

SAR gezien (versch. waarn.). Het ging daarbij

31/03

lm

t

vaak om pleisterende en jagende ex., maar om

20/04

lm

te Korb

ook om duidelijke doortrekkers. Hoeve 1 Vi -

(S. P t n)

arenden in totaal bij de waarnemingen b trok­

26/04

ken waren valt onmogelijk te achterhal n. Een

(F. Flu t)

1

Moor

1/plateau (

Erp /Doren

Id (

.

m

k-Dijle/plateau

te Huld nb rg/ pit b rg

De Boornl<lever - september 2008

113

06/05 1 v-type te Erp /Dorenveld (A. Smets) 1 ex. t Korbeek-Dijle/plateau 24/0 (J. l y ten) Boomvalk Falco ubbuteo Vanaf 1 3/04 joeg de eer te Boomvalk voor 2008 te S R (B. Creemer J. ysten e.a.), het tweede ex. plei terde op 15/04 kort te Erps/Dorenveld (A. mets). Tet zoal de voorbije jaren vormde SAR later tijden voorjaar en zomer het toneel voor een heuse concentTatie Boomvalken (versch. waarn.), met maximaal 1 3 ex. op 10-11/06 (I. el, M. Walravens). Hoewel de soort tijdens het verdere verloop van de zomer verspreid over de Dijlevallei en de aangrenzende plateaugebieden werd waargenomen (ver ch. waarn.), kon enkel te SAR tot een geslaagd broedgeval worden beloten. In de laatste decade van augustus werd de uitgevlogen juveniele vogel hier meermaals waargenomen (M. Walravens e.a.). In de sector ,

ten - 0 van Leuven werden in juni jagende Boomvalken waargenomen te Wilsele/centrum op de 4e (B. Markey) en te Kessel-Lo/L. Beosier­ laan op de 21 e (K. Moreau).

Slechtvalk Falco peregrinus Het koppel Slechtvalken dat afgelopen winter doorbracht in het centrum van Leuven bleef nog minstens tot begin augustus in en rond de stad aanwezig (versch. waarn.). Hoewel balts werd vastgesteld (bv. op 1 0/03; F. Van de Meutter) kon geen nestlocatie worden gevonden. Buiten Leu­ ven werden Slechtvalken in maart waargeno­ men te SAR (telkens 1 ex. op 16 en 29/03; J. ys­ ten, L. Hendrickx, B. Creemers) en te Hulden­ berg/ Spitsberg (1 ex. tpl op 31/03; F. F luyt). In het tweede deel van de zomer werd te SAR vaak een jagende juveniele Slechtvalk waargenomen, met waarnemingen op 1 0, 1 2, 25/07, 3, 1 4, 26 en 28/08 (versch. waarn.). De overige waarnemin-

Boomvalk - Falco subbuteo, 22 juni 2008, St.Agatha-Rode, foto Eric Malfait

1 14

De Boomklever - september 2008

gen betroffen 2 ex. te NGB op 13/07 (S. Schowa­

J.

nek), 1 ad te

Leefdaal/plateau (J. Kempeneer )

ederokkerzeel/Dorenveld op 1/08

y ten, H. Blockx) +

(A. Smets), 1 ex. te Pécrot op 8/08 (M. Walravens)

16/03

en 1 ex. te Oud-Heverlee/centrum op 10/08

berg (F. Flu yt)

>

10 à 15 ex.

40 ex. NO te

0 te Huldenberg/Spits-

(S. Horemans).

Kleine Trap Tetrax tetrax De tweede Kleine Trap voor het Dijl land (en

Bontbekplevier Charadrius hiaticula 01/05 1 ex. te SAR (J. De Rycke)

V laam -Brabant) en de 26" voor België, was een adult mannetje op 20/04 te Korbeek-Dijle/pla­

Kleine Plevier Charadriu dubiu

teau (J.

De eerste Kleine Plevieren voor 2008 waren soli­

der twijfel de Dijlelandse 'twitch-van-de-eeuw'

taire ex. in de Doode Bemde op 1/04 (W. Desmet)

veroorzaakte, werd uitvoerig bericht in de vo­

en te SAR op 3/04 (A. Baccaert). In de Doode

rige editie van 'De Boomklever' (1 y ten & Mo­

Bemde werden nadien tussen 16/04 en 12/05 nog

reau, 2008).

y ten e.v.a.). Over deze vog 1, die zon­

op 9 data Kleine Plevieren opgemerkt (versch. waarn.), met maximaal 5 ex. op 17/04 (S. Hore­

Griel Burhinus oedicnemu

mans). Te SAR ging het tot op 31/05 nog om 16

Ongelofelijk maar waar! Op 1/06 trof dezelfde

data (ver ch. waarn.) en een maximum van 4 ex.

ontdekker van de Kleine Trap de tweede Griel

op 4, 7, 11-12 & 25/04 (M. Walravens, F. Fluyt, A.

voor het Dijleland aan, en dan nog wel in het­

Smets e.a.). Ook langs de zandvang te Heverlee/

zelfde deel van het plateau van Korbeek-Dijle (J.

Lange taart werden Kleine Plevieren waargeno­

y ten). Spijtig genoeg konden

lecht

enkele

men, met re p. 2, 1 & 1 ex. op 5, 12 & 19/04

toege nelde vogelaars nog van deze vogel ge­

(L. Desmet, W. Desmet). Op de nabijgelegen

nieten, alvoren

hij in de akker

opging om niet

Campus 200 zaten vervolgens 2 ex. op 16/06 (F.

meer te worden teruggevonden. De eer te Griel

Van de Meutter). Van de najaarstrek van Kleine

voor het Dijleland zat op 5-6/05/03 wat verder

Plevieren werd in 2008 verder enkel iets gemerkt

zuidwaarts te Leefdaal/plateau.

te SAR, met waarnemingen van re p. 1, 2, 1 & 1 plei terende ex. op 24/07, 3/08, 6-7/08 en 10/08

Scholekster Hnemntopu o trnlegu

(versch. waarn.).

Er werden naar Dijleland ek ter

2 ex. Z te Tourinnes-La-Gro

e

chol­

het voorjaar van 200 .

In e n poging om hier

Morinelplevier Charadrius morinellu 15/08

gezien tijden

norm n ve 1

tructuur in te

nig

leggen onder cheiden we enk le clu ter

van

(H. Blockx) + 1 ex. Z te Haasrode/zandgroeve

waarnemingen. Broedgevall n konden n rgen

(K. Moreau)

bew z n worden. Een e r te kern ligt rond de Brabanthal en het aangr nzend

tuk indu trie­

Goudplevier Pluviali apncana

terr in te Haa rode, met waarnemino-en van 1

02/03

e . op 21, 2 /04, 15-17/05, 3-5 & 1 /06 (J. Kem­

min. 102 ex.

te Terlanen/Abstraat

(H. Roo en) 29/03

25 ex.

pene r , J. te Huldenberg/Spit berg

ten, L.

an Hellemont). \t aar­

nemingen van een rond lieg nd

P op

. te

(F. F luyt)

30/03 en 12/04 (R.

31/03

clu ter gerekend kunnen worden. Een tweede

4 ex. tpl + 2 ex. N te Erps/Dorenveld

ert ) zouden ook tot deze

(A. Smets)

clu ter omhel t het we telijk d el van I Ieverle ,

15/04

1 ex. te Erps/Dorenveld (A. Smets)

met al

29/04

9 ex. W te Korbeek-Dijle/plateau

laan

(J. Rutten)

kern Campu

e

. op

an d

31 e . (18+13)

n), 1 e . o

op 9/06 (

(S. Vand rauwera)

).

mringende

H re traat - Groeneweg op 9/05 (B. Bergrnan ,

rbo

0 te Hoeilaart

Meutter, W. Ma

waarn mingen waren hi r l e . o er H verlee/

(G. Bley )

15/03

ele tijnen­

21/05, 16/06 en 14/07 (R. U tt nbro ck, P. Mo -

Kraanvogel Grus grus 01/03 ca 30 ex.

0 te Bertem/Zwanenberg 32 e .

d

n de Langestaart, met re p. 1, l & 2

on , F.

07/03

200 lang

. D

r I I v rle /

m t), 1

e

. o

r nbergpark

r Heverlc /

an.­

den B mptlaan op 16/06 (E. Toorman) n l e, . t te SAR (B.

reemer ,

H

rl

/M z nlaan op 21/06 (K. I Lan De Boomklever - september 2008

n). D 11 5

Dijle allei vormt een d rde clu ter, die in tegen-

een adulte vogel in najaarsrui op 25/07 te

wa

eerder uit snel

SAR (A. Smets, L. Hendrickx). Het gaat hier om

migr r nde dan uit langdurig plei terende vo­ gel be taat. De mee te waarnemingen uit deze

het tweede juligeval, de maandverdeling ziet er

t lling tot d

twee voorgaand

nu als volgt uit: april l, mei 1, juli 2, augustus 1,

clu ter kom n van SAR, waar re p. 1, 1, 4 ex., 4

september 2, oktober 1.

