Tijdschrift van
DE WIELEWAAL
afdeling LEUVEN
� f�DE�
VANAUT A
�
Jaargang 23 Nummers 1-2-3
_
s�l/1-
oktober 95
Verantw. uitgever: P. Herroelen, Leuvensesteenweg 347 3370 Boutersem
••
DE BOOMKLEVER
De BOOMKLEVER is het tijdschrift van DE WIELEWAAL afdeling Leu\ien. De Koninklijke Vereniging voor Vogel- en Natuurstudie DE WIELEWAAL heeft tot doel de kennis en de bescherming van de natuur, en in het bijzonder van de In het wild voorkomende vogels, te bevorderen door alle middelen: ondermeer door het oprichten van plaatselijke afdelingen, het houden van studiedagen, het uitgeven van tijdschriften, het verspreiden van vogel-en natuurboeken en het oprichten van natuurreservaten. De vereniging werd in 1933 opgericht door E. H. Segers; ze telt nu meer dan 8000 leden-gezinnen, verdeeld over meer dan 50 afdelingen waaronder afd. Leuven. Een waaier van voordrachten, dia-en filmavonden, lessen, tentoonstellingen, geleide wandelingen, studieprojecten, déelname aan regionale en internationale onderzoeken en inventarisaties, beheerswerken in natuurreservaten, uitstappen en reizen in binnen-en buitenland staan jaarlijks op de agenda. De vereniging heeft meer dan 80 natuurreservaten in eigendom of in beheer met een totale oppervlakte van meer dan 3000 ha, verspreid over heei Vlaanderen. Ze bezit bovendien een eigen " Wielewaalhuis " te Turnhout waar naast het secre tariaat ook een ornithologisch museum, een bibliotheek, een vergaderzaal en een boekhandel zijn ondergebracht. Lid worden van DE WIELEWAAL kan door overschrijving van 600 BF op giroreke ning 000-0319785-73 ten name van De Wielewaal, Graatakker 11, 2300 Turnhout. Je kan ook je naam + adres en het vereiste lidgeld< bezorgen aan één van onze bestuursleden: "' Monique Bekkers Oostremstraat 4, 3020 Herent tel 016/ 23 13 38 ,, * Herwig Blockx Brugstraat 65, 3001 Heverlee ' * Raymond Q.e Borger vrijwilligerslaan 1, 3080 Tervuren tel 02fl67 60 90 "' Maarten Hens Redingenstraat 13, 3000 Leuven * Paul Herroelen Leuvensesteenweg 347, 3370 Boutersem tel 016173 40 69 Michiel Mulier Stationsstraat 22, 3370 Boutersem tel 016/ 73 45 73 "' Andre Verboven Groeneweg 60, 3001 Heverlee tel 016123 81 84 "' Jan Wellekens Lipselaan 24, ·3020 Winksele tel 016/ 48 16 37 *
Leden ontvangen het tijdschrift WIELEWAAL (6 nummers), het driemaandelijks tijd schrift ORIOLUS en het trimestriële afdelingsblad DE BOOMKLEVER.
ABONNEMENT" DE BOOMKLEVER" Personen die lid zijn van een andere Wielewaalafdeling doch tevens De Boomklever wensen te ontvangen, kunnen dit door 200 BF over te schrijven op rekeningnr. 001-1552168-50 van De ·
Wielewaal, afd. Leuven met vermelding
•
Boomklever" en opgave van hun naam en adres.
ARTIKELS Artikels dienen getijpt te worden ingezonden. De redactie kan artikels wijzigen, steeds in overleg met de auteur die verantwoordelijk blijft voor zijn tekst ADVERTENTIES Gelieve te informeren voor tarieven, vorm en inhoud bij R. De Borger (zie hoger).
