У КИЧЕНЕРУ ОТРИМАНИ XV РУСКИ ЖИМСКИ БАЛ Рок VIII, Чис. 1 Януар—Април /2009/ January-April Vol. 8, No.1
КАНАДА
НОРТ БАТЛФОРД - КИЧЕНЕР
Н
Школяре з Норт Батлфорду
♦ Дружтво за руски язик, литературу и културу послало дзецом до Норт
Батлфорду и Киченеру пригодни кнїжки на руским язику як потримовку усиловносцом на пестованю руского язика на сиверноамерицким континенту
ня 22. януара сцигла на вецей Д имейл адреси у Канади така информация: Сцем вам явиц же зме нєшка послали до Норт Батлфорду у 9 пакецикох запаковани по 4-5 кнїжки а порихтани и 4 пакецики за дзеци у Киченеру. У пакецикох кнїжки сликовнїци, лектири и подобни, насампредз нашо виданя и виданя цо помогла Руска фондация. З тим витвориме шицки заключеня цо принєшени на Скупштини Дружтва за руски язик, литературу и културу хтора була концом новембра 2008. року. Учительки з Н. Батлфорду нам уж Школаяре и їх родичи з Киченеру
написали же у медзичаше достали припознаня и же чекаю кнїжки хтори зме, з помоцу Любици Малацковей хтора поднєсла векшу часц ПТТ трошкох (коло 8.000 дин.) послали и же им таки кнїжки нєобходни за роботу з дзецми.
У подпису: Иринка Папуґа, предсидатель Скупштини Дружтва Так ше у пракси указало же Дружтво дзба за руски язик, за шицки форми його пестованя, нє лєм у рамикох Войводини, алє и ту, на америцким континенту. Велї у Дружтве з радосцу прияли вистку о тим же ту у Канади даскельо дзешатки руски дзеци орґанизовано през викенди пестую, уча мацеринске слово, и потим потримали идею же би ше таки руски оддзелєня помогло и з пакециками руских кнїжкох рижного профилу, а з намиру ж е б и ш е учительком роботу Прeдлужeнє на 8. боку
айвекши сход онтарийских Руснацох-виселєнцох у першим кварталу каждого року то Руски жимски бал. Традиция предлужена и того року понеже на сам дзень Св. Валентина, соботу. 14 фебруара, у Киченеру отримане 15. по ш о р е б а лс ке ве ш е л є. Н а тогорочни Жимски руски бал зишли ше коло 160 особи, преважно то члени фамелийох наших виселєнцох зоз Войводини хтори жию на подручу Киченера и Ватерлуа, алє и зоз Торонта, Хамилтону и других местох у тей часци Онтария. По першираз бал отримовани у амбиєнту велькей свадзебней сали нємецкого клуба “Конкордия” а присутних забавял оркестер под руководством Владислава Надьмитя. Бал отворел и на руским, сербским и анґлийским язику присутних привитал Славко Роман Рондо. На вецей позицийох у сали були положени красни руски партки, ручнїки, над оркестром бул вельки надпис “XV традицийни руски бал Киченер 2009” украшени зоз вишиванима ручнїками и руским гербом (опатриц фотки). На балу була богата вечера, рижнородна музика за танєц (було ту за шицки народи и народносци покус, алє руски шпиванки були основа вечара), була солидна томбола хтору обезпечели Прeдлужeнє на 11 боку
АВСТРИЯ ИНТЕРНЕТ КОРЕСПОНДЕНЦИЯ ЗОЗ ПАНЇ АДИНУ САБАДОШ-ПОПОВИЧ, БЕЧ
♦
Указало ше же панї Адина Сабадош-Попович зоз Бечу барз вичерпно позна фамилийну историю хтору, з отвореним шерцом, подаровала и шицким читачох “Руснацох у швеце” Пририхтал: Гавриїл КОЛЄСАР, Киченер, КАНАДА
Н
єобчековани контакти на интернету, научел ме живот, можлїви у цеку каждого дня. Я их дожил у вецей нагодох и у рижних интернет-можлївосцох. Алє тот о хторим вам, читачом новинкох, жадам ту виприповедац збул ше аж и за мнє нєобчековано. По законченю каждого числа новинкох, кед их розпошлєм до швета, о кратки час порихтам и информацию о тим же новинки вишли, найновше число, и у нєй дам прегляд основного змисту. И вец тоту информацию посилам на коло 300 имейл адреси у цалим швеце. Можем ше лєм наздавац же векшина тих цо тот имейл достаню, же го и пречитаю. Нє мам податки о тим бо ридко хто дацо прекоментарує назад. Кед раз, а мнє сцигнул имейл зоз Австриї. Там наших виселєнцох, Руснацох думам, єст лєм гарсточка. А новинки на адресу достава лєм єдна предплатнїца – панї Даринка Гулевски родз. Сабадош, хтора жиє у Michelhausenu. Медзитим, имейл нє бул од нєй: Дзекуєм на имейлу хтори ми вше нова радосц кед го читам и шицко цо з нїм у вязи. Мило ми же можем буц информована як нїґда у прешлосци бо нам интернет дал велї можлївосци. У остатнїх 4-5 рокох доставам велї информациї по руски а з тим обнавям и мой руски язик. Пребуваюци ту у Австриї, у цудзим окруженю, позабувала сом даєдни слова з нашого язика, а тераз начитам и чуєм даєдни вирази хтори сом, видзи ми ше, нє чула нїґда док сом була у Руским Керестуре. Горда сом на мой руски народ и на його досяги. Прето ше трудзим зоз мою фамелию и ширшу родзину бешедовац по руски, кельо ми обставини допущую, а зоз цильом же би нашо младши точно знали зоз хторей су грудки. Ми, цала фамелия, християнє и трудзиме ше буц активни у церкви, помагац, шпивац и грац. Дзекуєме Богу же постоїме и же му можеме служиц на способ хтори нам оможлївел. Най Му будзе слава и хвала за тото шицко. Вашо новини читам, моя шестра Даринка ми их дава кед вона почита. Видзим же у новинкох обявюєце о винчаньох наших виселєнцох або податки о новонародзених бебох. Ми прешлого року мали свадзбу, оженєл нам ше син а тиж зме мали кресцини нашого унука. Посилам даскельо слики та кед будзеце мац можлївосци любели бизме кед би ше то обявело. Примце красни поздрави од Олґи або як ме ту роками волаю од Адини Сабадош Попович зоз фамелию. Шицко було ясне - панї Даринка и панї Олґа (Адина) родзени шестри хтори жию на подручу Беча. И вец ясне же шицко тото нє могло остац лєм на даскелїх послатих фотоґрафийох и основних информацийох. Ушлїдзела преписка, вецей имейли, поради, мойо числени питаня, и о єден час мал сом у рукох тот наисце вичерпни текст-интервю зоз панї Адину Сабадош-Попович. - Тераз сце, панї Адино, у Австриї. Медзитим, за початок розгварки би було интересантне вецей дознац о ваших кореньох, о ваших предкох... На ясних податкох зоз прешлосци можеме лєпше розумиц и терашньосц. Бок 2
- Я ше, на щесце, досц интересовала о моїх предкох. З увагу сом слухала приповеданя моїх родичох о наших дїдох и прадїдох, пробовала сом запаметац цо вецей з того. Ниа, основни податки о нашей фамелиї по
мойому оцови, а з бабовей страни би були таки: Мой прадїдо Данило Марков-Емеди ше оженєл зоз Марю Салонтаї. Нєодлуга потим, бул то 1904. рок, як млади бачи, вон пошол сам до Америки, до ЗАД и становел ше у Акрону, у держави Огайо. Було то, приповедал вон познєйше дзецом и унуком, длуге длуге путованє на ладї. Тих рокох до Америки пошла и Данилова шестра Юстина одата за Пляскача. Вона ше швидко подняла,
Мой прадїдо Данило и прабаба Маря зоз дзивчатком Меланку, мою бабу. Сликоване у Америки 1907. року. збогацела и накупела вельо жеми у Лалитю и Руским Керестуре. Подаровала з тей жеми и моєй мацери и родзином. Волала вона у свой час и мойого оца до Америки, послала аж и ґаранцию, алє ше мой оцец нараз преРУСНАЦИ У ШВEЦE
2
1
Фотоґрафия ч. 1: У першим шоре, лїво, стої хлоп у калапе, зоз баюсами и квецом у рекли, то Дюра Латяк (то дїдо Дюри Латяка, редактора у пензиї, хтори жиє у Новим Садзе) а його жена шедзи опрез нього и при нєй їх син Дюра, а то оцец спомнутого Дю. Латяка з Н. Саду. Його оцец (тот хлапец на слики) бул у свой час єден з найлєпших тамбурашох у Керестуре а з нїм грал и Горняк на гушлї. Грали вони як гудаци, або як скорей нашо людзе гуторели же “граю у банди”, значи, у оркестру. Найчастейше грали у Мироня у карчми. думал, нє сцел пойсц... А ми, дзеци, ше уж радовали же пойдземе аж до Америки... Дас о пол рока пошла за моїм прадїдом Данилом и його жена Маря. Теди ше так одходзело до Америки як цо нашо фамелиї, познєйше, одходзели до Нємецкей, до Австриї и других европских жемох. Там, у Акрону, народзела ше им 1906. року дзивка Меланка а 1908. року дзивка Маря. Робели там у Огаю вельо, вредно, шпоровали и кед себе вираховали же можу купиц дома надосц жеми одлучели ше врациц до Сриму. Ту, у Сриме, нєодлуга ше им народзел и син Дюра. Поведла бим пар слова и о нашей фамелиї, односно о предкох по оцовим боку: Найстарша дзивка Мелана ше одала за Янка Лисого Сабадоша (Лисия) до Керестура. Мелана и Янко то мойо баба и дїдо Сабадошово. У малженстве ше им народзели пейцме синове и єдно дзивчатко хторе умарло ище як малючка беба. Перши син Владо народзел ше 1924. року (супруга Леона), Любо РУСНАЦИ У ШВEЦE
Тоти двойо цо шедза на першей слики у стредку, старши людзе, то Раґайово (народзени ище 1810 року) а на фотоґрафиї ч. 2 тота жена цалком на право то їх дзивка (мено нєпознате). Вона ше одала за Мадия, муж шедзи при нєй и у рукох трима пиво. Тото сликоване у Америки. Им ше народзела Ганя (моя прабаба) цо бивала на Циґлашоре а одала ше за Дюру Сабадоша. Вони на слики ч. 1 у першим шоре на право стої Дюра (мой прадїдо) а такой долу шедзи моя баба Ганя зоз дзецми Мелану и Янком. То, уствари, мой дїдо Янко кед бул мали и його шестра Мелана хтора нїґда дзеци нє мала а була одата за Дюрчу (вон бул чобан и бивали при беґелю, на Ґаравцу)
Младша дзивка, Маря, одала 1925 (супруга Натала), Янко 1928 (супруга Ирина), Елемир 1934 ше до Вербасу за Йовґена Чизмара. (супруга Леона) и Теофил 1938. року Мали вони двох синох, Теотима и (супруга Мария). Славка. Цала фамелия ше одселєла до Америки. Паметам же зме Марю волали “Тета зоз Америки”. Тета и шовґор поумерали, Теотим жиє у Южней Кореї дзе преподава теолоґию и анґлийски язик. За Славка сом нєсиґурна дзе хвильково жиє. Їх младши брат Дюра з фамелию тиж пошол до Америки 1971. року. Путовали прейґ Австриї, односно були у нас у Бечу покля чекали за паперами и ґаранцию. Стари уж помарли а синове Владо и Яни нє знаме дзе жию, у хторей часци Америки. З нїма ше чуєме раз у дзешец рокох. А їх найстарши, треци брат, жиє у Нємецкей алє з нїм нє маме даяки контакт. СЕДЕМ РОКИ Я ВАС СЛУЖЕЛ - Дїдо Янко Лиси Сабадош, попри того же бул параст, же робел на Моя прабаба Ганя Сабадошова зоз жеми, бул и цензар у Керестуре. Каждей нєдзелї вчас рано одходзел на сином Янком (то мой дїдо Янко бициґли до церкви а по законченей Сабадош Лисого кед бул мали) Служби би одходзел до Мироньовей Бок 3
ридки документи, забили Мадяре у Вербаше, а брат записує важни Яким ше нїґда нє врацел зоз руского податки и факти фронту. Дїдов брат Миронь ше зоз прешлосци, зоз оженєл зоз Русиянку Ирину, вон уж историї конкретней умар а Ирина жиє на Лейох зоз своїм фамелиї... Розуми єдиним сином Мирком и двома ше, то нє даяки унуками. закон, як ше гвари, то нє тварде ВОНКА БУЛА ЖИМА, правило а л є , ВЕЛЬКИ ШНЇГИ пракса гутори же - Дїдо Михал Буила остал то драга очуваня запаметани и як єден барз искусни фамилийних саґох заградкар, можебуц и перши у у векшини наших фамелийох. Видзи Руским Керестуре? - Дїдо Михал нам тиж ми ше же у С а б а д о ш о в и м приповедал же бул биреш на салашу Теотим Чизмар зоз супругу и дзецми родзе, ниа, панї Адина у Кренїцкого. Ту ше од Болгарох карчми и ту кончел свойо цензарство превжала на себе тоту терху - очувац научел як треба робиц у заградкара коло поладня, кед дзвони дзвонєли, и преношиц фамилийни идентитет на стве, за тото ше опредзелєл и мож вон би ше врацал и ґурал би бициґлу нови поколєня. Наша интернет- п о в ес ц же ц а л и с во й ж и в о т коло себе... после карчми, после розгварка предлужена у тим напряме. препровадзел на чистим воздуху на цензарованя и олдомашох, вецей нє - Прекрасне познаванє лози своїх польох и у заградох. Бул, мож могол гонїц бициґлу. Баба го чекала Сабадошових, по дїдови. А чи вам так повесц, перши заградкар у Керестуре зоз уж навареним нєдзельовим полу- исто позната и ваша фамелия, вашо и заслужел даскельо медалї. Оженєл дзенком а ми, унуки, го чекали на предки и родзини по мацери хтора по ше зоз Маґду Колошняї. У малженстве ше им народзели штверо дзеци: капурки и випатрали зме го же кеди походзеню Буилова? ше зяви, кеди ше приблїжи ґу обисцу. - Мой прадїдо Алекса Буила моя мац Ирина, нина Марча, нина Вон би ше нам зрадовал, пообочковал бул музикант, грал на виолини. Оже- Фебронка и, як наймладши, сцигнул кажде унуче и дал нам каждому по нєл ше зоз Ганю (єй дзивоцке пре- и їх брацик Владо. Мой дїдо ставал на три, на банку. Дїдо и баба Лисого бивали на звиско нам нєпознате) зоз Коцура штири рано и баба му каждого рана Буджаку, на адреси Партизанска 39. хтора после седмого дзецка, як є варела чаю и дробеного хлєба до ньго Мойо шестринїци и братняци народзене, умарла. Мена їх дзецох и вон вец, подкрипени зоз фриштиу Керестуре, по Сабадошових, то МеВеруна, Владо, Янко, Миронь, ком, одходзел на польо. А коло ланка одата за Янка Планчака, потим Яким, Данило и Михал, мой дїдо. поладня баба Маґда одходзела пешо Любко Сабадош зоз жену Марчу, Веселка Надьмитьо хтора зоз супругом Мой дїдо Михал ше народзел 1907. на польо хторе було на Билей и ношеВладиславом и дзецми тераз жиє у року а, понеже нє мали мацер, вон ла кошарку зоз полудзенком. Розуми Канади, Славко Сабадош, Юлин и одходзел седем роки, як хлапчик, ше, потим и оставала на полю и робеЗлатка, Томислав у Мадярскей, Слав- служиц же би заробел кус пенєжку. ла, вєдно з дїдом, до вечара. Вони ко и Славица у Червинки. Гека и Бачо Приповедал нам же му брата Владу меса мало трошели а дїдо, як заградкар, уживал у и Снежка и Янко у Руским Керестуре. костираню з Читаюци тоти систематизовельо же-лєняви вани, преглядни и вичерпни податки и з надо сц о блїзших и дальших предкох хтори к о й д з е якей презентовала панї Адина, пробовал овоци. Бул вше сом спатриц єдно питанє, питанє хто здрави и нїґда му то, по правилу, у фамелиї з колєна на дохтор нє бул колєно “нашлїдзує” таки податки о п о т р е б н и . своїм роду, памета их и преноши Медзитим, далєй? Мойо искуство гутори же то, єдного дня углавним, перше або другонародзене почувствовал же дзецко у фамелиї. У векшини му цошка нє случайох найстарше дзецко заинтередобре та поволасоване баржей як младши за свой род, ли дохтора хтори за свойо коренї, воно часто почина заключел же дїдо вирабяц и такволане “древо живота” ма вред и же фамелиї, призберує стари фотоґрафиї, Моя нина Мария Хилченко и млода Натала Мудрого операция у таким Бок 4
РУСНАЦИ У ШВEЦE
случаю нєоб-ходна. Розуми ґова, Влади-мир ше, дїдо одбил операцию. Будин-ски, Дюра Лїчел ше на окремни Ду-даш. Шицки вони зоз ґенеспособ – нїґда нє забудзем рациї ’53 у валалє. тот ви-раз хтори хасновал Моя нина мой оцец кед сцел дакус Марча ше одала пофрантовац на тоту тему. до Червинки за Оцец споминал же ше дїдо Милана Хилченка сам вилїчел, же залїчел тот и народзели ше вред понеже пил “млєка и розтрепани вайца”. Пожил им двойнята Сланаш мили дїдо полни 95 вица и Славко, моя шестринїца и роки. братняк. Славица Барз сом любела ма приватну шкомойо нини хтори були лу и преподава красни дзивки и була сом, нємецки а Славко як дзивче, горда же мам Свадзба Владу и Мелани Колошняї. Моя нина Мария у Суботици дзе таки красни нини хтори знали любиц нас, дзеци коло себе. кучи з лїва друга (кого ище познаце на слики? Явце нам!) преподава Информатику. Нина Марча Були то красни, красни часи! Паметам, кед сом служела у баби, же глєдали, глєдали а ми, скрити, була ши-вачка до хторей скоро зоз ше нини кажди вечар рихтали висц на поцерпали же кого першого ‘найду’... цалого Керестура ходзели шиц. варош, до дружтва або на танєц... а То було нашо бавенє. А кед би вони Бивала на Ґроблянскей улїчки, на понеже теди було почежкосци з два пошли на варош е, аж вец бул Лейох. подмиряньом зоз струю часто ше сабат-вашар. Ми дзивчата вихасноМоя друга нина Фебронка ше хасновало за ошвиценє лампу на вали нагоду и такой зме ше починали одала за Бандику Балоґа (уж є витрион. А вони два, раз єдна раз шминкац зоз їх койдзеякима шмин- покойни), хтори бул уметнїк и друга, бегали зоз лампу раз до ками. Фарбу за ґаравенє обервох зме реставрировал велї церкви у преднєй хижи, та назад до приклєта, так “направели” же зме зоз ширку Войводини а, попри того, мальовал по та вец до заднєй хижи ґу жвератку, окурели полцорову шольку и тот обисцох. Народзела ше им дзивка вше бегали з тоту лампу док ше чарни ґар зме хасновали за оберва, Геленка Гека, нєшка позната бодирихтали, облєкали. А ми ше дзеци брали зме їх кармини, бреновали зме билдерка. Вона у своїм обисцу у припатрали а кед вишли зоз лампу до власи и шицко тото було праве Керестуре отворела бодибилдинґ другей просториї ми, розуми ше, уживанє за нас. И то так кажди вечар. центер и ма велїх заинтересованих за оставали у цмоти. Було то праве А вонка була жима, паметам, були тоту файту спорта и уметносци на уживанє буц у цмоти. И покля вони з вельки шнїги теди. А нам було супер обликованю цела. лампу були у другей хижи ми ше у бабовей цеплей хижи. Були то Брат моєй мацери Владо умар пробовали койкадзи поскривац, крили красни часи у баби вжиме, кед тирвал а за нїм остала його супруга Даница и зме ше и под посцель, и за буджак и розпуст. А влєце на Лейох бул скоро дзивка Снежка хтора ше одала за индзей. А баба и дїдо нас, нїби, каждого дня сход дзецох з нашей класи. Ту зме Австралия и Нови Канада (заходна ше лабдали часц) Заступнїки Зeланд або зме ше Amalija DUDAŠ Zelimir PAP маґазина пендрали по #206-11030-107 St 11 Minerva Place лиянох на NSW EDMONTON AB тополї и T5H 4G5 "Руснаци 2170 Presnons Sydney зберали зме БЛАГОСЛОВЕНИ у швeцe" Pap_zelimir@hotmail.c Tel. (780) 428-4988 руменєц. Бул ДНЇ ту теди СимуВЕЬКОНОЦНИХ Войводина Канада и ЗАД нович (нєшка Нємeцка, Австрия, Швeдска, є паноцец у ШВЕТОХ Sanja TIRKAJLA Gavra KOLJESAR Швайцарска, Горватскей), I. L. Ribara 50 324 Overlea Dr. Baran Mihajlo Марча Чапко25233 Ruski Krstur Kitchener, ON Schützenstr. 16 Srbija ва, Любка РаN2M 1T8 67061 Ludwigshafen 100.224499@germany м а ч о в а , Tel. (025) 704-202 Tel. (519) 570-9614 net.de Юлин Орос, so.tiki@neobee.net gkoljesar@gmail.com Иринка ПапуРУСНАЦИ У ШВEЦE
Бок 5
ВОЙВОДИНА
“ФЕЙСБУК” ЯК СЕРВИС ЗА ҐИҐАНТСКУ СОЦИЯЛНУ МРЕЖУ
Пише:
Гавриїл КОЛЄСАР
♦ Рост того веб сайта таки нагли, а його функция на повязованю
членох така моцна, же уж кружи по швеце така думка “Брацику, забудз на ‘нокиу’ - ”Фейсбук” повязує людзох!”
