... � ......, ..... " . "_ ... " ....
.. __
Zoogdieren
Het wel en wee van de Hamsters in Bertem Resultaten van de burchtentelling in augustus 2004 De natuurwaarde van de leemplateaus ten westen van de Dijlevallei behoeft geen krans. Met soorten als Akkergeelster, Vroedmeesterpad en Hamster speel je op noordwesteuropees vlak sowieso in eredivisie. De Hamsterpopulatie op grondgebied Bertem wordt algemeen beschouwd als de belangrijkste Vlaamse populatie. Ondermeer ter onderbouwing van een soortbeschermingsplan is de hamsterpopulatie er in de periode 1998-2002 grondig in kaart gebracht. Na een off-jaar in 2003 zonder inventarisaties, nam AMINAL afdeling Natuur in
2004 de draad weer op. Stabiel tot licht achteruitgaand en kritiek qua populatie-omvang lijkt het verdict over de Hamster in Bertem, die daarmee verdacht veel op een Vlaamse Asterix begint te lijken...
De Europese hamster Cricetus cricetus is het kleurrijkste knaagdier van V laanderen. Zijn pels is oranje bruin met onderaan de kop, hals en nek witte vlekken. Zijn buik is zwart waarop ook weer witte vlekken kunnen voorkomen. Het beestje is niet groter dan 27 centimeter en heeft een vrij korte staart (enkele centimeter). iedere hamster heeft zijn eigen burcht en alleen tijdens de voortplantingsperiode verdragen soortgenoten elkaar. Een burcht bestaat uit één schuine pijp en één of meerdere valpijpen. De valpijp is doorgaans tussen de 30 en 100 cm diep (in Leefdaal werd in 2004 een valpijp van bijna 2 meter gevonden). Het overgrote deel van de dag verblijft de hamster in zijn burcht. Bij valavond verlaten ze hun burcht om te gaan foerageren. Hamsters zijn in principe alleseters, maar hun voorkeur gaat uit naar graankorrels, die ze verzamelen en opslaan in hun burcht om de winter door te komen. In oktober-november gaan hamsters in winterslaap, af en toe worden ze wakker om te eten van hun wintervoorraad. Het einde van de winterslaapperiode ligt in maart-april. De voortplantingsperiode spreidt zich van april tot september, gewoonlijk werpt een vrouwtje 2 tot 3 maal per jaar, 6 tot 10 dieren.
Verspreiding en status De hamster, van oorsprong een steppebewoner, komt in Noordwest-Europa voor in landbouwgebieden in de smalle zone met löss- en leemgronden die loopt van België, via Nederlands Limburg naar Duitsland. In de periode 1998-2000 inventariseerde De Wielewaal in opdracht van afdeling Natuur de Leemstreek tussen de Brussel en de Voerstreek intensief op de aanwezigheid van hamsterburchten. Dit onderzoek resulteerde in een behoorlijk ruime verspreiding binnen het onderzoeksgebied, weliswaar 'versnipperd' over vier, onderling geïsoleerde populaties: Bertem, Hoegaarden, Heers-Widooie (Tongeren) en Bilzen-Riemst (Valck et al. 2001; Mercelis 2003). Bijkomende inventarisaties in 2001 en 2002 door ondermeer Natuurpunt resulteerden doorgaans in een lager aantal burchten per eenheid onderzochte oppervlakte dan in de periode 1998-2000 (Mercelis & Valck, 2002; Mercelis 2003). In 2004 werden enkel in Bertem (zie verder) en in Heers-Widooie (med. L. Crevecoeur) met zekerheid burchten aangetroffen werden. Over de intensiteit van eventuele zoekacties in het Hoegaardse en Bilzen-Riemst is ons evenwel niets bekend. Inventarisaties in Waals Haspengouw (tussen Waremme en Eben Emael) in de zomer van 2004 door Aves-Natagora leverden een 10-tal burchten op in de 136