De Boomklever December 1995

Afgiftekantoor : Leuven X

Tijdschrift van DE WIELEWAAL afdeling LEUVEN

\\

\"

1 '

11

·

..

,1 1

1

I' Jaargang 23, nummer 4

Verantw. uitg.

P. Herroelen, Leuvensesteenweg 347,

december

1995

3370 Boutersem

--------- ----- ------ --------�---··-·

DE BOOMKLEVER De BOOMKLEVER is het tijdschrift van DE WIELEWAAL afdeling Leuven. ,

De Koninklijke Vereniging voor Vogel- en Natuurstudie DE WIELEWAAL heeft tot doel de kennis en de bescherming van de natuur, en in het bijzonder van de in het wild voorkomende vogels, te bevorderen door alle middelen: ondermeer door het oprichten van plaatselijke afdelingen, het houden van studiedagen, het uitgeven van tijdschriften, het verspreiden van vogel..;en natuurboeken en het oprichten van natuurreservaten.

De vereniging werd in 1933 opgericht door E. H. Segers; ze telt nu meer dan 8000 leden-gezinnen, verdeeld over meer dan 50 afdelingen waaronder afd. Leuven.

Een waaier van voordrachten, dia-en filmavonden, lessen, tentoonstellingen, gelelde wandelingen, studieprojecten, deelname aan regionale en internationale onderzoeken en inventarisaties, beheerswerken in natuurreservaten, uitstappen en reizen in binnen-en buitenland staan jaarlijks op de agenda.

De vereniging heeft meer dan 80 natuurreservaten in eigendom of in beheer met een totale oppervlakte van meer dan 3000 ha, verspreid over heel Vlaanderen. Ze bezit bovendien een eigen " Wielewaalhuis " te Turnhout waar naast het secre­ tariaat ook een ornithologisch museum, een bibliotheek, een vergaderzaal en een boekhandel zijn ondergebracht.

Lid worden van DE WIELEWAAL kan door overschrijving van 600 BF op giroreke­ ning 000-0319785-73 ten name van De Wielewaal, Graatakker 11, 2300 Turnhout.

Je kan ook je naam + adres en het vereiste lidgeld bezorgen aan één van onze bestuurslèden : * M. Bekkers Oostremstraat 4, 3020 Herent tel 016/ 23 13 38, bestuurslid * R. De Borger Vrijwilligerslaan 1, 3080 Tervuren tel 02n67 60 90, penningm. * M. Hens Redingenstraat 13, 3000 Leuven, voorzitter * P. Herroelen Leuvensestw. 347, 3370 Boutersem tel 016/ 73 40 69, secretaris * K. Van Scharen Korbeekstraat 27, 3061 Leefdaal tel 02/ 767 26 38, bestuurslid.

Leden ontvangen het tijdschrift WIELEWAAL (6 nummers), het driemaandelijks tijd­ schrift ORIOLUS en het trimestriêle afdelingsblad DE BOOMKLEVER.

'

ABONNEMENT " DE BOOMKLEVER " Personen die lid zijn van een andere Wielewaalafdeling doch tevens De Boomklever wensen te ontvangen, k unnen dit door 200 BF over te schrijven op rekenlngnr. 001-1552168-50 van De Wielewaal, afd. Leuven met vermelding " Boomklever" en opgave van hun naam en adres.

ARTIKELS Artikels dienen getljpt te worden Ingezonden. De redactie kan artikels wlJzlgen, steeds In overleg met de auteur die verantwoordelijk blijft voor zijn tekst. ·

ADVERTENTIES Gelieve te Informeren voor tarieven, vorm en inhoud bij R. De Borger (Zie hoger).

REDACTIE Paul Herroelen

-1

TEa

liELEJBE

Wie DE BOOMKLEVER aandachtig leest, ook de eerste binnenkaft, zal gemerkt hebben dat sinds kort een bestuurswijziging werd doorgevoerd: een nieuwe voorzitter en secretaris, een nieuw bestuurslid.

Geef ons de gelegenheid er iets van te maken, maar daarvoor hebben wij Uw medewerking nodig :

GEEN

SuKSES

ZONDER

U

Op 16 december 1995, tijdens een Buitengewone Algemene Vergadering, ging de Wielewaal vzw over tot de oprichting van een tweede vereniging

•

Natuur-

en

Milieu-Educatie De Wielewaal, vzw" die in de komende jaren door middel van cursussen in de Wielewaalafdelingen en bij andere verenigingen de natuur-en milieu-educatie maximaal zal organiseren en bevorderen.

Deze oprichting is het gevolg van de nieuwe decreten voor Volksontwikkeling inzake verenigingen en instellingen. De Raad van Beheer van de Wielewaal heeft gekozen voor de betere mogelijkheden binnen het decreet " instellingen" om zijn personeel zoveel mogelijk te behouden binnen de twee verenigingen.

De werking en het sukses van de nieuwe vereniging zal in grote mate afhangen van de afdelingsbesturen en logischerwijze van alle leden....

De

prioriteit in

1996 wordt het

Zwaluwenproject ' zie een zwaluw

'

Vlaams-Brabant en Limburg bengelen aan de staart: slechts in 3 gemeenten werden Boerenzwaluwen en in 6 gemeenten Huiszwaluwen geteld ... Dit betekent dat wij haast niets hebben ondernomen in 1995 en dat wij er volgend jaar werk moeten van maken ! Dit wordt de uitdaging van het nieuwe jaar waarop het afdelingsbestuur samen met U wil ingaan tijdens

Ee n voorspoedig en gelukig 1996

13

VOGELS

IN

DE VOLKSWEERKUNDE

Roger Meulemans

Geen enkel natuurverschijnsel oefent zoveel invloed uit op het menselijk gemoed en gestel dan het weder en e·en aandachtige kijker zal die invloed nog meer vast­ stellen bij de dieren. Hun instinkt doet ze reageren op de meteorologische prikkels.

