De Boomklever December 1997 by Natuurstudiegroep Dijleland

Afgifte kantoor : Leuven X drlemaandeMjks (maart, juni, september, december)

Tijdschrift van DE WIELEWAAL afdeling LEUVEN 1

Jaargang 25, nummer

Verantw. ultg.

d e c e m b e r 1997

P. Herroelen, Leuvensesteenweg 347,

3370 Boutersem

DE BOOMKLEVER De BOOMKLEVER is het tijdschrift van DE WIELEWAAL afdeling Leuven. De Koninklijke Vereniging voor Vogel- en Natuurstudie DE WIELEWAAL heeft tot doel de kennis en de bescherming van de natuur, en in het bijzonder van de In het wild voorkomende vogels, te bevorderen door alle middelen: ondermeer door het oprichten van plaatselijke afdelingen, het houden van studiedagen, het uitgeven van tijdschriften, het verspreiden van vogel-en natuurboeken en het oprichten van natuurreservaten. De vereniging werd in 1933 opgericht door E. H. Segers; ze telt nu meer dan 9000 leden-gezinnen, verdeeld over meer dan 50 afdelingen waaronder afd. Leuven. Een waaier van voordrachten, dia-en filmavonden, lessen, tentoonstellingen, gelelde wandelingen. studieprojecten. deelname aan regionale en internationale onderzoeken en inventarisaties, beheerswerken in natuurreservaten, uitstappen en reizen In binnen-en buitenland staan jaarlijks op de agenda. De vereniging heeft meer dan 80 natuurreservaten in eigendom of in beheer met een totale oppervlakte van meer dan 3000 ha, verspreid over heel Vlaanderen. Ze bezit bovendien een eigen " Wielewaalhuis " te Turnhout waar naast het secre tariaat ook een ornithologisch museum, een bibliotheek, een vergaderzaal en een boekhandel zijn ondergebracht. Lid worden van DE WIELEWAAL kan door overschrijving van 600 BF op giroreke ning 000-0319785-73 ten name van De Wielewaal, Graatakker 11, 2300 Turnhout. Je kan ook je naam + adres en het vereiste lidgeld bezorgen aan één van onze bestuursleden : M. Bakkers Oostremstraat 4, 3020 Herent tel 016/ 23 13 38, bestuurslid. " R. De Borger Vrijwilligerslaan 1, 3080 Tervuren tel 02n67 60 90, penningm. "M. Hens P. Delvauxwljk 18 3000 Leuven, tel 016/299890, voorzitter (nieuw adres) �

" P. Herroelen Leuvensestw. 347, 3370 Boutersem tel 016/ 73 40 69, secretaris. " K. Van Scharen Korbeekstraat 27, 3061 Leefdaal tel 02/ 767 26 38, bestuurslid. Leden ontvangen het tijdschrift WIELEWAAL (6 nummers), het driemaandelijks tijd schrift ORIOLUS en het trimestriêle afdelingsblad DE BOOMKLEVER. ABONNEMENT " DE BOOMKLEVER " Personen die Ud zijn van een andere Wlelewaalafdellng doch tevens De Boomklever wensen te ontvangen, kunnen dit door 200 BF over te schrijven op rekenlngnr. 001-1552168-50 van De WlelewaaJ, afd. Leuven met vermelding " Boomklever" en opgave van hun naam en adres. ARTIKELS

Artlkels dienen getljpt te worden Ingezonden. De redactie kan artikels wijzigen, steeds In overleg met de auteur die verantwoordelijk blijft voor zijn tekst. ADVERTENTIES

Gelleve te Intarmeren voor tarteven, vorm en Inhoud bij R. De Borger (zie hoger).

REDACTIE Paul Herroelen

'•

Opmerkelijke vogelwaarnemingen in de Dijlevallei en omgeving juli - september 1997

Dit overzicht belicht (bijzondere) vogelwaarnemingen in regio Leuven gedurende de periode 1 juli

1997

tot en met

september

1997.

De in deze rubriek bestreken regio omvat

volgende gemeenten: Kortenberg, Herent, Bertem, Leuven, Oud-Heverlee, Huldenberg en Bierbeek.

volgende rubriek

Waarnemingen worden voor te

3000

zal

januari

periode

1998

oktober

december

1997

omvatten.

verwacht bij Maarten Hens, Paul Delvauxwijk

Leuven.

Juli wordt door vogelaars doorgaans afgedaan als een rustige maand: nagenoeg alle vogels zijn gestopt met zingen en op enkele steltlopersoorten na, is er nauwelijks trekactiviteit. Tijd dus om zelf een rustpauze in te bouwen. De schaarse juli-waarnemingen doorheen de jaren in de regio verzameld suggeren nochtans een boeiende maand. Een uitgelezen maand om broedgevallen van Bruine Kiekendief en Wespendief op te sporen, waarnemingen van zeldzame steltlopers en sternen, terwijl ringvangsten wijzen op aardig wat zangvogelbeweging (o.a.

Acrocephalus soorten, -

Sprinkhaanrietzanger,

Spotvogel).

Ideeën genoeg dus voor

volgende zomer... De uitschieters van de voorbije periode werden alle aangebracht via het ringwerk in de streek: een Orpheusspotvogel in juli, twee Snorren en een Grauwe Klauwier in augustus. De periode half augustus - half september leverde in de vallei de gebruikelijke Zomertalingen en talrijke waarnemingen van Bruine Kiekendief en Boomvalk, maar extreem weinig steltlopers. Tevens is dit het geknipte moment om de leemplateaus af te speuren naar Bruine Kiekendieven, Paapjes en Tapuiten, de oren gespitst om een Duinpieper te vinden tussen de overtrekkende Gele Kwikken en Boompiepers. Zoals in vorige verslagen, zijn ook nu weer gegevens van een groot aantal soorten niet opgenomen: Fuut, Tafeleend, Kuifeend, Havik, Waterral, Houtsnip, Zwarte Specht, Nijlgans, Rosse Stekelstaart, Halsbandparkiet, ... Gegevens van deze soorten worden echter wel allemaal verwerkt en zijn dus meer dan welkom!

Dodaars Tachybaptus ruficollis Geslaagde broedgevallen werden tijdens deze periode genoteerd te OHZ (min. (min.

paar) en te SAR

juv. op

10/08).

paar), NGB

Tevens een waarschijnlijk broedgeval te NKV

Doode Bemde en zeker geen broedgevallen te OHN en AVP. Nazomermaxima te NGB:

ex. op

27/08, 20 ex. op 15/09 en 24

ex. op

29/09

(KVS, KM).

Aalscholver Phalacrocorax carbo sinensis Gedurende de gehele periode aanwezig, maar de binnengekomen gegevens zijn nogal fragmentair, wat een correcte •nterpretatie bemoeilijkt. In de periode juli - half augustus doorlopend ca.

ex. aanwezig in de Dijlevallei ten zuiden van Leuven, quasi uitsluitend te

OHZ. Vanaf eind augustus nemen de aantallen toe, met naast de groep te OHZ ook waarnemingen (overdag) van

3-6

ex. te SAR. De ganse maand september wordt er overnacht

te OHZ. Het is onduidelijk of er in deze periode ook te SAR (af en toe) een groepje blijft slapen. Maxima aantallen overdag:

27/08 15 ex. te

OHZ (KVS),

21/09 26

ex. te OHZ (KVS).

In het groepje te OHZ werden geregeld 1 of 2 gekleurringde ex. opgemerkt. Een geringd ex. (oranje ring 13, links) kon afgelezen worden op 27107 en 27/08 en blijkt - na navraag - in 1995 als nestjong geringd in Abberton Reservoir, Essex (UK) - 294 km in vogelvlucht.

Knobbelzwaan

Cygnus olor

Broedgevallen werden opgetekend op de volgende plaatsen: OHZ (1 paar), NKV (2 paar), ZW (1 paar) en AVP (2 paar) (versch. waarn.). Daarnaast verblijft er in juli-augustus doorlopend een groep van zo'n 25-30 ex. te NGB (KVS). Als gevolg van de intense jacht op deze vijver vanaf midden augustus, verspreidden de vogels zich over de andere vijvers in de streek.