У
прешлим чишлє новинкох написане о веб функционує тот веб сайт. У тих модерних часох людзе, сайту “Ютуб” же, у релативно кратким випатра, жадни друженя, жадаю сцекнуц од осаменосци, часовим периодзе, постал барз популарни и нащивйовани найсц нових прятельох (або дакедишнїх зоз хторима давно насампредз пре свойо видео-змисти. Єден други веб сайт, претаргути контакти) а “Фейбук” им праве тото хтори означел 2008. рок и хторому популарносц рошнє з оможлївює. Милионске членство “Фейсбука” ше зєдинює и на дня на дзень, то “Фейсбук” (Facebook). За розлику од “Ютуб”, тот веб сайт на перши погляд нє понука дацо числених ґрупох (темох) або на одредзених тематских екстра ексклузивне. По основней идеї то веб сайт бокох. Понеже без нас, як запрашки, нєт анї єдней социялного характеру, значи, задумани є як простор у мачанки на тим швеце, вец цалком розумлїве же ше и под вируталним швеце интернета у хторим ше буду стретац тоту ганту наволану “Фейсбук” налєци на руску душу. И нащивителє шицких возростох и, потим, заєднїцки “ткац” то вера нє на єдну, алє на стотки. Наприклад, кед пойдзеце индивидуални або общи змисти. Тот интернет-сервис за на веб адресу http://www.facebook.com/group.php? ґиґантску социялну мрежу хасновательох оможлївює же gid=48047961101 вец ше найдзеце на главним боку ґрупи би кажде хто ше реґиструє могол направиц свой бок, свой Ruski Krstur. Дня 15. фебруара, кед материял за тот напис профил, значи таке дацо як свою особну карту, особну призберовани, тота ґрупа мала 164. реґистрованих членох презентацию. Кед на (нєшка тото число “Фейсбуку” стретнєце напевно векше). У членох хтори вам, по окремним облачку на “Фейсбук” як социялна интернет мрежа почал з було хторей основи, правим боку мож роботу 4. фебруара 2004. року. У половки фебруара 2009 интересантни можеце им видзиц список 5-6 року мал 175 милиони членох. У остатнїм чаше кажди дац статус “приятеля”. ґрупох по дачим блїзких мешац тот веб сайт доставал 20 милиони нових членох На своїм боку, до зоз ґрупу Руски Крстур. ( !!!). Кед би, на даяки способ, тераз “Фейсбук” бул одредзених рубрикох, Кед вам даєдна з тих преглашени за державу постал би шеста жем по велькосци можеце уписац дацо, ґрупох випатра на швеце - у шали нєдавно гварел Марк Цукенберґ (24 коментаровац, интересантна, войдзеце роки), снователь того веб сайта. Спрам податкох фирмох за констатовац же маце до нєй и єдноставно ше анализу интернета, вецей як 70 проценти членох даяку бриґу, або же сце и там реґиструєце. “Фейсбука” творя хаснователє хтори нє зоз Америки, и пре дацо щешлїви, або Кажда ґрупа ма векшина “Фейсбуковцох” старша од 30 рокох. Кажди же сце у тей хвильки реґистер членох хтори хаснователь того сайта за друженє ма стреднє 120 “Фейсбук смутни, депресивни, або вам доступни кед же сце приятельох”, а члени препровадза дньово вецей як три же єце сладоляд ... а тоти член “Фейсбука”. милиярди минути у друженю на бокох того сайта. коментари буду видзиц Препатраюци тот “Майкрософт” ище у октобре 2007. року за лєм 1,6 шицки вашо приятелє реґистер часто налєцице одсто акцийох “Фейсбука” плацел нєвироятни 240 милиони (ви видзице їх подобни на мена хтори вам долари. Кед би ше вредносц “Фейсбука” ценєла по основу коментари) и такой познати и такой, розуми тей уплати, виходзи же тот веб сайт вредзи 15 милиярди даєдни спомедзи нїх ше, даєдних спомедзи долари. Цукенберґ бул нєдавно судзени понеже вишло же ступя до помоци же би нїх замодлїце же би украднул основни, жридлови код за тот веб сайт. Осудени є ше ваш смуток або були вашо “приятелє”. же би у звонкасудским поровнаню плацел 65 милиони депресия ублажели або и Так ше стрета познатих, долари. З оглядом же “Фейсбук” вредзи 15 милиярди цалком елиминовали. То а установює нови и долари, а Цукенберґова часц у нїм коло 3 милиярди долари, лєм приклад хтори нови приятельства. вон тоту кару за крадзу виплацел як даяку дробнїцу. илуструє як на Шейтаюци по социялним планє “Фейсбуку” з ґрупи до
Бок 6
РУСНАЦИ У ШВEЦE
ИНТЕРНЕТ И КОЛО НЬОГО
У
прешлим чишлє новинкох зме писали же на познатим веб сайту “Ютуб” нєт тельо видео материялу о и за Руснацох кельо би могло буц. И виповедзена теди и єдна файта надїї же ше то, озда, дакус унапредзи у наступним периодзе. О штири мешаци, ниа, кед зме преанализовали цо єст наруцене з нових змистох на “Ютуб”, могло би ше буц и задовольни з тим цо ше нового там нашло. Ниа, ту теми хтори зме призначели як нови: Свадзба (4 часци), Червена ружа (2 часци), Червене пупче (2 часци), Танєц “Прадки” (3 часци), Ґрупа “Роса” на Предлуженє зоз 6. боку : ґрупи утвердзел сом же єст таки ґрупи хтори з нами Руснацами / Русинами насправди маю надосц вязи. Так можеце нащивиц тоти ґрупи: Carpatho-Rusyn Heritage (38 члени), Carpatho-Rusyns (42), Rusyn's - Rusin's Unite (51), Carpatho-Rusyns Everywhere! (389), I am rusyn, (228), Lemkos are not Ukrainians (47), Lemko (72), Lemko Vatra (103), Byzantine Catholics (97), Kucura (17), и вец ознова Kucura (57), Rusinsko narodno pozorište “Petro Riznic Djadja” (111), Paradox (63), Pact Ruthenorum (74), Sur “Bombaj” (97), та аж и таки як Fan club bacika Kimca zoz trafiki “BOSS” (94). Од ґрупох на тему Войводини спомнєм тоти: Born in Novi Sad, Serbia, (1394), VOJVODINA (4393), NOVI SAD JE MOJ GRAD (2686), U Novome Sadu (7229). Окрем ґрупох єст и такволани page змисти, односно “боки”. То змисти дзе єдна тема досц солидно пояшнєна, дефинована и вона тиж ма своїх членох. Наприклад, бок “Ruthenia” ма 394 членох, бок “Novi Sad” ма 440 членох, а бок “Vojvodina” ма 18.584 членох, Нащива “нашим” ґрупом и увид до спискох членох потвердзує же на “Фейсбуку” єст реґистроване наисце красне число младих Руснацох хтори ше повязую як зоз своїма уж познатима приятелями так и зоз цалком новима младима особами хтори ше уключую до членства истей ґрупи пре даяки заєднїцки интерес. У даєдних ґрупох стретнєце младих хтори тераз жию у Европи, у Америки або у Австралиї, у реалносци су барз оддалєни єдни од других алє на “Фейсбуку” витворюю стаємни медзисобни контакти, дописую ше, посилаю себе фотоґрафиї, звучни файли, з єдним словом, змоцнюю приятельства. Можебуц праве у тим и окремни квалитет веб сайта “Фейсбук” хтори, нєт сумнїву, єден зоз драгоциних каменьох убудовани до огромного мозаику шветового знаня хтори наволани интернет. РУСНАЦИ У ШВEЦE
“ЧР” (2 часци), з єдней представи Театра “Дядя” (2 часци), Сватове (5 скечи) Шалтер, Крачун, Забивачка, У кукурици, За пременки. Ту и вецей нашо шпиваче и таки шпиванки: З чим тарґуєш, Стари салаши, Здогадованє на Дюрдьов, Ровнїно моя, Баґрени пред хижу, Витре дуй, Чече, вода, чече; Господе помилуй – Служба, Миколай, Нове Орахово; Наступ Дружтва Руснацох у Суботици на фестивалу “ЧР”; Ґрупа “Парадокс”; Ґеноцид Русина Подкарпатя (3 часци – филм бул приказани на медзинародней конференциї у Ростове на Дону), Обележен национални празник Русина (остатнї два по сербски); Warhol (identity) барз добри документарец титловани по анґлийски а озвучени на русинским (прешовска.вариянта) Вироятно єст ище того цо нове алє нам ше у преглєдованю нє зявело спрам критерийох яки ше задавало. Углавним, мож буц задовольни и з тим напредком у остатнї штирох мешацох. Най би було и далєй так.
SKYPE ПОВЯЗАЛ (И) РУСНАЦОХ Штварток, 5. марца, мал сом чесц буц учаснїк у єдним експерименту хтори обдумал главни редактор у Рускей редакциї ТВ Войводини Мирко Канюх. Можем лєм предпоставиц же го єдна наша длугша преписка прейґ интернета индиректно инспировала на таку идею: пробовац з помоцу Skype установиц вязу медзи Новим Садом и Киченером у Канади же би зме, як собешеднїкове у видео-розгварки зняли прилог за потреби емисиї “Войводино, добри вечар” у хторим зме побешедовали дакус вецей о малим, скромним ювилею новинкох “Руснаци у щвеце”, о тим же ма праве висц тото 20. число хторе тримаце у рукох. И удало ше, идея у подполносци витворена. Пол годзини пред початком емитованя спомутей емисиї редактор Канюх и я установели вязу, побешедовали, шицко тото зняте и уруцене до змисту емисиї хтора уж була у цеку. Скоро 15 минути розгварки потвердзели же таки можлївосци хаснованя интернета цалком реални и же убудуце мож на таку файту контакта частейше раховац же би ше обезпечело информациї з рускей дияспори у швеце. Успих того експеримента нательо векши же, спрам шицкого, наша Руска редакция була ПЕРША хтора таке цошка витворела у рамикох ТВ Войводини, а можебуц и ширше.
24 ТВ КАНАЛИ НА ТАЦНИ Розпорядок емитованя ТВ емисийох Рускей редакциї на ТВ Войводина у Новим Садзе бул дати у прешлим чишлє. И кратке упутство як ше уключиц до стриму тей телевизийней хижи хтора нєпреривно емитує свою програму до интернету. У тим чишлє вам понукнєме ища даскельо линки на хторих виселєнци хтори жадни патриц руски емисиї або даєдни сербски ТВ станїци, або даєдни филми односно ТВ сериї з прешлосци годни найсц Бок 7
конекцию и добри приєм сиґнала. И то шицко задармо. Досц практични, значи, єдноставни приступ ґу патреню ТВ емисийох (24 канали вам на розполаганю) зоз жемох дакедищнєй Югославиї найдзеце на линку NETtelevizor http://www.nettelevizor.com/index.php або, евентуално, на линку ZBRKA.com http://www.zbrka.com/tvuzivo/ а на тим веб сайту маце и надосц филми и сериї http://www.zbrka.com/besplatni-domaci-filmovi/. Кед сцеце патриц даяки домашнї филми вец ту добре послужи линк http://www.domacifilmovi.net/, а кед волїце ТВ-сериї, дакедишнї и тоти цо ше праве тераз емитую, вец вам предкладаме линк http://www.tvserija.com/ . У глави ше вам закруци кельо того єст! Розуми ше, на ТВ Войводини або
на Радио Нови Сад, на руски емисиї, можеце ше приключиц и з постредованьом веб сайта “Руснаци у Панониї” http://rdsa.tripod.com/ . РОЗПОРЯДОК ЕМИТОВАНЯ Пред двома роками зме обявели розпорядок емитованя емисийох Рускей редакациї Радио Нового Саду. У медзичаше приходзело до вименкох у даєдних терминох емитованя. За тото число зме пририхтали, наздаваме ше, точну схему емитованя емисийох спрам хторей ше можеце приблїжно ровнац у Европи, на америцким континенту и у Австралиї. Приємне слуханє!