. W, 2, 1, 2, 2, 2, 4 & 1 ex. werd n opgetekend op 10, 19/04, 14, 31/05, 3, 11, 29/06, 1, 5, 12 &

Wulp

umenius arquata

26/07 (ver ch. waarn.). Ook waarnemingen van

04/03

1 ex. in de Doode Bemde (R. Uytten-

e

. over Pécrot op 20/04 (M. Walravens), 1 ex.

1

broeck) ysten)

Z te OHZ op 1/07 (J. Rutten) en 4 e . ZO over de

29/03

1 ex. te SAR (J.

B mde op 12/07 (B. Creemer ) rekenen

01/07

1 ex. aud te OH/centrum ('s nachts) (J.

Dood w

Dijlevallei-cluster. Volgende waar­

tot d z

Rutten)

nemingen kunnen tot geen van de drie beschre­

28/07

2 ex. invallend te SAR (E. De Clercq)

ven clu ter worden gerekend:

30/07

1 ex. invallend te SAR (L. Hendrickx, J.

1 ex. Z te W ilsele/Vaart (J. De Rycke)

14/03

14-15/04 1 ex. tpl te Erp /Dorenveld (A. Smets) 1 e

21/04

tpl te Korbeek-Dijle/plateau (M.

Nysten) en later mogelijk zelfde ex. Z te Overijse/Mommaertsstraat (H. Roosen) 31/08

1 ex. te OHZ (B. Bergrnans)

+

1 ex over

GB (B. Nef)

II rreman ) 04, 13, 23/07

2 ad tpl te Wink ele/Gasthuis-

berg (P. Collaerts)

Regenwulp Numenius phaeopus

0 -09/07 2 e . tpl te Leuven-west/E314 (J. Tuer­

13/04

linckx)

Fluyt)

te Huldenberg/Spitsberg (F.

1 8 ex. l

21/07

4 ex. ZW te Leefdaal (K. Van Scharen)

KI u ut Recurvirostra avo etta

22/07

1 ex. N te SAR (F. Fluyt)

13/03

23/07 aud NW te Terlanen/Abstraat (H. Roosen)

4

x. te SAR (K. Van Scharen, W. Des-

21/08

met) 05/05

1 e . te SAR (A. Smets, F. Fluyt)

Steltkluut Himantopu himantopu

1 ex. kort tpl, dan ZW te SAR (L. Hen-

drickx)

Grutto Limosa limosa

p 27/04 w rd in de weilanden ten Z van SAR

Grutto's werden tijdens het voorjaar van 2008

Steltkluten

enkel waargenomen te SAR, met 3 ex. op 12/04

e n balt end en

parend

koppel

waargenomen (L. Hendrickx e.v.a.). Hier had­

(F. Fluyt, J.

den v l n lang op gewacht, en de vogels trok­

op 29/04 (A. Smets) en 9 overtrekkende (B. Berg­

a een ex. op

mans, J. Huyghe) en 8 invallende ex. (dezelfde

SAR ging het dan ook pas om de

groep?) op 1/05 (F. Fluyt, L. Hendrickx, J. Nys­

k n dan ook veel kijklustigen aan.

11-19/11/ 9 t

tweede waarn ming van deze

oort in het Dij­

ysten, H. Roosen, W. Desmet), 1 ex.

ten).

leland.

Bonte Strandloper Calidri alpina Tijd n

h t voorjaar werden

olitaire Bonte

trandlop r waargenomen te SAR op 1/03, 2/04 en 5-6/04 (J.

y ten, H. Roo en, L. H ndrickx,

F. Fluyt). Op 12/04 zaten er daar 2 m t, J.

x. (W. Des­

y t n, A. Smets, F. Fluyt). Ook het najaar

Zwarte Ruiter Tringa erythropus 06-07/04 & 20/04 telkens 1 ex. te SAR (F. Fluyt, ysten) H. Roosen, L. Hendrickx, J. 12/05

1 ex.

te Heverlee/Langestaart

(W. De met) 1 ad zom te SAR (L. Hendrickx, J. Nys­

26-29/06

ten, M. Walravens)

bracht hier Bonte Strandlop rs aan de grond,

04 & 05-12/07

m t t lk n 1 ad zom op 17-1 , 29 en 31/07 (M. Walraven , E. De Clercq, L. Hendrickx, A. Smets

SAR (versch. waarn.)13/07-07/08

e.a.)

16/0

n 1 juv niel op 31/0

(J.

y ten, L. Hen­

drickx).

1 ex. Z te SAR (J. Rutten)

(L. Hendrickx, J. D 116

l'

Kromb k trandlop r voor h t Dijleland De Boomklever - september 2008

1 ad win te

SAR (versch. waarn.)

24 & 31/0

Krombekstrandloper Calidri ferruginea

resp. 4 ad zom & 3 ad zom te

25, 26, 27 & 30/0 te

resp. 1 juv & 2 juv te SAR ysten) re p. 1 juv, 2 juv, 1 juv & 2 juv

GB (L. H ndrickx, I.

1)

Tureluur Tringa totanus Ook de Tureluur was in het voorjaar van 2008

drickx). De enige Tureluur buiten SAR vloog op

bijna exclusief weggelegd voor SAR. Het eerste

31/03 naar

over Erps/Dorenveld (A. Sm ts). De

eerste najaar trekker ver cheen reeds op 13/06 te ex. zat hier op 8-9/03 (J. De Rycke, K. Moreau),

SAR (L. Hendrickx), en werd daar gevolgd door

en werd in maart enkel gevolgd door een ex. op

2 ex. op 12/07, 1 ex. op 13-1 /07, 1 ex. op 20/07, 1

de 14e (S. Peten, W. Desmet, B. Wuyts). Een eerste

ex. op 22-26/07 (versch. waarn.) en 2 ex. op 1 /0

piek kwam er tussen 2 en 12/04, met 10 waarne­

(L. Hendrickx).

mingen op 5 data (versch. waarn.) en een maxi­ mum van 14 ex. op 6/04 (H. Roosen, F. F luyt, L.

Groenpootruiter Tringa 11ebularin

Hendrickx, J.

ysten). Vanaf 15/05 waren er dan

Op 12/04 werd de eer te Groenpootruiter voor

weer Tureluurs, met 15 waarnemingen op 6 data

2008 waargenomen te SAR (H. Roo en, W. De -

(versch. waam.), een maximum van 16 ex. op

met, F. F luyt, J.

18/05 (L. Hendrickx, J.

doorheen april en mei nog op 20 data werd door­

ysten, A. Smets, B. Nef)

en de laatste 2 ex. op 23/05 (H. Blockx, L. Hen-

ysten), waar de

oort nadien

gegeven (versch. waarn.) met maximaal

ex. op

�- -

Groenpootruiter-Tringn 11eb11/nria, 3 nugu t11

200 ,

t. Agntltn-Rode, foto Eric Mnlfnit

De Boomklever - september 2008

117

. .

·

·�;- -yogel .... "

17/04 (F. Fluyt). Buiten SAR werden Groenpoo­

Erps/Dorenveld (1 ex. N op 30/03; A. Smets),

truiters in deze periode waargenomen te OHN

OHN (resp. 1 & 2 ex. op 30/03 & 1/04; J. Nys­

(re p.> 1 e . & 1 ex. op 19/04 & 1/05 (W. Desmet,

ten, W. Desmet), OHZ (2 ex. op 22/04; J. Kempe­

J. Rutten), OHZ (resp. 3 & 1 ex. op 1 & 9-10/05;

neers), Kwerps/N (resp. 1 & 5 ex. op 2 & 17/04;

ysten, L. Hendrickx)

R. Ghijsen) en de Dijle te Korbeek-Dijle (1 ex. op

en in de Doode Bemde (3 ex. op 3/05; L. Hen­

26/04; S. Horemans). In mei liepen de aantallen

drickx). De eerste najaarstrekker verscheen op

en de frequentie van de waarnemingen zoals

10/07 te SAR (M. Walravens), van waar ons ver­

gewoonlijk sterk terug, met nog waarnemingen

volgen doorheen juli en augu tus nog van op 34

van 1 ex. op 1-2, 8-9 en 17/05 te SAR (versch.

M. Walraven , J. Rutten, J.

data gegeven

bereikten. In juli ging het daarbij

(L. Hendrickx)

waarn.), en op 31/05 te OH

olitaire ex. (op

en OHZ (F. Fluyt), om dan aansluitend in juni

11-12, 22, 28-29 en 31/07; versch. waarn.), maar

weer toe te nemen, zodat het onderscheid tus­

in augustus was de soort nagenoeg doorlopend

sen voor- en najaarstrek deze keer erg moeilijk

aanwezig in wis elende aantallen van 1 tot 9 ex.

te maken valt. Zo waren er in juni waarnemin­

(ver ch. waarn.), met pieken van 13 ex. op 18/08,

gen te Huldenberg/ Ganspoel (3 ex. op 5/06;

12 ex. op 21/08 en 17 ex. op 25/08 (L. Hendrickx).