REDACTIE Paul Herroelen, Michiel Mulier
l
J'Voslalgie Wie mij een beetje kent zal weten dat ik een bijzonder zwak vertoon voor boeken. Niet alleen nieuwe boeken maar ook, en mischien wel vooral, oude uitgaven over vlinders. Ik ben dan ook een geregeld bezoe ker van de tweedehands boekenwinkels in de Brusselse Rue de la Ma deleine en omgeving. Groot was echter mijn verbazing en opwinding toen ik onlangs tijdens één van mijn speurtochten een exemplaar van «DE VOGELS VAN HET MEERDAELWOUD» op de kop kon tikken. Dit werkje werd in 1946 door F. Wortelaers geschreven en geeft een overzicht van de vogelrijkdom in
het Meerdaelwoud en de Dijlevallei in de jaren dertig en veertig. Bijzonder interessante literatuur, niet alleen omwille van de wetenschap pelijke inhoud, maar ook voor de 30 zwart-wit foto's en de pittige schrijf stijl uit die tijd. Een fragment wil ik je dan ook niet onthouden : IN HET BROEDGEBIED VAN DE VUURGOUDHAANTJES Een groot sparrenstuk temidden van 't woud ; aan de rand ervan een lange laan ; aan weerszijden nog bezoomd met een dubbele rij welig groeiende sparren van 10 to 15 m. hoogte waarvan de lange, dichte, bij na tot op de grond hangende takken van de ene boom in de andere rei ken en de ganse weg overspannen. In deze sparrenrij bevinden zich twee vuurgoudhaantjesnesten op onge veer 150 m. van elkaar, zodat ieder paartje, naar elkaar toe, over een 75 m. lengte van de laan beschikt, zonder te rekenen wat ze nog kunnen . voorbehouden uit elkaar gaande, alsook nog van het grote sparrenstuk zelve, en toch is er een grens en nog wel een heel scherpe : gevormd door twee bomen, vlak bij elkaar, ongeveer halfweg tussen de nesten. 'k Vertoef daar een half uurtje. De twee mannetjes zitten ieder in hun grensboom ijverig te zingen. Meteens vliegt de eerste in de grensboom van de tweede ; deze schiet toe onder driftig gepiep van beide, schieten ze elkaar achterna; nu eens is de ene aanvaller, dan weer de andere ; van de ene grensboom gaat het in de andere; met open en toeklappen de staart, hangende vleugels en opengelegde rode kruin, die bij pozen
1.
bliksemt en schittert, zitten zij vlak op elkaars hielen ; soms staan ze vlak voor elkaar zodat het lijkt of ze elkaar uitdagen. Wel een tiental mi nuten �uurt dit jagen, piepen en dreigen. Meteen gaan ze elkaar in de veren en met ineengestrengelde poten vallen ze, als een verenbal, vechtend op de grond ; ook de naaldfijne bek komt van pas, bloed vloeit er echter niet. Een minuut vechten op de grond en dan laten ze af ; ieder haantje vliegt opnieuw in zijn grensboom en ieder zingt er een paar korte nijdige liedjes. 'n ogenblikje slechts en dan vliegen ze weg ieder tot vlakbij z'n nest waar het gezang verder gaat. Prachtig, vind je niet? Zo'n momentopname uit het verleden is uitermate interessant omdat het toelaat vergelijkingen te maken tussen vroeger en nu. Zo komt het Vuurgoudhaantje 50 jaar later nog altijd voor in het Meer daelwoud, evenals andere interessante soorten als Fluiter, Goud- en Appelvink, Glanskop en Kleine Bonte Specht. Boomleeuwerik, Klapek ster (hier grote grauwe worger genoemd), Grauwe Klauwier, Roodborst tapuit, Gekraagde Roodstaart, Nachtzwaluw, Tortel, ... zijn intusen alle maal verdwenen als broedvogel. Door het dichtgroeien van grote open plekken in het woud (met onder andere heide) vonden sommige van hen geen geschikt leefdgebied meer, andere soorten zijn overal in Vlaanderen sterk achteruit gegaan. Denken we maar aan de beide klau wieren. Slechts twee soorten komen nu wél geregeld tot broeden in het Meer daelwoud die er toen niet voorkwamen : Havik en, verwonderlijk mis chien, Zwarte Specht. Hoe interessant zo'n vergelijking ook mag zijn, om trends in het voor komen van bepaalde vogelsoorten aan te tonen beschikken we nu over andere, veel nauwkeuriger en meer wetenschappelijke methodes : mo nitoring technieken. Over monitoring, meer bepaald Punt Transect Tellingen, zou ik volgen de keer dan ook meer uitgebreid willen hebben. André Verboven