РОЗПОРЯДОК ЕМИТОВАНЯ – THE SCHEDULE OF RUSYN BROADCAST Локални час у Новим Садзе Real time in Novi Sad
То у Онтарию и на востоку ЗАД In Ontario and East USA it is:
У Сиднею, Австралия то: In Sydney, Australia it is:
Од 5.00 по 6 .00 годзин рано 5 АМ то 6 АМ
11.00 г. вечар та до пол ноци 11 РМ tо Midnight
од 3.00 по 4.00 г. пополадню 3 PM to 4 PM
Од 8.00 до 11.00 г. пред поладньом 8 AM to 11 AM
2.00 г. вноци до 5.00 рано 2 AM to 5 AM
од 6.00 пополадню до 9.00 вечар 6 PM to 9 PM
17.00 г. пополадню до 17.45 (Соботу и внєдзелю до 18.00 г.) 5 PM to 5:45 PM (Sat. and Sun. to 6 PM ) Штварток од 22.00 г. до 6.00 рано пияток Thursday 22PM to Friday 6 AM
11.00 пред пладньом до 11.45 ( Соботу и внєдзелю до 12:00 ) 11 AM to 11:45 AM (Sat. & Sun. to Noon ) Од 16.00 г. пополадню до пол ноци, то добри термин 4 PM to Midnight, good timing
Од 3.00 вчас рано до 03.45 ( Внєдзелю и пондзелок до 4.00 ) 3 AM to 3:45 AM (Sun. & Mon. To 4 AM ) У Сиднею то пияток од 8.00 рано до 16.00 г. пополадню In Sydney it is Friday 8 AM to 4 PM
Внєдзелю од пол ноци до 6.00 г. пондзелок рано Sunday Midnight to 6 AM
Внєдзелю од 18.00 г. пополадню та до пол Пондзелок од 10.00 рано та до 16.00 г. ноци у Онтарию пополадню Sunday 6 PM to Midnight Monday 10 AM to 4 PM
КАНАДА А учительки зоз Норт Батлфорду писали Дружтву за руски язик и тото: Нєдзелями ше сходзиме у ОШ “Нотр Дам” (дзе ходзи и векшина наших дзецох) од 3. по 5 годзин пополадню. На хаснованє зме достали читальню, физкултурну салу и место за одкладанє наших стварох. То було найвецей цо нам директор тей школи могол обезпечиц, алє нам и попри того нєдостава особна учальня дзе бизме могли охабяц свойо ствари и викладац нашо роботи. Дзеци углавним дзелїме на два ґрупи. Кед предшколска ґрупа ма активносци у читальнї теди старши дзеци у физкултурней сали Бок 8
Предлуженє теми зоз 1. боку : и процивно. У читальнї орґанизуєме таки активносци: читанє приповедкох и поезиї за дзеци, розгварки о подїйох з каждодньового живота, означованє важних дат умох, пририхт уєме драматизац ию приповедох, шпиванє и танцованє, читанє “Заградки”, пантомиму (дзеци одгадую занїманя людзох, животинї) илустрованє пречитаних приповедкох. У физкултурней сали орґанизуєме бависка як цо то “Нє пать тамаль бо там фаркаш”, Фарби, Вибиванки и Залядзованки. Маме ту прейґ 80. дзеци а нашо годзини найвецей нащивюю дзеци предшколского и младшого школского возросту, єст од 10-30
дзеци на годзинох пестованя. Най надпомнєме же зме на Лєтнїм дзецинским кампу орґанизовали дзецински активносци як цо вишиванє, квиз о Руснацох и розуменє словох хтори означую стари руски предмети. Були бизме вам подзековни кед бисце нам могли послац план и програм роботи котри ше хаснує у школох за пестованє руского язика и култури як и учебнїки и кнїжки поезиї и прози за дзеци, словнїк руского язика, приручнїки за роботу и подобне. На концу, примце вельо цепли поздрави зоз жимней Канади од школярох и учителькох зоз Норт Батлфорду! Дзекуєме на помоци – РУСНАЦИ У ШВEЦE
Весна Фа и Любица Павлович. У пакетох цо послани до Н. Батлфорду и Киченеру були таки кнїжки: Ластовичка 2, Сни малей Иринки спод єдней перинки, Гачаткогорбатко, Ровнї цар, Ерато над Коцуром, Квитки з нашей заградки и други. До Киченеру пакецики сцигли на адресу Юлина и Славки Макайових, концом януара мешаца о чим вони информовали Иринку Папуґову: Иринко, ище раз дзкуєме и обавесцуєме це же кнїжки праве сцигли вчера. Штири коверти ту та озда шицко у шоре. Вельо поздрави, Макайово. Пре нєпознати причини, кнїжки сцигли до рук руским школяриком у Киченеру мешац познєйше, на початку марца. Дзеци их радосно прияли и такой ше з нїма вифотоґрафовали за памятку а же би фотка була обявена у наших новинкох. У медзичаше, дзеци достали и дзецински часопис “Заградка” после окончених порадох зоз редакцию у Новим Садзе. З тей нагоди бешедовали зме и зоз Кристину Кренїцки хтора з
препознаванє родох И мали Канадянє же би ше одупарло научели танцовц “На уплїву анґлийского желєней травки” язика у хторим то иншак реґуловане – гварела нам Кристина. И додала же є наисце задовольна зоз дзецми и зоз сотруднїцтвом родичох. Векшина родичох ше зложели же би о своїм трошку предплацели дзеци на “Заградки”. Кристина, тиж, наявела же од септембра учительки Шаун Блекмер у чиїх того року найвироятнєйше будзе у оддзелєньох шицки нашо дзеци Руским Керестуре на дальшим младшого предшколского возросту. школованю та нє годна робиц зоз Пред тим, на єден з дзецми. фамелийних вечарох у тей школи, бул поволани Александар Леко Гарди же * * * Конкретна новосц-вистка цо би зоз зоз мадїоничарскима точками сцигла зоз Норт Батлфорду о чечуцих забавял наймладших. Познєйше активносцох руских дзецох и постало ясне же Александар зоз своїма учителькох то тота: У оддзелєньох м а дї о н ич ар с к им а с хо п н о с ц ам и младшого предшколского возросту виволал одушевиє нє лєм дзецох, алє и Основней школи Сент Мери у Норт їх родичох. Александар указал свойо Батлфорду, у хторих єст надосц нашо схопносци и на балу “Руски прадки” руски дзеци, у стредком фебруара. Й. Д . и Г. К. першей по ло вки
фебруара отримани годзини упознаваня їх товаришох зоз класи хтори бе ше д ую р и жн и други язики зоз нашим руским язиком, зоз основами рускей култури. М а л и Канадянє, вєдно зоз дзецми руского походзеня и їх учительками руского Сциги кнїжки, сцигла “Заградка” - опатраме, язика Любицу читаме, фарбиме, виштригуєме... Павлович и Весну Фа, напекли медово дзецми роби того школского року: колачи, учели танцовац танєц “На - Почали зме там на початку жлєней травки”, слухали приповедку септембра 2008. року, а настава тирва “Дїдо и цвикла” и участвовали у єй до юния того року. Мам 16-еро дзеци, драмским виводзеню, та учели по досц розличного возросту, од 4 по 13 руски повесц числа, фарби, днї у роки старосци так же часто мушим тижню. дзеци дзелїц аж до трох ґрупох. Тот проєкт тирвал два тижнї Найвецей робим на писаню и читаню, од пондзелку по штварток у обидвох Александар вицагує длуге древо з же би дзеци усвоєли кирилку, познали з м е н о х ( п р е д п о л а д н ь о в е й и паперу зоз цалком звичайней малей ю и досц робиме ґраматику у пракси, пополадньовей) а на инициятиву торбочки за ланч. РУСНАЦИ У ШВEЦE
Бок 9
РОЧНА СХАДЗКА РУСКОГО ДРУЖТВА СИВЕРНЕЙ АМЕРИКИ У КИЧЕНЕРУ
Н
а 6 годзин вечар 27. децембра 2008. року було заплановане отримованє рочней схадзки членства Руского дружтва Сиверней Америки. Понеже ше до 6 годзин зишли лєм коло 10 особи, початок схадзки предрильовани з надїю же, озда, ище сцигню даєдни особи на схадзку. На 6 и 15 констатоване же присутни 13 особи, цо по Статуту нєдостаточне, медзитим предложене же би ше робело. Предложене Роботне предсидательство схадзки, записнїчар и пречитани дньови шор: 1. Звит о роботи Дружтва у 2008. року - О духовним живоце - О роботи Дружтва - Финансийни звит Дружтва 2. Дискусия и гласанє о нїм 3. План роботи Дружтва у 2009. Року 4. Дискусия и гласанє о тим документу Присутни ше зложели же би ше робело по так утвердзеним дньовим шоре. Член Управного одбору Михайло Будински у основних смугох винєсол и з тей нагоди шицко цо характеризовало духовни живот нашей виселєнскей заєднїци у прешлим периодзе, як и основни риси наших можлївосцох у наступним периодзе. Надосц того уж було предискутоване и под час схадзки зоз преосвященим владиком Кир Георгийом Джуджаром. Найкратше, свойого паноца руска виселєнска заєдниїца ище вше нє може мац. Наш владика и тутейши владика Хмиляр мали контакти, алє нам резултати тих контактох нє познати и нїч ше позитивно нє пременєло. Гоч нам дати широки можлївосци самоорґанизованя ми ше, на тим планє, а без свойого паноца, нє можеме нєзнамяк орґанизовац. Затераз остало же нам услуги обезпечи тутейши парох о. Володимир Янїшевски – будзе нам тримац Службу Божу на церковнославянским язику знагоди Крачуна и Велькей ноци та и мешачно кед жадаме, обезпечи нам, кед будзе потребне, кресцини, винчаня, хованя итд. О роботи дружтва у 2008. року вецей повед предсидатель Юлиян Макаї. На початку 2008. року бул Руски бал у сали при Українскей грекокатолїцкей церкви у Киченеру. Були присутни коло 190 особи. Констатоване же озвученє сали нє було найлєпше. Руснаци и їх кулутра ше, потим, презентовали у маю мешацу у будинку општини Бок 10
Киченер дзе отримане означованє 30-рочнїци витворйованя интернационалней язичней програми у рамикох образовного центра Сент Луис у Киченеру. У сали Ротунда бул наступ наших дзецох зоз рускей школи, а на окремним штанду були публикациї и друге цо давало вецей информациї о нас як националносци. У юнию бул отримовани Мултикултурни фестивал у Виктория парку дзе и ми мали свой шатор и експонати а заинтересовани нащивйовали наш штанд и доставали жадани информациї. Лєтнї руски пикник отримани того лєта у парку Роквуд при Ґвелфу и на нїм були 120 особи. Єшеньски пикник , по традициї, отримани у парку при Вудстоку. Варело ше, у форми змаганя, 6 котлїки а коло 60 присутни уживали у амбиєнту и красней хвилї. У октобре була нащива владики кир Георгия Джуджара о чим надосц писане и информоване. Школа на руским язику предлужела роботу у септембре. Уписани 16. дзеци, роби соботами и зоз дзецми роби Кристина Кренїцки. Касир Елемир Надь презентовал финансийни стан Дружтва на концу 2008. року. На початку рока Дружтво мало $6332, бал дал приход $961, лєтнї пикник $408, трошки под час нащиви владики були за $153 векши од приходох, Єшеньски пикник бул у минусу $13, и Мултикултурни фестивал принєс трошки -$335. На концу 2008. року у каси Дружтва були 7102 долари або коло $800 вецей як на початку рока. У дискусиї о звиту дорушени даєдни чувствительнєйши теми, дацо розяшнєне и вон прилапени з пар дополнєнями. Потим поднєшени План роботи за 2009 рок у хторим буду тоти змисти: 15. Руски бал будзе 14. фебруара у Конкордия клубе у Киченеру. Будзе ше участвовац на Мултикултурним фестивалу у Виктория парку у юнию того року дзе ше, попри шатра, можебуц годно предавац даяки нашо єдла, колачи, и понукнуц на увид кнїжки, новини и други материяли. Лєтнї пикник ше враца на локацию Кристи озера при Хамилтону и будзе отримани у дньох коло 1. юлия, Дня Канади. Єшеньски пикник, концом авґуста або початком септембра будзе отримани у Вудстоку на Питок озеру. Духовни живот у 2009. року – РУСНАЦИ У ШВEЦE
вироятни Служби Божи каждого мешаца и Шветочни служби знагоди Велькей ноци и Крачуна. Руска школа треба же би була предлужена, число школярох же би було звекшане и же би ше установела вяза зоз “Заградку”. Було дискусиї и о Планє роботи и вон, зоз малима вименками и дополнєнями, прилапени як ориєнтир за роботу у тим року. По схадзки, у трецим полчасу, даскельо учаснїки схадзки розправяли о тим прецо на тей схадзки була лєм єдна особа спомедзи новшей ґрупи приселєнцох. А при-шол и єден член зоз Хамилтону. Йому було, озда, лєгчей-ше присц по шнїгу и жими як тим зоз Киченеру?! Цо ше то случело же можебуц и 6080 особи з тей, найвиталнєй-шей часци нашей виселєнїцкей популациї у Киченеру и околини, вообще нє заинтересовани за рочну схадзку здруженя котре и їм надосц помага и орґанизує руску школу, руски бал дзе ше вони найбаржей вешеля, орґани-зує руски пикники дзе вони наймасовнєйша часц медзи нащивителями. Знаме ми од давна же присц “на готове” то найкрасше, так як на госцину. А даєдни знаю же 99% од того цо маме у року нє пада з нєба як цошка готове, же то треба дакеди запнуц, робиц, годзини препровадзиц же би ше, наприклад, прашатка упекли як спада и подоб-не... Заключене же би требало найсц даяки способ прицагованя тей часци виселєнцох до рамикох РДСА, їх активованя и операня и на їх моци и знаня у будуцей роботи нашого здруженя виселєнцох. Г. Колєсар
ЕДМОНТОН
ПАМЯТКА НА ВЛАДИКОВУ НАЩИВУ Нєдавно зме од нашей сотруднїци панї Амалиї Дудаш, учительки у пензиї, з Едмонтону достали єдну интересантну фотку. Ниа цо сама панї Дудашова о нєй пише: Посилам вам єдну фотку хтора настала под час нащиви нашого владики кир Георгия Джуджара Едмонтону. Владика бул 10. октобра 2008. року госц у обисцу Михала Дудашового. Коло Михаловей родзини, були поволани и родзина Трушово як и приятелє хтори владику од скорей знаю а то Петюхово, Думецово и Хромишово. Як владикови Джуджарови так и шицким нам тото стретнуце було барз приємне и останє занавше запаметане з боку шицких присутних. (Фотоґрафия на остатнїм рамику)
ШИРЦE ГЛАС О МАҐАЗИНУ "РУСНАЦИ У ШВEЦE" ШИЦКИМ ВАШИМ ПРИЯTEЛЬОМ
У КИЧЕНЕРУ ОТРИМАНИ XV РУСКИ ЖИМСКИ БАЛ
У НОВИМ АМБИЄНТУ ( предлуженє з першого боку) спонзоре. Мож повесц же тот бал характеризовало присуство вецей младих руских парох хтори сами або зоз дзецми однєдавна сцигли до Канади. А, з другого боку, замерковане нєприсуство даєдних фамилийох хтори од давна були стаємни госци жимского балу. Ту повторим тото цо сом пред пар роками у вязи нашого балу написал же кед ми нє будземе ходзиц на ньго, раз у року, хто же вец будзе ходзиц, кому же ше то вец тот бал и прави?! Без нас ше тото вешелє загаши, а ми будземе ходзиц до Словенцох, Полякох, Сербох, Мадярох, Горватох... Напевно, уж сам факт же прешлого року у меншей сали були 186 госци а того року у новим, векшим амбиєнту були коло 160 госци нагадує же дацо заж лєм “шкрипало” у самей орґанизациї бала. Можлїве же нам и госцованє Звонка Боґдана, хторе було такой о тидзень дакус погубело рахунки, хто зна... Гоч на балу грал исти оркестер як и прешлого року, особнє можем повесц же сом ше прешлого року вецей натанцовал як того и баржей сом уживал у прешлорочним музицираню истих. Но, я нє мера РУСНАЦИ У ШВEЦE
шицкого, поведзме же сом, ниа, рок старши та ше ми уж анї так нє танцує...Бо, конєчно, при самим концу вешеля збула ше аж и “Мала Червена ружа”, даскелї госци на балу ше опробовали як соло шпиваче, па вец бул трио, па квартет. Правда, нєувежбани, алє ша лєм им озда було фино кед себе и зашпивали а до микрофона! Конєчно, бал бул, бул єден з потераз найвекших, у красним амбиєнту и, верме, нарок будзе ище векши и ище красши! Г.К. Бок 11
СВАДЗБА У ПОЛДРУГОВИХ (ВАНКУВЕР)
РОЧНА СХАДЗКА СДРК “РУСИН”
НОВЕ РУКОВОДСТВО ♥
Ириней
Полдруги и Мария Милич зоз Ванкуверу а повинчали ше у месце Пуерто Морелос у Мексику и остали на медовим мешацу у туристичним центре Плая дел Кармен.
И
ще у фебруаре були закончени шицки пририхтованя за винчанє и свадзбу млодятох Иринея Полдругого и Мариї Милич на подручу велького туристичного центра Канкун у Мексику. Чекало ше лєм же би ше посходзели госци зоз Сербиї и Австриї до Бурнабию и вец оталь рушели спрам Мекси-ка. На винчанє и приватне свадзебне вешелє у Мексику авио-карти, попри млодия и млоди, ре-зервовали млодийово родичи Стана и Ириней Полдруги, млодийова шестра Сения Колоцка з мужом Золтаном и сином Даниелом як и друга млодийова шестра Славица Нє-жич зоз сином Боя-ном хтора тидзень пред тим припутовала до Ванкуверу зоз Коцура у Сербиї. Потим млодово родичи Любиша и Лїля Милич, млодов брат Милош, як и млодова шестринїца Ивана та братняк Никола Милич зоз дзивку Челзи. Була ту и млодова нина Драґица зоз Австриї як и млодийов добри приятель Любиша Бихач. Всоботу 7. марца шицки вони одпутовали зоз Ванкуверу директно до Канкуну у Мексику. За тоту нагоду резервовали пребуванє у хотелу Ел Цид Мерине у месце Пуерто Моралес. Винчанє було 11. марца у шветочно оквиценим ґазебу на океану. Хвиля була прекрасна, слунечна. Сам свадзебни сход, рецепция, бул на вельким балкону-тераси хотела дзе пребували понеже хвиля була фантастична. Свадзебни за тоту нагоду обезпечели музику на ЦД-ох зоз Сербиї та то прицагло увагу велїх госцох хтори ше з боку припатрали на вешелє и танєц а даєдни замодлєли и копиї музики чий ше им ритем попачел. О пар днї свадзебни госци ше врацели на авиону до Ванкуверу а млада пара Полдругових ше преселєла до хотелу Плая дел Кармен дзе препровадзели ище тидзень на медовим мешацу.
Бок 12
Дня 1. фебруара у Норт Батлфорду отримана рочна схадзка Саскачеванского дружтва рускей култури “Русин”. На тим сходзе вибране и нове руководство на чолє зоз Славком Перепелюком. За подпредсидателя ви? брани Александар Югик, за секретара Любомир Медє? ши, за касира Желько Сивч, а члени Мария Гарди, Петар Спока и Кристиян Сеґеди. Шицки вони зоз Норт Батлфорду окрем Любомира Медєша котри зоз Саскатуну. Такой по пребераню длужносци руководство ше прилапело роботи на орґанизованю балу “Руски прадки” котри бул заплановани за стредок фебруара. Идуца значнєйша акция руководства будзе представянє нашей рускей заєднїци на предстояцей манифестациї Taste of Cultures (Смак културох) котра будзе отримана у Норт Батлфорду 2, 3. и 4. априла. Иншак, тота манифестация по першираз отримана у тим месце прешлого року. Й. Дервишевич
ПЕРШИ РУСКИ БАЛ
ерше векше жимске в е ш е л є наш их виселєнцох, значи перши руски бал у Норт Батлфорду отримани 15. фебруара. Бал ношел мено “Руски прадки” и бул порихтани у орґанизациї Саскачеванского дружтва рускей култури “Русин”. З оглядом же найвекша часц наших приселєнцох млади пари зоз малима дзецми, тот сход бул источасно дожице и за тих наймладших котри нє виставали у бависку и танцованю до позней ноци и на свой способ розвешельовали старших. Бал як бал, було на нїм за каждого дацо: добра музика з компютера, друженя, вешеля та вечера у орґанизациї наших ґаздиньох хтори ше остарали приготовиц и принєсц смачни єдла. На тоти ‘руски прадки’ ше зишли 30 руски фамелиї а отримани су у сали українского дружтва.
НОВИ ПРИСЕЛЄНЦИ
ДО НОРТ БАТЛФОРДУ... ...ше приселєли Владимир и Блаженка Колєсар и син Борис (РК) и Деян и Славка Ґут зоз синами Кристияном и Себастияном (РК). Звонко и Наташа Хромиш зоз дзивчатми Даниелу, Михаелу и Мариєлу (Коцур). Михайло Колесар тиж зоз Коцура. Иґор и Весна Кетелеш зоз синами Домиником и Дамяном. Александар и Снежана Саламун зоз дзецми Марию и Радиславом. Михайло и Ивана Маґоч. Мирон и Карина Рамач зоз дзецми Даниєлом и Даниєлу як и Марко и Єлена Твардовски зоз дзивочками Николину и Валентину.
ДО КИЧЕНЕРУ... ...на початку рока сцигли Керестурци Роман Славко Рондо и Теодор и Мая Проданович. РУСНАЦИ У ШВEЦE
НОВОНАРОДЗЕНИ БЕБИ У КАНАДИ
САРА СЕЧУЙСКИ Вера, у Норт Батлфорду ґовлї маю роботи аж и у штред жими: щешлївим родичом Сонї и Срдянови Сечуйсковим остатнього дня януара на швет сцигла шумна дзивочка Сара. Беба длугока аж 53 цм а чежка 3.565 кґ. Нєшка, о два и пол мешаца, ше задовольно ошмихує на старшого брацика Стефана и розвешелює родичох. П и ш e :
Г а в р и ї л
КОЛЄСАР
Сара
МАКСИМАС ЛУКА КОЛОШНЯЇ Мешац днї пред Вельку ноцу фамелиї Александра и Роузмери Колошняйових Бог подаровал и штвартого сина. Народзел ше им 13. марца син Максимас Лука длугоки 52 цм а чежки 3,13 кґ. Троме старши брацикове Ноа, Александер и Томас з радосцу прияли наймладшого брацика и помагаю мами забавиц го.
