Green PAC iLab jaarboek 2019

JOIN THE POLYMER REVOLUTION! Voor en door startende ondernemers in de kunststofindustrie

Editie 2019

JOIN THE POLYMER REVOLUTION! Voor en door startende ondernemers in de kunststofindustrie

Editie 2019

Green PAC iLab is de community voor startende ondernemers met een goed idee voor een kunststof (deel van een) product of dienst. Bij Green PAC iLab krijg je toegang tot het verkennen van je ondernemerskwaliteiten om, in drie jaar tijd, van zoekende starter naar zelfbewuste ondernemer te groeien.

Je krijgt de juiste hulp om jouw idee verder te ontwikkelen, te maken en te vermarkten.

We bieden ondersteuning: • Bij het opzetten van je bedrijf; • Bij het ontwikkelen van je dienst of product; • Bij het vergroten van je technische kennis; • Bij het in de markt zetten van je product/dienst.

En dat alles tegen zeer gunstige voorwaarden. Zo krijg je: • Een startkapitaal van € 2.750,-; • Een volledig ingerichte werkplek met o.a. stroom en WIFI; • De mogelijkheid om een haalbaarheidsstudie te laten doen; • Een persoonlijke coach; • Deelname aan masterclasses; • Toegang tot een breed netwerk; • Media-aandacht voor je product of dienst.

We zijn gevestigd in Zwolle aan de Ceintuurbaan 15.

Colofon Tekst: Noordtij Ontwerp: BW H ontwerpers

Fotografie: Carola Paas / Jeroen Keep Drukwerk: Van der Eems

Een initiatief van NHL Stenden en Windesheim

INHOUDSOPGAVE

2019, een jaar om trots op te zijn

4

Winnaar Grand Jury Prize EEPA Award

6

Onderzoeksproject 3D-printen

8

Circulaire tool voor ondernemers

10

Hulp bij financieringen

12

Highlights 14 iLab-ondernemers 16 Vigor Passion 18 Lanters Technology 20 Wattage 22 Regra 24 Kubuni 26 Smoelenboek 28 Ondernemen! Iets voor jou?

30

Het iLab team

31

Join the polymer revolution!

32

2019, een jaar om trots op te zijn Het is tijd om terug te blikken. Afgelopen jaar was voor ons een succesvol jaar. Een jaar waarin iLabondernemers met hun succes hebben bewezen innovatief te zijn. Onze activiteiten als startup incubator staan als een huis. Zo goed zelfs dat we dit jaar in Helsinki door de Europese Commissie zijn uitgeroepen tot het meest creatieve en inspirerende ondernemerschap initiatief van Europa. Dat is voor ons een enorme erkenning, de kers op de taart. Daar zijn we trots op.

Sinds de start van Green PAC iLab zijn we elk jaar gegroeid. Gegroeid in aantal startende ondernemers, gegroeid in aantal teamleden en gegroeid in bekendheid. Zo is er vanuit heel Europa aandacht voor onze activiteiten in Zwolle. iLab is een belangrijke omgeving voor startups in de kunststofindustrie. Dit wordt ook gezien door de provincie Overijssel en de gemeente Zwolle. Zij ondersteunen ons, naast het Centre of Expertise Green PAC, op financieel vlak. Deze steun maakt het mogelijk om de activiteiten te continueren en onze stevige plek in het ecosysteem van de regio te behouden.

Door de successen van de iLab-ondernemers zijn we inmiddels diep geworteld in het economische-systeem van de regio Zwolle. Dat zien we terug in de enorme vraag van startups om zich bij iLab te vestigen. We zijn een plek waar je als startup meerwaarde vindt. Het unieke aanbod van business development,

coaching en de samenwerking binnen de community maken het een succesformule.

We zijn trots op de community die er staat.

Met een geweldig team, betrokken coaches en energieke startups wordt er elke dag hard gewerkt aan ondernemingen van de toekomst.

Dat is mooi om te zien. Daarnaast hebben we een directe lijn met de kennispartners waar we mee samenwerken, dit zijn Hogeschool Windesheim en NHL Stenden Hogeschool.

Met dit jaarboek bieden we een kijkje in onze keuken waar, net als de voorgaande jaren, de iLab-ondernemers centraal staan. Daarnaast hebben we bijzondere aandacht voor de EEPA Award, een onderzoeksproject over 3D-printen in samenwerking met Hogeschool Windesheim en de circulaire tool voor het MKB, die onze startupcoach Eric Roetman heeft ontwikkeld. Kortom, genoeg boeiends.