VOGELNIEUWS UIT OOST-BRABANT-Januari tot april 1995 De vorstperiode die in december 1994 begon en aanhield tot bijna midden januari dreef de W i l de Eenden bijeen in de eerste helft van de maand: 210 ex te Roosbeek en 104 ex op de Gemp, alle op het ijs. Na de dooi werden de eerste
Futen opgemerkt op dezelfde locaties en op 13 februari was een futennest ·al voor de helft voltooid op één van de vijvers van de Zoete Waters. Afgezien van de waarneming van één immature vogel op de Gemp op 19 januari, vlogen op 27 januari 13 en 8 Aalscholvers boven de vijvers van Roosbeek. De grootste groep nl. 101 vogels, bijna alle adulte, bleven van 23 tot 26 februari pleisteren in de bomen rond de Gempvijvers. Uitzonderlijk is de waarneming van een Kuifaalscholver te Tildonk op 06 januari. Twee koppels Nijlganzen werden gezien in januari te Nieuwrode-Blauwe Molen en te Roosbeek; op 26 februari zat al een vrouwtje te broeden op de Zoete Waters te Oud-Heverlee. Op 14 maart vlogen 4 Grauwe Ganzen over het Kwabeekpark te Vertrijk. Van 05 tot 07 april verbleef een roepende Bergeend op een vijver te Pellenberg-kliniek; ontsnapte of uitgezette vogel? De grootste groep KLifeenden zat te Roosbee k eind januari : 45 ex waaronder 32 mannetjes. De Tafeleend deed het daar nog beter: 120 ex waaronder 74 adulte mannetjes; te Oud-Heverlee werden op 22 februari zelfs 166 vogels geteld. Twee uitschieters waren Grote Zaagbek en Rosse Stekels1aart ; van de eerste soort waren op de Gemp 3 tot 5 ex aanwezig van december 1994 (buiten de vorst periode) tot eind februari. Twee vrouwtjes Rosse Stekelstaart pleisterden op de vijvers van de Zoete Waters van september tot aan de vorstperiode in december en opnieuw vanaf 25 januari. Achteraf werd vernomen dat het om geleewiekte vogels ging die werden uitgezet ! Vier soorten roofvogels krijgt men 's winters regelmatig te zien : 1 of 2 Blauwe
Kiekendieven op jacht in de beekvalleien van Velpe en Mene, een 5-tal gecan tonneerde Buizerds en evenveel Sperwers. Niet te vergeten zijn de Torenvalken die in onze streek onopvallend overwinteren in hun broedterritoria. Op 22 april trokken 's namiddags 3 Zwam WotMen over Bierbeek; de waarneming was een welkome troostprijs voor de vele twitchers die kwamen opdagen voor. een Hop die al verder getrokken was. Rode Wouwen komen al door in de derde maand: 03 maart Boutersem en 19 maart Hoegaarden. Wie regelmatig buiten is wordt al eens beloond met een Havik zoals op 09 april te Boutersem. Waar het water niet dichtvriest kan men het Bokje ontmoeten o.a. op 5 januari in de Spicht te Lubbeek. Hetzelfde geldt voor Waterral die jaarlijks te Vertrijk in de Snoe-
kengracht overwintert. Een vroege roepende Kwartel werd gehoord te Bierbeek op 01 april en op 07 april passeerden 's nachts roepende Regenwulpen te Wille bringen. Af en toe komt een îli'eluur ook in de velden voor; dit was ondermeer het geval op 02 april te Roosbeek; de vogel zat in een regenwaterplas. Twee tot vier
Witgatjes werden gezien aan de vijver van het reservaat in Meldertbos. Twee Ijsvogels komen daar ook regelmatig op bezoek. Het stort te Pellenberg krijgt alle dagen bezoek van grote meeuwen die soms in de omgeving rondzwerven o.a. één Kleine Mantelmeeuw op 02 april te Willebringen en 2 ex te Lubbeek op 30 april, telkens op de akkers.
Koekoeken hebben dit jaar op zich laten wachten; de eerste lieten zich horen op 25 april te Kerkom, Lubbeek en St. Joris-Winge. Op deze laatste locatie zat ook de vroegste Tortel te koeren. De verrassing was wel een Hop op het dak van een schuur op 22 april te Bierbeek . Bij de zangvogels werden enkele opvallende waarnemingen geboekt : op 8 januari te Willebringen een overvliegende en roepende Boomleeuwerik, eind december begin januari tijdens de sneeuwperiode een WaterapreeLAY langs de Molenbeek te Korbeek-Lo. Op 11 april waren reeds 14 Oeverzwaluwen aanwezig boven de broedkolonie te Lubbeek.De eerste Ge kraagde Roodstaarten lieten zich bewonderen op 22 april te Bierbeek en op 27 april te Willebringen. Drie koppeltjes