МЕТКО САЛАМОН, БЕРКАСОВЧАНЬ, А З ХАМИЛТОНУ
● ... и ми, насправди, о даскельо днї, концом децембра 1969. року, були у Канади. Познєйше, гоч як сом анализовал, вше ше указовало же було добре же зме пошли зоз старого краю
У
р о з г в а р к и з п а н о м його предкох. Як хлап- Ксения и Метко Саламон, Хамилтон, октобер 1995. Владимиром Рускайом з чиско и леґинь обишол Ksenija and Metko Salamon, Hamilton, Oct. 1995 Хамилтону сом, такповесц случайно, шицки околни места дознал же у юнию прешлого року у тим коло Беркасова, часто бул на Липовачи, робел у винїцох и на польох помагаюци варошу на свою остатню драгу одходзел до Пернявору та вец гет, аж до родичом. самей випровадзена панї Ксения Саламон. шерца Постарал сом ше дойсц до телефон- Фрушкей Гори, ского ч исла и наволал сом обисце Саламонових. Супруг покойней пан Методий Метко Саламон уж у тей телефонскей розгварки досц нашироко оприповедал о фамелиї. Постало ми ясно же тот Беркасовчань, после 40 рокох ту у Онтарию, цалком сиґурно стої на тей канадскей жеми, а же му Беркасово, младосц и памятки красна, Митро и Юла Саламон зоз їх штирома синами. Найстарши бул Владо алє нє така важна хтори, як пилот, настрадал у II шв. войни. Данил ше оженєл зоз Лелу и часц прешлосци. мали дзивку Єлку. Син Кирил ше оженєл и пошол до Канади дзе му жиє син. Наймладши син бул Метко. Метко Саламон ше Mitro and Jula Salamon with their 4 sons. The oldest son was Vlada. He народзел на Горнїм became a pilot and was killed in WWII. The next son was Danil. He married шоре у Беркасове, Митро и Юла Саламон (коло 1920.) Lela and had one daughter Jelka. The next son was Kiril. He married and там дзе було децениMitro and Jula Salamon (around moved to Sault Ste. Marie in Canada and had one son. The youngest son is ями пред тим обисце 1920.) Metko. РУСНАЦИ У ШВEЦE
Бок 13
роботни вик, а и познєйше, як пензионере. Вони були у нащиви свойому братови Силвестерови у Америки алє ше нїґда нє селєли там, нє думали пойсц до цудзини. Силвестер Саламон бул паноцец у Беркасове а знаме як то було дакеди. Тедишня власц досц неґативно третирала паноцох и вон, прето, чежко жил. Указала ше му нагода Фамелия Саламон у Беркасове: (стоя, з права) Метко, Ксения, пойсц до Америки и вон, Лела (Данилова супруга), Данил, Метков брат, (шедза) Митро и потим, вельо нє розду- Юла Саламон, родичи, стої Єлка, дзивче Данила и Лели Саламон мовал алє тоту нагоду Salamon Family: Ksenija is in the white blouse with Metko on her left. The other man at the back on the far left is Metko's brother Danil такой вихасновал. Його and his wife Lela. Their daughter is in the front (Jelka). Metko and супруга Марча мала Danil's parents are Mitro and Jula Salamon єдного або двох братох у Америки. Вона була Українка там дзивку, медзитим, нє знам точно хто од даґдзе зоз Львова. Силвестер бул там на нїх дзе тераз жиє у Америки, нє знам студийох, там ю упознал и там ше и кадзи су. - То нє конєц списка особох оженєл. Гварим, живот паноцох после войни 1945. року нє бул лєгки и нє було хтори ношели презвиско Саламон. нїч чудне же вон надумал пойсц там. Я Наишол сом у свой час у даяким старим ше нє здогадуєм точно кеди вони пошли реґистру адресох Руснацох у Канади на до Америки. То була тайна, їх селєнє, о мено Саламон Кирил? - То мой брат, родзени брат. тим ше нїч нє приповедало. Тото знали лєм мойо родичи и мой бачи хтори жил Нас було штирме браца – Влада, Данил, у Заґребе. Силвестер Саламон пошол до Кирил и я, Методий або Метко. Кирил Америки, до Калифорниї, и там вец бул штири роки старши одомнє, а занавше остал. Там жил, писал и служел Данил бул штири роки старши од преважно Українцом алє сом чул же го Кирила. - Хто спомедзи вас, братох, вони нє прилапели до конца. Вон українски добре бешедовал а заш лєм пришол до Америки? - Кирил пришол до Канади мали спрам нього якуш резерву. Силвестер мал трох синох и 1950. року. Вон сцекол зоз жеми, було то ище теди кед ше сцекало прейґ гранїци. Пошол до Словениї чи до Истри и прешол италиянску гранїцу. Кирил потим, у Италиї, обезпечел папери и емиґровал до Канади. Вон ми, як брат, ґарантовал 1969. року кед ми там одходзели. Ми ту до Канади пришли леґално я, супруга и двоме синове. Виняли зме пасоши, обезпечели папери и сцигли зме до Канади 13. децембра 1969. року. - Дзе Кирил теди жил, дзе бивал? - Вон бул у Су Сент Мери, у Норт бею. Там жил и робел. Пошли зме там алє нє ишло гладко. Нє було там роботи. Кед ше уцагнєш до “Алґома стилу”, до велькей желєзари, вец було добре, а у менших компанийох нє було Свадзба Йоакима и Еми Бурчак (1933.) роботи. О 10 мешаци я пришол ту до The wedding of Joakim and Ema Burcak (around 1933.) Хамилтону. Ту сом мал єдну
- Тот край, од Беркасова та спрам Бикичу и Соту, и лїво и право, то бул вше красни край и за очи и за живот. Теди, за моєй младосци, беркасовски обисца були полни статку, крави и овци попасли шицко, почисцели цали край, теди такволана долїна Деспотовац була чиста, ушорена як заграда, а людзе з коньми шицко робели, шицко старчели.... тераз, кед сом бул, га Деспотовац сом нє могол препознац, шицко запущене, зароснуте... роби ше на тракторох и нєт, гваря, рахунку трошиц гориво за виорйованє шицкого доокола. А статку єст вельо менєй, нєт го же би попасол шицку богату фрушкогорску траву. Вер ми, лєс и гущави уж пришли такповесц по сам валал. У тей телефонскей розгварки зме ше порадзели же бизме ше дзешка на початку 2009 року стретли и о шицким за новинки побешедовали, а насампредз о памяткох на його супругу Ксению як и на Саламонов род. И так ше и збуло, єдного януарского пополадня нашол сом ше у улїчки Таєр, у горнєй часци Хамилтона. Жадаюци вецей дознац о фамелиї, о роду Саламонових, я ше мойому домашньому опитал: - Презвиско Саламон нє таке барз розширене медзи Руснацами. Од давна сом стретал мено и презвиско Силвестера Саламона, священїка и писателя. Чи вам вон даяки род? - Силвестер Саламон, писатель и поет, то ми братняк. Оцове нам родзени браца, значи. Их було троме браца, Силвестер, Дюра и Янко Саламон, познати шидски учитель. Янко и Дюра жили у Шидзе цали свой
Бок 14
РУСНАЦИ У ШВEЦE
Ксения Бурчак (друга з права) зоз своїма дружками пред саму свадзбу у Беркасове Ksenija Burcak (second from the right) and her Bridesmaids. This is just before her wedding.
шестринїцу и до нєй сом пришол и такой сом поглєдал роботу. О два тижнї за мну пришла ту и жена и дзеци и ту зме предлужели живот. Нєодлуга зме ше одселєли до квартелю, я почал робиц у Жидох, перше сом робел на єдним одпаду автох дзе ше авта пресовало, зберало ше одпадни метал, а потим сом прешол до другей компаниї и ту сом робел 24 роки. Оталь сом пошол до пензиї 1998. року. Тераз уж чече, ниа, 11. рок як сом у пензиї. Остатнї час на роботи ме рука досц болєла, я нє даяки моцак, рука ме нєпреривно болєла та сом ходзел на койдзеяки физиотерапиї. И шицко було добре покля сом нє почал робиц. Уж ме о пар днї знова болєло. И я вец питал лєгчейшу роботу, потим сом вихасновал рочни одпочивок а по вицеку одпочивку – пошол сом до пензиї.
РОБИШ, РОБИШ, А НЄ МАШ НЇЧ ЗА ТО - Синове вам родзени у Шидзе? - Гей. Ратко або Russ родзени 1958. року, а Ярослав 1963. року. Познєйше сом вецей раз роздумовал о нашим одходзе зоз старого краю. И гоч як сом анализовал, вше ше указовало же зме добре поробели же зме отамаль пошли. Я там робел у “Трикотажи” у Шидзе, у предзальнї. Ишло то як уж ишло алє було познате же текстилна индустрия у Югославиї мала нїзки РУСНАЦИ У ШВEЦE
плаци. Заход хасновал Восточну Европу у Бачинцох. У Бачинцох мам нину, як лєм могол. Ми остатнї роки робели оцову шестру. Єй син, а мой братняк, же аж, вельо, вредно а мали зме дньово умар у чаше тей остатнєй войни, даґдзе 250.000 утрати пре вивоз на Заход и 1992 чи 1993 року. Були лєм даскельо прето зме шицки доставали минималну мешаци розлики медзи нами, росли зме плацу. И така ситуация ми допила, вєдно, були зме блїзки. Иншак, паметам змучела ме, и кед брат Кирил бул у велїх моїх пайташох з дзецинства и нащиви влєце 1967. року я з нїм младосци. Станко Дюранїн бивал прейґ бешедовал та нам вон почал правиц драги одомнє, брат Микола му робел папери. Пошли зме до Беоґраду на дзешка у Новим Садзе, у Радио станїци. п р е п а т р у н о к , к у с - п о к у с з м е Янко Саболов та Янко Кечкешов, вони комплетовали папери. И кед сом добил були у добрим здравю кед сом нащивел папери, кед ше приблїжовал час одходу, Беркасово. А, ниа, Владо Папданков, бул сом поволани на остатню розгварку. бул друга-треца хижа одомнє, исти рок Там сом могол виберац же кеди сцем, у зме були родзени, вон умар пред чаше од шейсц мешацох, пойсц до штирома роками. Пайташ ми бул и Канади. А я у амбасади гварел “Перши Осиф Горняк, з нїм сом бул и у войску, авион!” И так нам вони направели медзитим вон давно умар.Влада Сокол, авионски карти за 13. децембер. Путова- пайташ, тиж умар скорей. Од ли зме до Голандиї, до Амстердаму, а пайташкох паметам Ганю Тормову, тераз є Кечкешова, одата за Янком. отамаль до Торонта у Канади. - Супруга теди, 1968. року, була Славица Колодова, та Єлка Колєсарова. Єлка ше одала за Мирослава согласна зоз идею селєня до Канади? - Гей, и вона ше злагодзела з Вашашового, була два роки младша таку одлуку. Реално видзела ситуацию - одомнє. Мой брат тиж умар у Беркасове робиш, робиш а нє добиваш нїч за то. и уж нєт даякей твардей причини же би Нє мали ми нє знам яку дзеку за ше там одходзело. А тераз, як ми и селєньом до иножемства, за даяку супруга умарла, тераз сом сам, мой авантуру, нє, убивала нас ситуация же брацику! Дзеци, синове пошли, кажде ма свою фамелию, свою роботу... Приду нє маш з чого жиц, а жиц треба! - Нащивйовали сце стари край? кед приду, кед нє вец ше явя з часу на - Жена ишла пейц раз до краю, час... Гварим, бул сом, видзел валал, а я нє ишол за 10 роки, бул сом перши- стретул сом людзох, а чи пойдзем ище раз там 1979. року и потим аж 2005. дакеди там, то наисце нє знам... - Гварице, синове маю фамелиї? року. Дзеци ходзели до школи, було - Гей, поженєти су. Ратко ма и трошку, рижни обовязки, вец була тота война... Час прелєцел. Пошол сом до штири дзивчата так же мам и штири Беркасова 2005. року, там була лєм унучки: Гану, Клару, Анджелу и Сузан. братова жена, дзивка и жатько. Ярослав оженєти алє нє ма дзеци. Медзитим, знаш як то там после тей в о й н и ? ! Вибеженцох єст надосц у валалє зоз р ижних кр айо х бувшей Югославиї, нє познаш вецей як половку тих цо их стретнєш на улїци. Велї помарли, знал сом ище лєм даскельо старши фамелиї. Велька, велька то пременка у остатнїх 20-30 рокох. Бул сом два тижнї там, видзел, Дзень винчаня и свадзби Метка Саламона и Ксениї родз. обишол сом Бурчак, 9. септембер 1956. року, Беркасово познатих. Нащивел Salamon Wedding: Metko Salamon and Ksenija Burcak's сом моїх познатих у wedding in Berkasovo on Sept 9, 1956. Беркасове, у Шидзе и Бок 15
Старши син роби як комерциялни фотоґраф, а младши роби як службенїк у Калґарию. Старши, Ратко, бива 110 км одомнє у Тилсонбурґу, тамаль спрам Виндзору, блїжей ґу Лондону.
ГУТОРЕЛИ ЖЕ СЕНКИ БУДЗЕ ЛЄПШЕ, А НЄ БУЛО...
остали у Нємецкей. После оцовей шмерци вона ше, з єй мацеру, пребивала през живот як знала. Вони були по походзеню з Бачинцох алє ше преселєли до Шиду и там бивали. Медзитим, кед Яким Бурчак, єй оцец, настрадал єй мац Ема ше преселєла до
- Моя супруга Сенка мала операцию у октобре 2007. року. Операция, познєйше ше указало, нє помогла вельо бо випатра же уж позно була хорота одкрита. Пожнєло ше. Вироятно би мала векши шанси виратовац ше кед би хорота була скорей утвердзена. Канцер ше преширел до лимфней системи. После операциї 6-7 мешаци ходзела на
Метко Саламон Metko Salamon (1952)
Ксения Саламон родз. Бурчак Ksenija Salamon, nee. Burcak хемотерапию, три тижнї на радиолоґийни третман, на зарйованя. После операциї дохторе гуторели же добре, шицко добре випатра а – нє було добре. Нє гуторели правду. Нїч єй од третманох нє помогло, хорота помали завжала плюца и єдней ноци достала шлоґ и потим умарла. Було то 24. юния прешлого року. Мала 72 роки кед умарла. Могла ище пожиц, як ше гвари, 15-20 роки да Бог дал. Алє дармо, так було судзене. - Сенка нє мала братох анї шестри. Була єдинїца, єдине дзецко єй родичох Еми и Якима Бурчакових. Єй оцец страдал у Нємецкей 1942/43 року, як и велї други цо були зарабени и Бок 16
Беркасова дзе була єй мац и двоме браца. Вони потим ту жили и Сенка ту росла, у Беркасове, оталь ше ми знали ище зоз дзецинства. Жадан ту дацо пояшнїц: мой домашнї Метко Саламон ми у приповеданю нє виношел окремни деталї вязани за Якима Бурчака, оца його пок. супруги Ксениї. По розгварки, може и пар мешаци познєйше, ступел сом до вязи зоз його сином Ратком Русом Саламоном зоз Тилсонбурґу дзе вон ма свой розробени умтнїцки фотостудио. И Рус ми, од шерца, помогол у обезпечованю фотоґрафийох їх, Саламоновей фамелиї. Детаьно претресол їх албуми, фото архиву и послал ми коло 20 фотоґрафиї-документи, єдну пред другу красши. Кед би ше правела даяка моноґрафия Беркасова видзи ми ше же би даєдни з тих фотоґрафийох мали свойо окремне место як шведкове историї того места. Цалу тоту розгварку зоз паном Метком Саламоном украшую найлєпши спомедзи тих фотоґрафийох. А ґу фотком, Рус ми написал и даєдни барз важни толкованя вязани за поєдини
фотоґрафиї. Так ґу тей фотоґрафиї на хторей свадзба Якима и Еми Бурчак 1933. року Рус написал и тоти податки хтори прецизнєйше описую як настрадал Яким Бурчак. “ Йоаким умар 8. септембра 1943 року у концентрацийним лаґре Матгаузен-Ґусен у Австриї. На основу податкох и записох хтори зме нєдавно достали зоз Мемориялних архивох Матгаузена дознали зме же Йоаким Бурчак бул послати до лаґру 23. януара 1943. року. На основу виявох шведкох и тих хтори то видзели а хтори мали щесца же остали у живоц та даєдни з нїх, познєйше, виприповедали Еми цо ше з єй мужом случовало, склопени мозаїк тей траґедиї: Йоаким Бурчак бул забити такой потим як бул влапени же є сирови фалатки скори зоз кромпльох за хтори бул одредзени чисциц их. Значи, вина му була же єдол одпадки, очисцену ценюнду кромпьову скору хтора падала ґу його ногом док их чисцел... Но, предлужме нашу розгварку зоз паном Метком Саламоном: - Бул сом два роки у войску, од 1954 по 1956 рок, и кед сом пришол з войска та зме ше побрали. Вец пришол перши син 1958. року та вец други син 1963. року. - Цо любела робиц по доме? Указал з руку на мури у доме, на числени ґоблени и вишивки: - Ниа, тоти ґоблени вирабяла, робела их упарто. Принєсла то зоз краю, дацо єй и я принєсол кед сом бул 1969. року. Кончела шицко дома, у обисцу, у загради.
Саламоново пременєли, од приходу до Канади, штири хижи. За 24 роки роботи у компаниї пан Саламон ма 29 мешаци штрайку и лей оф периодох. Синох требало школовац, вони були перши, та ше прето предавало дакеди и хижу, же би ше “направело” пенєжу. Купело ше нову, отворело ше нови кредит. - Було ту у Хамилтону Руснацох кед сце пришли, упознали сце даєдних? - У Хамилтону сом упознал лєм пар руски фамелиї. Знам Владимира Руская и його супругу Кети, а знам и бачика Малацка. Медзитим, з бачиком Малацком ше нам одношеня якош РУСНАЦИ У ШВEЦE
погубели. Вон ме досц нєодмерано нападнул же чом я тримам соботу, же ходзим до тей церкви дзе ходзим, а нє до другей и подобне. Указал якеш нєцерпенє спрам мнє, спрам нас як фамелиї, и я вец волєл з нїм зменшац контакти. Я знал за руски пикник, же Руснаци маю свойо сходи, свойо пикники, алє понеже ше то отримує углавним соботу, а я тримам соботу, я вец нє одходзел на тоти сходи.
научели о нас Руснацох, и по руски бешедовац. Прето мнє досц чежко и зоз кирилку, и писац и читац. Я то нє учел нїґда. Док тото виповедал мой домашнї Метко Саламон пошол ґу полїчки зоз кнїжками, вжал два и положел их на стол. Патрим: Силвестер Саламон “Вибрани твори” перша и друга кнїжка. - Ниа, то ми кнїжки од братняка алє я наисце мам почежкосци читац кирилку. Кед сцеш, вежнї их, мойо дзеци то одруца до старого паперу... Соглашел сом ше, подзековал, и положел кнїжки на бок ґу моєй торбички.
САЛАМОНОВО ЛЮБЯ РОБИЦ ЗОЗ ПЧОЛАМИ
Єлка, Митро, Ратко и Ярослав (1969) Jelka, Mitro, Ratko and Jaroslav. This is just before Metko’s family left Yugoslavia in 1969 - Слухам вас цали час, можем вам повесц же маце красни руски язик, зачували сце го барз! Нашмеял ше. - Я нє забул гевто цо сом научел кед сом бул млади. Я таке нє можем забуц! - А я знам даєдних цо о 5 або 10 роки у цудзини, нараз, забули бешедовац добре по мацерински, барз мишаю анґлийски слова... - А я, ниа, пред пар годзинами бешедовал зоз младшим сином Ярославом зоз Калґарию. Вон тиж добре бешедує по нашому, по руски. Вон ше вше обраца ґу мнє до бешеди по руски, нє цага же, гайд’ по анґлийски або цо. Я анї нє ходзел до рускей школи, теди зме нє мали руску школу у Беркасове, лєм зме дома учели и РУСНАЦИ У ШВEЦE
- Я у живоце, у шлєбодним чаше надосц робел и зоз пчолами – додал пан Саламон у єдней хвильки, под час розгварки. - Ша то и красна и интересантна робота, зоз пчолами? - Пчоли сом полюбел од вчасней младосци, ище у Беркасове. Робота зоз пчолами була нам там таке як “фамилийни бизнис”. Пчоли мал мой оцец, його браца, мойо братняци Дюра и Янко у Шидзе були познати пчоларе. О 4-5 роки як зме були ту у Канади, я знова почал зоз пчолами робиц. Медзитим, нє бул сом досц упознати зоз тима хоротами пчолох хтори ту пановали, нападали рої, а нє знал сом анї о лїкох кельо то було потребне. Видзел я же то цошка нє добре идзе зоз моїма пчолами та сом поволал Янка Шовша, вон препатрел шицки кошнїци и констатовал же пчоли хори. Ютредзень пришол инспектор, опатрел и одредзел же ше пчоли муша знїщиц и запалїц. Дзень познєйше пришли з инспекциї, подавели пчоли и виняли их з рамиками и так су спалєни. А лади сом предал тому инспекторови за 150 кґ меду. Так сом остал без пчолох, даскельо идуци роки сом анї нє думал на нїх. Медзитим, кед сом пошол до пензиї кус-покус а я надумал же почнєм ознова робиц зоз пчолами. Вєшенї сом охабел 13 лади най прежимую а цо найдзем на яр – нє знам! 2005 року, кед сом з нїма ознова почал робиц, такой було за пчоли одлични рок. Вєшенї Яковово квице барз добре робело, зоз штирох кошнїцох сом теди мал 350 кґ меду! Як моя Сенка пошла одомнє
занавше, я достал ище векшу дзеку робиц зоз пчолами. Знаш, цошка мушиш робиц, нє мож лєм шедзиц нука и плакац. И направел сом тей жими ище даскельо лади и коло 80 рами. Пред пар роками зме мали ту при церкви таке як даяки “Фуд фаир”, я ту винєс кошнїци и мед, а єдна жена, паметам, пришла так з боку, та патрела, патрела и чудовала ше же “одкуд ти то можеш таке робиц” а я єй гварел же то у нашей фамелиї уж таке як даяка традиция, же ми любиме и знаме зоз пчолами. И вец єй озда було дакус яснєйше як то и прецо то з пчолами. Нє зна то кажде зоз пчолами, а анї нє сце. Мам пайташа хтори нє сце присц анї блїзко ґу кошнїцом, анї блїзко! Барз ше бої же го уштухнє пчола. Барз! Раз ми помагал пренєсц машину за фурканє на його вельким авту. Приблїжел ше з автом дас на 100 метери ґу кошнїцом, вицагнул машину за фурканє меду, охабел и сцекол. Кажди пчолар шири число кошнїцох так же прави млади рої. А то мож робиц так же або ти сам будзеш ховац матки або их будзеш куповац. Тоти людзе цо набавяю добри, здрави матки, звичайно их доставаю концом априла зоз Австралиї и Чилеа. Можеш купиц матки и направиц даскельо дружтва. Медзитим, пчоли то барз нєпредвидлїви инсекти – кед ше им матка пачи, вони ю приму, а кед нє – вони ю забию! Забию ю такой, исти дзень, або дас о два тижнї найдалєй. Ти купиш 7-8 матки по $25 фалат, а пчоли их, поведзме, позабиваю. Пошол улоґ! А, заш, кед ти сам пробуєш виховац матки, часто то зна буц слаба матка хтора лєдво прежимує, хтора чежко отримує и шири рой. Пчоли то наисце прекрасни, барз хасновити алє таїнствени инсекти. Пчолар, єдноставно, нє ма вибору: кед сце мац добри пчоли, добри и здрави рої, вон ше им муши максимално пошвециц. Зоз тоту тему, о пчолох, ми и закончели нашу розгварку у цеплим доме Саламонових. Домашнї ми дал пар фамилийни фотоґрафиї и я ше, пред самим змерком, упутел осторожно по драгох хтори уж покус марзли, спрам Кембриджу и Киченера.