Ryckeboer), OHZ (resp. 4 & 1 ex. op 7 & 15/06;

Andere waarnemingsplaatsen tijdens het najaar

M. Walravens, L. Hendrickx, J.

telkens om waarnemingen van

ysten), Hever­

M. Wal­

lee/Langestaart (min. 2 ex. op 8/06; W. Desmet),

ravens), de Doode Bemde (resp. 5 & 9 ex. op 19

Korbeek-Dijle/plateau (1 ex. op 15/06; C. Carels),

waren Pécrot (telkens 1 ex. op 8 & 24/08; & 27/08; L. Hendrickx, I.

el) en NGB (resp. 1, 2,

4, 13, 4 & 1 ex. op 21-22, 25, 26, 27, 30 & 31/08; L. Hendrickx, I.

el, B.

OH/centrum (1 ex. over op 18/06; OH

J. Rutten),

(2 ex. op 22/06; L. Hendrickx) en SAR (op

11 data vanaf 11/06 - versch. waarn.; maximum

ef).

10 ex. op 31/06; M. Walravens, L. Hendrickx).

Bosruiter Tringa glareola

Juli leverde te SAR waarnemingen op 23 data

29/04

1 ex. te SAR (A. Smets)

(versch. waarn.) met maximum 17 ex. op 8/07

01/05

1 ex. te OHZ (J. Rutten,

05/05

1 ex. te

M. Walravens)

KV (D. Dekeukeleire, J. Jan-

en)

(M. Walravens, I. Nel,

E. De Clercq), in augus­

tus ging het om 25 data (versch. waarn.) en een maximum van 14 ex. op 4/08

08-11, 13, 23 & 25/05

telkens 1 ex. te SAR

(versch. waarn.)

Andere

(M. Walravens).

waarnemingsplaatsen

tijdens

deze

maanden waren Neerijse/Tersaert (1 ex. op 5/07;

10, 12, 25, 26, 28 & 29/07

resp. 1, 1, 1, 3, 1 & 2

ex. te SAR (versch. waarn.)

1-7, 8-9, 11, 17 en 18/08

B. Creemers), OHN (resp. 7 & 1 ex. op 7/07 & 29/08; W. Desmet, J. Rutten), Kwerps/

resp. 2 ex., 1 ex., 1

ex., 3 juv en 1 juv te SAR (versch. waarn.)

(resp. 1,

1, 2 & 2 ex. op 16 & 20/07, 11 & 27/08; R. Ghijsen), OH/centrum (1 ex. aud op 18/07 (J. Rutten), He­ verlee/Langestaart (1 ex. op 25/07; W. Desmet),

Witgat Tringa ochropus

Pécrot (1 ex. op 27/07; M. Walravens), NGB (18

Maart-april is traditioneel een periode waarin er

waarnemingen van 1-5 ex. tss 1 & 31/08; versch.

veel waarnemingen van Witgatjes worden opge­

waarn.), de Doode Bemde (resp. 5, 8, 2, 3, 3 &

tekend in het Dijleland, en ook in 2008 was dat

6 ex. op 4, 5, 8, 10, 19 & 24/08; versch. waarn.),

zo. SAR leverde tijdens deze maanden waarne­

Basse Wavre (1 ex. op 20/08; B. Nef) en Oppem

mingen op 25 data (versch. waarn.), met maand­

(1 ex. op 23/08; J.Nysten).

maxima van 9 ex. op 30/03 (J.

ysten) en 39 ex.

op 7-8/04 (F. Fluyt, M. Walravens). In de Doode

Oeverloper Actitis hypoleucos

Bemde waren er 8 maart- (versch. waarn.; max.

Oeverlopers werden tijdens het voorjaar van

9 ex. op 31/03 - B. Bergmans) en 9 aprilwaarne­

2008 hoofdzakelijk vastgesteld te SAR, met na

mingen (versch. waarn.; max. 16 ex. op 19/04 - J.

het eerste ex. op 11/04 (A. Smets) nog waarne­

y ten). Andere waarnemingsplaatsen tijdens deze maanden waren Heverlee/Langestaart (7 waarnemingen ts 7/03 & 7/04 - versch. waarn.;

mingen op 18 data (versch. waarn.). De groot­

maximum 4 ex. op 5/04 - W. Desmet),

18/05 genoteerd

ethen/

poorwegvijver (1 ex. op 13/03; K. Van Scharen), Gastuche-Ba 118

Wavre (2 ex. op 26/03; B. De Boomklever - september 2008

ef),

ste concentratie bedroeg hier 9 ex. op 29/04 (B. Bergmans, F. Fluyt), en het laatste ex. werd op Smets, B.

(L. Hendrickx, J.

ysten, A.

ef). Buiten SAR werden Oeverlopers

in het voorjaar waargenomen te Heverlee/Lan-

gestaart (telkens 1 ex. op 24-25/04, 1 & 6/05; R.

Dwergmeeuw Larus minutus

Uyttenbroeck, G. Vanautgaerden, P. Moysons

15/03

e.a.), langs de Dijle te Korbeek-Dijle (resp. min.

ten, H. Blockx, F. Fluyt, J. Kempeneers e.a.)

2, 2 & min. 4 ex. op 29/04, 2 & 17/05; S. Hore­

21/04

mans), te OHN (1 ex. op 29/04; S. Horemans) en

ten, S. Hotton)

in de Doode Bemde (2 ex. op 2/05; S. Horemans,

23/04

2 ad te SAR (A. Smet )

L. Hendrickx). De enige juniwaarneming betrof

03/05

8 ex. (3 ad/3 2e zom/2 1 zom) te SAR

1 ex. op 2/06 te SAR (S. P eten), en ook in juli en

(L. Hendrickx)

4 ad win te SAR (B. Creemers, 1 ad te SAR

(J.

ys-

J.

Schrey, H. Van Bo stra-

e

augustus vormde SAR het voornaamste toneel voor Oeverlopers in de Dijlevallei. Nagenoeg

Zwartkopmeeuw Laru melanocephalu

doorlopend waren hier tijdens deze maanden

13/03

1 3e kj te SAR (K. Van Scharen)

immers Oeverlopers aanwezig (waarnemingen op 16 data in juli en 26 data in augustus; versch.

Pontische Meeuw Larus cachin11an

waarn.), van enkele ex. tot maandmaxima van 9

15/03

1 1e win te SAR

(J.

y ten)

ex. op 12/07 (B. Creemers) en 12 ex. op 2/08 (L. Hendrickx). Buiten SAR waren er najaarswaar­

Drieteenmeeuw Rissa tridactyla

nemingen van Oeverlopers te OHN (resp. 1, 8,

Eén van de meest verrassende ver chijningen

4 & 1 ex. op 7, 25, 28/07 & 29/08; W. Desmet, J.

van maart 2008 was de Drieleenmeeuw. Aan

Rutten), Heverlee/Langestaart (resp. 1, 1, min.

de drie waarnemingen die het lokale archief

2 & 3 ex. op 7 & 22/07, 11 & 21/08; W. Desmet),

voor deze

GB (1 ex. op 7 & 14-16/08; L. Hendrickx, M.

lee op

oort bevatte (een vond t te Hever­

/11/52, een vond t van een 1" win te LP en een 1e jaar naar 0 over Leefdaal

Walravens), de Doode Bemde (1 ex. op 19/08;

op 26/01/9

L/ Hendrickx), AVP (1 ex. op 25/08; R. Stoks,

op 8/10/00) konden tijden deze maand immer

(1 ex. op 27/08; R.

M. De Block) en Kwerps/

een vierde én een vijfde geval worden toege­ voegd, namelijk re p. een 1" win le SAR op -±/03

Ghijsen).

(F. F luyt) en een ad te S

R op 12/03 (F. Fluyt,

Watersnip Gallinago gallinago

M. Hen ). Beide vogels dok n in onze

In maart 2008 werden 9 waarnemingen van Wa­

tijden een periode van aanlandig wind n. Het

tersnippen ontvangen uit de Dijlevallei ten Z van

gaat hierbij om de eerste maartwaarnemingen

Leuven (ver ch. waam.), met als groot te groep

voor het Dijleland.

ca 20 ex. te SAR op 8/03

treek op

ysten). De enige

(J.

waarnemingen na maart betroffen 5 ex. te OHZ

Reuzenstern Hydroprog11e en pin

op 22/04 (J. Kempeneers), 1 ex. te SAR op 26/04

24/06

(L. Hendrickx, J.Nysten) en 1 ex. te OHZ op 9/05

ond rgang naar

2 ad zom ter plaat e te S

R, bij zon -

(F. Fluyt e.v.a.)

Nysten). De eerste vijf najaarstrekkers pleis­

Het gaat hier om het derde geval van deze oort

terden op 23/07 te SAR (A. Smets, E. De Clercq),

te SAR en in het Dijleland, en om de eer te juni­

waar de soort nadien nog op 11 data in juli en

waarneming. De vorige waarnemingen betrof­

augustus werd waargenomen in aantallen van

fen telken een adult op 9/07/ 9 en 1/05/94.

