Afgiftekantoor 3000 Leuven 1 driemaandelijks (maart, juni, sept, december)
België-Belgique P.B. 3000 Leuven 1 2/ 2803
1J8 JSOO);IK�8V8X Tijdschrift van DE WIELEWAAL afdeling LEUVEN
De door
U meegedeelde en op het verzend·
etiket afgedrukte persoonsgegevens, werden opgeslagen In een bestand dat beheerd wordt door De Wielewaal. Ze worden uHsluHend ge bruikt voor verzending van tlJdschrftten, docu mentatie en Informatie door
De Wielewaal.
U heeft recht op Inzage van uw persoonlijke ·gegevens en kunt hiervan aHIJd verbetering vragen. BIJ het Openbaar Register kan altlJd aanvullende Intonnatle worden bekomen.
Wel van B dec 1992 Ier bescherming van de persoonlijke levenssfeer
' ·�
,. I·
december 2000
Jaargang 28
Verantw. ultg. P.
Herroelen,
Leuvensesteenweg 347, 3370 Boutersem
DE BOOMKLEVER De BOOMKLEVER is het tijdschrift van DE.WIELEWAAL afdeling Leuven. De Koninklijke Vereniging voor Vogel- en Natuurstudie DE WIELEWAAL heeft tot doel de kennis en de bescherming van de natuur, en In het bijzonder van de In het wild voorkomende vogels, te bevorderen door alle middelen: ondermeer door het oprichten van plaatselijke afdelingen, het houden van studiedagen, het uitgeven van tijdschriften. het verspreiden van vogel-en natuurboeken en het oprichten van natuurreservaten. De vereniging werd In 1933 opgericht door E. H. Segers; ze telt meer dan 10.000 leden-gezinnen, verdeeld over meer dan 60 afdelingen waaronder afd. Leuven. Een waaier van voordrachten, dia-en filmavonden, lessen, tentoonstellingen, gelelde wandelingen. studieprojecten, deelname aan regionale en Internationale onderzoeken en inventarisaties, beheerswerken, uitstappen en reizen In binnen-en buitenland staan jaarlijks op de agenda. De vereniging heeft meer dan 80 natuurreservaten In eigendom of in beheer met een totale oppervlalcte van meer dan 3000 ha. verspreid over heel Vlaanderen. Ze bezit bovendien een eigen • Wlelewaalhuls • te Turnhout waar naast het secretariaat ook een ornithologisch museum, een bibliotheek, een vergaderzaal en een boekhandel zijn ondergebracht. Men wordt lid van DE WIELEWAAL door overschrijving van 7 o 6 SF op rekening 096- 2218078-97 ten name van De Wielewaal, Graatakker 11, 2300 Turnhout. Maken deel uit van het bestuur:
• • • • •
•
Monique Bakkers Oostremstraat 4, 3020 Herent tel 016/ 23 13 38, bestuurslid R. De BorQer Vrijwilligerslaan 1, 3080 Tervuren tel 02ns1 60 90, bestuurslid M. Hens Heidebloempad 1 o. 301 o Kessèl-LolO 16/ 89 40 38watervogeltellingen P. Herroelen Leuvensestw. 347, 3370 Boutersem tel 016/ 73 40 69, voorzitter Kelle Moreau Korenbloemlaan 5, 3052 Blanden tel 016/ 40 14 55 (even weken) of 016/ 40 83 63 (oneven weken) K. Van Scharen Korbeekstr 27, 3061 Leefdaal tel 02/ 7672638, penningmeester
Leden ontvangen het tijdschrift WIELEWAAL (6 nummers), het driemaandelijks tijdschrift ORIOLUS en het afdelingsblad de BOOMKLEVER . ABONNEMENT " DE BOOMKLEVER" Personen die lld zijn van een andere Wlelewaalafdellng doch tevens de Boomklever wensen te ontvangen, kunnen dit door 200 BF over te schrijven op rekenlngnr. 001-1552168-50 van De Wielewaal, afd. Leuven met venneldlng • Boomklever " en opgave van hun naam en adres.
ARTIKELS: Artikels dienen getljpt te worden Ingezonden. De redactie kan artikels wijzigen, steeds In over1eg met de auteur die verantwoordelijk bllJtt voor zijn tekst.
ADV E ATEN T 1 Es : voor tarieven, vorm en Inhoud Informeer bi) K Van Scharen (zie hoger). REDACTIE Paul Herroelen
.J
Natuurhistorisch nieuws uit regio Leuver, :
Bosreservaat 'Putten van de IJzerweg'
Kelle Moreau
Net iets ten zuidwesten van de Zoete Waters in Oud-Heverlee ligt het amper 4,5 ha grote bosreservaat 'Putten van de IJzerweg. Het reservaatje ligt geklemd tussen de Waversebaan en de spoorlijn Leuven-Ottignies en bestaat uit een vrij steile oosthelling, die deel uitmaakt van de rechterflank van de Dijlevallei. Op deze helling komt een uitgebreide gradiënt van bostypes voor. Bovenaan vinden we eiken beukenbos met Adelaarsvaren, Valse Salie, Dalkruid en Meiklokje, op de helling eiken-haagbeukenbos met Gele Dovenetel en Grote Muur, maar ook Bosbingelkruid, Daslook en Slanke Sleutelbloem. Aan de voet tenslotte vinden we alluviaal valleibos, elzenbroek en een rietveld. Op 1 O september 1998 werd in het bosreservaat 'Putten van de IJzerweg' te Oud-Heverlee een veldoefening uitgevoerd in het kader van de cursus 'Autochtone bomen en struiken' die dat jaar door het Educatief Bosbouwcentrum Groenendaal werd georganiseerd op initiatief van het Instituut voor Bosbouw en Wildbeheer (IBW) en AMINAL Afdeling Bos en Groen. De Nederlanders Bert Maes en Chris Rövekamp begeleidden de oefening met hun vakkundige kennis. Op één namiddag werden door de
cursisten
niet
minder
dan
61
soorten
bomen,
struiken
en
heesters
gedetermineerd. Een groot aantal soorten was aangeplante, algemene soorten en minder gewenste exoten zoals Amerikaanse Vogelkers. Toch werd ook een aantal bijzondere, o.a. Mispel, Wilde Kardinaalsmuts, Heggeroos en Kruisbes, en zelfs zeer zeldzame soorten gevonden. Eerst en vooral werd de zeer zeldzame kruisingsvorm Crataegus
x
kyrtostyla tussen Koraalmeidoorn en
Eenstijlige Meidoorn in het
reservaat aangetroffen. Opmerkelijk hieraan is dat tot nu toe in Vlaanderen nog nooit een wild exemplaar van de Koraalmeidoorn werd gevonden. Van deze kruisingen alsook van de kruising Crataegus
x
macrocarpa met de Tweestijlige Meidoorn zijn nu
enkele exemplaren bekend. Vervolgens werd ook de Ruwbladige Viltroos Rosa pseudoscabriuscula in de Putten van de IJzerweg gedetermineerd. Dat deze soort tot voor kort in Vlaanderen nog als conspecifiek met de Gewone Viltroos Rosa tomentosa werd gezien, verklaart wellicht het beperkte aantal vindplaatsen van deze soort. Wellicht is de Ruwbladige Viltroos in onze streken zelfs een stuk minder
69
zeldzaam dan de Gewone Viltroos. De Steeliep Ulmus laevis is een Midden Europese soort van alluviale bossen langs snelstromende beken en rivieren. In Vlaanderen, waar hij de uiterste grens van zijn areaal bereikt, is het een zeer zeldzame boomsoort; slechts enkele vindplaatsen zijn bekend. Met het bosreservaat Putten van de IJzerweg is er daar eentje bijgekomen. (voor meer informatie: Kris Vandekerkhove,
tel.
(054)43
71
of
28
e-mail:
Kris.Vandekerkhove@lin.vlaanderen.be)
De Lederboktor Pr/anus corlarlus opnieuw vastgesteld in het Meerdaalwoud
Onderzoek in Duitsland toonde aan dat dood-hout-kevers (xylobionten) voor hun voortbestaan sterk afhankelijk zijn van integrale bosreservaten. In deze reservaten kan dood hout in al zijn degradatiestadia aanwezig blijven. Zeer veel rodelijstsoorten, waarvan sommigen als zeer bedreigd of zelfs als uitgestorven te boek stonden, blijken hier dankbaar gebruik van te maken. Over het voorkomen van xylobionten in de vaak kleine en versnipperde Vlaamse. bosreservaten was tot voor kort weinig geweten.
Het
IBW
en
het
KBIN
Natuutwetenschappen) starttten begin
(Koninklijk
Belgisch
Instituut
voor
1999 daarom met een onderzoek naar de
aanwezigheid van dood-hout-kevers in Vlaanderen. Eén van de vier geselecteerde onderzoekssites was gelegen in het Meerdaalwoud. Als vangtechniek werd een batterij van gecombineerde vallen gebruikt. Deze werden opgesteld op of rond een dode staande Beuk Fagus sylvatica van respectabele omvang. Voor het eerst na
1950 werd zo in het Meerdaalwoud weer de Lederboktor Prionus coriarius gevangen. Deze forse boktor (tot
45 mm) was in Vlaanderen nog enkel bekend uit het
Zoniënwoud, het West-Vlaamse Heuvelland en de Voerstreek. Mogelijk is deze schuwe, nachtaktieve soort minder zeldzaam als de literatuur doet vermoeden. (voor meer
informatie:
Kris
Vandekerkhove,
tel.
(054)43
71
28
of
Kris.Vandekerkhove@lin.vlaanderen.be of Diego Van den Meersschaut, tel.
e-mail:
{054)43
71 26 of e-mail: Diego.Vandenmeersschaut@lin.vlaanderen.be)
70
J
Ernstige vervulling vastgesteld in PallnQvlrAngu///a anguilla uit de Laan
In het kader van een onderzoek naar de accumulatie van polychloorbiphenylen (PCB's)
en
organochloorpesticiden
oppervlaktewateren,
in
zoetwatervissen
van
Vlaamse
werden concentraties van deze polluenten onder andere
gemeten in Palingen Anguilla anguilla uit de Laan. De analyses werden in opdracht van het IBW uitgevoerd door het Centrum voor Landbouwkundig Onderzoek, Departement Zeevisserij. De Paling werd als onderzoeksobject gekozen omdat deze soort door zijn levenswijze en voedingsgewoonten in en nabij de bodem gemakkelijk polluenten accumuleert in zijn weefsels. In tegenstelling tot voor PCB's bestaan er in BelgiĂŤ
nog
geen
specifieke
normen
voor
pesticiden
in
vis
afkomstig
van
oppervlaktewateren zodat wat deze pesticiden betreft nog geen uitspraken kunnen worden gedaan over het al dan niet overschreden worden van maximaal toegelaten concentraties. De strenge Belgische PCB-norm van 200 ng per g vetweefsel werd op zo
goed
als
alle
onderzochtte plaatsen
overschreden
(in totaal werden 52
oppervlaktewateren in de studie opgenomen, in het Dijlebekken waren dat de Laan en de IJse). Zes wateren, waaronder de Laan, overschreden zelfs de nog veel strengere Nederlandse PCB-norm. Samen met nog zes andere oppervlaktewateren (waaronder de Maas en het Albertkanaal) wordt de Laan op basis van een statistische analyse van de totale polluentenvracht van pesticiden en PCB's als het sterkst vervuild door deze polluenten gezien. Weefsels van Palingen afkomstig van de 52 onderzochtte wateren werden in een volgende studie eveneens onderzocht op de aanwezigheid van de zware metalen kwik (Hg), cadmium (Cd) en lood (Pb). De (niet voldoende strenge) Belgische normen voor kwik (1000 ng per g vetweefsel) en lood (500 ng per g vetweefsel) werden door de gemiddelde Paling nergens overschreden (soms wel door individuele Palingen, maar niet in het Dijlebekken). Spijtig genoeg kan dit niet gezegd worden voor de cadmiumnorm van 50 ng per g vetweefsel. De gemiddelde Cd-concentraties in Palingen bleken op 5 plaatsen te hoog te zijn. De Laan spant hier de kroon met gemiddeld maar liefst 177 ng Cd per g vetweefsel. Op basis van deze resultaten is het wenselijk de consumptie van vis uit de Laan officiĂŤel af te raden. (voor meer informatie: Claude Belpaire, tel. (02)657 03 86 of e-mail: Claude.Belpaire@lin.vlaanderen.be)
71
INVENTARIS van de VOGELS VAN BELGIË 1901-2000Aankondiging
In -november
van dit jaar
verscheen
de 3de
uitgave
van de VOGELS v a n
BELGIË, samengesteld door Paul Herroelen. Deze nieuwe uitgave, die 52 blz telt, die
sinds
1901
samengesteld:
in
ons
land
bevat
werden
euringcodenummer
Nederlandse
naam,
(broedvogel+
aantal koppels,
de namenlijst
waargenomen
van
de
wetenschappelijke
soort
naam,
doortrekker
van alle vogels
en
of
is
als
volgt
o n d e r s o o r t(en),
Franse
of wintervogel
naam,
status
met aanduiding
van de maanden van aanwezigheid, toevallige gast met opsomming van alle gevallen
als er
minder
zijn
wordt ook de eerste of
dan
zes.
Bij vele
zeldzame
( o n d er)soorten
laatse waarneming (of broedgeval)
vermeld indien
meer dan zes gevallen werden opgetekend. Het
laatste
deel
ondersoorten niet
van
de
brochure
die geen deel uitmaken
aanvaard
werden
Homologatiecommité
door
het
(onvoldoende
bevat
een
lijst
van
soorten
en
van de Belgische avifauna omdat BAHC,
Belgisch
gedocumenteerd
of
A vifaunistisch
ontsnapt).
Een alfabetisch register van de namen van de families vergemakkelijkt raadplegen
dient
is te koop bij auteur
Boutersem
gestort
aanduiding
en kost 250
op rekening
Paul Herroelen,
BEF (verzending
422-6163061-34
Leuvensesteenweg inbegrepen);
op vernoemd
34 7 ,
dit b e d r a g
adres
met
de
"Inventaris".
Buitenlanders
dienen
internationaal
postmandaat;
hoge
het
van deze inventaris.
De brochure B-3370
ze
300
BEF op een
te
check
bankkosten.
72
sturen
of
wordt
niet
te
betalen
aanvaard
via wegens
een te
HANDBAGAGE: EEN MOOI DING
Herwig Blockx
De stf'eneiken flitsen aan beide kanten van de weg voorbij. Ertussen hangt zoveel vocht dat het net lijkt alsof we door een dik wolkenbed rijden. Nog meer van dat hemelvocht plenst ongenadig op het reeds kletsnatte landschap neer. Van ver zie ik iets op de weg liggen.