Roodborsttapuiten werden in april te Bierbeek vastgesteld. Kramsvogels waren tijdens de winter overat goed vertegenwoordigd vooral in de laagstam boomgaarden, in groepen tot 150 stuks. Een eerste Tjiftjaf werd gezien te Willebringen op 10 februari en vanaf de 13de begon hij er te zingen zoals te Boutersem op 11 maart. Een andere zomervogel nl. een Zwartkop bracht op 2 april een aarzelende zang ten gehore te St. Joris-Winge. Zingende Vwrgoudhaantjes waren er op 22 april in het Meldertbos en op 29 april te Vertrijk; broedvogels of doortrekkers? Ons zorgenkind de Ringmus werd maar op drie plaatsen vastgesteld o. a. te Willebringen nabij de Carotushoeve, 4 ex op de binnenkoer van de Btauwschuur te Bierbeek en ca. 30 ex te St.Pieters-Rode, Lozenhoek. Een zeldzame Klapekster bleef waarschijnlijk maar één dag pleisteren te Bierbeek op 23 april. Roeken en Kauwen overwinterden in de velden en trachtten er hun kostje te vinden; als ze te dicht bij de maïssito's van de boeren kwamen werd er op geschoten. Dat is ook de reden waarom de vogels zo schuw zijn geworden. Deze winter heb ik speciaal gelet op de Oosterse (of Russische) Kauwen die altijd te vinden zijn in de gemengde groepen. Men kan ze gemakkelijk herkennen aan een
4
halvemaanvormige zilverwitte vlek aan de zijhals. Ik zag regelmatig zo'n vogels tussen Messelbroek en Boutersem. Opvallend is wel dat onze plaatselijke broedvogels zich niet inlaten met die oostelijke overwinteraars. Tenslotte zijn er de Geelgorzen die in grote getale overwinterd hebben nabij de Blauwschuurhoeve te Bierbeek. Eind december-begin januari kwamen ruim 130 ex. aan de kost tussen de pakken hooi die Hugo Abts bijna dagelijks uitlegde. Dit toont voldoende aan dat onze standvogels maar kunnen overleven als ze in de winter " bijgevoederd " worden. Men doet het voor roofvogels, uilen en mezen, waarom niet hetzelfde organiseren voor onze bedreigde zaadeters ? Ik eindig met goed nieuws over de Rietgors; die is terug te Hoegaarden in het Schoorbroek en te Vertrijk in de Snoekengracht
Stuurden hun waarnemingen in
:
H. Abts, G. Buelens, /. Bottu, L Descham
phe/aere, J. Geebelen, P. Herroelen, A. Reygel, A. Roe/ants, J. Vanautgaerden, M. Vanderhal/en, L. Vervoort, W. Willems en F. Walterus.
Recente waarnemingen,juli-september
1995
Geoorde Fuut: 08 aug Tienen één juveniel (HOE), 20 aug 2 ex (COE, COP, HEP). Purperreiger
:
15 sept Tienen 's morgens vroeg een groep van 1 O ex waaronder
minstens 3 juveniele vogels (COE, COP, HOE).
Bruine Kiekendief: 20 sept Willebringen, dood 2dejaars vrouwtje gevonden op akker door landbouwer; vergiftigd ? (OSL); gewicht 770 gram. Ruiscore, linkervleu gel 44, rechtervleugel 43 (een volledig nieuwe vleugel = 50). De vogel had een normaal gewicht vermits 2 vrouwtjes uit aug en okt respectievelijk 747 en 790 g. wogen (verz. KBIN Brussel, HEP).
R�tvalk: 06 juli Tienen, adult vrouwtje op hoge struik aan zoetwatervijver, later op electriciteitskabel en vanclaaruit jagend; op 07 juli niet meer teruggevon den; 2de juliwaarneming en tevens het 10de geval voor Vlaams-Brabant (HEP).
Porseleinhoen: 07 aug Tienen één juveniel ex aanwezig (COP, COE). Rosse Franjepoot : 08 tot 12 sept Tienen juv ex ( COP, COE, HEP, HOE, CLW, OSL, BLH). De 1ste observatie in Brabant had plaats te Hofstade: 27-30 sept 1991 ad ex.
Noordse Nachtegaal: 23 aug Korbeek-Lo eerstejaars geringd (Ringgr. Leuven). Snor : te Tienen werden op 21 en 31 juli één en twee ex geringd, op 06 en 20 aug eveneens één ex (Ringgr. Leuven). Waarnemers: BLH= Blockx H., CLW= Claes W., COE= Collaerts E., COP= Collaerts P., OSL= De Schamphelaere L., HEP= Herroelen P., HOE= Hoebrechts E.