Krakeend

Anas strepera

19/08

1 ex. in eclipskleed te OHZ (KM).

07109

1m te NGB (KVS).

Wintertaling

Anas crecca

Vanaf eind augustus tot min. eind september doorlopend een groepje aanwezig te OHZ, in aantal toenemend van 20 ex. op 31/08, een 40-tal op 07/09, 46 ex. op 15/09 tot 66 ex. op 21/09 (versch. waarn.). Op 21/09 tevens 23 ex. te SAR (KVS).

Pijlstaart

Anas acuta

Eerste najaarsgegevens:

Zomertaling 08107

03/09

1w te NGB (T. Roels).

21/09

1m te OHZ (KVS).

Anas querquedula

2 ex. te SAR (KVS).

Tussen 10/08 en 31/08 4 waarnemingen te OHZ, met max. 7 ex. op 27/08 (KVS, KM). 05 en 16/09

Wespendief

telkens 1 ex. te NKV-Doode Bemde (KM). Pernis apivorus

Geen enkele waarneming ontvangen".

Bruine Kiekendief

Circus aeruginosus

Gedurende de gehele periode waargenomen. In juli werd het jong wijfje uit vorig verslag nog waargenomen te Heverlee (omgeving Bertembos) (BLG; zie Boomklever 25(3), 1997). Het merendeel van de gegevens situeert zich tussen 20/08 en 10/09, met maximaal 3m 1w overvliegend in de Doode Bemde op 23/08 (T. Roels). De waarnemingen in deze periode zijn zowel

afkomstig

van

Dijlevallei

(OHN,

NGB,

NKV-Doode

Bemde),

als

van

akkergebieden op leemplateaus (Korbeek-Dijle, Leefdaal, Heverlee-Bertembos).

Ongedetermineerde Kiekendief 10/08

tweemaal

'ringtail'

ex.

Circus species

waargenomen

boven

akkers

ten

zuidoosten

van

Bertembos. De tweede waarneming betrof waarschijnlijk een juv. Grauwe Kiekendief (BLG).

56 I

Visarend 21/09

Pandion ha/iaetus

1 ex. boven het kasteel van Neerijse(19u00)(T. Roels).

Boomvalk

Fa/co subbuteo

Ondanks het grote aantal waarnemingen, verspreid over de volledige regio, ontbreken 'harde' broedgegevens. Een greep uit de waarnemingen: 04107

1 ex., vermoedelijk jagend op Gierzwaluwen (waardoor ze werd achtervolgd), boven de Grote Markt te Leuven(E. Toorman).

06107

1 dood 2e jaars wijfje op het voetpad langs de St.-Jansbergsesteenweg te Heverlee (MH).

27/08

1 ex. pakt zwaluw in de vlucht boven het plateau te Leefdaal(KVS).

Laatste waarneming:

Kwartel

29/09

1 ad. ex. te OHZ(KM).

Cotumix coturnix

In juli(en tot begin augustus) herhaalde waarnemingen van min. twee roepende mannetjes op het plateau tussen Neerijse-dorp en de Brede Weg (T. Roels).

Watersnip 15 en 29/09

Gallinago gallinago 2 ex. te OHZ(KM).

Groenpootruiter

Tringa nebularia

Enige(!) waarneming: 31/08 2 ex. te NGB(KM).

Witgatje

Tringa ochropus

27107

1 ex. te NKV(KVS).

10/08

1 ex. OHZ(KVS).

07 en 15/09 29/09

1 ex. te NGB(KVS).

1 ex. te OHZ(KM).

Kerkuil

Tyto alba

23-25/07 3 juv. te Veltem (C. Bert). In de periode juni-augustus gehoord/gezien te Bierbeek/Blauwschuur (tweede broedsel) (H. Abts/BK) Ook te Neen1se een geslaagd broedgeval(min. 2 jongen - dagelijks gehoord tussen 24108 en 13/09)(T. Roels).

IJsvogel

Alcedo atthis

Waarnemingen te OHZ, NGB en Leefdaal. Geen concrete broedgegevens ontvangen.

Duinpieper Anthus campestris 25/08

2 ex. naar VN te Heverlee (BLG).

Gekraagde Roodstaart Phoenicurus phoenicurus 31/08 11/09

1 ex. te Heverlee (BLG, D. Mariën).

1 ex. te Heverlee op weidraad tussen maïsakker en weide (BLG).

Paapje Saxicola rubetra 24 en 29/08, 11/09 telkens 1 ex. te Heverlee/Bremstraat (BLG). Tapuit Oenanthe oenanthe 27 en 31/08, 21/09 resp. 1 ex., 3+1 ex. en 1 ex. te Heverlee (omgeving Bertembos) (BLG). Snor Locustella Juscinioides 19 en 23/08

telkens één 1e jaars geringd te Korbeek-Lo

Leuven/BK).

(J. Vanautgaerden, ringgroep

Kleine Karekiet Acrocephalus scirpaceus 20/08

1 1e jaars ex. met bijna volledig witte kop geringd te Korbeek-Lo ringgroep Leuven/BK).

(J. Vanautgaerden,

Orpheusspotvogel Hippo/ais polyglotta 20107

1 adult m geringd te Korbeek-Lo

(J. Vanautgaerden, C. Bert, ringgroep Leuven/BK).

Grauwe Vliegenvanger Muscicapa striata 15/09

11G.()

ex. te �(KM).

Grauwe Klauwier Lanius collurio 15/08

1 1e jaars geringd te Korbeek-Lo

(J. Vanautgaerden, C. Bert, ringgroep Leuven/BK).

Sijs Carduelis spinus Eerste najaarsgegevens:

14/09 2 ex. overvliegend boven Neerijse-centrum (T. Roels). 29109 7 ex. te NGB (KM).

Barmsijs Cardue/is flammea 21/09

2 maal 1 ex. passerend op trektelling te Heverlee (BLG, D. Mariën).

Medewerkers en geraadpleegde bronnen: Volgende waarnemers verleenden hun medewerking bij het tot stand komen van dit overzicht: BLG

Geert Bleys, MH

Maarten Hens, KM

Kelle Moreau, JR

Jos Rutten, KVS

Kris Van Scharen. Christophe Bert, Dirk Mariên, Toon Roels, Erik Toorman. Aanvullende gegevens werden verzameld via: /BK

De Boomklever 25(3), 1997

Gebiedsafkortingen: AVP

Abdij van 't Park, Heverlee

OHN

Oud-Heverlee Noord

OHZ

Oud-Heverlee Zuid

NGB

Neerijse Grote Bron

NKV

Neerijse Kliniek Vijvers

SAR

St.-Agatha-Rode, Groot Broek

't Zoet Water, Oud-Heverlee

. ,,i•··

!"""'" ,.

"::f.�qh'1

Maak je een foto van mij als ik in een boom ga zitten en een liedje kweel ?

KNOTWILGEN: het behouden meer dan waard 1

Knotwilgen zijn haast niet meer weg te denken uit ons Vlaamse landschap. Toch worden zij meer en meer bedreigd. Vroeger was het knotten van bomen een belang rijke wijze van houtwinning. De laatste jaren hebben knotbomen geen ekonomisch nut meer voor de landbouwer en zijn ze vaak een last in het onderhoud. Ook schaal vergroting en ruilverkaveling doen de bomen, die vaak een grens afbakenen tussen percelen, geen goed. Knotwilgen dreigen dus uit ons landschap te verdwijnen en dat moeten we kost wat kost tegenhouden. Geschiedenis In de geschiedenis van de Lage Landen speelt de knotwilg al vele eeuwen een belangrijke rol. De knotwilg kwam algemeen voor. Hij stelt immers niet al te hoge ei sen aan de grond, groeit vaak uitstekend op vochtige plaatsen en kan gemakkelijk worden voortgeteeld. Vroeger gebruikten de mensen de takken en de twijgen (of te nen of rijs) voor de muren van hun huizen, voor de versterking van dijken (vlecht werk), voor de aanmaak van fuiken, manden, stelen van gereedschappen, klompen, als afsluiting en als brandhout. Tegenwoordig zijn al deze toepassingen van het wilgehout vervangen door andere materialen zoals plastiek, bakstenen, prikkeldraad, beton, .... met als gevolg dat de knotwilgen niet meer aangeplant en zelfs niet meer onderhouden worden.