Als we er voorbij rijden herken ik het onfortuinlijke slachtoffer
meteen: ·una jineta !!!" Aruz kijkt me, enigszins verwonderd, zijdelings aan: ·seguro ? Donde ?" ·En la carretera; tenemos que parar" maak ik hem duidelijk dat we moeten stoppen. In de gietende regen loop ik snel terug. Verbazingwekkend hoe ver je dikwijls te voet terug moet als je in een flits iets hebt gezien langs de kant van de weg. Het moét een Genetkat zijn: niets heeft zo'n gestreepte wasberenstaart. Op de plek des onheils gearriveerd zie ik onmiddellijk dat we. geluk hebben; ze Is zo goed als "gaaf" op een gat in haar flank na waar nog wat bloed uitstroomt. Enkele uren is ze dood, meer niet. Ik twijfel geen moment en begin de terugtocht naar de wagen In looppas met een bengelende Genetkat in mijn rechterhand. De anderen zijn Inmiddels uitgestapt. De verbaasde uitroepen zijn ni�t van de lucht als ik met mijn buit arriveer; Genetkatten zijn nu éénmaal ongelooflijk mooie dieren. "Vas a llevarla ?" vraagt Aruz me verbaasd als ik aanstalten maak om in de koffer wat plasticzakken uit mijn rugzak te halen . "Naturalmente, para dibujarlo" luidt mijn stellige antwoord. Ik kan me moeilijk iets mooier voorstellen om te tekenen en we vertrekken vandaag terug naar Belgiê. Bovendien is Bartje gegarandeerd geïnteresseerd in de schedel: drie redenen te over om het kleinood terdege In te pakken. Een uur later zit ik op de bus naar Madrid te suffen. Naar buiten kijken heeft geen enkele zin: er valt een on-Spaanse schandalige hoeveelheid regen. Jammer genoeg waren ook de afgelopen tien dagen zo. Onze midwinterse Kraanvogelexcursie is uit gedraaid op een uitgeregende flop. Als klap op de vuurpijl lag het openbaar vervoer tussen Kerstmis en Nieuwjaar op apegapen zodat we bij de verplaatsingen veel te veel tijd moesten doorbrengen in uitgeregende steden ... Zelfs de twee Grijze Wouwen die ik te zien kreeg, doen niets af aan dat gevoel van mislukking. Dit is immers Extremadura: akkers dienen hier dooraderd te zijn met droogtebarsten,
73
de hemels strakblauw
met alom rondcirkelende _roofvogels. Zelfs In de winter had ik
tenminste toch behoorlijke aantallen gieren verwacht. Diezelfde akkers waren nu �verstroomd met. ongelooflijk maar waar, Slobeenden waar normaal Grielen zouden moeten zitten. De hemel was grijzer dan grijs en naar roofvogels heb ik bijna met een vergrootglas moeten zoeken. De talrijkste vogels waren Roodborstjes, Zwartkoppen en Appelvinken: als ik daarvoor naar Spanje moet komen". En alsof ze weten dat ze zo heten: op verschillende plaatsen Waterspreeuwen, letterlijk ·singing in the rain·... Waterspreeuwenweer is geen Herwigweer, zoveel Is nu wel duidelijk... Maar die gelukkige vondst van een Genetkat verdrijft gedeeltelijk de onweerswolken In mijn hoofd. Alleen ben ik nu aan het twijfelen of de "jineta" niet beschermd is in Spanje. Het ontbreekt er nog aan dat
ik straks dikke ambras ga hebben bij de
bagag13controle. Aangekomen In het busstation te Madrid, doe Ik even een check-up van de ingepakte Genetkat. Er sijpelt bloed door de plasticzakken en in een WC spoel ik dat wat af. Net als het bassin vol staat met helderrood vocht, zie ik In de spiegel twee uniformen van de Guardia Civil, da Spaanse rijkswacht, het toilet binnenkomen. Ik draal mijn rug naar hen toe zodat ze niet kunnen zien wat Ik uitspook. Ik slaak een zucht van verlichting als ze enkele meters verder blijven staan om een vuilnisbak te inspecteren op een ETA
born. Even snel als ze opgedaagd zijn, verdwijnen de twee vertegenwoordigers van
·
74 .I'
'
de arm der wet.. Zo 1, 2, 3 had ik dat zeker niet uitgelegd gekregen... We hebben nog wat tijd over in de hoofdstad, maar ook hier is het huilen met de pet op. Het is Driekoningen en In Spanje is dat een feestdag: de meeste winkels en zelfs de cafés zijn gesloten. We vinden, na lang zoeken, een bar die open is. Ik ben nu echt in alle staten: een vogelkijker In een schitterend land die dagenlang zijn verrekijker niet heeft kunnen gebruiken, is al geen aangenaam gezelschap. Ik had echter als lampje in deze grijze ellende een bezoek aan ·1a Tienda verde· voorzien: een boekenwinkel ge-specialiseerd in natuurhistorische lectuur. Ook dat kan ik nu op mijn buik schrijven: we komen er net vandaan en ook die winkel was potdicht. In de plaats daarvan kijken we nu naar de zoveelste wolkbreuk waarbij het water andermaal centimeters hoog stijgt In de straten. Een wandeling in het �adspark "El Retiro" in een schaarse opklaring biedt nauwelijks soelaas in de vorm van een bijna zwarte handtamme Eekhoorn. Op de luchthaven besluit ik het lichtpunt uit deze wintertrip in de handbagage te steken. Ik heb geen zin om de inhoud van mijn rugzak te besmeuren met geronnen bloed en misschien moet ik wel wat uitleg geven bij deze vreemde vracht.
Bij de X
stralencontrole denk ik even te .ontsnappen maar de juffrouw neemt geen genoegen met mijn flauwe glimlach. ·wat hebt U in die rugzak ? vraagt ze strijdlustig waarop ik mijn zorgvuldig voorbereid Spaans verhaaltje afratel. "Moment. Dat gaat zo maar niet, openen". Mijn verweer dat het er toch niet al te appetijtelijk uitziet, doet niet terzake. Ik open het geval en mijn voorzienig idee het meest bebloede deel zo zichtbaar mogelijk 75
te maken als de zakken worden geopend, is een voltreffer. Ze slikt zichtbaar, bekijkt me met afgrijzen maar ferm klinkt nu: ·Moment. Ik moet even telefoneren". Ik kan perfect verstaan wat ze zegt: •Ja" ... "Er staat hier een vent met wat hij zegt dat een Genetkat Is... ·Nee, het Is dood"... "Gevonden op de weg, zegt hij"... "Ja, hij beweert dat hij ze wil meenemen om te tekenen"... Het blijft nu zeker een minuut "stil" aan deze kant waarbij de senora me tussen wat onverstaanbaar gemompel door, uiterst vijandige blikken toewerpt. Ik glimlach schaapachtig terug...Ultelndelijk komt er toch wat verstaanbaars uit haar mond:
"Nee, dat
weet ik nier ... •Ja, oké" waarna ze de telefoon inhaakt. Ze komt naderbij en met een blik die barst van de afkeuring wuift ze me door: ·puede pasar". Letterlijk vertaald betekent dat zoveel als "U kan passeren·. Maar figuurlijk kan dit ook geTnterpreteerd worden als "ja, dat kan wel gebeuren" . Het Is toch niet zo gek om met een dode Genetkat op een vliegtuig te stappen. Of wel soms??!!
76
Opmerkelijke vogelwaarnemingen in de Dijlevallei en omgeving juli-september 2000
Dit overzicht van opmerkelijke en interessante vogelwaarnemingen in de Dijlevallei en omgeving beslaat voornamelijk de periode juli-september
2000.
De bestreken regio omvat de
gemeenten Kortenberg, Herent, Bertem, Leuven, Oud-Heverlee, Huldenberg en Bierbeek. De volgende rubriek zal de periode oktober-december voor
31
januari
2001
2000
omvatten. Waarnemingen worden
verwacht bij Maarten Hens, Heidebloempad
10, 3010
Kessel-Lo,
maarten.hens@agr.kuleuven.ac.be. Waarnemingen van ondermeer Aalscholver, Zwarte Zwaan, Canadese Gans, Slobeend, Wintertaling, Wespendief, Havik, Houtsnip, Witgatje, Oeverloper, Steenuil, Usvogel, Zwarte Specht en Grote Gele Kwikstaart werden niet in dit verslag opgenomen, maar wel verwerkt.
Tadorna tadorna
Bergeend
07/08
10 ex. overvliegend te Sint-Agatha-Rode (M.
Krooneend
Hens).
Netta rufina
11 en 19/09 een vermoedelijk ontsnapt vrouwtje op de vijvers van Abdij van Park te Heverlee (K. Moreau). Allicht dezelfde vogel werd hier op 28/06 al opgemerkt (S. Op
Bouillon).
Krakeend
Mareca strepera
Zeker broedgeval: op
17/07 een vrouwtje met 2 jongen van 2-3 weken oud te Neerijse
Grote Bron (T. Roels). De aantallen nemen toe in de loop van september, met maximaal ex. te Neerijse Grote Bron op
Smient
30/0.9
47
(T. Roels).
Mareca penelope
Augustuswaarneming:
1 ex.
te Neerijse Grote Bron op
september vier meldingen, met maximaal
3 ex.
06/08 (B.
Nef, F. Fluyt). In
te Oud-Heverlee Noord op
24/09 (J.
Menten).
Anas querquedula
Zomertaling
27/08 en 07/09 quasi dagelijks waargenomen, Grote Bron, 4 ex. in de Doode Bemde te Neerijse en 1 ex.
Tot eind augustus geen meldingen. Tussen met maximaal
10 ex.
te Neerijse
02/09 (K. Moreau). Nadien nog opgemerkt te Oud-Heverlee op 17/09, 1 ex. op 24/09) en op de kliniekvijvers te Neerijse (1 ex. op 17/09)
te Oud-Heverlee Zuid op Noord
(J.
(3 ex.
Menten, K. Moreau).
Dodaars
Tachybaptus ruficollis
Traditioneel de grootste nazomerconcentraties op Neerijse Grote Bron, met maxima begin
74 ex. op 02/09 (K. Moreau), min. 65 ex. op 04/09 (M. Hens), min. 59 ex. op Hendrickx), 37 ex. op 17/09 (K. Van Scharen) en 32 ex. op 30/09 (T. Roels). Te
september:
09109
(L.
77
Oud-Heverlee Noord maximaal 20 ex. op 02/09 (K. Moreau). Verder gedurende de ganse periode aanwezig te Sint-Agatha-Rode (max. 2), de kliniekvijvers in de Doode Bemde (max. 4 op 09/09), Oud-Heverlee Zuid, 't Zoet Water en Abdij van Park te Heverlee. Opmerkelijk is de waarneming van een Dodaars in een ondiepe, tijdelijke modderpoel in de zandgroeve te Haasrode op 17/09 (K. Moreau). Geoorde Fuut Podiceps nigricollis Op 29 en 31107 een adult in zomerkleed te Neerijse Grote Bron (F. Fluyt, M. Hens), dat daar nadien niet meer werd waargenomen. Enigszins verrassend is de waarneming van drie kleine jongen op.20/08 in de Doode Bemde te Neerijse (K. Van Scharen). Dit laat vermoeden dat er allicht een broedgeval heeft plaatsgevonden ... Kleine Zilverreiger Egretta garzetta Een pleisterend ex. wordt tussen 25/08 en 05/09 bijna dagelijks waargenomen te Sint Agatha-Rode (K. Van Scharen, B. Boedts, D. Vanderlinden, J. Rutten, M. Hens, F. Fluyt). Bij herhaalde bezoeken nadien werd de vogel niet meer opgemerkt, maar op 30 september en 1 oktober zat wellicht hetzelfde exemplaar opnieuw te Sint-Agatha-Rode (B. Nef, L. Hendrickx). Grote Zilverreiger Casmerodius albus Op 20/09 vanuit de trein 1 ex. opgemerkt op de vijver te Erps-Kwerps (9u45, J. Rutten). Purperreiger Ardea purpurea Tussen 24/09 en 21/10 werd enkele malen een juveniel opgemerkt in de Doode Bemde te Neerijse (D. Vanaenroyde, W. Claes, D. Vanautgaerden). Naar verluidt zou de vogel hier ook al twee tot drie weken voor 24 september gesignaleerd zijn. Zwarte Ooievaar Ciconia nigra 08/08
1 ex. overtrekkend te Neerijse (De Wielewaal Vogellijn).
29/08
1 ex. over naar ZW te Bierbeek om 13u45 (H. Blockx, H. Dierickx).
Ooievaar Ciconia ciconia 27/07
3 ex. cirkelend boven de stationsomgeving te Leuven (S. Van Bellingen).
14/09
2 ex. laag over te Neerijse om 17u30. Een uur later dezelfde twee thermiekend boven de IJsevallei te Loonbeek, waarna ze afgleden in ZO-richting (F. Fluyt).
Rode Wouw Milvus milvus 22/08
1 ex. rond 11uOO langzaam overtrekkend in W-richting te Bertem (G. Bleys).
10/09
1 ex. om 13u00 rustig kringend naar ZW boven Leefdaal (K. Van Scharen).
Bruine Kiekendief Circus aeruginosus De klassieke juli- en augustuswaarnemingen van 'lokale' vogels jagend boven de akkers op de leemplateaus of in de vallei, werden in september gevolgd door een continue stroom meldingen (n
=
37), veelal van aktief trekkende exemplaren. Topdagen waren 13/09, met
tussen 15u00 en 16u15 acht overtrekkende exemplaren tussen Terlanen en Hl;lldenberg; 24/09, met in totaal 8 waarnemingen (9 ex.) verspreid over de regio; en 26/09, met 5
78
overtrekkende ex. tussen 8u00 en 12u00 véttk!.p· trektelpost 'Kwakkelbosstraat' te Bierbeek (H. Blockx). Blauwe Kiekendief Circus cyaneus
26/08 24/09
1 è overtrekkend te Neerijse Grote Bron (16u00, A. Boeckx). Bierbeek, trektelpost Kwakkelbosstraat, 9u30-12u30: 1 � naar ZW en 1 ex. hoog naar ZO (H. Blockx).