Van oudsher heeft de mens aandacht besteed aan de gedragingen die hij bij sommige dieren op bepaalde tijdstippen waarnam.

De mens stelde zich de vraag hoe het kwam dat een hond soms onrustig rondliep, dat hij zich krabde en gras at. ook waarom een paard of een ezel zich tegen een muur wreef, waarom een haan op ongewone uren kraaide, enz...

Als natuurliefhebber proberen wij zoveel mogelijk buiten te zijn en het loont de moeite even te kijken hoe onze grootouders hebben bijgedragen tot de volksweer­ kunde en welke rol de vogels daarin hadden.

Bij VORST luidde het als volgt: 't Zal vriezen als het Winterkoninkje in de hoven en tuinen verschijnt, als de Bonte Kraaien zich dicht bij de huizen vertonen. Als de kraaien (bedoeld zijn vooral de Roeken: Red.) zwijgen, zal het blijven vriezen.

Langdurige koude, vaak gevolgd door sneeuw, is te verwachten als de vogels samentroepen en hun voedsel rond de steden komen zoeken. Als de leeuwerik niet hoog stijgt, mag men zich aan koude verwachten. Het zal gaan vriezen als de wilde ganzen in V-vorm vliegen, ook als ze zoals de Wilde Eenden uit het noorden komen... als de ganzen naar het westen trekken, als de watervogels uit kreken en kleine waters naar grotere plassen vliegen. Als de Reiger droef en ·

roerloos aan de oever zit, als 's winters de haan 's avonds kraait.

Bij SNEEUW komen geen vogels te pas maar wel mollen; die moet men in het oog houden. Molshopen tijdens de winter duiden op sneeuw; de mollen wroeten 's winters gewoon verder door de grond zolang die niet bevroren is. Vandaar dat men wel eens verse molshopen op de witbesneeuwde velden en weiden aantreft.

Tijdens de winter zouden mollen zelfs actiever zijn dan anders. Wanneer de temperatuur in de bodem daalt, gaan de wormen en larven het wat kalmer aan doen en komen ze niet meer zo vlug terecht in de molspijpen die dienst doen als valkuilen. Het gevolg is dat mollen hun gangensysteem gaan uitbreiden om toch aan voldoende voedsel te geraken. Vandaar het gezegde komt er geen vorst.

14

:

zolang de mol wroet,

Opmerkelijke vogelwaarnemingen in de Dijlevallei en omgeving januari - juni 1995

Dit overzicht belicht (bijzondere) vogelwaarnemingen in regio Leuven gedurende de periode 1 januari 1995 tot en met 30 juni 1995. De in deze rubriek bestreken regio omvat volgende gemeenten: Kortenberg, Herent, Bertem, Leuven, Oud-Heverlee, Huldenberg en Bierbeek. Het laattijdig verschijnen van dit overzicht had dan toch als voordeel dat een aantal elders gepubliceerde data opgenomen kon worden. Gezien het geringe aantal ontvangen waarnemingen werden fenologiegegevens niet vermeld. De volgende rubriek zal de periode juli - december 1995 omvatten. Waarnemingen worden verwacht voor 15 januari 1996 bij Maarten Hens, Redingenstraat 13 te 3000 Leuven.

Geoorde Fuut Podiceps nigricollis Ergens in de eerste helft van april een ex. te SAR (A. Smets).

22/04 3 ex. in broedkleed te SAR (KVS, MH). De volgende dag waren de vogels gevlogen.

Jan van Gent Morus bQ$sanus Rond 10/01 viste

F. HĂŠla een dode ad. Jan van Gent uit de vijver te OHN. Het dier werd

enkele dagen later in de buurt begraven (med. W. Coucke).

Roerdomp Botaurus stellaris Na de decemberwaarnemingen te NGB, volgden er in januari nog drie waarnemingen: 04/01 1 ex. in overhangende wilg langs kant van de vijver te NGB (A. Smets).

14/01 1 ex. vliegt op uit rietruigte te OHN (MH, KVS).

21/01 1 ex. vliegt op 'vanuit' dennenbosje aan de vijver te OHN (KVS).

Begin januari werd tevens een ex. gesignaleerd in het Dunbergbroek te Holsbeek (J. Wijckmans). Ook in dit gebied liggen waarnemingen voor van het najaar 1994.

Lepelaar Plata/ea leucorodia 23/04 Rond 13u20 cirkelt plots een ad. Lepelaar boven de waarnemingshut te SAR. Hij komt langzaam naar beneden gegleden en zet zich in de kant van de vijver. Bij ons vertrek (ca.

13u50) is hij nog steeds ter plaatse. (MH, KVS).

Grauwe Gans Anser anser 23/04 2 ex. komen van hoog uit Z invallen te SAR (MH, KVS).

Zomertaling Anas querquedu/a 14/03 1 m. te SAR (DBV).

18, 25/03 en 02/04 telkens 1 m. te NKV-Doode Bemde (KVS, MH, K. Sansen).

30104 2 ex. te NKV-Doode Bemde

(F. HĂŠla/AB).

15

Krooneend Netta rufina

Van 04/02 tot min. 11/03 1 m. in het Leopoldspark te Kessel-Lo (BLH, KVS, MH, e.a.).

Kuifeend x Tafeleend Aythya fuligula x ferina

18/02 1 m. in het Leopoldspark te Kessel-Lo (KVS).

Toppereend Aythya marila

Van 21/01 tot min. 05/02 1 w. te Leefdaal (KVS, MH).

Op 11/02 en 18/02 hetzelfde ex. resp. te OHZ en OHN (MH, KVS).

25/03 en 02/04 1 w. (nog steeds hetzelfde?) te NGB (MH, K. Sansen).

Nonnetje Mergus albe/lus

28/01 2 m. te SAR (KVS, e.a.). 's Anderendaags (29/01) vertrokken ze rond 11u30 hoog in noordelijke richting te SAR (KVS).

Grote Zaagbek Mergus merganser

Van 14/01 tot minstens 28/01 1 w. te OHN (KVS, MH).

