J
Jaargang 35
1
1 �· 1:
1 1
Tijdschrift van de Natuurstudiegroep Dijleland •
-
september 2007
Regionale werkgroep van Natuurpunt Studie vzw
nat LJ LJ r P LJ nt !
Bestuur •
•
De Boorftklever
Maarten Hens (voorzitter), Dorpsstraat 48, 3078 Meerbeek,
Driemaandelijks tijdschrift van
0473-244752
de Natuurstudiegroep Dijleland. De Boomklever brengt bijdragen
Kris Van Scharen {penningmeester), Korbeekstraat 27,
over studie en beheer van de bio
3061 Leefdaal, 02-7672638 •
Monique Bekkers, Oostremstraat 4, 3020 Herent, 016-231338
•
Bruno Bergmans, Mgr. Van Waeyenberglaan 54 DIS bus3,
diversiteit in het Dijleland en ver schijnt viermaal per jaar (maart, juni, september, december).
3000 Leuven, 0498-760722 •
•
Herwig Blockx, Rue du Culot 42, 1320 Tourinnes-la-Grosse,
Redactie
010-862466
Herwig Blockx, Frederik Fluyt,
Bart Creemers, Frederik Lintstraat 77, 3000 Leuven,
Maarten Hens, Paul Herroelen,
0496-893106
Kelle Moreau en Kris Van Scharen
•
Frederik Fluyt, Spitsberg 4, 3040 Huldenberg, 0479-920172
•
Joris Menten, W. De Croylaan 49/21, 3001 Heverlee, 0495-275393
•
Kelle Moreau, Korenbloemlaan 5, 3052 Blanden, 0486-125877
•
Hans Roosen, Abstraat 101, 3090 Overijse, 02-6879518
•
André Verboven, Groeneweg 60, 3001 Heverlee, 016-238184
Redactie-adres
Artikels, foto's en korte bijdra gen worden verwacht op het redactiesecretariaat, p/a Kris Van Scharen, Korbeekstraat 27, 3061 Leefdaal. E-mail: kris.van. scharen@telenet.be
Werkgroep vogels •
Het copyright van de teksten, il
Broedvogelprojecten, archivering en rapportering waarnemingen:
lustraties en foto's blijft bij de res
Kelle Moreau {kelle.moreau@gmail.com) •
pectievelijke auteurs, tekenaars en
Watervogeltellingen, akkervogels: Maarten Hens
fotografen. Overname is mogelijk
(maartenhens@yahoo.co.uk) •
mits hun uitdrukkelijke toelating
Trektellingen: Frederik Fluyt (frederik.fluyt@gmail.com)
en bronvermelding Abonnement
Werkgroep zoogdieren •
Geïnteresseerden kunnen De
Marterproject, archivering waarnemingen: Kelle Moreau
Boomklever ontvangen door
(kelle.moreau@gmail.com)
overschrijving van 7 € op reke
•
Vleermuizen: Hans Roosen (roosenhans@yahoo.com)
ningnummer 001-1552168-50 van
•
Hamster: Maarten Hens (maartenhens@yahoo.co.uk)
de Natuurstudiegroep Dijleland, met opgave van naam en adres. Een steunabonnement kost 12 € of meer.
Werkgroep ongewervelden •
Archivering en rapportering waarnemingen: Bart Creemers
Natuurpunt vzw
(bart.creemers@gmail.com)
Natuurpunt is de grootste vereni ging voor natuur en landschap in Vlaanderen. Ze telt 65.000 leden en beheert 15.000 hectare natuur
Werkgroep planten •
gebied. Lid worden van Natuur
Themaverantwoordelijke: Joris Menten (pjoris@advalvas.be)
punt vzw kan door storting van 20 € op rekeningnummer 2300044233-21.
Website: www.natuurpunt.be/dijleland
www.natuurpunt.be
Opmaak: Danni Elskens
Rondzendlijst Dijleland: Stuur een blanco e-mail naar dijlevallei
(Koloriet)
subscribe@yahoogroups.com
Druk: DCL-Print & Sign Oplage: 170 ex.
V.U. M. Hens, Dorp1>.\lmal 48
•
-
3078 Meerbeek
f
.____
Afscheid Op 17 juli overleed Paul Herroelen. Paul was sinds het midden van de jaren '90 tot en met 2005 voorzitter van achtereenvolgens de Leuvense afdeling van De Wielewaal en de na
tuurstudiegroep Dijleland. Een beklijvend Nachtegaal-staccato begeleidde Paul tijdens zijn uitvaart. Zijn favoriete zang. Van een karaktersoort die de voorbije jaren in alle stilte lang zaam uit de streek verdwenen is. Net als Paul. Met Paul verdwijnt een stevige brok Vlaams natuurgeheugen. Nu resten zijn talloze verslagen, artikels en waarnemingslijsten als getui genis van "hoe het vroeger was", een meterslange boekenplank waarin de veranderingen in onze avifauna vaak haarscherp en accuraat vervat zitten. Waaronder de gestage afname van de Nachtegaal. Paul stond in V laanderen synoniem voor informatie verzamelen, archiveren en publiceren. Een niet aflatende advocaat voor een cultuur van nauwkeurige gegevensverzameling en communicatie. Om het streven naar behoud van biodiversiteit, natuur en landschap zo goed mogelijk te onderbouwen met cijfers en feiten. In deze geest was hij ook trots om tot op het einde verantwoordelijke uitgever van dit blad te zijn. De polsslag 'uit het veld' op papier vastleggen. Nauwgezet, kritisch en met open geest. Paul, de redactie is vastbesloten je gees telijke erfenis als fundament voor dit blad te blijven gebruiken. En nu we het toch over boekskes en publicaties hebben. Veel later dan voorzien is de onge werveldenatlas begin september van de persen gerold. Onze verontschuldigingen aan de vroege bestellers die tot nu op hun exemplaar hebben moeten wachten. Later dit najaar ver schijnt het boek 'agrarische natuur in het Dijleland', een co-productie van de Vrienden van Heverleebos en Meerdaalwoud, de Natuurstudiegroep Dijleland en het Regionaal Land schap Dijleland. Alle Boomklever-abonnees krijgen dit werkstuk als toetje bij de huidige jaargang.
Maarten Hens
De Boomklever - september 2007
-=-1 1
81
Paul Herroelen, 1926-2007
Op
17
juli jongstleden overleed Paul Herroelen in Sint-Pieters-Leeuw, na een lange en slepende ziekte,
in de leeftijd van 81 jaar. Paul was op
5 april 1926 geboren te Boutersem-Kerkom.
Gedurende vele decennia was Paul de begeesteraar en mentor van enkele generaties ornithologen. Zelfs plantenkenners die plots een zingende Tuinfluiter vlekkeloos op naam brachten, bleken bij navraag hun kennis van Paul te hebben. Door zijn alomtegenwoordigheid, samen met zijn verbluffende kennis, legde hij de basis van de knowhow van tientallen ouderen en jongeren, die vandaag nog het geluk hebben naar vogels te kunnen kijken. Ook al begon Paul van kindsbeen af met de studie van vlinders, al gauw richtte hij zich op het bestude ren van alle aspecten van het vogelleven. Hij was als jonge man al een drijvende kracht achter De Wiele waal, de in
1933 gestichte ornithologische vereniging. Reeds in de
jaren
'40 van de vorige
eeuw schreef
hij in diverse vogeltijdschriften als De Wielewaal en Le Gerfaut beklijvende bijdragen. Hij ontpopte zich ook als ringer en noteerde minutieus het gewicht, de lengte en alle mogelijke details van elke vogel in de hand. Na drie jaar in de administratie in Brussel te hebben gewerkt, vertrok hij naar Congo, waar hij tien jaar werkzaam was. Hij bouwde er een imponerende kennis uit over de Afrikaanse vogels. Vervolgens werkte hij 25 jaar bij de vrachtafdeling van Sabena. Vanaf zijn terugkeer uit Congo in
1960
kwam hij als
vrijwilliger in dienst bij het Koninklijk Belgisch Verbond voor de Bescherming van de Vogels en deed hij aan wetenschappelijk werk in het Congo-museum te Tervuren. Hij heeft altijd veel belang gehecht aan documentatie over vogels en was bijzonder ijverig in het klas seren van gegevens die hij gedurende vele jaren nuttig gebruikte toen hij secretaris was van het Belgisch Avifaunistisch Homologatiecomité (BAHC). Vanaf
1960 legde Paul zich ook toe op een kaartensysteem, waarmee
hij alle beschikbare gegevens over
de vogels van Brabant en zelfs België bijeenbracht. Om ringers, veldwaarnemers en literatuur samen te brengen, stichtte hij nog datzelfde jaar het gestencilde tijdschrift Ornis Brabant. Dit leidde later tot een boek, Inventaris van de vogels van Brabant
(1975), dat hij schreef samen met
zijn veel te jong gestorven
vriend Rogier De Fraine. Kort daarop verscheen hierop een Eerste aanvulling tieploeg die was uitgebreid met jongeren als Eric Callebaut en Jan De Boe. In Brabant in Ornis Flandriae, waarmee hij in
(1978), met een redac 1982 veranderde Ornis
1988 stopte, nadat de literaire stabiliteit in V laanderen verze (1986) en de publicatie van het naslagwerk
kerd was geworden met de komst van het tijdschrift Oriolus Vogels in Vlaanderen
(1989).
Dit alles wekt misschien het verkeerderlijk beeld van een salonprofessor, wat Paul nu juist allerminst was. Hij was misschien nog meest een sociaal bewogen mens, die zich geestdriftig inzette voor vele plaatselijke vogelverenigingen, niet in het minst voor de Brusselse afdeling van De Wielewaal, waarvan hij lange tijd voorzitter was. Als je hem optrommelde voor een moeilijk vogelvraagstuk, stond hij een paar uur later al aan huis. Paul ijverde zoals hij was: "Als het maar vooruitgaat...!" Literatuur zou evenwel Pauls hoofddomein blijven. Als men een lijst moest maken van alle artikels die uit zijn pen vloeiden, en alles wat hij vóór publicatie nalas, zou de dikte van één licentiaatsthesis er niet
82
De Boomklever - september 2007
..::;. �'.3. .