Soorten en voorkomen Niet alleen wilgen kunnen geknot worden, maar ook populieren. Vroeger werden zelfs eiken, olmen, essen, haagbeuken, linden, elzen, ... een kopje kleiner gemaakt. De wilgesoort die het best geschikt is voor deze menselijke ingreep is de schietwilg

(Salix alba L.). Reden is dat deze wilg snel wondweefsel vormt, en uit de slapende knoppen ontstaan talrijke scheuten. Knotbomen zijn typisch voor Vlaanderen en Nederland.

Ecologie Knotbomen ontstaan door het ingrijpen van de mens. Eens in de drie of vier jaar worden de nieuwe gevormde twijgen afgehakt, waardoor grote knoesten ontstaan bovenaan de stam. Doordat deze knoesten gemakkelijk inwateren verrot het zachte kernhout snel en zo ontstaan de oude holle stammen. Hierbij is de binnenkant hele maal vermolmd en staat enkel de buitenkant, waar de sappen doorstromen, over-

60 /

eind. De humus die ontstaat uit dit rottingsproces wordt aangerijkt met bladeren, grond en uitwerpselen. Het is een uitstekende voedingsbodem voor: 1. planten als fluitekruid, paardebloem, bitterzoet, hennepnetel, dagkoekoeksbloem,

drienerfmuur, valeriaan, stinkende gouwe, wilgeroosje, grassen, meidoorn, roos, berk, vlier, braambes, ... 2. mossen als boomvorkje, mospest, ... 3. varens als eikvaren, ... 4. paddestoelen als zwavelkop, inktzwam.

Ook de fauna profiteert van de holle stammen. Verschillende dieren maken gebruik van de knotwilg als schuil-, voedsel- en/of broedplaats: 5. zoogdieren als bunzingen, muizen, vleermuizen, ... 6. amfibieën 7. insekten als hermelijnvlinder, wilgehoutvlinder, avondpauwoog, wilgesnuittor, knot

wilgslakjes, wilgenhoutrups, ... 8. vogels als Gekraagde Roodstaart, Matkopmees, Kauwen, Wilde Eend, Ringmus,

Grote Bonte en Groene Specht, Torenvalk, Bosuil en last but not least de Steenuil waarvan het voortbestaan afhangt van het voortbestaan van de knotwilg. Je ziet het, knotbomen zijn minilevensgemeenschappen op twee meter hoogte van de grond! Het verdwijnen van het knotwilgenbestand zal dus uiteraard gepaard gaan met de afname van vele planten en dieren.

Nut

Knotwilgen zijn biezonder nuttig voor: de mens

Vroeger werd de houtopbrengst gebruikt als brandhout of geriefhout (voor manden, fuiken, waterbeheersingswerken, afsluitingen). Nu zou het hout gebruikt kunnen worden als brandhout en als grondstof voor vezel platen en papierpulp. de landbouwer

Door de aanwezigheid van een knotwilgenrij langs een akker vermindert de op brengst door wortelkonkurrentie, schaduwwerking en plaatsverlies. Toch wordt dit verlies ruimschoots gekompenseerd door een verhoging van de opbrengst verderop, en dit wordt zeer vaak vergeten. Immers door de aanwezigheid van een bomenrij verhoogt de temperatuur en luchtvochtigheid, terwijl de windsnelheid vermindert. De wortels verstevigen de slootkanten en dragen bij tot het ontwateren van natte gronden. Eén knotwilg verdampt op één jaar zo'n 12.600 liter! Beschutting van het vee tegen zon, wind en regen.

Als weideafsluiting is een knotwilgenrij ook beter dan betonnen palen die gemak kelijk wegdrijven, vooral langs beekkanten. Voor imkers zijn wilgen van onschatbare waarde. In het voorjaar zijn zij de enige maar noodzakelijke leveranciers van stuifmeel en nektar. Slechts wanneer beide in voldoende mate aanwezig zijn kunnen de bijen een nieuw broednest aanzetten. Met het oog op d� latere fruitteeltbestuiving is dit uitermate belangrijk.

de natuur Knotwilgen zijn een broed-, voedsel- en schuilplaats voor vele dieren en een be langrijke voedingsbodem voor planten. Knotwilgenrijen zijn verbindingswegen tussen geïsoleerde natuurgebieden. Het zijn rustplaatsen voor vogels die niet ver kunnen vliegen (specht,.") en bieden veiligheid aan vele dieren, die zich daarbij ook nog kunnen oriënteren op de rij om zich van het ene naar het andere natuurgebied te verplaatsen.

het landschap Omdat knotwilgen reeds eeuwenlang bestaan maken ze integraal deel uit van het kultuurlandschap en zijn ze er niet meer uit weg te denken.

Ziekten en bedreigingen

Meer en meer knotwilgen worden de laatste tijd slecht onderhouden, met als gevolg dat het gewicht van de takken enorm groot wordt en de knotwilg in enkele stukken scheurt. De verdwijning van de knotwilg heeft nadelige gevolgen voor het landschap en werkt biologische verarming in de hand. De oorzaken van deze verdwijning zijn: 1. De knotbomen hebben geen ekonomisch nut meer omdat men de kapprodukten

niet meer gebruikt. 2. Knotbomen moeten regelmatig onderhouden worden.in verband met de stijgende

kosten en de afnemende opbrengsten wordt dit onderhoud verwaarloosd. 3. Schaalvergroting van de landbouw en toenemende mechanisering hebben geleid

tot het vernielen van bomenrijen en struwelen. 4. Door ruilverkaveling, samenvoeging van percelen en dempen van grachten wor

den de groeiplaatsen diepgaand gewijzigd. 5. Knotwilgen worden ook in hun ontstaan bedreigd door de watermerkziekte: tak

ken ontbladeren, schors komt los en het kernhout kleurt bruin. De oorzaak hiervan is een bakterie (Erwinia sa/ices). Het enige wat men kan doen is boom en wortelstelsel verbranden, omdat zieke bomen gezonde bomen kunnen besmetten. Deze ziekte komt weliswaar enkel voor bij (meestal) slecht onderhouden knotwilgen, en dus niet bij knotpopulieren, knotessen,".

Knotten

Een goede keuze van de datum waarop je wil knotten is erg belangrijk. Je kan knot ten vanaf eind november tot midden februari. Na deze datum beginnen de bomen weer uit te lopen door het warmere weer. Indien dit het geval is moet je wachten tot de volgende winter, anders riskeer je onherstelbare schade toe te brengen aan de boom!