Бок 17
МАДЯРСКА МИРОН ЖИРОШ – ИНТЕРВЮ З НАГОДИ 70-РОЧНЇЦИ ЖИВОТА И 50-РОЧНЇЦИ КУЛТУРНЕЙ АКТИВНОСЦИ И ПУБЛИЦИСТИЧНЕЙ РОБОТИ (8)
З
Пририхтал:
Гавриїл КОЛЄСАР Кичeнeр, Канада
явйованє руских бокох (веб сайтох) на Интернету привитал сом з вельку радосцу. Перши руски веб сайти поставели (виложели) на Интернету нашо виселєнци. Було то остатнїх рокох ХХ вику. Перши свой сайт мал 1998. року инж. Желимир Пап у Сиднею, родом зоз Р. Керестура. Нєодлуга за нїм зявел ше сайт Руского дружтва Сиверней Америки, котри оформел и ушорйовал Гавриїл Колєсар, тиж з Р. Керестура. После нїх свойо сайти оформели двоме Дюрдьовчанє – Силвестер Надь, котри на роботи у Паризу и мр Славомир Олеяр у Торонту. Шицки тоти сайти прилапел сом як нови квалитет у способе нашого Мирон Жирош зоз супругу Марию медзисобного зблїжованя, информованя и образованя. Сотрудзовал сом зоз нїма од першого дня и дзечнє посилал свойо прилоги и прилоги других зоз котрима сом розполагал. Тримал сом, а и нєшка сом на становиску, же Интернет и його можлївосци барз богати и треба го цо у векшим обсягу хасновац. Насампредз, думам на отверанє руских бокох, їх медзисобним повязованю и вше векшим повязованю Руснацох дома и у швеце. Же би тото повязованє постало насущна потреба у спознаваню информацийох зоз нашого руского живота и нашей рускей рижнородней активносци и творчосци.
Перши руски сайти у вше векшим обсягу сполньовали тоту свою улогу и спрам технїцких можлївосцох, окреме сайт Руски Интернет радио РДСА, попри своєй програми, повязовал професийни медиї и прейґ Интернета пласовал радио и телевизийни прилоги. На тот способ, вецей роки, од 2000 по 2008, на радосц шицких нас, слухало ше руске слово и руске шпиванє на цалим швеце. То барз значне подняце єй креатора мр Славомира Олеяра, котре заслужує найвисши припознаня! Уж нєшка технїцки можлївосци Интернета звекшани и тото цо своєчасово оможлївйовал спомнути сайт, нєшка, за нашо жительство, окончує Интернет Радио Руски Керестур и Радио телевизия Н. Сад. РТВ Нови Сад оможлївює прейґ Интернета директно слухац и патриц комплетну руску радио и телевизийну програму и слухац у двох терминох комплетну реемитовану радио програму на своїх компютерох. Сайт „Руснаци у Панониї”, вебмастер Г. Колєсар, найдинамичнейши, найактуалнєйши, зоз змистом вше богатши и барз крашнє зложени, вше є украшенши. Прейґ нього найлєгчейше сцигнуц лєм цо нє на шицки руски сайти, скапчац ше з нїма, та и послухац програми Радио и Телевизиї Нови Сад. Нєшка перши руски сайти права скарбнїца з найзначнєйшима драгоценосцами. То сайт «Руснаци у Панониї», Г. Колєсара, сайти «http://solejar.tripod.com/ old_site.htm» и «Руски Интернет радио РДСА», (моментално є у прерабяню) мр Сл. Олеяра и «Руснаци.орґ.», Ж. Папа. На нїх и на їх бокох виложена наша рижнородна Бок 18
творчосц, активносц и дїялносц. Ту литературни и документарни написи, биоґрафиї значних дїячох, народни писнї и уметнїцка литература, музични записи, малюнки велїх авторох, фотоґрафиї на рижни теми... И цо барз значне, можє ше провадзиц активносц и робота наших културних дружтвох, културни манифестациї и наша уметнїцка творчосц. Вони окончую функцию окремних библиотекох, музейох, архивох, ґалерийох, алє єст можлївосци послухац и руску шпиванку, а и патриц телевизийни прилог. Свойо новинарски и публицистични прилоги щедро и дзечнє сом посилал на жаданє вебмастерох. Нєшка уж пришли таки часи же сом оформел власни веб сайт (www.ziros.tk) и оможлївел каждому же би го хасновал прейґ одвитуюцих вязох. Нєшка мойо прилоги виложени на вецей сайтох, а иснує можлївосц же єдного дня годно ше их лєгко препатриц и пречитац з єдного места. За дзешец роки иснованя руского представяня на Интернету (од 1998. року) нєшка маме уж коло 50 лєбо и вецей руски сайти. Сайти маю валали, месни заєднїци, дружтвени и вирски орґанизациї, културно-уметнїцки дружтва и поєдинци. То барз хасновите, бо з дня на дзень єст вше вецей и руских хасновательох компютерох и Интернету. ГОБИЇ ПОТРИМОВАЛИ ГЛАВУ РОБОТУ - Гммм, у тим уводним монолоґу з тей часци розгварки сце ми, особнє, удзелєли даскельо красни комплименти и кущичко сце ме збунєли... Радзели зме ше РУСНАЦИ У ШВEЦE
же дотхнєме и даєдни Вашо интересованя и активноци хтори, на перши погляд, нє маю превельо вязи зоз публицистику. Поведзме, Вашо гобиї? - Гоби, гобиї! Мал сом вельо гобиї, занїманя у розваги и задовольстве, кед же так подрозумюєме слово и поняце „гоби”. За мнє вони були розвага, алє заш лєм, анґажована розвага, робота зоз цильом. Найвекша любов и розвага ми було моделарсто. Уж як учитель у Р. Керестуре, тоту любов сом преношел на дзеци, школярох, Селенитох, членох Воздуплївного подростку. Були то часи забераня космосу, Стрелки и Белки, Ґаґарина... Кед очи чловечества були запатрени до Космосу. Мойо школяре и после школяре Юлияна Колєсара, наставнїка були вецей роки єдни з найлєпших моделарох у Войводини и Сербиї. Живот ме одвед у другим напряме, алє авиони, и шицки лєтаци направи ми ище и нєшка прицагую вельку увагу. Зоз унуком зме уж пущали шарканя, а верим же нєодлуга будземе лєциц и зоз першима моделами ядралкох и радио-командованима моделами. Други мойо гобиї ше надополньовали, були индиректна помоц при моєй главней роботи. Сумираюци нєшка тоти гобиї и сам спознавам же вони подпомагали мою новинарску роботу, котра як така за мнє нїґда нє була терха, алє найвекши гоби. Зберал сом стари новини, календари, кнїжки и документи у котрих було слово о нашей прешлосци. З велїма людзми сом сотрудзовал, од велїх сом жичал їх прикладнїки новинох, документох, копирал их, класификовал и зберал до фасциклох. Зберал сом фотоґрафиї на рижни теми: свадзби, народни обичаї, америцки фотоґрафиї, тлачарки, фотоґрафиї польопривредних роботох, вояцки фотоґрафиї... Сотрудзовал сом з Музейом Войводини, давал им на пресликовйованє назберани и пожичени фотоґрафиї за музейни фонди о Руснацох. Сам сом мал вецей фото апарати, фотоґрафовал и правел нє лєм фамилийни фотоґрафиї, алє и зоз рижних манифестацийох. Мам стотки и стотки диафилми з рижней тематики. Накадзи ше зявела можлївосц знїмац филми, купел сом кинокамеру од 8 мм, вец супер осем. Вєдно зоз камерами обезпечел сом монтажни стол, платно и проєктор. Знял сом вецей як двасто З кинокамеру у каждей нагоди: ф и л м и . В е л ї Истамбул змонтирани и патрени. На филмох рижни културни манифестациї, подїї, валалски обисца, салаши, роботи на польох, етноґрафски фотоґрафиї. Уж кед сом постал радио новинар маґнетофон ми служел место клайбаса. На пантлїки сом записовал розгварки з людзми. Найчастейше з людзми сом бешедовал на велї теми, а до радио емисийох вихасновал дзекеди и РУСНАЦИ У ШВEЦE
менєй од 5 проценти назбераного материялу. Жаль ми було шицко тото висцерац, куповал сом нови маґнетофонски пантлїки, а стари складал и чувал за познєйше, же придзе час кед будзем пензионер та сом годзен помали велї вислухац, написац и обявиц у наших средствох информованя. На пантлїкох рижней велькосци и рижних швидкосцох єст озда вецей стотки годзини материялу. Кед же дахто єдного дня зосце послухац тоти пантлїки и преписац их на папер лєбо преруциц на ЦД, годно ше подполнєйше спатриц час и живот наших людзох седемдзешатих рокох ХХ стороча. Єден час сом зберал и предмети з рускей старини, з рускей материялней култури под меном „Мой музей”. Аж сом и описал тоти експонати, дал им душу. Нє було их вельо, шицкого коло трицец, алє ми були мили, фамилийни, цепли. Вязали ме за предкох, дзецинство, сушедство, родзинство. Нєшка доробени давно написани тексти, кед же их пренайдзем, могли би буц єдна мала кнїжочка и постац пораднїк, упутство о чуваню предметох зоз живота наших предкох. Спомнєм даєдни єкспонати: прадїдов Михалов пиштоль (на фотки), глїняни чарни коршов, дротовани свадзебни гарчок, мацеров качаци пранїк, Верешовей мацери кудзель, (нашлїдзела ю од своєй мацери, а єй мац од своєй), Путков оглавок, баби Жирошовей танєрчки, били ґачи дїда Дюри, чолнок з мацерових кроснох, сирена з першого оцового трактора Ґасея, мацерова фитюла, остви (трозуби виделки за лапанє рибох), подпорка (желєзна часц цо ше кладла на дручок за триманє панващика)... Шицки тоти експонати були виложени на викендици у Фрушкей Гори. Кед сом викендицу предал, охабел сом их на чуванє Штефанови Гудакови. Живот и активносци ме одведли у другим напряме, а нєшка кед нащивим обисце свойого почитованого колеґи запатрим ше на даєден експонат и здогаднєм їх прешлосци и историї. Значи, у рамикох професиї мал сом и мам вецей гобиї и вецей дїялносци робени з вельку любову и задовольством. То: чарно-били, диа и колор фотоґрафиї, фото и кино филми, з котрих нєшка спрам новей технїки скенираня можлїве направиц диґитални фотоґрафиї, а кино филми преруциц на нову технїку. Остатнїх рокох фотоґрафуєм зоз диґиталну фото камеру и мам вецей стотки фотоґрафиї на ЦД. У моєй документациї, як сом гварел, єст вецей як сто маґнетофонски пантлїки рижней велькосци зоз записанима бешедами, виявами за 25 роки моєй новинарскей роботи. Мам тиж вельо и аудио касети зоз шицкима моїма емисиями „Давно, давно то було” и вельо аудио касети других значних радио витвореньох, як и видео касети з велїма моїма и цудзима телевизийнима прилогами. Стотки и стотки архивних документох, копиї ориґиналних документох зоз архивох у Будапешту, Калочи, Сримских Карловцох, Нового Саду, Сомбора. Документация ми облапя и 30-40 рочнїки новинох Руске слово, мам шицки новини Заря, шицки Дзвони, Шветлосци, Нови думки, Думки з Дунаю, Бок 19
МАЛА МАКОВИЦА - За половку з тих гобийох сом анї нє знал як за Вашо пасиї. Алє, кедишик давно сом Вам спомнул же сце мали и малу серию викендицох, єдну за другу ... - По природи сом креатор. Жил сом з часом и нє сцел заоставац анї у стандарду, анї у активносцох та анї у розваги за другима з котрима сом дружтвовал. Викендица у Фрушкей Гори, на Як новинар Малей Маковици сотрудзовал сом з велїма новинарами у Югославиї. Бул сом з нїма ровни по роботи, резултатох и припознаньох, та сом сцел буц ровни и у розваги и стандарду. Кед були модерни викендици и я сцел мац викендицу. Мал сом дзеки и сцелосци, а наздавал сом ше же створим и средства. Дзешка седемдзешатих рокох нас троме, Й. Папдюрдес, тарґовец, М. Рамач, новинар и я, купели зме на грунку Провалиї у Фрушкей гори, на драги медзи Каменїцу и Старима Лединцами гольт жеми. Подзелєли зме тот гольт на седем парцели, понукли своїм приятельом и познатим и так зме ше у єдней громади нашли вецей колеґове з роботи – Михайло Ковач, Михал Рамач, Дюра Латяк (Штефан Гудак), М. Жирош, Й. Папдюрдес, Владо Рац, фодбалер. Почали зме Ковач, Латяк, Папдюрдес и Жирош правиц викендици. Випатра же дацо було нєдобре реґуловане з Бок 20
Коще на рожню: Янко Олєяр, Иван Бесерминї и Михайло Ковач як госци на викендици
Руски, народни, християнски и остатнї Календари. Ту и вецей рочнїки новинох Нове життя зоз Пряшова, Нашо слово з Варшави, Дружно вперед, часопис Дукля зоз Пряшова, Карпатски край зоз Ужгороду. Библиотека окремна приповедка. У нєй шицки науково зборнїки Музею українскей култури зоз Свиднїку, науково зборнїки зоз наукових конференцийох на котрих сом и сам участвовал. Кнїжки своїх сотруднїкох и приятельох: М. Мушинки, О. Мишанича, П. Чучки, В. Пагирї, И Хланти, Я. Рамача, Лемковски календари, вецей як 20 историї рижних авторох зоз України, Закарпатя, Чехословацкей, Польскей, науково виданя Музея Войводини, велї енциклопедиї и лексикони, а цо за нашу прешлосц интересантне, мам шицки нашо видати кнїжки, заградки, Маки. Єдна часц кнїжкох з моєй библиотеки уж придата Катедри за руски язик на Филозофски факултет до Н. Саду, друга часц Основней школи и Ґимназиї у Р. Керестуре, треца часц керестурскей валалскей библиотеки, а найвекшу часц библиотеки и документациї жадам придац новооснованому Заводу за културу Руснацох, котри основани прешлого року у Войводини.
боку општини Н. Сад и нам застановене будованє. Найупартейши бул я и М. Ковач и конєчно после 8-10 роки ми закончели будованє и достали одвитуюцу будовательну документацию. Уж перших рокох на своїх парцелох зме засадзели овоцнїки, винїчки и рекреацийни парки коло хижкохвикендицох. Наш грунок, озда пре длугорочни муриска и розвалєнїско, М. Ковач наволал Мала Маковица, маюци у оглядзе стредньовиковни Маковицки (Зборовски) замок на Горнїци. Маковица и Бардиєвски край були подруче з котрого походзели приселєнци Другей миґрациї до Сриму, як и предки оца супруги Єлени Петриґала, дзивки учителя Константина Петриґали и фамилиї Михайла Полївки, управителя державней школи у Р. Керестуре. Мала Маковица постала стредок и место розваги колегох зоз Радия, приятельох шицких власнїкох викендицох зоз Бачкей, Сриму, Горнїци и швета. Кед пришли госци, найдзечнєйше ше на авту вибегло на викендицу, до здравого стредку, парку, овоцнїку, порихтало роштиль, упекло баранче лєбо коще и у дружтве и добрим розположеню радзело, плани правело, роботу орґанизовало. На Малей Маковици було вельо госцох, алє госц єдного з нас бул госц шицких. Жили зме, най так повем як єдно цело и єдна душа. Розумели зме ше и подпомагали. Михайло Ковач, доаєн нашей литератури, почитовани, роботни и розумни чловек, бул и на Малей Маковици як найстарши правдиви фундамент, постамент и памятнїк ище
Ище єдна нагода за друженє: М. Ковач зоз супругу Олену, С. Сакач, др Ю. Тамаш, М. Жирош стої
РУСНАЦИ У ШВEЦE
за живота, котри зарйовал з порозуменьом, дзечнє комуниковал зоз шицкима, дочековал єдних, других, трецих, випровадзал их и з тоту Малу Маковицу жил и творел, писал стварял и видавал свойо литературни твори. Мала Маковица жила док жил Михайло Ковач. Жила зоз дружтвеним и литературним животом. Госци на нєй були дзешатки и дзешатки руски и иножемни интелектуалци. Спомнєм даєдних: О. Мишанич, М. Мушинка, И. Чендей, С. Братунь, П. Чучка, Ю. Шереґи, Ю. Тамаш, К. Сидор, М. Гиряк, А. Товт, В. Коваль... Уж дзешка 1983. року у Чарней Гори, Боки Которскей, пре здравє и длугше пребуванє през лєто на цеплим югу Ядрана, опредзелєл сом ше направиц нову викендицу.