Op 02/02 werd dit ex. niet waargenomen, doch van 11/02 tot minstens 18/02 terug 1 w. te OHN (MH, KVS).

Rosse Stekelstaart Oxyura jamaicensis

Gedurende de ganse periode (januari - juni) zaten 2 w. op de Zoete Waters te Oud-Heverlee (versch. wnrs).

Zwarte Wouw Milvus migrans

08/04 1 ex. te SAR (KVS).

22/04 1 ex. te Bierbeek (/DBV/OV); in de namiddag trokken 3 ex. over Bierbeek (/BK).

Rode Wouw Milvus milvus

01/03 1 ex. te Bertem (G. Bleys/DBV/OV).

01/04 1 ex. boven Bertembos (G.Bleys/DBV/OV).

08/04 1 ex. te Leefdaal (KVS).

22104 1 ex. laag naar Z te Oud-Heverlee (MH).

29/04 1 ex. boven het Weebergbos te Leefdaal (MH).

Zeearend Ha/iaeetus albicil/a

Het onv. ex. dat sinds eind november 1994 pleisterde te SAR, zou daar in de eerste helft van januari nog gesignaleerd zijn (med. BN). Hierover ontvingen we echter geen concrete meldingen. Verschillende waarnemers zijn in die periode ter plaatse geweest, echter steeds zonder resultaat (BN, KVS, e.a.). Na half januari ging het klaarblijkelijk terug iets vlotter om een glimp van deze kolos op te vangen:

16

rond 15/01 opgemerkt te SAR door Malou (med.

F. Halot}.

28/01 de ganse voormiddag ter plaatse te SAR (med. KVS).

29/01 ibidem (KVS, e.v.a.).

30/01 ibidem (R. Bernau) 01/02 Zeearend over weg SAR - St.-Joris Weert vliegend (F. Walterus).

02/02 een intense zoektocht rond de vijver levert niets op...(MH, F. Héla).

05/02 St-Agatha Rode (MH, P. Coveliers).

Bruine Kiekendief Circus aeruginosus Eerste voorjaarsgegeven: 25/03 1 ex. hoog cirkelend te Oud-Heverlee (MH, K. Sansen).

Grauwe Kiekendief Circus pygargus 23/04 1 m op het plateau te Heverlee/Bertem, t.h.v. het motocross-circuit (AV).

Blauwe/Grauwe Kiekendief Circus cyaneuslpygargus 29/04 1 in w-kleed laag naar Z boven het plateau te Neerijse/Leefdaal (MH).

Visarend Pandion haliaetus 22104 1 ex. naar N om 13u30 te NGB (MH}.

23/04 1 ex. naar N om 13u00 te SAR (MH, KVS).

1 ex. overvliegend boven de Doode Bemde rond 13u15 (AV, F. Vandersteen).

1 ex. te OHZ rond 14u00 (J. Butaye).

Boomvalk Fa/co subbuteo De eerste meldingen kwamen traditiegetrouw van SAR: 22/04 1 ex. te SAR (MH).

23/04 2 ex. boven de vijver te SAR (MH, KVS).

Slechtvalk Fa/co peregrinus In de periode nov 1994 - jan 1995 enkele malen een ex. waargenomen in de Dijlevallei (med.

F. Walterus).

28/01 1 ex. te SAR (versch. zeéarend-watchers, med. KVS).

Kluut Recurvirostra avosetta 06/05 4 ex. gedurende 5 min. rondvliegend te SAR (MH}.

Bosruiter Tringa glareo/a 22/04 en 23/04 1 ex. op ondergelopen akker t.h.v. de Dijlebrug in Korbeek-Dijle (MH).

Dwergstern Sterna albifrons 29/04 SAR: tussen 14u00 en 14u05 1 ex. twee keer de toer van de vijver 'afdansend', duikt éénmaal . Verdwijnt tenslotte laag in de N-hoek van de vijver (MH).

17

Hop Upupa epops 22/04 1 ex. op het dak van de Blauwschuurhoeve te Bierbeek (/DBV/OV/BK).

25/04 1 ex. op de terreinen van het CERA-gebouw te Leuven (A. Smets/DBV/OV).

Engelse Gele Kwikstaart Motaci/la flava flavissima 23/04 1 m. te Heverlee/Korbeek-Dijle (MH, KVS, HEP, T. Hulst).

Waterspreeuw Cinclus cinc/us Eind dec 1994 - begin januari 1995 (tijdens de sneeuwperiode) 1 ex. langs de Molenbeek te Korbeek-Lo (VAJ).

Roodborsttapuit Saxicola torquata 25/03 1 m. in de weiden te Oud-Heverlee/Korbeek-Dijle (MH, K. Sansen).

Begin april 1 koppeltje in de Doode Bemde (J. Butaye).

Klapekster Lanius excubitor 23/04 1 ex. te Bierbeek (bleef ws. maar één dag pleisteren) (/BK).

Medewerkers en geraadpleegde bronnen: Volgende waarnemers verleenden hun medewerking bij het tot stand komen van dit overzicht: BLH=Herwig Blockx, MH =Maarten Hens, HEP=Paul Herroelen, BN =Bruno Nef, VAJ =Johan Vanautgaerden, KVS=Kris Van Scharen, AV =André Verboven R. Bernau, Jan Butaye, Wim Coucke, Peter Coveliers, François Halot, François Héla, Tony Hulst, Katrien Sansen, Axel Smets, Frank Vandersteen, Frans Walterus, Jan Wijckmans.

Aanvullende gegevens werden verzameld in volgende tijdschriften: /AB= Les Nouvelles d'AVES-Bruxelles (2)1995 /BK= De Boomklever 23(1-2-3), 1995 /DBV=Dutch Birding Vogellijn /OV=Ons Vogelblad nr 25 Uuli 1995), nr 26 (oktober 1995)

Gebiedsafkortingen: OHN

Oud-Heverlee Noord

OHZ

Oud-Heverlee Zuid

NGB

Neerijse Grote Bron

NKV

Neerijse Kliniek Vijvers

SAR

St.-Agatha Rode, Groot Broek

18

HOE EEN BUIZERD JE TE GRAZEN NEEMT-'t Is woensdag 25 oktober

1995. Ik wandel die namiddag in ons bos in Delle; zoals meestal neem ik de buitenrand om in het open veld naast het bos naar vogels te kunnen speuren. ".