"
-:
memoriam tl,• y_
_i
"
mee kunnen concurreren. Hij was zonder twijfel de meest produktieve vogelschrijver van België, zelf geïn spireerd door roergangers als Grootaers en Becquaert. Paul was een erg belezen en kritisch man, aan wiens aandacht geen enkel boek of internationaal vogelblad ontsnapte. Kentekenend is de opmerking in een recent rapport van de Belgische Homologatiecommissie, wat toch kurkdroge en doorslaggevende verslagen zijn, moest de rapporteur van dienst fijntjes opmerken: "Wat leest deze man niét?". Na
1990 bleef Paul op alle vogelfronten actief, met een indrukwekkend vermogen tot organisatie. Vooral
Brabant (later Vlaams-Brabant en Brussel) bleven hem boeien. Hij engageerde zich voor de Dijlevallei, de streek van Tienen, de Demervallei, het Brussels Gewest, de streek van Halle en
oordwest-Brabant. Maar
niet enkel dat. Korte tijd werd hij ook redactiesecretaris van hét Vlaamse vogeltijdschrift Oriolus. Tussendoor leverde hij een magnifiek naslagwerk af met Naamlijst van de vogels van België
(1995), waarvan twee actu
alisaties van zijn hand verschenen. Intussen was ook een kortstondig tijdschrift Vogels in Vlaams-Brabant
(1993) verschenen, waar hij met jonge vogelkenners samenwerkte. Na de fusie van De Wielewaal en Natuurreservaten tot Natuurpunt in
2002, stichtte hij binnen de Brusselse
vogelwerkgroep nog het tijdschrift Passer. Bij de natuurstudiegroep Dijleland zag hij de Boomklever uit groeien tot een volwaardig natuurstudietijdschrift. Toen hij in
2003 van Boutersem naar Anderlecht verhuisde, schonk Paul zijn documentatie over de Europese
vogels aan Vogelbescherming V laanderen. Het grootste deel van de documentatie over Congolese vogels werd afgestaan aan het Congo-museum te Tervuren.
Onze deelneming gaat uit naar de familie van Paul, naar zijn vrienden, en niet in het minst naar Lut Merten die hem zo lang heeft bijgestaan. Vaarwel, Paul.
Deze tekst is, op enkele aanpassingen na, overgenomen van de website van de Vogelwerkgroep
oordwe t-Brabant
(www.vogelwerkgroepnwb.be)
De Boomklever - september 2007
83
.
lnseaen
.... .·''"'"'· , •S.,
Houtminnende kevers van het Dijleland
D
e
bosgebieden
van
het
Wat de soort zo zeldzaam maakt, is enerzijds zijn eis naar een warm microklimaat en ander
Dijleland herbergen twee im
zijds zijn zeer beperkte kolorusatiecapaciteit met
posante en zeldzame kevers die
vrouwtjes die hooguit een honderdtal meter ver
leven van dood hout: het Vliegend
(Lucanus cervus) en de Leder boktor (Prionus coriarius). Beiden zijn hert
vliegen en mannetjes die tot 1 km gaan. Daar komt dan nog eens bij dat de soort vaak een zeer lokaal voorkomen heeft. Ze komt bvb. slechts voor langs één holle weg of één bosrand van een heel boscomplex. Vele populaties in Vlaanderen
op Vlaams niveau zeldzaam, maar
blijken zeer klein te zijn en hebben zelfs niet elk
kennen nog belangrijke populaties
jaar volwassen kevers. De larven leven immers
in onze regio.
een 5-tal jaren in de grond waardoor er soms maar om de 5 jaar kevers zijn. Hierdoor komt de soort enkel nog voor op plaat-
Om de populaties van deze kevers beter te leren kennen, voert Arno Thomaes van het INBO al en kel jaren inventarisaties uit en afgelopen zomer tartte ook de
atuurstudiegroep Dijleland met
gerichte inventarisaties.
Het Vliegend Hert Het Vliegend hert is onze grootste keversoort. De larven leven van ondergronds dood hout. Dit hout kan van verschillende loofboomsoorten zijn zoal
Eik, Beuk, Kers en zelfs Robinia. Dit
hoev n geen ma sieve dode bomen te zijn, want zo werden er al populaties beschreven die zich voortplanten in poorwegbielzen en hakselhout. Bijna aan de noordgrens van zijn verspreidings gebi d gekom n, i hjj erg afhankelijk is van vol do nd warmte voor zijn ontwikkeling. Daarom komt de oorl bijna uitsluitend voor op zuid gexpo
erde hellingen in halfopen structuren die voldo nde licht doorlaten tot op de bodem. Zo komt de oorl voor in hoogslamboomgaarden, holl
wegen, talud en parken, maar niet in don k r g lot n beukenbo en. Om dez lfde reden gaal h l ook
leed
om leem- of zandbodems en
ni l om klei.
Mannetje Vliegend Hert, Watermaal-Bosvoorde, 2006. Foto Hans Roosen
De Booml<lever september 2007
84
...
'.'! ':�
...x"�·. , Ïnsêcten �
'i.:1:-
sen waar hij door de eeuwen heen steeds het ge
periode en dan nog niet eens elk jaar actief zijn,
schikte dode hout heeft weten te vinden. Dit is
is de trefkans bijzonder klein. Op 20 inventarisa
vaak in of in de buurt van grotere boscomplexen.
tieavonden in het Heverleebos vond Arno Tho maes vorig jaar slechts 1 maal een V liegend hert.
Het is niet eenvoudig om na te gaan of het Vlie
De bedoeling is om deze kever op te sporen door
gend hert in een bepaald gebied voorkomt. De
dat hij tijdens het vliegen een opvallend snorrend
adulte kevers zijn maar gedurende een korte pe
geluid maakt en ook bij het rondkruipen een dui
riode (juni-juli) te vinden. Ze zijn enkel 's nachts
delijk geritsel te horen is. Ook sapbomen -zeker
actief en vliegen enkel rond op warme avonden
bloedende Eiken zouden een onweerstaanbare
(voornamelijk tussen 21u en lu en met ook een
aantrekkingskracht uitoefenen- werden gericht
korte piek in de ochtend). De kevers komen
nagekeken. Vaak warmen de dieren zich eerst op
meestal pas uit de grond gekropen vanaf de
op asfalt, paden of onderaan boomstammen. Al
eerste echt warme dagen (dagtemperaturen van
ze vliegen, is dat vaak zeer hoog rond de boom
30°C en meer). Vanaf dan kan je ze gedurende
kruinen. Ze zijn dan ook het beste te zien langs
een tweetal weken 's avonds vinden: bij nacht
bosranden en open plekken.
temperaturen van 12°C worden ze actief en vanaf
16°C kunnen ze vliegen. Bij kleine populaties zo
In het Heverleebos werden dit jaar geen kevers
als in onze regio is het venster om de dieren aan
gevonden. Het Meerdaalwoud werd niet zo uit
te treffen dus heel kort: de piekactiviteit situeert
gebreid onderzocht, maar toch vond Arno Tho
zich tussen eind juni en de eerste 2 decades van
maes hier één exemplaar langs een zuidelijke
juli met uitschieters tot eind juli -uitzonderlijk be
bosrand op Waals grondgebied. Dé revelatie van
gin augustus.
dit jaar waren echter de talrijke waarnemingen uit het centrum van Overijse.
aast verschil
Dit jaar-waarschijnlijk ten gevolge van het warme
lende losse waarnemingen -tot in privé-tuinen
voorjaar- werden de dieren zo'n 2 weken vroeger
toe- werd daar dit jaar een nieuwe populatie van
dan normaal actief (begin juni). Maar door het
tientallen dieren ontdekt in een talud in een holle
kwakkelweer deze zomer, waren er slechts heel
weg in het volle dorpscentrum. Belangrijk om te
weinig echt zwoele zomeravonden met een goe
vermelden is dat eerdere controles van deze loca
de keveractiviteit.
tie tijdens voorgaande jaren geen waarnemingen
De bedoeling van de inventarisaties deze zomer
opleverden. Bovendien was er ook maar 1 avond
was om uit te testen of deze kevers aangetrokken
dit jaar dat de dieren echt massaal vlogen, nadien
zouden worden door licht. Voor tropische soor
beperkten de waarnemingen zich tot hooguit en
ten vliegend hert is dit immers dé manier om de
kele dieren.
kevers aan te trekken. Voor kleine populaties van
Ook in 2 andere zuidgerichte holle wegen in
onze inheemse soort is dit echter minder duide
Overijse bleken dit jaar enkele dieren aanwezig
lijk. In tuinen in de Londense stadsrand had dit
te zijn.
geen succes, maar hier kan de lichtvervuiling voor iets tussen zitten. Deze zomer hebben we in de
De gemeente werd hiervan op de hoogte g
vliegperiode door de ongunstige weersomstan
en door de bosgroep Dijle Geteland zullen broed
digheden slechts 1 maal met kwikdamplampen
hopen aangelegd worden om de dieren in de toe
kunnen werken en dan nog op een avond waarop
komst meer kansen te geven.
teld
de temperatuur eigenlijk te laag was. Het feit dat we toen geen dieren hebben waargenomen leert ons dus niet veel bij over het eventuele nut van
Lederboktor
deze techniek. Tijdens losse inventarisaties werden op zwoele zomeravonden verschillende potentieel goede ge bieden bezocht. Aangezien de populaties in onze regio klein lijken te zijn, slechts over een korte
De Lederboktor i
onze grootste boktor en met
zijn lengte van gemakkelijk 4 cm i hij e n indruk wekkende ver chijning. Al deze k ver norrend lang vliegt, kan het zelf lijken of je
m
t
n
lie
gend hert t maken hebt.
De Boomklever - september 2007
85
De larven van deze kever leven voornamelijk van
heeft veel langere voelsprieten die tot ver voorbij
ondergrond
het lichaam reiken. Tegenwoordig is hij in België
beukenhout. In Vlaanderen is het
een zeldzame kever. Het b lang van onze regio
en aangrenzende regio's echter uitgestorven.
i
Door het slechte weer kon een geplande inven
hier niet te onderschatten omdat zowel in het
Heverleebo
al
het Meerdaalwoud deze soort
tarisatie met kwiklampen in het Meerdaalwoud
nog vrij algemeen voorkomt zoals waarnemin
niet doorgaan. Daardoor hebben we niet kunnen
gen doorheen de jaren bewijzen. In andere grote
testen of deze soort op licht zou afkomen, maar in
beukenbo sen zoals het Zoniënwoud wordt deze
de rand van het Zoniënwoud zou deze soort soms
oort om onduidelijke redenen veel minder aan
toch gevangen worden tijdens nachtvlinderinven
getroffen.
tarisaties.
De piekvliegtijd van deze soort valt iets later dan het Vliegend hert, namelijk in de tweede helft van juli en de eer te decade van augustus. Dit jaar waren er opvallend veel waarnemingen van deze soort, zowel in het Heverleebos als in het Meer
Besluit
daalwoud. Vaak kunnen de kevers bij valavond
De afgelopen zomer voerde de Natuurstudie
aangetroffen worden op boomstammen terwijl
groep Dijleland in samenwerking met het INBO
ze zich proberen op te warmen alvorens weg te
voor het eerst gecombineerde nachtvlinder-ke
vliegen.
verinventarisaties uit.
D
De resultaten van de nachtvlinderinventarisatie
enige soort waarmee verwarring mogelijk is,
is de nauw verwante Heldenboktor. Deze soort
Mannetje Lederboktor, Foto Bruno Bergmans
86
De Boomklever -september 2007
zullen besproken worden in een apart artikel.
'J.':.