Мирослав Жирош у желєнїдлу викендици у Баошичох Супруга ми погинула 1982. року, остал сом зоз сином, пре його и свойо здравє предложене ми цо длужел пребувац у тим цеплим поднєбю. Пре инвалидносц рихтал сом ше до пензиї и то ми була нагода як пензионерови цо длужей пребувац у цеплим краю. Зоз ище двома приятелями одкупели зме старе розвалєнїско по трешеню жеми и требало ше уключиц до роботи. У ствари, требало ше оддалїц од животних бриґох, вжац на себе нову обовязку и почац з будованьом. Нове анґажованє ше указало найподзекованше, обовязки у тей роботи ме нательо преокупировали, примушели ме путовац, шицко куповац и обезпечовац роботнїкох и будовац же я нє мал часу буц хори и попри тим же сом барз чежко ходзел. Душевно сом ше поднял и комплетне здравє ше злєпшало, зменшали ше бриґи и страх од наиходзцого живота. Наиходзаци три-штири роки мал сом на викендици роботи цали рочни одпочивки. Зоз єдней каменей руїни, розвалєнїска я за кратки час створел медитерански рай. Засадзел, палми, юки, лимуни, мандарини, помаранчата, леандори, хлєбичок, смокви, ловор, медитеранске квеце – леванду, розмарию, кактуси, медведзово лаби... Цали прикри плац зоз муриками поровнал на пейц уровнї, поставел и нука опремел монтажну древену викендицу. Добудовал два тераси, обезпечел цистерну за диждьовку же уж после 3-4 рокох створел сом дацо прекрасне цо сом анї нє шнїл же сом годзен створиц. Викендица була у Баошичох, на адреси Старе гумно, при ище вецей хижох. Сушеди ми були приятелє з Н. Саду, як и домашнї жителє. РУСНАЦИ У ШВEЦE
Барз сом ше крашнє зблїжел зоз домашнїм жительством, радзел ше з нїма, анґажовал их у мольбох, вше у обисцу почасцел, поприповедал и їм препущел старац ше (чувац) мойо обисце кед сом одходзел. Шицко було добре док нє пришла война, ґрабеж, бида, крадзи... Я ше з часу на час явял моїм сушедом, питал ше о обставинох, о викендици. Док велї викендици у околини були очкодовани од войни и пребуваня войска, после 5-6 рокох кед сом ше зявел на порти нє було нїч очкодоване на викендици и порти. Шицко функционовало. Найблїзшим сушедом сом верел, дал им ключи зоз правом хаснованя ґаражи и викендици, та ше о моїм обисцу старали так як и своїм. Кед сом одходзел з викендици, чи то було у Фрушкей Гори чи у Баошичох на столє сом охабял тацну зоз фляшку напою – вина, палєнки, коняку, соку, погарами и написаним привитом „Витайце”. Нє знам од кого сом превжал тот обичай, а може же сом го и сам видумал, алє сом ше ище у Фрушкей Гори прешвечел же є барз хасновити. На вецей заводи сом у Фрушкей Гори нашол розвалєни уходни дзвери, попите зоз напою, алє нїч нє було однєшене и нє направено чкоди. Подобне ше случело на вецей заводи и у Баошичох. Процивно було у других викендицох, а зоз даєдних однєшени кади, бойлери, знята водоводна инсталация и подобне. Найскорей же мойо довириє до домашнього жительства, та и до роботнїкох цо ми помагали при рижних жемових роботох, винїмали сто и вецейрочни мурви (ягоди) цо их садзиц запровадзела ище царица и кралїца Мария Терезия, цо сом го здобул ище теди кед сом их дзечнє понукал зоз жимним пивом, радзел ше з нїма и нє наганял их гоч були плацени на годзини, алє их дзечнє замодлєл, а вони шицко зробели та и други роботи котри я анї нє вимагал, а часто анї нє знал же их треба поробиц. Жаль ми було розисц ше зоз тоту викендицу, зоз тим медитеранским желєнїдлом, красоту веґетациї, котру я зоз своїма руками виберал у лєше, куповал и садзел. Природа була дарежлїва. Леандори билей, червеней, лиловей и цмей червеней квитли над муриком. Палма пресадзена з малкей конзерви виросла до стебла з лїсцами од двох метрох, маґнолия з рошлїнки од 15 центиметрох виросла до високого
Мирон Жирош и Йовґен Папдюрдес под палму, а обок стебло маґнолиї (Баошичи, єдного лєта) Бок 21
Викендица у Мадярскей, медзи брегами Бука, а такой при лєсу
древа зоз прекраснима велькима квитками, два стриберни чемпреси ше спинали до нєба, а велька мимоза, з першим крегким найнїжнєйшим квитнуцом надкривала и украшовала цали амбиєнт. Засадзел я до жеми горе за муриком и намесцел так же би ше там дижджовка злївала, цмей червеней мушкатли зоз Фрушкей Гори. У тим поднєбю вона наросла векша, здравша, желєнша и червенша. За кратки час зоз нєй пелцери мали велї ґаздинї у моїм сушедстве, а о два-три роки скоро цали валал. Оддалєносц од Н. Саду, понеже сом од 1992. року уж длугши час пребувал у Мадярскей, а тиж нєсиґурносц и война опредзелєли ме предац викендицу, цо сом о даскельо роки и зробел. Бока Которска и моя викендица, як скорей Фрушка Гора були приємне место и на нєй пребували велї мойо приятелє и родзини з Югославиї и Мадярскей. котрого падали жалудзи и вибивали нови древка зоз жеми. Вельочислени фотоґрафиї и видео филми шведок дакедиш- Опредзєлєл сом ше углавним на кошенє трави и отримованє украсних древкох, ружох и декоративних островкох. Напранього красного часу. вел сом Алпску горку зоз алпским квецом, фонтану зоз ПУТОВАНЄ ПО РУСКЕЙ ПРЕШЛОСЦИ старей кади котра зберала диждьовку и бул прещешлїви кед - Достал я, у медзичаше, и з Мадярскей фотоґрафиї, приходзєли птици пиц води, соловеї шпивали, а я под терасу, котру сом приправел гу хижки могол слухац шпив ознова, єдней викендици у природи... птицох и вєшенї припатрац ше як вивирки приходза - У Мадярскей по пресельованю з Н. Саду дал сом ше краднуц орехи и одношиц их за себе на сиґурне место до насампредз до публицистичней роботи. Днї и ноци сом лєса до своїх обисцох. Було на плацу и фазани, шкорванчки препровадзел при компютеру и текстох за вецей кнїжки. и тащки и други вшелїяки птици. На дубе, уж позней єшенї Вше сом робел, як и у новинарстве остатнїх рокох вецей и вжиме шедзел вельки орел и надпатрал околину и роботи нараз. Кед ми єдна досадзела, брал сом до рукох спущовал ше нє лєм напиц води з моїх озерчкох, алє часто и другу, после другей трецу, а вец другу и так як сом мал при погосциц ше з даєдну мишу цо вишла на слунко ограц ше себе материялу и документи. Було ми интересантно робиц, лєбо напиц води. обисце було празне, дзивче у школи, супруга на роботи, а я Треца викендица у Мадярскей. Перша була на верху могол на мире робиц и робиц. Медзитим, после 5-6 рокох груна, на 325 метери надморскей висини, з котрого ше жем такей роботи приходзело до духовней вистатосци, нервози. прикро спущовала и прето верх грубка наволани Горня Хибела ми физична активносц, путованя, робота... Радзели прирва (амбис), друга у Чарней Гори на 82 метери надморме лїкаре же мушим буц физично активни, шейтац ше. Я ше скей висини. Нє була такой на побрежю моря, алє коло 800 у живоце нїґда нє шейтал, ходзел пре ходзенє, шпацирал, метери од моря на брегу на месце дзе давендавно шмело опатрал авзлоґи... То ми здабало на траценє часу. Знал сом жиц и жило домашнє жительство. Треца викендица такой же физично будзем активни лєм кед дацо будзем робиц, при лєше. Прекупел сом будинок и цалу порту присподобел стваряц, садзиц, оправяц. Хибела ми така иста робота як цо ґу свойому смаку. Ґу малей древеней хижки приправел сом ми хибела пред вецей роками кед сом ше одшмелєл у шопку и терасу и оформел знова цошка шумне... Чарней Гори купиц розвалянїско и на нїм садзиц рошлїни и -Та чи зме вец цалу листу гобийох елаборировали? правиц викендицу. Опредзелєл сом ше у Мадярскей вжац од Нєшка, у златней єшенї живота, остал ми ище єден општини под аренду єдну порту и на ню ходзиц, кошиц вельки «гоби» – путованє до найдавнєйшей рускей траву, садзиц овоци... Порта була велька, наробел сом ше, прешлосци з нащивами местох дзе ше одбували значни алє тота бреговита жем, уске медзи брегами ричне польо рички Тардони, з мало слунка, а моцну жиму знїчтожовала подїї з нашей историї. Сам ше вше баржей прешвечуєм до мой труд. Перши засадзени древка вимарзли, у маю ище на велькосци и значносци дакедишнєй рускей жеми и нашей плацу було ляду, а у октобру знало зажимнїц. На порти Горнїци, и спрам своїх можлївосцох, обявюєм драгописи зоз тих путованьох. У остатнїм чаше нащивел сом Порач, Барструї нє було, а анї води и я пременєл одлуку. Вжали зме под аренду другу парцелу, баржей при дейов, Кривяни, Бехеров, Свиднїк, Михайловци, Земплин, драги дзе єст и струя и збудована мала хижка за алат. На Токай, Горяни (Ужгород), Колочаву, Мукачево... Нова драга тим плацу уж могла присц до вираженя моя креативносц яка зоз приятелями ма нас одвесц до Ясиня, Ґаличу, Львова и у була у Фрушкей Гори на верх брега и у Чарней Гори у Бао- Польскей до Перемишля, Мичковицох, Ждинї, шичох у Боки Которскей. Два километри од Казинцбарцики, Зиндранова... Уж блїзко двацецрочни живот на Мадярскей Горнїци медзи брегами Бука, на драги спрам Тардони, а 50 оможлївел ми баржей преучиц наших предкох, а найбаржей километри од Еґеру, тот нови фалаток жеми бул такой при упознац живот потомкох наших заєднїцких предкох. Часто лєшє. Обколєшени є зоз бреговитим желєним венцом и сом путовал по дакедишнїх руских местох и валалох, обецує здравше пребуванє у природи и можлївосц успишзаписовал шпиванки обичаї, присловки, випитовал ше о нєйшого садзеня рижних древкох, малинох, чернїцох, дакедишнїм и терашнїм їх живоце. Писал сом о тим и цедеру и рижних украсних черякох. На плацу уж було понукнул велїх же би нащивели тот край, поопатрали руски ядловци и орехи, даєден брест, а нєдалєко високи дуб з Бок 22
РУСНАЦИ У ШВEЦE
церкви, музеї з рускима (мадярскима) експонатами, оможлївйовал нащиви нашим дружтвом же би запровадзели контакти зоз «рускима» местами и медзисобно сотрудзовали на радосц и шесце шицких нас. Бул єден з иницияторох коло снованя Русинского музея у Мученю, преправял драгу нашим дружтвом же би нащивели тот край, поволовал науковцох и приятельох и дзечнє им пояшньовал нашу давну руску прешлосц... Мадярску Горнїцу з помоцу моєй супруги Марики и мнє нащивели, преучовали и подробнєйше упознали др Еуґения Барич и др Оксана Тимко-Дїтко зоз Заґребу, академик др М. Мушинка зоз Словацкей, др Павле Роберт Маґочи зоз Канади, др Янко Рамач, др Михайло Фейса, др Микола Новта, Михайло Ковач, писатель, Микола М. Цап, професор, историчар култури зоз Сербиї, мр Амалия Клеменс и мр Иня Страценски зоз Нємецкей, Славе Шанта, поета зоз Сиднею, Австралиї. Орґанизовано на автобусу Мучень, Ґерембель, Токай, Шарошпатак и Комлошку нашивели члени КУД Руснацох зоз Винковцох. Дюрдьовски аматере члени КУД «Т. Шевченко» вецей раз госцовали у Мадярскей, а барз успишни наступи мали у Казинцбарцики на Медзинародним фолклорним фестивалу, вец у Мишколцу, Еделиню, Ґерембелю и Токаю. Запровадзени контакти и медзи священїками о. М. Фузешдийом грекокатолїцким парохом у Мученю и о. ставрофором Й. Холошняйом парохом и о. М. Холошняйом капеланом у Дюрдьове и парохом у Ґосподїнцох. Наступел хор Розанов у Мученю и Жридлова ґрупа з Мученю у Дюрдьове. О Руснацох Мученю, Русинским музею, народних обичайох и фолклору писали др М. Парвенски зоз ЗАД, И. Жирош зоз Ужгороду, Лю. Рамач и М. М. Цап зоз Сербиї, З. Костелник зоз Горватскей, М. Гиряк и А. Зозуляк зоз Прешова, Словацкей, Славе Шанта зоз Сиднею, Австралиї. Мучень и околни дакедишнї руски валали попри спомнутих особох нащивели и привреднїки Вл. Синко з Нємецкей, Ю. Еделински и Маринко Дудаш зоз Сербиї, Юлиян Сабадош зоз Канади и други. ЄШЕНЇ У ПАНОНИЇ ДЛУГИ И КРАСНИ - Наш интервю пред трома роками почал зоз Жирошовим родословом. Почали зме приповедку од мойого прадїда Михала Жироша, котри медзи першима Керестурцами у 52. року живота рушел до швета, теди «обецаней жеми» же би ше ратовал од биди. Од маєтку нє мал нїч як и його оцец Дюра, алє ше з тим нє могол помириц. Прето же по 50. рок живота, як наднїчар и рисар нїч нє зґаздовал, попробовал щесце под цудзим нєбом. У Америки робел найчєжши роботи, алє му ше талири громадзели, так явел своїм до краю. За нїм пошли двоме його синове, мой дїдо Дюра уж оженєти и ище младши брат Митро (Димитрує). Вибрал ше до Америки и Михалов брат Дюра, перше сам, а вец пришол и по сина. Єден час пейцме Жирошанци були у Америки. До Краю ше перше врацел мой прадїдо Михал, кед ше прешвечел же створел безпечну старосц – гольт жеми за себе, гольт за жену и гольт за кравичку и конїка котри му оможлїви постац путуюци услужни тарґовец, на кочу по валалє и сушедних валалох предавац овоц. (У його чаше ше РУСНАЦИ У ШВEЦE
тримало же гольт жеми достаточни же би «ґаздови» зродзел килу хлєба и литру млєка на дзень, а на трох гольтох жеми, же можлїве отримац краву и коня.) Дїдо Дюра Жирош бул длужей «америцки мен» и вецей заробел. Дїдов брат Димитрий, после першей войни пришол ше до Керестура оженїц и надумани бул свойо богатство уложиц до будованя штрицкари (трамвая медзи Керестуром и Кулу). Нє удала ше женїдба та препадло и укладанє до штрицкари. Прадїдов Михалов брат Дюра ше врацел до Краю, алє го Америка барз мало помогла. Слабшого бул здравя, та и у Америки мушел трошиц на дохторох. Його син Михал (Майк) постал место Жироша - Заррош Майк. Оженєл ше, мал тройо дзеци, дзеци мали свойо дзеци. Дзекуюци Полови Пауерсови з Америки, чийо предки походза зоз Сриму, удало нам ше дознац Майклову Заррошову животну драгу и
Свадзба у родзе, братняк Любомир Хромиш одавал дзивку Златку животну драгу його потомкох. Дознали зме же два дїловни жени, Диана Редд нар. 1945. року (Dianе Redd) и Карол Ґоебел (Carol Goebel), дзивки Дюри (George) Зарроша, народзеного у Америки, поодавани жию у двох городох Америки. Цо повесц о себе, своїх власних, родзинстве, братнякох и наших планох. Я жиєм у Мадярскей, у Казинцбарцики, на дакедишнєй рускей Горнїци. Жиєм зоз супругу Марию (Марику) и дзивочку Аннамарию. Ми двойо уж пензионере, а Аннамария ище студира у Мишколцу. Син Мирослав зоз свою фамилию, супругу Людмилу и унуком Михайлом жию у предгороду Ужгорода. Син священїк, а невеста професор. У Сербиї од власних жиє ми у Р. Керестуре шестра Маґдалена. Брат Любомир и його жена Феброна уж покойни. Братов старши син Любомир жиє и роби зоз свою фамилию у Нємецкей, младши братов син Владимир зоз свою фамилию и пристановенима дзецми сином Жельком и дзивку Весну жию у Р. Керестуре. По Жирошовей лози мам живих штирох братнякох и два шестринїци. Трох синох оцового брата Якима: Миколу, Йоакима и Михала зоз своїма фамилиями, и од оцовей шестри Веруни, одатей Хромиш, братняка Любомира и шестру му Меланию, одату Надь и ище лєм живу Еуфемию Виславски, народзену Балїнт, од найстаршей оцовей шестри Бок 23
Ганї (Ани). После нашого дїда Дюри и баби Юлияни Медєши нєшка жиє вельке число унукох, пра-унукох и пра-праунукох. Наш прадїдо Михал Жирош, народзени 1849. року и його син Дюра Жирош, народзени 1879. року ище и нєшка жию у наших братняцких памяткох. Знаме же прадїдо Михал бул розвязани и шмели чловек, тримал ше за тарґовца и на преслави сторочнїци Майсторского дружтва 1935. року, теди и тарґовци були члени Дружтва, и вон, як найстарши, медзи нїма висликовани. Як америцки роботнїк ратовал ше од скорейшей биди. Син му Дюра бул роботни и шпоровни. Зоз америцкей роботи накупел себе жеми и хижу на вельким шоре и ошлєбодзел ше бирешства. Постал свой ґазда и уж у старосци путуюци тарґовец зоз овоцами. Уж после Першей шветовей войни мали сина Йоакима, а тот син бул обдарени школяр керестурскей школи. У тедишнїм чаше, о обдарених щколярох ше водзело рахунку. Прето, кед уж закончовал основну школу, поволани му оцец Дюра до школи на розгварку. Радзене му же би сина дал далєй на школи. Же би материялно помогнул синово школованє, а после би го школовало владичество. Цо ше дїдо Дюра догварел и догварял у школи и парохиї, ми млади подробно нє знаме. Знаме лєм тото же дїдо Дюра, часто наглашовал же вон нє сце пана до свойого обисца. Дїдо Дюра, як нєписмени чловек живот свой прежил зоз чесну и усиловну физичну роботу. За ньго, окрем майстра, кажде бул пан цо нє обрабял жем, та, випатра и прето його син Яким остал без дальшого образованя. Тримам, же дїдова лоґика шлїдзела руску традицию. Скорей родичи вше єдного сина охабяли же би предлужел ґаздовство. Дїдов Дюров вибор бул младши син, котри кед ше пристановел дїдо Дюра уж бул вистати землєдїлец, бо вецей як дзешец роботни роки препровадзел у майнох и желєзарньох Америки и трицец роки землєдїлскей роботи. Роботни роки охабели шлїду на його здравю. Дїдо Дюра остал дошлїдни своїх животних поглядох. Нє сцел пана до свойого обисца. Дошлїдни у своїх поглядох спрам образованя своїх дзецох остал и його син Яким. Спрам своїх можлївосцох, вон оможлївел своїм сином ходзиц до школи. И Якимова шестра Веруна, одата за АННАМАРИЯ Петра Хромиша, шлосера, ЖИРОШ, дзивка дала свойо дзеци на школи. Мариї и Мирона И син Янко нє бул процив же Жироша. би и його син пошол на школи. Шовґор Димитрий Аннамария єдна з Балїнт, оженєти зоз старшу найкрасших дзивкох Дюрову дзивку Ганю дал у Казинцбарцики и своїх синох на виучованє студент трецого ремесла. року на Правним Уж за живота дїдо факултету у Дюра Жирош мал унукох – Мишколцу. Идуцого панох, а нєшка му и велї року Аннамария праунуки панове. Вони жили жада паралелно и жию нє од землєдїлскей уписац и студиї на роботи и нє од тарґовини, як Економским цо вон жил, алє од факултету. интелектуалней роботи. Нєшка медзи його унуками и праунуками єст правнїкох, Бок 24
нови-нарох, инженє-рох, уряднїкох, священїка, апатикарки, лїкара... Нєшка вони жию у Сербиї, Словениї, Нємецкей, України и Мадярскей. На чесц прадїда Михала и дїда Дюри, а пре їх животни усиловносци и роботну витирвалосц же би себе и свойо дзеци ви-ратовали Малюнок В. Микити: Забиванє од пану-юцей куруцох, вимсценє рускому народу биди – ми унуки, пре участвованє у повстаню н є ш к а й ш и Ференца II Ракоция (1703—1711) шестринїци и братняци ришели ошвижиц памятки на своїх предкох. Свойо здогадованя сцеме записац до фамилийней родословней кнїжки. - Тот пререз фамелийного паметаня Жирошовей фамелиї, Жирошового роду у цалосци, на хвильку ми зазвучал як даяке резимованє , як знак же ше нашому интервюу приблїжує конєц. Медзитим, тримам же з Вами ствари далєко од законченє, односно, я вас и далєй видзим “як чловека хтори (ище) нашироко коши”. Патьце, га пред пар мешацами сце видали VII том Бачванско-сримских Руснацох дома и у швеце, у предаваню є. А ище даєдни наслови, то знам насиґурно, чекаю же би були видати? - - Помали наша розгварка сцигла и по конєц. И сам ше питам, цо най повем за конєц? Єшень за зберанє плодох – єшень живота за зберанє животних плодох. Я уж вецей як дзешец роки зберам плоди, першу кнїжку сом обявел 1995. року, а ище и нєшка и «шеєм и садзим» – путуєм, зберам податки, преучуєм нашу прешлосц, пишем и дзекуюци спонзорскей помоци видавам кнїжки. У тим року ми вишол VII том Бачванскосримских Руснацох дома и у швеце. Кнїжка ма три цалосци – Сообщеня и реферати з наукових конференцийох, Драгописи и есеї зоз моїх остатнїх путованьох по историйних местох Горнїци и Статї и розправи з живота нашого народу. Драгописи и репортажи илустровани зоз фотоґрафиями и малюнками у колору. РУСНАЦИ У ШВEЦE
Кнїжка зоз своїм змистом збогаци спознаня читачох, окреме тих котри сцу дознац найдавнєйшу прешлосц свойого народу, причинн пресельованя зоз Горнїци и упартосц наших предкох же би зачували свою виру и народносц. У трецей часци кнїжки написи даваю подполни информациї о нашим образованю, образованю у руским духу и нашим зменшованю-зчезованю. Кнїжка ше предава по 800 динари. У планє ми ище закончиц власни видавательни проєкт «Бачванско-сримски Руснаци дома и у швеце». Значи, обявиц вихабени III том, у котрим слово о „Польопривредней дїялносци и початкох индустриї при наших людзох” и видац кнїжку Горнїца або «Жива Горнїца Бачванско-сримских Руснацох». Велька часц текстох за тоти кнїжки написана. Треба лєм здравя и витирвалосци же би ше рукописи пририхтали за друкованє.