Doel voor 2020? Blijven doen waar we goed in zijn. iLab is een plek waar je als ondernemer graag komt en trots op bent. Dat mag gezien worden.

Met vriendelijke groet, Bastian Coes Manager Green PAC iLab 7

WINNAAR GRAND JURY PRIZE EEPA AWARD 8

In Helsinki won Green PAC iLab, van de 260 geselecteerde initiatieven, de EEPA Grand Jury Prize 2019. Een geweldige prestatie waarmee het iLab door de Europese Commissie officieel is uitgeroepen tot het meest creatieve en inspirerende ondernemersinitiatief van Europa.

De jury was het unaniem eens, Green PAC iLab is een startersinitiatief dat een nieuwe generatie ondernemers in de kunststofindustrie op weg helpt, voor wie duurzaamheid en circulaire economie basiswaarden zijn. ‘Dat de Europese Commissie het iLab ziet als het meest inspirerende ondernemersinitiatief van Europa is een groot compliment’ zegt Bastian Coes manager van iLab. De Europese jury noemde het iLab uniek in zijn soort. Onderscheidend is de coaching die wordt geboden, waarbij er veel aandacht is voor de technische kant van een businessplan.

Kunststof vraagt om complexe technologische kennis en ervaring, wat het ondernemen in de kunststofindustrie extra uitdagend maakt.

De starters die zich vestigen bij Green PAC iLab kunnen rekenen op de expertise van het lectoraat Kunststoftechnologie van hogeschool Windesheim en lectoraat Duurzame Kunststoffen van hogeschool NHL Stenden.

Bastian Coes: ‘In Helsinki hebben we na het winnen van de EEPA Grand Jury Prize o.a. gesproken met verschillende delegaties uit Europa, het ministerie van Economische Zaken en Innofest, de winnaar van 2017. Ze willen allemaal naar Zwolle komen om samenwerking met het iLab te verkennen. Dat is toch geweldig!

Het heeft ons nu al veel gebracht.’

De Europese Awards voor Ondernemerschaps­ bevordering, afgekort EEPA bestaat sinds 2006 en wordt georganiseerd door de Europese Commissie. Met deze award wil de Europese Commissie openbare instanties en publiek-private samenwerking erkennen en belonen voor hun succes op het gebied van ondernemerschap. De prijs werd uitgereikt tijdens de SME Assembly, het jaarlijkse hoogtepunt voor kleine en midden-kleine ondernemingen in Europa.

Het bevorderen van ontwerp- en technologiehubs in Europa is van groot belang om blijvend te concurreren met de rest van de wereldeconomie.

Euronews maakte een Business Planet video over de succesformule van Green PAC iLab; een sci-tech hotspot die als voedingsbodem dient voor technologie startups. Benieuwd naar de video van Euronews? bit.ly/EuroNews-iLab 9

ONDERZOEKS PROJECT 3D-PRINTEN 10

Een belangrijke ontwikkeling binnen de kunststofindustrie is Additive Manufacturing, ook wel bekend als 3D-printen. Met de huidige techniek en het enorme aanbod van 3D-printers is er met deze productiemethode veel mogelijk. Het Green PAC onderzoeksproject ‘3D-printen in productie’ is gericht op het toegankelijker maken van 3D print techniek en -toepassingen voor het MKB. Derek van Voorthuizen is docent-onderzoeker bij het lectoraat Kunststoftechnologie van Hogeschool Windesheim en verbonden aan het iLab als startup coach. Hij is vanuit het lectoraat betrokken bij het onderzoeksproject. Derek: ‘We zien een beginnende trend ontstaan rondom Additive Manufacturing namelijk het feit dat 3D-printen groeit in volwassenheid. De techniek wordt niet meer alleen als rapid prototyping ingezet, maar ook steeds meer als rapid production. Het lectoraat Kunststoftechnologie zet hier stevig op in.

We ontwikkelen specifieke kennis als je kijkt naar het toepassen van 3D-printen. Het bedrijfsleven heeft namelijk behoefte aan deze kennis, dit zien we terug in de toenemende vraag. Het iLab is een prachtig voorbeeld van hoe praktijk en kennis kunnen samenkomen. Twee jaar geleden is ondernemer Willem Reek gestart met het bouwen van een groot formaat FDM printer. Een 3D-printer die het mogelijk maakt om op relatief goedkope manier grote onderdelen te printen. En ja, je kunt er zelfs direct producten van maken. Het lectoraat zag hier mogelijkheden voor het versnellen van de techniek. Samen met Willem is er afgelopen periode hard gewerkt aan een verbeterde versie. Want stel je eens voor dat 3D-printen

een rol kan spelen in het overnemen van de productieprocessen? Dat biedt serieuze kansen voor het MKB.’ De gebouwde printer is behoorlijk doorontwikkeld en staat nog steeds bij het iLab. Een grote plus aldus Derek: ‘We merken dat veel iLabondernemers de printer graag gebruiken om er bijvoorbeeld onderdelen mee te printen of te prototypen. Daarmee zien we dus ook dat 3D-printen steeds vaker wordt gezien als een aanvulling op het ontwikkelen van producten.