.�;·��,: Insecten
�
Wat de kevers betreft, valt op dat de Lederbok tor in onze grote bosgebieden nog vrij algemeen lijkt te zijn. Het Vliegend hert daarentegen lijkt heel plaat selijk én in kleine aantallen voor te komen. De vondsten in Overijse tonen echter aan dat in op het eerste gezicht marginale biotopen -een zon beschenen talud/holle weg met oude bomen ook grote aantallen kunnen voorkomen. In de toekomst kan het dan ook interessant zijn om specifiek oude zuid geëxposeerde holle wegen verder te onderzoeken. Daarnaast zullen ook geschikte plekken in de bosgebieden verder onderzocht worden. Om de trefkans te verhogen wordt er de komende jaren mogelijk ook geëxperimenteerd met een soort van lokaas om de dieren levend te vangen en zo een idee te krijgen over de populatiegrootte in een gebied. Het gaat dan om wijnvallen die een mengsel van gegiste rode wijn en banaan bevatten -met gaas erover gespannen zodat de kevers niet verdrinken-. Als deze hoog in een boom opgehangen worden zou dit de kevers uit
Oproep Alle waarnemingen van Vliegend hert en Le derboktor zijn welkom op onze maillijst (Dij levallei@yahoogroups.com) of rechtstreeks bij bruno.bergmans@scarlet.be.
Ook
meldingen
van potentieel interessante oude holle wegen zijn welkom. Het INBO is ook gestart met genetisch onder zoek naar het Vliegend hert om in samenwer king met Engelse onderzoekers de genetische variatie binnen België en Europa te onderzoe ken. Hiervoor is men op zoek naar vers verzamelde dode kevers. Bedoeling is dat je een dood ge
vonden kever zo snel mogelijk in 100% ethanol
bewaart. Als je een dode kever vindt, neem je best zo snel mogelijk contact op met Arno Tho maes op amo.thomaes@inbo.be.
Dankwoord
de omgeving aantrekken. Deze vallen moeten dan regelmatig gecontroleerd worden.
Ik dank Arno Thomaes van het I
Ook het opvolgen van de recent aangelegde
achtergrondinformatie die grotendeel
broedhopen opent interessante toekomstper
sis vormt voor dit artikel en voor de de kun
spectieven.
dige begeleiding van onze inventarisatie .
BO voor alle de ba
Ik dank de Houtvesterij Leuven die on de toe
Bruno Bergmans
stemming gaf deze inventarisaties uit te voe
bruno.bergmans@scarlet.be
ren. Ik dank ook alle deelnemers aan de inventari saties en alle waarnemers die hun waarnemin gen doorstuurden.
Referenties J. (2005). Een Lederboktor in Leef 33: 13. Fluyt, F. (2005). Vliegend Hert, Amba adeur van onze eikenbossen. De Boom.Klever 33:142143. Thomaes, A. & Vandekerkhove, K. (2005). Eco Lambrechts,
daal. De Boom.Klever
logie en verspreiding van het Vliegend hert in
Vrouwtje Lederboktor, Foto Bruno Bergmans
Vlaams-Brabant en Brussel. Brakona jaarboek
2004: 62-69.
De Boomklever - september 2007
87
· !
Visbestand op vijvers van de Dijlevallei gewikt en gewogen
S
inds enkele jaren leveren het Agentschap voor Natuur en
Bos en de Vrienden van Hever leebos en Meerdaalwoud belang rijke inspanningen om de grote voormalige
viskweekvijvers
van
de zuidelijke Dijlevallei herin te richten
tot
heldere
en
water
plantrijke plassen. Een belangrijk aandachtspunt bij het beheer, en bepalend voor het verschil tussen helder en troebel, is de samen stelling van het visbestand. Deze zomer bemonsterde het Instituut voor
Natuur- en
Bosonderzoek
het visbestand op alle grote plas sen, wat een heldere kijk op een troebele situatie opleverde ...
Vijverbeheer en opvolging In het themanummer 'Vijvers van de Dijle vallei' van de Boomklever (december 2006) werden de natuurdoelen, de inrichting en het beheer van de voormalige viskweekvijvers in d Dijlevallei uitgebreid toegelicht (Hendriks & De B ck r, 2006). Om de beoogde heldere, wat rplant nrijke pla n te realiser n, werd g opte rd voor een vijv rbeheer waarbij de vijv r om d vijf tot z v n jaar gedurende 35 maanden drooggezet worden. En rzijd be oogt m n met d droogzetting van de pla sen
88
De Boomklever - september 2007
de mineralisatie en inklinking van de sliblaag op de vijverbodem. Mineralisatie van de sliblaag leidt tot een verminderde nutriëntenbelasting in het vijversysteem. Inklinking zorgt ervoor dat waterplanten zich makkelijker kunnen vestigen, en dat bodemmateriaal minder snel in de water kolom wordt gesuspendeerd. Anderzijds, en zo mogelijk nog belangrijker (zeker bij het in beheer nemen van de vijvers), laat deze droogzetting toe om de vijvers af te vissen, met als doel het creëren van een even wichtig visbestand. De veelal hoge dominantie van planktivore vis (individuen kleiner dan 10 cm van bijna alle vissoorten) heeft namelijk tot gevolg dat de aanwezigheid van watervlooien, verantwoordelijk voor het onder controle hou den van de algengroei (Louette & Moreau, 2005), sterk wordt onderdrukt. De ermee vaak gepaard gaande aanwezigheid van bodemwoelende vis (voornamelijk grote Karper, Giebel en Brasem) verhoogt bovendien de kans op een troebele waterkolom door het in suspensie brengen van fijne bodemdeeltjes. Een bijkomende maatregel bij ecologisch vijverbeheer bestaat er dus in om het planktivore en bodemwoelende visbestand door gerichte afvissingen sterk terug te dringen, en piscivore vis te bepoten. Kleine Snoek (indi viduen kleiner dan 20 cm) is uitermate geschikt als predator, daar ze in staat zijn om een buiten sporige rekrutering van praktisch alle vissoorten te onderdrukken. Om de tot op heden uitgevoerde ingrepen op dit vlak te evalueren, en indien nodig gericht bij te sturen, bemonsterde het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek in augustus 2007 het visbestand in de grote voormalige viskweekvij vers van de zuidelijke Dijlevallei (foto 1). Deze opname kadert in een bredere meetcampagne, waarin het INBO de verschillende componenten van het aquatisch voedselweb opvolgt in de vij vers van Oud-Heverlee (OHN en OHZ), Lange rodevijver te Neerijse (NGB), het Grootbroek te Sint-Agatha-Rode (SAR) en de zuidelijke vijver
�-"t -
�·. t,1• :· .. \/" ".�," , 1ssen l "<:.. • •
Foto 1. De zuidelijke vijver van Oud-Heverlee in vogelperspectief juni 2006. (foto: Dé iré Vnnnutgnerden)
van Florival (FLO).
aast fysisch-chemische pa
elektrovi serij en dubbele
chietfuik n. Beid
rameters worden de waterplanten, fytoplank
methoden zijn aanvullend en geven informa
ton, zoöplankton alsook het visbestand peri
tie over respectievelijk de
odiek bemonsterd. Samen met de periodieke
de oeverzone (meestal jonge individu n) en het
inventarisaties en monitoring van libellen en
meer open water (met ook grotere individu n
watervogels door de Natuurstudiegroep Dijle
die vooral aanwezig zijn in de diepere tukken).
land, vormt dit een schat aan voor het beheer
Gevangen individuen werd n ged t rmineerd,
nuttige gegevens.
geteld, gemeten en terugg plaat t. Bijgevolg kon
Deze bijdrage gaat dieper in op de
amenstel
ling van de visgemeenschappen in de verschil
i gemeen chap in
een in chatting gemaakt worden van de gemeen schapsstructuur van het
i be tand.
stering in augustus 2007. Aansluitend worden
Ov r de ver chillende
ijv r
toekomstperspectieven voor het behalen van de
vi
beoogde heldere fase met uitgebreide aquati
d lijk
sche vegetaties toegelicht.
d
lende plassen, zoals vastgesteld bij de bemon
v r chillen in de aantall n vi
amen telling van h t vi b
vijver . H t huidige een
Visbestand
i b
tand tu
n en in en de
tand in OHZ vormt
choolvoorbeeld van een g
laagd b heer.
H t aandeel plankti or en bod mwo !end vi (vang t per
Het vi bestand werd in vier vijvers (OHZ, GB, SAR, FLO) bemon terd aan d
heen vverden 1-l
oort n waarg nom n (tabel 1). Er zijn dui
hand van
v n al i
enh id van in panning, w
het aantal indi idu n per fuik p r dag)
uit rmate laag ten
vijver ,
rg gc
n b
pzicht
van de and re
taat bovendi n bijna uit !uitend
De Boomklever - september 2007
89
Tabel l. Aangetroffen vissoorten in de vijvers van de Dijlevallei met aanduiding van het aantal gev�gen individuen p r fuik per dag, de datum vanaf wanneer de vijver werd gevuld na de laatste droogleggmg en _ afvi ing, al ook de densiteit (aantal dieren/ha) aan bepote Snoek (6 cm) na de vullmg.
Ge uld inds
NGB
SAR
voorjaar 2007
najaar 2004
najaar 2003
najaar 2005
-
100
70
30
-
Densiteit bepote Snoek Karper
Giebel
Rietvoorn
Blankvoorn
Zeelt
*
-
<IOcm
223
21,3
>IOcm
1
3,3
<IOcm
71,3
>lOcm
10,3
<IOcm
1,7
145
>lOcm
0,1
13
<IOcm
27
>IOcm
0,5
<IOcm
0,1
7,8
0,1
l
>!Ocm Blauwbandgrondel
< 8 cm
B rase m
<8cm
B11tervoorn
4cm
Tiendoomige stekelbaars
4cm
0,1
lonnebaar
<IOcm
6,5
Amerikaanse dwergmeerval
<!Sem
1,3
Baar
< 8 cm
Snoek
<50cm
Paling
< 50 cm
1
0,25 0,2
0,1 0,4
0,1
Totaal aantal
7,7
4,8
0,5
2,25
17,25
274,5
334,05
0,5
werd niet bemonsterd.
uit ecologi ch waard volle voorn, Bittervoorn
34
4,5
Kikkervis Stierkikker
H t vi be tand in OH
36 0,5
> 50cm
*
FLO
OHZ
OHN
oorten, zoal
Riet
de waterkolom echter troebel, wat hoge aantal
n Ze lt. Bovendien is er een
len planktivore vis suggereerde. Zoals verwacht,
b langrijke aanw zigh id van piscivore Snoek
werd het visbestand bij de bemonstering in au
di
gustus in belangrijke mate gedomineerd door
h t vi be tand controleert. Dit vertaalt zich in , n jaarrond h ldere vijver, waar vegetaties go d' kan
n krijgen zich t
ontwikkelen (foto
2). 1 ang rod vijv r v rk
rd tijd n het hele vooqaar en d, vro g 70m r van 2007 in d hel d 'r fas m l d aanw 1igh id van malbladige
fonl inkruid n >n Zannich llia. Vanaf juli w rd
De Boomklever - septemberf 2007
90
kleine individuen van Karper, Zeelt, Brasem en Blauwbandgrondel. Piscivore soorten zoals Snoek en grote Baars waren afwezig, wel wer den grote individuen van Paling
(80 cm en meer)
aangetroffen. Doordat deze vijver na het uit pro ductie nemen niet werd bepoot, is de samenstel ling van de visgemeenschap het gevolg van een
- ---
--- -
Foto 2. De zuidelijke vijver van Oud-Heverlee in heldere fase met een uitgebreide nanwe zigheid van waterplanten (hier Kikkerbeet), augustus 2007. (foto: Gerald Louette)
ongecontroleerde voortplanting van ongeoogste
gischerwijze werd hier g
individuen, zonder de structurerende predatie
met uitzondering van Paling die zich blijkbaar
van Snoek.