(J.

1-3 ex. (versch. waam.). De enige najaarswaar­ nemingen op andere plaatsen betroffen 1 ex. te

Visdief

Leefdaal/plateau op 15/08 (W. Desmet) en 1 ex.

Op 24/04 plei terde de eer te te

te OHN op 31/08 (B. Bergrnans).

R (L.

temn hirundo i dief

Hendrickx). Ook op 25 n 26/0-l

hier nog enkel 15/03

27/04 waren er kort 4 e . aanw zig (

y ten, F. Fluyt,

2m te Gastuche/Ba

06/05

4 ex. te SAR (M. Walrav n , S. Hore-

e Wavre (B.

ef)

drick ) en op 26/07 kwam t pl i t ren

12, 17-18, 20, 29 & 31/07

m r , J. Rutten e.a.)

te SAR (A. Smets, E. De Clercq

r e n olitair

. uit de lucht ge allen dat telk n

man , M. Tomballe, F. Fluyt) resp. 6, 1, 1, 1 & 1 e

e k

(L.

H ndrickx, E. De

met ,

.

n adult

J. D ruyter). In juni plei terd zom r l AR op 21-22/06 (J.

26/03

erd

. Horeman ) en op

drick , J.

Kemphaan Philomachus pugnax

v

keren een e . g zi n (L. Hen­

Bok j e Lymnocryptes minimus 1 ex. te OHZ (J. Kempeneer )

an 200

ev n bleef

ler q, B. Cr

-

.v.a.)

De Boomklever · september 2008

1 19

Reuzen tern - Hydroprogne caspia, 24 juni 2008, St.Agatha-Rode, foto Axel Smets

mans, P. Vanormelingen) en 1 juv te

Witwangstern Chlidonia !tybridus an 29/04 tot 1/05 werden een tiental keren

GB op

27/08 (L. Hendrickx, I. Nel).

2 Witwang ternen waargenomen te SAR (A. Sm t

e.v.a.), maar ze war n daar niet voortdu­

Zomertortel Streptopelia turtur

r nd aanwezig. Op 22/05 waren er op dezelfde

De eerste Zomertortels voor 2008 zongen op 1/05

locatie kort 3 ex. aanwezig (H. Blockx, E. De

in de Doode Bemde (M. Walravens) en op 6/05

Clercq).

te SAR (M. Walravens, S. Horemans, F. Fluyt).

Te SAR kon de soort nadien tot op 10/07 door­

Zwarte Stern Chlidonia niger

lopend worden waargenomen (versch. waam.),

a het eer te ex. voor 2008 te SAR op 21/04

(J.

met maximaal 3 ex. (1 zingend) op 16/05 (H.

traten, S. Hotton) volgden op

Blockx). Uit de Doode Bemde volgden enkel

deze locatie nog voorjaar waarnemingen van 3

waarnemingen van een zingend ex. op 11 en

ex. op 25/04, 3 ex. op 27/04 (A. Smets,

J. Deruy ­

26/05 (A. Verboven, C. Carels) en 2 zp op 1/06

y ten, L. Hendrickx, M.

(M. Walravens). Andere zomerlocaties waren

Walraven ), 6 ex. op 10/05 (B. Bergman ), 4-5 ex.

Haasrode/zandgroeve (2 ex. op 20/05; D. Von

op 11/05

Werne), Haasrode/Brabanthal (1 ex. op 26/05;

1

chrey, H. Van Bo

r), 6 ex. op 9/05 (J.

l

(1 I. de Wavrin, L. Hendrickx, W. Van

de Vijver e.a.)

n 1 ex. op 13/06 (G. Vermeersch).

J. Kempeneers), Erps-Kwerps/station (1 ex. op

De enige voorjaarswaarn rningen buiten SAR

31/05; M. Hens), Bierbeek/plateau (1 ex. op 1/06;

b troffen 3 ex. te OHZ op 9/05

y sten), 2

K. Moreau), Leefdaal/plateau (1 ex. op 9/06; C.

(L. Hendrickx) en 5 ex. te

Carels) en OHZ (telkens 1 zp op 15, 21/06, 1 en

x. te

GB op

/06

(J.

LP op 9/06 (S. Goethal ). Een reeds uitruiende

3/07; L. Hendrickx, B. Creemers, A. Kooiman,

Zwarte St rn op 25/06 te SAR (H. Blockx) maakt

Rutten e.a.). In augustus werden Zornertortels

h l ond rsch id tu

J.

n voor- en najaar moei­

gezien op de 2e te Leefdaal/plateau (C. Carels)

lijk te maken. Vanaf eind juli verschenen dan

en Bertem/Koeheide (L. Peeters) en op de se te

d

Haasrode/Brabanthal

eer te

L.

k re najaar trekkers, met 1 juv te

(J. Kempeneers).

AR op 29/07 (A. Sm t , M. Walraven , W. Des­ met), 1 juv te SAR op 31/07

(L. Hendrickx, E. D Clercq e.a.), 1 juv te SAR op 16/08 (L. Hen­ drickx, B. f), 5 ex. te GB op 17/0 (J. Pelck-

Velduil Asio Jl.ammeu Maar liefst twee waarnemingen dit voorjaar!

28/03 Smet )

1 20

De Boomklever - september 2008

1 ex. pleisterend te Erps/Dorenveld (A.

27/04

1 ex. pleisterend te Korbeek-Dijle/pla-

teau, dan

Rutten).

(B. Bergmans)

Blauwborst Lusci1Lia svecica cyanecula Engelse Kwikstaart Motacilla flavissima

De eer te Blauwborsten voor 2008 zongen op

21/04

22/03 langs het knuppelpad in de Doode Bemde

1 ex. te Korbeek-Dijle/plateau (JS Rous-

seau, M. Walravens)

(J.

kens 1 zp;B.

Noordse Kwikstaart Motacilla thunbergi 05/05

lm te Erps/Dorenveld (A. Smets)

06/05

lOm te Meerbeek/pompstation

en OHZ (tel­

ef). De zp van de Doode Bemde

bleef tot minstens begin mei bezet (J. Ny ten, B. Bergmans e.a.), met op 1/05 een tweede zp in dit re ervaat (M. Walraven ). Te OHN werd

(A. Smets)

de soort nog tot minsten 7/07 waargenomen (S. Horeman , W. Desmet, R. Stok e.a.), te 01 IZ tot

Rouwkwikstaart Motacilla yarellii 17/03

y ten) en op 26/03 te OH

op 7/06 (met lmlv op de laat te datum;M. Wal­

1 v te Erps/Dorenveld (A. Smet )

ravens). Andere waarnemingsplaatsen waren Kwerp /Zuurbeekvallei (re p.l, 1, 1 & 2 ex. op

Duinpieper Anthus campestris 31/08

16/04, 21/05, 28/05 & S/06; R. Ghij en), Oppem

3 ex. ZW te Meerbeek/Pom tation

(1 zp op 9/05;J.

y ten) en

R (1 e . op 13/06

(A. Smets)+ 2 ex. invallend te Huldenberg/

- G. Vermeer ch;1 juv op 24, 26& 2 /07 - E. De

plateau (F. Fluyt)

Clercq, I. · el, L. Hendrickx, J. Rutten e.a.).

Boompieper Anthus triviali

Gekraagde Roodstaart Pl10e11icuru phoenicuru

De start van de voorjaar trek van Boompie­

18&20/04

pers werd in het Dijleland anno 2008 gegeven op 12/04, met resp. 1 & 2 ex. N te Huldenberg/ Spitsberg (F. F luyt) en Smets).

Leefdaal/plateau

(A.

adien werden niet veel waarnemingen

re p. lm & lmlv te Moor el/

plateau (A. Smet ) 30/04

1 zp te Meerbeek/Goedestraat

(M. Hens) 02/05

lm te SAR (F. Flu t, L. Hendrick

van actieve trekkers meer doorgegeven (versch. waarn.). Pleisterende Boompiepers werden op­

Roodborsttapuit Saxicola rubicola

gemerkt te Moorsel/plateau (6 ex. op 21/04; A.