De ondernemer bespaart op deze manier tijd in het ontwikkel proces en een hoop geld op de investeringskosten voor eerste prototypes. En er ontstaan zelfs concrete plannen om 3D-printen ook daadwerkelijk te gaan gebruiken voor productie.’

De iLab-ondernemers kunnen de printer gebruiken om hun producten te ontwikkelen, het lectoraat heeft de mogelijkheid om de technieken te verbeteren en te delen met het MKB. En als laatste biedt de printer de ultieme praktijkervaring voor studenten om de verschillende 3D-print technieken onder de knie te krijgen.

11

CIRCULAIRE TOOL VOOR ONDERNEMERS CIRCULAIRE ECONOMIE Raw Materials Refuse

Reduce

Inkoop

Verwerking

Recycle gebruikte materialen

Hergebruik onderdelen

Recover

Verzamel resterende materialen Waste 12

Distributeren

Hergebruik producten

Repurpose

Terugnemen onderdelen

Rethink

Commercialiseren

Klant

Reallocate

Terugnemen producten

Verleng levensduur producten

Circulaire economie gaat over een economie waarin de waarde van materialen wordt behouden. Dit betekent dat de levensduur van producten wordt verlengd, producten en onderdelen worden hergebruikt en dat materialen op een hoogwaardige manier worden gerecycled. Het voorkomt dat niethernieuwbare materialen onnodig worden gewonnen of dat gebruikte materialen onnodig worden gestort of verbrand. Toch is een circulaire economie meer dan een hergebruik- & recycleeconomie; het gaat over slimmer ondernemen waarbij materialen worden behouden of zelfs worden teruggewonnen.

De Nederlandse economie dient in 2050 volledig circulair te zijn. Een belangrijke nationale ambitie die is vastgelegd in een Rijksbreed programma. Dit betekent een economie waarin grondstoffen hun waarde behouden en afval wordt voorkomen.

De circulaire economie is volgens experts fundamenteel anders georganiseerd dan de huidige lineaire economie. Het gaat niet om het recyclen van producten maar het creëren van nieuwe kringlopen waarin de waarde van materialen wordt behouden. Startende bedrijven staan middenin de economie; een economie die tot aan 2050 niet geheel circulair georganiseerd is. Zij kunnen in de praktijk nog niet een fundamenteel onderscheid maken tussen een lineaire en een circulaire economie.

De verwachting is dat een startende ondernemer tot aan 2050 rekening dient te houden met afvalstromen. iLab-ondernemers zien dit als een kans en gebruiken de afvalstromen als grondstof. Zo gebruikt OV-Designs koffiedik als ingrediënt voor een biobased

kunststof, Windcycle Construction kijkt naar de mogelijkheid om vezelversterkte kunststoffen te verwerken tot gevelpanelen en Shellduck tovert oude brandslangen om tot stoere hangmatten.

Deze ondernemers gebruiken hun creativiteit, netwerk en duurzame manier van ondernemen om bestaande afvalstromen in te zetten als nieuwe grondstoffen.

Vanuit deze gedachte ontwikkelde hogeschool Windesheim samen met het iLab in de periode 2016-2018 een speciale tool voor ondernemers die circulair willen gaan ondernemen. De tool is in die periode door verschillende bedrijven toegepast in de praktijk en vervolgens verfijnd en aangepast zodat deze beter aansluit op de werkelijke situatie. De ontwikkeling van de tool werd geleid door Eric Roetman, onderzoeker bij Hogeschool Windesheim op het gebied van Kunststoftechnologie en Circulaire Economie en startup coach bij Green PAC iLab. ‘De circulaire economie komt niet dichterbij door er van een afstand naar te kijken. Juist in deze tijd zijn er creatieve ondernemers nodig die een brug slaan tussen een lineaire economie en een circulaire economie. Bij het iLab willen we juist deze ondernemers een kans bieden.’ zegt startup coach Eric Roetman.