Het gebied is afgeboord met een haag en afsluitdraad. Plots hoor ik onder de beukenhaag beweging op 2 m. van mij verwijderd en waarempel tegen de afsluiting zit een Buizerd met de rug naar mij gekeerd. Hij doet schijnbaar vergeefse pogingen om weg te geraken, maar het lukt niet. Nochtans, het zou kunnen, er is ruimte. Is hij misschien gewond of zit hij verstrikt? Ik bekijk hem en hij mij, maar ik heb geen handschoenen bij, dus vijf minuten geduld en ik kom je uit je benarde positie redden !

Gewapend met de nodige attributen keerde ik enkele minuten later terug .

�

enne". tot

mijn verwondering was de vogel gevlogen: in de verste verte geen Buizerd meer te bespeuren. Ik vond wel op de plaats waar hij zat zijn geslagen prooi, een Merel.

Waarschijnlijk zal ik de Buizerd bij zijn maaltijd verrast hebben. Maar hij kon dus toch weg maar deed alsof. Spijtig dat ik niet meer tijd nam om hem bij onze ontmoeting wat langer te observeren. Een volgende keer laat ik me niet meer beetnemen!

Monique Bekkers

ARTIFICIËLE SCHAPEN

-

Schapen houden het gras kort, groen en gezond.

Precies zoals een doorsnee huiseigenaar zijn grasmat wil hebben. Bij Husqvarna is men op het idee gekomen een machine te maken met alle goede eigen� schappen van een schaap. Na meerdere jaren van onderzoek en ontwikkeling pakt men uit met de opmerkelijke So/ar maaier. De maaier werkt op zonlicht en graast op wielen de hele dag autonoom de ganse tuin door. De korte grasstukjes blijven liggen en composteren snel, net als schapemest. De robot heeft zowel een gezichtsvermogen

als een geheugen. Obstakels worden vermeden. bloemen,

struiken en sierplanten worden met rust gelaten, dit in tegenstelling tot echte scha­ pen. Een zwakstroomkabel, ingegraven rondom de tuin, fungeert als omheining.

Ook deze zwakstroomkabel werkt op zonlicht.

Om diefstal te vermijden werd een persoonlijke pincode ingebouwd en gaat een alarmsignaal af wanneer iemand de solar maaier ( overgenomen uit Leefmilieu 18, 1995: 175 ) .

19

probeert op te tillen.

HET HEEFT ONS

DEUGD

GED AAN

Voormiddagwandeling In het Schulens Broek op zo 12 november 1995

Vier dapperen startten rond het geplande uur aan de kerk van Linkhout onder leiding van ondergetekende. Het waren vooral watervogels die onze aandacht kregen : ca. 20 Futen waaronder nog één gestreepte juveniele vogel, 8 Blauwe Reigers in de weiden, 3 Brandganzen (afstammelingen van een ontsnapt of uitgezet koppel), 18 Krak- en evenveel Tafeleenden, één mannetje Slobeend

en

een groep van 60 Meerkoeten. Als roofvogels noteerden wij een vrouwtje Blauwe Kiekendief, 2 Buizerds

en 2 Torenvalken, verder nog Kievit, 4 Watersnippen, 3

soorten meeuwen en duiven, Groene en Grote Bonte Specht en 17 soorten zang­ vogels waaronder 2 Graspiepers en 2 Grote Lijsters.

Op de dijk ontmoetten wij Koen Leysen & co die ijverig de doortrekkers opschreven en waarvan wij mee konden genieten: 16 Aalscholvers op trek en een groep van

ca

25 Wintertalingen. In het totaal werden 42 soorten aangestreept op onze lijst.

Paul Herroelen

N UTTIG E

ADRESS E N

Gekwetste vogels Vogelasiel p/a H. Ceusters, Engelenberg 51, 3271 Messelbroek tel 013/ 77 27 02 Geringde vogels J. Vanautgaerden, Schoolstraat 47, 3360 Bierbeek, tel 016/ 46 31 85

Homologatiecomité (BAHC) p/a J. Pollet, Erfgoedlaan 8, 9800 Deinze Kerkuilenwerkgroep p/a L. Smets, Baron E. Descampslaan 64, 3018 Wijgmaal, tel 016/ 44 83 34 (tussen 14 en 20 uur) Recente waarnemingen p/a D. Symens, Zavelstraat 12, 2800 Mechelen Vogellijn tel 03/ 488 01 94 WetgeVing Leefmilieu p/a Stichting Leefmilieu, Kipdorp 11, 2000 Antwerpen tel 03/ 231 64 48, fax 03/ 232 63 98 Wielewaal, centrale: Graatakker 11, 2300 Turnhout tel 014/ 41 22 52 ('s maandags gesloten), fax 014/ 43 96 51

20

RECENTE WAARNEMINGEN

samenstelling Paul Herroelen

OPM. Ringvangsten en waarnemingen zonder aanduiding van de waarnemer (s),

werden gezamenlijk verricht door leden van de Ringgroep Leuven.

Als datum en plaats alleen aangeduid worden, gaat het telkens om 1 ex.

Dodaars

opnieuw broedgeval

:

(2 jongen) in het park van Tervuren op dezelfde

1993 en 1994. Op 28 sept zijn 11 ex aanwezig op de vijvers (REA).

vijver als in

Aalscholver

:

broedkleed op

23 juni, 9 ex op 24 sept en

Roosbeek

op de Gemp te St.-Joris-Winge

14 ex op 04 apr, één ex in

8 ex op

30 sept. (REA); op 31 aug

3 juveniele ex (HEP), op 10 sept Tienen 4 ex (1 imm) naar W; op 30

sept grens Hoksem-Meldert ca

50 ex ZO (BUE e.a.)

tekening A. Reygel

06 okt Tienen 13 ex doortrekkend, op 10 okt nog 20 ex (HOE); 21 okt Glabbeek ca.