5
MEER DAN 50 JAAR GELEDEN 1941 begint, ondanks de onzekere tijdsomstandigheden, op een gunstige wijze. Terreinwinst op alle fronten. Einde Januari stellen zich een paar vogelliefhebbers uit het Leuvense in verbinding met den algemenen Voorzitter om de stichting van een Wielewaal-tak in de stad van de Alma Mater ter overweging te nemen. Het kon trouwens moeilijk anders of in de streek van Meerdaalwoud, Heverleebos en Dylevallei, heerlijke studiemiddens, het ideale werkterrein van den gekenden ornitholoog den heer F. Wortelaers, zou onze beweging spoedig vaste voet krijgen. De 4e Februari reeds volgt de stichting ten huize van Mr. Grootaers te Heverlee. Aantal leden in 1941: 11, 1942: 19 Samenstelling van het bestuur: Voorzitter: de heer FI. Wortelaers, Ondervoorzitter: F. Boon, Secretaris Mr. F. Grootaers, Schatbewaarder: de heer E. Plapied, leden: de heren L. Asperslag en M. Bequaert (Tervuren). (uit de Wielewaal jg 10, 1943 : 21-23)
NUTIIGE ADRESSEN Gekwetste vogels Vogelasiel p/a H. Ceusters, Engelenberg 51, 3271 Messelbroek tel 013/ 77 27 02 Geringde vogels J. Vanautgaerden, Schoolstraat 47, 3360 Bierbeek, tel 016/ 46 31 85 HomologatiecomitĂŠ (BAHC) p/a J. Pallet, Erfgoedlaan 8, 9800 Deinze Kerku ilenwerkgroep p/a L Smets, Baron E. Descampslaan 64, 3018 Wijgmaal, tel 016/ 44 83 34 (tussen 14 en 20 uur) Recente waarnemingen p/a D. Symens, Zavelstraat 12, 2800 Mechelen Vogellijn tel 03/ 488 01 94 Wetgeving Leefmilieu p/a Stichting Leefmilieu, Kipdorp 11, 2000 Antwerpen tel 03/ 231 64 48, fax 03/ 232 63 98 Wielewaal, centrale: Graatakker 11, 2300 Turnhout tel 014/ 41 22 52 ('s maandags gesloten), fax 014/ 43 96 51
6
MERKWAARDIGE MELDINGEN VAN GERINGDE VOGELS IJsvogel :
eerstejaars geringd op 04 juli 1993 te Korbeek-Lo, verdronken gevonden
op 13 sept 1994 te Taters (Fribourg), Zwitserland. Grote Bonte Specht: adult vrouwtje geringd op 04 apr 1987 te Herne (B}, autoslachtoffer op 25 juli 1992 te Bonheiden
(A); meer dan 5 jaar oud.
Grote Gele Kwikstaart: in het nest geringd op 11 juli 1993 nabij Dusseldorf, Duits land en gecontroleerd op 16 okt 1993 te Korbeek-Lo. Zwartkop: eerstejaars mannetje geringd op 13 okt 1993 te Vilters (Sankt-Gallen), Zwitserland en
na vier dagen
op 16 okt gecontroleerd te Korbeek-Lo.
Johan Vanautgaerden
Eerste vogel tot tweede vogel
"
Opmerkelijk, hij gaat haar een ring aansteken om
haar later gemakkelijker te kunnen herkennen ! "
NIEU WE BOEKEN EN PU BLICATIE S =======================================
Baumgart W. 1995. Die Vöge/ Syriens. M. Kasparek Verlag Heidelberg, 128 blz. 23 zwartwit, deels kleurfoto's, overzichtskaart. Prijs (+verzending) DM 29. 50. Voorkomen en status van 354 soorten bestudeerd gedurende ruim 28 jaar. Blok H. & H. ter Stege 1995. De Nederlandse vogelnamen en hun betekenis. Paperback, 316 blz., formaat 15 x 22 cms. Prijs 800 fr. In dit boek komen ruim 5000 plaatselijke dialectvogelnamen voor, ook uit Vlaanderen. Burggraeve G. 1995. Vogelkijken. Uitstappen tussen 't Zwin en 't Houtland. Uitg. Criart, Knokke. Prijs 750 fr. In dit boek worden 19 excursies beschreven. C.E. 0. A. 1994. L'hivernage des oiseaux d'eau en Alsace. Ciconia vol. 18, 255 blz., 68 fig., 23 kleurfoto's. Een uitvoerig rapport over 15 jaar watervogeltel lingen in de periode 1977-1991. de Jong J. 1995. De Kerkuil en andere in Nederland voorkomende uilen. Uitg. Frie se Pers Boekerij, Leeuwarden. 