Visarend Pandion haliaetus
27/08 02109
03109 04109 15/09 18/09 19/09 20109 24/09
1 ex. over naar ZW te Sint-Agatha-Rode (H. Roosen, M. Walravens). 1 juveniel boven de Doode Bemde te Neerijse: vliegt om 12u l 0 laag over in ZW richting, draait dan en blijft wat ter plaatse om dan weer naar N te verdwijnen (K. Moreau). 1 juveniel te Sint-Agatha-Rode (D. Vanderlinden). 1 ex. om 11u30 laag naar N boven de vijver te Sint-Agatha-Rode (M. Hens). 2 ex. over naar ZW boven Terlanen (H. Roosen). 1 ex. in het Groot Broek te Sint-Agatha-Rode: arriveert uit N rond 11u30, blijft 10 minuten ter plaatse cirkelen en vervolgt dan zijn weg naar Z (K. Moreau). Bierbeek, trektelpost Kwakkelbosstraat: 1 ex. over naar ZW (H. Blockx). 1 ex. rond 14u00 naar ZW te Sint-Agatha-Rode (J. Hendriks). ca. 11u30, Bierbeek, trektelpost Kwakkelbosstraat: 1 ex. laag naar ZW (H. Blockx). 14u10: 1 ex. te Sint-Agatha-Rode (J. Menten). l 6u00: 1 ex. te Neerijse Grote Bron: twee maal duikend, vertrokken met prooi naar Z (R. Guelinckx, F. Verdonckt).
Smelleken Fa/co columbarius
12/09
1 ex. laag over het plateau te Huldenberg (F. Fluyt).
Boomvalk Fa/co subbuteo
Laatste waarneming op 13/09: 1 ex. laag doortrekkend te Terlanen (H. Roosen). Slechtvalk Fa/co peregrinus
08/07 30109
1 ex. te Opvelp (M. Herremans). Bierbeek, trektelpost Kwakkelbosstraat: 1 ad. over naar ZZW om 11u55 (H. Blockx).
Goudplevier Pluvialis apricaria
10/09
2 ex. over op het plateau tussen Bertem en Korbeek-Dijle (J. Menten).
Regenwulp Numenius phaeopus
17/09
4 ex. laag en snel overtrekkend op het plateau te Leefdaal (K. Van Scharen).
Kleine Mantelmeeuw Larus graellsii
Slechts twee gegevens: 30/07 02109
2 ad. te Sint-Agatha-Rode (B. Nef). 4 ad. naar W boven de Doode Bemde te Neerijse (K. Moreau).
79
Zwarte Stern
04/09
Chlidonias niger
4 ex. komen onder onweersdreiging naar beneden gedwarreld te Neerijse Grote Bron, en blijven ter plaatse (M. Hens).
09109
4 ex. te Sint-Agatha-Rode (K. Van Scharen; L. Hendrickx).
19/09
3 ex. te Sint-Agatha-Rode (15u30, P. Claes).
Gierzwaluw
Apus apus
Laatste waarnemingen op 17/09: 1 ex. in grote groep zwaluwen (vnl. Huiszwaluw) te Neerijse Grote Bron (K. Van Scharen) en 1 ex. over op trektelling te Huldenberg (F. Fluyt). Middelste Bonte Specht
Dendrocopos medius
In één van de eerder dit jaar gelokaliseerde territoria in Meerdaalwoud werd in juli een jonge vogel waargenomen (J. Menten). Dit levert meteen het bewijs voor het broeden van de soort in dit gebied. 08/07
2 ex. in Meerdaalwoud (M. Herremans).
Oeverzwaluw
Riparia riparia
In Neerijse w&en dit jaar opnieuw twee kolonies: één in de zandgroeve langs de Wolfshagen (137 'gebruikte' nestholen op 02/09, K. Moreau) en één in een vers afgegraven wand in de zandgroeve langs de Ganzemansstraat (T. Roels). Het aantal nesten in de zandgroeve te Haasrode heeft dit jaar een nieuw record bereikt, met een 400-tal gebruikte nestholen op 02/09 (K. Moreau). Gebruikte nestholen werden geteld op basis van graaf- en pootsporen
aan
Duinpieper
de ingang van de nestholte.
Anthus campestris
17/09
2 eerstejaars pleisterend te Haasrode (K. Moreau).
23/09
1 ex. overtrekkend naar Z te Heverlee (G. Bleys).
Gekraagde Roodstaart
Phoenicurus phoenicurus
03109
1 ex. in tuin te Loonbeek (F. Fluyt).
15/09
1 � te Haasrode (K. Moreau).
Paapje
Saxicola rubetra
Eerste najaarsmelding op 18/08: 3 ex. op het plateau te Huldenöerg (F. Fluyt). In totaal werden 22 waarnemingen ontvangen, met als uitschieters een groep van min. 13 ex. op het plateau te Huldenberg op 03/09 (F. Fluyt) en 20--30 ex. verspreid in twee groepen in een bietenveld te Terlanen op 09/09 (onmogelijk exact te tellen, H. Roosen). Laatste waarneming op 02/10: 1 ex. op het plateau tussen Bertem en Korbeek-Dijle (S. Bouillon). Roodborsttapuit
Saxico/a torquata
Op 09, 12 en 13/09 een è te Terlanen (H. Roosen). Tapuit
Oenanthe oenanthe
Eerste najaarsmelding op 16/08: 1 ex. op het plateau te Huldenberg (F. Fluyt). Voor de periode augustus-september werden in totaal 24 waarnemingen ontvangen, met als
80
uitschieter een groep van 12 ex. op het plateat.,_" Huldenberg op 03/09 (F. Fluyt). Laatste waarneming op 15/10: 2 ex. op het plateau tussen Bertem en Korbeek-Dijle (S. Bouillon). Grauwe Vliegenvanger Muscicapa striata
Laatste waarneming op 18/09: 1 ex. in Rodebos te Sint-Agatha-Rode (K. Moreau). Grauwe Klauwier Lanius collurio
24/08
1 9 te Opvelp (De Wielewaal Vogellijn).
Putter Cardue/is cardue/is
Juli-gegevens: 1 ex. te Bertem op 18/07 en 2 ex. tussen Korbeek-Dijle en Egenhoven op 21/07 (S. Bouillon). Sijs Cardue/is spinus
Eerste najaarsmelding op 30/09: 10 ex. te Neerijse Grote Bron (T. Roels).
Zoogdieren en Vlinders Steenmarter Martes foina
In september 1 ex. langs de Tervuursesteenweg te Heverlee lopend (A. Verboven). Oranje Luzernevlfoder Co/ias crocea
23/09
1 Ă aan de rand van Tersaart te Huldenberg (S. Bouillon).
Kleine Parelmoervlinder Jssoria lathonia
23/09
1 ex. aan de rand van Tersaart te Huldenberg (S. Bouillon).
Samenstelling
Maarten Hens, Heidebloempad 10, 3010 Kessel-Lo, 016 89 40 38 maarten.hens@agr.kuleuven.ac.be Medewerkers
Geert Bleys, Christophe Bert, Herwig Blockx, Alain Boeckx, Steven Bouillon, War Claes, Francis Dondeyne, Jean-Philippe Ferette, Frederik Fluyt, Robin Guelinckx, Luc Hendrickx, Maarten Hens, Joris Menten, Kelle Moreau, Stephan Peten, Toon Roels, Hans Roosen, Axel Smets, Geert Vandeputte, Dirk Vanderlinden, Geert Vandermeulen, AndrĂŠ Verboven, Freek Verdonckt, Kris Van Scharen. Gegevens verzameld via De Wielewaal Vogellijn (03 488 01 94) werden ter beschikking gesteld door Gerald Driessens
81
Broedvogelinventarisatie regio Leuven resultaten inventarisatiejaar 2000
Het eerste inventarisatiejaar van het project Broedvogelatlas Vlaanderen zit er op, tijd dus om even terug te blikken op het voorbije telseizoen. Voor de Leuvense atlasregio meldden zich een tiental vrijwilligers, hetzij als hokverantwoordelijke, hetzij als mede-inventarisator. Eens de atlashokken aangewezen en de taken verdeeld, kon het telseizoenen van start gaan. Van februari tot augustus trok de inventarisatieploeg, uitgerust met kaartmateriaal, waarnemingsformulieren en kijkers te velde om het plaatselijk broedvogelvolkje in kaart te brengen. Naarmate het telseizoen vorderde, groeide de vertrouwdheid met de methodiek en de lijst van broedvogelsoorten.
Het resultaat van de vele uren telwerk mag dan ook gezien worden. Totnogtoe werden van 105 soorten gegevens verzameld. Van de 15 te inventariseren atlashokken werden er tijdens het eerste jaar zes onder handen genomen. In twee hokken vond steekproefhokonderzoek plaats, vijf hokken werden volledig of gedeeltelijk geĂŻnventariseerd. Onderstaande tabel geeft de stand van zaken weer.
HOK
SITUERING
ATLASHOK
STEEKPROEFHOKJES
FS03B
Sterrebeek I Kortenberg
in 2001
voltooid
FS13A
Bertem I Meerbeek
gedeeltelijk voltooid
voltooid
FS13B
Leuven / Bertem
gedeeltelijk voltooid
voltooid
FS12A
Huldenberg
Voltooid
in 2001
FS22A
Mollendaalbos
Voltooid
niet nodig
FS12D
Ottenburg
Voltooid
niet nodig
Verkennende terreinbezoeken en deelinventarisaties werden uitgevoerd in atlashokken FS13A, FS13C en FS23C.
Meer informatie over de methodiek en de doelstellingen van het inventarisatieproject is terug te vinden op de website van het Instituut voor Natuurbehoud
www.instnat.be/broedvogels/
Resultaten Volgend overzicht, samengesteld aan de hand van de ingestuurde atlashokformulieren, geeft de resultaten weer van het eerste broedvogelinventarisatiejaar. Van enkele soorten zijn bijkomende gegevens opgenomen uit niet-geĂŻnventariseerde hokken in de Leuvense atlasregio.
82
Broedgevallen van Dodaars Tachybaptus ruficor� werden opgetekend in twee van de drie onderzochte atlashokken. Eén paar bezette een territorium in het Kasteelpark van Huldenberg en twee paar in het AMINALreservaat "Vijvers van Florival" te Ottenburg. Buiten de geïnventariseerde hokken werden territoria van Dodaars teruggevonden op nagenoeg alle plassen van de Dijlevallei. Het broedsucces van de Geoorde Fuut Podiceps nigricollis in Vlaanderen deed de hoop op een broedgeval in de Dijlevallei stijgen. Tijdens de zomermaanden werd de soort meermaals vastgesteld te Neerijse Grote Bron. De waarneming op 20/08 van drie niet-vliegvlugge juveniele vogels op een van de vijvers van het natuurreservaat 'De Doode Bemde' doet dan ook vermoeden dat deze fuutachtige in de omgeving gebroed heeft. De enige inventarisatiegegevens van de Fuut Podiceps cristatus zijn afkomstig uit de ljsevallei. Een paar had een broedstek op de dreefvijver (Overijse) en twee paar op de vijvers van het Kasteelpark te Huldenberg. Van de Blauwe Reiger Ardea cinerea werd er in de atlasregio, buiten de gekende broedkolonie in Korbeek-Dijle, een geslaagd broedgeval ontdekt te Sint-Agatha-Rode: een alleenstaand nest met drie jongen in het Onderbos in de Laanvallei. Een mogelijk broedgeval vond plaats in het Kasteelpark van Huldenberg en in het Doode Bemde-gebied. De opmars van de Canadese Gans Branta canadensis als broedvogel laat zich ook in regio Leuven voe!en. In de ljsevallei werd deze exoot vastgesteld op dreefvijvers te Overijse en in het Kasteelpark van Huldenberg, het gaat hier vrijwel zeker om dezelfde vogels. In Huldenberg broedde dit "adellijk" paar voor de tweede opeenvolgende keer en bracht er zeven jongen groot. In de vallei van de Lane te Sint-Agatha-Rode werden regelmatig twee exemplaren gezien, mogelijk dezelfde vogels die ook op de plas van het Grootbroek werden waargenomen. Hier kon een mislukt broedgeval bevestigd worden. Een derde paar bevond zich op een visvijver aan de Wolfshagenstraat te Neerijse. Of het hier uiteindelijk tot een broedpoging is gekomen, is niet geweten.
Nijlganzen Alopochen aegyptiacus werden herhaaldelijk waargenomen in de Laanvallei, in en rond het Kasteelpark van Huldenberg (hier broedde een paar succesvol in 1999) en in de ljsevallei te Loonbeek. Jongen of broedende vogels werden evenwel niet waargenomen. Het was wachten tot het najaar om een geslaagd broedgeval op te kunnen tekenen. In november werd een pulli opgemerkt in gezelschap van twee adulte vogels aan de Zoete Waters te Oud-Heverlee.