Knotten moet elke 4 à 5 jaar gebeuren. Doe je het vaker, dan geraakt de

boom snel uitgeput. Doe je minder, dan worden de takken zo zwaar dat.de_vaak hol le stammen het gewicht niet meer kunnen dragen en de boom in twee splijt of de takken afscheuren. Na het knotten zullen de loten weer uitlopen. De jonge loten staan erg dicht bij el kaar, hetgeen een goede uitgroei na enige tijd belemmert. Daarom moet er na twee jaar overgegaan worden tot het «stikken»: de loten worden weggesnoeid tot er 8 à

12 verspreid over de knot overblijven. Bij harde wind kan je beter niet knotten, de valrichting van de takken is dan on voorspelbaar, wat een gevaar oplevert voor degene die zaagt. Zorg ervoor als je zaagt, dat er niemand in de buurt van de knotboom is, om ongelukken te vermijden. Wanneer je aan een sloot of in de buurt van huizen werkt, kan je door een touw aan de tak te binden, de tak wegtrekken van de sloot of de huizen. Bij het afzagen van de takken is het ook belangrijk dat je op een stevige onder grond werkt. Zorg dat je ladder nooit kan wegschuiven of wegzakken. Je kan ook op de knot kruipen, als de boom tenminste stevig genoeg is. Het afzagen dient bij voor keur met een kleine handzaag te gebeuren. Je kan ook met een bijltje of een hak mes werken. Het voordeel hiervan is dat de wonde sneller heelt en er slechts een beperkt aantal scheuten eruit gaan. Nadeel is echter dat het werk gevaarlijker en zwaarder is in vergelijking met gewoon afzagen. Dit laatste heeft dan weer het na deel dat het sponsachtig oppervlak gemakkelijker water opslorpt en de boom dus ge makkelijker rot. Indien de takken te dik zijn, kan je een motorzaag gebruiken. Voor het afzagen van een tak moet de onderkant ingezaagd worden om het scheu ren van de schors tegen te gaan. Zaag de takken ook wat schuin af, zo voorkom je dat er water blijft staan met sneller inrotten tot gevolg. Indien de takken breder zijn dan 25 cm diameter. zullen de jonge loten zich minder snel vormen. Je kan dan best een stompje van 1 à 2 decimeter laten staan. Zorg er tenslotte voor dat je een knotwilg «afwerkt», d.w.z. ben je aan een boom begonnen. dan moet je ook het werk voltooien.

Aanplanten Knotwilgen zijn zeer gemakkelijk aan te planten. De meest gebruikte ·wilgensoort is de schietwilg

(Salix alba L). Het beste plantmateriaal is een staak van 2,5 m lengte

en een doorsnede aan de onderkant van 4 à 6 cm. Let er wel op dat het snijvlak zui ver wit is, zoniet zou de tak wel eens door de watermerkziekte aangetast kunnen

zijn. Je plant de staak best 50 tot 60 cm in de grond. Zo zal de knotwilg zo'n 2 meter hoog zijn. Snij voor het aanplanten alle zijtakken weg. Eventueel kan je voor je de staak in de grond steekt, het ondergrondse deel "strip

pen", d.w.z. aan drie kanten van de poot de schors wegsnijden. Dit bevordert de groei van de wondbastworteltjes langs de overblijvende schors. Het poten doe je ook best in de periode november-februari. Het beste is wel dat je voor de vorst poot, zo kunnen de worteltjes zich al wat ontwikkelen en wordt de staak goed omgeven door inspoelende aarde. Knotwilgen houden van vochtige grond. Ze staan dus het liefst langs beken en grachten, maar kunnen evengoed in een tuin of langs wegen en weiden staan. Men moet wel oppassen dat er niet teveel hoge bomen in de buurt staan, omdat knotwil gen liefst «open» staan. De afstand tussen de knotbomen onderling is ook belangrijk. Knotwilgen worden op 5 à 6 m van elkaar geplant. Nadat we de poot geplant hebben, zal deze uitlopen in de eerstvolgende lente. Hij krijgt geleidelijk zijtakjes. Toch mogen we pas na zijn tweede zomerjaar de wilg voor het eerst snoeien, omdat in de éénjarige loten veel reservevoedsel opgeslagen zit. Alle zijtakjes op de stam worden weggesneden en op de knot laten we er een achttal staan. Deze worden dan het derde jaar geknot en dan kan men eindelijk spreken van een knotwilg. Snoei de knotwilg in het begin om de drie jaar, zodat er een stevige knot gevormd wordt.

Besluit Hopelijk heb ik met deze tekst verschillende mensen warm gemaakt om met enkele vrienden de knotwilgen in hun eigen buurt eens onder handen te nemen. Gebeurt dit niet, dan is het behoud van de knotbomen in de toekomst niet verzekerd en verdwijnt er met de tijd een belangrijk landschappelijk, biologisch en cultuurhistorisch ele-ment uit ons landschap, en dit mag niet gebeuren!

Koen De Rijck, JNM (overgenomen uit Hyacint 1996-1 : 7-10)

Recente waarnemingen:september tot november 1997 samenstelling Paul Herroelen & Jos Cuppens

Opvallendste ontsnapt).

gegevens:

Geoorde Fuut, Sneeuwgans ,

Casarca (beide

vroege Eider, Grote Zaagbek, meerdere Rode Wouwen, Grauwe

Kiekendief, Visarend, Porseleinhoen, Morinelplevier, Zilverplevier. Rosse Grutto, Poe/ruiter, Steenloper, late Koekoeken , Boeren- en Huiszwaluw begin november, Duinpiepers in groep, Roodkeelpieper, late Gekraagde Roodstaarten, Beflijster. Baardmannetje,

invasie Zwarte Mees,

Buide/mees,

late Wielewaal,

Frater,

Appelvink en /Jsgors. Gebruikte afkortingen : Gemp: vijvercomplex grens Lubbeek-St. Joris- Winge,

TT: trektellingen op 18-19 okt

Dodaars: Tienen maxima 29 ex op 03 sept, verminderend naar 16 ex per 14 sept, 6 ex op 05 okt, 9-8 ex in de periode 17 okt-03 nov, nog 2 ex op 22 nov (MOK, CUJ, leden VWT); Tervuren maximum 6 ex op 22 okt, verder 1 ex van sept tot 27 nov (REA), St.J.Winge- Gemp : 1 ex tweemaal kort rondvliegend (HEP). Fuut: op 12 okt op de Gemp 2 ad+ 2 grote jongen (HEP). Geoorde Fuut: 08 sept Tienen 2 ex (COE, COP). Aalscholver vroegste 03 sept (17.15 u) Heverlee 2 ex over station> Dijle (CUJ,CUO). Eerste groep: 20 sept (10.20 u.) Tienen 28 ex> ZO (CUJ), verder slechts doortrekkers of pleisteraars vanaf 11 okt: op 11 en 12 okt te Tienen resp. 2 en 5 ex >Z (VWT). 12 okt. Kerkom 1 ex> W, 10 ex aanwezig in populieren aan Gemp (HEP), tijdens TT 18 okt 36 ex over Tienen-vijvers (VWT), 19 okt 5 ex over Bierbeek (HUR), 21 okt 5 ex en 8 ex over Meldert en Heverlee; laatste op 30 nov 13 ex te Tienen (CUO, CUJ). Te Tervuren-park 1 ex op 23 en 29 okt en ĂŠĂŠn immatuur van 5 tot 19 nov (REA). Blauwe Reiger : T i enen 05-06 sept 5-6 ex, 7-10 ex op 13-14 sept, 8 ex op 05 okt, 1-2 ex tot eind nov (CUJ, cuo. HEP).Tervuren-park: groep van 11 ex op 19 nov (REA). Ooievaar: 16 okt Tienen-vijvers 2 ex (SMP). Knobbelzwaan: te Tienen 2 ad+ 7 jo aanwezig tot eind nov, soms vervoegd door een vreemde (grijze) eerstejaars op 30 sept, 03 tot 15 en 30 nov. (VWT). Te Roosbeek 5 ex in okt en nov (CUJ).