150 ex ZW (LAJ); 01 nov Tienen-Aardgat 4 ex, 02 nov ca 50 ex van Roosbeek naar Vertrijk en

1 juv boven Snoekengracht(ABK); 21 nov St. J.-Winge-Gemp 49 ex ter

plaatse (HEP);

25 nov Vertrijk 13 ex over Snoekengracht (LAJ).

26 maart Huldenberg

4 nesten in kasteelpark (WAF).

Blauwe Reiger

:

Grauwe Gans:

21 okt Velpeweiden Breisem-Kerkom 6 ex foeragerend (BOi).

Nijlgans

:

15 juli tussen Waver en Leuven 7 ex (Aves)

Casarca

:

11 nov Tienen, late namiddag: aankomst van 3 ex (HEP)

Bergeend Krakeend:

:

Neerijse-kliniek 1 koppel met

10 jongen (Aves)

18 april Tervuren-park één M (REA); 14 okt Roosbeek één M (HEP).

Tafeleend :

15 juli, tussen Waver en Leuven 16-17 koppels met jongen (Aves) 21

Kuifeend : 15 juli, tussen Waver en Leuven 18-19 koppels met jongen (Aves) Toppereend: 14 en 23 maart Neerijse 1 vrouwtje (WAF).

Wespendief : 17 sept Willebringen

13 u. 1 ex laag overtrekkend naar Z (OSL)

12 juli St. Joris-Weert (JNM Ninove)

Zwarte Wouw

:

Rode Wouw

24 okt Bertem

:

ca.

11 u. 1 ex laagvliegend langs autostrade (COP,

ca.

HOE); 06 nov Leuven-Gasthuisberg Bruine Kiekendief

:

ca.

12 u. 1 ex naar Z (DFR).

09 mei één ex jagend te Roosbeek-Koutemveld (BOi);

vermoedelijk twee broec:tterritoria tussen Hoegaarden en Bierbeek (GEJ); 17 sept Bunsbeek één juv overtrekkend (LAJ).

Blauwe Kiekendief : 05 nov Willebringen 2 ex samen , op 12 nov 1 ex (OSL) Havik : 11 nov Boutersem 10.40 u. 1stejaars vrouwtje vliegt laag over Leuvense steenweg; is zo groot als Buizerd en bruin langsgestreept op onderzijde (HEP).

Sperwer: "07 feb Rotselaar ad vrouwtje, vensterslachtoffer; was geringd op 20 nov 1994 te Herselt (Ringgr. Demer); 05 nov Willebringen 2 ex samen (OSL).

Buizerd

:

24 sept Vertrijk groep van 7 ex boven de Snoekengracht (BUE, BOi),

05 nov Willebringen 3 ex samen (OSL) Boomvalk: broedgevallen te Bunsbeek en Glabbeek, nauwelijks 2 km. van elkaar verwijderd (LAJ, COP, COE) Slechtvalk Kwartel

:

:

04 en 11 juli Heverlee-Park (WAF)

tijdens broedseizoen minstens 5 zangposten in Schoorbeekvallei en op

Houtems plateau (GEJ) Waterral

:

ringvangsten te Korbeek-Lo : 27 aug, 03 en 19 sept één 1stej., op 12

okt een vrouwtje en een mannetje.

Kraanvogel : 05 nov Duisburg

ca

25 ex doortrekkend (LOM), 20 nov 7. 50

u.

Roosbeek-Boutersem 7 ex op doortrek (VDM) Krombekstrandloper: 06 juli Tienen (HEP).

Bokje : 30 okt Neerijse-Dode Bemde 1 ex geringd.

Watersnip: 18 nov Hoeleden 5 ex op akker (LAJ) Kleine of Kleinste Jager

:

29 sept Korbeek-Lo 2 ex vrij hoog naar ZO (VAJ).

Kleine Mantelmeeuw: 20 aug Tienen 1 ad naar W, 1 O sept 2 ad doorvliegend Tortel: late waarneming te Tienen op 14 okt (HEP).

Koekoek: 20 aug een 1stejaars op doortrek te Tienen.

Bosuil : "'14 maa Meerbeek vondst van geringd ex; werd als nestjong geringd op 13 mei 1987 te Veltem (Stat. Terlinden); was dus bijna 8 jaar oud!

22

Ransuil: 5 broedkoppels tussen Velpe & Mene te Boutersem - Hoegaarden (GEJ).

"20 sept Pellenberg één ex stervend aangetroffen, waarschijnlijk vergiftigd (BUE); 21 okt Binkom rond 18.30 u. één ex op verkeersbord zittend (BOi).

Gierzwaluw

:

10 aug Tienen 24 ex boven vijvergebied, op 01 sept 10 ex om 9 u.

(HEP); 08 sept Korbeek-Dijle (WAF) en Tervuren-park (REA); 09 sept Tienen 2 ex, 1 O sept Tienen 1 en 2 ex, 14 sept Tienen.

Hop: 01 aug Aarschot (TAA).

IJsvogel

:

tijdens de zomermaanden werd her­

haaldelijk een ex. gezien rond de vijvers en graasweiden langs de Lubbeekstraat te Roos­ beek (BOi) en in Meldert-bos (GEJ); te Tienen waargenomen op 25 en 30 juli; tussen 08 juli en 12 sept werden 9 en 2 ex geringd resp. te Korbeek-Lo en te Lubbeek (Spicht).

"02 okt Pellenberg

raamslachtoffer, voor­

dien gecontroleerd op 29 sept te Korbeek-Lo; was op 20 aug als 1stejaars geringd te Mechelen-Muizen; op 29 okt Willebringen 1 ex aan natuurlijk tuinvijvertje, in nov aan (Flip de Nooyer)

ander vijvertje bij de buren (OSL).