- До Вашей витирвалосци нє сумням, верце ми. Маце єй, вироятно, за три звичайни особи! Здравє завиши, кельо од Бога, од судьби, тельо и од нас самих як ше чуваме, як на здравє думаме. Я Вам и з тей нагоди дзекуєм на добрей дзеки же сце пристали на тоту розгварку хтора, у даєдних сеґментох, нашей
явносци понукла уникатни, потераз нєчути информациї о Мироньови Жирошови. Читаче Ваших кнїжкох, верим, дознали дацо вецей и о самому авторови. Панє Жирош або, як колеґови, Миронє – жадам Вам вельо того найдрагоциншого, вельо здравя, витирвалосци, гварим, маце, плани Вам нїґда нє нєдоставали и прешвечени сом - ище ми койчого авторского од Вас у наступних рокох, наздавам ше, достанєме. Знаце, єшенї у Панониї барз длуги и барз красни. И плодни. Уживайце ище длуго у тей єшенї, уживайце зоз Марику у вашей дзивки Аннамариї, у синовей фамелиї, у унукови, и зберайце урожаї о єстве рускей души. Нашенє сце руцали пред вецей як пол столїтия и з правом тераз кошице!
На многая и благая лїта! (Законченє)
ВЛАДИМИР САБОДАЙКО – 80 РОКИ ОД НАРОДЗЕНЯ
Фото зоз 1943. року
Владимир Сабодайко народзени 9. новембра 1928. року у Коцуре. Року 1953, вєдно з учительом Миколом Гардийом, обновел предвойнову коцурску (Землєдїлску) Читальню и од 1953. до 1955. бул библиотекар у нєй. Шейдзешатих рокох закончел нїзшу польопривредну вечаршу школу у Коцуре. Бул режисер вецей театралних представох. Шейдзешатих рокох бул предсидатель Клуба писательох-аматерох у Коцуре и вецей роки дописователь "Руского слова" з Коцура. На його инициятиву основана манифестация "Коцурска жатва". Тиж на його инициятиву обновена "Руска матка" 1990. року. Пише приповедки и писнї. Ма обявени понад 20 приповедки. Обявює у "Руским (народним) календаре", "(Пионирскей) Заградки", "Литературним слове". "Ровнї цар", чийо перше виданє вишло 199п6. року його перши зборнїк приповедкох за дзеци.
Кед Шандор завяло Бул фебруар мешац. Жима була звичайна и шнїгу було досц. Того дня почал дуц моцни сиверни витор и падац густи шнїг. Витор бул вше моцнєйши. Шнїг нє падал долу, алє го витор нєсол вєдно зоз тим шнїгом цо скорей нападал. Шандор шор бул перши од сиверу и од пажици. Витор зберал шнїг з польох и пажици и почал го громадзиц людзом до гумнох и дворох. Людзе ше през дзень мучнє одкоповалї, алє то витор вноци шицко знова закрил зоз шнїгом. Треци дзень уж нє було видно копи кукуричанки анї брадла слами. Ґу капуром тельо наношело шнїгу яки були високи. Штварте рано було таких цо им завяло приклєтни дзвери та рано нє моглї висц вонка, та вец спущовалї дзеци през облак на улїцу и вони ишлї волац сушедох хторим нє завяло дзвери най их приду одкопац. Пияту ноц випатрало же ещи моцнєйше дує и зношує шнїг. Людзе уж нє зналї цо робиц. РУСНАЦИ У ШВEЦE
Уж було шицко завяте, та кажде мушел буц дома, нє могол нїґдзе пойсц. Тей ноци у єдней хижи швицел каганєц и чуло ше моцне стуканє . Баба ходзела по хижи и ламала руки од бриґи. Требало пойсц по бабицу, а то нїяк нє мож було, бо бабица бивала аж на трецим шоре. Коло годзини по пол ноци бабица чула моцне дурканє до приклєтних дзверох. Вона одхилєла приклєтни дзвери и скричела: – Такой идзем, лєм ше пооблєкам! Док ше облєкала, роздумовала: "Як, Боже, як пойдзем у тей курняви?" Кед вишла под конґ, збачела нєзвичайно високу хлопску подобу. Злєкла ше и засцигла прегвариц лєм: – Яй, Господи! Моцни хлопски руки ю влапелї и дзвиглї прейґ плєца. Вона, престрашена, на хвильку скоро аж замлєла, алє чловек на то нє давал увагу. Вон лєм понаглял вибе-
Бок 25
ВЛАДИМИР САБОДАЙКО – 80 РОКИ ОД НАРОДЗЕНЯ раюци места дзе нє було тельо шнїгу. Прешлї крижну улїцу и чловек видзел же по Шандоре барз на грубо шнїгу, та предлужел на пажицу. Там шнїгу було на ценше. Вец прешлї през заграду и през гумно вошлї до двора. Чловек з ногу розгарнул шнїг и спущел бабицу ґу приклєтним дзвером. З хижи ше чуло стуканє и йойк. Чловек ше схилєл и отворел приклєтни дзвери. Дрилєл бабицу до приклєта, завар знова дзвери и рушел до курняви. О кратки час у хижи ше учул дзецински плач. – Хлапчик – толковала бабица щешлївей мацери. – Алє да сом сцигла дакус познєйше, бул би мертви. Бабица остала до рана, бо нє могла нїяк пойсц дому. – Бабо, а Ровнї цар ше нє змарзнул кед було так жимно? – питал сом ше баби. – Нє змарзнул ше, бо вон бул у бундох, як Карпатски медведз, так же могол спац и на шнїгу. Шапку мал таку вельку як корпа, з баранчецових скоркох, панталони з овчих скорох, а кожух мал таки вельки же би ше ти и твойо шицки товарише моглї закриц зоз нїм. Чижми мал таки же би ше ти могол скриц до єдней. Баюси му були таки длугоки же би з нїх могло гомбалку направиц. Браду мал як снопчок шена. Гарсци му були як лопати. Но, тераз лєгай, бо на рано маш шпуляр обрацац. Помодлї ше, та спац.
Подїя з дзивима швинями – Бабо, а чом ше Ровнї цар крил од людзох? – Нєдобри сережанє ше вишмейовалї з його шестри, ещи на Горнїци. Вон их прето подрилял до блата и на тот способ поганьбел. Же би ше вони йому нє вимсцелї, кед ше нашо стари селєлї до тих крайох, и вон пришол з нїма. Теди ше збула тота подїя. Вонї путовалї на кочох у хторих булї попрагани воли лєбо конї. На кочох було єдзенє, пасуля, кромплї, цибуля, мука, шерпенї и бакарни котлїки у хторих варелї, бо длуго путовалї. Ноцовалї на одредзених местох у валалох лєбо у варошох, уж дзе их вечар лапел. Того вечара нє сциглї по одредзене место. Варош Зомбор бул далєко. Воли и конї уж булї барз вистати, та мушелї преноцовац при єдним лєшику коло драги. Хлопи такой нарубалї прости длугши конари; сподки им розмесцелї на правокутни троугелнїк, та верхи повязалї з порвислами зоз дикиню. Повишалї на нїх котлїки цо вишелї на ланцох. Єден спомедзи старших хлопох з оцилку запалєл огень. Други пренєслї огень под шицки котлїки. Троме хлопи пошлї з галовом до найблїзшого лапощику у хторим ше затримала вода и за кратки час налапалї полни мех риби. Теди риби було у каждей барки. Жени за кратки час очисцелї риби, вода з нарезану цибулю уж варла, вонї до нєй посипалї очисцену рибу и док ше добре змеркло, вечера була готова. По вечери шицки полєгалї спац, лєм єден хлоп на змену вше мерковал. Воли наполнєлї свойо бамбухи з траву и мирно румегалї. Конї тиж булї сити. Даєден лєжел, други дрималї на трох ногох. Пси ше понамесцалї под кочи и шицко спало. Над раном, Бок 26
кед чловек цо мерковал кус задримал, нагло ше зорвал, бо збрехнул єден пес и праше сквичело. Теди настал галайк, зричела швиня, вец и корназ. Нараз ше учул якишик моцни дубонь. Потим швиня и корназ почалї вше слабше квичиц, док цалком нє уцихлї. Велї ше зобудзелї и нє зналї цо ше збуло. Чловек цо мерковал, роздул жирячку у котлянки и запалєл швичку у лампашу. Пошол у тим напряме дзе ше чул галайк. Моцну палїцу тримал опрез себе. За нїм ишлї и други хлопи з палїцами. Кед сциглї на тото место, малї цо видзиц. Вельки дзиви корназ лєжел розцагнути з преламану похребцину. Дакус далєй од нього лєжела дзива швиня, хторей попри похребцини бул и нозґер розбити, та єй крев чурела. Обидвойо давалї остатнї знаки живота. Хлопи сталї нєсподзивани, нє знаюци цо ше збуло. Вец найстарши скричел: "Дайце ножи, будземе мац добри фриштик и полудзенок." Баба уцихла. Я ше єй нєсцерпезлїво опитал: – Бабо, а хто забил корназа? – Ша, Ровнї цар, хто би други; вон им забил дзиви швинї же би на длугей драги малї цо єсц. А вонї ещи теди нє зналї за ньго – гварела змирено баба. – Тераз лєгай, на рано ци знова будзем приповедац – закончела баба.
У сувачу – Осифе, чуєш, гирми, я ше боїм – кивал дзешецрочни Яни за плєцо свойого старшого брата. – Шпи, цо ме будзиш. Дзе гирми, видзиш же мешачно вонка. – Я гладни – скинчел Яни. – Слухай як гирми. Осиф шеднул и ослухнул. – Гирми твоя глава, то сувач роби – гварел Осиф зачудовано. – Сувач? И–га, будземе єсц замешки – радовал ше Яни. – Зомелє нашу кукурицу. – Хто зомелє, кед нє маме конї. Кукурицу нам Ґазда пожичел, алє конї нам нє да док нє повожи и нє виадязує жито. – Цо вец будземе єсц? Я гладни – плакал далєй Яни. – Престань ґравчиц, алє гайде зо мну. Осиф скочел з посцелї. Яни за нїм. Бояжлїво сциглї ґу сувачу хтори праве теди престал робиц. Вони сталї зачудовани з другого боку улїци, прейґа сувачу. О кратки час зоз сувачу ше зявела висока и широка хлопска подоба и рушела вонка з валалу. Яни ше злєкол и прилїпел ше моцно ґу Осифови. Тот високи чловек нє мог исц випросцени попод древа на улїци, та прешол на драгу и випросцел ше. Аж теди Осиф видзел яки є барз високи и яки ма широки плєца. Тей хвильки вишол з двора, з лампашом у хторим горела швичка, ґазда сувачу. – Хлапци, цо ту робице? – зачудовал ше вон. – Га, га нїч. Чулї зме же сувач роби, та зме пришлї РУСНАЦИ У ШВEЦE
ВЛАДИМИР САБОДАЙКО – 80 РОКИ ОД НАРОДЗЕНЯ опатриц. – Кед и ви чулї, поме видзиц цо то було.щ Кед вошлї нука, ґазда з лампашом ошвицел сувач и скричел: – Господи Боже, ваша кукурица зомлєта. Хто то поробел? Осиф му гварел же видзел як зоз сувачу вишол високи моцни чловек. – Таки як хижа – додал Яни. – То Ровнї цар – скричел ґазда сувачу. – Други би нїхто нє могол обрацац сувач. Вец ше шицки троме влапелї до роботи, позбералї муку до меха и потим хлапци радосно крачалї дому. Ютре рано ше Яни после длугого часу наєдол до сита цеплей замешки.
Толває Єденац раз одбило з турнї. Була циха єшеньска ноц. Двоме хлопи през заграду з пажици уходзелї до єдного гумна. Намагалї ше же би з нїчим нє погубелї цихосц ноци. Уцаглї ше до хлїва, док єден мерковал чи нє видзе ґазда, други здзал приглавок коньови на главу. З оштрим ножом пререзал штранґ цо з нїм бул конь привязани ґу древеним яшльом. Гевтот цо мерковал, пошептал: – Шицко мирне. Одведлї коня по конєц загради и тот цо мерковал гварел гевтому: – Завяж го ґу древу, та идземе по другого. – Нє можем, бо сом му одрезал штранґ. – Мам я штранґи – гуторел перши и привязал коня. Тераз вошлї до сушедового хлїва и там ше им поспишело вивесц коня. Кед и того привязалї ґу древу, тот цо мерковал ше сциха опитал гевтому: – Цо будземе тераз? – Идземе по трецого, видзиш же нас нєшка щесце провадзи. – Я би нє ишол. Ошедлайме тоти два, бо до рана маме длугу драгу прейсц. – Ти ше вше боїш, куриплаху єден. – Нє боїм ше – и нараз уцихнул, бо го од задку хтошка влапел за ґалєр и дзвигнул до воздуху. З гевтим другим ше того исте збуло. Вец тоти два моцни руки цо их трималї обрацелї их же би патрелї єден на другого. По кратким моцним замаху тих рукох, глави ше им збилї и обидвом ловґлї долу без гласу. Тоти моцни руки их потим вжалї под пазуху и однєслї до двора дзе украдлї першого коня. Там их моцно звязалї ґу грушки цо росла нєдалєко од приклєтних дзверох. Пошвидко и конї булї привязани ґу грушки. Вец моцне дурканє до приклєтних дзверох пребудзело ґазду, хтори вибегнул вонка у ґачох, попатрел на грушку, почухал очи и знова попатрел. Конї ше почалї фартац. Теди ґазда на рату почал кричиц: – Толває, толває! Крадню конї! – так кричаци РУСНАЦИ У ШВEЦE
вибег на улїцу. Сушед уж бежел у широких конопових ґачох, з моцним древеним колїком у руки, бо и йому хтошка дуркал до дзверох. Ґазда запалєл каганєц, до двора ше збеглї сушеди и нє моглї ше начудовац хто так повязал толвайох и ґу нїм конї. – Цо ше чудуєце? – гварел прешвечлїво ґазда. То могол зробиц єдино Ровнї цар.
Балада о Руснакови Преселєл Ти з горох подкарпатских ту до мочару бачванского, на пустари Билу и Ступу, по жаданю австро-угорскей царици Мариї Терезиї. Робел Ти на панским, висушел ши мочар, тисячи бразди ши виорал док ши керчел над и лошовшку з древеним плугом и мотику. Надвладал Ти колеру, тифус и єфтику. Безчислени ступаї по гонох чарней мацери жеми. З Божим меном починал Ти и закончовал кажду роботу. Конї зуновали, падали од вистатосци. А ти витримал, дубе бачвански! Ховал ши дзеци, жил зоз родичами, служел ши Богу и Церкви. Синох Ци вербовали, дзивки ше одавали. Од ярнїх водох жита ци вельо раз вимакали, каменєц тлукол твою трапезу. Витримал Ти, побиднїку. Ерар Ци пожичел на шаце жито, и кед зродзело, док ши шицко повимирял, та знова замешка и кукурична пита. Голти, ланци, ферталї и вошнє Ти споминал, швитаня у гонох Ти дочековал, змерканя це зоз гонох випровадзали. Слуговал Ти и бирешовал, робел з трецого ґаздови Швабови, копал зоз шестого, ламал кукурицу з дзешатого. Шал Ти конопу, мочел ю у долїни, тар на церлїци, омегчал ю под каменьом у млїнїци, пачесовали ю жени на щеци, предли з нєй нїтку на кудзелї, потим ткали платно, з котрого шили облєчиво, Бок 27
ВЛАДИМИР САБОДАЙКО – 80 РОКИ ОД НАРОДЗЕНЯ партки, хлєбовки, ручнїки и покровци. Полнєл Ти чардаки з кукурицу, надово пойди зоз житом. У хлїве регочали бесни конї, на салашу у аклю мурчали крави. Почал Ти ґаздовац, дзеци школовац, нови хижи муровац, културно ше воздзвиговац. Ґенерациї полнєли теметови уж вецей як два и пол вика. Велїм Твоїм краяном була обецана жем швидкого богаценя, здобутку Америка, Австралия и Канада. Алє бачванску чарнїцу ношиш у ґенох. Гоч як добре у тих жемох, врацаш ше до родзеного краю, бо ту Це гроби Твоїх предкох и родзини чекаю. Волаю Це назад дзвони церкви дзе Ти кресцени. Нє забудз нїґда писню оца рускей писменосци Гавриїла Костельника "Бачко моя, Бачко". Чувай свойо руске мено, виру и бешеду. Най це Бог чува, помага и благослови. У новембру 2008.
Я дзецко Бачки Я дзецко Бачки, я син рисара и одберачки, родзени у бразди, на Когиляку под марадиком. Зоз писню коси плач ше мой злївал. Дом мой у гонох на старим салашу родней блуднїци. Я дзецко Бачки, любим єй поля як мацер власну, як пах чисцеца и косатки як шпив препилки у жице, як яр вчасну, як писню дзивки у маю, як хмари влєце Бок 28
кед напаваю поля смиядни. Предки мойо нє були белавей креви, парасти були, приселєли з горох далєких Подкарпатских. Ту на Турецку, на чарнїцу до ровней Бачки.
Канада, Канада Канада, Канада, то жем барз далєка, мац у Керестуре сина назад чека. Колїску на пойдзе червоточ начина, мац у Керестуре нє дочека сина. Керестурски дзвони смутно предзваняли, родзина, сушеди мацер поховали.