De tool bestaat uit twee delen. Het eerste deel is een scan waarin de ondernemer in kaart brengt hoe circulair zijn bedrijf is. Het tweede deel is een actieplan met een aantal belangrijke overwegingen om een circulair innovatie-idee uit te werken tot een onderbouwd actieplan. Erg handig dus! Wil je ermee aan de slag? Download hier de gratis tool: bit.ly/CirculaireTool 13

HULP BIJ FINANCIERINGEN

Een kracht van Green PAC iLab is dat startende ondernemers worden ondersteund bij het aantrekken van subsidies, leningen en investeringen. De ondernemers benutten kansen vanuit het iLab-netwerk of ze maken gebruik van de verschillende subsidieen investeringskaders voor startende ondernemers. Het iLab geeft de ondernemers advies en specifieke coaching bij het vinden van passende investeringskaders en het indienen van een investeringsaanvraag.

14

Naast commerciële investeerders zijn er verschillende organisaties waar startups een subsidie- of investeringsvraag kunnen indienen.

Voorbeelden zijn o.a. de MIT-Regelingen van RVO, Oost NL, Business Angel Connect, Regio Zwolle Incubator of SiA Take-Off. Zo is een subsidie voor een haalbaarheidsstudie een geschikt middel voor bedrijven die net zijn gestart. Startups met een businessplan zoeken vaak gericht naar een bedrijfsfinanciering of lening. Hieronder staan drie sprekende voorbeelden van iLab-ondernemers die het afgelopen jaar een investering hebben binnengehaald.

Een nieuw soort koffiekunststof OVDesigns maakt kunststof op basis van koffiedik. Met hulp van het iLab hebben ze een MIT subsidie van 20.000 euro ontvangen om een haalbaarheidsonderzoek te doen naar de doorontwikkeling van koffiekunststof. Directeur Olaf Vermeulen: ‘Van één van onze klanten kregen we de vraag voor het leveren van een type koffiekunststof dat we tot dusver nog niet produceren. Dit type kunststof moet bepaalde eigenschappen hebben zodat het voor een zeer specifieke toepassing kan worden gebruikt.’

OVDesigns zag er een uitdaging in en besloot om samen met de klant te onderzoeken of het mogelijk is dit type koffiekunststof te produceren.

Olaf: ‘Met de toekenning van de 20.000 euro is het mogelijk om samen met onze klant onderzoek te doen om te kijken of het ons lukt dit type kunststof te produceren.’

Kunststof bouwelementen Forest Living heeft kunststof bouwelementen ontwikkeld als constructiemateriaal voor het bouwen van een woning die tegelijkertijd isolerend werken. Materialen zoals beton en staal zijn daardoor niet meer noodzakelijk

voor het bouwen van een woning. Met de kunststof bouwelementen kan in korte tijd een solide, goed-geïsoleerd en licht huis worden gebouwd. Dit biedt verschillende voordelen: de milieubelasting van de bouw is lager, de woning hoeft niet verwarmd te worden en er is een enorme ontwerpvrijheid. Vrijwel ieder type woning is ermee te bouwen. Forest Living heeft naast dit product een duurzaam bedrijfsconcept ontwikkeld. Een belangrijk uitgangspunt is dat woningen niet permanent geplaatst worden.

Het is mogelijk om de woningen te demonteren, refurbishen en verplaatsen. De ondernemers hebben een concept woning ontwikkeld met financiering van een haalbaarheidsstudie van SiA Take-Off. Afgelopen jaar hebben ze een investering ontvangen van het Zwolle Incubator Fonds. Met dit geld willen ze hun concept in 2020 naar de markt brengen.

Een stap dichterbij Fair-Fusion is een onafhankelijk interdisciplinair onderzoeksinstituut dat zich bezig houdt met het ontwikkelen van duurzame oplossingen.

Niet zomaar oplossingen, maar oplossingen die daadwerkelijk bijdragen aan het terugdringen van plastic vervuiling, het tegengaan van klimaatverandering en het behouden van de huidige ecosystemen. Onderzoeker Nicolò Mossink: ‘Met hulp van het iLab hebben we een MIT-subsidie ontvangen van 20.000 euro om fundamenteel onderzoek te doen om kennis te ontwikkelen rond het plaatsen van grafeen op plastic op microschaal. Daarnaast gebruiken we de subsidie om onderzoek te doen naar de mogelijkheden om dit grafeen met plastic op een milieuvriendelijke manier te recyclen.’ Met het onderzoek hoopt Fair-Fusion een stap dichterbij te komen in de ontwikkeling van hun 8-bit computer die te 3D-printen is met biobased plastic.

15

HIGHLIGHTS We kunnen terugkijken op een succesvol jaar, daar zijn we trots op. Dit zijn de highlights van 2019.

Nieuwe iLab-onderneming: Wattage!