Draaihals

:

08 juli Aarschot 2 ex (TAA), broedgeval ?; 27 juli Gelrode (TAA).

Op 19 aug Korbeek-Lo, 23 aug en 01 sept Tienen telkens 1 ex geringd ; 04 okt Kessel-Lo één ex onder een struik, benaderd tot op 3 m. en gefotografeerd (VAD).

Groene Specht : " 07 nov Kerkom 1 ex gesnapt op grasveld door kat ! (BUE).

Zwarte Specht : 07 sept Boutersem, Snoekengracht 1 ex op bezoek (BUE).

ZANGVOGELS Boomleeuwerik : 06 okt Tienen 2 ex doortrekkend, op 09 okt nog 3 ex.

Oeverzwaluw : 30 maa Neerijse 12 ex (Aves) Duinpieper: 04 sept Haasrode (VAJ).

Waterpieper : 11 okt Tienen 1 ex op slik, 15 okt en 15 nov 2 ex.

Gele Kwikstaart : in het gebied tussen Velpe en Mene (Boutersem-Hoegaarden)

opvallend meer aanwezig tijdens broedseizoen (GEJ) Roodborst : eerste ringvangst te Tienen op 15 aug.

Roodborsttapuit : juni-juli 1 mannetje aanwezig te Hakendover-Drinkeling (GEJ)

23

V'

i '

Tapuit : op 03 mei één mannetje in het wandelpark achter het museum te Tervuren (REA); ;19 sept Kersbeekveld en 22 okt Beauvechain één mannetje (LAJ).

Groenlandse Tapuit Koperwiek

:

04 sept Haasrode 1 ex geringd.

:

laatste waarneming 30 apr Oud-Heverlee (Aves);

op 21 okt massale doortrek in groepen van 100-150 ex; 36 ex werden geringd te Korbeek-Lo. 's Anderendaags was de trek merkelijk minder.

Sprinkhaanrietzanger

:

van 20 juli tot 29 sept werden in totaal 156 ex geringd te

Korbeek-Lo met als dagmaximum 15 vogels op 09 aug; te Tienen werden in de­ zelfde periode 140 ex geringd. Laatste vangsten op 10 en 11 okt

respect. te

Korbeek-Lo en Tienen .

Kleine Karekiet

:

laatste ringvangsten te Korbeek-Lo op 21 en 24 okt, laatste

waarneming op 29 okt te Neerijse, telkens eerstejaarsvogels.

Tuinfluiter

:

laatste ringvangsten 14 okt Tienen en 24 okt Korbeek-Lo telkens 1ej.

Bladkoninkje Fluiter

:

:

24 okt Korbeek-Lo ringvangst van 1stejaars.

18 aug Tienen één 1stejaars geringd; in dezelfde periode werd een ex

gemerkt op 15 aug te Steenokkerzeel ( R. Camerlinckx).

Vuurgoudhaantje : 15 sept en 08 okt Tienen resp. 1 en 2 eerstej. geringd. Te Korbeek-Lo werden op 29 sept 1 ex, op 22 en 24 okt , op 01 nov in totaal 4 vrouwt­ jes geringd; 29 okt Willebringen 1 ex in tuin, op 13-20 nov zelfs 4 ex (OSL). Er worden dit najaar meer Vuurgoudhaantjes gezien dan normaal.

Bonte Vliegenvanger: ringvangst 18. 8 Korbeek-Lo; 24. 8 Glabbeek 2 ex (LAJ).

Kauw

:

21 nov Pellenberg-stort minstens 1 oo ex samen met Roeken en meeuwen.

Oostelijke Kauw Corvus monedula soemmeringii

:

15 nov Boutersem minimum

3 ex (met duidelijke kenmerken) in een groep van 20 ex. samen met Roeken (HEP).

Europese Kanarie

:

30 maa Oud-Heverlee 15 ex (A ves)

Putter: 17 nov Boutersem,Snoekengracht 3 ex (BUEf Sijs: 17 nov Boutersem, Snoekengracht 10 ex ( BUE) Barmsljs: er wordt een kleine invasie gemeld; het gaat zowel om de Kleine als de Grote ondersoort; uitkijken dus.

Waarnemers en gebruikte afkortingen : ABK= Koen Abts, 801= Ivo Bottu, BUE= Georges Buelens,

COE= Erwin Collaerts, COP= Peter Collaerts, DFR=

Rogier De Fraine, OSL= Lieven De Schamphelaere, GEJ= Jaak Geebelen. HEP= Paul Herroelen, HOE= Erwin Hoebrechts. LAJ= Jorg Lambrechts, LOM= Michel Louette. REA= Alain Reygel, TAA= Albert Taymans, VAD= Desiré Vanautgaerden, VAJ= Johan Vanautgaerden, VDM= Maarten Vanderhallen, WAF= Frans Walterus.

24

Vog. Vl.- Brab., afl. 2, 1995 Doortrekker

05650 Rosse Franjepoot Phalaropus fulicarius

De Rosse Franjepoot heeft een verbrokkeld circumpolair ver�preidingsgebied en broedt noordelijker dan de Grauwe Franjepoot Ph. /obatus. De soort overwintert hoofdzakelijk in de planktonrijke zeeën voor de kust van N oord-Chili, West-Afrika en Zuid-Arabië maar kan op alle wereldzeeën worden aangetroffen.

In ons land vindt de hertsttrek plaats van augustus tot in december, voornamelijk vanaf eind september; vroegste datum 09 aug 1958 Antwerpen.

Hoewel de soort aan zoutwaterbiotopen gebonden is, komt zij in het binnenland bijna uitsluitend voor aan zoet water, vooral in september en oktober : sept 1900-1964

2

1972-1976

1

1981-1995

4

Tabel

okt 5

nov 3 1

1

2

1- Aantal gevallen in het binnenland van België

Tot in 1952 werden bijna alle vogels verzameld door jagers en tijdens de tweede periode werden slechts twee waarnemingen opgetekend, hoewel 1972 als piekjaar bekend staat. De cijfers van de derde periode illustreren de toenemende activitei­ ten van veldornithologen. Tijdens de tussenliggende jaren werden in het binnenland geen Rosse Franjepoten waargenomen.