Grauwe

Gans: Tienen

12 okt 13 ex hoog overtrekkend, op 03 nov 1 ex

aankomend (VWT. CUJ). Canadese Gans: Tervuren-park sept tot eind nov 2 ex. verder 6 ex op 19 nov waarvan één met witte halsband BOX (REA). Brandgans: gans sept 4 ex op Vossemvijver te Tervuren-park (REA). NIJigans: Tienen 2-3 ex in sept en tot eind okt behalve: 11-15 ex in de periode 30

sept-12 okt (VWT), 21 nov OLV Tielt 3 ex over weiden aan Walenbos (LAJ). Tervuren- park: 69 ex en 78 ex op grasveld resp. op 20 en 29 okt (REA). Caaarca: op 03 sept te Tienen 4 ex op de vijvers (COE, COP). Bergeend: alleen te Tienen, (vroegste:

28 jull,

zie vor1ge rubriek): 31 aug 2 ex (HUR) en

(dezelfde ?) 2 ex op 19 sept (CUJ}, verder aanwezig tijdens 3 perioden: 25-29 okt één ex, 03, 08 en 09 nov resp. 5 ex, 4 ex, 3 ex; 2de helft nov: 4 ex op 15, 22 en 27 nov, max. 7 ex op 30 nov. (CUJ, HEP, HUR). Manda rljneend: 23 aug één vrouwtje (rode ring van kweker) stervend gevonden

te Kortenberg (HEP), Tervuren: één M in eclipskleed tot 19 sept, vanaf okt in prachtkleed (REA); Leuven, op Dijle langs Gr. Begijnhof één M in nov en vroeger (CUJ), aldaar ook waargenomen in 1996 (HEP e. a. ). Smient: alleen te Tienen in nov: 19 ex, 6 ex en 18 ex resp. op 03, 08 en 09 nov

(CUJ, HEP, HUR). Wintertaling: Tienen eerste helft sept 7-11 ex, 28 sept 17 ex, 10-29 okt 13-18 ex,

maximum 21 ex op 03 nov.; groot aantal: 130 en 150 ex (vooral mannetjes) resp. op 27 en 30 nov (CUJ, CUO, HEP, HUR); Tervuren-park: 26 nov één M (REA). Wiide Eend: Tienen

eind sept 180 ex, in okt slechts 35-65 ex (wegens jacht-

druk}, laagste getal 15 ex per 15 nov; op 30 nov opnieuw 150 ex (CUJ. coE. COP). Slobeend: Tienen 4 ex op 05 en 10 sept, daarna 1-2 ex tot 25 okt (CUJ, cuo. HEP.

SMP); Tervuren -park : 30 sept 3 vrouwtjes, 29 okt één M, 05 nov één M+ V (REA). Tafeleend Tienen in sept 2 tot 10 ex. eerste helft okt 1-3 ex, 25 okt 10 ex. 03 nov

6 ex, maximum 20 ex op 27 nov (CUJ, CUO, HEP); Tervuren: 10 sept 8 ex (REA). Kuifeend: Tienen

02 sept nog 30 ex (waarschijnlijk de broedpopulatie) ter

plaatse, op 06 sept nog 11 ex; in okt 1-2 ex, maxima 6 ex en 4 ex respect. op 05 en 12 okt; geen waarnemingen in nov (CUJ, CUO, VWT). Eider: op 15 okt één M op de vijvers te Tienen (COE); voor zover bekend Is dit het

5de oktobergeval voor Vlaams-Brabant, tevens de 3de waarneming te Tienen: de eerste vond plaats op 04 nov 1980 (vrouwtje), de 2de op 10 maa 1985 (vrouwtje). Vroegere oktob ergevallen dateren uit 1952 (24-29 okt Hofstade 1 ex), 1968 (26-27 okt Neerijse 13 ex), 1975 ( 14 okt Vilvoorde vrouwtje) en 1980 (26 okt Neerijse vrouwtje)( arch. Om. Brab).

Brilduiker: Tienen eind nov: 26-27+30 nov telkens één vrouwtje (COP,CUJ). Grote Zaagbek: 27 nov Tienen één vrouwtje (CUJ). Wespendief: alleen in de 1ste week van sept: Tienen

01, 06, 07 sept; 03 sept

Miskom, 04 sept Bunsbeek (COE, COP, CUJ, CUO, LAJ). Rode Wouw : 5 gevallen sept-okt: 21 sep Tienen (Somers), 05 okt Boutersem (HEP, AUM), 18 okt Tienen (VWT), 19 okt Bierbeek (HUR) en (dezelfde ?) te Haasrode-Bremberg (BLH), alle op doortrek. Bruine Kiekendief: in sept 1-2 ex te Tienen, Meldert, Opvelp, Roosbeek; in okt: 18 okt Tienen 2 ex, 19 okt Bierbeek (VWT, HEP, HUR); prooi: Paapje (CUJ). Blauwe Kiekendief: 12 okt Tienen (VWT), 21 okt Bierbeek, Blauwschuur M

V in

stoppelvelden (CUJ, CUO), 12 nov Tienen één M ( COP). Grauwe Kiekendief: 01 sept Linter (HUR), 05 sept Tienen-vijvers één M (GUR). Sper w er

(23 gevallen): vastgesteld te Goetsenhoven & Tienen, Meldert &

Willebringen, Beauvechain-La Bruyère, Opvelp, Boutersem en Tervuren; bejaagde prooien Witte Kwikstaart en Vink (CUJ, CUO). B uizer d (28 gevallen, 9 localiteiten): 17 solitaire vogels, hoogste doortrek: 19 okt

n ( totaal 10 ex), verder 3 en 4 ex op doortrek te Tienen resp. op 17 en 18 okt (VWT, REA), 4 ex op 05 nov te Glabbeek (LAJ). Visarend: alleen in 1ste helft sept te Tienen (16 gevallen), solitaire vogels behalve op 11 sept 1 ex pleisterend en 1 overtrekkend (COE, COP); prooien: Goudvis (CUJ, CUO) en een vogel (CUJ). Torenvalk (38 gevallen, 11 localiteiten): te Tienen 2-6 ex in sept; interacties met Bruine Kiekendief, Sperwer (bij oud nest), Buizerd en Zwarte Kraai (bij een nest) (VWT, CUJ, CUO, REA). Smelleken: op 04 okt 1 ex over vijvers vliegend te Tienen (HOE, HEP). Boomvalk (10 gevallen alleen te Tienen): 1-3 ex nabij broedplaats. laatste 2 ex op 06 okt (CUJ, CUO, HEP, HOE). Waterral: Tienen ca 20 sept (3 Limburgers), 16 okt ( COE, COP). Porseleinhoen: 07-20 sept Tienen telkens 1 ex op 8 data (COE, COP,

Limburgers).

Water hoen: te Tienen 15-18 ex, maximum 32 ex op 12 okt ( CUJ, CUO). Meerkoet: Tienen 90-100 ex tot midden okt (112 ex op 30 aug), daarna verstoord door jachtdruk (2 ex op 25 okt, 4 ex op 03 nov), tot midden nov opnieuw aangroei tot 38-40 ex ( CUJ, HEP); Gemp 12 okt 14 ex , Roosbeek 29 nov 30 ex (HEP, CUJ). Kleine Plevier: alleen in sept te Tienen: 19-20 sept 2 juv. (CUJ, SMP, HOE).

Bontbekplevier: alleen in sept ,Tienen: 19+24 sept respect. 2 en 1 ex (CUJ. SMP). Morlnelplevler: 10 sept Meldert, 9 u. 2 ex luid roepend naar ZO (CUJ). Goudplevier: 17 okt Tienen, 16 u. één ex in vlucht Kieviten (VWT). Ziiverpievier: 22 okt Tienen één ex (COP, SMP). Kievit , groepen ter plaatse: Beauvechain-La Bruyère

1000 ex op akkers op 15

sept; Tienen :1ste week sept 550-700 ex, 280 ex op 26 okt, 180 ex op 15 nov; Goetsenhoven -vliegveld: 03 okt 500 ex, ca 1000 ex op slaapplaats vliegveld (CUJ, CUO, MOK. Doortrek: 17 sept Boutersem 8.50 u

100 ex, 15.57 u 60 ex (HEP), 24

sept Opvelp-Grootveld 13 ex, 17-19 sept Opvelp en Tienen resp. 118 ex, 200 en 22 ex; 19 nov Tervuren 8 ex> ZO (CUJ, VWT, REA).

Krombekstrandloper (12 gevallen te Tienen): 3-4 ex van 11 tot 18 sept, 18 en 19 oktober telkens 1 ex tijdens trektelling (COE, COP, CUJ, CUO, HEP, HOE, MOK).

Bonte Strandloper: Tienen 1-2 ex van 02 tot 21 sept, 4 ex per 24 sept, 3 ex op 04 en 18 okt, nog 2 ex op 26 okt (COE, COP, CUJ, CUO, HEP, HOE, SMP).