toch kan handhav n in d z
Het visbestand in de grote plas van het Groot
digheden. Door de afwezigh id van
broek wordt gekenmerkt door een hoge aan
vi gemeenschap i
wezigheid van kleine individuen van Giebel,
Het dik pakket organi ch mat riaal laat even
Rietvoorn, Blauwbandgrondel, Karper en Blank
wel geen vestiging van waterplanten toe.
n vi
aangetroffen, tr m
om tan n echt
het wat r jaarrond h lder.
voorn. Ondanks de bepoting met Snoek in 2005
In de noordelijke vijver van Oud-Hev rl
kon de visgemeenschap kennelijk niet onder con
geen visbemon tering uitge o rd omwille van
trole gehouden worden. Een gevolg hiervan was
de z
r recente vulling ( oorjaar 2007) van de
dat de vijver in de periode juni-juli 2007, of min
pla .
a het vollopen ontwikk id n zich hi r
der dan twee jaar na het hervullen van de vijver
dez
in de zomer van 2005, omgeslaan i naar de troe
smalbladige fonteinkruiden en Zannich llia in
bele fase (foto 3). Oorzaken van dit snelle 'verval'
e n h ld r
van de vijver, kunnen zowel de verbinding met
bij controle in augu tu
de Marbaise zijn, die voor een con tante instroom
pla v
van nutriënten en vis zorgt, al
Sam nvatt nd kunnen d
het slecht aan
slaan van kleine Snoek bij b poting.
zomer uitge trekte
l
waterkolom. d
g tati
werd
van Chara,
reemd g no g wa wat rkolom in deze
r troebel...
! n ng m
n chap
er
billen in aantal
tru tuur tu
nd
vijver
De zuidelijke vijver van Florival b vindt zich al
t ruggebracht word n op de voormalige vi�-
jaren in een moerasfa
kw ekacti iteit n (Karp r,
met een dikk
laag af
ge torven organisch mat riaal op de bodem. Dit
g
er
loni ati
· ·
rt een laag zuur tofg halt
in h t wat r. Lo-
n
ht
Ji bel �n Zeelt), op
b poting n ( noek)
n natuurlijk
anuit ink m nde gra ht n of
De Boomklever - se ptember
ko
bcc1'.je .
2007
91
Toto 3: A n11zicht van het troebel water in het Grootbroek in augustus 2007, twee jaar na de drooglegging _ r11 nfv1 s111g. (foto: Gerald Louette) (voorheen enkel in SAR), wat de opmars van de
Toekomstperspectieven Een go d v rd r
soort in de zuidelijke Dijlevallei bevestigt. Ook
cologi ch vijverbeheer biedt
1eker per pecti v n voor een hoge natuurwaar de van d
vijv r
van de zuid lijk
Dijlevallei.
Hel belang van Snoek bij dit beheer is van on c,chalbar
d
waarde zoal
resultaten in
HZ
aanlon n. Een vergelijking van de re uitaten van
1 lZ en
AR, lijkt er op l
wijzen dat het
geï50J erd 1ijn l n opzichte van oppervlakte n OH
wal 'raanvo r (Loal het g val in OHZ in mindere mal b 'houd in d
h Id r
1 n v 'rbonden c,
GB) d
ook
fa
,
kan en op het
gun lig beïnvloedt.
l m n zoal SAR, zull n bijko
mende ingr ,p >n nood1ak lijk zijn om
n suc
c ''>vol r 'c,ullaal l � b hal n ( an r n inkomende walerljec,, b 'perk n migrali B11 h 'l beheer di nl l v n
van grot d
nodig
vis). aandacht
b ''>le 'd l' word 'n aan de aanw 1igheid van mva<,1 've ni >l-inheem ·oorl n. Tijd n d
hier kan de aanwezigheid van geschikte predato ren (grote Baars, Snoek) in het vijversysteem, de aantallen van deze exoot onder controle brengen.
Dankwoord De bemonstering van het visbestand was mogelijk dankzij de hulp van Yves Jacobs, Seth Martens en Jo Packet.
Referenties Hendriks, J. & De Becker, P. 2006.
atuurdoelen,
inrichting en beheer van de voormalige viskweekvijvers in de zuidelijke Dijlevallei. De Boomklever 34: 123-131. Lou tt , G. & Moreau, K. 2005. De watervlooien fauna van d
zuidelijke Dijlevallei. De Boomkle
ver 33: 11-14.
·
\
l'>bemonc,l 'ring w rden kikk rvi ·j
Am<.>nkaanc,e
van de
l1 'rkikk 'r waarg nom n in
B
Gerald Louette In tituul voor
atuur- en Bo onderzo k
g raid.Jou tl (alinbo.be
92
D
Boomklever - september 2007
Eikelmuizen in het Dijleland vroeger en nu...
1
n navolging van de 'oproep naar
den) in de jaren '60- '65 als 'algemeen in de hout
eikelmuiswaarnemingen'
kanten' beschreven waarbij ze som
die in
het vorige nummer van de Boom klever verscheen, proberen we in dit artikel een overzicht te schet sen van historische, en tevens meer recente verspreidingsgegevens van Eikelmuizen (Eliomys quercinus) in het Dijleland en ruime omgeving.
in oud
relnesten in meidoorns werden teruggevonden. In de literatuur wordt ook wel beschreven dat lijster- en merelnesten vaak worden voorzien van een kap, en binnenin gevoerd worden met zacht materiaal. Op de voorgaande locatie werden Ei kelmuizen toen zelfs geschoten. Begin jaren '70 werden op een andere locatie te Meldert jaarlijks tot 20 (!) Eikelmuizen gevangen in perzikbom n. Tot halverwege de jaren '70 werden op een land goed ten NW van Bertembo (Bertem), langsheen de rand van het Heverleebos (Bland n en Hever lee), en in het Vuilenbos en Molen teenbo
Door de verborgen levenswijze van de Eikelmuis dienen de verspreidingsgegevens steeds met eni ge voorzichtigheid geïnterpreteerd te worden. Deze diertjes worden namelijk zeer weinig waar genomen: ze zijn vooral 's nachts actief en daar
me
(Bier
beek) jaarlijks Eikelmuizen aangetroffen in (me zen-)nestkasten. Op sommige van boven taande locaties werden de diertje
om ook gedood.
Ook braakbalond rzoek 1 verde enkele intere -
naast houden ze ook een winterslaap van oktober tot (eind) april! Vaak heeft een waarneming dan ook betrekking op een door de kat gevangen diertje, of een slapend exemplaar dat aangetrof fen wordt bij de nestcontrole van een mezen.kastje. Naast hun hoofdzakelijk dierlijk dieet (insecten, slakken, eieren, kleine zoogdieren, enz.), durven ze ook wel eens fruit, noten e.d. te verorbe ren. Hun favoriete biotoop bestaat uit loofbossen, natuurrijke tuinen, boom gaarden, parken, houtkanten, enz. Ge lukkig zijn ze niet mensenschuw, en vindt men ze soms zelfs op zolders, in schuurtjes en in nestkasten, waar ze ook hun winterslaap kunnen houden. Oudere waarnemingen uit de jaren '60 en '70 maken soms gewag van nog vrij goede aantallen Eikelmuizen op som mige locaties. Zo werd de Eikelmuis in de omgeving van Meldert (Ho gaar-
Adulte Eikel11111i (Elio111y q11erci1111 ), die bij rlnkwcrkc11 sn111c11 111ct een ne t vn11 4 jon e11 gevo11de11 werd (begi11 juli 2007, 0111gez i11g Pnrkdnl laa11 Heverlee). (jota ]ol1n11 Kerkhof)
De Boomklever - september 2007
93
··.:�· � �.... .�..���oogdieren :.t:!
.•..
op. Onderzochte braakballen
waargenomen. Op diezelfde plek werd soms
van Ran uil (Bremberg Haasrode; 1976), Kerk uil (Meldert; 1977) en nog een Kerkuil (Haas
zelfs een Eikelmuis aangetroffen rond een voe
ant
g geven
rod ; 1991) leverden respectievelijk 1, 2, en 3 Eik )muizen op.
dersilo met nootjes die er in de tuin voor de plaatselijke avifauna werd opgehangen. Andere
interessante
waarnemingen
werden
gedaan te Ottenburg (Huldenberg; zichtwaar De jar n '80 worden gekenmerkt door heel wat
neming in een huis; 2000), Oud-Heverlee (lex;
mind r waarnemingen - zonder hier verder
2001), Bierbeek (dood exemplaar t.h.v. de Kwak
al te veel conclusies uit te kunnen trekken. In
kelbosstraat; september 2001). Ook in de om
' 5 werd te Vossem (Tervuren) een wintersla
geving van de Dorpsstraat te Meerbeek (Kor
p nde Eikelmuis aangetroffen in het afgesloten
tenberg) werden tussen 1980 en 2000 regelma
gedeelte van een bijenkorf, terwijl in '89 een
tig Eikelmuizen waargenomen in een tuin, in
auditieve waarneming werd gedaan van een
nestkasten en op zolder. Daarna leken ze hier
Eik !mui
verdwenen te zijn. In Honsem (Boutersem) wer
in een verlaten weekendverblijf ter
den tot 2000 regelmatig Eikelmuizen gevonden
hoogte van de Hellegracht te Bertem.
in nestkasten. Nadien werden deze nestkasten In de jaren ' 90 werden weer meer waarnemin
minder gecontroleerd.
rd. Een zichtwaarneming van een
In 2006 werd een zichtwaarneming in Tourin
xemplaar te Honsem (Bouter em; juli 1992) en
nes-la-Grosse, en een mogelijk nest in Wezem
g n genot
voorlopig een laatste (zicht-)waarneming uit
beek-Oppem doorgegeven.
Meldert (Hoegaarden; juli 1995).
De meest recente waarnemingen
(naast ho
2 slapende
ger vermelde uit Overijse; 2007) van Eikelmuis
Eikelmuizen gevonden in mezennestkastjes in
werden gedaan in de omgeving van de Blauw
h t 'Paardenwater' te Overijse/Hoeilaart en in
schuurhoeve te Bierbeek waar Eikelmuizen al
augu tu 2001 werd er hier nog een nest gevon
zeker waargenomen worden sinds de jaren ' 90,
d n in een vogelnestkast. Een andere waarne
en ook nu komen ze er nog voor. Daarnaast was
ming die bij deze populatie in de Ijsevallei kan
2007 goed voor heel wat waarnemingen uit de
aan luiten is de recente vondst van een dode
omgeving van de Parkdallaan te Heverlee (Leu
Eikelmui
ven) waar het startschot werd gegeven met een
p 2 mei 1998 werden min ten
van d
( lachtoffer van kat) in de omgeving
'Tuindelle' te Overijse in 2007.