ФОТОҐРАФИЇ НА ОСТАТНЇМ РАМИКУ 1. Владика Георгий Джуджар у нащиви фамелиї Дудашових у Едмонтону (вецей на боку 11) 2. Вирни у Киченеру, фотка за памятку по законченей Вельконоцней Служби Божей 2008. року. 3. Сара Сечуйски, народзена концом януара 2009. 4. Максимас Лука Колошняї, народзени стредком марца 2009. 5. Адриан Попович зоз Бечу, Австрия, народзени 1. юния 2008. року 6. Ярослав, Ксеня, Метко и Ратко Саламон, Хамилтон, Канада 7. Сандра Колер родз. Вереш була у широких сукньох и фитюли на тогорочним руским балу у Киченеру 8.Ириней Полдруги и Мария Милич зоз свадзебнима госцами на плажи у Пуерто Моралес, Мексико 9. Хвильки вешеля зоз “Руских прадкох”, з руского балу хтори оримани стредком фебруара 2009. року у Н. Батлфорду 10. Андреа Блауштайнер и Иґор Попович на дзень свойого винчаня и свадзби, Беч, Австрия
РУСНАЦИ У ШВEЦE
20 ЧИСЛА НОВИНКОХ “РУСНАЦИ У ШВЕЦЕ” ЗА НАМИ
П
оцихи, з дакус поцерпаня, у децембре 2002. року ше на шветлє дня у тим дурним швеце зявело и перше число новинкох “Руснаци у швеце”. Верел сом до нїх и наздавал сом ше же тоту идею, хтору сом пред тим формовал о таким виданю, у наступних мешацох и рокох ище лєпше артикулуєм, формуєм до конєчнєйших визийох. Же тото цо ше народзело будзе служиц, на свой способ, Руснакови а окреме Руснакови-виселєнцови хтори бул и остал главни цильни субєкт того проєкта. Похопел сом теди же нас, Руснацох з Войводини и Славониї, єст по цалим швеце, же ше вшадзи тримаме твардо своєй рускосци, же медзи нашима виселєнцами у Америки, Австралиї, по жемох Европи, у Канади, Арґентини итд. єст особи односно животни виселєнски приповедки хтори права лакотка за читанє алє и поука другим же як треба, як мож звладовац велї чежкосци кед ше чловек найдзе осамени у цудзини, або и як нє треба, значи, на неґативних прикладох дац нагоду другим же би учели на цудзих гришкох. Поцерпаня тирвали лєм перши 4-5 числа а вец постало ясне же новинки прилапени на шицких трох за нас важних континентох: у Европи, у Америки и у Австралиї. Глас о нїх ишол од єдного по другого виселєнца, благи рост тиражу индиковал же ше на шицких бокох будзи интересованє (и) за таки профил информатора на руским язику. Факт же вам, ниа, 20-те число у рукох потвердзує же вредзело буц оптимиста, же вредзели шицки усиловносци и нєсебичне волунтирске закладанє же би таки гласнїк ‘остал у живоце’, та и роснул, ширел ше, моцнєл по шицких основох. Прешли вецей як 6 роки нашого заєднїцкого друженя. Теди, концом 2002. року, “Руснаци у швеце” були єдини информатор по руски хтори преходзел велї гранїци медзи державами и континентами и сциговал до рук виселєнцох Руснацох. Таки тренд тирвал по 2007. рок. У перших мешацох 2007. року Радио Нови Сад ше почал ‘озивац” (и) ґу виселєнцом, а лєм даскельо мешаци познєйше и ТВ Войводини почала посилац свойо два програми до интернету. На початку 2008. року НВУ “Руске слово” рушело зоз проєктом “е-Руске” кед оможлївене же би електронска форма новинох “Руске слово” була доступна каждому заинтересованому на жемовей кулї истого дня кед новини друковани у Новим Садзе, з чим заокружени процес ґлобалного информованя на руским, войводянским руским язику. Горди зме же праве новинки “Руснаци у швеце” тот процес заокружованя одпочали, перше зоз паперову форму новинкох на шицких континентох, а потим и зоз електронску форму ґу хторей мож шлєбодно приступиц у каждей хвильки. Интернет и його можлївосци виволую вельки пременки на планє ґлобалного РУСНАЦИ У ШВEЦE
информованя. А тоти пременки таки нагли, таки комплексни, же поєдинци скоро нє сцигую провадзиц шицки їх аспекти. Дзекеди ше ми видзи же и даєдни особи од хторих завиши пулсированє даєдного руского гласнїка
и на интернету, єдноставно, нє похопюю же им на розполаганю и штварти информативни простор, окрем новинох, радия и телевизиї у класичним смислу значеня того слова. Траци ше крочай, пожнї ше бо темпо живота на хвильки преинтензивни и нє сцигує ше провадзиц найсучаснєйши пременки, досяги на тим планє. Шицки тоти новосци и пременки хтори пласує интернет мож тримац за позитивни, за нас, виселєнцох, у велькей мири хасновити понеже оможлївюю же би ше нагло змоцньовали вязи зоз нашим старим крайом. А отримованє вязох, цек дньових и тижньових информацийох, то таке як добри цек креви през орґанизем – може лєм приношиц добри бенефити насампредз нам, виселєнцом. Розуми ше, у тих актуалних процесох найменєй профитирую тоти виселєнци хтори нє маю компютери односно приключок за интернет (або маю а нє знаю з нїма баратац, вихасновац их за патренє ТВ емисийох, за слуханє радия и читанє новинох). Значи, пришол час же ше вредзи и тим, скорейшим виселєнцом, за хторих ше по традициї гуторело ‘же их час преґажел’, же ше и им вредзи активовац, купиц компютер и научиц з помоцу младших тото основне а же би могли черпац зоз духовного жридла своєй матки. А тоти младши, нови приселєнци хторих лєм на америцки континент у остатнїх пар рокох пришло прейґ 100 фамелиї зоз Войводини, їм тоти добродїйства интернета олєгчую
НОВИНКИ НА ИНТЕРНЕТУ Дня 25. авґуста 2003 року почал свой живот и веб сайт новинкох “Руснаци у швеце” на адреси http://www32.brinkster.com/rusmagazin/ . Гоч на интернет нє кладзени комплетни змисти новинкох, каждого числа, прешвечени зме же заинтересовани могли здобуц ище лєпши упечаток о нїх кед опатрали тоти интернетски верзиї новинкох. Шицко у фарбох, дзекеди з вецей фотками як у самих новинкох, присподобене одредзеним правилом интернета. Основна предност того проєкта у тим же є доступни буквално цалому швету як свойофайтови облак до швета, структура нащивительох барз, барз рижнородна. Анї задумац нє можеме хто то шицко опатра интернетски верзиї новинкох. Наприклад, стредком фебруара зме направели статисктику 20 нащивох хтори були призначени як актуални. Було там нащивительох зоз Канади – Норт Батлфорд (4 нащиви), Сент Алберт (2), Саскатун (2), Ґрили (3),Киченер (1); зоз Австралиї – Футскрей (1); зоз Сербиї –Беоґрад (2); зоз Нємецкей – Вилсгафен (1), Пасау(1); зоз Греческей –Атина (1); зоз Суринаму (2). Буквално, зоз цалого швета! А то праве тота основна предносц веб сайта новинкох. Понеже тот веб сайт наполнєти зоз 13 числами та ушлїдзело отверанє другого вебсайта, як предлуженя, на адреси http://rusmagazin2.brinkster.net/. На нїм буду положени наступни 13-14 числа, кед щесце и здравє послужа, як ше гвари. Бок 29
Гитлеровей авияциї на Беоґрад. Идуци перши мешаци у цудзини бо вони, прави коренї. огромна векшина, знаю хасновац у Дзекуюци нашей новинки 30 роки своєй дзивочки Марленки була дописованє прейґ интернета, и спознали зме велї деталї зоз живота вона и оцец и мац, шицко на тим швеце. провадзенє радио и ТВ емисийох. Ендия Вархола, єдного з найпознатших Аж од 1971. року панї Аранка сцигла до мирней луки кед ше преселєла до Визначим, з тей нагоди, ище Русинох Америки и швета! єдну вше важнєйшу функцию новинкох Красна тема була и призначо- Канади ґу своєй єдинїци. Добри чловек Осиф Мадяр “Руснаци у швеце” а то же активносци ванє початку пестованя мацеринского нашей новинки коло повязованя язика у Киченеру, у Канади. Бул то (1925-2008), Шидянь по походзеню, бул “страцених” по швеце приноша пер ши случ ай орґанизо вано го, скравец, сам ше вишколовал за резултати: Будинскових зме пренашли у планованого ученя мацеринского язика священїка, оспособел за редактора и Австралиї, потим ше нам удало, з у дияспори Историйна подїя ше збула у интелектуалца хтори помагал дзе лєм помоцу приятельох у краю, фамелиї октобре 2007 року и удатно ше могол. З помоцу вас, читачох, Владимира Макая з Буенос Аиресу у запровадзує и нєшка. Арґентини пренайсц блїзку родзину у Приповедка о судьби фамелиї утвердзени мена и презвиска особох на Коцуре. Сам живот Владимиров бул Сенки и Зорана Фириса зоз Шведскей даскелїх старших, давних фотоґрафиєден з бисерних текстох хтори “Руснаци напевно прицагла увагу читачох...а йох. И ту зме робели на заєднїцким у швеце” обявели. Пренайдзени остатнї окремна лакотка були провадзици задатку, а озда так и предлужиме. шлїд о Михалови Фейдийови, досц написи о Фирисових на америцким нєзвичайному Керестурцови хтори ше континенту. Джон (Янко) Фирис, хтори НОВИНКИ У ЧИСЛОХ виселєл до Америки, утвердзени датум жиє на Гавайох, постал ПЕРШИРАЗ СТАТИСТИКИ кеди умар и место дзе є поховани. дїдо у своїм 94. року. Пробовали зме у тих 19 числох Удало нам ше пренайсц родзину братом Споведз Елемира Колошняя зоз хтори за нами дацо “вимерац” и указац Ларийови и Орвилови Шанта зоз Хамилтону, хтори ше як 12-рочни даєдни факти хтори ше, у медзичаше, Тандер Бею у Канади. То синове Петра хлапец виселєл з керестурского Куртого акумуловали як цошка еґзактне. Шанти, по походзеню Коцурца. Вони шору аж до Канади, прицагла увагу - кед би ше тоти 19 числа маю блїзку родзину у Дюрдьове, а у читачох. Даєдни фотки з його давних повязало як кнїжку, мали бизме уж досц медзичаше им пренайдзена и родзина у фамилийних албумох представяли и грубу кнїжку (572 боки) велького Австралиї, Владимир Такач, хтори ше нєпознату фото-историю Керестура. формату, а кед би ше з того направело давно виселєл з Дюрдьова до Сиднею. Нажаль, у остатнїх числох зме форму стандардней кнїжки, була би то Тоти цо голєм на прескок мали мали и даскельо инмемориални написи кнїжка груба 1144 боки. Нє шала, треба увиду до прешлих 19 числох знаю, – замерковани тот о Янкови Ердельови припознац. одприлики, яки профил темох бул (1920-2007) хтори прешол страшну - у спомнутих 19 числох обявйовани. Но, пасуси цо шлїдза най животну Голгофту а, як сценариста и сотрудзовало красне число вонкашнїх буду єдна файта здогаднїка на тот цо режисер, за собу охабел ТВ сериї о сотруднїкох. Мали зме, у єдним чишлє, голєм кус, кус звучало ексклузивно, византийскей и римскей уметносци 19 сотруднїкох, цо було найвекше число нєкаждодньово. Нє будземе споминац Штредожемя хтори вошли до фондох потераз, а мали зме 11 сотруднїкох як теми зоз перших 10 числох бо о нїх УНЕСКО-а як окремне културне благо найнїзше число. Стреднє по чишлє було писане знагоди перших 10 числох людскей цивилизациї. 13.5 сотруднїкох. Було би крашнє кед новинкох. Од 10. по 19. число сом Аранка Орлович Фечова (1914- би ше ище даєдни спомедзи вас винял основни податки за тоти теми за 2008) ище як дзивка ґлумела у одважели и кеди-нєкеди сорудзовали на хтори я, субєктивно, думам же баржей леґендарней театралней представи Г. бокох “Руснацох у швеце”. З тим би тот прицагли увагу: Костельника “Єфтайова дзивка”. гласнїк напевно достал на квалитету. Ванеса Гарди Валет народзена Прешла вона през силни животни - Колор фотоґрафиї єдина у Руским Керестуре, младосц Сцили и Гарибди – 1938 року ше одала правдива технїчна прикраска новинкох. препровадзела на єй милим Маковским за Радослава Орловича хтори уж у У тих 19 числох мали зме 234 обявени шоре алє уж роками жиє у триугельнїку априлу 1941 року погинул у нападу колор фотки, а з того Братислава- Беч – Прага дзе є виходзи же стреднє по и позната и припозната як чишлє було 12.3 колор академски маляр. фотоґрафиї. На нукашнїх Цена нє меняна од стредку 2006. року. А По л Пауер с зоз бокох були лєм чарно-били канадска пошта каждого януара, дисциплиновано и Пейнсвилу, Огайо, лєм дзекуфотки, їх зме нє обрабяли насиґурно, подзвигує цени услугох. Так спомнутого юци чувством и памятком статистично бо би то було 2006. року посилка до ЗАД коштала $1,78, тераз кошта хтори до ньго усадзела його надосц роботи. Алє, фотки у $1.96. Посилка до Европи и до Австралиї коштала теди баба Ема Хромиш од. Пауерс каждим случаю значни $3.49 а тераз $3.90, найменши скок у Канади, теди на предкох, на коренї, документи хтори збогацую коштало 1.05 а тераз 1.15 по чишлє. Предплата за зачувал святу памятку же му змист и украшую кажди Европу и Австралию 15 еври, а ПТТ трошки виноша, як род по походзеню зоз Шиду у напис. видзице, 7.5 еври або 50% предплати. А на тото вообще Сриме. Зоз власну упартосцу нє мож уплївовац – тельо кошта и готове! дошол до познатих, до родзинох и так упознал свойо
ЦЕНА НОВИНКИ
Бок 30
РУСНАЦИ У ШВEЦE
СПОНЗОРЕ У тей хвильки маме 16 спонзорох хтори ше соглашели финансийно подупрец од єдней та по 10 предплати на новинки. Др Амалия Новак Фаирбанкс зоз Бриминґему, ЗАД (спонзорує 10 предплати) – медзи иншима, Апостолски еґзархат у Н. Садзе, Каритас у Коцуре, КУД “Жатва” у Коцуре, братох, шестри, блїзку родзину... Мелания Фил зоз Дупенвайлеру, Нємецка (3)- ту и парохия у Коцуре, Библиотека у Коцуре. Єлена Колєсар зоз Киченеру, Канада (3) – родичи и блїзка родзина. Людмила Колєсар зоз Брантфорду, Канада (2) – Бибилотека у Р. Керестуре, ОШ и ґимназия у Р. Керестуре Юлиян Сабадош зоз Киченеру, Канада (2) – блїзка родзнина у Р. Керестуре и Коцуре Янко Сабадош зоз Вокинґу, В. Британия (2) –мацери у Р. Керестуре и блїзкей родзини у Н. Садзе Мирон Жирош зоз Казинцбарцики, Мадярска (2) – синови и приятельови на України Др Михайло Баран зоз Лудвиґсгафену, Нємецка (1) – КУД “Тарас Шевченко” у Дюрдьове Яким Варґа зоз Ґилонґу, Австралия (1) – КУД “Петро Кузмяк” у Новим Орахове Мирослав Еделински зоз Киченеру, Канада (1) – Дом пензионерох Р. Керестур
Михайло Будински зоз Киченер у, К а на да ( 1 ) – З др уж енє ремеселнїкох Р. Керестур Олена Мученски зоз Киченеру, Канада (1) – Дом култури Р. Керестур Марленка Орлович зоз Торонта, Канада (1) – фамелиї Югик у Н. Батлфорду Олґа Мученски зоз Едмонтону, Канада (1) – братови у Вербаше Хелена Папуґа зоз Ст. Алберту, Канада (1) – мацери у Дюрдьове Владимир Пастовнїцки зоз Киченеру, Канада (1) – шестринїци у Р. Керестуре З того виходзи же у тей хвильки маме 33 спонзоровани адреси дзе одходза новинки и, вироятно, приноша радосц тим котрим су даровани. Ище раз ДЗЕКУЄМЕ шицким спонзором а вас поволуєме, кед же маце дакого на тим билим швеце кому бисце були ради таки дарунок направиц - одлучце ше и явце ше на нашу редакцию та ше порадзиме. Иншак, єст надосц КУД-и, койдзеяки здруженя и подобни институциї по наших местох у старим краю хторим би вашо спонзорованє вельо значело. ШИРЦЕ НОВИНКИ НА ШИЦКИ СПОСОБИ Спонзорованє то лєм єдна форма кед мож помогнуц ширенє новинкох а источасно комушик и радосц направиц зоз таким скромним а милим дарунком. Медзитим, верце, наш основни циль то же би ше новинки
РУСНАЦИ У ШВEЦE Маґазин за Руснацох висeлєнцох цалого швeта Рeдактор маґазина Гавриїл КОЛЄСАР Сотруднїки-авторe на тим чишлє: Амалия ДУДАШ, Канада Йозефина ДЕРВИШЕВИЧ, Канада Мирон ЖИРОШ, Мадярска Ґабриєла КОЛЄСАР, Канада Гавриїл КОЛЄСАР, Канада Сениа КОЛОЦКА, Канада Кристина КРЕНЇЦКИ, Канада Иринка ПАПУҐА, Войводина Др Юлиян РАМАЧ, Войводина Адина САБАДОШ-ПОПОВИЧ, Австрия Владимир САБОДАЙКО, Войводина Ратко САЛАМОН, Канада РУСНАЦИ У ШВEЦE
ширели на шицки можлїви способи а з цо меншим обсягом трошкох. Єден з найефикаснєйших то тот же бисце их сами фотокопировали и дали або послали тим хтори вам дацо у живоце знача. Я и так уж трошим 4-5 днї лєм на пакованє, лїпенє, лїпенє, безконєчне лїпенє и потим одсиланє посилкох, та бим волєл кед бисце сами умножовали прикладнїки. Єдноставно, знаце дакого хто у вашей блїзкосци евентуално достава новинки, пожичце од нього, фотокопируйце и врацце му його прикладнїк. Так мнє олєгчаце роботу, зменшаце ми час за пакованє и одсиланє. А будзеце лєм кус вецей плациц за саме фотокопированє як да вам я тото исте робим (ушпорує ше на ПТТ трошкох и то надосц). Можебуц и ваша фотокопия нє будзе такого квалитету як ориґинал, алє то углавним мала розлика у квалитету. То, ниа, єден способ же би новинки сцигли до вецей рукох. Кeд жe жадацe видзиц ШИЦКИ боки маґазина “Руснаци у швeцe” у фарбох, а з вeцeй фотоґрафиями як у самим часопису, нащивцe вeб сайt того маґазина! Адрeса: http://www32.brinkster. com/rusmagazin/ http://rusmagazin2. brinkster.net/ Прeпоручцe и другим най нащивя тот вeб сайт.
Способи контакту
тоти:
Za magazine Gavra Koljesar 324 Overlea Dr. Kitchener, ON N2M 1T8 Canada
Канада (519) 570-9614
email: gkoljesar@gmail.com
Виходзи три раз до рока. Рочна прeдплата за три числа (зоз трошками одсиланя): за Eвропу (поєдинєчна 15, а на ґрупу 12 eвра), ЗАД 16 USD, Австралия 28 AUD, Канада 16 CDN Шицки прeклади и ориґинални написи защицeни © 2002 2009 “Руснаци у швeцe”. Рeпродукция истих допущeна лєм по одобрeню Рeдакциї Бок 31
1 2
4
5
3
6
7
9
8
10