Kemphaan: Tienen 2-3 ex op 13-14 sept, 1 ex 04-06 okt (CUJ, CUO, HEP, MOK). Bokje: Tienen 1-2 ex tussen 02 okt en 01 nov (COE, COP, CUJ, CUO, LAJ, SMP). Wa tersnip (27 gevallen), alleen te Tienen: 30 aug 10 ex (HUR), 04-06 sept resp. 16, 12 en 30 ex, tot midden sept 5-9 ex, in 2de maandhelft 5-7 ex (maximum 14 ex op 24 sept); eerste drie weken van okt 3-8 ex, maxima 11 en 1 O ex resp. op 05 en 25 okt.; maximum 9 ex op 03 nov (COE, COP, CUJ, CUO, HEP, HOE. HUR, LAJ, MOK, SMP).

Ho utsnip: 05, 21 en 22 nov 1 ex Glabbeek, Tielt en Vertrijk-snoekengracht (LAJ). Grutto: 27 nov Tienen één ex (CUJ). Rosse Grutto: 15 okt Tienen één ex (COE). Regenwulp: 03 sept Tienen (HOE). Zwarte Ruiter Tienen

13 en 24 sept één ex, 20-21 sept 4 en 5 ex, 28 sept-05 okt

3 vogels, 06 okt 2 ex; laatste 17 okt één ex (VWT, HEP).

Turel u ur (12 gevallen) alleen te Tienen tussen 02 en 20 sept: 1 ex in eerste week, 1-3 ex tot 14 sept, maximum 6 ex per 19 sept; laatste 20 sept 2 ex (VWT, MOK).

Poelrulter: 11 sept Tienen één ex (S MP), 11de geval in Vlaams-Brabant en eerste in september. Groenpo o truiter (23 gevallen) alleen te Tienen: 02-06 sept 4-9 ex, tot midden sept 6-8 ex, 07 en 13 sept 11 vogels, 19 sept-06 okt 3-4 ex, maximum 6 vogels op 20 sept; In okt één ex op 10 en 12 okt (VWT, MOK), In nov één ex (auditief) op 22 en 27 nov (CUJ). Witgatje (18 gevallen)Tienen 11-13 ex in 1ste helft sept, 3 ex in 2de helft, in okt 1-2 ex (maxima 3 ex op 06 okt, 4 ex op 25 okt), 5 ex op 03 nov. nog 1 ex op 22 nov; 19 okt Gemp 1 ex (VWT, MOK, REA).

Bosrutter (7 gevallen) Tienen 1-3 ex in de periode 02-19 sept, maximum 6 ex op 13 sept (VWT, HEP, MOK). OeverloperTienen :1-6 ex tot midden sept, max. 14 ex op 07 sept (CW, cuo, MOK). Steenloper Tienen Kokmeeuw Tienen

één 1 stejaars van 02 tot 08 sept (VWT, MOK). <

20 ex in sept, 30-45 ex in okt, 50-63 ex in eerste week nov,

230 ex 15 nov; Tervuren-park 150 ex (1 ex in zomerkleed) (VWT, HEP, REA). St ormmeeuw: eerste 3 wintergasten op 21 okt te Tervuren-park (REA). Klelne

Mantelmeeuw: van midden sept tot 25 okt morgenvlucht van solitaire tot

3 ex richting Walloniê, maximum 7 ex (niet in groep) op 18 okt- TT; 14 sept, 17 u

Bierbeek 1 ex> NE, 15 sept La Bruyère 10 u. 3 juv > zw (VWT, CUJ, CUO, HEP); 19 okt Haasrode-Bremberg 9.20 u 2 ad> ZW (HEP, REF, BLH) Ziiv ermeeuw: Tervuren -park 19 nov één ad; 30 nov, 11 u. Tienen 4 ex > ZW

(REA, CUJ, HEP). Holen duif Tienen 14 sept 7 locale ex, 18 okt-TT totaal 8 ex op doortrek (VWT). Houtduif: 15 sept La Bruyère 1000 ex op akkers, 17 okt Opvelp-Grootveld, 9-10 u. 87 ex op doortrek, 18 okt Tienen-TT totaal

5611 ex doortrekkend, 19 okt, 9.30-

10.30 u. 1000 ex op doortrek boven Gemp, 09 nov ca 2000 ex uit slaapplaatsen

(bossen) komend tussen Vissenaken en Bekkevoort (VWT, REA, CUJ, CUO, HEP). Turkse Tortel: 12 nov Bierbeek-Katspoel 30 ex nabij erf (HEP). Tortel: 13 sept Tienen 5 ex op boom in vijver (HEP). Koek oek: Tienen

24 sept één juv onrustig in boom, zat bij Torenvalk (CUJ), 30

sept 9 u. 1 ex over vijvers vliegend (CUJ, SMP). Steenull: 09 nov Miskom-kerk 1 ex overdag vliegend in boomgaard (LAJ). Ransuil: 19 sept, 20 u. Tienen 1 ex opvliegend uit struiken op dijk (CUJ, SMP). Gr oene Specht: in sept Tienen-vijvers, in okt Bierbeek-St. Kamillus (CUJ, CUO). Zwarte Specht: 26 nov Heverlee-Arenberg 1 ex over oprit E40 ( CUO). Gr ote

Bonte

Specht: in sept-okt Tienen, Meldert en Bierbeek; in nov te

Roosbeek-Valkenberg 1 ex in tuin op zoek naar hazelnoten (SMP, CUJ, CUO). ZANGVOGELS Bo omleeuwerlk Tienen 12 okt één op doortrek, 15 okt één pleisterend, 18-19

okt-TT respect. totaal 3 ex en 2 ex doortrekkend (VWT). Veldleeuwerik doortrek : 12 okt Boutersem 13. 44 u 12 ex (HEP), 17 okt Opvelp

Grootv. tussen 9 en 10 u. totaal 637 ex (CW), 18 okt Tienen TT totaal 459 ex (VWT). Oeverzwaluw: 31 aug Tienen-vijvers 1 ex tussen Borenzwaluwen (HEP).

Boerenzwaluw : 01 sept Willebringen 30 ex op draden (CUJ), 13 en 24 sept Tienen resp. 50 ex en 1 o ex boven vijvers (LAJ, CUJ); doortrek : 05 sept Hoksem 8.30 u 11 ex, 15 sept La Bruyère 10 u. 20 ex, 17 sept Opvelp-Grootveld 10.30 u. 30

ex, 21 sept 11 u. 2 ex, 02 okt Opvelp-Grootv. 9.15 u 8 ex (CUJ, CUO); te Tienen 02 , 10, 11, 12 okt resp. 8, 9, 3 en 8 ex, op 17 okt totaal 55 ex ( groepjes van 10, 5, 20 en 20 ex: LAJ), 17 okt Opvelp-Grootv. 9 u. 5 ex (CUJ), maximum 97 ex op de trek

telling te Tienen. nog 1 en 2 ex op 19 en 25 okt; laatste 04 nov Hoeleden 1 ex> Oost (LAJ).

Huiszwaluw: St. J. Winge 05 sept nest met 2 jongen (REA); Tienen - vijvers: 13 sept ca 1oo ex langs populieren (HEP), 24 sept 4 ex (CUJ), laatste op 09 nov (HUR).

Duinpieper : Tienen

04 sept 8 ex, 04-05 sept 1 2 ex, 06 sept 11-13 ex (op

hetzelfde terrein 3 Tapuiten), 07 sept 1 ex, laatste ex op 24 sept (VWT, MOK).

Boompieper: doortrek te Tienen op 05 en 30 sept (CUJ, CUO, SMP), op 02 en 03 okt te Opvelp-Grootveld (CUJ), telkens 1 ex.

Graspieper: tot eind sept weinig trek, max 5 ex op 15 sept te La Bruyère (CUJ), in okt beduidend meer: 85, 86 en 73 ex gedurende 50, 55 en 60 minuten observatie te Opvelp-Grootveld op 02, 03 en 17 okt (CUJ);Tienen TT totaal 277 ex op 18 okt. (VWT). Roodkeelpleper (BAHC): 01 okt Tienen-vijvers 1 ex opvliegend (COE, COP). W�terpleper: Tienen maximum 5 ex op 28 okt en 30 nov, 1-2 ex op andere data in okt-nov (COE, SMP, CUJ).