Eikelmuis die werd aangebracht door een kat
Ook de Laanvallei tussen Tombeek en Terlanen
op 28 april. Begin juli werd er bij dakwerken op
(Ov rijse) herbergt misschien nog een populatie
deze plek een nest ontdekt met 4 volgroeide jon
Eikelmuis. Op 25 mei1999 werden hier 's nachts
gen en 1 adult dier. Het nest werd gevonden in
Eikelmuizen gehoord in de buurt van enkele
de dakisolatie (of wat er van over bleef. ..). Zo
hoog tamfruitbomen in een bosrijke omgeving.
wel de adult als de 4 jongen werden in een doos
Op 26 juni van dat jaar werd er een dood exem
met wat schaafsel gestopt, waarna werd vast
plaar gevonden in het bos dat hierop aansloot.
gesteld dat 1 van de jongen dood was (stress?)
In diezelfde periode werd in de buurt nog een
en blijkbaar werd aangevreten door de andere
jong dier gevonden dat het slachtoffer was ge
exemplaren. Opvallend was ook dat de jongen
word n van een kat. Ook in augustu 2002 wer
zich onder het schaafsel verstopten. Er werden
d n nog Eikelmuizen op d ze locatie gehoord
enkele foto's genomen en de dieren werden in
n voorlopig betreft de laatste melding een dier
de onmiddellijke buurt weer losgelaten. T ijdens
dat op 5 augu lus 2003 rond twee uur 's nachts
de eer te week van september werden hier nog 2
aan het roepen wa . Ge prekken met de buren
dode Eikelmuizen gevonden: 1 exemplaar werd
1 v rd n nog
aangedragen door de kat, en een ander dier
n hi torische waarneming op
van
n wint r lapend dier uit de jaren ' 80, wat aantoont dat d oorl hier al g ruime tijd voor
werd door de buren in de tuin gevonden.
komt. Ook iets verder in de Laanvall i werden in d jar n '90, lot zelf e n paar jaar g leden
Al d
g 'regeld wint
94
r
lap nd
di r n in n
De Boomklever -september 2007
tka tjes
voorgaande waarnemingen tonen aan dat
het waarn men van Eikelmuizen vaak op heel wal to val en geluk berust. Daarnaast i het op-
-
Jonge Eikelmuis (Eliomys quercinus) die samen met een adult en drie an dere jongen bij dakwerken gevonden werd (begin juli 2007, omgeving Park dallaan Heverlee). (foto Johan Kerkhofs)
merkelijk dat men deze diertjes op heel wat plek
Dankwoord
ken in het Dijleland kan verwachten: vaak in de buurt van (grote) boscomplexen, boomgaarden en spoorwegbermen, maar ook in stadstuintjes enz. Het valt ook op dat meerdere waarnemingen door het controleren van nestkasten (vaak voor het ringen van vogels) werden gedaan en dat het de moeite kan lonen om nestkasten in het vroege voorjaar eens na te kijken op hun aanwezigheid. Hierbij dient steeds rekening gehouden te wor den met het feit dat Eikelmuizen beschermd zijn en dus niet verstoord mogen worden! En nu . .. verder op zoek!
Met dank aan d
provincie Vlaam -Brabant en
Natuurpunt (Joeri Corten
- joeri.corten @na
tuurpunt.be ) voor het reali er n van het Eikel muisproject en het ver trekken van de gegeven uit de databa e. En dank aan alle men en die in het verleden reed waarnemingen doorgestuurd hebben zodat dit overzicht tot tand kon komen. Hans Roosen
roo enhans@yahoo.com
Waarnemingen uit het Dijleland worden bij voor keur doorgestuurd naar roosenhan @yahoo.com
De Boomklever -september 2007
95
Opmerkelijke vogelwaarnemingen in de Dijlevallei en omgeving, juni - augustus 2007
D
it overzicht
van
opmerke
lijke en interessante vogel
werd ook slechts één keer een Woudaap waar genomen. Tussen de andere zomerwaarnemin gen vinden we leuke soorten als Krooneend, de
Dijlevallei
onvermijdelijke Grote Zilverreigers, Roerdomp,
beslaat voornamelijk de periode
terug, terwijl enkele Ooievaars, Zwarte Wou
juni - augustus 2007. De bestreken
wen en een Witwangstern eerder bij het voor
waarnemingen
in
de
regio omvat de gemeenten Kor tenberg, Herent, Bertem, Leuven, Oud-Heverlee, Huldenberg, Over
Visarend, Slechtvalk, Kleine Plevier en Visdief
jaar aanleunden. Het intredende najaar liet zich tijdens de behandelde periode onder meer op merken aan de hand van soorten als Smient, Ge oorde Fuut, Purperreiger, Kleine Zilverreiger, Ooievaar, Zwarte Ooievaar, Lepelaar, de drie
ijse, Tervuren en de aangrenzende
klassieke kiekendieven, Visarend, Slechtvalk,
gebieden. De volgende rubriek zal
Morinelplevier, enkele andere steltlopersoorten,
de periode september - novem
Tapuit, Europese Kanarie en Kruisbek.
Zwarte Stern, Duinpieper, Boompieper, Paapje,
ber 2007 omvatten. Waarnemin gen worden voor
1 0 december
2006 verwacht bij Kelle Moreau, Korenbloemlaan 5, 305 2 Blanden, 0486/ l 2.58. 77,
kelle.moreau@
Waarnemingen van onder meer Knobbelzwaan, Krakeend, Slobeend, Tafeleend, Kuifeend, Pa trijs, Dodaars, Fuut, Aalscholver, Blauwe Rei ger, Havik, Waterral, Kievit, Houtsnip, Kleine Mantelmeeuw, Koekoek, alle uilen, Gierzwa luw, Ijsvogel, Zwarte Specht, Groene Specht,
gmail.com.
Middelste Bonte Specht, Kleine Bonte Specht, Veldleeuwerik, alle zwaluwen, Gele Kwikstaart,
De zomer van 2007 had best wel wat leuke vo
Grote Gele
gels voor on in petto, met de eerste Vale Gieren
Roodstaart, Sprinkhaanzanger, Bosrietzanger,
voor het Dijleland ongetwijfeld als meest bijzon
Fitis, Vuurgoudhaan, Glanskop, Matkop, Kuif
dere waarneming. Op het vlak van de broedvo gels vermelden we onder meer broedgevallen van Berg end, Zomertaling,
Wespendief en
Roodbor ttapuit, en broedindicerende waarne mingen van bijvoorbeeld Kwartel, Zomertortel en Wiel waal. Minder goed nieuws kwam er vooral van de akkervogels (met dramati che si tuatie voor Gra pieper en Grauwe Gors), en er
96
De Boomklever - september 2007
Kwikstaart,
Blauwborst,
Zwarte
mees, Zwarte Mees, Ringmus, Putter, Kneu, Goudvink, Appelvink, Geelgors, Rietgors en alle exoten werden niet in dit verslag opgeno men maar wel verwerkt. Hetzelfde geldt voor ongedeterrnineerde zilverreigers, wulpen en andere steltlopers. Ook meldingen van telkens een mogelijke Zwarte Wouw en een mogelijke Kwartelkoning werden niet weerhouden.
Gebiedsafkortingen:
8 ex. op 29/07 (F. Fluyt, L. Hendrickx).
WLS=Wilsele/Vijvers Bellefroid,AVP=Heverlee/ Abdij van Park, ZW = Oud-Heverlee/Zoete Wa ters, OHN = Oud-Heverlee/N, OHZ = Oud-He verlee/Z, Oppem= weilanden tussen Bogaerden straat (Oud-Heverlee - Korbeek-Dijle) en NGB, NGB =Neerijse/Grote Bron (deel Doode Bemde), NKV = Neerijse/Kliniekvijvers (deel Doode Bem de) en SAR=Sint-Agatha-Rode/Grootbroek, SJW =Sint-Joris-Weert, Flo=Florival.
Krooneend Netta ruft.na 20/06
1 ad m te Basse Wavre (B. Nef)
Kwartel Coturnix coturnix In de eerste helft van juni werd tweemaal mel ding
gemaakt
van
's
nachts
overtrekkende
Kwartels : op 9/06 2 ex. over Blanden/Koren bloemlaan (K. Moreau) en op 14/06 1 ex. over Leuven/Parkpoort (B. Creemers). De periode
Bergeend Tadorna tadorna Alle waarnemingen: 01/06
2 ex. te OHN (M. Walravens)
16/06 & 01/07
2 ad+ 4 juv te NGB (J. Nysten,
L. Hendrickx) 07/07
1 juv te NKV (K. Moreau, L. Hendrickx)
Smient Anas penelope 05/07
2 ex. te OHN (S. Horemans,M. Tomballe)
8, 16, 26 en 27/08 3, 4, 4 & 5 ex. te OHN (E. Toor man, B. Nef, J. Rutten, L. Hendrickx) 16/08
1 ex. te NGB (B. Nef)
Wintertaling Anas crecca Er werden telkens twee juni- (1v te OHN op 1/06 - M. Walravens; 2 ex. te AVP op 8/06 - B. Cree mers) en twee juliwaarnemingen (2 ex. te SAR op 15/07 - F. Fluyt; 3 ex. te OHN op 17/07 - K. Moreau). Vanaf 12/08 werden verspreid over de Dijlevallei terug kleine groepjes waargenomen (9 waarnemingen; versch. waarn.) met maxima van resp. 22 en 28 ex. te OHN op 16 en 26/08 (B. Nef, J. Rutten).
Zomertaling Anas querquedula
juni-juli was verder goed voor waarnemingen te Huldenberg/Kaalheide (1 ex. op 13/06; K. Berwaerts), Vossem (1 ex. op 17/06; A. Smets), Huldenberg/Vossekouter (1 zp op 18/06; K. Ber waerts),Erps/Dorenveld (resp. 1zp,1zp,1 zp en 3 zp op 18/06, 22/06, 2/07 en 13/07; L. Vervoort, E. L' Amiral, A. Smets e.a.), Neerijse/ plateau (1 zp op 20/06; W. Desmet, B. Wuyts), Loonbeek/ plateau (1 zp op 24/06; F. Fluyt), Korbeek-Dijle/ plateau (2 zp op 2/07; S. Horemans), Haasrode/ zandgroeve (1 zp op 8/07; K. Moreau), Bierbeek/ plateau (1 zp op 9/07; K. Moreau), Huldenberg/ plateau (1 zp op 9/07; J. Verroken,K. Moreau, L. Vanden Wyngaert e.a.), Bierbeek/Krijkelberg (1 zp op 15/07; J. Cuppens) en Leefdaal/plateau (1 zp op 26/07; M. Schurmans). Op 22/08 werden te Leefdaal nog 2 ex. gezien (M. Hens, B. Berg mans, B. Vercoutere e.a.).