Ten

Smets), Oud-Heverlee/centrum (1 ex. op 27/04;

dens het voorjaar van 2008 twee territoria Rood­

J. Rutten) en Leefdaal/plateau (2 ex. op 6/05;A.

van het Kastanjebo

te Herent waren tij­

borsttapuit bezet. In één daarvan werden op

Smets). De enige najaarswaarnemingen betrof­

21/05 en 5/06 min. 2 juvenielen waargenomen,

fen 1 ex. te Pécrot op 24/08 (M. Walravens) en

in het tweede bleek op 9/07 een juveniel le zijn

43 ex. Z te Meerbeek/pompstation op 31/08 (A. Smets).

uitgevlogen (R. Ghij en). Ook in het w ilanden­ complex tu

en Oud-Heverlee en Korbeek-Dijle

(Ormendaal - Oppem) bleken twee territoria

Waterpieper Anthus spinoletta Er werden in maart 2008 nog 9 waarnemingen

bezet (S. Horeman , J.

tenten, K. . loreau,

Bouillon, R. Guelinckx), wat ook leidde tot twee

van Waterpiepers ontvangen vanuit de Dijle­

ge laagde bro dgevallen (re p. min. 2 en min.

landse valleien (versch. waarn.). De groot te

1 juv vanaf

groepen waren 45 ex. te SAR en 37 ex. te Ga tu­ che op 26/03 (B. Nef). De laatste waarneming kwam kort nadien, met15 ex. in de Doode Bem­ de op 29/03 (B. Creemers).

og min. 1 ju

w rd daar waargeno­

men op 31/0 , mogelijk e n B rgman ).

er olgbro d el (B.

rder werd n Roodbor ltapuiten

waargenom n in de Zuurbeekvall i le Kwerp (re p. lm1v&lm op17& l /04;R.Ghij en), op

Nachtegaal Lu cinia megarhynchos Het blijft z er triestig gesteld met de

het plateau te Moor achte­

gaal in onze regio. Buiten 2 zp en min. 1 zp in het Silsombos te Erps-Kwerps op 8

n 11/05 (E.

Malfait, H. Roosen) werd n enkel zing nd

e .

gehoord op 5/05 te Korbeek-Dijle (omg ving rei­ gerkolonie;S. Horeman )

De met).

/06 en begin juli; S. Hor man , W.

n op 8/05 t

HZ (J.

l (lm op 29/0 ;

n aan de zandgroeve 20/05;D.

Paapje

an [ Iaa rod

met )

( l zp op

on Werne). axicola rubetm

Het eer t op 16/04 te

Paapje voor 200

wa

oor el/plateau, "' aar

e n mann tj ok op 2 l/0-l

De Boomklever - september 2008

121

een e . werd gezien (A. Smet ). Andere waarne­ ming plaat en tijden

het voorjaar waren Kor­

be k-Dijle/ plateau (resp. 1 ex.,1v,3 ex., 1 ex. & 2 . op 20, 21/04, 4, 9 & 20/05; S. Peten,

ysten,

J.

. Horeman , B. Bergman ), Oud-Heverlee/vij­ v r

20-21 & 22/04

resp. 8m4v & 5mlv te Moor-

el/plateau (A. Smets, C. Willis) 20, 21, 26, 27/04 & 1/05

resp 10 ex., 1 v, 4v, 6

ex. en 1 ex. te Korbeek-Dijle/plateau (versch. waam.)

(lmlv op 2/05; S. Horeman ), Heverlee/

Lange taart (1 e . op 5-6/05; R. Uyttenbroeck,

Kramsvogel Turdus pilaris

P. Moy on ), Erp /Dorenveld (2 ex. op 5/05; A.

De eerste Kramsvogel voor het najaar van 2008

met ), Leefdaal/plateau (enkele ex. op 7/05;

werd op 28/08 opgemerkt te Bertem/ Koeheide

E.Malfait), Oppem (1 ex. op 9/05; Kortenberg &

J.

y ten), tss

(G. Bleys).

o segem (4 ex. op 9/05; R. Gue­

linckx), Meerbeek (1v op 11/05, A. Smets) en de Doode Bemde (1 ex. op 12/05; K. Van Acker). In

Cetti's Zanger Cettia cetti aast het bastion van Cetti'

Zangers in het na­

augu tu werden Paapjes waargenomen te Bier­

tuurreservaat 'Vijvers van Oud-Heverlee' (tot 7

beek/plateau (1 ex. op 21/08;

zp; versch. waarn.) hield deze

J. Vanautgaerden,

oort tijden

het

T. Verbeeck), Oppem (2 ex. op 28/08; A. Smets),

voorjaar van 2008 goed stand te SAR (doorlo­

Korbeek-Dijle/plateau (3 ex. op 30/08; J.

pend 1 zp; versch. waarn. - met op 1/05 zelfs 2

ysten)

en Meerbeek/pompstation (5 ex. op 31/08; A.

zp;

Smets).

de Doode Bemde intussen ook tot 5 zp aanwezig

J. Rutten). Enkele tellingen uggereren dat in

zouden kunnen zijn (B.

ef e.a.).

Tapuit Oenanthe oenanthe Op 31/03 pleisterde het eer te mannetje Tapuit

Rietzanger Acrocephalus schoenobaenus

voor 200

op het Dorenveld te Erps (A. Smets).

3, 12 & 19/04

resp. 2 ex.,1 ex. & 1 ex. te SAR

De tweede liet zich hier op 11/04 zien, en er

(A. Baccaert,

volgden nog voorjaar waarnemingen van resp.

16/04

2m en Smlv op 14/04 & 5/05 (A. Smets). An­

(A. Smets)

dere waarnemingsplaatsen waren het plateau

22 & 25/07

te Moor el (lm op 16/04; A. Smets), het plateau

A. Smets, L. Hendrickx)

J. Nysten, F. F luyt e.a.)

1 ex. in holle weg te Moorsel/plateau telkens 1 ex. te SAR (F. Fluyt,

te Korbeek-Dijle/Bertem/Leefdaal (12 waarne­ mingen van 1-7 ex. t.e.m. 16/05; versch. waam.),

Spotvogel Hippolais icterina

de Zuurbeekvallei te Kwerp

10/05

(lm op 20/04; R.

1 zp te

eerijse/Tersaert (F. Fluyt)

Ghij en), H verlee/Zwanenberg (2 ex. op 3/05;

13-15, 26/05 & 16/06

G. Bleys), Heverlee/Langestaart (2 ex. op 5/05;

Brabanthal

R. Uyttenbroeck,

16 & 28/05

P. Moysons), Bierbeek/plateau

(3 ex. op 7/05; D. Von Weme), Bierbeek/Smistraat (1 ex. op

/05) en Leefdaal/Duivendelle

1

zp

te

Haa rode/

(J. Kempeneers) 1 zp te Herent/Duivenstraat

(R. Ghijsen) 24, 29/05 & 3/06, 6 & 13/07 resp. 2 zp, 1, 1, 1 & 1

(3 ex. op 11/05; A. Smets). In de tweede helft

zp te Erps-Kwerps/centrum (A. Smets, P.

van augu tu

Moysons)

doken er terug Tapuiten op,

met waarnemingen te Vr bos (lm op 17/08; A.

25/05

Smet ), Meerb ek (re p 1 v, 1v en 11 ex. op 17,

(P. Moysons)

23 & 31/0 ; A. Smets),Huldenberg/

31/05, 1, 8, 9 & 13/06

(1v op 17/0 ; I.

ijvelsebaan

el), Bierbeek/plateau (3 ex. op

21/08; J. Vanautgaerden, T. Verbeeck), Leefdaal/ plateau (1 ex. op 21/08; W. Desmet) en Korbeek­ Dijle/plateau (3 ex. op 30/0 ; J. ysten).

30/03

1 ad m te Ov rij e/Ketelheide

J. Nysten

e.a.)

01/06

1 zp in de Doode Bemde

(M. Walravens) 1 ex. te Huldenberg/Ganspoel

(B. Bergmans)

(J. Ver-

rok n) 13/04

1 zp te Leefdaal/pla­

teau (C. Carels, M. Hens, K. Moreau,

01/07

Beflijster Turdu torquatus

1 zp te Kwerps/Zuurbeekvallei

01-02/07 1 zp te Winksele/Terbankstraat ( R. Ghijsen, M. Segers)

1 ad m te Huid nberg/Spitsberg

04/07

(F. Fluyt) 19/04

2 ad m ten Z van Bertembo (G. Bley )

122

De Boomklever - september

2008

2 ex. (verm. 1 juv) te Haasrode/bosrand

Mollendaal (K. Moreau)

Braamsluiper Sylvia curruca

met, B. Wuyts)

05/04

1 zp te Leefdaal/Delle (M. Hens)

31 /08

2 1 /04

2 zp te Moorsel/plateau (A. Smets)

(A. Smet )

25/04

1 ex. te Herent/Terbankstraat (R. Ghij-

sen) 26/04

Bonte Vliegenvanger Ficedula hypoleuca 1 ex. te Bertem/Koeheide (M. Vander-

velpen) 28/04 - 23/06

(J. Kempeneers, J. 01/06

1 zp te Haasrode/Brabanthal ysten)

1 9/04

1 ad m te SAR (M. Walraven )

02-08/05 1 zp te Pécrot (M. Walraven ) 09-23/05 1 zp in Mollendaalwoud (M. Walravens,

J. Nysten)

1 zp te Korbeek-Dijle/plateau (B. Cree-

mers, M. Walravens) 1 6/06

2 ex. te Meerbeek/pomp talion

30/08

1 juv te Kes el-Lo/Spaar traat (W. Gou -

sey)

2e zp te Haasrode/Brabanthal (J. Kem-

peneers) 23/06

1 zp te AVP (J. Nysten)

22/07

1 ex. te Leuven/Van Waeyenberghlaan

Buidelmees Remiz pendulinu 2 1 & 22/04 resp. min. 2 ex. & min. 1 ex. te AVP (J. Nysten, B. Bergmans)

(B. Bergmans) 16/08

1 ex. te SAR (J. Rutten)

Wielewaal Oriolus oriolu

24/08

1 ex. te OHZ/vijvertje 0 van spoorweg

25/04

(J. Rutten)

1 zp tss Tombeek en Ro ière

(J. Men-

ten) 27/04, 1 & 14/06

resp. 2-3 zp, 1 zp & 1 zp in de

Fluiter Phylloscopus sibilatrix

Doode Bemde (J.