Gele Kwikstaart: in sept 2-4 ex meestal op trek; één geval waarbij Huiszwaluw een doortrekker plaagt (CUO, HEP, CUJ);laatste 19 okt Tienen (VWT).

Grote Gele Kwikstaart: Tervuren 14 okt, 14 en 17 nov (REA); Tienen 1-2 ex In okt en nov (VWT).

Witte Kwikstaart: Tienen 05 sept concentratie van 46 ex op slikplaat (CUJ. CUO); doortrek Opvelp-Grootv. 26 sept 9 ex. 02 okt 7 ex, 03 okt 17 ex tijdens 55 minuten

observatie, 17 okt 4 ex tijdens 60 minuten; Tienen

vanaf 30 sept, 05 okt veel

overtrekkers, maximum 23 ex op 18 okt TT (VWT).

Heggemus doortrek 17 okt Opvelp-Grootv. 2 ex, 19 okt Tienen TT 2 ex (VWT). Zwarte Roodstaart: zingend in sept St. J.-Winge (ganse maand: REA) en te Boutersem; laatste aldaar 2 ex op 05 okt, 1 ex op 12 okt (HEP).

Gekraagde Roodstaart Tienen 28 sept en 12 okt (CUJ, COE, SMP). Paapje tot midden sept. Meldert 08 sept 10 ex in witloofveld (CUJ). Tienen -vijvers 05 sept 6 ex. 07 sept 1 ex

10 sept 10 ex laatS1e 14 sept 5 ex (CW. CUO)

Roodborsttapuit Tienen 14 sept 3 ex, 20 sept 1 ex (CUJ, CUO, HOE); laatste 10 okt St. Margriet-Houtem 2 ex in bietenveld (LAJ). Tapuit: 04-21 sept 1-3 ex Tienen. Glabbeek. Willebringen; maxima 05 sept Tienen 5 ex en 15 sept La Bruyère 4 ex (BUG,CW, CUO, HEP, HOE, LAJ), laatste 12 okt Tienen 2 ex (VWT).

Beflijster: 22 sept Tienen-vijvers ad M ( COP, SMP). Merel doortrek vanaf eind sept o.a. 3 M op 02 okt Opvelp-Grootveld (CUJ). Kramsvogel Tienen -vijvers 43-50 ex van 12 okt tot 15 nov; doortrek 18 okt 21 ex (CUJ, VWT). Zanglijster Tienen - vijvers vanaf eind sept veelvuldig in vlierstruiken langs de dijken, doortrek tot diep in okt (CUJ, COE, COP).

Koperwiek doortrek 13 sept Tienen-vijvers 18 ex en op 14 sept 20 ex aanwezig in Glabbeek-Begijnbos (LAJ); Tienen TT 12 okt 20 ex. 18 okt TT 48 ex, 15 nov plukresten (gepakt door Sperwer ?)(VWT); Tervuren -park 22 okt 5 ex; 23 en 29 okt 10 ex op dezelfde plaats (REA).

Grote

Lijster: rondzwervende groepjes van 2-6 ex in sept (te Tienen in

vlierstruiken), doortrek vanaf de 4de week sept en in okt: 03 okt Opvelp 4 ex, 17 okt 3 ex; 18 okt Tienen TT 5 ex (CW, HEP, VWT).

Rietzanger: 05 sept Tienen 2 ex in oeverbegroeiing van vijver (CUJ, CUO). Zwartkop: zingend 06 sept te Tienen (CUJ, CUO), op 08 sept te Tervuren (REA); 17 okt Roosbeek-Valkenberg 1 ex (vrouwtjeskl.) in tuin (CUJ).

Tjiftjaf: 22 okt Tervuren-park 1 ex (REA). Goudhaantje: okt-nov Bierbeek-St. Kamillus in groep (minimu 4 ex) in esdoorn, taxus en beuk (CUJ).

V uurgoudhaantje: 02 , 25 en 28 sept Bierbeek-St. Kamillus een groepje (> 4 ex). éénmaal in wilgen met Kool-en Pimpelmees (CUJ).

Grauwe

V llegenvanger tot 15 sept, Tienen 06-07 sept 1 resp. 2 ex; 15 sept

Nerm 2 ex in populier naast veldweg (CUJ).

Bonte Vliegenvanger: 07 sept Tienen-vijvers 2 ex (vrouwtjeskleed: MOK). Baardmannetje Tienen

09 nov één M (COE) en (hetzelfde

?) op 11 nov (COE,

COP, SMP).Staartmees: 14 nov Bierbeek-St. Kamillus groepje (> 6 ex) met Koolmezen en 1 Zwarte Mees; 16 nov Roosbeek-Valkenberg 7 ex in tuin (CUJ).

Zwarte

Mees invasie vanaf midden sept: 14 sept Glabbeek-Begijnbos 4

5 ex

overtrekkend (LAJ). Linter 19 sept 4 ex, 04-05 okt 3 ex. 23 nov 1 ex (HUA). 18 okt Tienen TT totaal 20 ex (VWT). 19 okt Tienen-ring 2 ex over, Grimde 2 ex (LAJ); 14 nov Bierbeek-St. Kamillus 1 ex met Staart-en Koolmezen (CUJ).

71 J

_____ ....,

Pimpelmees: 18 okt Tienen TT totaal 19 ex op doortrek (VWT). Koo lmees doortrek : 18 okt Tienen TT 5 ex (VWT). Boomklever Bierbeek-St. Kamillus 24 okt één ex, 10 nov 2 ex (CUJ). Buldelmees: Tienen -vijvers 19 okt één ex pleisterend, 11 nov 1-2 ex (waarvan 1 M)(COE, COP, SMP, HUR), 12 nov één ad M (COP). Wielewaal: 23 sept Tervuren-park één juv in top van boom (REA). Vlaamse

Gaal doortrek

30 sept Tienen 4 en 1 ex over vijvers (CUJ, SMP). 05

okt 2 ex over (CUJ). Kauw:

11 okt Boutersem-oude molen 60 ex (CUJ) (zelfde aantal 08 juli,

Boomklever

zie

sept 97: 52), mengen zich niet met de meer dan 100 ex+ Roeken die

dagelijks 's morgens uit de slaapplaats van Vissenaken komen (HEP). Doortrek 18 okt Tienen TT totaal 222 ex (VWT), 19 okt St. J. Winge-Gemp 150 ex (twee groepen van ca 75 ex); 22 okt 8 u. Tervuren 35 ex op dakrand van CAPA-gebouw (REA). Russische Kauw 31 okt Glabbeek 1 typisch ex tussen Roeken en Kauwen (LAJ). Roek: 21 sept Boutersem 18.1o u. 15 ex vrij hoog, gespreid op doortrek > ZW (HEP), 18 okt Boutersem 1 ex> Z, 19 okt Grimde 3 ex overtrekkend (LAJ). Zwarte Kraal:15 nov Tienen 16 u. concentratie van 67 ex in populieren (CUJ). Spreeuw doortrek

(2 voorbeelden): 17 okt Opvelp-Grootveld, 9-10 u. totaal 293

ex (CUJ); 18 okt Tienen TT 2501ex (VWT). Huismus: 01 nov Roosbeek-Valkenberg één M met witte arm-en staartpennen (alleen rechts: CUJ, CUO).Rlngmus doortrek 18 okt Tienen TT totaal 189 ex (VWT). Vink doortrek: 15 sept La Bruyère 20 ex in maïs en bietenveld, Opvelp-Grootveld

26 sept totaal 10 ex, 02 okt 26 ex op 50 minuten, 03 okt 8 vogels, 17 okt 9-10 u. 604 ex; Tienen TT

18 okt 484 ex (VWT); 15 nov Tienen 16 u. concentratie van 130 ex

in vlierstruiken langs vijver (CUJ). Keep: 14 sept Glabbeek-Begijnbos (LAJ) en regelmatig meer gehoord dan gezien: 18 okt Tienen TT totaal 21 ex (VWT). Europese

Kanarie Tienen TT 18 okt 2 ex, 28 okt 9 ex aan de vijvers (SMP), 09

nov 3 ex (HUR). Groenling weinig gegevens: 26 sept Opvelp-Grootv. 4 ex > ZO (CUJ), 18 okt Tienen TT 2 ex. Putter Tienen -vijvers 06-07 sept 1o ex vooral juv, 12 okt 5 ex (VWT). 17 okt 19 ex (LAJ), 18 okt TT 9 ex (VWT); 30 okt Hoeleden, 09 nov Miskom 11 ex in groep (LAJ). S 1 j s doortrek 18 okt Tienen TT totaal 68 ex (VWT).