Geoorde Fuut Podiceps nigricollis 4-5/08
2 juv te SAR (L. Hendrickx)
13/08
1 ex. te NGB (F. Fluyt)
Purperreiger Ardea purpurea 3, 6, 7 & 10/08
W. Desmet, L. Hendrickx, C. Carels,
Voor de periode van 1 juni tot 17 juli 2007 werden 8 waarnemingen van Zomertalingen ontvangen vanuit de Dijlevallei. Te OHN werden resp. lm eclips, 1 v en lmlv eclips gezien op 1/06, 18/06 en 17/07 (M. Walravens, W. Desmet, K. Moreau), te NKV resp. 2m en lm op 9 en 10/06 (A. Verbo ven, J. Nysten) en te SAR resp. lmlv eclips op 12/06 (M. Walravens) en 3 juv op 13/07 (J. Rutten). Hiermee werd voor het tweede opeenvolgende jaar broedbewijs geleverd te SAR. Tussen 18/07 en 11/08 werden Zomertalingen vervolgens en kel nog te SAR waargenomen (11 waarnemingen, versch. waarn.), met als maxima 11 ex. op 18/07 en
1 juv te SAR (F. Fluyt,
B. Wuyts, M. Schurmans) 26/08
1 juv te OHZ (J. Rutten)
Grote Zilverreiger Casmerodiu albus Grote Zilverreigers konden tijdens de volledige zomer van 2007 aangetroffen worden in het Dijleland, er werden voor de drie behandelde maanden in totaal 84 waarnemingen van deze soort ontvangen (versch. waarn.)! Deze waren bijna uitsluitend afkomstig van SAR. In juni (20 waarnemingen) verbeef hier 1 ex. op 5/06 (
., met enkel 2
. Ryckeboer), maar vanaf juli (28
De Boomklever -september 2007
97
waarnemingen) namen de aantallen snel toe tot een ma imum van 7 ex. op 25/07 (B. ef e.a.). In (29 waarnemingen) zaten er maximaal . te SAR op 6 en 26/08 (L. Hendrickx, W. Des
augu tu 5
Ooievaar over Leuven oostwaarts onze regio uit (LP Arnhem). Juli bracht één waarneming van een ex. naar N over Erps/Dorenveld op 2/07 (A. Smets). Eind augustus overnachtten er dan weer Ooie
m t). Buiten SAR werd de soort enkel waargeno men te ZW (5 ex. op 30/07; W. Desmet), te OHN
vaars in het Leuvense, namelijk van 21 op 22/08:
(re p. 2, 3 en 1 ex. op 4, 6 en 27/08; F. Fluyt, W.
11 ex. op de verlichtingspalen langs de E40 ter
met, L. Hendrickx, E. Malfait) en te Pécrot
hoogte van de afrit Haasrode (P. Collaerts, K.
op 23/08; M. Walravens). Aangezien de
Moreau, L. De Schampelaere e.a.) en 3 ex. even
waarnemingen van 5 ex. te SAR en 3 ex. te OHN
eens op verlichtingspalen langs de Koning Bou
imultaan gebeurden verbleven er toen
dewijnlaan te Heverlee (E. Macquoy, E. Malfait).
ook nog minsten 8 Grote Zilverreigers in het Dij
Eerder was op 21/08 een ex. over Leuven/station
leland.
gevlogen (B. Vandermaesen). Op 22/08 vlogen 's
D
(1 e . op 6/0
avonds weer 3 ex. over Heverlee/De Croylaan (J.
Kleine Zilverreiger Egretta garzetta 09-14/07 1 ex. te SAR (J.
ysten, W. Desmet,
01/0
1 ex. te SAR (S. D'Hont)
03/0
1 ex. te
lee/
Langestaart (W. Desmet)
06/0
3 ad+ 1 juv te OH
2 /O
1 x. te
TGB en nadien 1 ex. te Hever(L. Hendrickx)
K V (L. Hendrickx)
Woudaap Ixobrychus minutus Hoew 1 verschillende waarnemers eind mei - be gin juni 2007 vruchteloos de rietkragen van AVP af p urden in de hoop hier voor het 6e opeenvol gende jaar de Woudaap te kunnen waarnemen, nog d
atuurpunt Vogellijn dan toch
waarneming van een ex. tussen 4 en 8/06
doorgegeven (F. Walterus).
Roerdomp Botaurus stel/aris 6, 9, 11 & 12/08
1 ex. te SAR (L. Hendrickx,
H. Roo en, J. Rutten, M. Walravens e.a.) 26/08
J ex. te OHZ (J. Rutten)
Ooievaar Ciconia ciconia Op 12/06 werden in de late namiddag 3 Ooievaars aangetroffen lang
langs de Koning Boudewijnlaan op voor hun tweede nacht (G. Bleys).
S. D'Hont e.v.a.)
werd er via de
Menten), en even later maakten 2 hiervan zich
de Hertogtraat te Heverlee
thv de legerkazerne (L. Van Hellemont). Mogelijk wa het ex. dat dezelfde avond over de Sportoase vloog (Y. Vanden Bosch) één van deze drie. In de
Zwarte Ooievaar Ciconia nigra 06/08
6 ex. Z te Kessel-Lo/Eeuwfeeststraat (F. Lerouge)
07/08
2 ex. Z te Haasrode/industrieterrein (J. Kempeneers)
Lepelaar Platalea leucorodia 12-15/07 1 juv te SAR (J. Nysten, K. Moreau, M. Walravens e.v.a.) 18-30/07 2 juv te SAR (F. Fluyt, L. Desmet, L. Hendrickx e.v.a.)
Wespendief Pernis apivorus Wespendieven
waren
deze
keer
goed
voor
58 waarnemingen op 3 maanden tijd (versch. waarn.). Op meerdere plaatsen werden balts en waarschijnlijke broedgevallen vastgesteld, maar de enige nestvondst gebeurde te Bierbeek/pla teau, waar het broedgeval overigens mislukte (K. Moreau). Een 20-tal waarnemingen had be trekking op overtrekkende Wespendieven in au gustus (versch. waam.), met een absolute topdag op 23/08. Op die datum vlogen op minder dan twee uur tijd namelijk maar liefst 107 ex. naar Z over Wilsele/Dijledijk (S. D'Hont), en eerder
ocht nd van 13/06 was nog teeds één ex. aanwe zig lang de Hertogstraat (L. Van Hellemont), en
op de dag werd er ook al een groep van 31 ex.
' avond zat waar chijnlijk ditzelfde ex. in de vel den tu en AVP en de Tivolistraat (E. Macquoy,
T. Verbeeck). Andere data met mooie Wespen
M. Joncker , W. Gou sey e.a.). Ook bij het eerste
ocht ndlicht van 14/06 werd hij hier nog waarge nom n, maar kort daarna vloog deze Heverleese
98
De Boomklever - september 2007
gezien te Bierbeek/ plateau (J. Vanautgaerden, dieventrek waren 18/08 (15 ex. over Pécrot; M. Walraven ), 24/08 (weer 15 ex. over Pécrot - M. Walravens, en min. 28 ex. Z over Leefdaal/pla-
teau - S. Bouillon, K. Moreau). Zwarte Wouw Milvus migrans 04/06
1 ex. tpl, dan Z te Leefdaal/Duivendelle (A. Smets)
23/06
1 ex. jagend te Huldenberg/plateau (F. F luyt)
Met zes augustuswaarnemingen was het najaar van 2007 erg goed voor Blauwe Kiekendieven in het Dijleland. Als eerste ex. verscheen een vroeg ad vrouwtje op 14/08 te Leefdaal/ plateau (B. L'Homme), waar ook op 16/08 een (of hetzelfde) vrouwtje werd gezien (M. Hens e.a.).
Bruine Kiekendief Circus aeruginosus Er werd één juniwaamemingen van een Bruine Kiekendief ontvangen, namelijk een vrouwtje op 30/06 te SAR (J.
Blauwe Kiekendief Circus cyaneus
ysten). De volgende waarne
ming vond ook hier plaats, en had betrekking op een vrouwtje op 6/08 (W. Desmet). Vanaf 12 au gustus verschenen Bruine Kiekendieven dan goed in onze regio, met 24 waarnemingen van in totaal 31 ex. (versch. waarn.; mogelijk dubbeltellingen). Slechts drie keer ging het hierbij om langstrek kende ex ..
adien
volgden nog een ad vrouwtje te Heverlee/Lan gestaart op 17/08 (W.Desmet) en resp. 2 juv, 1 juv en 1 v-type te Leefdaal/plateau op 20, 26 en 27/08 (M. Schurmans, M. Hens, S. Bouillon). Grauwe Kiekendief Circus pygargus 01/07
1 2e kj ter plaatse te Erp /Dorenveld (A. Smets)
17/08
1 juv kort ter plaat e te Erps/Doren
veld
(A. Smets)
19/08
1 juv ter plaatse te Leefdaal/plateau (M. Hens)
23/08
1 ad m Z te Heverlee/LUDIT (F. Van de Meutter)
+
1 ad m t r plaat e te Leef
daal/ plateau (M. Schurman ) 26/08
1 juv Z te Leefdaal/plateau (A. Smets)
Vale Gier Gyps fulvus De grote Vale Gieren-influx die in grote delen van V laanderen furore maakte ging in het Leu vense bijna onopgemerkt voorbij. Enkel op 19/06 werden 3 ex. naar ZW gezien boven Leuven/cen trum (R. Evens), en even later kon nog 1 ex. hier van worden opgepikt boven ZW (B. Mulkens). Het gaat hier om een nieuwe oort voor het Dij leland!
Visarend Pandion haliaetus 2007 bracht enkele juliwaarnemingen van V is arenden met zich mee: te OH (mee tal OH T) werd telkens een ex. (verm. ju ) gezien op ï, 9, 11 & 12/07 (J. Rutten, W. Mae , W. De met e.a.), met hetzelfde ex. op 11/07 ook te
GB (J.
Ty -
ten), en op 25-26/07 joeg een e . te SAR (M. Van den Eynde e.a.). In augu tu werden enkel trek kende ex. genoteerd, met op 10/0
1 ex. Z te SAR
(W. Desmet, B. Wuyts), op 23/0
1 e . Z te W il
sele/Dijledijk (S. D 'Hont) en op 24/0 Volwassen Lepelaar in zomerkleed... dit is dus niet
3
e
. Z te
Pécrot (M. Walraven ).
het exemplaar dat in juli 2007 te Sint-Agatha-Rode verbleef! Foto André Verboven
-
De Boomklever - september 2007
99
24/07
2 ex. over Bertem/plateau (P. Moysons)
periode maar
09/08
1 ex. W te Wilsele-P utkapel(S. D'Hont)
li f t 91 waarn mingen van Boomvalken ont
25/08
1 ex. Z te Leefdaal/plateau (K. Moreau)
vangen uit regio Leuven (versch. waarn.), waarvan d overgrote meerderh id uit de Dij
30/08
1 ex. tpl te Leefdaal/plateau(F. F luyt)
] vall i kwam. De maximumconc ntratie be
Regenwulp Numenius phaeopus 25 à 30 ex. ZW te Bierbeek(H. Blockx) 24/07
Boomvalk Fa/co ubbuteo oor de behandeld
rden
Er '
dro g telken
e . op 4/06, 15/06 en 25/07
(I.
el,M. Walraven e.a.). Er werden vooralsnog
25/07
de Meutter)
n broedb wijzen geleverd.
g
06/08
Er w rd n voor de zomermaanden van 2007 14 waarn ming n van SI chtvalken ontvan g n vanuit regio Leuven. Het ging om 1 juv L uv n/Van Waeyenberghlaan op 2/06 (B.