Knobbelzwanen Cygnus olor broedden succesvol op een visvijver te Neerijse, te Neerijse Grote Bron en in Oud-Heverlee Noord. Begin januari 2000 bevond zich een ouderpaar
Zwarte Zwaan Cygnus atratus met twee donsjongen op de plas van Sint-Agatha-Rode. Deze jongen werden echter in het najaar van 1999 uitgebroed zodat we deze soort voorlopig niet aan de broedvogellijst kunnen toevoegen. De Wilde eend Anas platyrhynchos kwam tot broeden in drie van de vier atlashokken. Acht koppels Tafeleend Aythya ferina werden opgetekend op en om de vijvers van het
83
Kasteelpark van Huldenberg. Op 27 mei werden hier de eerste jongen gezien. Twee koppels broedverdachte Tafeleenden werden opgemerkt op de Florivalvijver te Ottenburg. Vijf à zeven koppels Kuifeend Aythya fuligula bevonden zich gedurende het broedseizoen op de vijvers van het Kasteelpark van Huldenberg. Hier werd in juni crèchevorming waargenomen. In de Laanvallei werd één paar Kuifeend vastgesteld. Geslaagde broedgevallen van de twee Aythya-soorten vonden eveneens plaats op de meeste vijvers van de Dijlevallei. Bij aanvang van het broedseizoen werden Wespendieven Pernis apivorus waargenomen boven bosgebied in Loonbeek en in de omgeving van Bertembos. Een tweede reeks waarnemingen van individuele vogels in hetzelfde gebied situeert zich begin Augustus. Broedgevallen konden echter niet hard gemaakt worden. Mogelijk speelden de weersomstandigheden een rol in het broedsucces van deze gespecialiseerde soort. Van de Bruine Kiekendief Circus aeruginosus konden binnen de geldige datumgrenzen zes waarnemingen opgetekend worden. Deze situeerden zich op het plateau ten westen van de ljsevallei (Huldenberg - Loonbeek), in het akkergebied net ten zuiden van de dorpskern van Huldenberg, ter hoogte van Terlanenveld (Terlanen) en in Ottenburg. Broedindicatief gedrag werd in geen van de zes gevallen vastgesteld, zodat gesteld kan worden dat we hier waarschijnlijk te doen hebben met louter overzomerende vogels, al blijft alertheid ten aanzien van mogelijke broedgevallen aangewezen. Buiten een eenmalige waarneming in de Laanvallei (Sint-Agatha-Rode) en een waarschijnlijk broedgeval in het Rodebos en in Mollendaalbos, was de Havik Accipiter gentilis tijdens het broedseizoen opvallend afwezig in de regio. De Sperwer Accipiter nisus bleek geen gemakkelijk te inventariseren soort. In het onderzochte gebied konden niet meer dan vijf waarschijnlijke of zekere broedgevallen bevestigd worden. Eenmalige waarnemingen van Sperwers op geschikte broedlocaties doen echter vermoeden dat het werkelijke aantal de getelde territoria ruim overstijgt. De Buizerd Buteo buteo was present in de vier onderzochte atlashokken. In hok FS12A was de Buizerd met zeven, mogelijk acht territoria het best vertegenwoordigd. Territoria werden vastgesteld op volgende sites: Kaalheide (Huldenberg), Korenheide (Loonbeek), Margijsbos (Loonbeek), Rodebos (Sint-Agatha-Rode), bossen ten oosten van de Nijvelse Baan (Huldenberg) en ten zuiden van "Kerselaar" (Terlanen). Een broedgeval werd met zekerheid vastgesteld in het Margijsbos. Een mogelijk territorium bevond zich in het Stokkembos (Huldenberg). In atlashok FS138 werd ter hoogte van Bertembos een zeker broedgeval vastgesteld. De populatie wordt hier geschat op drie à vier paar. Drie waarschijnlijke broedgevallen vonden plaats in Ottenburg en twee in Mollendaalbos. Van de Torenvalk Fa/co tinnuncu/us werden in het gebied Loonbeek-Huldenberg-Terlanen zeven territoria in kaart gebracht, de helft van het geschatte aantal in dit hok. In de omgeving van Bertembos en in Ottenburg werd telkens een waarschijnlijk broedgeval opgetekend. Een
84
mogelijk broedgeval deed zich voor aan de rand-V�n Mollendaalbos. Telkens een koppel Boomvalk Fa/co subbuteo had waarschijnlijk een broedstek aan de plassen van Oud-Heverlee en Sint-Agatha-Rode. Buiten deze traditionele broedplaatsen werd meerdere keren een jagende vogel gezien ter hoogte van de Wolfshagenstraat (Neerijse - Huldenberg). Begin augustus ondernamen twee exemplaren geregeld jachtvluchten boven de ljsevallei in Loonbeek en Huldenberg. Voor beide locaties geldt geen broedzekerheid. De Patrijs Perdrix perdrix was in 2000 een vrij algemene broedvogel van de akkerplateaus te Huldenberg, Loonbeek en Terlanen, �aarvan het aantal geschat wordt op minstens 30 paar. In het akkergebied rond Bertembos werden zes paar geteld. Er zijn echter aanwijzingen dat de populatie op artificiêle wijze wordt aangevuld ten behoeve van de jacht. Roepende mannetjes van de Kwartel Cotumix cotumix werden waargenomen te Loonbeek
(1 ex.) en Neerijse (2 à 3 ex.). 2000 was dus een minder goed kwarteljaar, de soort is immers in het verleden vrij goed vertegenwoordigd geweest op de leemplateaus. De Fazant Phasianus co/chicus werd in alle Atlashokken teruggevonden, in twee hokken stelde men broedsels vast. Onnodig te zeggen dat veel waarnemingen betrekking hebben op uitgezette exemplaren. De Waterral Ra/lus aquaticus laat maar zelden een glimp van zich opvangen. De vogel reageert echter zeer goed op het afspelen van de typische roep m.b.v. cassettespeler. Deze nachtelijke methode resulteerde in vijf à zeven territoria en ...veel muggenbeten. Minstens één territorium werd teruggevonden in de ljsevallei te Huldenberg, twee territoria -mogelijk drie- in de Laanvallei en twee aan de Vijvers van Florival te Ottenburg. Zowel in de ljse- als in de Laanvallei werden roepende exemplaren op zeer geringe afstand (<1 m) van elkaar aangetroffen. Talrijker waren uiteraard broedgevallen van Waterhoen Gallinula chloropus, gevolgd door Meerkoet Fulica atra. De Kievit Vanellus vanellus weet duidelijk stand te houden als broedvogel in de regio: in elk van de onderzochte atlashokken vonden geslaagde broedgevallen plaats.
Houtsnippen Sco/opax rusticola waren in 2000 present op de gekende baltslocaties in Margijsbos, Rodebos, Bertembos en Mollendaalbos.
Holenduif Columba oenas, Houtduif Columba palumbus en Turkse Tortel Streptopelia decaocto werden in alle onderzochte atlashokken als broedvogel waargenomen. Heel anders is het gesteld met de Zomertortel Streptopelia turtur met slechts enkele waarnemingen, zonder dat broedindicatief gedrag kon worden vastgesteld.
85
De Halsbandparkiet Psittacu/a krameri heeft vanuit de Brussele periferie de ljse-, Laan- en zuidelijke Dijlevallei ingepalmd. Groepjes van deze luidruchtige rakkers werden het hele broedseizoen door frequent waargenomen in atlashok FS 12A. Waarschijnlijke broed locaties bevonden zich te Ganspoel (Huldenberg), de omgeving van het Kasteelpark van Huldenberg, het Margijsbos (Loonbeek) en in de Laanvallei (Sint-Agatha-Rode). Er werd vastgesteld dat Halsbandparkieten zich in het voorjaar voeden met granen uit voederinstallaties voor jachtwild. De roep van de Koekoek Cucu/us canorus weerklonk in drie van de vier atlashokken. Eerdere inventarisaties van de Steenuil Athene noctua in regio Leuven (1998 - 1999) brachten reeds de territoria aan het licht, zodat dit jaar niet gericht gezocht werd naar deze uilensoort. Een zeker broedgeval vond plaats in Terlanen (jongen geringd) en een waarschijnlijk broedgeval ter hoogte van de Tersaathoeve te Neerijse. Auditieve en visuele waarnemingen van de Bosuil Strix aluco werden gedaan in het Margijsbos (Loonbeek), de omgeving van Spitsberg (Huldenberg), Sint-Agatha-Rode, Bertembos en Mollendaalbos. De Ransuil Asio otus kent blijkbaar een fragmentarische verspreiding. In atlashok FS12A wordt het aantal broedpaar op 10 geschat. In een intensief onderzocht gebied van 5 km2 konden drie bezette nesten exact gelokaliseerd worden aan de hand van roepende jongen (Spitsberg, Korenheide, Kaalheide) plus een vermoedelijk broedgeval (omgeving Ganspoel). Visuele waarnemingen van Ransuilen werden gedaan in de Laanvallei (Sint-Agatha-Rode) en de omgeving van het Keihof (Huldenberg). Andere broedgegevens komen uit atlashok FS138 waar een geslaagd broedgeval ontdekt werd in Heverlee. In hok FS13C vond een mogelijk broedgeval plaats ter hoogte van de Tersaathoeve (Neerijse). De is Gierzwaluw Apus apus uiteraard een broedvogel van de Leuvense binnenstad. Vermoed wordt dat de soort ook in het centrum van Huldenberg gebroed heeft. De broedvogelinventarisatie bracht klaarheid in de verspreiding van de IJsvogel Alcedo atthis wat het zuidelijk deel van de Atlasregio betreft. Reeds negen territoria werden in kaart gebracht: vier langs de ljse te Huldenberg, drie langs de Lane te Sint-Agatha-Rode en twee langs de Dijle in Ottenburg. Tijdens het broedseizoen weerklonk op heel wat plaatsen de roep van de Groene Specht Pieus viridis. Binnen de grenzen van het onderzoeksterrein werden 44 territoria opgetekend, waarvan 31 in atlashok FS12A. Het geschatte aantal in het onderzochte gebied overschrijdt 50 broedparen. In de bosrijke atlashokken was het uitkijken geblazen naar de Zwarte Specht Dryocopus martius. lnventariseerders lokaliseerden zeven waarschijnlijke broedgevallen: telkens een in
86
.1
een n de Kaalheide (Huldenberg), Bertembos en in 0i� !burg en telkens twee in het Margijsbos (Loonbeek) en het Rodebos (Sint-Agatha-Rode). Een mogelijk broedgeval deed zich o.a. voor in Mollendaalbos. De Grote Bonte Specht Dendrocopos major ontbrak in geen enkel atlashok. Van de Kleine Bonte Specht Dendrocopos minor werden elf territoria in kaart gebracht: twee in het Margijsbos, vijf in het Rodebos, drie in Mollendaalbos en een in Bertembos. De ontdekking van een heuse populatie Middelste Bonte Specht Dendrocopos medius in Mollendaalbos zorgde voor een moment¡ van euforie onder de plaatselijke vogelkijkers en betreft zonder twijfel een van de hoogtepunten van dit eerste inventarisatiejaar. Tot dusver werden zes territoria geteld. De vogels houden zich op in bosgedeeltes met volgroeide eiken. Opmerkelijk is dat ook Groene, Zwarte, Kleine Bonte en Grote Bonte Specht in het zelfde hok deel uit maken van de avifauna. Het geconcentreerd voorkomen van vijf spechtensoorten als broedvogel is mogelijk uniek voor het Vlaamse Gewest. Uit de eerste inventarisatiegegevens blijkt dat de Veldleeuwerik Alauda arvensis nog aardig weet stand te houden in het Dijleland. Het akkergebied rondom Bertembos herbergde 21 territoria. Met 36 (getelde) territoria is de Veldleeuwerik eveneens goed vertegenwoordigd op de hoger gelegen akkers van de ljse- en Laanvallei. De hoogste dichtheid bedroeg hier 9 terr./km2, opgetekend in Huldenberg. Vijf territoria bevonden zich in Ottenburg. In de Dijlevallei zijn twee kolonies van de Oeverzwaluw Riparia riparia bekend. In de zandgroeven aan de Wolfshagenstraat en de Ganzemansstraat (Neerijse) telde men respectievelijk 273 en 170 nestholen. Op beide locaties noteerde men een bezettingspercentage van 80%. De Boerenzwaluw Hirundo rustica kwam in de vier atlashokken tot broeden. Kolonies van de Huiszwaluw Delichon urbica beperkten zich tot twee hokken. Binnen atlashok FS12A werden drie kolonies gesitueerd: Een (relict-?)kolonie (1 bezet nest) aan de Wolfshagenstraat, Neerijse; een verspreide kolonie in het dorpscentrum van Huldenberg (> 20 bezette nesten) en net binnen de grenzen van het atlashok, een kolonie van 30 à 40 bezette nesten ter hoogte van het Ganspoelinstituut te Huldenberg. In hok FS13B telde men 53 bezette nesten. Meer dan een eenmalige waarneming van een territoriaal mannetje B o o m pie p e r Anthus
trivia/is in het Rodebos zat er voor deze soort niet in. In 1999 werd op dezelfde plek eveneens e13n zingend mannetje waargenomen. De Graspieper Anthus pratensis bleek verrassend genoeg al even schaars in het onderzochte gebied. Amper twee mogelijke broedgevallen werden opgetekend, verdeeld over evenveel atlashokken.
87
De Gele Kwikstaart Motacil/a flava was aanwezig in alle onderzochte atlashokken. De soort kende een opvallende concentratie op het landbouwplateau ten westen van de ljsevallei (bieten- en graanakkers, al dan niet afgewisseld met weilanden). Op andere geschikte plaatsen onbrak de soort dan weer volledig (vb. oostelijke heuvelrug van de ljsevallei). De Grote Gele Kwikstaart Motacil/a cinerea mocht niet op het appèl ontbreken. Van deze
sympathieke kwik werden reeds 14 koppels getraceerd. De gekende broedplaatsen langs de ljse en de Lane waren ook in 2000 bezet, goed voor zeven paartjes. Langs de Dijle vond men voorlopig zeven territoria terug, een in Ottenburg en zes in het centrum van Leuven. Tenslotte prijkt ook de Witte Kwikstaart Motacilla alba alba op het broedvogellijstje van de vier onderzochte hokken. Hetzelfde lijstje wordt aangevuld met Winterkoning Trog/odytes troglodytes, Heggemus Prune/la modularis en Roodborst Ericathus rubecu/a, aangekruist op alle atlashokformulieren. Van de Nachtegaal Luscinia megarhynchos kon slechts een waarschijnlijk broedgeval opgetekend worden in de Lanevallei. Idem dito voor de Blauwborst Luscinia svecica: een broedgeval aan de Florivalvijvers te Ottenburg. Beter verging het de Zwarte Roodstaart Phoenicurus ochruros, als broedvogel aanwezig in alle hokken. Een koppel Gekraagde Roodstaart Phoenicurus phoenicurus werd waargenomen in het Rodebos. Eenmalige aprilwaarnemingen in atlashok FS 138 en FS22A vielen buiten de geldige waarnemingsperiode. De zang van het lijstertrio Merel Turdus merula ,Zanglijster Turdus philomelos ,Grote Lijster Turdus viscivorus weerklonk in alle onderzochte atlashokken, wat volstond om deze
soorten als broedvogel te beschouwen. De aandacht ging eerder uit naar de onzekere status van de Kramsvogel Turdus pilaris in onze regio. Verontrustend was het feit dat de gekende broedkolonies in Korbeek-Dijle en Sint-Agatha-Rode in 2000 niet bezet bleken te zijn. Een enkele waarneming van een vogel in Ottenburg belandde in de laagste broedzekerheidscategorie. Exit Kramsvogel als broedvogel? De onmiskenbare zang en het typische broedbiotoop van de Sprinkhaanzanger Locustella naevia maken van deze vogel een droomsoort voor inventariseerders. Het controleren van laaggelegen, ietwat verruigde wei- en hooilanden resulteerde in vier territoria: een langs de Bertelsheide (Loonbeek), een in de Laanvallei {Sint-Agatha-Rode) en twee aan de Florivalvijvers (Ottenburg). Twee territoria van Bosrietzanger Acrocephalus palustris werden gelokaliseerd in het broekbos aan de Dreefvijver te Overijse, minstens vier in de broeklanden langs de ljse in Huldenberg en twee in de Laanvallei. Ook in Dijlevallei te Ottenburg noteerde men zangposten. De Kleine Karekiet Acrocephalus scirpaceus was vertegenwoordigd met minstens twee territoria in de ljsevallei te Huldenberg en aan de Florivalvijvers te Ottenburg.