136 blz., Prijs 695 BF. Herroelen P. 1995. Vogels van België-Oiseaux de Belgique 1901-1992. Eigen be heer, Boutersem., 60 blz" prijs 300 fr.Te bestellen bij De Wielewaal te Turn hout of bij hetKBVBV teAnderlecht-Brussel. Jadoul G. 1994. La Cigogne noire. Edit. du Perron, Liège. Gekartonneerd, formaat 24 x 32 cm., meer dan 150 kleurfoto's. Prijs 1.618 BF.Kroniek van de terug keer van de Zwarte Ooievaar als broedvogel in de bossen van de Ardennen. OlsenK. M. & H.Larsson 1994. Sterns van Europa en Noord-Amerika. Uitg. GMB, Haarlem. Prijs 995 BF, 176 blz., 208 kleurfoto's. De auteurs geven informatie over leeftijds- en geslachtskenmerken van 23 soorten. Schönfeld M. 1994. Die Beutelmeise. Neue Brehm-Bücherei, Solingen. Prijs 48 DM 265 blz., ca. 100 zwartwitte afb. Monografie over de Buidelmees. Sterry P. 1994. Field Guide to Birds of Britain and Europe. 320 blz. kleurfoto's. Marl borough, Crowood Press. Prijs 10 Pond, ISBN 1-85223-793-7. Vogelwerkgroep Wielewaal Zuid-West-Vlaanderen 1995. Broedvogels in Zuid
west-Vlaanderen. De Wielewaal, afd. Z.-W.- Vlaanderen & Provincie West Vlaanderen. 175 blz., formaat 16 x 24 cms.Een inventarisatie uit de periode 1986-1990 met betrekking tot 94 soorten broedvogels. Werkgroep Natuurbehoud linkeroever & Maes R. 1995. De Schelde als natuur
gebied herontdekt.,Antwerpen. Brochure, 56 blz., formaat 14,5 x 21 cm. Yeatman-Berthelot D. 1995. Nouvel Atlas des oiseaux nicheurs de France, 19851989. Société om. de France, Paris 390 FF.
8
PERSBERICHT
FIR-BelgiĂŤ en WIELEWAAL-Regio Mechelen hebben de eer de befaamde natuurkineast Michel TERRASSE te mogen ontvangen. Deze zal ons zijn twee recentste natuurfilmen voorsteJlen:
CONDORS Grote prijs op het Internationale Festival van Menigoute in 1993 Grote prijs op het "Festival de l'Oiseau" te Abbeville in 1994. Deze mythische vogels, die nauw verbonden zijn met de Indiaanse cultuur, spreken tot ieders verbeelding. Beide Amerikaanse soorten komen aan bod. Voor de Californische Condor die uit de natuur verdwenen was en enkel nog in gevangenschap voorkwam is een groots projekt opgezet qm de soort opnieuw te introduceren in zijn natuurlijk milieu. De Andescondor wordt getoond in het schitterende bergland van de Andes, waar zijn tot nog toe slecht gekende levenswijze is vastgelegd op film.
DE LAMMERGIER - DE TERUGKEER Deze schitterende roofvogel, de zeldzaamste van onze Europese gieren, komt op dit moment enkel nog voor in de PyreneeĂŤn, en met enkele koppels in de Balkan en op Kreta en Corsica. Nochtans was deze soort tot het einde van vorige eeuw nog wijdverspreid in de Alpen. Dom bijgeloof, afschot en vergiftiging leiden er tot het verdwijnen van deze gier. Maar de tijden keren, op dit moment loopt er een projekt om deze soort opnieuw uit te zetten. Een vijftigtal jonge vogels uit diverse kweekprojekten (o.a. in de Antwerpse Zoo) werden reeds vrijgelaten en de eerste gevestigde koppels werden vastgesteld. Het eerste broed geval wordt verwacht in de eerstkomende jaren. De film zelf toont ons alle aspekten van het leven van de Lammergier, in het bijzonder het opruimen van de beenderen van karkassen die eerst door andere gieren afgegeten zijn.
25 november 95 om 20.00 u Cultureel Centrum A. Spinoy aan de Melaan te Mechelen (vlakbij St Rombouts) Inlichtingen en kaarten : Erik Callebaut 03/866 06 02
Inkom 250 fr (vvk 200 fr)
9
Onderstaande tekst maakt deel uit van de 2de aflevering van Vogels in Vlaams Brabant die dit najaar zal verschijnen. De 1ste aflevering werd in 1993 gepubliÂ
ceerd en behandelde 25 soorten of ondersoorten. Ze is nog voorradig en kost
150
fr. bedrag dat kan gestort worden op rekening nr. 422-6163061-34 van Paul ,
Herroelen, Leuvensesteenweg 347 te 3370 Boutersem met de vermelding "1ste aflevering".