Kneu doortrek 1 5 sept La Bruyère 8 ex over, Opvelp-Grootv. 02 okt 7 ex op 50 minuten, 03 okt 7 ex op 55 minuten , Tienen 03 okt 1 0 u. 53 en 1 8 ex landen aan water, 05 okt groep van ca 50 ex (CUJ), 1 7 okt 35 ex op Knoopkruid en Ganzevoet ,

1 8 okt TI totaal 15 1 ex. (VWT). Frater: 1 8 okt Tienen TI 2 ex op doortrek (VWT).

Barmsijs Tienen-vijvers 1 6 en 2 1 okt, 1 1 nov telkens 1 ex (SMP, LAJ, HUR), 1 7 okt 3 ex (COP, LAJ), 1 9 okt Grimde eerstej. V in boompjes.aan Citrique (LAJ).

Appelvlnk: 1 7 okt Roosbeek-Valkenberg 1 ex in pruimenboom (CUJ), 1 9 okt Bier beek 4 ex (HUR). IJsgors: Tienen 1 2 okt TI 1 ex tussen Vinken over (VWT), 28 okt één ex ter plaatse (SMP).

Geelgors 24 sept Opvelp-Grootv. 1 9 ex in bietenveld (CUJ) 1 8 okt Tienen n slechts 1 ex op doortrek (VWT), 04 nov Melkwezer-Getevallei 1 5 ex uit raaigras naar Meidoornhaag vliegend, 08 nov Vissenaken 30 ex, 22 nov Vertrijk 5 ex (LAJ).

Rietgors Tienen 1 0 okt 1 9 u. minimum 50 ex in riet ( 45 geringd op 1 9 okt), 1 8 okt TT totaal 4 1 ex, 30 nov 1 1 u. 20 ex in groep rondvliegend (VWT).

Grauwe Gors: okt-nov Willebringen-kerkhof 1 -2 ex op electr.draad (CUJ, CUO); 29 nov Roosbeek-vijvers 1 1 u. groep van 50 ex op akker (CUJ). Lijst waarnemers en hun afkortingen

AUM= M. Ausloos, BLH= H. Blockx, BUG= G. Buelens, COE,

COP= E. & P. Collaerts, CW, CUO= J. & 0. Cuppens,

GUR= R. Guellnckx,

HEP= P. Herroelen,

HOE= E. Hoebrechts, HUR= R. Huybrechts, LAJ= J. Lambrechts, MOK= K. Moreau, REA= A. Reygel, REF= A. Rentmeesters, SMP= P. Smets, VAJ= J. Vanautgaerden, VWT= Vogelwergr. Tienen (alle waarnemers samen).

Zo te zien zijn wij niet de enige Baardmannetjes die hier rondhangen !

KALENDER DER ACTIVITEITEN

1 9 9 8

telling dagroofvogels

Tussen 01 en 15 januari

nadere inlichtingen bij E. Gadeyne Roggereep 20, 9960 Assenede.

zondag 11 januari

namlddagwandellng

Meerdaalwoud

afspraak station Leuven 14 u. en 14.30 u. Theresiakapel, Naamsesteenweg, Bierbeek. Leiding M. Hens. einde rond 17 u. Stevige wandelschoenen of laarzen aanbevolen. watervogeltell lng

zaterdag 17 januari

nadere inlichtingen bij M. Hens, Delvauxwijk 18, tel O 16/ 299890

Vrienden

Heverleebos/Meerdaalwoud kaas-, spaghetti- en wijnavond

za 31 januari

in zaal Pavo Vandenbemptlaan,ten voordele van Doode Bemde. Vooraf inschrijven ! nadere inlichtingen tel o 16/ 23 05 58.

zondag 01 februari

Limburgse

Maasvallel

afspraak station Leuven 8 u., dagtocht met eigen wagens onder leiding van Jos Rutten. Chauffeurs en/of deelnemers (sters) dienen zich tijdig te melden bij Paul Herroelen tel 016/ 73 40 69. Bij zeer slecht weer gaat tocht niet door. afdeling Zemst: za 07 februari

dlareeks over Noorwegen

in de Parochiezaal van Elewijt; toegang gratis. Nadere inlichtingen bij Voorz. Johanna Peeters tel 015/ 61 20 86. zaterdag 14 februari

watervogeltelling

nadere inlichtingen bij M. Hens, Delvauxwijk 18, tel 016/ 299890 zaterdag 14 maart

watervogeltell ing

nadere inlichtingen bij M. Hens, Delvauxwijk 18, tel 016/ 299890 za 21 maart

nationale studiedag van de Wlelewaal

meer gegevens worden gepubliceerd in het tijdschrift Wielewaal zo 26 april

Dag van de Aarde

meer gegevens in een volgend nummer of in het tijdschrift Wielewaal

NUTTIGE

ADRESSEN

Gekwetste vogels Vogelasiel p/a H. Ceusters, Engelenberg 51, 3271 Messelbroek tel 013177 27 02

Geringde vogels J. Vanautgaerden, Schoolstraat 47, 3360 Bierbeek, tel 016/ 46 31 85

Maarten Hens nieuw adres: P. Delvauxwljk 18

3000 Leuven

tel 016/ 29 98 90

HomologatiecomltĂŠ (BAHC) p/a J. Pollet,

Weibroekdreef 32 9880 Aalter

tel 09/ 374 48 60

E-mail: jan.pollet@ rug. ac. be

Kerkullenwerkgroep p/a L. Smets, Baron E. Descampslaan 64, 3018 Wijgmaal, tel 016/ 44 83 34 (tussen 14 en 20 uur)

Recente waarnemingen p/a D. Symens, Zavelstraat 12, 2800 Mechelen

Vogellijn tel 03/ 488 01 94

Wetgeving Leefmilieu p/a Stichting Leefmilieu, Kipdorp 11, 2000 Antwerpen tel 03/ 231 64 48, fax 03/ 232 63 98

Wielewaal, centrale: Graatakker 11, 2300 Turnhout tel 014/ 41 22 52 ('s maandags gesloten), fax 014/ 43 96 51

Verschijnt om de 3 maand (maart, juni, september, december) DE

jaargang 25, nr. 4

BOOMKLEVER

december

1997

INHOUD

Opmerkelijke vogelwaarnemingen in de Dijlevallei

1997

Maarten Hens

Knotwilgen: het behouden waard !

Koen De Rijck

Paul Herroelen

en omgeving, juli-september

Recente waarnemingen sept-okt-november

1997

en Jos Cuppens Activiteitenkalender januari tot april

Uitneembaar: Fenologieformulier

1998

Artikels en korte mededelingen voor het volgend nummer (maart ingewacht bij Paul Herroelen , Leuvensesteenweg 347

1998) worden

te 3370 Boutersem

ten

laatste tegen 28 februari 1998. Gelieve Uw waarnemingen over vogels In te sturen - voor Leuven en omgeving naar Maarten Hens,

P. Delvauxwl/k 18, 3000 Leuven - voor Tienen , Valkenberg 5,

nieuw adres en telefoon 111

tel 0161 29 98 90.

Boutersem en omgeving bij voorkeur naar Jos C uppens,

3370 Boutersem

tel

016/ 73 47 85 of naar Paul Herroelen .