88
Territoria van Spotvogels Hippo/ais icterina werden opgetekend in drie van de vier atlashokken, zij het in zeer kleine aantallen. Van de grasmussen waren het de Grasmus Sylvia communis, Tuinfluiter Sylvia borin en
Zwartkop Sylvia atricapilla die de toon zetten, alle drie waren ze vertegenwoordigd in de onderzochte atlashokken. De Braamsluiper Sylvia curruca vervoegt maar net het rijtje, met een territorium in atlashok FS 138.
Onder de Phylloscopussen was de Tjiftjaf Phyl/oscopus col/ybita veruit het talrijkst, gevolgd door de Fitis Phylloscopus trochilis. Het voorkomen van de Fluiter Phylloscopus sibilatrix kon niet aangetoond worden in Margijsbos en Bertembos. In het Rodebos werd deze loofzanger ďż˝!echts eenmaal waargenomen. Het onderzochte deel van het Mollendaalbos scoorde beduidend beter, hier werden zeven territoria teruggevonden.
Geluidsopnames werden stiekem bovengehaald om het subtiele verschil in zang tussen het
Goudhaantje Regulus regu/us en het Vuurgoudhaantje Regulus ignicapillus onder de knie te krijgen. Deze laatste soort broedde waarschijnlijk in het Rodebos en in het Mollendaalbos. De verhoopte broedgevallen in Margijsbos en Bertembos bleven onbevestigd.
Een paartje Grauwe Vliegenvanger MuscicapĂĄ striata broedde succesvol in een nestkast in Loonbeek. Allicht gaat het hier niet om een alleenstaand geval. Systematische nestkastencontrole had ongetwijfeld meer opgeleverd dan dit ene broedsel.
De kenmerkende territoriumzang van de Matkop Parus montanus is op vrij grote afstand te herkennen, zodat het inventariseren van deze zwartkap op gezwinde wijze werd volbracht. Naast loofbossen, broekbos, vochtige weilanden met wilgen werd de soort ook op minder voor de hand liggende plaatsen aangetroffen. Zo bevonden zich enkele territoria in holle wegen op de leemplateaus. In atlashok FS 12 wordt het aantal broedparen op 35 geschat. De
Zwarte Mees Parus ater werd opgetekend in drie van de vier atlashokken. P i mp e lm ees Parus caeruleus, Koolmees Parus major en Kuifmees Parus cristatus en Glanskop Parus pa/ustris scoorden elk vier op vier. Dit geldt trouwens ook voor de S taa rt m e es Aegithalos caudatus.
Met 127 territoria mag de Boomklever Sitta europaea beschouwd worden als een talrijke broedvogel van de bossen in onze regio. Territoriale Boomklevers werden ook aangetroffen ' op plaatsen met verspreide bosjes, in bosschages en oudere populierenbestanden. Het tellen en in kaart brengen van de vele Boomkleverterritoria werd niet door alle inventariseerders geapprecieerd.
Broedverdachte Boomkruipers Certhia brachydactyla werden in alle onderzochte hokken aangetroffen.
89
De Wielewaal Oriolus oriolus kende duidelijk geen goed jaar. lnventariseerders dienden vrede te nemen met één waarnemingen van een juveniel exemplaar in de Laanvallei en een eenm21ige waarneming van een zingend mannetje in Ottenburg. Andere waarnemingen uit de atlasregio komen uit Neerijse en Sint-Agatha-Rode. Vlaamse Gaal Garrulus glandarius, Ekster Pica pica en Zwarte Kraal Corvus corone corone scoorden in alle hokken. Broedverdachte Kauwen Corvus monedula noteerde men in Huldenberg, Ottenburg en in het Leuvense.
De Spreeuw Stumus vulgaris deed zijn wetenschappelijke naam alle eer aan: geturfd in alle atlashokken. Wat voor de Spreeuw geldt, geldt ook voor de Huismus Passer domesticus. De Ringmus Passer montanus ontbrak in atlashok FS13B. Onder de vinkachtigen wordt de top-drie ingenomen door Vink Fringilla coelebs
,
Groenling
Carduelis chloris en Kneu Carduelis cannabina, soorten die in geen enkel onderzocht atlashok ontbraken. De Putter Carduelis carduelis kon nog net aan het broedvogellijstje worden toegevoegd met één waarschijnlijk broedgeval in Huldenberg en een mogelijk broedgeval in Ottenburg.
De waarneming van een koppel Kruisbek Loxià curvirostra in het Rodebos wijst op een waarschijnlijk broedgeval aldaar. In het onderzochte deel van het Meerdaalwoud werden tot vier exemplaren waargenomen binnen de broedperiode. Door strikte toepassing van de voorgeschreven broedzekerheidscriteria dienen deze vogels echter als "mogelijk broedend" beschouwd te worden.
Onder dezelfde broedcategorie valt de Europese Kanarie Serinus serinus. Twee meiwaarnemingen van zingende mannetjes te Vossem, op twee verschillende locaties betreffen de enige regiogegevens
Reikhalzend werd uitgekeken naar het voorkomen van de Appelvlnk Coccothraustes coccothraustes in onze regio. Het zwaartepunt van deze kernbijter situeert zich voorlopig in het Bertembos. Hier werden vijf broedparen geteld. De betrokken inventarisator stipt aan dat dit wellicht fractie betreft van het werkelijke aantal aldaar. Mogelijke broedgevallen deden zich voor in Ottenburg, waar in mei en juni regelmatig foeragerende Appelvinken werden genoteerd.
Mogelijke en waarschijnlijke broedsites van de Goudvink Pyrrhu/a pyrrhula werden teruggevonden langs de ljse (2 à 3 paar), de Lane (1 paar), in Mollendaalbos (2 paar) en in Ottenburg (1 paar).
De Geel g ors Emberiza citrinella is de grote uitschieter van atlashok FS12A. Meer dan 40 zangposten werden hier gelokaliseerd, het totale aantal wordt geschat op 60 territoria. In één
90
dan intensief onderzocht gebied noteerde men een achttheid van 14 zangposten/km2. Conflicten tussen rivaliserende mannetjes werden hier dan ook meer dan eens waargenomen. Het gedeeltelijk onderzochte FS138-hok bracht acht territoria aan het licht. Andere territoria bevonden zich te Ottenburg (4 -10 terr.) en de rand van Mollendaalbos ( 3 terr.). Het succes van de Geelgors in het onderzochte gebied staat in schril contrast met het quasi ontbreken van de Grauwe Gors Miliaria calandra. Van deze rode-lijstsoort werd slechts één mogelijk broedgeval teruggevonden, aan de rand van het Mollendaalbos. Paartjes Rietgors
Emberiza schoenic/us bezetten twee tot drie territoria aan de Vijvers van Florival te Ottenburg. Een waarneming werd opgetekend in de Laanvallei te Sint-Agatha-Rode.
Samenvatting Het eerste broedvogelinventarisatiejaar resulteerde in 105 soorten in atlasregio Leuven. Voor het eerst werden broedgevallen van Geoorde Fuut en Middelste Bonte Specht aangetoond. Tevens konden waarschijnlijke en/ of zekere broedgevallen bevestigd worden van opmerkelijke soorten als Wespendief, Boomvalk, Ijsvogel, Zwarte Specht, Kleine Bonte Specht, Gekraagde Roodstaart, Kruisbek, Goudvink en Appelvink. Onder de agrarische soorten werden plaatselijk hoge dichtheden opgetekend van Veldleeuwerik en Geelgors. Patrijs, Kievit en Gele Kwik bleken nog vrij algemeen te zijn terwijl Kwartel, Graspieper en Grauwe Gors -tegen de verwachtingen in- nagenoeg ontbraken. Vier broedverdachte of broedzekere exoten uit evenveel continenten werden vastgesteld in de atlasregio. Ondanks de aanwezigheid van geschikte biotopen noteerde men van enkele wvertrouwde" trans saharatrekkers zeer lage aantallen. Onder andere Zomertortel, Wielewaal en Nachtegaal kenden duidelijk een minder goed jaar en verdienen extra aandacht tijdens de volgende inventarisatieronde.
Medewerkers De gegevens voor dit verslag werden· verstrekt door Geert Bleys, Steven Bouillon, Frederik Fluyt, Robin Guelinckx, Maarten Hens, Joris Menten, Kelle Moreau, Toon Roels, André Verboven en Johan Verliefden.
Samenstelling Frederik Fluyt, Spitsberg 4, 3040 Huldenberg freek@village. uunet. be
91
Overzichtstabel resultaten broedvogelinventarisatie 2000
-
atlasregio Leuven
Voor elke soort is de aanwezigheid per atlashok en de corresponderende broedzekerheidscategorie weergegeven. De afkortingen MB, WB en ZB staan voor mogelijk, waarschijnlijk en zeker broedend. FS12A
FS12D
Dodaars
WB
WB
Fuut
ZB
Blauwe Reiger
ZB
Canadese Gans
ZB
Nij lgans
WB
Soepeend /-gans
MB
Wilde Eend
ZB
ZB
Tafeleend
ZB
WB
Kuifeend
ZB
Wespendief
WB
FS13B
FS22A
ZB
MB
Bruine Kiekendief
MB
Havik
WB
MB
Sperwer
ZB
MB
MB
WB
Buizerd
ZB
WB
ZB
WB
Torenvalk
ZB
WB
MB
MB
Boomvalk
MB
WB
Patrij s
WB
Kwartel
MB
Fazant
ZB
Waterral
WB
WB
Waterhoen
ZB
WB
Meerkoet
ZB
ZB
WB WB
ZB
MB
ZB
Kievit
ZB
ZB
ZB
ZB
Houtsnip
WB
MB
WB
MB
WB
WB
MB
Holenduif
WB
WB
WB
WB
Houtduif
ZB
WB
ZB
WB
Turkse Tortel
ZB
Stadsduif
ZB
Zomertortel
MB
Halsbandparkiet
WB
Koekoek
WB
Steenuil
ZB
Bosuil
WB
WB
WB
WB
Ransuil
ZB
ZB
Gierzwaluw
MB
ZB
MB
IJsvogel
WB
WB
Groene Specht
ZB
WB
ZB
WB
Zwarte Specht
WB
WB
WB
MB
Grote Bonte Specht
ZB
WB
Kleine Bonte Specht
WB
ZB
ZB
WB
WB
WB
WB
ZB
WB
ZB
Middelste Bonte Specht Veldleeuwerik
WB
Oeverzwaluw
ZB
WB
Boerenzwaluw
ZB
Huiszwaluw
ZB
Boompieper
MB
Graspieper
MB
MB
Gele Kwikstaart
ZB
MB
ZB
Grote Gele Kwikstaart
ZB
MB
ZB
Witte Kwikstaart
ZB
ZB
WB
ZB
Winterkoning
WB
WB
WB
ZB
ZB
ZB
MB
I\ I '
Heggemus
WB
WB
W�
Roodborst
WB
WB
WB
Nachtegaal
WB
Blauwborst
WB ZB
WB
Zwarte Roodstaart
WB
Gekraagde Roodstaart
WB
WB
MB
ZB
MB
MB
Merel
ZB
WB
ZB
WB
Zanglijster
ZB
WB
WB
WB
Grote Lijster
WB
WB
WB
WB
Sprinkhaanzanger
WB
WB
Bosrietzanger
ZB
WB
Kleine karekiet
WB
WB
Spotvogel
WB
Grasmus
WB
WB
Tuinfluiter
WB
MB
WB
MB
Zwartkop
ZB
ZB
WB
ZB
Tjiftjaf
WB
ZB
WB
WB
Fitis
WB
WB
MB
WB
WB
Kramsvogel
MB
WB WB
Braamsluiper
MB
WB
MB
Fluiter
MB
Goudhaantje
WB
WB
Vuurgoudhaantje
WB
WB
WB WB WB
Grauwe Vliegenvanger
ZB
Matkop
WB
WB
Zwarte Mees
WB
MB
Pimpelmees
ZB
ZB
ZB
ZB
Koolmees
ZB
ZB
WB
ZB
Kuifmees
ZB
WB
WB
MB
Glanskop
WB
WB
WB
ZB
Staartmees
WB
WB
WB
WB
Boomklever
ZB
WB
WB
WB
Boomkruiper
WB
WB
WB
WB
WB WB
Wielewaal
MB
MB
Vlaamse Gaai
WB
WB
WB
WB
Ekster
ZB
WB
ZB
WB
Zwarte Kraai
ZB
we
WB
WB
Kauw
WB
WB
WB
Spreeuw
ZB
WB
ZB
WB
ZB
WB
Huismus
ZB
ZB
Ringmus
WB
WB
Vink
ZB
WB
WB
WB
Groenling
ZB
WB
WB
WB
Kneu
WB
WB
WB
WB
Putter
WB
MB
Kruisbek
WB
MB MB
Appelvink Goudvink
WB
MB
Geelgors
ZB
WB
WB
WB WB WB
MB
Grauwe Gors Rietgors
WB
MB
WB
93
Leuven
•
Oud-Heverree •
Bierbeek •
Huldenberg •
94
VOGELWAARNEMINGEN
van·
Aanvullingen
en.
JUNI tot AUGUSTUS 2000 verbeteringen
Samenstelling Paul Herroelen en Jos Cuppens
In deBoomklever
juni
2000
werden
enkele
waarnemingen
Vanautgaerden foutief of helemaal niet gepubliceerd aan
van
Joh a n
; daar is ondertussen
verholpen: (juni 2000: 39) staat verkeerdelijk
Ooievaar: in de Boomklever
15 april;
de juiste datum is 12 maa: Boutersem-Bost 4 ex over naar het N (VAJ). Bruine nog een
Kiekendief: 08 april imm
Bierbeek
M doortrekkend
te
ad M op doortrek,
Boutersem-Bost
dezelfde
dag
en 05
mei
en op 01
telkens een V (VAJ). Buizerd: 12 maa Boutersem-Bost
15 ex op doortrek,
van 7 ex ; 01 april Boutersem-Bost
16 ex op doortrek,
waarvan
een groep
waarvan een groep
van 10 ex (VAJ). B oomvalk: 01 mei Boutersem-Bost 1 ·ex overtrekkend (VAJ). Scholekster: 01 mei Bierbeek 1 ex overvliegend (VAJ).