Tool Circulair Ondernemen gelanceerd Heropening machine Forest Living Wattage wint Energy Pitch Overijssel 2019 Nieuwe iLab-onderneming: Mito Solar!

Nieuwe iLab-onderneming: ThoCo Raamdecoratie!

Nieuwe iLab-onderneming: Regra!

Regra wint Studenteninnovatieprijs LTO Noord Fondsen

Masterclass Branding door Raoul Veldink Kubuni start met levering Headphonestand Masterclass Bokscoaching.nl Daan Jongeling

16

iLab-veteraan Johannes Aalderse Baas opgenomen in DJ100 Masterclass Netwerken door Adinda Keizer Nieuwe ilab-onderneming: Lanters Technology!

Wattage wordt 3e bij Clean Tech Battle 2019 Masterclass Octrooien door Gijs van Hoorn Afscheid iLab-coach Ferna Jalink iLab wint Nederlandse European Enterprise Promotion Awards

Windcycle Construction wint ZomerOndernemer Amersfoort Regra pitcht plantenpot aan Mark Rutte Wattage wint ToekomstMakers Show Deventer Wattage genomineerd voor Jan Terlouw ambitieprijs 2019

iLab aanwezig op TIV Hardenberg 2019 Nieuwe ilab-onderneming: Windcycle Construction!

Masterclass KleineOndernemersRegeling door Klaas Mansier Nieuwe iLab-coach: Paul Groenink! iLab wint Grand Jury Prize 2019 European Enterprise Promotion Awards Jaarafsluiting: Bowlen!

17

ILAB ONDERNEMERS 18

Sinds de start van Green PAC iLab kloppen startende ondernemers bij de community aan om zich bij het iLab te vestigen. Op dit moment zijn er 21 actieve ondernemers aangesloten.

Dit benadrukt dat Green PAC iLab in een behoefte voorziet. Om een goed beeld te schetsen van de enorme diversiteit van iLabondernemers schenken we aandacht aan een aantal van hen. Want, zonder deze startende ondernemers geen iLab.

19

20

VIGOR PASSION

‘ Op dit moment richt ik me op het door­ ontwikkelen van het sportmasker.’

Jefreïn Angela is het gezicht achter Vigor Passion. Vanuit zijn bedrijf werkt hij fulltime aan Power Spark, een merknaam waaronder hij verschillende high performance sportartikelen wil laten verschijnen. De eerste in de reeks is een uniek sportmasker gemaakt met verschillende kunststof onderdelen. Voor het design van het sportmasker heeft Jefreïn samengewerkt met een aantal internationale designers. De productie heeft hij uitbesteed. Hij is een échte ondernemer die zich dagelijks bezig houdt met het bouwen van een sterk merk en zoveel mogelijk van zijn producten wil verkopen.

Jefreïn: ‘Ik wil met Vigor Passion producten op de markt brengen waar mensen behoefte aan hebben. Ik zie het als een belangrijke missie om het merk Power Spark verder uit te bouwen met een volledige productlijn. Op dit moment richt ik mij op het doorontwikkelen van het sportmasker. Ik wil niet te snel gaan. De kwaliteit van mijn producten staat altijd voorop.’ Voor het sportmasker gebruikt Jefreïn verschillende kunststofonderdelen.

Dat is ook de reden dat Jefreïn heeft gekozen om zich te vestigen bij het iLab. Jefreïn: ‘Bij het iLab bieden ze veel kennis op het gebied van materialen en duurzame kunststoffen.

Consumenten vragen steeds vaker naar een duurzaam product. Voor mijn sportmasker heb ik daarom gekozen voor recyclebaar kunststof.’

Benieuwd naar het sportmasker? Bekijk dan de website www.power-spark.com

21

22

LANTERS TECHNOLOGY

‘ Met onze sensormodule ontwikkelen we een forecastmodel op basis van kunstmatige intelligentie.’

Gideon Hessels en de twee broers Tom en Joes Lanters werken bij het iLab aan een sensormodule die de kwaliteit van zwemwater real-time monitort. Tom: ‘Op dit moment werken provincies en waterschappen met een traditionele techniek. Ze nemen een sample, analyseren deze en op basis daarvan wordt geconstateerd of de kwaliteit van het zwemwater goed is. Probleem van deze techniek is dat je niet alleen achter de feiten aanloopt maar ook een slecht onderbouwd zwemadvies kan geven.’ De sensormodule van Lanters Technology moet daar verandering in brengen door de kwaliteit van het zwemwater ter plekke te meten. Tom: ‘Met onze sensormodule ontwikkelen we een forecastmodel op basis van kunstmatige intelligentie. Met andere woorden de sensormodule leert de data die hij verzamelt, via sensoren, zelf te analyseren. Op basis van deze data zoekt de software in de sensormodule zelf naar verbanden die van invloed kunnen zijn op de zwemwaterkwaliteit.’ Door de toepassing