Voorjaarswaarnemingen zijn veel schaarser; voor het binnenland zijn er vijf voor de periode 1976-1985: 09 en 16 mei 1976 Harchies (H), 18-19 mei 1982 Oorderen (A), 18 juni 1982 Ramskapelle (W), 27-30 maa 1985 Vielsalm (Lx) en 24 apr 1993 Gent (0). Uit Vlaams-Brabant liggen slechts twee septemberwaarnemingen voor: 27 tot 30 sept 1991 Hofstade, adulte vogel 08 tot 12 sept 1995 Tienen, juveniele vogel

Voor zover bekend werd de Rosse Franjepoot éénmaal in Limburg vastgesteld nl. op.,. 14 sept 1912 te Zonhoven.

Opvallend is dat Visé en Butgenbach in de provincie Luik, waar franjepoten werden vastgesteld, nagenoeg op dezelfde zuidoostelijke lijn liggen vanuit Zonhoven.

In Luxemburg werd de soort genoteerd te Vielsalm en Orval, in Henegouwen zijn de vijf waarnemingen geconcentreerd in het westen van de provincie (Hollain, Harchies, Saint-Ghislain, Nimy, Escanaffles).

Referenties Olsen 1. 1995. Dansk Om. Foren. Tidsskr. 89: 49-54. van den Bergh A. B. 1983. Dutch Birding 5: 69-73.

Vanloo E. 1994. Mergusa: 247-249.

Paul Herroelen

25

J

1

Vog. Vl. Brab. afl. 1, 1993

Doortrekker

07680 Velduil Asio flammeus '

De nominaatvorm A. f. flammeus broedt in Eurazië en Noord-Amerika van de Noordelijke Ijszee, Baffineiland, ljsland zuidelijk tot de Britse Eilanden, Europa (zelden op Iberisch schiereiland), Zwarte Zeegebied, Turkestan, Manchoerije, Californië en Virginia.

Hij overwintert in Europa zuidelijk tot aan de Middellandse Zee en de Sahelzone (van Gambia tot Ethiopië), zelden in Kenia.

België telt slechts 1-2 broedkoppels en jaarlijks ziet men enkele overzomeraars .

De vogels die in ons land in de winterperiode voorkomen zijn afkomstig uit Nederland, Noord- en Oost-Europa. Het aantal broedvogels aldaar is fel onderhevig aan schommelingen die afhankelijk zijn van de hoeveelheid woelmuizen. Een groot tekort aan knaagdieren vooral tijdens sneeuwrijke winters zorgt periodiek voor invasies zoals in 1923, 1928, 1933 en de winter 1978-1979.

Na de broedtijd verspreiden de jonge Velduilen zich in alle richtingen en worden dan al vroeg waargenomen : " 09 augustus 1873 Brussel, 23 augustus 1970 Averbode, 31 augustus 1973 Sint-Joris-Winge.

De gerichte herfsttrek heeft plaats van september tot november; waarnemingen in december zijn schaars:" ca. 18 dec. 1939 Linkebeek en 05 dec. 1974 Heverlee.

Tijdens de strenge winter 1978-1979 hebben een 10-tal Velduilen overwintert op de terreinen van het vliegveld te Steenokkerzeel-Zaventem. Er werden toen 3 dode vogels aangetroffen en in januari 1979 zagen waarnemers 6 ex gelijktijdig jagen.

De soort zou in jan.-feb. 1983 overwinte hebben in het centrum van Vilvoorde; overige data in januari : 11 januari 1987 Laken, 17 januari 1989 Berg-Kampenhout.

De Velduil heeft een voorkeur voor open gebieden; overdag houdt hij zich schuil in lage vegetatie zoals bieten-, rapen- en chicoreivelden, op wegbermen en dijken.

•

T{

feb

sept okt nov 9

9

7

3

maa apr 9

7

Tabel 1-Aanta/ waarnemingen per maand, 1872-1993

De terugtrek in het voorjaar gebeurt vooral in maart:..april; waarnemingen in mei beperken zich tot vier : 06 mei 1982 Overijse, 02 tot 06 mei 1992 en 17 mei 1993 Tienen, 31 mei 1984 Oud-Heverlee. De soort zou in 1984 in de Dijlevallei gebroed hebben, maar een positief bewijs ligt niet voor.

Te Zétrud-Lumay (Waals-Brabant) werd op 14 juni 1977 een ex met prooi gezien dat driemaal in dezelfde richting vloog, wat op een waarschijnlijk broedgeval wees.

Referenties: Bakker D. 1957. Levende Natuurso: 104-108. Bogaert J. 1979. De Vallei 4: 44-45. Van Daalen F. & al. 1974. Vogeljaar 22: 877-884.

Van Gompel J. 1979. Giervalk69: 83-110.

Karl Van Rompaey

26

BIJNA 50 jAAR GELEDEN Afdeling Leuven, Verslag Bestuursvergadering van 8 april 1946.

Op Maandag 8 April 1946 vergaderde het Bestuur van de afdeling. Het was de voorzitter niet mogelijk deze vergadering bij te wonen.. Het ontslag van de hr.

Asperslag wordt aanvaard. Het Bestuur duidt als nieuwe bestuursleden aan de h. advokaat Tant en E. H. Olyslager. Onmiddellijk hierop gaat het nieuw gevormd comité over tot de bespreking en het ontwerpen van een Zomerprogramma . Dit programma zal kenbaar gemaakt worden in het Wlelewaalnummer van Mei-Juni a.s. De Secretaris wordt gelast zoveel mogelijk persoonlijk contact te.zoeken met de 31 abonné's van het Leuvense. Een korte mededeling betreffende de werk­ zaamheden van de vereniging zal geplaatst worden in de plaatselijke weekbladen.