2000: 43 zijn verke erd;
Nachtzw aluw: de datum en plaats in Boomklever juiste plaats en datum zijn 06 mei 2000 ontbinding)
op akker
Boutersem-Honsem
1 dood ex (i n
(GUR & al.). Zwarte Specht: 02 april Boutersem
Bost 1 ex overvliegend (VAJ). Gele
Kwikst aart: 31
Noordse
Gele
maa
Boutersem-Bost,
eerste
Kwikstaart: 01 mei Bierbeek 2 M
+
waarneming
(VAJ).
1 V (VAJ). Tapuit: 0 2
april Boutersem-Bost één M (VAJ). Beflijster: in de Boomklever
1999: 4 8
staat verkeerdelijk 16 mei; de juiste datum is 16 april 1999; 2000: 24 april Boutersem-Bost 2 ex overtrekkend (VAJ). Kruisbek: 1 8 maa Boutersem-Bost 3 ex overtrekkend naar N (VAJ). Ort olaan: 01 mei
Boutersem-Bost
1
V en te
Beauvechain
(BW) een
M
(VAJ). Wij
verontschuldigen
ons
bij
Johan
t ekortkomingen.
95
en
bij
de
lezers
voor
deze
VOGELWAARNEMINGEN
september-oktober-november
2000 Samenstelling Paul Herroelen en Jos Cuppens
Toelichting:
(15) na een soortnaam betekent 15 waarnemingen ontvangen.
Dodaa rs: Tienen
in sept 50-55 ex aanwezig;
03 okt 43 ex, 17 okt 25 e x ,
21 okt 4 ex, 05 nov (laatste ? ) 1 ex (CUJ, HEP); 26 sept Tervuren-park ex;
St.
Joris-Winge-Gemp
Tervuren-park Winge Gemp
14 okt en 03 nov
2
4 ex ( REA, HEP). Fuut:
06 nov 13 ex, 21 nov (totaaltelling)
24 ex (REA); St.Joris
14 okt 4 ex, 03 en 11 nov 2 .ex (HEP).
Geoorde Fuut: 07-17 sept Tienen 1 ex (COE, COP, CUJ, HEP, CLW). Aa lscholver: gerichte doortrek vanaf 24 sept tot eind november, zie Fig 1 overige gegevens:
Tervuren-park :
02 okt 1 ex cirkelend boven vijvers, 1 3
okt 2 ex aanwezig. 17 okt 1 ex. 27 okt 4 ex over naar ZO. nov: 1 juv g a n s e maand aanwezig op eiland en/of Groot Kanaal (REA); St.Joris-Winge
Gemp:
21 sept afwezig. 14 okt 7 ex. 03 nov 31 ex. 11 nov 12 e x (HEP); 18 o k t Kessel-Lo/ ProvDomein 30 ex aanwezig (V AJ).
Roerd omp: 24-25 nov Tienen 1 ex ter plaatse
(HOE, COP); vergelijk
met
11 nov 1998 en 05 nov 1999 Tienen, de enige drie gevallen aldaar.
Aalscholver: doortrek najaar 2000 600 520
500 400 300
250
200 100
"58 --
g
e
12
9
lf: ��.2
4
8 622
6
2
122
-1 ' 1 1 1 0 1 1 l l 20/09 25/09 30/09 5110 10/10 15/10 20/10 25/10 30/10 4/11 9/11 14/11 19111 24/11 29/11 "
-
•
-
(de grote aantallen werden genoteerd te Bierbeek-Blauwschuur) VAJ/GAJ
96
Aalscholvers Phalacrocorax carbo op het nest in Denemarken Foto Eric Thomsen
Grote
Zilverreiger:
03
sept
Tienen
(COE, COP).
Reiger:
1 ex op geëgde
van 2-4 ex; 03 nov Lubbeek-Spicht
waarnemi�gen
Blauwe
9
akker
(CUJ, MOK, LUJ, COE, COP, HOE, HEP).
Knobbelzwaan: in sept-nov behalve 5 ex op 22 sept)
2 ex te
4 ex te
Tienen,
en 03 nov Roosbeek
Tervuren-Park
(
5 ex (CUJ, HEP, LUJ, COE,
COP, HOE, REA).
Zwarte
Zwaan: in sept-nov
1 ex te Tienen
niet op 28 okt)
(maar
(CUJ,
HEP).
Kolgans: 15 okt Webbekom-Broek 30 ex over naar NNW (CLW). Gans spec.: 20 okt Opvelp-Blauwschuur 3 ex op doortrek (HEP). Grauwe
Gans: 05 nov Tienen, 13.15 u. 1 ex aankomend
uit NO (CUJ);
18
nov Vertrijk-Snoekengracht 37· ex op doortrek (BUG, GUR).
Canadese
Gans: te Kerkom-zandgroeve
broedkoppel
+
5 eerstejaars
1 ex aanwezig
ter plaatse o p 2 1 sept e n 0 3 nov (HEP, LUJ); Tervuren-park tot
begin
nov,
Lo/ProvDomein: luid
roepend
maïsakker,
7
ex
op
14
sept,
13
ex
op
17
okt
(REA);
begin sept 30 ex, 03 nov Oud-Heverlee/Zoet
over
(DCC);
24
nov
een uur later niet meer
11
u.
Haasrode
aanwezig
97
(CUJ).
18
nog
ex
Kessel
Water 30 e x op
geoogste
Nijlgans: Tienen
in
sept 4-6 ex, in okt-nov
1-2 ex; 03 nov
ex naar Z (CUJ, HEP, LUJ,
Roosbeek
VAJ).
Casarca: 03-17 sepy Tienen 2 ex (CUJ, 1 O en
15 sept,
22 okt
2 ex; 23 okt Bierbeek 1 2
telkens
CLW, HEP). Bergeend:Tienen
1 ex, 17 sept
Mand arijneend: 05 sept Tervuren-park
0 9-
5 ex (CUJ. HEP. MOK. CLW).
3 M in eclipskleed
(nog 2 M o p
08 sept) (REA). Krakeend: Oud-Heverlee
02 okt 30 ex, 09 okt 50 ex (DCC);Tienen
N
-30 sept 8-10 ex, 17 okt 15 ex, 11 nov 6-7 ex (CUJ, St. Joris-Winge Gemp 11-12 Tervuren-Park 3 M
+·
1 V; Tienen
03, 10, 17 en 30 sept respect.
40 en 50 ex (CUJ, HEP, Wilde
20, 50, 2 4
80, 53, 40, ca. 100 en 100 ex ; 1 4
3 ex; Webbekom- broek
St.Joris-Winge-Gemp
COP, HEP, HOE);
nov 26 ex (REA, HEP). Wintertaling: 10 n o v
en 70 ex; op 01, 03, 17, 21 en 29 okt okt
COE,
17
: 15 en 29 okt r e s p e c t .
CLW).
Eend: 30 sept Tienen 200 ex, nog 40 ex op 11 nov na dijkbreuk;
Lubbeek-kapel
40-42 ex in okt en begin nov (CUJ,
Pijlstaart: Tienen
30 sept-01 okt 6 ex (waarvan
15 en 21 okt 2 ex, 05 nov 2 Tervuren-park
1 M
COP, HOE, HEP).
2 M), 03 en 22 okt 1 e x ,
COP, MOK). Ringtaling: 2 4 n o v
COE,
V (REA). Zomertaling: Tienen
2
+
V (CUJ,
COE,
10 en
15 s e p t
respect. 1 en 5 ex (CUJ, HEP). Slobeend: Tervuren-park St. Joris-Winge-Gemp ;Tienen
1 M
10 nov lM +
5
V, 21 nov één
V (REA); 14 o k t
V eerst vrij hoog kringend
en dan l a n d e n d
+
5
17 en 30 sept respect. 19 en 1 0 ex, 1 5 okt ca 20 ex, 17 okt 1 1 e x ,
21 okt 27 ex, 05 nov 5 ex (CUJ. HEP. COE. COP, CLW). Tafeleend: Tervuren-park
03 okt en sindsdien
bijna dagelijks
3 M; 1 4
okt St. Joris-Winge-Gemp 16 ex (waarvan 10 ad M);Tienen : 10 sept-01 o k t 40-45
ex, 03-17
(REA,
CUJ, HEP).
okt 70-75
ex voornamelijk
mannetjes,
05 nov ca 50 e x
Kuifeend: Tienen : in sept 20-25 ex, 03-17 okt 8-9 ex (CUJ). W es pendief: 03 okt Bunsbeek-Gasthuisbos 1 ad laag overtrekkend (LAJ). Rode
Wo uw: 20 sept 17.10 u. Molenbeek-Wersbeek 1 ex van W naar O o s t
(V VW). Bruine koppel sept
Kiekendief: 05 okt Tervuren nog aan wezig tot 17 sept,
Koutemveld
1
Heverlee-Egenhoven sept
11.30
V 1
u Tienen
Roosbeek-Breisemveld
van
1
nadien
Kumtich
V over park
naar
1 imm of
okt
Z (REA);Tienen
nog op 17 okt jagend ad Roosbeek
V (COE. COP. CUJ, HEP, CLW). jagend M; 04
naar
Blauwe
Bierbeek
vliegend;
V; 1 8
21
Kiekendief: 2 4
1 imm
of
V, 22
V, 26 okt Bierbeek ad M, 29 okt 7.30
98
okt
okt u.
Opvelp-Grootveld imm
of V, 04
één M op doortrek
nov
tegen
Opvelp-Hazenberg
felle wind,
één
02 nov Bierbeek
M, Honsem
Boutersem-Bost 2dejaars M, 19 nov Roosbeek-Grote
één
V of
imm,
Kouter één V, 25 n o v
Boutersem-Bost imm of V ( VAJ, LUJ, CUJ, LIP, GUR). Red. voor zover bekend is 24 sept de vroegste datum in Vlaams-Brabant; normaal vallen de eerste observaties vanaf midden oktober, zelden vroeger:01okt1983 Grimbergen1Men2 V op doortrek
GNM in Van Den Houte2000). Havik: 09 sept Tienen Boutersem solitaire samen)
1 juv (HOE), 21 sept Molenbeek-Wersbeek, 23 s e p t
(VVW). Sperwer
(35):
vogels, waargenomen werden
(okt-nov);
opgetekend
waarschijnlijk
bij 3 1 observaties
op 21 locaties. te
ging het telkens
Twee vogels (éénmaal
Opvelp-Blauwschuur
ging het om koppels
(okt)
3 ex
te
Tienen
in hun broedgebied.
Op 1 4
okt joeg een ex achter een Patrijs te Glabbeek-Zuurbemde
en
om
(BUG, COE, COP,
CUJ, CUO, DCC, HEP, HOE, LAJ, LIP , LUJ, MOK, REA). Buizerd (28):
16
observaties
van
solitaire
vogels
locaties; 2-4 ex te Tienen-vijvergebied op termiek ex op 24 sept; 22 okt Tienen-Grijpen ex. Zeer bleke biddende
ex. te Tienen
op
10
in sept-okt,
4 ex op termiek,
maximum
6
04 nov Kumtich 4
op 07 okt en te Rotselaar
vogel op 04 nov te Kumtich
verschillende
op 24 nov;
een
(BUG, COE, COP, CUJ, CUO, DCC,
HEP, HOE, LAJ, LIP, LUJ, MOK, REA). pleisterendTienen
Visa rend:
Winge/Gemp één ex; doortrek
17-30
sept
1
ex
en
14
okt
St.
Joris
van 1 ex te Bierbeek op 19 en 24 sept (COE.
COP, CUJ,CLW, BLH, HOE, HEP). (14):
Torenvalk
5 observaties
van 2 vogels op 7 verschillende eerstejaars),
van solitaire locaties;
04 nov Opvelp-Hazenberg 5
vogels
en 7 waarnemingen
22 okt Tienen 3 ex (waarvan
2
ex (CUJ, COE, COP, HOE, LAJ, UP,
LUJ, MOK). Smelleken op doortrek: Bierbeek
17 sept
Tienen,
09, 21, 24 (ad M) en 26 okt;
06
nov
29 okt
Molenbeek-Wersbeek;
Webbekom-Broek
(COE,
COP, CLW, VAJ). Boomvalk: 09 sept Lubbeek en Molenbeek-Wersbeek, Bost,
23
sept
Tienen-vijvergebied
Blauwschuur 1 op doortrek 30 sept en 26 okt
(poogt
en
Tienen-Bost;
12 sept Boutersem 13
okt
Opvelp
(VVW, CUJ, CLW, VAJ, GRJ, HEP). Slechtvalk: Houtduif
te slaan)
Boutersem-Bost
sept Bierbeek 1 ad, 24 nov Molenbeek-Wersbeek: aan (BLH, VAJ, VVW).
99
valt groep
1 imm;
30
Koperwieken
Patrijs: 08 sept
Haasrode-zandgroeve
4 ex in wegberm,
23 sept Tienen
03 en 30 sept, 05 nov telkens
1 ex, 09 sept 3
vijvers 1 ex (CUJ). Waterral: Tienen -vijvers
ex, 23-24 sept herhaaldelijk
roepend
(COE, COP, CUJ, CUO, CLW, HOE).
Porse leinhoe n: 03 en 07 sept Tienen 3 ex, op 18 sept nog 2 ex (CUJ, COE,
COP, CUO). Waterhoe n: op 19
sept te Tienen ruim 50 ex (CUJ). Meer koe t: T i e n e n
19 sept 120 ex, 11 nov 89 ex (COE, COP, CUJ, HOE). Kraanvoge l: doortrek
06 nov Tienen 27 ex en Molenbeek-Wersbeek
15
ex; 24 nov Molenbeek-Wersbeek 48 ex (HOE, VVW). Kleine
03-05 sept 3-4 ex, 15-17
P levier:Tienen
(HEP, CUJ, CLW). Bon tbekplevier: Tienen groep
steltlopers,
Goudplevier: 21
sept
15-23
ex
2
sept 2 ex, 30 sept 1 e x
01-09 sept 2-4 ex in gemengde
(COE, COP, CUJ,
CLW,HEP, HOE).
sept Tienen-Goetsenhoven/Meer 10 ex (HOE).