van machine learning is de sensormodule in staat om zeer nauwkeurig te berekenen of er bijvoorbeeld meer kans is op bacteriën in het water, waardoor zwemwaterkwaliteit verslechtert en er op tijd een negatief zwemadvies kan worden afgegeven. Om dit te bereiken hebben de broers Gideon Hessels aangetrokken om te helpen. Tom: ‘Joes en ik ontwerpen de sensormoudule mechatronisch en het algoritme. Gideon functioneert als een software engineer, programmeert de sensormodule en is verantwoordelijk voor het inzichtelijk maken van de data.’ Gideon implementeert het algoritme op zo’n manier dat de sensormodule uiteindelijk zelf patronen herkent en steeds eerder kan voorspellen hoe de kwaliteit van het zwemwater zich zal ontwikkelen. Tom: ‘Tijdens de ontwikkeling en uitwerking van onze sensormodule hoorden we over de startup community iLab. We hebben hier uiteindelijk aangeklopt, aangezien we verschillende componenten van de sensormodule van gerecycled kunststof willen maken.‘ 23

24

WATTAGE

‘ Bij het iLab is letterlijk veel ruimte voor het ontwikkelen van de prototypes van ons Zonnetapijt.’

Een oprolbaar zonnetapijt om sportvelden mee te bedekken als deze niet worden gebruikt.

Jelle Hilarius, oud student Sportkunde van Hogeschool Windesheim en Jules van Haaren, technisch ingenieur bedachten het. Om dat te bereiken moeten de panelen buigbaar zijn en zal een andere zonneceltechnologie moeten worden gebruikt. Jules: ‘De uitdaging zit in het ontwerpen en bouwen van een constructie die het mogelijk maakt het zonnetapijt automatisch in- en uit te rollen over het sportveld. Het is van belang dat het tapijt zichzelf reinigt, beschermt en over het veld ‘rijdt’. Vandaar dat de heren kozen om zich te vestigen bij het iLab. Jules: ‘Bij het iLab is letterlijk veel ruimte voor het ontwikkelen van de prototypes van ons zonnetapijt. Daarnaast is er veel hulp en coaching op het gebied van business development. Bastian Coes, manager bij het iLab, helpt ons bij het stellen van realistische bedrijfsdoelen en het opzetten van ons bedrijf Wattage. Dat is fijn.’

De gedachte achter het zonnetapijt is niet alleen om een nieuw verdienmodel voor sportverenigingen te bieden. Het is daarnaast de bedoeling dat de sportvelden in de toekomst als energiehubs kunnen dienen voor de wijk waar ze staan. Jelle: ‘Een gemiddeld zonnetapijt op een sportveld levert voldoende elektriciteit op om 85 huishoudens een jaar lang van stroom te voorzien. Dit draagt direct bij aan de energietransitie waar we de komende jaren voor staan. Met ons zonnetapijt hopen we daar versneld aan bij te dragen.’

Ondernemer Jelle Hilarius haalde met zijn zonnetapijt het landelijke nieuws. Nieuwsgierig?

Bekijk aflevering 241 van EditieNL, in starten vanaf 03:50.

25

26

REGRA

‘ Juist door de raakvlakken op het gebied van biopolymeren heb ik gekozen voor het iLab.’

Een plantenpot gemaakt van gedroogde meststoffen. Thomas Vos zag mogelijkheden.

Nadat hij zijn bedrijfsplan had geschreven, zag hij een oproep voor het insturen van innovatieve ideeën naar de brancheorganisatie voor de landen tuinbouw: LTO Nederland. Thomas: ‘Ik heb ze toen mijn bedrijfsplan toegestuurd, want ja je weet maar nooit.’ Een tijdje later werd Thomas gebeld door LTO. Hij won de eerste prijs met zijn idee. Een mooie bonus natuurlijk. Het idee sloeg aan en met het winnen van de prijs, € 5000,- om zelf te besteden aan de ontwikkeling en een additioneel bedrag om vaktechnische vragen te laten uitzoeken door mensen binnen LTO, bood dit hem mogelijkheden om het plan verder uit te

werken. Via een contactpersoon van zijn minor kwam Thomas in contact met iLab manager Bastian Coes, die hem in contact bracht met Research Lecturer en startup coach Vincent Voet van Hogeschool NHL Stenden. Na het gesprek met Vincent kwamen ze samen tot de conclusie dat er een goed plan ligt, Thomas kon aan de slag met zijn praktisch onderzoek. Want hoe maak je een plantenpot van gedroogde meststoffen? Thomas: ‘Na het gesprek met Vincent heb ik gekozen voor het iLab. Juist door de raakvlakken die ik hier vind op het gebied van biopolymeren. Dat is kennis die ik nodig heb en mij verder kan helpen bij het uiteindelijk ontwikkelen van een prototype.’