Het huidig bestuur is als volgt samengesteld: Voorzitter: h. Wortelaers, Bevekom.

Onder-Voorzitter: h. Boon, Vismarkt, Leuven, Secretaris: Dr. h. Grootaers, substituut, Lydialaan, Heverlee.

Schatbewaarder: h. Plapied, Tiense Vest, Leuven.

1e Bestuurslid: h. Tant, advokaat, Bondgenotenlaan, Leuven.

2e Bestuurslid: E. H. Olyslager, St. Pieterscollege, Leuven.

Zomerprogramma

1946.

Zondag 26 Mei: Bezoek aan de Dijlevallei. Verzameling aan Cantine te Heverlee en vertrek aldaar te 14 uur zeer stipt.

Maandag 10 Juni: Eendagsuitstap met pic-nic naar de Heikant te Wezemaal.

Vertrek per fiets of per auto aan Station Leuven te 9 uur.

Donderdag 11 Juli: Bezoek aan Park van Tervuren en omliggende. Vertrek met electrische tram van 13 uur 36 Station Leuven- Afstappen halte Vierwinden.

Zondag 4 Augustus: Wandeltocht Meerdaal- Neten- Dijlevallei tot Leuven. Liefst geen fietsen. Vertrek Naamse Poort te Leuven met Dieseltreintje van 13 uur 09. (uit De Wielewaal jaarg. 12, 1946, blz. 82).

27

NIEUWE BOEKEN EN PUBLICATIES Chantler,P. & G. Driessens 1995. Swifts. A Guide to the Swifts and Treeswitts of the World. Pica Press, 24 kleurplaten met 96 soorten. Prijs 1495 fr.

D'hert D. 1995. Onderzoek van sympatrisch broeden van drie soorten van het genus Acrocephalus, 1990-1994., 19 blz., één kaart. Nat. & Wet., Beverlo.

Harrap S. & D. Quinn 1995. Tits, Nuthatches & Treecreepers. Helm, Londen, 464 blz., 36 kleurplaten, 112 verspreidingskaarten. Prijs �32 . ldentificatiegids over mezen, klevers en boomkruipers.

Rabosée D. 1995. Atlas des oiseaux nicheurs de Bruxelles 1989-1991. form. 24x17 cm, 304 blz, . zwartwit- en 31 kleurfoto's, verspreidingskaart­ jes. Prijs 895 fr., te bestellen bij Aves Rue de la Régence 36, 4000 Liège.

Rosair D. & D. Cottridge 1995. Photographic Guide to the waders of the World.

Hamlyn, London. Ruim 700 kleurfoto's over 212 soorten. Prijs 23 Pond.

Rose P. M. 1995. Westem Palearctic and South-West Asia Waterfowwl Census 1994. 1 W R B, Slimbridge. Formaat 24x16,5 cm., 119 blz. Prijs 15 �(ver­ zending inbegrepen). Een verslag van de januaritellingen 1994. van den Tempel Rita & E. R. Osieck 1994. Area Important tor Birds in the Nether­ lands. 126 blz., 11 tab.,Techn. Rapp. 13 E, Vogelbescherm. Nederland, Zeist. van Dam C. & al. 1995. Aalscholvers en beroepsvisserij. Rapport IKC natuurbeheer nr. 19, Wageningen; 102 blz., formaat 24x17 cms. van Dijk K. 1995. Voedsel- en rustgebieden van de Lepelaar in Nederland buiten Noord-Holland. 128 blz. Techn. Rapp. 14, Vogelbescherm. Nederland, Zeist. .

Vogelwerkgroep Noord Oost-Vlaanderen 1995. Jaarboek 1994. Kaprijke, A4 formaat, 244 blz. Prijs 555 fr. (verzending inbegrepen), te betalen op reke­ ning 088-2058153-02, Vogelwgr. N 0-Vlaanderen, Vrouwstraat 26, 9970 Kaprijke.Bevat 117 blz. waarnemingen en 6 korte artikels over Ringsna­ veleend, Steltlopers aan de Kraenepoel, Wespendief, Bijzondere broed­ vogels, Voorjaarsfenologie 1992-1994 en Inventarisatie van Huiszwaluwen in de jaren 1989-1994.

Zink G., F. Bairlein 1995. Der Zug europäischer Singvögel. Band 3. Aula-Verlag, Wiesbaden. Atlasformaat (34x26), 182 blz., prijs 4.071 fr. (korting & verzen­ ding incl.), Wielewaal, Turnhout. Dit is de 5de en tevens laatste aflevering over ring-en trekgegevens van Europese zangvogels. Zij behandelt de vinkachtigen, Sneeuwvink, vier soorten mussen en Roze Spreeuw.

28

1

DE

BOOMKLEVER

jaargang 23, nr. 4

december 1995

INHOUD \.

Ten geleide Vogels in de volksweerkunde

13 14

Roger Meulemans

Opmerkelijke vogelwaarnemingen in de Dijlevallei en omgeving januari-juni 1995 Hoe een Buizerd je te grazen neemt

Maarten Hens

15

Monique Bekkers

19

ArtificiĂŤle schapen

19

Het heeft ons deugd gedaan: voormiddagwandeling te Schulen 12 nov 1995 Paul Herroelen

20

Nuttige adressen

20

Recente waarnemingen juli-nov 1995

Paul Herroelen

21

Rosse Franjepoot in Vlaams-Brabant

Paul Herroe/en

25

Velduil in Vlaams-Brabant

Karl Van Rompaey

26

Bijna 50 jaar geleden

27

Nieuwe boeken en publicaties

28

Kalender der activiteiten

Artikels en korte mededelingen voor het volgend nummer (maart 1996) worden ingewacht bij Paul Herroe/en, Leuvensesteenweg 347, 3370 Boutersem

ten

laatste tegen 29 februari 1996.

Gelieve Uw waarnemingen over vogels in te sturen naar Maarten Redingenstraat 13, 3000 Leuven.

Hens,

1