Kievi t pleisterend
10 sept Tienen ca 1000 ex met evenveel Spreeuwen,
19
sept Opvelp ruim 200 ex op akkers, 26 sept Boutersem-Koutemveld 129 e x met
Spreeuwen;
steenweg
04
okt
Leefdaal
minimum
200
ex
op
akkers
langs
Leuven-Tervuren;
04 nov Kumtich 120 ex. en Opvelp-Hazenberg
30 ex; 15
nov Haasrode
zandgroeve 600 ex met Spreeuwen op wintergraanakker. Op doortrek
: 13
okt Bierbeek 60 ex, 17 okt Opvelp 12 + 42 ex, 17 okt Tervuren 20 ex n a a r ZO over park, 23 okt Bunsbeek-Paddenpoel
51
ex (COE, COP, CUJ, HEP,
HOE, LAJ, LIP, LUJ, REA). Kanoe ts trandloper: 05-09
sept Tienen
1
juv/lstewi.
(COE, COP, CUJ,
HEP, HOE,VLD). Kleine Strandloper: 03-30 sept Tienen 1 ex (per 17, 2 3 en 30 sept één juv)(COE, COP, CUJ, CLW, HEP, HOE). Krombeks trandloper: Tienen
CUJ, CLW, HEP, HOE). Bonte
02-09
sept 6-8 ex, 10 sept 4 ex (COE. COP,
Strandloper:Tienen
05-09
sept 2-6 ex, 17 e n
23 sept 4 ex (COE, COP, CUJ, CLW, HEP, HOE). Kemphaan: Tienen
03 sept 1 ex, 07-09
sept 7-11 ex; 10-17 sept 3-5 ex;
23 sept 1 ex (COE, COP, CUJ, CLW, HEP, HOE, MOK). Bokje:Tienen
15+21 okt 4 ex, 22 okt 3 ex, 02+18
29 okt W ebbekom-broek 1 ex ; Miskom-wachtbekken (COE, COP, CUJ, MOK, CLW). Watersnip: Tienen
nov 2 ex, 25 nov 2 ex; 05 en 19 nov 6 e x
09 sept 30 ex vliegend, 23 s e p t
50 ex, in okt 3-10 ex (17 okt groepje van 5 ex aankomend),
05 nov 10 ex,
25 nov 6-10 ex; 17 sept Oplinter 1 7 ex; We bb e kom-b ro e k
15 okt 47 ex,
100
29 okt 28 ex; M iskom-wachtbekken
05 en 19 nov 31-28 ex (COE, COP,
CUJ, CLW, HUR, MOK). Houtsnip: 01 nov Webbekom-broek ex,
16
nov
Willebringen
ex aan
1
1 ex, 12 nov Neervelp-Molensteen samenvloeiing
Mene-Jordaan
1
(VVW,
GUR). Wulp: 09 sept Tienen 1 ex roepend
over,
waarschijnlijk
V wegens k o rte
snavel (HEP). Zwarte
Ruiter:
Tienen
01 en 09 sept 3 ex, 24 sept l ex (COE. COP, CUJ, HEP,
HOE).
05-09 sept 3-5 ex, 10 sept 2 ex (COE, COP, CUJ, CLW,
Tureluur: Tienen HEP).
Groenpootruiter: 03 okt Tienen 1 gehoord (CUJ). Wit g atj e: Tienen
09-30 sept 2-3 ex, maximum 6 ex per 9 sept; 03-07 o k t 1 ex (COE, COP, CUJ, CLW,
2-3 ex; 21 okt 2 ex; 15 okt Webbekom-broek HEP). Bosruiter: Tienen
03-10
sept
2-5 ex, 15-17
sept
2 ex (COE, COP, CUJ,
CLW, HEP). Oeverloper: Tienen
03-09 sept 10 ex, 10-17 sept 5-9 ex, tot 03 okt 1 ex,
21 okt 2 ex (COE, COP, CUJ, CLW, HEP). Stormmeeuw: 06 wintervogels tussen
nov
Tervuren-park
late
aankomst
(REA).Kleine Mantelmeeuw: 06
sept
van
de
eerste
Tervuren-park
(REA); 24 sept Tienen 8.15 u. 9 ex in groep
Kokmeeuwen
2
1 ad
naar
W;
01 okt Roosbeek l imm over naar NO (COE, COP, CUJ, HOE). Zilvermeeuw: 03 sept Tienen 10.15 u. 13 ex over naar ZO (HEP). . Stern spec.: 18 sept Tienen een grote stern roepend over naar 0 (CUJ). Zwarte
Stern: 17 okt Tienen 1 ex pleisterend (CUJ).
Holenduif: 26 sept
Boutersem-Koutemveld
10 ex (2 per 2); Tienen
30
sept 20 ex op akker, 17 okt 30 ex (HEP, CUJ). Houtduif op doortrek: 20 okt Opvelp-Blauwschuur 11.35 ca 600 ex; 21
okt
Boutersem
8.30
u. ca 300
u. ca 600 ex e n
ex en ca 400
ex; 15 n o v
Haasrode c a 2000 e x op geoogste maïsakker (HEP, CUJ). Tortel: Tienen
03 en 10 sept
l ex ( HEP, CUJ).
K erkuil: 20 sept Molenbeek-Wersbeek; ex over steenweg; Leuvensestw
13 okt 21.15 u. Boutersem-Lat 1
23 okt Lovenjoel-Zieleberg
(VVW,
verkeersslachtoffer;
14
CUJ).Steenuil: okt
22 u. 2 ex één na één o v e r
24
Opvelp-Blauwschuur
Bosuil: 14 okt Attenrode-Hulsbos
sept
1 ex roepend
l ex roepend (LAJ).
101
Bunsbeek
één (
LAJ).
14 okt Attenrode-Langstr. 1 ex roepend overvliegend (LAJ).
Ransuil:
17
Gierzwaluw:
sept
Tienen
2 ex in groep
Huiszwaluwen
(COE, COP,
CLW). IJsvogel: 10 sept
en
28
Snoekengracht,
15
eind
sept
Tienen, nov
Tervuren-park
tussen
brug
22 sept en 20 okt
en
okt Webbekom-broek,
Gargill;
in
okt
05 nov Oplinter,
, Wijgmaal te
Vertr ijk
12 nov Kessel
Lo/ProvDomein (REA, DCC, ABH, CLW, HUR). Draaihals: Tienen-vijvers
02 sept
l ex, 10 sept 2 ex (1 geringd
)(COE,
COP, CUJ). Zwarte
Specht : 23
sept
Glabbeek-Zuurbemde
l
roepend
in k asteelbos
(LAJ). Kleine
Bonte
Specht:
23
sept
Webbekom,
18
nov
Vertrijk-
Snoekengracht l V (CLW, BUG, GUR). Boomleeuwerik: doortrek van 30 sept tot 05 nov, zie Fig nr. 2 Veldleeuwerik: goede
van
doortrek
16-17
okt Tienen
en Bierbeek:
groepen
10-70 ex; pleisterend 04 nov Willebringen 20 ex en Opvelp- Hazenberg
50 ex (CUJ, HE P, LIP, LUJ).
Doortrek van Boomleeuweriken Lul/ula arborea in het najaar 2000 te Bierbeek-Blauwschuur (VAJ/GRJ)
18
-r-�--�--����--�----.
16 -t---...r---�-�-��----�--�-� 14 -t---t·r---�----�--� 1 2 ·r---r-i-1-�----�·�-------i 10 · i---<:-n----.[1· --------z --------� 8 6 4 -+t.:1-�(-.:t----i---c --------�1--1-l�:+-------l 2
.
�·J---f-- .J---�•i-�·:1----�.�-··----' ._� _� ,.�-------�� �=
P.I
· __. ... ........_ ...., r--__.. 4.._..._,�--_...-.... ,�--��r... ,..-.._ ...._-""-.W...,,.---� ----.,�--�--. ---'6LJ 0 ..,... 30/09 5/10 20/10 10/10 15/10 25/10 30/10 4/11
102
Trekwegen van Britse Oeverzwa 1 uwen Riparia riparia
naar en vanuit West-Afrika (BTO-News nr. 149, 1987)
Oeverzwaluw: 08
sept
Haasrode-zandgroeve
400
nestgaten
02
geteld;
(CUJ, VAJ). Boerenzwaluw: d o o r t r e k
okt Bierbeek ca 50 ex op doortrek
13 okt 1 1 ex (5, 4 en 2
gans sept o.a. 1 7 e x o p 3 0 sept Tienen, Bierbeek
17 en 31 okt telkens 1 ex
ex), 18 en 21 okt telkens 1 ex; Tervuren-park
(COE, COP, CUJ, CLW, VAJ, REA, HEM). Huis zwaluw: 19 sept Opvelp ca 8 0 ex
Roosbeek-Valkenberg
27 september Leuven
1
broedpopulatie
Lovenjoel tussen
ex
enkele
met
centrum
boven
cirkelend
jaagt nog
Oeverzwaluwen; boven
in nest worden
jongen
Boerenzwaluwen
boven
nog
Dijle
24
sept
kolonie; gevoederd; (sportkot);
10 o k t 15
okt
Tienen-scoutsterrein 3 ex overtrekkend (HEP, CUJ, GUR, LAJ, , STJ, VEF).
02, 09 en 10 sept telkens 1 ex; pleisterend
Duinpieper: doortrek Tienen
17 sept Haasrode 2 ex (HOE, COP, COE, CUJ, MOK). Boompieper:
doortrekTienen
10, 17 en 30 sept
ex; 24 sept Glabbeek-Zuurbemde
respect.
3 ex, 1 ex en 3
2 ex ; 13 okt Bierbeek 1 ex (COE, COP,
CUJ, HOE, LAJ, VAJ).
Graspieper: 15 okt Webbekom-broek 75 ex, 20 okt Opvelp en Tienen en 22 ex doortrekkend van gipsberg Bierbeek
tussen 12 en 13 u.; 11 nov Tienen 20 ex in ruigte
(CUJ, CLW, HEP, COE, COP, HOE). Gele
(VAJ).
16
103
Kwiks taart: 03 o k t
Grote
(24):
Gele Kwikstaart
Tienen
sept, 24 okt en 07-28
21
28 nov 1 ex; Tervuren-park
05 sept 18 u. 2 ex over;
Roosbeek-Valkenberg
REA, LAJ). Ringvangsten:
periode
ex in de
12
23
Vissenaken
(OCC, COE. COP, CUJ, CLW, HEP,
waterzuiveringsstation
1 ex
1 ex;
27 nov 1 ex over in Getevallei e n
okt 1 ex aan Daalgemse molen; Dormaal L anden-Rumsdorp
nov telkens
05 sept 13 u. 5 ex o v e r
03 sept 10 ex, 09-17 sept 1-4 ex; Leuven
slachthuis,
Bierbeek足
oktober
03-24
(VAJ).Roodborst: 23 sept Roosbeek-Valkenberg eerste ex in
Blauwschuur tuin
01 sept 4 ex, 30 sept e n
Tildonk-Hambos
(CUJ).
Zwarte
Roodstaart: 12 okt St. Joris-Winge zingend; 31 okt Vertrijk 12 u.
1 ex in V-kleed komt laag uit witloofveld,. vliegt naar een tuin en vervolgt zijn weg naar ZW; 03 nov Willebringen-Jordaan 1 ex op schouw
van huis i n
herstelbouw; 17 nov Drieslinter 1 ex ( REA, HEP, OSL, HUR). Gekraagde
Roodstaart: 09-10
Boutersem-Koutemveld 1
sept
Tienen
ex (V-kleed)
Kamillus l M (HEP, CVJ).Red.
juv
V in
struik;
sept
26
vrij hoog over; 09 nov Bierbeek-St.
voor zover bekend is 09 nov de laatste datum voor
Vlaams-Brabant; eerdere data waren 08 nov 1966 Testelt, 08 nov 1981 Kapelle-old-Bos en 06 nov 1994 Messelbroek. : 03 sept
Paapje: Tienen ringvangst);
Molenbeek-Wersbeek 09 sept
Wijndries
5 ex, 09
sept
12
ex geteld,
10
sept
2 ex ( 1
05 sept 7 ex, 09 sept 8 ex; Bekk evoort足
7 ex in bietenveld (HEP, C0E. COP, CUJ, HOE, VVW, CLW).
Roodborsttapuit: 05 sept Molenbeek-Wersbeek 1 ex, 26 nov Boutersem-Bost
M, 05 nov Neerlinter
1 M (VVW, HUR, VAJ). Tapuit
vroegste 03 sept 1 ex, 09 sept 7 ex, 10
(15):
1
Tienen
sept 2-4 ex, 17 sept 5 ex, 30 sept 2
ex; maximum 17 ex geteld Oplinterffienen op 17 sept; Molenbeek-Wersbeek Wijndries
3
ex
op
05 sept pas
2 ex, 18 sept
geploegde
1 ex; 09
akker,18
sept
Koutemveld 1 ex, 19 sept Opvelp 1 ex, 20 sept (V-kleed); late: 19 okt Bierbeek-Blauwschuur 1
sept
Bekkevoort足
Bierbeek
Webbekom
ex
5
1 dode
en
vogel
ex over weg vliegend (HEP,
COE, COP, VVW, CLW, CUJ, HUR, VAJ Kramsvogel:
Koperwieken en Spreeuwen;
sept
30
Tienen-vijvers
25
ex,
28
13 nov Roosbeek-Valkenberg
okt
70
ex
met
30 ex in b o m e n
in tuin met Spreeuwen (CUJ). Koper wiek: 17 en 28 okt Tienen met Spreeuwen 08
nov
Tervuren-park
20
ex
m
bomen;
in vegetatie
van vijvers;
ringvangsten
Bierbeek足
Blauwschuur 24 okt 58 ex, 29 okt 197 ex (CUJ, REA, VAJ, GRJ).
104
Spr in khaanzanger: 10 sept ·Tienen 2 ex (1 ringvangst)( HEP, HOE). Rietzanger: 10
sept
COE, COP, CUJ,
4 ringvangsten
Tienen
(COE, COP, CUJ,
HOE). Kleine
Karekiet: 15 okt Webbekom-broek 1 juv (CLW).
Spotvogel: 10 sept Tienen 1 ringvangst ( COE, COP, CUJ, HOE). G r asmus: 26 okt
Boutersem-Koutemveld
1 ex met Zwartkop,
Fitis en 1 O
Zanglijsters in bessenrijk veldbosje (HEP). Tjif tjaf: 05 nov Drieslinter, tuinvijvertje, Siberische
13 nov Roosbeek-Valkenberg
27 nov Landen-Rumsdorp Tjif tjaf: 23 nov Tienen
1 ex badend
in
1 ex in oude es (HUR, CUJ, LAJ).