27

28

KUBUNI

‘ Sinds november verkopen we onze exclusieve Headphonestand via reuzengigant bol.com. Dit biedt ons de mogelijk­heid om te accelereren met ons bedrijf.’

Rik Galenkamp en Laurens van de Lustgraaf zijn de drijvende krachten achter Kubuni. Beide heren studeren aan Hogeschool Windesheim.

Rik volgt de opleiding IPO (Industrieel Product Ontwerpen) en Laurens Bedrijfskunde.

Vanuit hun gezamenlijke interesse voor ondernemerschap kwamen ze bij het iLab terecht. De heren werkten in het tweede jaar aan de eerste versie van hun Headphonestand BT. De BT staat daarin voor Bluetooth en maakt het mogelijk om de koptelefoon te verbinden met de Headphonestand en de geluidsdrager om zo muziek te kunnen luisteren. Deze eerste versie hebben de heren in de markt gezet via een kickstart campagne. Uiteindelijk haalden ze daarin niet het gewenste bedrag op, maar gaf het ze wel een goed beeld van wat er anders

moest, naar een eerste wereldwijde afzet. Rik: ’Na de kickstart campagne zijn we gestart met een nieuwe versie. Eén zonder elektronica en met een nog beter verhaal. Zo is deze exclusieve Headphonestand lokaal geproduceerd, is het gemaakt met lokale grondstoffen en heeft het een Dutch design. Het hout dat we gebruiken is bijvoorbeeld een bijzonder donker populierenhout uit de omgeving van Zwolle. Dit is afvalhout, vervaardigd samen met Binthout.’

Deze versie moest eind 2019 gelanceerd worden. Dat is gelukt. Rik: ‘Sinds november verkopen onze exclusieve Headphonestand via reuzengigant bol.com en natuurlijk op onze eigen webshop. Het is een mooi platform met een enorm bereik. Dit biedt ons de mogelijkheid om te accelereren met ons bedrijf.’

29

SMOELENBOEK

KUBUNI

LANTERS TECHNOLOGY

PBS MACHINERY

‘2019 was het jaar dat wij onze eerste producten afleverden en klanten over de hele wereld blij hebben gemaakt. Hiermee is Kubuni echt van start!’

‘Weten vraagt meer dan meten; Middels toepassing van AI zijn we in staat de waterkwaliteit te forecasten.’

‘Sinds dit jaar combineer ik ondernemen met een baan voor 4 dagen in de week.

En dat geeft rust.’

POPKEN MECHATRONICA ‘Met sensortechnologie heb ik dit jaar verduurzaming, rendement en IoT dichter bij elkaar gekregen, en de noodzaak daarvan voor de komende jaren ervaren.’

30

REGRA

MITO SOLAR

‘Begin voorjaar werd gefocust op één product. Inmiddels is, mede door de expertise van het iLab, de focus verlegd op meerdere toepassingen van het biocompound in de agrifoodsector.’

‘Mito Solar is in 2019 gestart en is snel ontkiemt! Ondanks dat Danny en Jules het bedrijf naast hun huidige baan en werkzaamheden runnen hebben ze nu al voor toonaangevende raceteams super efficiënte zonnepanelen geleverd.’

THOCO RAAMDECORATIE ‘We zijn bezig met een marathon, niet met een sprint.’

WATTAGE ‘Afgelopen jaar hebben we bij het iLab een prachtige basis kunnen leggen om de komende jaren het Zonnetapijt uit te rollen!’

MOBSTACLE

VIGOR PASSION

‘Markt gaf kans op een ander verdienmodel. Hier hebben we ons op aangepast.’

‘Be phenomenal or be forgotten!’

WINDCYCLE CONSTRUCTION ‘No human is Limited.’

OVDESIGNS

OLIVIERSFUNCTIONALS

‘Koffie?!’

‘Stap voor stap kom ik dichter bij mijn einddoel.’

FOREST LIVING ‘Als de realiteit niet meer realistisch is, wordt het tijd voor baanbrekende ideeën.’