Eindelijk brachten oostelijke voorjaarswinden

1 6, 17, 25/05 & 8/06

re p. 1 zp, 2m, 2m &

1 zp te SAR (H. Blockx, J.

y ten, F. Fluyt e.a.)

nog eens een lading Fluiters naar de Dijlelandse bossen! Het eerste ex. werd op 25/04 gehoord

31/05

aan de Warandevijver in het Meerdaalwoud (J.

3 1 /05 & 8/06

Menten), en werd gevolgd door een zingend ex.

ysten, M. Walraeven )

1 zp te OH

(L. Hendrickx)

1 zp te OHZ (F. Fluyt, M. Wal-

raven )

in het Eikenbos te Bertem op 27/04 (G. Bleys).

08/06

In Meerdaalwoud en Mollendaalwoud leverde

Mae )

lml v te Bierbeek/K wakkelbo

traat (W.

mei-juli nadien nog minstens 17 waamemings­ data voor deze soort op, waarbij kon worden

Keep Fri11gilla 111ontifringilla

vastgesteld dat het in meerdere gevallen om

De laat te Kepen voor het voorjaar van 200

vaste zangposten ging (versch. waam.), terwijl

ren meerdere ex. te Leefdaal/plateau op 5/0-l

ook in het Eikenbos nog een ex. werd gehoord

(M. Hen ).

op 15/05 (G. Bleys). Er doken ook Fluiters op in Bertembos (3-4 zp op 4/05, 3 zp op 15/05 en 1 zp

Europese Kanarie Serinu

op 27/05; G. Bleys, S. Bouillon), Everberg/Ho­

20/05

genbos (1 zp op 8/05; M. Hens), Tervuren/Arbo­

(F. Ramaeker )

retum ( 1 zp op 8/05; R. De Boom), Overijse/La

01/06

Hulpe (min. 3 zp op 9/05; K. Samyn), Tervu­

(F. Fluyt)

wa­

eri1111

1 zp te Kessel-Lo/buurtuinen 1 e . o er Huldenb rg/ pit berg

ren/Kapucijnenbos (3 zp op 12/05; A. Smet ) en Hoeilaart (1 zp op 24-30/05 (P. D'Haluin).

Grauwe Vliegenvanger Muscicapa striata 31/05

1 ex. te Heverlee/Arenbergpark

(W. Desmet, B. Wuyts) 08/06

2 ad te Bierbeek/Kwakkelbo

traat

telkens 1 ex. te Korbeek-Dijle

(S. Horemans, M. Tomballe) 02/08

2

1 /03

1 ex. te Oud-Heverlee/c ntrum

(J. Rutten) Kruisbek Loxia curviro trn

(W. Maes) 14/06 & 03/07

barmsijs sp. Cnrdueli cabnretlfln111111en

x. te Florival/Z (K. Mor au)

28-29/08 2 ex. te Heverlee/Lange taart (W. De -

09/03

2 e . over te Flori al/Z (K. Moreau)

1 5/03

1

. over te

aalbe k/Franci kanen

(J. M nten) 31/05

ca 12

(G. Ble

)

.Z

te H v rlce/Br m traat

De Boomlclever - september

2008

1 23

1 /07 & 21/0

Grauwe Gors

re p. 1 & 9 ex. te Meerdaal-

Grauwe Gorzen werden voornamelijk gemeld

woud/Ecoduct (J. Lambr chts) 25/07

2e .

op het Dorenveld te Erps, met resp. 4 ex., 1 zp, 4

0 te SAR (A. Smets)+ 9 ex. ZO

ex., 1 zp en 1 koppel op 08/03, 30/03, 14/04, 6/05

te OH/centrum (J. Rutten) 03 & 09/0

Emberiza calandra

en 7/05 (A. Smets, B. Bergmans). Eén ex. zong op

re p. 1 & 10 ex. te Heverlee bos/ Ar-

boretum (J. Menten, W. De met e.a.)

het plateau te Korbeek-Dijle op 20/04 en terug

04/0

één op 1/06 (J.

4 e . over Heverlee/De Croylaan

en 1 ex. werd opgemerkt te Leefdaal/Duivendel­

(J. Menten) 17 & 24/0

ysten, W. Desmet, F. Fluyt e.a.)

le op 11/05 (A. Smets).

telkens 1 ex. te Pécrot

(M. Walraven )

Voorjaarsfenologie 2008 Bijgaande tabel bevat de eer te aankomstdata voor trekvogelsoorten die niet in bovenstaand overzicht werden opgenomen. Het gaat hierbij doorgaans om de eerste data voor twee verschillende gebieden, met uitzondering an Oever- en Huiszwaluw waar het met zekerheid om verschillende doortrekkers in hetzelfde gebied ging.

Koekoek

Gierzwaluw

Oeverzwaluw

05/04

1 zp te SAR (M. Hen )

07/04

1 zp in de Doode Bemde (M. Van den Eynde)

1 1/04

1 ex. te SAR (A. Smets)

1 2/04

1 ex. te OHN (J. Rutten)

1 5/03

2 ex. te SAR (F. Fluyt, L. Hendrickx,

1 6/03

min. 5 ex. te SAR (H. Roo en,

M. Bek.kers, J. ysten)

J. Menten)

+

1 ex. N te

Huldenberg/Spit berg (F. Fluyt)

Boerenzwaluw

Hui zwaluw

Gele Kwik taart

Zwarte Rood taart

Kleine Karekiet

Bo rietzanger

pri nkhaanzanger

Tuinfluiter

Zwartkop

Gra mu

Fiti

1 24

1 6/03

2 ex. te SAR (H. Roo en,

J.

ysten, L. Hendrickx,

J. Menten) et)

26/03

5 ex. te

30/03

1 ex. te SAR (H. Roosen)

08/04

3 ex. te SAR (M. Walraven )

30/03

2 ex. te E rp /Dorenveld (A. Smets)

1 1 /04

2 ex.

1 5/03

1 m te Vrebos (A. Smets)

1 6/03

1 zp te Meerbeek/Dorpsstraat (M. Hens)

20/04

2 zp te OHZ +enkele ex. te OHN (M. Walraven )

2 1 /04

2 zp te AVP

27/04

l ex. in de Doode Bemde (S. Horemans)

09105

1 zp te Oppem

05104

1 zp te SAR (F. Fluyt)

2 1 /04

1 zp te OHZ

20/04

1 ex. te OHN (M. Walravens)

25/04

2 zp in de Doode Bemde, l zp te OH Z (M. Walravens)

3 1 /03

1 zingend m te Erps/Dorenveld (A. Smets)

01/04

1 zingend m te Heverlee/Spoorwegstraat (W. De met)

1 9/04

1 ex. te Bertem/Z van Bertembo (G. Bley )

20/04

1 zp te Korbeek-Dijle/plateau

22/03

1 zp te SAR (F. Fluyt)

06/04

l zp te Huldenberg

De Boomklever - september 2008

GB (B.

te Leefdaal/plateau (R. De Keyser)

(W. Desmet) (J. Nysten)

(J. Rutten)

(J. Nysten e.v.a.)

