Zoogdieren
Muizeninventarisatie te Bertem/Hellegracht, mei 2003 Tijdens het weekend van vrijdag 16 mei tot zondag 18 mei werd door de NSG Dijleland met behulp van life-traps een inventarisatie van kleine zoogdieren uitgevoerd op het perceel 'Hellegracht' te Bertem. Het betreft hier een perceel van om en bij de 2 ha op de zuidwaarts gerichte heuvelflank ten Z van Eiken- en Bertembos en ten W van de Koeheide. Het is momenteel nog in privaat eigendom maar staat hoog op het verlanglijstje van de plaatselijke Natuurpuntploeg. De huidige eigenaar deed echter niets met het terrein. en laat de lokale vrijwilligers er dus reeds hun gang op gaan. Tot voor kort waren de open delen van het terrein overwoekerd met een dik pak bramen. Op het moment van de inventarisatie was al ongeveer de helft daarvan 'opgeruimd', en was er een relatief monotone grasvegetatie in de plaats gekomen. Veertig life-traps van het trip-trap type werden ontleend bij Natuurpunt Educatie en op 16 mei werden ze om 16u op het terrein verstopt, de locaties aangeduid met oranje plakband aan een overhangende tak of iets van die aard. Er werd een groffe indeling van het terrein gemaakt op basis van het vegetatietype en de valletjes werden verhoudingsgewijs over deze types verdeeld: 5 vallen in open grasvegetatie, 5 vallen onder geïsoleerde struiken in open grasvegetatie, 5 vallen in bramenruigte, 5 vallen in dichte haag (met sterke ondergroei), 5 vallen in open haag (zonder ondergroei), 10 vallen in een loofbosje, 3 vallen in een dennenbosje en 2 vallen in een naburig graanveld (in de laatste twee types werd niets gevangen). Als lokaas werd een mengsel van pindakaas, havermout, hamstergranen en verse stukjes appel en wortel gebruikt. In elke life-trap werden bovendien telkens 2 onthoofde meelwormen gelegd, dit voornamelijk voor in het geval er spitsmuizen in de vallen zouden lopen. Dit zijn namelijk insecteneters het een heel snel metabolisme. Na drie of vier uur zonder eten kunnen ze er al het loodje bij neergelegd hebben, en de tijd die telkens verstrijkt tussen twee controleronden bedraagt vier uur. Bij elke controle werd het nog in de valletjes aanwezige lokaas verwijderd (en meegenomen, het zou uiteraard dwaas zijn om het in het rond te strooien als je wilt dat de mui_ zen in de valletjes lopen) en werd er nieuw lokaas aangebracht. Ook naaktslakken, pissebedden etc. moesten vaak uit de vallen worden verwijderd. Aangezien één controleronde vaak anderhalf uur in beslag neemt, en die rondes om de vier uur worden uitgevoerd gedurende 48 uren (van 20u op 16/05 tot 16u op 18/05), was het onmogelijk om tussen de rondes door naar huis te rijden om wat slaap te vatten. Daarom sloeg ik mijn tent op de Hellegracht op, en verbleef ik daar het hele weekend. In totaal kreeg ik tijdens de twaalf controlerondes bezoek van 25 personen die elk één of meerdere ronden mee kwamen lopen. Enkel de twee rondes om vier uur 's ochtends en één middagronde was ik zonder gezelschap. Zeer oncomfortabel waren echter de zware regens die tijdens de tweede nacht onophoudelijk ter aarde stortten. Samen met enkele gevangen muizen was ik volledig doorweekt. Veertig vallen en twaalf controleronden, dat maakt 480 keer een val controleren, maar ook 480 keer de 'thrill' van 'zit er iets in of niet'? Maar liefst 86 keer was het bingo, een verbazend hoog aantal (vangstkans 183) en veel meer dan ik als relatief onervaren life-trapper verwacht had. Er werden vijf soorten gevangen: twee echte muizen (Muridae): Bosmuis en Huismuis; en drie woelmuizen (Arvicolidae): Rosse Woelmuis, Aardmuis en Veldmuis. Er is een historische waarneming van Eikelmuis Eliomys quercinus bekend van het perceel Hellegracht, en uiteraard hoopte ik stilletjes dat ik deze soort hier zou tegenkomen, maar dat was niet zo. 141