31

ONDERNEMEN! IETS VOOR JOU? Misschien heb je een innovatief idee, weet je dat je ergens goed in bent of zie je een kans in de markt. Wil jij gaan ondernemen? Dan is het belangrijk dat je ondernemen leuk vindt én overtuigd bent van jouw idee.

En dan? Gewoon doen! Dromen is leuk, maar op een gegeven moment moet je de knoop doorhakken en ervoor gaan. Onthoud dat ondernemen vanuit passie belangrijk is om er een succes van te maken. Want één ding is zeker: je gaat niet voor een baan waarbij je de deur om vijf uur achter je dichttrekt.

Vraag jij je af of ondernemen iets voor jou is?

Misschien helpen de ervaringen van deze iLabondernemers je.

sport Survivalrun. Ik ben begonnen aan de keukentafel. Na een tijdje vond ik ondersteuning bij engineer Joey Bekendam en uiteindelijk bij Green PAC iLab. Ondanks verantwoordelijkheden zoals kinderen, een relatie en hypotheek ben ik gaan ondernemen. Maar als je hier nog vrijer in bent, raad ik je aan niet te lang te wachten. Denk je dat je kunt leven van iets wat je leuk vindt om te doen of iets waar je goed in bent? Pitch je idee dan bij diverse ondernemers en begin!’

Eric van den Ham – Mobstacle ‘Vanuit mijn vorige werk bij ‘Landstede Ondernemend’ en vier jaar als organisator bij Global Entrepreneurship Week regio Zwolle kreeg ik steeds meer inzicht en waardering voor ondernemen. Toen kwam ik tot het besef dat als ik ooit met een goed ondernemend idee zou komen ik het sowieso ging proberen.

Door dit besef benaderde ik de wereld anders, vooral mijn eigen sportwereld met Survivalruns en Obstacleruns. Deze sport is simpelweg te veelzijdig en zo leuk dat ik persoonlijk een bijdrage wil leveren aan de professionalisering ervan. Door de nieuwe blik op de sportwereld zat ik ‘s avonds ineens te knutselen en leek het erop dat ik een productkans zag. Deze heb ik voorgelegd bij eigenaren van Mud Masters en Strong Viking. Zij bevestigde de behoefte aan dit idee. Dit gaf mij de overtuiging dat ik met mijn idee waarde zou toevoegen aan de

Antonie Beij – ThoCo Raamdecoratie ‘Tijdens mijn stage van de opleiding Industrieel Product Ontwerpen besefte ik mij dat ik later zelf de sfeer op mijn werkplek wil bepalen.

Dat medestudent Tomas Holtland en ik het idee hadden om een eigen bedrijf te starten, sloot daar goed bij aan. Ik ben gestart met ondernemen tijdens mijn afstuderen. Met Hogeschool Windesheim kon ik regelen dat ik mijn afstudeertijd mocht gebruiken om mijn eigen bedrijf op te zetten. Dit kwam goed uit.

Nu kon ik mij fulltime bezighouden met ThoCo Raamdecoratie. Hier was ik erg blij mee, omdat het opstarten van een bedrijf een stuk lastiger zou worden na mijn opleiding. Vooral omdat je dan moet werken om geld te verdienen. Mijn tip aan mensen die willen starten is dat je niet bang moet zijn als je niet weet hoe je een eigen bedrijf opstart. Als het je wat lijkt moet je ervoor gaan, je komt er vanzelf achter hoe het werkt.’

32

HET ILAB TEAM Naast de ondernemers zou het iLab niet zijn geworden wat het is door de mensen die zich elke dag inzetten voor de community. Maak hier kennis met het team.

Bastian Coes Manager

Jantina Boeve Officemanager

Emy van Someren Coรถrdinator communicatie

Derek van Voorthuizen Startup coach

Vincent Voet Startup coach

Jasper Bouwmeester Startup coach

Eric Roetman Startup coach

Paul Groenink Startup coach

Corinne van Noordenne Startup coach 33

Join the polymer revolution!

Ben je na het lezen van dit boekje enthousiast geworden om je bij het iLab aan te sluiten? Schroom dan niet en neem contact met ons op.

Green PAC iLab Bastian Coes Manager T 06-22007215 E bastian@greenpacilab.nl

Benieuwd wat we voor jou kunnen betekenen?

Neem contact op met Bastian Coes Manager Green PAC iLab • T +31 (0)6 22 00 72 15 • E bastian@greenpacilab.nl Een initiatief van NHL Stenden en Windesheim

Volg ons op: @greenpacilab www.facebook.com/GreenpaciLab

www.instagram.com/greenpacilab

GreenPAC iLab