B rgman ),1 ex. t
AVP op 16/06 (R. Aerts), 1
. t L uven/Di
t eve t op 1 /07(M. Boyen),
1
AR op 25/07(Anonymu /SAR-kast),1
.t
.t L u
n/Ladeuzeplein op 31/07(F. Van de
M utl r),1 ex. te OH 1e . t
op
/O (E. Toorman),
Leefdaal/plateau op 16,21, 24 en 30/08
Zwarte Ruiter Tringa erythropus 30/08
taart op17 & 21/08 (W. De met, K. El Ou
adi)
n 1 juv te Erp /Dorenveld op 21/08 (A.
10/07
1 ex. te OHN(W. Desmet)
29/07
45 à 50 ex. Z te SAR(F. F luyt)
Groenpootruiter Tringa nebularia 11/08
1 e . te Kes el-Lo/Smid
06/06
3 juv te Heverlee/Langestaart (W. Desmet),1 ex. te SAR
(J. Rutten),
1 ex. te OHZ(F. F luyt e.a.) 13/08
min. 2 ex. aud te Heverlee/Langestaart (F. Van de Meutter)
m t ).
Kleine Plevier Charadriu dubius
1 ex. kort tpl te NKV (F. Fluyt)
Tureluur Tringa totanus
(F. Flu t, K. Moreau), 1 ex. te Heverlee/Lan g
1 ex. over te SAR(W. Desmet, L. Hendrickx)
Slechtvalk Fa/co peregrinus
t
5 ex. Z te Heverlee/Langestaart (F. Van
Witgat Tringa ochropus straat
Witgatjes werden tijdens de drie zomermaanden
(braakligg nd t rrein van afbraakwerken) (K.
van 2007 96 keer doorgegeven in regio Leuven
char n) (deze vogel w rd de dag nadien
(20 waarnemingen in juni, 40 in juli en 36 in au
an
niet m
r l ruggevonden)
gustus; versch. waam.). De maandmaxima be
13 &1 /06 1 ex. te Heverlee/Langestaart (W. D
met)
(J.
ysten),20 ex. op 17/07 te OHN (K. Moreau) en
1 ex. te SAR(weideplas)
07/07
troffen 17 ex. op 17/06 in de Doode Bemde
ysten,
(J.
15 ex. op 16/08 in de Doode Bemde(B. Nef).
L. II ndrickx) Oeverloper Actitis hypoleucos Morinelplevier Charadriu morinellu
De eerste Oeverloper voor de behandelde pe
25/0
riode werd op 10/07 waargenomen te SAR (W.
] juv kort ter plaat e te L
fdaal/pla
t au(K.Mor au)
Desmet). Hierop volgden waarnemingen te NKV (resp. 1,1,4,1 en 1 ex. op 11, 14,15,18 /07 en 16-
Goudplevier Pluviali apricaria
17/08; E. Le Docte, W. Desmet, B.
24/0
(1 ex. op 12/07;
1
. aud te L
fdaal/plateau
(K. Mor au)
ef e.a.), AVP
J. Kempeneers),OHN (resp. 6, 1
en 1 ex. op 14/07,15-17/07 en 11/08; S. Horemans, B. Bergrnans,J. Rutten e.a.), SAR (resp. 2, 1 en 4
cholek ter I Inematopu o f ralegu 25/0 1 x. W l P 'crot (M. Walrav n ) Wu l p
,
. te
AR(l.
J. Rutten .a.),Heverlee/Langestaart (resp. 1 ex., 1 ex., min. 2 ex. en min. 1 ex. op 16/07, 13, 17 en
u111e111u arquafa
1617/071
ex. op 15/07, 11/08 en 25/08; F. F luyt,W. Desmet,
23/08 (W. Desmet,F. Van de Meutter), l,K.Mor au)
op16/07; W. D R. Ghij
1 00
De Boomklever - september 2007
n)
met),Kwerps/
GB(4 ex.
(2 ex. op 15/0 ;
n P 'crot (1 ex. op 24/0 ; M. Walra-
��--
. ·•'.
·-�!'-...'":- ·
Vogels
".. . _·.
!.... ..
vens). Op 11/08 werden 's nachts 2 ex. gehoord boven het plateau te Leefdaal (W. Desmet).
Aanvulling op de periode maart - mei 2007: 1 ex. te Terlanen/centrum op min t ns 2 dagen in de periode van 28 tot 30/05 (B. Royacker ).
Watersnip Gallinago gallinago 17/07
1 ex. te OHN (K. Moreau)
03/08
1 ex. te SAR (F. Fluyt)
18/08
1 ex. N te OHN
30/08
1 ex. aud te Leefdaal/plateau (F. Fluyt)
Duinpieper Anthus campestris 21-22/08 5 ex. ter plaatse te Erp /Dorenveld
(J. Rutten)
(A. Smet ) 24/08
1 ex. ter plaatse te Leefdaal/plateau (K. Moreau)
Visdief Sterna hirundo 24/06, 7 & 11/07
1 ex. te SAR (F. Fluyt,
ten,
L . Hendrickx)
29/07
Hop Upupa epops
J. Nys-
1 ad te NGB (L . Hendrickx), 1 ad+ 1 juv
25/08
1 ex. Z te Leefdaal/plat au
27/08
1 ex. Z (F. Fluyt, A.
(K. Moreau) mets)+ 1 ex.
invallend te Leefdaal/plateau
te SAR (F. Fluyt)
(S. Bouillon) 28/08
Zwarte Stern Chlidonias niger
maal afkomstig van SAR : 1 ex. op 13/07, 1 ad zom op 17/07, 2 ad zom op 4/08, 5 ad op 5/08, 1 ex. op 8/08, 2 ad+ 1 juv op 10/08 en 6 ad+ 1 juv op 19/08
Leefdaal/plat au
(F. Fluyt)
Zwarte Sternen werden tijdens de zomer van 2007 op 7 data gemeld (2 in juli en 5 in augustus), alle
1 ex. ter plaat e l
Boompieper Anthus triviali Augustus 2007 leverde de volgende meldingen van Boompiepers op : telken
1 e
Z te Hul
(L. Hendrickx, K. Moreau, F. Fluyt e.a.).
denberg/Spitsberg op 12
Witwangstern Chlidonias hybridus
Desmet), 1 ex. over Korbeek-Lo/ring tation op
Na de waarnemingen van Witwangsternen te SAR in de laatste decade van mei 2007, werd hier ook op 7, 8 & 9 juni nog een ex. waargenomen (W.
n 14/0
.
(F. Fluyl), 2
ex. aud te Heverlee/Arenbergpark op 16/0 18/08
(J. Vanautgaerden,
E. Ho b cht ,
pens), de hele dag door ki in Heverlee/LUDIT op 23/0
(W.
J. Cup
grnepje
Z te
(F. Van de M utter),
Maes, 1. Nel e.a.).
Zomertortel Streptopelia tur tur De periode juni - juli 2007 leverde slechts waarnemin gen op drie mogelijke broed locaties op in regio Leuven: Korbeek-Dijle/Ruwaal vallei
(1 zp op 1/06; H. Roosen), SAR (resp. 1 zp, 2 zp, 1 zp en 1 ex. op 5/6, 15, 29 en 31/07; N. Ryckeboer, F. Fluyt e.a.) en Haasrode/ zandgroeve (2 ad op 11/06; K. Moreau). In augustus werden 2 ex. ge zien te Meerbeek/ pompsta tion op de 26e (A . Smets) en 2 ex. te Bertem/plateau op de 27e (S. Bouillon).
Juveniele Purperrei er in weiln11de11 Ie
i11t-Agntlin-Rode, nugu ·tus 2007,
(foto Frederik Fluyt)
De Boomklever -september 2007
10 1
lichte trek Z te Heverlee/Bremstraat op 24/08
een vroeg ex. te Korbeek-Dijle/plateau op 6/08
2 ex. ter plaatse, 4
(S. Bouillon). Nadien volgden resp. 2, 3 & 2 ex.
e . zen 3 ex. Z te Leefdaal/plateau op 24, 25 en
te Erps/Dorenveld op 17, 20 & 21/08 (A. Smets),
27/08 (K. Moreau, F. Fluyt, A. Smets).
2 ex. te Bierbeek/plateau op 23/08
(G. Bley ) en resp. 5 ex. Z
+
(J. Vanautgaer
den, T. Verbeeck), resp. min. 11 ex., 2 ad m, 2 ex. Graspieper Anthus pratensis
en 2 ex. te Bertem-Leefdaal/plateau (S. Bouillon,
Er werd voor de zomer van 2007 slechts één
K. Moreau, F. Fluyt, A. Smets), 1 ex. te Bertem/
waarneming van een zangpost doorgegeven in
Koeheide (G. Bleys), 2 ex. te Huldenberg/plateau
regio Leuven(!!), namelijk op 22/06 te Erps/Do
op 28/08(F. Fluyt) en 1 le kj te Huldenberg/Spits
renveld (A. Smets).
berg op 29/08 (F. Fluyt).
Nachtegaal Luscinia megarhynchos
Kramsvogel Turdus pilaris
26/08
28/08
1 ex. te Meerbeek/pompstation
1 ex. roepend over Huldenberg/plateau (F. Fluyt)
(A. Smets) Gekraagde Roodstaart Phoenicurus phoenicu
Cetti's Zanger Cettia cetti
rus
Op alle gekende Cetti's-plekken in de Dijlevallei
26-31/08 1 v-type (met familie Zwarte Rood
bleven de territoria bezet, met waarnemingen te
staarten) te Huldenberg/Spitsberg (F. Fluyt)
SAR, in de Doode Bemde en verspreid over OH en OHZ (versch. waarn.).
Roodborsttapuit Saxicola rubicola Tijdens het broedseizoen van 2007 werden Roodborsttapuiten waargenomen te Herent/ Kastanjebos (resp. 2mlv en lmlv op 10 en 23/06, en lmljuv
+
lmlvljuv op 14/07; R. Ghij
sen), te Erps/Dorenveld (resp. 4 juv en 1 juv op 22/06 en 2/07; A. Smets) en te Haasrode/ zandgroeve (lm op 11/06; K. Moreau). Eind augustus verschenen er dan enkele ex. op de plateaus, met telkens 1 ex. te Leefdaal op 25/08 en te Korbeek-Dijle op 26/08 (K. Moreau, K. Van Scharen, S. Horemans, J.
ysten).
De eerste Paapjes voor het najaar van 2007 wa Goussey).