1 ex met
de kenmerken
van tristis
(HOE). Fitis: 26 okt Boutersem-Koutemveld
1 ex met Zwartkop,
en 1 0
Grasmus
Zanglijsters in bessenrijk veldbosje (HEP); 08 nov Haasrode (GUR). G oudhaan tje: Vuurhaantje
enkele
ex
en/of mezen;
in
okt-nov
ganse maand
DCC). Vuurhaan tje: Bierbeek-St.
te
Bierbeek-St.
Kamillus
met
nov 2 ex te Wilsele in tuin (CUJ,
Kamillus
19 en 26 okt minstens
2 ex
c a 4 Goudhaantjes; 21 nov één ex (CUJ).
met
Grauwe
Vliegenv anger: 18
sept
1 ex in tuin
Roo s b e ek-Valkenberg
bij
vijvertje (CUJ). St aar tmees: 14 sept
Kamillus 20 ex in gemengde
Bierbeek-St.
berk; 29 sept Tervuren-park
20 ex in top lindeboom;
groep
in
28 okt Boutersem
8
ex; 26 nov Roosbeek-Valkenberg 8 ex door tuin (CUJ, REA, HEP). Glanskop
en
Gasthuisbos
(LAJ).
Mat k op:
op
03
okt
waargenomen
K uif mees: 12 sept Kessel-Lo 2 ex; 06 okt Chamaecyparis ; Wilsele-Bleydenberglaan
te
Bierbeek-St.
Bunsbeek
Kamillus
in
1 ex
10 okt, 12 en 27 nov telkens
1
n 1
ex in tuin (CUJ, DCC). Boomkruiper: 22 okt Roosbeek-Valkenberg Bleydenberglaan juv
Tienen sept
2 ex in tuin (CUJ, DCC). Buidelmees: 24 sept Tienen 1
2 ad (waarvan
+
1 met ring) (CUJ, COE, COP, HOE). Ekster: 01 o k t
15 u. concentratie
Roosbeek
1 ex in tuin; 12 nov Wilsele
slaapvlucht
van 22 ex in schapenweide van
40
ex (HEP).
Roek: 22
Zuurbemde 1 ex over (1 ste najaarswaarneming); 20 okt
5 ex vrij hoog naar W; 21 okt Tienen 10.10 Pellenberg
1 7.05
geëgde akkeer
u. slaap gezelschap
ca 1000
(CUJ). sept
Kauw: 1 8 Glabbeek
Boutersem
u. 6 ex naar ex in twee
W'ZW; 22 n o v
groepen
(LAJ, HEP, CUJ). Spreeuw: 10 sept Tienen ca 1000
evenveel Kieviten; 2 1 sept St. Joris-Winge ca 2000 ex omringen
105
9.10 u . op
pas
ex m e t
k r i n gende
Sperwer; 220
ex
26 sept Bouters em-Koutemveld Kieviten,
+
Hambos
1 albino
ca 200, tussen
slaapvluchten
70, ca 130
50
normaal
en ca 250
gekleurde
DCC). Ringmus: 13 okt Roosbe ek-Valkenberg tuin (CUJ). Vink: doortrek
van ca 120 ex, c a
ex;
14
Spre euwen
2 ex tussen
20 okt Bierbe ek-Blauwschuur
(LAJ, CLW). Eu ropese
Bost 18 sept 1 ex, 30 sept
2 ex en
12.20
g ehoord;
ringvangst
HEP,
(CUJ,
Huismussen
K an arie doortrek
18 nov
Tildonk足
11.45-
52, 8 en 57 ex (HEP). Kee p: 03 okt Bunsbe ek-Gasthuisbos W ebbekom-broek
nov
in u.
15 o k t
:
Bout ers em足
1stej.
M; 17 o k t
Korbeek-Lo 1 ex, 24 okt Bierbeek (VAJ). Distelvink
(Putter):
Roosbeek-Valkenberg
voornamelijk
in top van tamarisk,
03
sept
20
spar en berk, 0 1 okt
ex
in
6 e x fo erag e r end
in berken; 24 sept Bunsbe ek-Paddenpoel 2 ex; 30 sept Bouters em-Bost Bierbeek-Blauwschuur
doortrek
02-24
okt
totaal
32
tuin
ex op
6
2 ex;
data,
groepjes van 1-4 ex, maximum 6 en 8 ex op 23 okt; 16 nov Meldert
in
20 e x
met Geel-en Ri etgorzen op braakliggende akker (CUJ, LAJ, VAJ. GUR). Kne u ringvangsten te Bierbeek-Blauwschuur
374 ex (VAJ, GRJ). Goudvink: 1 8
50, 38, 27, 28, 81, 62 en 88 ex, totaal sept
Molenbe ek-W ersb eek
1
17
ex;
nov
Geelgors: 16 nov Meldert concentratie Rietgorzen
op
Snoek engracht Geelgorzen
braakliggende 8-10
akker
ex; 16 nov
op braakliggende
Bouters em-Koutemv eld
Florival
6
ex
van ca 50 ex met
(GUR).
Meldert
akker
03-13 okt , 7 vangdagen m e t
Rietgors:
enkele
ex met
GUR).
Distelvinken
in
(BUG, GUR). Grauwe
late namiddag
(VVW,
nov
en
V ertrijk足
Distelvinken
en
Gors: 26 o k t
20 ex; 23 nov Kumtich-Kapittelberg
40 ex op geoogste ma誰sakker (HEP, GUR).
Lijst van medewerkers (sters) en hun drielettercode: ABH-ABK= H. & K. Abts, AKR=R. Ackennans, BEC= C. Bert, BLH= H. Blockx, BUE=E. Buysmans, BUG= G. Buelens, CLW= W. Claes, COR= R. Convents, COE-COP= E. & P. Collaerts, CUJ-CUO= J. & 0. Cuppens, DCC= C. Declercq, DSL= L . De Schamphelaere, GEJ= J. Geebelen, GUR= R. Guelinckx, HEM= M. Herremans, HEP= P. Herroelen, HOE= E. Hoebrechts, HUR= R. Huybrechts, LAJ= J. Lambrechts, LIP=Ph. Liesenborgs, LAW=W. Laennans, LJO= Joachim Lambrechts, LOM= M. Louette, LUJ= J. Luypa ert,
MOK= K. Moreau, PRY= Y.
Princen, REA=A. Reygel, STJ= ?,VAf= J. Vanautgaer.den, VEF= F. V erdonckt, Vanderlinden, VOM=M. Vos,VVW= W. Van de Vijver.
106
VLD= D.
KALENDER DER ACTIVITEITEN 2001
BELANGRIJK
BERICHT: wegens werken in de omgeving van het station de
Leuven, werd de plaats van bijeenkomst gewijzigd: wij spreken voortaan af op de Bodart-parklng naast de ring rond Leuven (tegenover Capucienenvoer). Ee n
geplande
u itst ap
met
e i gen
wagen s
gaat
niet
door
bij
slechte
weersomstandigheden, zoals dichte mist, zware sneeuwval, gladde wegen, enz...
01-21 januari
jaarlijkse telling van dagroofvogels roofvogeltelllng In de Dljlevallel
za 06 januari 2000
te voet van Oud-Heverlee tot Sint-Joris-Weert. terugkomst met de trein. Afspraak om ¡
9.30 u. station Oud-Heverlee, laarzen noodzakelijk; duur ca 3 uur. Deelnemers (sters)
dienen Kalle Moreau (leiding) vooraf te verwittigen op tel 0486/ 12 58 77.
maandelijkse watervogeltelllng
za 13 januari 2000
nadere inlichtingen bij Maarten Hens (op nieuw nummer) tel 016/ 89 40 38. Wie eventueel gebieden in Oost-Brabant wil tellen, neme contact op met J. Vandeplas tel 016/ 57 23 60.
zo
roofvogeltelllng In Mollendaalwoud
21 januari 2000
Wandeling te voet, duur ca 3 uren; afspraak 9.45 u. aan de kerk van Blanden; laarzen aanbevolen. Deelnemers (sters) dienen Kelle Moreau (leiding) vooraf te verwittigen op tel 0486/ 12 58 77.
za 27 Januari ingericht door de
Kaas-, wijn en spaghetti-avond voor de Doode Bemde vanaf 17 uur in zaal Pavo , Vandenbemptlaan, Heverlee.
Vrienden van
. Liefst vooraf inschrijven. tel. 016/ 23 08 58
Heverleebos- en Meerdaalwoud
nationale Bossendag
za 03 februarl meer gegevens zullen gepubliceerd worden in Wielewaal
10 7
en Natuu"eservaten
Wintervogels In de Dljlevallel
zo 04 februari 2000
Eigen vervoer; samen met leden van afd. Brussel, onder leiding van K. Van Scharen (tel 021767 26 38). Voor de deelnemers (sters) uit het Leuvense, afspraak te Leuven, Bodartparking om 8.30 u en aan het station van Oud-Heverlee te 9 uur. Einde voorzien rond 12 u. Laarzen noodzakelijk.
een ganse dag naar Zeeland
za 1 o februari 2000
met eigen vervoer, onder leiding van K. Moreau (tel 0486/ 12 58 77). Afspraak te Leuven, Bodartparking om 7. 30 u. Deelnemers (stars) dienen K. Moreau te verwittigen Lunchpakket aanbevolen.
za 17 februari 2000
maandelijkse watervogeltelllng
nadere inlichtingen bij Maarten Hens (nieuw
nummer) tel 016/ 89 40 38. Wie
eventueel gebieden in Oost-Brabant wil tellen, neme contact op met J. Vandeplas tel 016/ 57 23 60.
zo 18 februari
Algemene Vergadering van de Deelgenoten te Lier
za 03 maart
Natuurstudledag van de Wielewaal
za 17 maart 2000
maandelijkse watervogeltelllng
nadere inlichtingen bij Maarten Hens (nieuw
nummer) tel 016/ 89 40 38. Wie
eventueel gebieden in Oost-Brabant wil tellen, neme contact op met J. Vandeplas tel 016/ 57 23 60.
za 31 maart
jaarlijkse studiedag van Brakona
meer gegevens volgen in het volgend nummer of kunnen ondertussen opgevraagd worden bij de Dienst Leefmilieu van de Provincie tel 016/ 26 72 69.
Noteer deze data reeds in
uw
agenda
zo 22 april 2000
Dag van de Aarde
za-zo 05-06 mei 2000
Open natuurdagen 108
NUTTIGE
ADRESSEN
Bijzonder Broedvogelproject regio Leuven: Maarten Hens Heidebloempad 10. 3010 Kessél-Lo1 016/ 89 40 38 •.
regio Tienen: Peter Collaerts, Zuurbemde 97, 3380 Glabbeek tel 016/ 77 82 12 Gekwetste vogels: Vogelasiel p/a H. Ceusters, Engelenberg 51, 3271 Messelbroek tel 013/ 77 27 02 Geringde vogels J. Vanautgaerden, Boststraat 69, 3370 Boutersem
tel 016/ 72 09 15
Homologatlecomlté (BAHC) nieuwe secretaris p/a M. Vandegehuchte , W. de Zwijgerstr. 8, 8020 Oostkamp tel 0501827260 http://users.skynet.be/birding e-mail: marnix.vandegehuchte@skynet.be Internet: Zeldzamevogels In België http://rareblrd s.mypage.org en e-mail jos.cuppens@village.uunet.be nieuw adres : Postbus 6, 3110 Rotselaar Kerkuilenwerkgroep p/a L. Smets, Baron E. Descampslaan 64, 3018 Wijgmaal, tel 016/ 44 83 34 (tussen 14 en 20 uur) Steenuilenproject, reqio Leuven Toon Roels, Rene Everstraat 14, 3020 Herent Roofvogeltelling , regio Leuven: Kelle Moreau Korenbloemlaan 5, 3052 Blanden tel 016/ 40 14 55 (even weken) of 016/ 40 83 63 (oneven weken) Recente waarnemingen: p/a D. Symens, nieuw adres Bredabaan 300, 2990 Wuustwezel Vogellljn tel 03/ 488 01 94 Vogelbescherming Vlaanderen, Veeweydestr. 43, 1070 Brussel, tel 02/ 521 28 50 Watervogeltelllngen: M. Hens, Heidebloempad 1 o, 301 o Kessel-Lo 016/ 89 40 38 J. Vandeplas, Rot 21, 3221 Nieuwrode, tel 016/ 57 23 60 Wetgeving Leefmilieu p/a Stichting Leefmilieu, Kipdorp 11, 2000 Antwerpen tel 03/ 231 64 48, fax 03/ 232 63 98 Wielewaal vz.w Natuurvereniging & Natuur-& Milieu Educatie vzw: Graatakker 11, 2300 Turnhout, tel 014/ 47 29 50 ('s maandags gesloten), fax 014/ �7 29 51
Verschijnt om de 3 maand (maart. juni, september, december) Het COPYRIGHT van de teksten, foto's en tekeningen blijft bij de auteurs, fotografen en tekenaars. Overname Is mogelijk mits hun ultdrukkelijke toelating.
jaargang 28, nr. 4
DE BOOMKLEVER
december 2000
blz.
INHOUD Natuurhistorisch nieuws uit regio Leuven: Bosreservaat 'Putten van de IJzerweg' Lederboktor opnieuw in Meerdaalwoud Ernstige vervuiling in Palingen uit de Laan
Kelle Moreau
69-71
Inventaris van de Vogels van BelgiĂŞ 1901-2000; 3de uitgave Handbagage: een mooi ding
72
Herwig Blockx
73-76
Opmerkelijke vogelwaarnemingen in de Dijlevallei en omgeving Maarten Hens juli-september 2000
77-81
Broedvogelinventarisatie regio Leuven, jaar 2000
82-94
Frederik Fluyt
Vogelwaarnemingen juni-juli-augustus 2000-Aanvullingen en corrigenda
Paul Herroelen en Jos Cuppens
95
Vogelwaarnemingen september-oktober en november 2000 96-106
Paul Herroelen en Jos Cuppens Kalender der activiteiten januari tot april 2001
107-108
Artikels en korte mededelingen voor het nummer van maart 2001 worden ingewacht bij
Paul Herroelen. Leuvensesteenweg 347 te 3370 Boutersem ten laatste tegen 28 februari 2001 Gelieve uw waarnemingen over vogels, bij voorkeur maandelijks, in te sturen - voor Leuven en omgeving naar Maarten Hens. nieuw adres Heidebloempad 10 3010 Kessel-Lo tel 016189 40 38 - voor Tienen, Boutersem en omgeving naar Jos Cuppens, Valkenberg 5 3370 Boutersem tel 016173 47 85 of naar Paul Herroelen