(L. De met)

Samenstelling: Kelle Moreau, kelle.moreau@gmail.com Medewerkers en correspondenten : Hugo Abts, Raf Aerts, Louis-Philippe Arnhem, Nina Auwerx, Alain Baccaert, Monique Bekker , Bruno Bergmans, Koen Berwaerts, Geert Bleys, Herwig Blockx, Steven Bouillon, Kurt Boux, M. Braekers, Tim Caers, Charles Carels, Otto Chrispeel , Frank Claessens, Erwin Collaert , Peter Col­ laerts, Bart Creemers, Jo

Cuppens, Marjan De Block, René De Boom, Erik De Clercq, Johan De

Cock, Björn Deduytsche, Arnout De Greve, Rien De Key er, Daan Dekeukeleire, Bart De Lepe­ leire, Gilles Delforge, Joachim De Maeseneer, Michel De Meyere, Luc De Muylder, Johan Deruy­ ter, Johan De Rycke, Lieven De Schampelaere, Chantal De chepper, Jan De Smet, Loui Wouter Desmet, Hellin de Wavrin, Dimitry De Wilde, Mathia

De met,

D'Haen, Jens D'Hae eleer, Pieter

D'Haluin, Steven D'Hont, Sven D'Huyvetter, Dierickx Dave, Henri Dineur, Françoi

Doyen, Ge­

rald Drie sens, Erens Gabriël, Henri Felix, Ronan Felix, Frederik Fluyt, Jean & Gi èle Françoi , Frans Geenen, Raf Ghijsen, Celine Ghyselen, Karin Gielen, Boudewijn Goddeeris, Sv n Goethals, Werner Goussey, Robin Guelinckx, Annelies Haesevoet , Jean Halflang, Krien Han en, Luc Hen­ drickx, Maarten Hens, Marc Herremans, Wim Heylen, JL Hofs, Stefaan Horeman , Sylvian Hot­ ton, Jeroen Huyghe, Tim Huysegems, Jacques Ide, Johanne

Jansen, Luc Janssen , Marcel Jonc­

kers, Jochen Kempeneer , Allaert Kooiman, René-Marie Lafontaine, Jorg Lambrecht , Elfriede Le Docte, Bert Lenaert, Iwan Lewylle, Benny L'Homme, Ken Lo

y, Eddy Macquoy, Wouter Mae ,

Eric Malfait, Bruno Marchal, Bram Markey, Toon Martens, René Meeuwis, Joris Menten, Jeroen Mentens, Joachim Mergeay, Bart Moons, Kelle Moreau, Jonas Mortelmans, Pieter Moy on , Bart Mulkens, Bruno

ef, Ingrid

el, Regis Nossent, Geneviève

ys, Johan

y ten, Pierre Op de

Beeck, Wout Opdekamp, Lex Peeters, Jan Pelckmans, Stephan Peten, Yvon Princen, Fon kers, Jean Reggers, Guy Robbrecht, Marc Rogghe, Hans Roosen, JS Rou seau, Jo Ryckeboer, Geert Ryken, Karel Samyn, Simon Schowanek, Jan Schrey, Maarten Sente, Bram Sercu, Adriaan Seynaeve, Axel Smets, Philippe Smets, Lar

Ramae­

Rutten, 1 iel

churman , Hugo

Smout, Chri tophe Ste -

ens, Robby Stoks, Jo Symon , Julien Tayman , Joachim Teunen, Koen Thij , Marita Tomballe, Erik Toorman, Jos Tuerlinckx, Roel Uyttenbroeck, Kasper Van Acker, Désiré Vanautgaerden, Johan Vanautgaerden, Herman Van Bo

anautgaerden, G rt

traeten, Jan Van Bouchaut , Jero n

an­

cutsem, Filip Vandekeybus, Frank Van de Meutter, Jorn Vandenbogaert, Jeroen Van D n Borre, Maarten & Magalie Van den Eynde, Dieter Van Den Heuvel, Johan Vandeput, Micha 1 Vand put, Filip Vandeputte, Stefaan Vanderauwera, Hilde Vanderheyden, Dirk Vanderlinden, Bart dermaesen, Maarten Vandervelpen, Wim Van de Vijver, Lieven Van Hellemont, Carl

anherck,

Hilaire Vanherwegen, Vanmeerbeeck Philippe, Vanormelingen Pieter, Van Roy Mark, Kri Scharen, Johanna Van Tonder, Wim Veraghtert, Thoma V rbeeck, Goedele Verbeylen, boven, Bart Vercoutere, Freek Verdonckt, Irene Verhuizen, Glenn Vermeer ch, Jan

an­

ndré

an er­

erroken, Dirk

Von Werne, Stijn Vranckx, Marc Walravens, Frans Walteru , Ignaz Wanders, Jan Welleken , Gi èle Weyembergh, Peter Willeghems, Courtenay Willi , Bert Wuyt

& T. Y ebaert.

De Booml<lever - september 2008

1 25

heden goed zijn, bestaat de mogelijkheid om in de namid­

Activiteiten

dag in kleine kring nog andere gebieden te bezoeken.

Alle activiteiten van de atuurstudiegroep Dijleland en eventuele wijzigingen zullen ook aangekondigd worden via de Dijlevallei-maillijst. . [ndien het een zeer goed en lang wa platenseizoen is, .

zullen e tra wa platenexcur ie ook lang die weg aan­ gekondigd worden.

Zaterdag 4 oktober: atuurpunt Trefdag Een dag voor alle actieve

atuupunters rond biodiversiteit

Leuven Programma: met o.a. de eer te praktische demonstratie van waarnemingen.be in eigen regio: zie kadertekst.

Inschrijven: bij Vera Baetens: vera.baetens@natuurpunt.be Werkdag voor de Vroedmeesterpad te Neerijse

De handen uit de mouwen om groeve in

eerijse ge-

chikt te houden voor de Vroedmee terpad.

Af praak: 10u-17u, ingang van de zandgroeve in de Ganzeman traat te eerijse Leiding: Mark Lehouck (mark_lehouck@hotmail.com) mv

Zondag 26 oktober: Wasplatenexcursie naar het Keihof Afspraak: 9u, kerk van Sint-Agatha-Rode Leiding: Bruno Bergmans (Qruno.bergmans@scarlet.be.

0498760722) Zaterdag 8 november

Af praak: 9ul5-18u, College De Valk, T iensestraat 41,

Gelieve vooraf

9u, kerk van Hoeilaart Leiding: Bruno Bergmans (Qruno.bergmans@scarlet.be, 0498760722)

deelname te bevestigen via e-mail zo­

dat grati drank en broodjes kunnen voorzien worden.

Wasplatenexcursie naar de Koeheide

Afspraak: 14u, café De Oude Baan in Bertem Leiding: Bruno Bergmans (Qruno.bergmans@scarlet.be.

0498/760722) V laamse Ornithologische Studiedag

De VLOS viert zijn 20-jarig bestaan met een speciale ju­ bileumeditie.

Afspraak: 9ul5-16u30, Koninklijke Maatschappij voor Dierkunde van Antwerpen Koningin Astridplein, 2018 Antwerpen (trappen naast de ingang van de Zoo).

Programma: met o.a. een voorstelling van de belangrijk­ se vogelgebieden van het Dijleland: zie kadertekst.

Inschrijven: bij Gerald Driessens, gerald.drie sens@natuur­ punt.be, met vermelding of je een lunch wenst of niet.

Zondag 5 oktober: Simultaantrektelling Dé kan op het pectaculaire vogeltrekgebeuren met ei­ gen ogen te ob erveren. Dit jaar vanaf een nieuwe spec­ taculaire locatie op de Brabant e steilrand. f praak: vanaf zonsopgang, pomp tation van Meerbeek Leiding: Frederik Fluyt (frederik.fluyt@gmail.com, 0479920172) Lo

van de beide simultaantellingen zal deze telpost

ook de mee te andere weekends van eptember tot half

Zaterdag 15 november: Watervogeltelling Afspraak: 8u30, Station van Oud-Heverlee Leiding:

Frederik

Fluyt

(frederik.fluyt@gmail.com,

0479920172) Zondag 30 november Vogelexcursie naar de Uitkerkse Polder

november bemand worden. Kort na zon opgang is de

Een vogelexcursie naar de topganzengebieden van de

be te tijd tot het einde van de voormiddag, maar bij

Belgische kust op het piekmoment van de overwinte­

goede roofvogeltrek wordt er ook 's namiddags doorge­ teld.

om

zullen ook de telposten op de Bredeweg en

aan het Sanatorium van Tombeek bemand worden. Alle re uitaten ver chijnen op trektellen.nl Zaterdag 1 oktober: Watervogeltelling

rende Kleine rietganzen.

Afspraak: 7u30, parking Bodart, Leuven. We rijden car­ poolend.

Leiding:

Maarten

Hens

(maartenhens@yahoo.co.uk,

0473244752). We voorzien carpooling. Gelieve een lunch­

Een voormiddagexcursie lang de belangrijkste water­ vogelgebi den in de Dijlevallei om de overwinterende

pakket mee te brengen. Einde voorzien rond 19u.

watervogel in kaart te brengen.

Af praak: u30, tation van Oud-Heverlee Leiding: Frederik Fluyt (frederik.fluyt@gmail.com.

Zaterdag 13 december:

0479920172)

Watervogeltelling

Afspraak: 8u30, station van Oud-Heverlee Leiding:

Zondag 19 oktober: Simultaantrektelling Afspraak: vanaf zon opgang, pomp tation van Meerbeek Leiding: Frederik Fluyt (frederik.fluyt@gmail.com, 0479920172)

Frederik

Fluyt

(frederik.fluyt@gmail.com,

0479920172) Internationaal Natuurfotografiefestival van de Bond voor Verantwoorde Natuurfotografie (BVNF)

Afspraak: 9u-19u, Cultureel Centrum Ter Dilft, Bornem Meer info: zie kadertekst en www.natuurfotofestival.be

Wa platenexcursie naar de Smeiberg Een voormiddagexcur ie onder de de kundige leiding van Roo marijn Steeman op zoek naar wa platen en an­

dere gra landpaddensto len in de normaal niet toegan­ kelijke topg bi den van h t Dijleland. Als de omstandig-

126

De Boomklever - september 2008

Zondag 14 december Internationaal Natuurfotografiefestival van de BVNF

Afspraak: 9u30-18u, Cultureel Centrum Ter Dilft, Bornem Meer info: www.natuurfotofestival.be

Zaterdag 20 december Gorzen- en kiekendievenexcursie op het plateau van

Programma Natuurpunt Trefdag op 4 oktober

Leefdaal. Een zoektocht naar onze typische winterse

(vervolg)

akkervogels in de omgeving van het akkerre ervaat

15u35 - 16u35: Tweede reeks workshops

op het plateau van Leefdaal.