Vog. VJ. Brab., afl. 2, 1995
01241 P.-peneQet' Ardea p. purpurea
Doortrekker
De nominaatvorm van de Purperreiger is broedvogel in de Palearctis; de meest noordelijke populatie in West-Europa bewoont Nederland en telde nog ca. 270 koppels in
1993. Algemeen genomen gaat de soort overal achteruit wegens
biotoopverlies en als gevolg van te weinig regenval in tropisch West-Afrika waar Franse en Nederlandse vogels gaan overwinteren. Van oudsher is deze reiger doortrekker en de vroegste bewijsstukken stammen uit Waals Brabant (1921, 1924), in Vlaams-Brabant uit Betekom (20 aug 1928) en Schaffen (03 aug 193 7). Vanaf 1949 zijn er jaarlijkse observaties als gevolg van de activiteiten van een toenemend aantal waarnemers. De najaarstrek heeft plaats vanaf de tweede decade van juli tot in de eerste decade van oktober, hoofdzakelijk in augustus en september; twee okt9berwaarnemingen: 05 okt 1975 St. Agatha-Rode en 20 okt 1983 Kessel-Lo 2 ex. Twee observaties in Waals Brabant sluiten hierbij aan: 21okt1964 Genval en 18okt1978Waver. Drie novemberwaarnemingen werden opgetekend in de eerste decade:
07 nov
1974Holsbeek, 03 nov 1979 Hofstade, 01 tot 06 nov 1979 St. Agatha-Rode; laatste datum 21 nov 1970 Eppegem. De enige twee gevallen in december zijn een vondst van een geringde vogel uit Nederland op 18 dec 1968 te Ternat en de observatie van een juveniele vogel op 10 dec 1981 te St. Agatha-Rode. april 2 6
1
juni
mei 2 -
2
- 2 2
juli 1 3
aug 2
7
13
sept 7
8 5 6
okt 1 1 -
Tabel 1- Aantal gevallen per decade in Vlaams-Brabant, 1928-1992
De herfsttr ek is goed voor bijna driemaal meer Purperreigers dan in het voorjaar. Uitzondering gemaakt voor drie vroege waarnemingen (02 feb 1964 Hever, 03 feb 1979 Hofstade 2 ex--deze laatste niet aanvaard door het BAHC- en 08 maa 1989 Brussel) worden Purperreigers al vastgesteld in de eerste, maar meestal in de tweede decade van april (vroegste 04 april 1964 St. Agatha-Rode) en in de loop van mei. De laatste vogels worden opgetekend na 10 juni, zelden later : 01 juli 1983 Oud-Heverlee. In de meeste gevallen (n 68) gaat het om solitaire exemplaren; twee vogels samen kan men aantreffen zowel in voor-als najaar (n 6). Groepen van 3 of 4 ex werden alleen genoteerd in de periode juli-september (n 4). Tijdens het najaar maken eerstejaarsvogels de meerderheid uit, adulte zijn schaars. In augustus-september is het een uitzondering als Purperreigers blijven "
pleisteren : 2 tot 6, 16 of 22 dagen. Referenties Herroelen P. 1963. Giervalk 53: 271-274. van der Kooij H. 1994. Vogeljaar 4: 218-220.
Paul Herroelen
11
LOPENDE ONDERZOEKEN ======================
zie tekst in Wielewaal nov. 1994: 204
Adder : S.O.S. Adderproject Adressen van verenigingen en werkgroepen Blauwe Reiger
Oriolus 1994: IX-XII
P. Ulenaers, Instituut Natuurbehoud, Kiewitdreef 5, 3500 Hasselt E. Matthysen, Departement Biologie UIA, 2610 Wilrijk
Boomklevers in AziĂŤ Bijzonder Broedvogelproject
K. Devos p/a Instituut voor Natuurbehoud, Kiewitdreef 5, 3500 Hasselt V. Geers , F. Baurstr 49, 9000 Gent
Canadese Gans, project Honker
Dr. J. VanKeymeulen, Blandijnberg 2
Dialectnamen van dieren en planten
9000 Gent tel 09/ 264 40 79 Fenologie zomervogels
bij K. Van Rompaey, Beukenlaan 41,
tegen 31 aug
2560 Kessel, tel 03/ 488 44 91 Fuut: P. Ulenaers Gemerkte vogels
adres
zie bij Blau-we Reiger
deel 5, Oriolus 1994: 115-116; Flamant R. 1994. Aves 31: 65-186
Gent : gewest Gent en Kanaalzone, jaarboek 1993: Oriolus 1994: 27 Grauwe Klauwier : beschermingsplan Kerkuil: bescherming