De volgende Spotvogels werden tijdens de zomer van 2007 in regio Leuven genoteerd: 1 zp in de Doode Bemde op 3/06
(W.
adien volgden waarnemingen te
Erps/Dorenveld (resp. 4 en 5 ex. op 17 en 21/08; A. Smets), Bierbeek/plateau (2 ex. op 23/08;
J.
Vanautgaerden, T. Verbeeck), Bertem-Leefdaal/
Heverlee/Duivelsweg op 4/06(M. Vandervelpen), 1 zp te Haasrode/Bremberg en 2 zp in de N-rand van Mollendaalwoud op 7/06 (K. Moreau), 1 zp te Haasrode/zandgroeve op 11/06 (K. Moreau), 1 zp te Neerijse/ Tersaert op 17 & 24/06 (A. Smets, F. Fluyt) en 1 zp te Erps/Dorenveld op 22/06 &
Braamsluiper Sylvia curruca 11/06
lml v te Bierbeek/Builoog (K. Moreau)
23/06
1 zingend m te Kessel-Lo/Lovensveld straat (L. Van Hellemont)
11/08
1 ex. te OHZ (F. Fluyt e.a.)
18/08
1 ex.(ringvangst) te Korbeek-Lo/ring station
plateau (resp. 2, 1 en 1 ex. op 24, 27 en 30/08; S. Bouillon, K. Moreau, F. Fluyt, A. Smets), Meer beek/pompstation (1 ex. op 26/08 ; A. Smets) en OH
(1 ex. op 29/08; L. Hendrickx).
Tapuit Oenanthe oenanthe De
102
er te Tapuit voor het najaar van 2007 was
De Boomklever -september 2007
(J. Kempeneers), 1 zp te
13/07 (A. Smets).
Paapje Saxicola rubetra ren 4 ex. op 12/08 te Heverlee/Duivelsweg
Spotvogel Hippo/ais icterina
(J. Vanautgaerden, E. Hoe J. Cuppens)
brechts, 26/08
1 ex. te Leefdaal/plateau (A. Smets)
Grauwe Vliegenvanger Muscicapa striata 10/06
1 ex. langs noordzijde Meerdaalwoud
(J. Rutten)
29/06 14/07 15/07 16/07
29/07 26/08
1 ex. te Bertem/Bertembos (R. Ghijsen) 2 ad+ 3 juv te Overijse/Mamixbos (A. Smets) 1 ex. te Neerijse/Eygenstraat (B. Bergrnans) resp. 1 ad, 2 ad + 3 juv en 2 ad+ 1 juv op 3 locaties te Haasrode/Mollendaal woud (K. Moreau) 1 ex. te Bierbeek/Sint-Kamillus (J. Cuppens) 2 ex. te Meerbeek/pompstation (A. Smets)
Medewerkers en correspondenten : Raf Aerts, Louis-Philippe Arnhem, Anneke Arts, Bru no Bergmans, Koen Berwaerts, Geert Bleys, Herwig Blockx, Johan Bogaert, Jan Bossier, Steven Bouillon, Marino Boyen, Charles Carels, Otto Chrispeels, Paul Claes, Peter Collaerts, Bart Creemers, Jos Cuppens, Steven De Bont, Lut De Broeck, Norbert De Buck, Arnout De Greve, Mark Depauw, Frans De Scham pelaere, Lieven De Schampelaere, Louis Desmet, Wouter Desmet, Steven D'Hont, Hadewig Dierickx, Gerald Driessens, Khalid El Ouadi, Ruben Evens,
Wielewaal Oriolus oriolus
Frederik Fluyt, Herman Fonck, Frans Geenen, Raf
1 zp,1 ex. en 1 zp te SAR 1, 4 & 15/0 (M. Walravens, 1. Nel) 1 v/imm (ingevallen trekker) te Hever 25/07 lee/Bremstraat (G. Bleys) 10/08 1 ex. te OH/centrum (J. Rutten)
Ghijsen,
Boudewijn
Goddeeris,
Werner
Goussey,
Krien Hansen, Luc Hendrickx, Jo Hendriks, Maarten Hens, Erwin Hoebrechts, Stefaan Horemans, Marcel Jonckers, Jochen Kempeneers,
Gerda Keulemans,
Ewoud L' Amiral, Elfriede Le Docte, Frederik Lerou ge, Benny L'Homme, Eddy Macquoy, Wouter Maes,
Europese Kanarie Serinus serinus
Eric Malfait, Joris Menten, Frieder Jan Meerman, Kel
24/08
le Moreau, Pieter Moysons, Bart Mulkens, Bruno Nef,
1 ex. Z te Bertem/plateau (S. Bouillon)
Ingrid Nel, Paul Nuyts, Johan Nysten, Pierre Op de
Kruisbek Loxia curvirostra
13/06
08/07 15/07 23/07 23/08
ca 5 ex. over Tervuren/rotonde Brusselse steenweg (F. Fluyt), 2 ex. te Overijse/ Mamixbos (A. Smets) 1 ex. aud te OH/centrum (J. Rutten) 1 ex. over Meerbeek/Vrebos (A. Smets) 3 ex. ZW te Heverlee/Bremstraat (G. Bleys) 4 ex. Z te Wilsele/Dijledijk (S. D'Hont)
Beeck, Herwig Peeters, Sander Peeters, Stephan Pe ten, Fons Ramaekers, Nadine Rogiers, Hans Roosen, Bert Royackers, Jos Rutten, Niels Ryckeboer, Ine Saey, Els Schollen, Maarten Schurmans, Axel Smets, Gerrit Stockx, Koen Rhijs, Marita Tomballe, Erik Toorman, Jos Tuerlinckx, Roel Uyttenbroeck, Eli Van Audenho ve, Johan Vanautgaerden, Eli Vancoppenolle, Frank Van de Meutter, Yves Vanden Bosch, Maarten Van den Eynde, Luc Vanden Wyngaert, Bart Vandermae sen, Maarten Vandervelpen, Lieven Van Hellemont,
Grauwe Gors Emberiza calandra
Els Van Hoeck, Kris Van Scharen, Ivo Vanseuningen,
De enige twee waarnemingen van Grauwe Gorzen in regio Leuven tijdens de zomer van 2007 betrof fen een zangpost te Meerbeek/Bosveld op 8/06 (M. Depauw) en 2 ex. te Erps/Dorenveld op 22/06 (A. Smets).
Johanna Van Tonder, T homas Verbeeck, Goedele Ver beylen, André Verboven, Bart Vercoutere, Goedele Verspreet, Jef Vervoort, Luc Vervoort, Dirk Von Wer ne, Paul Vranckx, Stijn Vranckx, Marc Walravens, Jan Wellekens, Courtenay Willis & Bert Wuyts.
Samenstelling : Kelle Moreau,
kelle.moreau@grnail.com
De Boomklever - september 2007
1 03
Activiteiten najaar 2007
Trektellingen najaar 2007 Van midden augustus tot begin november
•
Telweekends: 13-14 oktober 2007
wordt er vanop de Bredeweg te Leefdaal nage
17-18 november 2007
no g elk weekend tellingen verricht van vogel trek. Op zondagen 7 en 21 oktober organiseert
15-16 december 2007
de Vogelwerkgroep van Natuurpunt in gans
12-13 januari 2008
V laanderen simultaantrektellingen. Op de tel
16-17 februari 2008
po t lang
15-16 maart 2008
Bredeweg in Leefdaal nodigen we
op die dagen tussen zonsopgang en 15u00 alle geïntere
eerden uit om mee te komen genieten
van onzichtbare vogelroepjes,
•
17 november en 15 december 2007, telkens
overglijdende
om 9u00 aan het station van Oud-Heverlee.
bell n roofvogels, trekkende wolkjes Veldleeu weriken en passerende lijntjes Aalscholvers.
Afspraak telexcursie: Zaterdagen 13 oktober,
•
Contact: Frederik Fluyt (frederik.fluyt@gmail. com, 0479-920172).
Deze excursies gaan niet door bij aanhoudende regen en/of mist. •
Af praak: 7u30-15u00, trektelpost Bredeweg L
fdaal (ongeveer 700 meter ten zuiden van
kruispunt
•
Natuurstudie praotcafé
Blokkenstraat/Delle/Bredeweg
te Bertem). Parkeren kan ter hoogte van dit
Tijdens de winterperiode organiseert de Natuur
krui punt.
studiegroep Dijleland een aantal praatcafés voor
Contact: Frederik Fluyt (frederik.fluyt@gmail.
alle geïnteresseerde veldwaamemers en andere
com, 0479-920172)
actievelingen. De gelegenheid om bij te keuve
Me r info & re uitaten: www.trektellen.nl
len over leuke waarnemingen, om inventarisa tieresultaten te bediscussiëren en/of om nieuwe
Watervogeltellingen winterhalfjaar 2007-2008 Van oktober tot
n met maart worden in gans
Vlaanderen midmaandelijks alle watervogels g t Id. In telregio Leuven worden de plassen in d
Dijlevallei tussen Leuven en Florival ge
teld tijdens een telexcursie. De overige gebie d n worden geteld op individuele basis geteld. Wi
geïntere
e rd is om mee te werken en/of
tijd n d telw ekends
n gebied te tellen, kan
contact opn men met Frederik Fluyt. Praktische af prak n
n eventuele wijzigingen aan onder-
laand tel chema, word n aangekondigd via de digitale rondz ndlijst Dijl land (dijlevallei@ya hoogroup .com).
1 04
De Boomklever - september 2007
telprojecten georganiseerd te krijgen.
Woensdag 14 november 2007. Thema: agrari sche natuur Woensdag 12 december 2007. Thema: klimaat en biodiversiteit
•
Afspraak: vanaf 20u00 in reiscafé Via Via,
•
Contact: Maarten Hens (maartenhens@yahoo.
Naamsesteenweg 227, Heverlee co.uk, 0473-244752)
ctu
1
Door de afwatering van sommige visvijvers en de recent ontstane weideplassen (o.a. Sint-Agatha-Rode) en natte komgronden (Oud-Heverlee), zijn voor trekkende steltlopers interessante rust-en foerageerplaatsen ontstaan. Sommige vogels kunnen dan ook in nooit geziene aantallen waarge nomen worden zoals deze Tureluur (Tringa totanus) en een 50-tal soortgenoten eind juli te Sint-Agatha Rode. ( foto AndrÊ Verboven)
De Boomklever 1eptzoo1
Inhoud "
1
�
-
81
EDITORIAAL IN MEMORIAM
82
Paul Herroelen, 1926- 2007 INSECTEN Houtminnende kevers van het Dijle/and
84
Bruno Bergmans VISSEN Visbestand op vijvers van de Dijlevallei gewikt en gewogen
88
Gerald Louette ZOOGDIEREN Eikelmuizen in het Dijle/and - vroeger en nu
...
93
Hans Roosen VOGELS Opmerkelijke vogelwaarnemingen in de Dijlevallei en omgeving, juni-augustus 2007 Kelle Moreau
96
AANKONDIGINGEN EN ACTIVITEITEN Activiteiten
104
Foto cover: Mannetje Vliegend Hert, Watermaal-Bosvoorde, 2006. Foto Hans Roosen
•
1 l