Workshop 8: Biodiversiteit in jouw gemeente (Char­

Afspraak: 14u, kruispunt Blokkenstraat-Bredeweg­

ter-actie Countdown 2010)/ Workshop 9: Communi­

Delle te Bertem

catie bij inrichtings- en omvormingswerken/ Work­

Leiding: Maarten Hens (maartenhens@yahoo.co.uk,

shop 10: Een bondgenotenstrategie voor behoud

0473244752)

van biodiversiteit/ Workshop 11:

ieuwe methode ,

thema's en doelgroepen in je afdeling/ Work hop Zaterdag 17 januari:

12: Samenwerken met Pa ar rond 'Buur

Watervogeltelling

Workshop 13:

atuur in de ver tedelijkte omgeving/

Afspraak: 8u30, station van Oud-Heverlee

Workshop 14:

atuur.e tafette, gespan ord wande­

Leiding:

Frederik

Fluyt

(frederik.fluyt@gmail.com,

atuur' /

len voor méér biodiversiteit

0479920172)

16u40: Slottoespraak door Walter Roggeman, voor­

Werkdag voor de Vroedmeesterpad te Overijse

zitter van

Afspraak: lüu, Ketelheide te Overijse

16u50: Afsluitende receptie+ optreden van "De Loo­

Leiding: Hans Roosen (roosenhans@yahoo.com,)

sers" (muziekgroep van

atuurpunt P Zuid-We t-Vlaanderen)

Programma Natuurpunt Trefdag op 4 oktober 9u15: Ontvangst en inschrijving. We voorzien

Programma VLOS op 8 november

koffie, thee en koffiekoeken lOuOO: Welkomstwoord door de dagvoorzitter

9ul5: Opening met koffie en thee

lOulO:

9u50: Verwelkoming door de dagvoorzitter

Voorstelling van het boek 'De Gele

Gifsmurrie' van jeugdauteur Marc De Bel (waar­ in grote natuurgebieden van

atuurpunt het

lüuOO: Een terugblik op 20 jaar VLOS, Patrick Mei­ re, UA

decor vormen voor een spannend avontuur)

lüulü: Zoek de tien ver chillen: twintig jaar \'er­

10u20: Toelichting stand van zaken ge prekken

anderingen in de vogel- en mensenwereld. Anny

CV

-

atuurpunt

An elin, Koen Devo , Glenn Vermeer ch I

llulü: Biodiversiteit in Vlaanderen: sprinten

BO

10u40: PAUZE

naar 2010 of demarreren naar 2020?

llulü: Ontwikkelingen in gedrag onderzoek \'an

llu50:

vogels a.h.v. innovatieve technieken, Bart Kempe­

Voorstelling

Biodiversiteitscampagne

atuurpunt 2009-2010-2011

neers, Max Planck In tituut

12u15: Middagpauze met infomarkt. Een lange

llu50: Ontwikkelingen in migratie-onderzoek van

middagpauze van 2 uur om voldoende con­

vogels, Jeroen Reneerken , Rijk univer iteit Gro­

tacten te kunnen leggen. Er is ook ruimte voor

ningen

een infomarkt, waar kan geshopt worden naar

12u30: L

nieuwe ideeën en projecten.

14u00: Be preking van de VLO -enquête, Frank

14u15 - 15ul5: Eerste reeks workshops

Adriaen en, U

Workshop 1: Biodiversiteit op de politieke agen­

14u10:

da/

(broedvogels/niet-broedvogel ) in de voorbije 20

Workshop 2: Rekruteren van vrijwilligers/

CH

Verdwenen en ver chenen vogel oorten

Workshop 3: Gestructureerd waarnemingen bij­

jaar, Dominique Verbeten,

houden en verwerken

14u40; Vogel

op de

Deze workshop is de eer te praktische demon­

jaar evolutie,

atuurpunt

stratie van waarnemingen.be in eigen regio/

V WG Groot en Klein

Workshop 4: Klimaat in jouw gemeente / voor­

15u00: PA

stelling project zonnepanelen/ Workshop 5: Vi­

15u30: Vogel

sievormi.ng Duurzame Ontwikkeling en voor­

Maarten H n ,

stelling project/ Workshop 6: Jeugd en

15u50:

atuur­

punt/ Workshop 7: Ledenwerving - naar 100.000 leden in 2011 15ul5: Koffiepauze

atuurpunt

nh erp e heidevelden: 20 G 1 oorderkempen

chietveld

ZE

ogel

in het Dijlcland: 20 jaar 'volutie, atuur tudiegroep Dijleland in het Blankaartgebied en de IJzer-

allei: 20 jaar e olutie, Koen Devo , I 16u10: Vogel

B

in Vlaanderen. Wat brengen on

komende 20 jaar? Marc I [crr man ,

de

atuurpunt

tudie 16u20:

f luiting door d dagvoorzitter

De Boomklever - september 2008

127

Internationaal natuurfotografie festival 13-14/12/2008 Uniek in BelgiĂŤ Live presentaties op groot scherm

5 buitenlandse topfotografen

3 fototentoonstellingen 120 foto's BVNF

5 Vlaamse natuurfotografen

60 foto's Argus

20 korte klankbeeldprojecties

25 foto's Ankona-BVNF

Infostand met fotoapparatuur, natuurreizen, buitensportmateriaal Fototentoonstellingen vanaf zondag 7 december, gratis te bezichtigen Driejaarlijk Fe tival georganiseerd door de Bond Verantwoorde NatuurFotografie, wordt g houden in prachtig ruim cultuurcentrum Ter Dilft te Bornem. Gemakkelijk t ber iken tu

en Antwerpen, Gent en Bru

el. Kaartverkoop vanaf 1 oktober per telefoon,

email of web ite, r cht tre ks bij cc Ter Dilft (www.terdilft.be). Keuze tussen halve dag-, hele dag- en combikaart voor beide dagen, tickets vanaf â&#x201A;Ź7,50.

Voll dig programma en alle informatie op speciale website: www.natuurfotofestival.be

De Boomklever - september 2008

128

ctueel

Hongerige Aalscholver te Neerijse, foto Eddy Raeyen

Watervogeltellingen Sedert tientallen jaren werken vogelkijkers in het Leuvense mee aan de jaarlijk e winter-watervogel­ tellingen. Deze tellingen zijn geen hardnekkig lokaal initiatief maar kaderen in een langjarige mo­ nitoring door het International Wetlands Research Bureau. Er wordt dus in heel Europa geteld! De bedoeling is om permanent op de hoogte te blijven van populatie chommelingen bij water ogel , de bewoners van de steeds schaarsere 'wetlands' en dit op Europee en zelf op mondiaal niveau.

Aanvankelijk werd met een (kleine) groep tellers gepoogd om op een dag zov el mogelijl vij er te bezoeken en er alle watervogels te tellen en dit vanaf de vijver van Wilsele in het noorden tot de vij­ vers van Basse-Wavre in het zuiden van de Dijlevallei. Dat dit om een hecti che onderneming wa die vaak meer weg had van een autoralley hoeft geen betoog... ! Daarom werd er de laat te jaren ge­ opteerd om de inspanning te verdelen, waarbij men tijdens een open excur ie (zie "activiteiten") een aantal vijvers telt en de overige vijvers van de regio door individuele 'lokale' t ller worden geteld.

De telresultaten

worden ge-

regeld gepubliceerd door het INBO. Het laatste rapport dateert van 2007 (Vogelnieuws 2007, 8, pp. 23-25.

Kris van Scharen

� -" '

Inhoud .

�

·-

85

EDITORIAAL PADDENSTOELEN Van elfen en kabouters...

Een praktische gids voor wasplaten, knotszwammen en aardtongen

86

Roosmarijn Steeman INSECTEN De Bonte Beer: een nieuwe nachtvlinder voor het Dij/eland

102

Kurt Boux & Bruno Bergmans Zaagsprinkhanen in het Meerdaalwoud: een nieuwe soort voor Vlaanderen

105

Word Vercruysse en Joris De Rycke VOGELS Opmerkelijke vogelwaarnemingen in de Dijlevallei en omgeving" maart - augustus 2008 Kelle Moreau

108

AANKONDIGINGEN EN ACTIVITEITEN Activiteiten

126

Foto cover: Zaagsprinkhaan-Barbitzstes serricauda, foto Gert Arijs

•

I

11/

l