Wielewaal regio Bree p/a Rotersstraat 17
3960 Bree
L. Smets , Baron E. Descampslaan 64, 3018 WijgmaalLeuven tel 016144 83 34 (tussen 14 en 20 u.)
Nijlganzen op roofvogelnesten
Oriolus 1994: 120
Roofdieren, Nationale Campagne Bescherming
Postbus 98, 2180 Ekeren
Roofvogels : plaatsen van doortrek, wereldwijd
Oriolus 1994: 52
Steenuil: oprichting Vlaams overlegorgaan Verkeersslachtoffers, inventarisatie
Oriolus 1994: 120
KBVBV, Veeweydestr 43, 1070 Brussel tel 02/ 521 28 50 zie JNM, adres bij Zoogdierinventarisatie
Vleermuizen Vlinders
Vlinderwerkgroep vzw
p/a D. Maes A. Buyllaan 58, 1050 Brussel
Vogels in Portugal
Oriolus 1994: 120 zie onder Roofdieren
Vossen
Instituut Natuurbehoud, Kiewitdreef 5, 3500 Hassel t
Watervogeltellingen Zoogdierinventarisatie
JNM, Kortrijksepoortstr 140, 9000 Gent tel OOI 223 47 81
Zwaluwen : zie een zwaluw
Wielewaal, Graatakker 11, 2300 Turnhout
tel 014/ 41 22 52 (niet op maandag) Zwarte Mees, invasie 1993 in W-Vlaanderen R. Debruyne,Het Bedelf 32, 8600 Diksmuide
KALENDER DER ACTIVITEITEN
Jaarlijkse watervogeltellingen. Info: Maarten Hens, Redingenstraat
14-15 oktober
13, 3000 Leuven.
12 november
Watervogels te Schulen. Afspraak: station Leuven 08.00 uur en 08.30 uur, kerk Linkhout. Leiding Paul Herroelen (tel 016- 73 40 69), einde rond 12. 30 uur.
18-19 november Jaarlijkse watervogeltelling. Info: Maarten Hens, Redingenstraat 13, 3000 Leuven.
zaterdag
afd. Mechelen : filmavond over Condors en Lammergieren, in sa-
25 november
menwerking met het F. I. R. De avond gaat door in hef Cultureel Centrum A. Spinoy, Melaan, Mechelen (vlakbij St. Rotnbouts), 20 u. afspraak: station Leuven 19. 15 uur.
zaterdag
Vlaamse Ornithologische Studiedag VLOS 7: 9. 25 -17 uur
02 december
Antwerpen, in de Zoo. Prijs 100 fr. (koffie+ verslagbundel). Verplich te inschrijving indien men een lunch (200 fr.) wenst. Info: F. Adriaen sen U.1.A., Departement Biologie, 261o Wilrijk, Fax 03/ 820 22 71.
zondag
Rond de plassen van Walem. Afspraak: station Leuven 8.15 u. en
03 december 09.00 uur, kerk Walem. leiding J.-P. Verduystert (tel 015- 712494), einde rond 12. 30 uur.
16-17 december Jaarlijkse watervogeltelling. Info: Maarten Hens, Redingenstraat 13, 3000 Leuven.
zondag
domein te Hofstade. Afspraak: station Leuven 08.30 u. en 09.00 uur
17 december
hoofdingang, kruispunt banen Mechelen-Tervuren en Zemst-Boort meerbeek o. I. v. R. Gielen (tel 09-232 27 02), einde rond 12. 30 u.
13-14jan1996
Jaarlijkse watervogeltelling. Info: Maarten Hens, Redingenstraat 13, 3000 Leuven.
DE BOOMKLEVER
jaargang 23, nrs 1-2-3
oktober 1995
INHOUD EN BLADWIJZER
Nostalgie
1-2
Vogelnieuws uit Oost-Brabant, januari tot april 1995
3-4
Recente waarnemingen, juli-september 1995
5
Meer dan 50 jaar geleden
6
Nuttige adressen
6
Merkwaardige meldingen van geringde vogels
7
Nieuwe boeken en publicaties
8
Filmavond "Condors" en" Lammergier" op 25 nov 1995
9
Purperreiger in Vogels in Vlaams-Brabant
10-11
Lopende onderzoeken
12
Kalender der activiteiten
13
Artikels e n korte mededelingen voor het volgend nummer (december 1995) worden ingewacht bij Paul Herroelen, Leuvensesteenweg 347 , 3370 Boutersem ten
laatste tegen 30 november 1995. Gelieve Uw waarnemingen over vogels in te sturen naar Maarten Hens,
Redingenstraat 13, 3000 Leuven.